Medycyna ratunkowa - Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

Oddział Kliniczny Anestezjologii i Intensywnej Terapii
Katedra Anestezjologii, Intensywnej Terapii i Medycyny Ratunkowej
Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu
Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
Wojewódzki Szpital Specjalistyczny Nr 5 im. Św. Barbary
41-200 Sosnowiec
Plac Medyków 1
tel.: +48 32 3682331
fax: +48 32 3682026
e-mail: [email protected]
Kierownik: Prof. dr hab. n. med. Przemysław Jałowiecki
WYDZIAŁ LEKARSKI W KATOWICACH – rok akademicki 2014/2015, rok V, semestry IX/X
Harmonogram wykładów z MEDYCYNY RATUNKOWEJ – GRUPY 1-13
WYKŁADY (Sale wykładowe Centrum Dydaktyki i Symulacji Medycznej – 800-1445)
1) Data: 30.09.2014 r. (9 godzin)
Godzina
Tematy wykładów
Wykładowca
800-845
1 Wprowadzenie do medycyny ratunkowej.
dr n. med. Jarosław WILK
845-1100
Zasady organizacji i struktura Państwowego Systemu Ratownictwa
Medycznego. Podstawy prawne działania ratownictwa medycznego w Polsce.
3 Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Kataklizmy, katastrofy i
wypadki masowe. Zagrożenia bronią biologiczną i chemiczną. Skażenie
promieniotwórcze, choroba popromienna – priorytety i strategia postępowania.
dr n. med. Jarosław WILK
1100-1230
2 Psychologiczne aspekty wypadków masowych i katastrof.
1230-1315
1 System ochrony zdrowia wobec zagrożeń związanych z terroryzmem.
Granice stosowania zabiegów ratujących życie i podtrzymujących funkcje
2
życiowe. Rozpoznanie śmierci osobniczej w wyniku trwałego, nieodwracalnego
ustania czynności mózgu. Medycyna ratunkowa a problemy transplantologii.
1315-1445
Katedra Psychiatrii i
Psychoterapii w Katowicach
dr n. med. Jarosław WILK
dr n. med. Jarosław WILK
2) Data: 14.10.2014 r. (8 godzin)
Tematy wykładów
Godzina
800-1015
1015-1145
1145-1315
1315-1400
Obrażenia kręgosłupa i rdzenia kręgowego – specyfika postępowania na
miejscu wypadku i podczas transportu. Udar mózgu, krwotok śródczaszkowy –
3 diagnostyka, postępowanie, możliwości terapeutyczne w praktyce medycyny
ratunkowej. Zasady postępowania w obrażeniach twarzoczaszki (w tym gałki
ocznej).
Rola intensywnej terapii w systemie ratownictwa medycznego. Praktyczna
ocena ciężkości i rozległości obrażeń ciała na podstawie obowiązujących skal.
2 Ocena świadomości poszkodowanego. Współczesna koncepcja organizacji
systemu opieki w obrażeniach czaszkowo-mózgowych u dorosłych i dzieci.
Wczesne postępowanie w obrzęku mózgu.
Ostra niewydolność oddechowa – przyczyny, rozpoznanie, pomoc doraźna.
2 Zasady wentylacji mechanicznej.
1 Postępowanie w stanach zagrożenia życia u dzieci.
3) Data: 21.10.2014 r. (9 godzin)
Godzina
800-930
Tematy wykładów
Patofizjologia, epidemiologia urazów – przedziały śmiertelności w urazach,
2 pojęcie „złotej godziny”. Wypadki masowe i katastrofy – zasady segregacji
poszkodowanych w wypadkach masowych i katastrofach. Kolejność i zakres
Wykładowca
dr hab. n. med.
Piotr ŁADZIŃSKI
dr n. med. Wojciech
KASPERA
dr hab. n. med.
Lech KRAWCZYK
dr n. med.
Ewa URBAŃSKA
dr n. med.
Ewa URBAŃSKA
Wykładowca
dr n. med. Jarosław WILK
udzielanej pomocy doraźnej.
Nagłe zatrzymanie krążenia. Aktualne standardy BLS i ALS. Rokowanie w
3
chorobie poresuscytacyjnej.
2 Wprowadzenie do symulacji medycznej
lek. Radosław MARCINIAK
1315-1400
Doraźna pomoc chorym z odmrożeniami, porażonych piorunem lub prądem.
1 Postępowanie ratunkowe z osobą tonącą. Patofizjologia utonięć, choroby
wysokościowej.
lek. Radosław MARCINIAK
1400-1445
Obrażenia układu kostno-stawowego. Postępowanie doraźne oraz zasady
1 nowoczesnego unieruchamiania i transportu chorych z ciężkimi obrażeniami
ciała. Zadania i aktualna rola Lotniczego Pogotowia Ratunkowego.
dr n. med. Michał
STASIOWSKI
930-1145
1145-1315
4) Data: 28.10.2014 r. (9 godzin)
Godzina
800-930
2
930-1100
2
1100-1145
1
1145-1230
1
1230-1315
1
1315-1445
2
lek. Radosław MARCINIAK
Tematy wykładów
Wykładowca
Ostre stany kardiologiczne w medycynie ratunkowej. Ostra niewydolność
krążenia. Zawał mięśnia sercowego. Zagrażające życiu zaburzenia rytmu
serca. Zasady rozpoznawania i leczenia wstrząsu kardiogennego.
Zasady rozpoznawania i leczenia różnych rodzajów wstrząsu. Zasady
prowadzenia płynoterapii oraz stosowania krwi i preparatów krwiopochodnych
w stanach nagłego zagrożenia życia.
Pomoc doraźna u kobiet ciężarnych w różnych stanach zagrożenia życia.
Obrażenia ciała u ciężarnej – rozpoznanie, postępowanie i transport. Zasady
odebrania porodu w warunkach pozaszpitalnych.
Metaboliczne i endokrynologiczne schorzenia zagrażające życiu chorego hipoglikemia, hiperglikemia, przełom nadnerczowy i tarczycowy.
Zagrażające życiu zatrucia środkami farmakologicznymi i substancjami
toksycznymi. Doraźne postępowanie w ostrych zatruciach lekami, środkami
chemicznymi, toksycznymi (m.in. dymami, tlenkiem węgla, alkoholem) –
płukanie żołądka, neutralizacja środków chemicznych. Zasady dekontaminacji.
Obrażenia klatki piersiowej w mnogich obrażenia ciała u dorosłych i dzieci.
Obrażenia narządów jamy brzusznej u dorosłych i dzieci – tępe urazy brzucha,
rany kłute i postrzałowe. Zasady postępowania ratunkowego.
prof. dr hab. med.
Piotr KNAPIK
dr n. med. Jacek KARPE
dr hab. n. med. Ewa
PODWIŃSKA
dr hab. n. med. Ewa
PODWIŃSKA
dr hab. n. med. Ewa
PODWIŃSKA
dr n. med. Michał
STASIOWSKI
WYDZIAŁ LEKARSKI W KATOWICACH – rok akademicki 2014/2015, rok V, semestr IX
Harmonogram ćwiczeń z MEDYCYNY RATUNKOWEJ – GRUPY 1-5
(informacja o czasie ćwiczeń poniżej)
Termin
04.11.2014
18.11.2014
25.11.2014
Ćwiczenia I
1 A-B
1 C-D
2 A-B
Ćwiczenia II
1 C-D
2 A-B
2 C-D
Ćwiczenia III
2 A-B
2 C-D
3 A-B
Ćwiczenia IV
2 C-D
3 A-B
3 C-D
Ćwiczenia V
3 A-B
3 C-D
4 A-B
Ćwiczenia VI
Grupa 5 (A-D)
xxx
Grupa 1 (A-D)
2
02.12.2014
09.12.2014
16.12.2014
13.01.2015
20.01.2015
27.01.2015
16.06.2015
2 C-D
3 A-B
3 C-D
4 A-B
4 C-D
5 A-B
3 A-B
3 C-D
4 A-B
4 C-D
5 A-B
5 C-D
3 C-D
4 A-B
4 C-D
5 A-B
5 C-D
1 A-B
4 A-B
4 C-D
5 A-B
5 C-D
1 A-B
1 C-D
4 C-D
5 A-B
5 C-D
1 A-B
1 C-D
2 A-B
xxx
Grupa 2 (A-D)
xxx
Grupa 3 (A-D)
xxx
Grupa 4 (A-D)
EGZAMIN (Aula im. Prof. W. Zahorskiego w Katowicach) – godzina 800-1100
Ćwiczenia I-II: Centrum Dydaktyki i Symulacji Medycznej (lek. R. Marciniak, dr n. med. M. Stasiowski)
Ćwiczenia III: Oddział Kliniczny Anestezjologii i Intensywnej Terapii Katedry Anestezjologii, Intensywnej Terapii i
Medycyny Ratunkowej SUM, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 5 im. św. Barbary, 41-200 Sosnowiec, Plac
Medyków 1 (prof. dr hab. n. med. Przemysław Jałowiecki, dr hab. n. med. Lech Krawczyk)
Ćwiczenia IV: Katedra i Oddział Kliniczny Neurochirurgii SUM, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 5 im. św.
Barbary, 41-200 Sosnowiec, Plac Medyków 1 (dr hab. n. med. Piotr Ładziński)
Ćwiczenia V: Centrum Leczenia Oparzeń, 41-100 Siemianowice Śląskie, ul. Jana Pawła II 2 (dr hab. n. med. Marek Kawecki)
Ćwiczenia VI: Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza Nr I Komendy Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej w Katowicach, 40391 Katowice-Szopienice, ul. Krakowska 130 (kpt. Mirosław Wiktor – Dowódca JRG)
Ćwiczenia I (dr n. med. J. PIĄTKOWSKI, lek. R. MARCINIAK, lek. R. KAZANOWSKI, mgr J. CHYNAŁ)
800-1400 (8 godzin)
Lp.
1
2
3
4
5
TEMATYKA ĆWICZEŃ
Praktyczna ocena czynności układu krążenia i oddechowego – wskazania do rozpoczęcia zabiegów reanimacyjnych.
Kryteria rozpoznania zgonu.
Podstawowe zabiegi resuscytacyjne (BLS, PBLS) – ćwiczenia na fantomach oraz symulacja nagłego zatrzymania
krążenia w warunkach pozaszpitalnych. Zasady stosowania automatycznego defibrylatora zewnętrznego (AED).
Zabezpieczenie drożności dróg oddechowych: wentylacja workiem samorozprężalnym z maską twarzową, zakładanie
rurki ustno-gardłowej, intubacja dotchawicza. Zastosowanie masek krtaniowych, konikotomia, tracheotomia,
zgłębnikowanie żołądka – ćwiczenia na fantomach.
Zasady zakładania wkłuć do żył obwodowych – ćwiczenia na fantomach. Farmakoterapia w trakcie resuscytacji.
Zaawansowane zabiegi reanimacyjne u dorosłych (ALS) i dzieci (PALS) – symulacje nagłego zatrzymania krążenia w
warunkach szpitalnych i pozaszpitalnych. Nagłe zatrzymanie krążenia w sytuacjach szczególnych – symulacje stanu
astmatycznego, ostrego incydentu wieńcowego i innych stanów zagrożenia życia.
Ćwiczenia II (dr n. med. M. STASIOWSKI, lek. T. BYRCZEK, mgr J. CHYNAŁ)
800-1400 (8 godzin)
Lp.
1
2
3
TEMATYKA ĆWICZEŃ
Podstawowe (BLS, PBLS) i zawansowane (ALS, PALS) zabiegi reanimacyjne u dorosłych i dzieci. Symulacja
resuscytacji kobiety ciężarnej, symulacja resuscytacji noworodka.
Ocena skuteczności zabiegów reanimacyjnych. Opieka poresuscytacyjna – symulacja transportu pacjenta do oddziału
anestezjologii i intensywnej terapii.
Postępowanie z ofiarami urazów. Praktyczne sposoby unieruchomienia kończyn w złamaniach i zwichnięciach (szyny
druciane, typu Sam Splint, podciśnieniowe i wyciągowe). Unieruchomienie poszkodowanego z wykorzystaniem noszy
(deski) ortopedycznych, materaca podciśnieniowego, noszy podbierających. Sposoby unieruchamiania głowy –
zakładanie kołnierzy ortopedycznych-szyjnych, uniwersalnego systemu unieruchamiania głowy (do deski
ortopedycznej). Zastosowanie kamizelki typu KED (urazy kręgosłupa, miednicy, urazy komunikacyjne). Zasady
zdejmowania różnego typu kasków. Symulacja zaopatrzenia ofiary wypadku drogowego.
3
4
Transport chorego w sytuacjach krytycznych w zależności od rodzaju zachorowania, obrażeń itp. Zespoły Ratunkowe w
strukturze szpitala, transport „na siebie”, zasada „jednych noszy”. Praktyczne przykłady realizacji „złotej godziny” i
„łańcucha przeżycia”. Transport poszkodowanego w sytuacjach szczególnych (akweny wodne, uwięzieni w pojazdach i
inne). Symulacja transportu pacjenta po urazie wielonarządowym z SOR na salę operacyjną.
Ćwiczenia III (dr hab. n. med. L. KRAWCZYK, dr n. med. J. WILK, lek. R. RZYCKI, lek. B. JAGODA, lek. CZ. KIJONKA, lek. M. NOWICKA)
800-1400 (8 godzin)
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
TEMATYKA ĆWICZEŃ
Techniki intensywnej terapii w medycynie ratunkowej:
W leczeniu schorzeń OUN – elementy badania neurologicznego pacjentów, interpretacja badań radiologicznych,
nakłucie lędźwiowe, zasady monitorowania i leczenia ciasnoty wewnątrzczaszkowej.
W niewydolności oddechowej. Wspomaganie i monitorowanie oddechu – wentylacja respiratorami (prezentacja
przypadków). Zasady wykonywania punkcji i drenażu w odmie i krwiaku jamy opłucnowej. Bronchoskopia (pokaz).
Konikotomia. Tracheotomia przezskórna.
W niewydolności krążenia. Ocena EKG czynności serca. Monitorowanie parametrów krążenia (OCŻ, NIBP, IBP, CO i
inne). Dostępy do naczyń centralnych i obwodowych. Nakłucia tętnic. Sposoby wykonania wenepunkcji, wenesekcji,
punkcja worka osierdziowego w tamponadzie serca. (prezentacja przypadków).
W ostrych zagrożeniach pochodzenia brzusznego. Diagnostyka i postępowanie (krwawienia do jamy brzusznej, OZT,
ostra niewydolność wątroby i dróg żółciowych). Zasady przeprowadzania diagnostycznego płukania jamy otrzewnowej,
laparoskopii diagnostycznej, endoskopii itp. Wskazania do interwencji operacyjnej.
W ostrych schorzeniach układu moczowego – zatrzymanie moczu, cewnikowanie pęcherza moczowego, ocena diurezy,
zakładanie przetoki pęcherzowej. Ostra niewydolność nerek. Terapia nerkozastępcza (hemodializa, hemofiltracja)
W zagrożeniach pochodzenia infekcyjnego. Diagnostyka, sposoby identyfikacji zakażenia. Zasady antybiotykoterapii.
Definitywna stabilizacja złamań różnych okolic ciała (prezentacja przypadków). Intensywna pielęgnacja chorych. Zasady
żywienia.
Praktyczna zastosowanie tzw. analizatorów parametrów krytycznych.
Diagnostyka inwazyjna i nieinwazyjna w stanach zagrożenia życia z uwzględnieniem ultrasonografii, tomografii
komputerowej, rezonansu magnetycznego, wideoskopii.
Standardy funkcjonowania i wyposażenia szpitalnego oddziału ratunkowego (SOR). Wymagania kadrowe, struktura
wewnętrzna /obszary/ SOR. Rola, zadania i wzajemne relacje SOR z innymi jednostkami szpitala. Zasady przyjmowania
i przekazywania pacjentów. Obowiązujące zasady postępowania i procedury realizowane w SOR. Profil chorych
leczonych w szpitalnym oddziale ratunkowym na przykładzie doświadczeń Oddziału funkcjonującego w WSS nr 5 im.
Św. Barbary w Sosnowcu (prezentacja przypadków).
Możliwości definitywnego leczenia w SOR. Kompleksowa diagnostyka i zaopatrzenie, w tym stabilizacja złamań różnych
okolic ciała. Techniki medyczne w medycynie ratunkowej w różnych stanach chorobowych w tym w stanach zagrożenia
życia. Postępowanie z chorym nieprzytomnym, niewydolnym oddechowo, po nagłym zatrzymaniu krążenia, ofiarami
wypadków drogowych i innych zdarzeń nagłych. Strategia wobec ofiar urazów wielonarządowych. Elementy badania
pacjentów, diagnostyka różnicowa, interpretacja badań obrazowych itp. Przygotowanie SOR na wypadek katastrof,
wypadków masowych oraz zagrożeń zewnętrznych i wewnętrznych. Zajęcia praktyczne w obszarach SOR. Zasady
działanie zespołowego i postępowania interdyscyplinarnego.
Monitorowanie parametrów życiowych chorych w SOR. Diagnostyka inwazyjna i nieinwazyjna. Możliwości diagnostyki
obrazowej przy łóżku chorego. Wykorzystanie ultrasonografii, tomografii komputerowej, nuklearnego rezonansu
magnetycznego, wideoskopii i innych metod diagnostycznych w praktyce SOR.
Ćwiczenia IV (zespół Katedry i Oddziału Klinicznego Neurochirurgii)
900-1330 (6 godzin)
Lp.
1
2
3
TEMATYKA ĆWICZEŃ
Pomoc doraźna w innych stanach naglących u dorosłych i dzieci – postępowanie u chorych z zespołem drgawkowym,
napadem padaczki, udarem mózgowym, zapaleniem opon mózgowych. Sposoby bezpiecznego ułożenia chorego w
zależności od rodzaju obrażeń ciała. Ułożenie w pozycji bocznej bezpiecznej.
Doraźne zaopatrzenie obrażeń twarzoczaszki i gałki ocznej.
Opanowanie techniki zakładania opatrunków na rany pourazowe, oparzenia, odmrożenia itp. Praktyczne sposoby
tamowania zewnętrznych krwotoków żylnych i tętniczych na miejscu wypadku. Opanowanie techniki chirurgicznego
opracowania ran. Zasady zaopatrywania doraźnego ran penetrujących, z ciałem obcym itp.
Ćwiczenia V (dr hab. n. med. M. KAWECKI, lek. Piotr WRÓBLEWSKI, dr n. med. J. GLIK)
1100-1400 (4 godziny)
Lp.
TEMATYKA ĆWICZEŃ
4
Oparzenia w urazie wielonarządowym. Doraźne zabiegi chirurgiczne w oddziale leczenia oparzeń. Miejscowe
zaopatrywanie rany oparzeniowej. Ćwiczenia praktyczne w oddziale intensywnej terapii oparzeń.
Kwalifikacja do leczenia tlenem hyperbarycznym w stanach zagrażających życiu (zatrucia wziewne,
piorunujące infekcje, choroba dekompresyjna, zator powietrzny, zator naczyń siatkówki). Ćwiczenia
praktyczne w pracowni hyperbarii tlenowej oraz sprężeń w komorze hyperbarycznej.
1
2
Ćwiczenia VI (Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Katowicach – kpt. M. WIKTOR, st. kpt. T. KOZA)
1115-1330 (3 godziny)
TEMATYKA ĆWICZEŃ
Lp.
Zabezpieczenie miejsca wypadku przed jego wtórnymi skutkami z uwzględnieniem bezpieczeństwa poszkodowanych i
ratowników.
Praktyczne zadania służb ratownictwa medycznego na różnych szczeblach organizacyjnych - podstawowym,
wojewódzkim i regionalnym.
Prezentacja sprzętu technicznego będącego na wyposażeniu pozamedycznych służb ratunkowych – środki łączności,
komputerowe bazy danych, środki radiolokacyjne itp.
1
2
3
MEDYCYNA RATUNKOWA – SEMINARIA
(informacja o czasie seminariów poniżej)
Termin
04.11.2014
25.11.2014
09.12.2014
13.01.2015
27.01.2015
Katedra i Oddział Kliniczny
Neurochirurgii
Centrum Leczenia Oparzeń w
Siemianowicach Śląskich
JRG Nr I Komendy Miejskiej PSP
w Katowicach
(1415-1500)
(830-1045)
(800-1100)
Grupa 2 (A-D)
Grupa 3 (A-D)
Grupa 4 (A-D)
Grupa 5 (A-D)
Grupa 1 (A-D)
Grupa 3 (A-D)
Grupa 4 (A-D)
Grupa 5 (A-D)
Grupa 1 (A-D)
Grupa 2 (A-D)
Grupa 5 (A-D)
Grupa 1 (A-D)
Grupa 2 (A-D)
Grupa 3 (A-D)
Grupa 4 (A-D)
Seminarium I (Katedra i Oddział Kliniczny Neurochirurgii)
Lp.
1
TEMATYKA ĆWICZEŃ
Rozpoznanie i pomoc doraźna w obrażeniach wielonarządowych z uwzględnieniem obrażeń czaszkowo-mózgowych i
kręgosłupa. Zasady postępowania z chorymi nieprzytomnymi.
5
Seminarium II (Centrum Leczenia Oparzeń w Siemianowicach Śląskich)
Lp.
1
TEMATYKA ĆWICZEŃ
Epidemiologia oparzeń, zasady oceny ciężkości urazu termicznego. Przedlekarska i lekarska pomoc na
miejscu zdarzenia. Kwalifikacja do transportu chorego oparzonego. Wstrząs w urazie termicznym, zasady
leczenia, praktyczna nauka stosowania reguł przetoczeniowych. Zabezpieczenie chorego na czas transportu
do ośrodka referencyjnego.
Seminarium III (Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Katowicach)
Lp.
1
2
3
TEMATYKA ĆWICZEŃ
Organizacja ratownictwa medycznego w strefie zagrożenia w najczęstszych wypadkach (w zakresie ratownictwa
drogowego, technicznego, chemicznego i ekologicznego). Zasady współdziałania służb ratownictwa medycznego i
technicznego na miejscu wypadku.
Koordynacja działań poszukiwawczo-ratowniczych z udziałem różnych służb ratownictwa medycznego i
pozamedycznego z uwzględnieniem zakresu i kolejności działań.
Zasady medycznego zabezpieczenia imprez masowych - imprezy sportowe, artystyczne, zgromadzenia. Organizacja
pomocy medycznej w rzadkich sytuacjach specjalnych - wypadki lotnicze, morskie, budowlane, ekologiczne.
ZALECANE* I POMOCNICZE MATERIAŁY SZKOLENIOWE
1.
2.
3.
4.
*Zawadzki A. (Red.) Medycyna ratunkowa i katastrof. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006
*Aktualne Wytyczne Resuscytacji Krążeniowo-Oddechowej (2010) – www.prc.krakow.pl/2010/
Plantz SH, Wipfler EJ. Medycyna ratunkowa. Wyd. II polskie. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2008.
Gaszyński W. Intensywna terapia i wybrane zagadnienia medycyny ratunkowej – Repetytorium.
Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008.
5. Misiołek H, Knapik P. Pierwsza pomoc medyczna z elementami postępowania specjalistycznego. Śląski
Uniwersytet Medyczny, Katowice 2007.
6