Różyczka

Wybrane choroby wysypkowe
Dr n. med. Małgorzata Bednarek
Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii UM w Łodzi
Odra - morbilli
 Czynnik etiologiczny – Morbillivirus
– Rodzina – Paramyksoviridae
 Droga zakażenia - kropelkowa
 Okres wylęgania – 9-11 dni
 Zakaźność – okres nieżytowy i 3 dni po
wystąpieniu wysypki
Odra na świecie
Odra – obraz kliniczny
Okres nieżytowy (2- 4 dni):
ostry metaliczny kaszel, nieżyt nosa,
zapalenie spojówek, światłowstręt, gorączka,
złe samopoczucie, plamki Koplika (2 dni przed
wysypką , znikają w ciągu 3dni okresu
wysypkowego)
Odra - obraz kliniczny
Okres wysypkowy (3-5 dni)
 Wysyka grubo-plamisto-grudkowa
 Nie swędząca
 Ma charakter zstępujący
 Pozostawia po sobie skórę lamparcią i
drobnootrębiaste łuszczenie naskórka
Inne objawy: zapalenie gardła, zapalenie węzłów
chłonnych szyjnych, wymioty, biegunka
Odra - okres wysypkowy
Odra – okres wysypkowy
Odra – łuszczenie drobnootrębiaste
Następstwa odry - wczesne
1.
2.
3.
Zapalenie płuc – pierwotne, wtórne
4.
Zapalenie mózgu, zapalenie opon m-rdz,
poprzeczne zapalenie rdzenia
Zapalenia ucha środkowego
Podgłośniowe zapalenie krtani z suchym,
szczekającym kaszlem
Następstwa odry - późne
 Powolne stwardniające zapalenie istoty białej
mózgu - SSPE
 Stwardnienie rozsiane
Odra - profilaktyka
Profilaktyka czynna
Profilaktyka bierna
Dwukrotne szczepienie
– Hyperimmunizowana,
poliwalentna
– W 2 roku życia MMR
immunoglobulina
– W 10 roku życia MMR
podana do 72 godz od
kontaktu z osobą
chorującą
Liczba zachorowań na odrę przed i po
wprowadzeniu szczepień
Różyczka - Rubeolla
 Czynnik etiologiczny – Togavirus
– Rodzina – Togaviridae
 Droga zakażenia - kropelkowa
 Okres wylęgania – 14-21 dni
 Zakaźność– 7dni przed wysypką i 4 dni okresu
wysypkowego
Różyczka – obraz kliniczny
 Przebieg często bezobjawowy ( 25-50%)
 Łagodny przebieg : okres nieżytowy nie zawsze
występuje, wysypka plamisto grudkowa nie
swędząca, pojawiająca się na całym ciele
 Wysypka utrzymuje się 12 godz-5 dni
 Ustępuje bez pozostawienia śladów
 Charakterystyczne powiększenie węzłów
chłonnych potylicznych, karkowych, zausznych
Różyczka - okres wysypkowy
Różyczka - wysypka
Powikłania różyczki
 Przemijające zapalenie stawów (0,5-15%
przypadków różyczki)
 Małopłytkowa skaza krwotoczna (1/3000
przypadków)
 Zapalenie mózgu (1/6000 przypadków)
 Zakażenie wewnątrzmaciczne
Patogeneza różyczki wrodzonej
 Zahamowanie podziałów komórkowych
w komórkach zakażonych
 Produkcja czynnika hamującego podziały
mitotyczne innych zakażonych komórek
 Indukcja apoptozy
 W soczewkach, ślimaku i mózgu - zapalenie
naczyń prowadzące do niedokrwienia
i wtórnych uszkodzeń
Zespół różyczki wrodzonej (ZRW):
 Zespół różyczki wrodzonej występuje w 1/1000 urodzeń i stanowi
5-10% wszystkich wad wrodzonych.
 Wady wrodzone to: zaćma, mikroftalmia, jaskra, niedorozwój
tęczówki, zmętnienie rogówki, wady serca, zahamowanie rozwoju
umysłowego, głuchota, hepato splenomegalia, zmiany
radiologiczne w kościach długich, plamica małopłytkowa
 Śmiertelność w ZRW - ponad 15%
Różyczka wrodzona
Ryzyko wystąpienia różyczki wrodzonej
 Zakażenie wewnątrzmaciczne
Tydzień
ciąży
Ryzyko
embrionopatii
1-6
7-9
10-12
13-21
56%
25%
15%
10-15%
powyżej 22
spadek do 0
 Przebycie różyczki na kilka tygodni przed zapłodnieniem może
mieć wpływ na powstanie wad u płodu, a nawet utratę ciąży
Różyczka - profilaktyka
 Profilaktyka czynna
Szczepienia w 2 roku
życia MMR
Szczepienie w 10 roku
życia MMR
 Profilaktyka bierna
Dotyczy kobiet ciężarnych i
osób z zaburzeniami
immunologicznymi –
podawanie
hyperimmunizowanej
poliwalentnej
immunoglobuliny do 72
godz po kontakcie z
osoba chorą
Zachorowania na różyczkę przed i po
wprowadzeniu szczepień
Varicella-zoster:
jeden wirus - dwie choroby
 Wirus varicella-zoster-
Rodzina Herpesviridae
Ospa wietrzna
Półpasiec
Wirusy herpes
chorobotwórcze dla człowieka
alfa
beta
gamma
HSV1
CMV
EBV
HSV2
HHV6
HHV8
VZV
HHV7
Genotypy VZV
 Europa: genotypy B i C
 Azja Wschodnia: genotyp J
 Afryka i Azja: genotyp A
 Cały świat: krążenie genotypów wraz z
podróżnikami
Sengupta N i wsp ESPID 2008
Epidemiologia ospy wietrznej
 przebieg powikłany – ok. 1% dzieci
 śmiertelność

– 2/100 000 zachorowań u dzieci
– 50/100 000 zachorowań u dorosłych
półpasiec – zapadalność
– dzieci < 10 r.ż. –
74/100 000
– dorośli 35-44 lat – 300/100 000
– dorośli > 75 r.ż. – 1200/100 000
• zapadalność w Polsce 424,7/100 000 do 234,9/100 000
w latach 1997-2002
• liczba hospitalizacji w 2004 r. > 1000
Sytuacja ospy wietrznej w Polsce
2007
2008
2009
2010
Liczba
zachorowań
160 174
129 515
140 115
183 323
Zapadalność
/100 tys
420,2/
340,2
367,24
480,49
800
969
Hospitalizacje 1112
Ospa wietrzna Varicella
Drogi zakażenia
– Inhalacja zakażonej wydzieliny na drodze
kropelkowej
– Bezpośredni kontakt z osobą chorą
– Zakażenie przezłożyskowe
2. Okres wylęgania – 14-21 dni
3. Zakaźność – 1-2 dni przed wysypką, do
przyschnięcia pęcherzyków w strupki
1.
Patogeneza ospy wietrznej
Incubation
period
Infection of the conjunctiva
and/or mucosa of the upper
respiratory tract
Day 0
Viral replication in regional
lymph nodes
Primary viraemia
Day 4–6
Viral replication in liver,
spleen and other organs
Secondary viraemia
Według Grose, 1981
Infection of the skin and
appearance of the vesicular
rash
Day 14
Ospa wietrzna - objawy kliniczne
 Wzrost temperatury ciała bez uchwytnej
przyczyny
 Wysypka skórna - swędząca, umiejscowiona
dośrodkowo, zajmująca skórę owłosioną i
błony śluzowe, dośrodkowe części ciała,
polimorfizm zmian (grudka, pęcherzyk, krostka,
strupek, blizenka)
 Po odpadnięciu strupków i wyrównaniu blizenki
nie pozostaja trwałe ślady
Pęcherzyk w ospie wietrznej
Polimorfizm zmian w ospie wietrznej
Ospa wietrzna - wysypka
Powikłania ospy wietrznej

–
–


–
–
Powikłania ogólnoustrojowe
Powikłania neurologiczne

zapalenie mózgu pod postacią zapalenia móżdżku

porażenie nn. Czaszkowych, zapalenie opon m-rdz

zespół Guillain-Barre

poprzeczne zapalenie rdzenia
Inne powikłania ogólnoustrojowe

posocznica

zapalenie płuc (pierwotne i wtórne)

zapalenie ucha środkowego i zatok obocznych nosa

Zapalenie tkanki łącznej podskórnej

małopłytkowość
Powikłania miejscowe
zapalenie spojówek i rogówki z następową ślepotą
ropnie, czyraki, szpecące, trwałe blizny na skórze
Zgon w następstwie choroby
Ospa wietrzna –
nadkażenia bakteryjne
OSPA WRODZONA
zakażenie VZV w I i II trymestrze ciąży
 zakażenie płodu
– ryzyko urodzenia martwego dziecka
– poronienie
– poród przedwczesny
– urodzenie dziecka o niskiej masie ciała
– urodzenie dziecka z zespołem wrodzonej
ospy płodu
Zespół ospy wrodzonej
 Trwałe blizny skórne
 Zaburzenia wykształcenia


kończyn
Zaburzenia w obrębie oczu
Zaburzenia w OUN
Ospa noworodkowa
 Zakażenie matki

wcześniej niż 6 dni przed
porodem
– wytworzenie
ochronnych
przeciwciał w klasie
IgG chroniących płód
Zakażenie matki od 5 dni
przed porodem do 2dni
po porodzie
– ospa noworodkowa
Ospa wietrzna - profilaktyka
 Profilaktyka czynna
 Profilaktyka bierna
Hyperimmnunizowana
Szczepionka przeciwko
immunoglobulina
ospie wietrznej ( w Polsce
monowalentna – Varitect
zarejestrowana - Varilrix)
podana do 72 godz po
kontakcie z osobą
chorującą
Ospa wietrzna - leczenie
 Leczenie objawowe
Leki p/ciw gorączkowe
Leki p/ciw histaminowe
 Leczenie przyczynowe
 ( w grupach
zwiększonego ryzyka)
Leki przeciwwirusowe –
acyklowir
Hyperimmunizowana
immunoglobulina
Wirus VZV
przejście w formę latentną i reaktywacja
Korzeń tylny
Włókna
czuciowe
Skóra
Zwój
czuciowy Włókna
czuciowe
Pęcherzyki
półpaśca
Słup
tylny
Rdzeń kręgowy
Włókna
mieszane
Skóra
Słup
przedni
Włókna
czuciowe
Pęcherzyki
półpaśca
Korzeń przedni
Włókna ruchowe
Adaptacja:
Hope-Simpson, 1965
Skóra
Półpasiec
Półpasiec oczny
Zakażenie HSV
 HSV-1 (HHV-1) – Herpes labialis-opryszczka
wargowa
 HSV-2(HHV-2) – Herpes genitalis- opryszczka
narządów płciowych
Postacie kliniczne zakażenia pierwotnego
 opryszczkowe zapalenie jamy ustnej i dziąseł
 wyprysk opryszczkowy
 Opryszczkowe zakażenie błon śluzowych i skóry


zewnętrznych narządów płciowych
Opryszczka noworodków
Opryszczkowe zapalenie mózgu i opon mózgowordzeniowych
 opryszczkowe zapalenie spojówek i rogówki
Płonica - scarlatina
 Czynnik etiologiczny – paciorkowiec βhemolizujący grupy A
 Droga zakażenia - kropelkowa
 Okres wylęgania – 1-5 dni
 Zakaźność – 3 dni po wystąpieniu wysypki do
24 godz po rozpoczęciu antybiotykoterapii
Płonica – obraz kliniczny
 Nagły początek z bólami brzucha, wymiotami
 Wzrost temperatury ciała
 Na skórze wysypka drobno-plamisto-grudkowa,
nie swędzaca, zajmuje całe ciało pacjenta z
wyjątkiem trójkąta nosowo-brudkowego,
zlewająca się, pozostawia po sobie
gruboplatowe łuszczenie naskórka
 Dodatni objaw Pastii i inne objawy naczyniowe
 W jamie ustnej - język malinowy
Płonica – wysypka skórna
Płonica – trójkąt Fiłatowa
Płonica – objaw Pasti
Płonica
Płonica – łuszczenie płatowe naskórka
Płonica - następstwa
 Wczesne
Ropień około migdałkowy,
Śródmiąższowe zapalenie nerek
 Późne
Kłębkowe zapalenie nerek,
Zapalenie mięśnia serca,
Zapalenie stawów
Płonica - leczenie
 Antybiotykoterapia – penicyliny,makrolidy
 Leki przeciwgorączkowe
 Leki przeciwhistaminowe