ZMIANY SKÓRNE U DZIECI

ZMIANY SKÓRNERÓŻNICOWANIE
CHORÓB
WYSYPKOWYCH
Dorota Artemniak-Wojtowicz
Oddział Pediatrii i Endokrynologii
SPDSK
ZMIANY SKÓRNE U DZIECI
PRZYCZYNY:




choroby infekcyjne (wirusowe, bakteryjne)
choroby dermatologiczne
zarażenia pasożytami
alergia
W ocenie wykwitów należy
uwzględnić:





ich charakter (rodzaj,wielkość,zabarwienie,
uwypuklenie ponad powierzchnię skóry)
zajmowany obszar skóry, bądź śluzówek
kolejność i szybkość narastania
ewolucję zmian
sposób ustępowania
ZMIANY SKÓRNE

Plamka - wykwit leżący w poziomie skóry ,
palpacyjnie niewyczuwalny, różniący się od
skóry otaczającej wyłącznie zabarwieniem.
W zależności od wielkości zmian skórnych
wysypki można podzielić na : drobno- (do
1-2 mm), średnio- (≤5 mm) i gruboplamiste
(>5 mm).
ZMIANY SKÓRNE

Grudka – zmiana skórna wystająca ponad
powierzchnię skóry, wyraźnie odgraniczona
od otaczającej skóry, z reguły o większej
spoistości, niezawierająca płynu, ustępuje
bez śladu.
ZMIANY SKÓRNE

Pęcherzyk – wykwit wyniosły ponad
powierzchnię skóry, wypełniony płynem,
ustępujący bez pozostawienia blizny.
ZMIANY SKÓRNE

„Bąble pokrzywkowe” – wykwity wystające
ponad powierzchnię skóry, niezawierające
płynu, zwykle przybierają kolor białokremowy,
różowy lub czerwony, z rumieniową obwódką.
Charakteryzuje je nieregularność wielkości i
kształtu oraz szybkie powstawanie i
ustępowanie (tzw. pełzanie). Często towarzyszy
im obrzęk skóry.
CHOROBY
INFEKCYJNE
WIRUS OSPY WIETRZNEJ
I PÓŁPAŚCA (VZV)
 rodzina
Herpesviridae
 pierwotnie zakażenie VZV przebiega
jako ospa wietrzna; reaktywacja
ujawnia się jako półpasiec
OSPA WIETRZNA (Varicella)








jedna z najbardziej zaraźliwych chorób zakaźnych
ludzie stanowią jedyne źródło tego wirusa
do transmisji człowiek-człowiek dochodzi przez kontakt bezpośredni
z chorym z ospą lub półpaścem, bądź drogą powietrzną przez
wydzieliny dróg oddechowych i rzadko wykwity półpaśca,
zakażenie ma miejsce w wyniku kontaktu wirusa z błoną śluzową
górnych dróg oddechowych lub spojówek
90% zakażeń poniżej 15 rż
okres wylęgania 10-21 dni (zazwyczaj 14-17); po podaniu IGIV
może wynosić 28dni
w klimacie umiarkowanym wyraźna sezonowość – wzrost
zachorowań późną zimą i wczesną wiosną
zaraźliwość : największa 1-2 dni przed pojawieniem się wysypki i
utrzymuje się do czasu przyschnięcia zmian skórnych
OSPA WIETRZNA (Varicella)
charakterystyczne zmiany:
- plamka
- grudka
- pęcherzyk (surowiczy lub ropny)
- strup
 zmiany występują na skórze oraz na błonach śluzowych
 cecha charakterystyczna - jednoczasowo zmiany na różnym
etapie rozwoju (polimorfizm wykwitów)
 pojawienie się wysypki poprzedzają objawy prodromalne
(gorączka, brak apetytu, bóle mięśni, bóle głowy)
 zazwyczaj występuje 250-500 wykwitów

OSPA WIETRZNA



Powikłania obejmują wtórne zakażenia bakteryjne
zmian skórnych, zapalenie płuc, zajęcie OUN (ostra
ataksja móżdżkowa, zapalenie mózgu), małopłytkowość
i rzadko inne powikłania, takie jak kłębuszkowe
zapalenie nerek, zapalenie stawów i zapalenie wątroby.
Ospa wietrzna u nastolatków i dorosłych, częściej niż u
małych dzieci, ma cięższy przebieg.
Ospa wietrzna u noworodków matek, u których choroba
rozwinęła się w okresie od 5.dnia przed porodem do 2.
dnia po porodzie może mieć przebieg śmiertelny.
OPSA WIETRZNA

•
•
•
•
Leczenie:
objawowe,
przeciwgorączkowo stosuje się
paracetamol,
prawidłowa higiena ciała,
stosowanie antybiotyków przy nadkażeniu
bakteryjnym zmian skórnych.
Ospa wietrzna
Ospa wietrzna
Ospa wietrzna
Ospa wietrzna
Ospa wietrzna
PÓŁPASIEC (Herpes zoster)



reaktywacja zakażenia VZV
wysypka pęcherzykowa na obszarze
unerwionym przez zwój, w którym wirus
przebywał w postaci latentnej
najczęściej dotyczy nerwów
międzykręgowych i nerwu trójdzielnego
PÓŁPASIEC (Herpes zoster)


początkowo występuje ból i pieczenie w
miejscu pojawienia się wysypki; może
towarzyszyć gorączka i bóle głowy,
miejscowo - obrzęk i zaczerwienienie
skóry, wykwity grudkowe, przechodzące w
pęcherzyki, które zlewają się ze sobą
Półpasiec
Półpasiec
Półpasiec
OPRYSZCZKA ZWYKŁA
(Herpes simplex)






zakażenie bardzo rozpowszechnione; najczęściej przebieg jest
bezobjawowy
objawy kliniczne: zmiany pęcherzykowe na błonach śluzowych i
skórze
zakażenie HSV1 zazwyczaj obejmuje twarz (jama ustna, spojówki,
rogówka) i skórę górnej połowy ciała
zakażenie HSV2 zazwyczaj dotyczy narządów płciowych i skóry
poniżej talii u seksualnie aktywnych nastolatków i dorosłych
zakażenie – drogą kropelkową, przez kontakt bezpośredni oraz
drogą płciową od chorych z bezobjawowymi i objawowymi
zakażeniami pierwotnymi i nawrotowymi
okres inkubacji: od 2 dni do 2 tygodni
OPRYSZCZKA ZWYKŁA
(Herpes simplex)

Postacie kliniczne:
- zakażenie pierwotne : większość przebiega bezobjawowo. U dzieci
najczęściej objawia się jako zapalenie jamy ustnej i dziąseł (HSV1).
Charakteryzuje się gorączką, drażliwością, tkliwym powiększeniem
podżuchwowych węzłów chłonnych i owrzodzeniową wysypką na
błonie śluzowej dziąseł i ust. Zakażenia u noworodków często mają
ciężki przebieg z wysokimi wskaźnikami śmiertelności. Występuję w
3 postaciach: (1) choroba rozsiana z zajęciem wielu narządów, (2)
ograniczona choroba OUN, (3) choroba skóry, oczu i ust.
- zakażenia nawrotowe – przebieg zwykle łagodny, zmiany
najczęściej wokół ust i nosa. Przed pojawieniem się wykwitów
występuje swędzenie i pieczenie.
OPRYSZCZKA ZWYKŁA
(Herpes simplex)




po pierwotnym zakażeniu wirus pozostaje w organizmie
w formie latentnej do końca życia
miejscem latencji HSV1 jest zwój nerwu trójdzielnego;
natomiast typowym miejscem latencji HSV2 są zwoje
krzyżowe, choć zajęty może zostać każdy zwój
czuciowy, w zależności od pierwotnego zakażenia
reaktywacji HSV sprzyja : oziębienie, przegrzanie,
urazy, infekcje, stres
leczenie: noworodki oraz dzieci z opryszczkowym
zapaleniem mózgu – acyklowir dożylnie
OPRYSZCZKA ZWYKŁA
(Herpes simplex)
OPRYSZCZKA ZWYKŁA
(Herpes simplex)
RUMIEŃ NAGŁY – GORĄCZKA
TRZYDNIOWA




ostra choroba wysypkowa występująca głównie w
grupie niemowląt w wieku 6-15 m-cy; większość
przypadków dotyczy dzieci < 3 lat,
etiologia: Herpesvirus typu 6 (HHV 6) i/lub typu 7 (HHV
7), rzadziej enterowirusy i adenowirusy,
zakaźność choroby jest nieznana, a zakażenie
następuje najprawdopodobniej drogą kropelkową od
osoby chorej lub bezobjawowego nosiciela
okres wylęgania: 5 – 15 dni (średnio 10 dni)
RUMIEŃ NAGŁY – GORĄCZKA
TRZYDNIOWA

-
-
Objawy kliniczne:
nagła, wysoka gorączka utrzymująca się 2 – 5 dni, bez
innych towarzyszących objawów chorobowych,
rzadko mogą towarzyszyć objawy ogólne tj. bóle głowy,
osłabienie, łagodne objawy infekcji GDO czy zapalenie
spojówek,
po spadku gorączki pojawia się bladoróżowa,
drobnoplamista, drobnoplamisto-grudkowa lub
rumieniowa wysypka zlokalizowana głównie na szyi,
tułowiu i twarzy, mniej nasilona na kończynach;
wysypka ustępuje po 1 – 3 dniach bez przebarwień i
złuszczania skóry
RUMIEŃ NAGŁY – GORĄCZKA
TRZYDNIOWA




CZĘSTO W PRZEBIEGU INFEKCJI
WYSTĘPUJĄ DRGAWKI GORĄCZKOWE
rozpoznanie głównie objawowe
w morfologii krwi obwodowej w 1.dobie znaczna
leukocytoza, a potem w okresie wysypki
leukopenia z granulocytopenią
leczenie objawowe; brak możliwości
zapobiegania
RUMIEŃ NAGŁY – GORĄCZKA
TRZYDNIOWA
ODRA (Morbili)







choroba zakaźna wywołana przez RNA wirusa z rodziny
Paramyxoviridae rodzaju Morbilli
przed erą szczepień epidemie odry występowały co 2-3 lata
w Polsce szczepienia te są obowiązkowe od 1975 roku, a
wyszczepialność wynosi ponad 95%
choroba dotyczy nieuodpornionych dzieci w wieku od 5 do 10 rż;
zazwyczaj nie chorują niemowlęta <6mż. (przeciwciała matczyne
chronią dziecko do 6-8mż)
jedynym naturalnym gospodarzem wirusa odry jest człowiek
zakażenie następuje przez kontakt bezpośredni z zakaźnymi
kropelkami lub rzadziej drogą powietrzną
okres inkubacji : 9-11 dni
ODRA – OBRAZ KLINICZNY






okres prodromalny (nieżytowy)
trwa 3-4 dni
objawy: gorączka, suchy, szczekający kaszel, nieżyt nosa,
zapalenie spojówek z łzawieniem i światłowstrętem – obraz
„zapłakanej twarzy”,
powiększenie podżuchwowych i szyjnych tylnych węzłów
chłonnych, często również powiększenie śledziony
może towarzyszyć krótkotrwała, drobnoplamista wysypka (rush) –
ustępuje przed pojawieniem się właściwej wysypki
na śluzówce policzków na wysokości dolnych zębów trzonowych
pojawiają się szarobiałe plamki średnicy 1-2 mm, otoczone
czerwoną obwódką – zwane plamkami Koplika-Fiłatowa
ODRA






okres wysypkowy :
na początku okresu wysypkowego nasilają się objawy
zwiastunowe, stopniowo ustępując w kolejnych dobach
wysypka gruboplamista, żywoczerwona, ma charakter zstępujący –
początkowo pojawia się za uszami, na karku, wzdłuż linii włosów, a
następnie rozprzestrzenia się w dół i obejmuje całe ciało;
od 4.doby wysypka zaczyna się przebarwiać, brunatniejąc w
kolejności pojawiania się; skóra sprawia wtedy wrażenie suchej i
brudnej, łuszczy się otrębiasto
odra jest zakaźna 3-5 dni przed wystąpieniem wysypki, zakaźność
utrzymuje się do 3 dni od pojawienia się zmian skórnych
w ciągu 10-14 dni chory zazwyczaj wraca do normalnej aktywności
ODRA




w badaniach dodatkowych : leukopenia ze względną limfocytozą,
może wystąpić zmniejszenie liczby płytek krwi, nieznaczny wzrost
transaminaz, u dorosłych obserwuje się hiperbilirubinemię
zapobieganie polega na obowiązkowym szczepieniu
leczenie – objawowe; u pacjentów z niedoborami odporności i
innymi obciążeniami wskazana profilaktyka bierna swoistą
hiperimmunizowaną globuliną lub gammaglobuliną ludzką
u małych dzieci często występują powikłania: zapalenie ucha
środkowego, zapalenie oskrzeli i płuc, zapalenie krtani, tchawicy i
oskrzeli (krup) oraz biegunka. Do najniebezpieczniejszych należą
powikłania neurologiczne: ostre zapalenie mózgu (śmiertelność
70%), rdzenia, opon mózgowo-rdzeniowych, z.Guillaina-Barrégo,
porażenie połowicze, pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego
ODRA
ODRA
Odra z plamkami
Koplika w 5.dniu
wysypki
-stanowią objaw
patognomoniczny dla odry
-utrzymują się zwykle 1-3
dni
-giną w momencie
wystąpienia właściwej
wysypki
RÓŻYCZKA (Rubella)








różyczkę powoduje Rubivirus, należący do rodziny Togaviridae
ludzie są jedynym znanym źródłem zakażenia
wirus przenosi się przez kontakt bezpośredni lub kontakt z kroplami
wydzieliny nosowo-gardłowej
około 25-50% zakażeń przebiega bezobjawowo
okres wylęgania: 14-21 dni
okres zakaźności – od 7 dni przed wystąpieniem wysypki do 5-7 dni
po jej wystąpieniu; dzieci z różyczką wrodzoną zarażają do 18 m.ż.
nie chorują niemowlęta do 6 mż, jeśli ich matki chorowały lub były
szczepione przeciwko różyczce
przebycie choroby pozostawia trwałą odporność
RÓŻYCZKA







Objawy kliniczne:
choroba rozpoczyna się krótkim okresem nieżytowym, około 24 godz.
przed pojawieniem się wysypki powiększają się węzły chłonne (zauszne,
karkowe, szyjne tylne)
wysypka ma charakter plamisto-grudkowy, kolor wykwitów może być
zmienny – od bladoróżowego do czerwonego
zazwyczaj wysypka pojawia się początkowo na twarzy, obejmując w ciągu
24 godz. tułów i kończyny
po kilku dniach wysypka ustępuje bez przebarwień, czemu towarzyszy
niewielkie złuszczanie
objawy towarzyszące: niewielkie podwyższenie temperatury ciała (do 38,5
ºC), zapalenie spojówek (bez światłowstrętu), wirusowe zapalenie gardła,
powiększenie śledziony
na podniebieniu występują czerwone plamki zw. plamkami Forschheimera
ZESPÓŁ RÓŻYCZKI
WRODZONEJ






różyczka u kobiety w ciąży może powodować poronienie, urodzenie
martwego płodu lub zespół wad wrodzonych
najczęściej opisywane anomalie związane z różyczką wrodzoną
dotyczą:
oczu (zaćma, retinopatia barwnikowa, małoocze, wrodzona jaskra)
serca (PDA, zwężenie obwodowe tętnicy płucnej)
słuchu (czuciowo-nerwowe zaburzenia słuchu)
układu nerwowego (zaburzenia zachowania, zapalenie opon
mózgowo-rdzeniowych i mózgu, opóźnienie rozwoju umysłowego)
RÓŻYCZKA




najczęstszym powikłaniem jest przebiegające z obrzękiem i
bolesnością zapalenie drobnych stawów (rąk, kolan, nadgarstków,
stawów skokowych), trwa od 1 do 4 tygodni; występuje głównie u
starszych dziewcząt i kobiet
rzadziej stwierdza się małopłytkowość czy zapalenie mózgu
leczenie – objawowe
zapobieganie – obowiązkowe szczepienia
RÓŻYCZKA
RÓŻYCZKA
SZKARLATYNA/PŁONICA
(Scarlatina)






czynnik etiologiczny: paciorkowiec β-hemolizujący grupy A
zakażenie drogą kropelkową
najwięcej zachorowań jesienią i zimą
okres wylęgania: 1-7 dni
najczęściej występuje z anginą oraz, rzadziej, z ropnym zapaleniem
skóry lub zakażeniem rany; w ciągu 24 godz. wraz z gorączką lub
dobę później pojawia się wysypka jednoczasowo na: twarzy,
tułowiu i kończynach
zlewna, rumieniowa wysypka przypominająca papier ścierny, która
wywołana jest przez jedną lub więcej erytrogennych egzotoksyn
wytwarzanych przez szczepy paciorkowca β-hemolizującego grupy
A
SZKARLATYNA








wysypka najwyraźniejsza jest na piersiach, brzuchu, pośladkach i w
pachwinach
skóra jest szorstka
stwierdza się zwiększoną łamliwość drobnych naczyń (linie Pastii –
pachwiny, pachy, podbrzusze)
wysypka nie obejmuje trójkąta Fiłatowa na twarzy
zejściem wysypki jest grubopłatowe łuszczenie się skóry -najpierw
na twarzy, potem na tułowiu, a najpóźniej na kończynach
charakterystyczne zmiany na języku: biały nalot, potem
oczyszczanie się od brzegów; język odmłodzony „malinowy”
ciężka postać płonicy spotykana jest rzadko
leczenie – penicylina (ew. cefalosporyny) przez 10 -14 dni
SZKARLATYNA
SZKARLATYNA
SZKARLATYNA
trójkąt Fiłatowa
SZKARLATYNA
„malinowy język”
SZKARLATYNA
linie Pastii
LISZAJEC ZAKAŹNY


powierzchowne mieszane gronkowcowopaciorkowcowe zakażenie skóry cechujące
się dużą zakaźnością
może dotyczyć skóry pierwotnie
niezmienionej lub występować wtórnie jako
powikłanie zapalnych, sączących dermatoz
LISZAJEC ZAKAŹNY



na podłożu rumieniowym pęcherzyki
o wiotkiej pokrywie wypełnione początkowo
treścią surowiczą, a następnie ropną,
po pęknięciu pokrywy tworzą się miękkie,
zlewające się, miodowe strupy,
pozostawiające nadżerki,
zmiany ustępują bez śladów
Liszajec zakaźny
medonet.pl
WYBROCZYNY

Wybroczyny – drobne wynaczynienia krwi
widoczne na skórze lub błonach
śluzowych jako małe, czerwone lub
fioletowe plamki, będące wynikiem
uszkodzenia ścian naczyń kapilarnych;
nie tracą koloru po ich uciśnięciu.
Wybroczyny
Wybroczyny
sepsisinfection.org
Posocznica
ep.bmj.com
Posocznica meningokokowa
Freewebs.com
CHOROBY
ALERGICZNE
POKRZYWKA




Powstaje wskutek miejscowego rozszerzenia
naczyń krwionośnych i przesięku płynu z małych
naczyń krwionośnych do górnej warstwy skóry
właściwej
Charakterystycznym objawem jest bąbel różnej
wielkości
Zajęcie głębszych warstw skóry powoduje obrzęk
tzw. obrzęk naczynioruchowy
Pokrzywka może być pochodzenia alergicznego,
toksycznego lub fizykalnego
Pokrzywka alergiczna
nasze-choroby.pl
Pokrzywka alergiczna
www.zdrowieiuroda.info
Pokrzywka alergiczna
Pokrzywka alergiczna
Pokrzywka alergiczna
Atopowe zapalenie skóry



Często współistnieje z innymi atopowymi
chorobami dotyczącymi błony śluzowej
nosa, spojówek, oskrzeli
Podstawowym objawem jest silny
uporczywy świąd
Ma 3 fazy ze względu na wiek
i umiejscowienie zmian
Atopowe zapalenie skóry

Faza niemowlęca:
- do 2-3 rż
- ostry stan zapalny, zmiany grudkowopęcherzykowe na podłożu rumieniowym,
nadżerki, strupy
- czoło, policzki, skóra owłosiona głowy, kończyny
po stronie wyprostnej, czasami tułów
- najczęściej związana z alergenami pokarmowymi
Atopowe zapalenie skóry

Faza dziecięca:
- kontynuacja niemowlęcej lub de novo
- okolice zgięciowe dużych stawów, nadgarstki,
grzbiety stóp i dłoni, okolice zauszne
- zmiany rumieniowe ostro odgraniczone z
drobnymi grudkami, przeczosami i strupkami
- w okolicach skóra i naskórek zgrubiałe i
ściemnione (liszajowacenie)
- główny udział alergenów inhalacyjnych
Atopowe zapalenie skóry

Faza dorosłych:
- po 12 rż
- zmiany układają się symetrycznie: oczodoły, wokół ust,
dłonie, górna część klatki piersiowej
- skóra zgrubiała, zaczerwieniona, liczne nadżerki i strupki
- płytki paznokciowe na skutek stałego drapania się jak
polakierowane
- włosy kruche, matowe, łamliwe
- skóra bardzo sucha z drobnopłatkowym złuszczaniem
naskórka
Atopowe zapalenie skóry
Atopowe zapalenie skóry
chorobyskory.com
Atopowe zapalenie skóry
ATOPOWE ZAPALENIE
SKÓRY
Pieluszkowe zapalenie skóry
Borelioza
kutno.com.pl
Borelioza – rumień wędrujący
macierz.org.pl
Borelioza – rumień wędrujący
Borelioza.info