Ospa wietrzna to typowa choroba wieku dziecięcego

OSPA WIETRZNA
Z Indii do Meksyku
•
•
•
Ospa -po raz pierwszy pojawiła się ok. 2000 roku
p.n.e. w Indiach, a następnie powędrowała do
Chin i Egiptu. Jedną z jej najstarszych znanych
nam z historii ofiar był faraon Ramzes V (ospa
pokonała go w 1100 r. p.n.e.).
Do Europy przeniosły ją prawdopodobnie wojska
rzymskie ok. 164 r., po podbojach nad Eufratem.
To właśnie tam, w Selencji, w trakcie plądrowania
świątyni Apollina natrafiono na szczelnie
zamkniętą skrzynię, w której miał się znajdować
jad zarazy. Były to najprawdopodobniej zakażone
ubrania chorych na ospę.
Z kolei Europejczycy przenieśli chorobę na
kontynent amerykański. W latach 1519 - 1521,
gdy Hiszpanie pod wodzą Hermana Corteza
zdobyli Meksyk .Z powodu ospy zginęła tam
jedna trzecia rdzennych mieszkańców.
Szczyt epidemii przypadł w Europie na wiek
XVIII. Rocznie umierało około 10 tys. osób
(stanowiło to niemal 10 proc. wszystkich
zgonów). Na ospę zmarł m.in. król Francji Ludwik
XV. U tych, którym udało się wyzdrowieć,
choroba pozostawiała widoczne ślady.
W tamtych czasach nawet szpetne kobiety
uchodziły za piękności, o ile nie były „ospowate”,
to znaczy nie miały na skórze widocznych blizn,
tzw. dziobów po przebytej chorobie.
Ospa
• Ospa wietrzna to typowa choroba wieku dziecięcego jest wywoływana przez wirus
VZV. Pojawia się u dzieci w wieku przedszkolnym i pierwszych klas nauczania
początkowego. Właśnie na tę grupę wiekową przypada 90% wszystkich przypadków
zachorowań, 60% hospitalizacji oraz 40% przypadków śmiertelnych
spowodowanych tą chorobą.
• Nie bez kozery ospa nosi nazwę „wietrzna”, Jest to choroba zakaźna, której wirus
przenoszony jest drogą kropelkową a także przez wiatr na odległość
kilkudziesięciu metrów .
• Choroba może mieć przebieg bardzo łagodny, ale zdarzają się też przypadki, gdy
natężenie objawów jest wyjątkowo silne.
Na ospę można zachorować tylko raz. To oznacza, że przebycie choroby chroni
przed kolejnym na nią zachorowaniem, ale wirus ją wywołujący pozostaje w
organizmie i może przypomnieć o sobie, powodując np. półpasiec.
Dane epidemiologiczne - Polska
• Według danych Państwowego
Ospa wietrzna
Zakładu Higieny w Polsce ospę
przechodzi każdego roku niemal
150 tysięcy osób – czyli rocznie
choruje jedno miasto wielkości
Radomia! Najwięcej zachorowań
w Polsce odnotowuje się w
lutym-marcu, jednak w
ostatnim czasie,
prawdopodobnie w związku ze
zmianami klimatycznymi w ciągu
roku ospa uderza kilka razy.
• Choroba grozi nam cały rok,
dlatego warto się zaszczepić,
zanim dzieci pójdą do szkół i
przedszkoli, gdzie najłatwiej o
zakażenie
Zachorowania na ospę wietrzną
Objawy ospy
•
•
•
•
Ospa to choroba, która niezwykle długo
rozwija się w organizmie. Jej okres inkubacji
wynosi od 11 do 21 dni.
Pierwsze objawy, które mogą wskazywać na
zakażenie wirusem to ogólne pogorszenie
samopoczucia, ból głowy, gorączka (nawet
40 st. C.) lekki katar i brak apetytu u dziecka.
Pełny rozwój choroby najczęściej ma miejsce
2-3 dni po zaobserwowaniu pierwszych
objawów. Wtedy właśnie pojawia się na
skórze swędząca wysypka. Z reguły najpierw
na tułowiu, a potem na innych partiach
ciała.
Na początku wysypka ma postać
czerwonych plamek, potem zmienia się w
grudki, następnie w pęcherzyki wypełnione
płynem, a finalnie w krosty, które w
ostatniej fazie choroby przyjmują postać
strupków. Strupy w końcu odpadają i z
reguły nie pozostaje po nich ślad ale może
też zostać trwałe, szpecące blizny. Zwykle na
skórze może powstawać od 250 do 500
pęcherzyków, w ciężkich przypadkach ospy
wietrznej może ich być znacznie więcej.
Leczenie ospy
• Jeśli ospa zostanie potwierdzona, trzeba zadbać o to, aby dziecko
przez okres choroby nie wychodziło z domu i nie kontaktowało się z
osobami, które na ospę nie chorowały oraz udać się z nim do
lekarza.
Lekarz może zlecić również podanie leku antywirusowego –
acyklowiru (zarówno dziecku jak i osobie dorosłej). Zastosowanie
tego leku skraca okres pojawiania się wykwitów skórnych oraz
zmniejsza ich liczbę, a tym samym zmniejsza objawy swędzenia
ponieważ kiedy tylko na ciele dziecka pojawi się wysypka, wszelkie
domowe sposoby (zakładanie rękawiczek, obcinanie bardzo krótko
paznokci, zakładanie luźnych ubrań) mogą nie zdać egzaminu, a
rozdrapanie krost grozi nie tylko powikłaniami skórnymi, ale także
oszpeceniem bliznami do końca życia.
Jednak aby lek ten zadziałał skutecznie należy podać go w ciągu
doby od wystąpienia pierwszych wykwitów.
Jeśli u dziecka choroba przebiega łagodnie, leczenie jest zazwyczaj
objawowe i polega na obniżaniu gorączki i stosowaniu środków
łagodzących swędzenie (specjalne kremy, puder cynkowy, kąpiele w
letniej wodzie z mydłem).
Powikłania ospy
•
•
•
•
•
Powikłania ospy są groźne dla wszystkich. Najbardziej jednak dla niemowląt ,osób o osłabionej
odporności, osób po 16 roku życia i kobiet w ciąży, gdzie grozić może tzw. ospa wrodzona, prowadząca
do zaburzeń w rozwoju płodu w obrębie skóry, kończyn i centralnego układu nerwowego. Ospa stwarza
poważne zagrożenie dla płodu zwłaszcza w I trymestrze trwania ciąży. Może spowodować embriopatrię.
Embriopatria charakteryzuje się niedorozwojem kończyn, bliznami skóry na kończynach. Występują
również wady układu moczowego i oczu. Takie zagrożenie jest na skutek zarażenia przezłożyskowego.
W przypadku zakażenia śródmacicznego noworodek może przyjść na świat z ospą wietrzną lub
półpaścem, które pojawia się również u mamy.
Jeżeli zakażenie wystąpi u mamy w okresie od 5 dni przed i 2 dni po porodzie ospa wietrzna przybiera
cięższą formę. Wynika to z faktu, że w tak krótkim okresie nie zdąży się wytworzyć odpowiednia ilość
przeciwciał. Choroba u noworodka trwa wówczas około 10 dni. Zdarzają się przypadki śmiertelne, które
wahają się między 5-30%.
Najczęściej występującym powikłaniem ospy dzieci jest :
zakażenie bakteryjne skóry, rzadziej zapalenie płuc, zapalenie mózgu czy też zapalenie mięśnia
sercowego. To bolesne, często zostawiające ślady na całe życie, Groźniejsze jednak są powikłania
obejmujące ośrodkowy układ nerwowy. Te mogą zakończyć się niepotrzebną śmiercią.
Jeśli na ospę zapada osoba dorosła, a przebieg choroby jest bardzo ciężki, ospa może doprowadzić do
poważnych powikłań np:
zapalenie mózgu, porażenie nerwów czaszkowych, zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych
zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie stawów, zapalenie płuc i zapalenie nerek
Profilaktyka
•
•
•
•
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania chorobie jest szczepienie ochronne.
Szczepionka przeciwko ospie jest obowiązkowo stosowana w Stanach Zjednoczonych i
niektórych krajach Unii Europejskiej. W Polsce należy do grupy tzw. szczepień
zalecanych przez Głównego Inspektora Sanitarnego i znajduje się w Kalendarzu
Szczepień.
Szczepienie pozwala uniknąć grożącej komplikacjami i oszpeceniem choroby.
Szczepionkę można podawać już od 9 miesiąca życia.
Dzieciom do 12 roku życia wystarczy jedna dawka szczepionki. Po ukończeniu 12 lat
należy pamiętać o przyjęciu dwóch dawek szczepionki w odstępie 6 tygodni.
Osoba zdrowa, która uprzednio nigdy nie chorowała na ospę wietrzną, po kontakcie z
osobą chorą ma szansę na uniknięcie zachorowania. Szczepionka zastosowane do 72
godzin po kontakcie z osobą chorą na ospę wietrzną w 100% łagodzi przebieg choroby.
Szczepienie podane do 3 dni po kontakcie chroni w ponad 90% , zaś do 5 dni po
kontakcie w 70% przed zachorowaniem na ospę wietrzną.
Szczepionka dostępna na polskim rynku zawiera jedyny zalecany przez WHO szczep
wirusa do stosowania w powszechnych programach szczepień ochronnych. Badania
kliniczne potwierdziły bezpieczeństwo i wysoką skuteczność szczepionki.