Pisanie z pamięci

Opracowała
mgr Dorota Piątkowska
pedagog, nauczyciel terapii pedagogicznej
„Ortografia, czyli jak pisać poprawnie”
trening w poprawnym pisaniu z elementami terapii pedagogicznej
Materiały dla nauczycieli kształcenia zintegrowanego
Wstęp
Wśród celów kształcenia ogólnego na każdym etapie edukacji, opanowanie
poprawnego pisania, zajmuje istotne miejsce. „Poprawność ortograficzna jest
ważnym aspektem umiejętności pisania. Wymagania szkolne dotyczące stopnia
opanowania ortografii, są wysokie, a trudności w uczeniu się ortografii mogą
nawet przesądzać o karierze szkolnej ucznia.”1
Nauczanie ortografii ma charakter okolicznościowy. Nie oznacza to, że
umiejętność poprawnego pisania może nauczyciel kształtować wtedy, gdy sobie
o tym przypomni lub gdy zostanie mu czasu na lekcji. Ćwiczenia ortograficzne
realizuje się przy okazji kształcenia językowego, nie przeznacza się na nie
oddzielnych godzin lekcyjnych. Praca nad ortografią powinna być jak
najbardziej systematyczna i zaplanowana już od pierwszej klasy szkoły
podstawowej. Jest to szczególnie ważne w czasach gdy z edukacyjną rolą
szkoły rywalizują: komputer, telewizja, Internet. Spada czytelnictwo wśród
dzieci i młodzieży. Uczniowie od najmłodszych lat piszą na komputerze, gdzie
ich błędy automatycznie poprawia program komputerowy. Coraz
powszechniejsze są audiobooki, które nie dają dziecku szansy wzrokowego
utrwalania poprawnie zapisanego wyrazu. Okazję taką stwarzają książki.
Większość uczniów jedynie w szkole może doświadczać czytania i pisania jako
działań, których są autentycznymi autorami.
Analizując przyczyny popełniania błędów ortograficznych należy
stwierdzić, że mogą być one spowodowane zaburzeniami rozwojowymi w
zakresie funkcji percepcyjno- motorycznych, np. zakłócenia percepcji wzroku,
słuchu i mowy. Ze względu na złożoną ortografię trudności sprawia uczniom
poprawne zapisywanie wyrazów z „rz” lub „ż”, „ó” lub „u” czy chociażby
pisownia łączna i rozdzielna.
Z. Saduś „Analiza błędów ortograficznych popełnianych przez uczniów w starszym wieku szkolnym…”w: Jak
pomóc dziecku z dysortografią ODN Zielona Góra, 2000, s.25
1
I . Jak pisać poprawnie, czyli kilka zdań o nauce ortografii.2
Integralną częścią procesu poprawnego pisania jest opanowanie ortografii.
Dochodzimy do tej umiejętności z trudem i różnymi drogami. W nauczaniu
ortografii napotykamy różne przeszkody i często nie udaje się osiągnąć
oczekiwanych wyników. Na podstawie analizy przyczyn zgłaszania dzieci na
zajęcia terapii pedagogicznej można wnioskować o wzrastającej liczbie uczniów
mających nasilone trudności w pisaniu. Gdy uczeń nie może opanować
poprawnej pisowni, w czasie i zakresie przewidzianym przez program
nauczania, mimo iż korzysta z metod i form nauki uznanych za optymalne dla
uczniów o prawidłowym, harmonijnym rozwoju intelektualnym, mamy wtedy
do czynienia z dysortografią. W praktyce jednak nie rzadko spotykamy dzieci, u
których występują nasilone trudności w pisaniu pomimo prawidłowego
funkcjonowania analizatorów. Gdzie szukać przyczyn owych trudności w takich
przypadkach? Przyczyn tego stanu jest wiele. Oto niektóre z nich:
 brak planowości i systematyczności w pracy nauczyciela
 poświęcanie na ćwiczenia zbyt mało czasu
 brak w programie wyraźnie sprecyzowanych wymagań w zakresie
stosowania ćwiczeń ortograficznych
 fałszywe przekonanie, że złożony system ortografii polskiej nie pozwala go
poprawnie opanować; jest to czynnik demobilizujący i odbija się ujemnie na
wynikach nauczania
 brak w podręcznikach odpowiedniej liczby ćwiczeń wdrażających i
utrwalających; nauczyciel musi je uzupełniać, na co często brak mu czasu,
pomysłowości, materiału, który mógłby wykorzystać
 brak słowników w domach uczniów oraz nieumiejętność korzystania z nich
 zbyt duża liczba uczniów w klasach, organizacja pracy szkół na zmiany, co
wywołuje pośpiech, utrudnia systematyczną pracę
 brak godzin na zajęcia wyrównawcze w czasie, których nauczyciel z grupką
uczniów mógłby prowadzić ćwiczenia utrwalające
 zbyt małe oczytanie uczniów
Problem przyczyn trudności uczniów w pisaniu jest złożony, a odpowiedź na
pytanie: „Dlaczego uczniowie popełniają błędy ortograficzne?” jest trudna.
Należałoby, bowiem wziąć pod uwagę jeszcze motywację ucznia do pracy, czy
chociażby przyczyny natury środowiskowej. Świadomość wielorakich
uwarunkowań zaburzeń w pisaniu może z jednej strony sprzyjać doskonaleniu
metod nauczania ortografii, a z drugiej poszukiwaniu i tworzeniu coraz lepszych
programów terapeutycznych. Zasadnym wydaje się postulat, aby problem
skutecznego nauczania ortografii stał się jednym z priorytetów kształcenia, w
który zaangażują się metodycy, nauczyciele i specjaliści terapii pedagogicznej.
za M. Kaleta-Sawicka, I. Skalska „Vademecum nauczania ortografii w klasach początkowych”, MAC, Kielce,
1997
2
Nasuwa się zatem pytanie: „W jaki sposób realizować treści ortograficzne?”.
Praca nad kształtowaniem umiejętności poprawnego pisania powinna przebiegać
według następującego planu:
1) zaznajomienie uczniów z nowym materiałem ortograficznym,
2) utrwalanie tego materiału drogą różnorodnych ćwiczeń, przy najwyższej
aktywności uczniów,
3) sprawdzenie stopnia opanowania danego materiału,
4) ćwiczenia poprawkowe dla tych uczniów, którzy jeszcze nie opanowali
przewidzianego materiału.
Należy, więc pamiętać, że wszelki materiał ortograficzny powinien:
 być ukazany uczniom kilka razy w przepisywaniu,
 wystąpić raz lub kilka razy w pisaniu z pamięci,
 znaleźć zastosowanie w pisaniu ze słuchu pojętym jako ćwiczenie
utrwalające,
 wystąpić w pisaniu ze słuchu pojętym jako sprawdzian
Rodzaje ćwiczeń ortograficznych:
 przepisywanie
 pisanie z pamięci
 pisanie ze słuchu (wprowadzające, utrwalające, sprawdzające)
 pisanie z komentowaniem
 dyktando twórcze
Przepisywanie
Forma ćwiczenia, która polega na wzrokowym ujęciu wyrazu jako całości
i reprodukowaniu go w poprawnej postaci. W trakcie tego ćwiczenia występuje
połączenie czynności ruchowej z pamięcią wzrokową. Inaczej jest to
zapamiętywanie obrazu graficznego wyrazu. Tego typu ćwiczenia występują u
dzieci młodszych ze względu na ich predyspozycje. Aby dały one pożądane
rezultaty należy:
 sprawdzić czy uczniowie rozumieją tekst przeznaczony do przepisywania
 uświadomić im cel przepisywania
 dokonać analizy ortograficznej tekstu
 wdrażać do samokontroli wykonanej pracy
Pisanie z pamięci
Forma pośrednia między przepisywaniem a pisaniem ze słuchu. Polega
ona na obserwowaniu i zapamiętywaniu graficznego obrazu wyrazu lub zdania,
a następnie na zapisaniu go z pamięci. Wyobrażenia wzrokowe, słuchowe i
ruchowe, które powstają w trakcie pisania z pamięci rozwijają
spostrzegawczość, uwagę i świadomość ortograficzną. Przy pisaniu z pamięci
wyróżniamy dwa etapy czynności. Pierwszy polega na przygotowaniu, czyli
odczytaniu oraz omówieniu występujących problemów ortograficznych przez
nauczyciela i uczniów. Etap drugi to zapisanie przez uczniów zapamiętanego
tekstu, sprawdzenie poprawności i ewentualna korekta. Warunkiem
skuteczności tej formy ćwiczeń jest wyuczenie dzieci dokładnej obserwacji
ortogramu, analizy rodzaju trudności w pisaniu, sprawdzania zapisu i
dokonywania starannej korekty.
Postępowanie metodyczne przy stosowaniu pisania pamięci:
 odczytanie i analiza treści tekstu
 analiza trudności ortograficznych
 ponowne odczytanie tekstu
 obserwacja części tekstu (zdania lub jego części)
 pisanie z pamięci części tekstu
 odsłonięcie tej części i sprawdzenie poprawności zapisu
Pisanie ze słuchu – dyktando
Jest to ćwiczenie, które polega na usłyszeniu słowa mówionego przez
nauczyciela, rozłożeniu go na dźwięki i przyporządkowaniu im odpowiednich
znaków graficznych, a następnie zapisanie go.
Postępowanie metodyczne przy stosowaniu pisania ze słuchu:
 zapoznanie uczniów z całym tekstem
 wolne, staranne i wyraźne dyktowanie
 nieograniczenie się do jednorazowych powtórzeń
Pisanie z komentowaniem
Pisanie z komentowaniem polega na dyktowaniu tekstu przez nauczyciela z
równoczesną analizą ortograficzną dokonywaną głośno przez poszczególnych
uczniów. Rozróżnia się następujące rodzaje komentowania:
 komentowanie pełne, w trakcie którego wyjaśnia się zapis całego tekstu,
występujące w nim reguły ortograficzne i zjawiska gramatyczne
 komentowanie wydzielonych grup wyrazów
 komentowanie wybranych pojedynczych wyrazów i tłumaczenie ich
pisowni
Dyktando twórcze
Polega na łączeniu elementów nauczania ortografii z ćwiczeniami
stylistycznymi. Ten rodzaj ćwiczeń jest szczególnie przydatny w pisaniu
samodzielnych prac, wypracowań. Nauczyciel podaje wyrazy, które mogą być
wykorzystane w trakcie pisania przez uczniów, omawia występujące w nich
trudności, podaje jednocześnie temat pracy. Wypracowanie mogą uczniowie
pisać samodzielnie lub w grupie. Tego rodzaju ćwiczenia można połączyć z
konkursem na najciekawszy tekst. Najciekawsza praca może być zapisana na
tablicy.
Bardzo lubianą przez dzieci i młodzież formą ćwiczeń ortograficznych są
zadania o charakterze gier dydaktycznych i rozrywek umysłowych, np.
krzyżówki ortograficzne, zagadki, rebusy, łamigłówki, szarady, domina
wyrazowe czy piktogramy. Formy zabawowe stwarzają przyjemny nastrój na
lekcji i wywołują zaangażowanie emocjonalne uczniów, które sprzyja
zapamiętywaniu ortogramów.
Lekcja poświęcona nauce zasad ortografii powinna być tak zorganizowana,
aby zaangażowane były wszystkie receptory: wzrokowy, słuchowy i ruchowy.
W tym ważnym procesie uczenia istotną rolę odgrywa pamięć obejmująca trzy
procesy: zapamiętywanie, przechowywanie i przypominanie. Uwaga ułatwia
procesy pamięciowe i myślowe. W ścisłym związku z uwagą pozostaje
spostrzeganie, które musi przebiegać w sposób świadomy, systematyczny i
planowy.
II. Trening ortograficzny z elementami terapii pedagogicznej
zajęcia utrwalające i sprawdzające reguły pisowni wyrazów z
„ó” - „u” oraz „rz” – „ż”
Przykładowe konspekt zajęć zintegrowanych
Temat: Zasady pisowni wyrazów z „ó” i „u”.
Cel ogólny - utrwalenie zasad pisowni wyrazów z „ó” i „u”.
Cele operacyjne
Po zajęciach uczeń:
1. Zna i stosuje w praktyce cztery reguły pisowni wyrazów z „ó” („ó” wymienne
na o; „ó” w końcówkach; „ó” na początku wyrazów; „ó” niewymienne).
2. Zna i stosuje w praktyce trzy reguły pisowni wyrazów z „u”(„u” na początku i
na końcu wyrazów; „u” w zakończeniach „-uje”, „-unek”, „-unka”, „-ulec”, „utki”).
3. Potrafi tworzyć i rozwiązywać rebusy ortograficzne.
4. Wyjaśnia znaczenie wyrazów: haki wyrazowe, rebusy, kalambury.
5. Dokonuje prawidłowej analizy słuchowej wyrazów.
6. Umie zaprojektować i wykonać album tematyczny.
7. Prezentuje wyniki swojej pracy.
Metody pracy:
 praca w małych grupach
 praca w zespołach
Formy pracy:
 praca z mapą Polski
 praca z książką telefoniczną
 krzyżówka
 dobieranka wyrazowa
 ciągi wyrazowe
 wykreślanki
 zagadki słuchowe
 haki ortograficzne
 tabela ortograficzna
Przebieg zajęć
1. Nauczyciel dzieli uczniów na zespoły 4, 5- osobowe. Przygotowuje dla tych
zespołów stoliki zadaniowe w liczbie odpowiadającej liczbie zespołów.
Wyniki pracy zespołów są prezentowane ustnie i umieszczane na specjalnej
tablicy. Każdy z zespołów ma do wykonania następujące zadania, na których
wykonanie ma określony limit czasowy (jest on zależny od tempa pracy
uczniów i ustala go nauczyciel):
a) odszukanie na mapie Polski miast kończących się na „-ów”, wypisanie ich
na arkuszu papieru, a następnie uporządkowanie od najkrótszej do
najdłuższej nazwy i wpisanie do krzyżówki (zał. nr 1 )
b) rozwiązanie krzyżówki, w której hasła mają końcówkę -ówka” (zał. Nr 2)
c) praca z książką telefoniczną polegająca na wyszukiwaniu takich nazwisk, z
których można utworzyć formę z końcówką „-ówna” np.; Klimczak –
Klimczakówna - uzupełnianka wyrazowa „-ówna”(zał. Nr 3 )
d) dobieranka wyrazowa (zał. Nr 4)
e) wykreślanka ortograficzna – wyrazy z „ó” niewymiennym i „u”: królik,
wróbel, bóbr, żółw, jaskółka, kura, sum, kruk, mucha (zał. Nr 5)
f) album tematyczny z wykorzystaniem słownictwa z wykreślanki – tematem
albumu są „Zwierzęta” (królik, wróbel, bóbr, żółw, jaskółka, kura, sum,
kruk, mucha)
g) „Wyrazy w wyrazach” – zespoły słuchają czytane przez nauczyciela
wyrazy i na arkuszach zapisują ukryte wyrazy z „u”. Następnie porządkują
je wg kolejności alfabetycznej (zł. Nr 6)
h) „Sokole oko” – wyszukiwanie w ciągach literowych wyrazów z „u” i
tworzenie haków ortograficznych. Wpisywanie odszukanych wyrazów do
tabeli ortograficznej z „U”. (zał. Nr 7)
2. Nauczyciel w trakcie trwania zajęć (w dowolnie przez siebie wybranym
momencie) może zaproponować ćwiczenia, które będą służyły relaksacji i
nie będzie w nich elementów rywalizacji np.:
 nauka piosenki ortograficznej na melodię „Gdy strumyk płynie z
wolna…(zał. Nr 8)
 kalambury ortograficzne (zał. Nr 9 )
 zagadki słuchowe (zał. Nr 10 )
Temat: Reguły pisowni wyrazów z „rz” i „ż”.
Cel ogólny- Utrwalenie reguł pisowni wyrazów z „rz” i „ż”.
Cele operacyjne
Po zajęciach uczeń:
1. Czyta głośno ze zrozumieniem wiersz.
2. Analizuje wyrazy z trudnościami ortograficznymi.
3. Porządkuje wyrazy wg alfabetu.
4. Redaguje twórcze dyktando.
5. Posługuje się słownikiem ortograficznym.
6. Tworzy i odtwarza z pamięci łańcuchy skojarzeń.
7. Dokonuje autokorekty pisanego tekstu.
8. Zna reguły ortograficzne związane z pisownia wyrazów z „rz” i „ż”.
Metody pracy:
 praca indywidualna
 praca w parach
 praca w zespołach
Formy pracy:
 czytanie i analiza tekstu
 łańcuch skojarzeń
 tabela ortograficzna
 twórcze dyktando
 kalambury
 statki ortograficzne
 magiczny trójkąt
Przebieg zajęć:
1. Czytanie i analiza wiersz ortograficznego W. Gawdzik pt „ Jak to stróż i jego
pies pilnowali sadu” (zał. Nr11) – porządkowanie wyrazów z trudnościami
wg alfabetu w dwóch grupach: „ż” do zapamiętania i „rz” do zapamiętania.
2. Łańcuch skojarzeń – uczniowie podzieleni na zespoły 4, 5-osobowe losują
wyrazy z trudnościami (rz, ż); wylosowano np. takie wyrazy: żółty, rzepa,
żaba, żyto, wierzba; osoba rozpoczynająca zabawę układa pierwsze zdanie,
kolejna osoba powtarza zadanie poprzednika i dopowiada swoje itd. Ostatnia
osoba powtarza całe opowiadanie prezentując je przed całą klasą;
opowiadania mogą być żartobliwe, nieprawdopodobne lub też całkiem realne;
z podanych dla przykładu wyrazów mogłoby powstać takie opowiadanie: „
Nad strumykiem rósł żółty słonecznik. Stara rzepa zazdrościła mu pięknych
zielonych liści. Poprosiła więc żabę- czarodziejkę, by ta rzucił na niego urok.
Żaba zamieniła piękny żółty słonecznik w żyto. Rosnąca opodal wierzba
zapłakała nad losem słonecznika.”
3. Kalambury – „Co to za zawód?” (zał. Nr 12) – uczniowie podzieleni na
zespoły 5, 6-osobowe losują karteczki z nazwami zawodów (wyrazy z
końcówką –arz, -erz) i prezentują ich treść za pomocą ruchu.
4. Statki ortograficzne – uczniowie dobierają się w pary i samodzielnie
przygotowują zestaw 4 wyrazów dla przeciwnika („rz” po spółgłoskach: p, b,
t, d, k, g, w, j, ch); w każdym zestawie wyrazów musi się znaleźć po jednym
wyrazie: 4, 5, 6, i 7- literowym. Wyrazy wpisujemy w diagram i gramy tak
jak w tradycyjne „Statki” zatapiając kolejne wyrazy przeciwnika; przy
dobieraniu wyrazów do gry uczniowie mogą korzystać z różnych źródeł
pomocy: słowniczek ortograficzny, książki, zeszyty (zał. Nr 13)
5. Magiczny trójkąt – uczniowie pracują w zespołach 3-osobowych; układają
„magiczny trójkąt” dobierając do siebie pary wyrazów, w których „rz”
wymienia się na „r”. (zał. Nr 14)
6. Twórcze dyktando – uczniowie losują zbiory wyrazów z „rz” i „ż” (wszystkie
reguły dotyczące pisowni tych wyrazów) i tworzą z ich użyciem własne
opowiadanie. Po napisaniu tekstu dokonują autokorekty posługując się
słownikiem ortograficznym.
Załączniki
Zał. Nr 1
Ó
Ó
Ó
Ó
Ó
Ó
Ó
Ó
Ó
Ó
Ó
Ó
Ó
Ó
W
W
W
W
W
W
W
W
W
W
W
W
W
W
Zał. Nr 2
KRZYŻÓWKA - „Ó”
S
A
G5
K
P
S
Z
Z
Ó
Ó
U
P
Ó
R6
I
A
A10
A
W
S
R2
T3
R
A
Ó
M
M
S
D
E
Ó
E
A
K
R
O4
Ó
U
Z
M
W K A
K A R Z Ó W N A
Ó
O1
C
W
W
I9
K
W
H Ó D
I E N I
K A7
E
A
E
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
R
T
O
G
R
A
F
I
A
1. Jesz ją z ziemniakami i mięsem.
2. Córka aptekarza.
3. Może być wysoka, stroma, ośnieżona.
4. Miasto z Wawelem, Sukiennicami i Kościołem Mariackim.
5. Może być ptasie lub do pisania.
6. Auto inaczej.
7. Składasz to gdy chcesz coś zjeść w restauracji.
8. Służy do zamykania drzwi.
9. „Tu i …… rosły grzyby.”
10.Między siódemką a dziewiątką.
KRZYŻÓWKA - „Ó”
2
3
5
6
1
4
10
7
9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
F
1. Jesz ją z ziemniakami i mięsem.
2. Córka aptekarza.
3. Może być wysoka, stroma, ośnieżona.
4. Miasto z Wawelem, Sukiennicami i Kościołem Mariackim.
5. Może być ptasie lub do pisania.
6. Auto inaczej.
7. Składasz to gdy chcesz coś zjeść w restauracji.
8. Służy do zamykania drzwi.
9. „Tu i …… rosły grzyby.”
10.Między siódemką a dziewiątką.
Zał. Nr 3
1. Utwórz wyrazy zgodnie z wzorem
Córka stolarza – to stolarzówna
Córka piekarza – to ……………
2. Samodzielnie utwórz:
Córka ……………………………..- to…………………………
Córka ……………………………..- to…………………………
Córka ……………………………..- to…………………………
Córka ……………………………..- to…………………………
Córka ……………………………..- to…………………………
Córka ……………………………..- to…………………………
Córka ……………………………..- to…………………………
Zał. Nr 4
Dobieranka wyrazowa - uczeń dostaje zestaw wyrazów z „ó” wymiennym
oraz diagramy do dopasowania odpowiednich par wyrazów (w załączniku jest
też klucz do tego ćwiczenia).
DIAGRAMY
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
PARY WYRAZÓW Z „Ó” WYMIENNYM NA „O”, „E’, „A”
samochód
samochody
wrócić
wracać
ogród
ogrody
skrócić
skracać
popiół
popielnik
wesół
weselnik
KLUCZ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
samochód -samochody
ogród-ogrody
nastrój-nastroje
twaróg-twarogi
popiół-popielnik
wesół-weselnik
ziółko-ziele
siódma-siedmioro
przyjaciółka-przyjaciele
skrócić-skracać
wrócić-wracać
wyrób-wyrabiać
nastrój
nastroje
przyjaciółka
przyjaciele
twaróg
twarogi
wyrobić
wyrabiać
ziółko
ziele
siódma
siedmioro
Zał. Nr 5
Wykreślanka ortograficzna
Odszukaj pionowo i poziomo wyrazy z „ó” niewymiennym i „u” (razem 9
wyrazów).
o
l
m
b
r
d
d
s
a
d
j
c
k
r
ó
l
i
k
j
t
s
i
a
b
r
y
s
k
r
u
k
s
u
t
s
f
k
w
y
a
f
f
l
w
m
u
k
g
u
r
s
d
d
o
m
e
k
r
ó
y
r
ó
z
a
s
g
u
r
i
f
ł
u
a
b
x
s
ż
h
c
r
o
g
k
i
y
e
c
d
ó
j
h
t
p
l
a
o
r
l
y
f
ł
k
a
o
k
k
h
p
a
y
b
g
w
l
b
ó
b
r
p
i
Zał. Nr 6
ZESTAW WYRAZÓW z „U” do czytania (wyrazy w wyrazach):
bluzka, brudas, fabuła, kultura, trudny, żurawina, poduszka, Kopciuszek,
koszula, opatrunek, trup, słuchawka, maruda, sznurek, bukszpan, wyrzut,
odruch, drukarnia, okulary, temperatura, usługa, według, marmur, bibułka.
Zał. Nr 7
„Sokole oko”
Odszukaj w ciągu literowym wyrazy z „u” i utwórz z nich haki wyrazowe.
mnjgotujekjasdulicamnywepakunekhlasugysklpoopiekunkagu
dkiytanhamulecjhyuewrbgnmmalutkijkhiusydiabnbabuniazbc
xpuleoca
np. chmura (hak ortograficzny)
mura
Tabela ortograficzna – wyrazy z „U”
„u” w zakończeniach
rzeczowników: -unek, unka,
-unia, -utki, -ulec
Na początku i na końcu
wyrazów
W zakończeniach
czasowników –uje
Zał. Nr 8
„Porady nad strumykiem”
piosenka na melodię „Gdzie strumyk płynie z wolna…”
Gdy nie wiesz jak napisać „o z kreską”, czy też „u”,
Posłuchaj tej piosenki, którą śpiewamy tu.
„O z kreską” więc piszemy gdy zmienia się na „o”
Sól, soli lub solniczka; pokój, pokoi sto.
Piszemy też „o z kreską” gdy zmienia się na „e”
Niósł, niesie, przenieść, wynieść; wiódł, dobrze wiedzie się.
„O z kreską” wymieniamy na samogłoskę „a”
Jak wrócić i wracamy lub pomóc, pomaga.
Końcówki „-ówka”, „-ówna” i jeszcze krótkie „-ów”
Piszemy przez „o z kreską”; makówka, krówka, głów.
Są jednak trzy wyjątki i morał płynie stąd:
Zasuwka, wsuwka, skuwka nie kreskuj, bo to błąd.
Jest druga też zasada: końcówek „-ują”, „-ujcie”
Uczniowie, uczennice ich nigdy nie kreskujcie.
Jeżeli coś zapomnisz z tekstu śpiewanego
To sięgnij do słowniczka ortograficznego.
Zał. Nr 9
Kalambury ortograficzne
Przedstawiciel zespołu losuje karteczkę z kalamburem i prezentuje jego treść
bez użycia słów, jedynie za pomocą gestów lub rysunku swojemu zespołowi.
Jeśli zespół w wyznaczonym przez nauczyciela czasie odgadnie treść kalamburu
uzyskuje punkt .
Propozycje kalamburów





budzik z kukułką
kulista chmura
pakunek zucha
płukać chusteczki
burz w butelce





chór przepiórek
różdżka wróżki
kłótliwe jaskółki
wózek z wiórkami
góra płótna
Zał. Nr 10
Zagadki słuchowe – propozycje
1.
Ulepiła pod dachem swego gniazdka połowę
I już ćwierka wesoło, że mieszkanie gotowe.
2.
Jest w nim ołówek, kilka stalówek,
Pióro, obsadka – oto zagadka.
3.
Podłoga gładka jak kryształ,
Na nią Agatka z łyżwami przyszła.
4.
Jaki szklarz zimą zręcznie i szybko
Pokrywa wodę lodową szybką.
Zał. Nr 11
Witold Gawdzik
„Jak to stróż i jego pies pilnowali sadu”
Kupił kundla stróż Ambroży.
Był to zwierz olbrzymi, duży.
Gdy się żarłok ów rozsrożył,
Warcząc grzmiał jak zwiastun burzy.
Stróż i jego pies towarzysz
Ogród wzięli pod swą pieczę:
Strzegli różnych jarzyn, warzyw,
Rzepy, rzodkwi i porzeczek.
Pan Ambroży z rózgą krótką
Na hultajską hordę czyha.
Kundel, szczerząc kły, za furtką
Leżał czujnie mrucząc z cicha.
Nieraz chyżo niczym kula
Rzuci się przez rzędy grządek,
Hałasuje, hasa, hula,
Wnosi nieład, nieporządek.
Żwawym susem, hop! w ogórki
Hajże w świeże wonne róże!
Szarża, harce, kłus i nurki.
Aż się księżyc zaćmił kurzem!
Stróż się zżyma, krzyczy, sroży:
Hola piesku, dosyć zbytków!
Z takiej służby żadna korzyść:
Więcej szkody niż pożytku.
Wraca pies, wtem wójt nadchodzi,
Zbudził go harmider, wrzaski:
„Bravissimo! Czmychnął złodziej!
Żeś odważny, masz kiełbaski!”
Brzask. Horyzont się rozżarzył.
Wreszcie wschód. Już raźniej nieco.
W ciszy słychać głosy straży.
Chrapią aż z drzew gruszki lecą!
Zał. Nr 12
Kalambury - lista nazw zawodów
kolejarz, aptekarz, tancerz, szermierz, stolarz, marynarz, lekarz, kominiarz
Zał. Nr 13
Statki ortograficzne- wzór tabeli
A
1
2
3
4
5
6
7
8
9
B
C
D
E
F
G
H
I
Zał. Nr 14
Magiczny trójkąt
morze
morski