Przeciwdziałanie agresji i przemocy Opublikowano: 27 grudnia

Strona Główna Profilaktyka Informacje, materiały Przeciwdziałanie agresji i przemocy
Opublikowano: 27 grudnia 2013
Problematyka agresji i przemocy w podstawie programowej
W nowej podstawie programowej, w której cele ogólne oraz treści nauczania zostały opisane
w postaci wymagań, realizacja treści nauczania dotyczących przeciwdziałania przemocy w
rodzinie i w grupie rówieśniczej została mocniej podkreślona. Począwszy od wychowania
przedszkolnego poprzez kolejne etapy edukacyjne aż do zakończenia procesu kształcenia,
budowana i umacniana jest postawa szacunku i bezpieczeństwa własnego i innych,
odpowiedzialności oraz prorodzinna.
Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej zostanie
przygotowane do właściwych zachowań w sytuacji zagrożenia i będzie wiedziało, gdzie
można otrzymać pomoc, będzie umiało o nią poprosić. Ponadto zostanie przygotowane w
zakresie wychowania rodzinnego.
Problematyka przeciwdziałania przemocy w rodzinie i zagrożeń ze strony innych ludzi
zawarta jest w edukacji społecznej na I i II etapie edukacyjnym w szkole podstawowej (np.
uczeń wie, co wynika z przynależności do rodziny, jakie są relacje między najbliższymi,
wywiązuje się z powinności wobec nich; zna zagrożenia ze strony ludzi; wie, do kogo i w jaki
sposób należy się zwrócić o pomoc) oraz w treściach nauczania etyki (np. identyfikuje się ze
swoją rodziną i jej tradycjami).
Na III etapie edukacyjnym (gimnazjum) i IV etapie edukacyjnym (zasadnicza szkoła
zawodowa, liceum ogólnokształcące i technikum) problematykę dotyczącą agresji i przemocy
uwzględniają następujące przedmioty:


wiedza o społeczeństwie, dzięki której: uczeń rozpoznaje problemy najbliższego
otoczenia i szuka ich rozwiązań, wyjaśnia na przykładach, jak można zachować
dystans wobec nieaprobowanych przez siebie zachowań grupy lub jak im się
przeciwstawić, wyjaśnia na przykładach znaczenie podstawowych norm współżycia
między ludźmi, w tym wzajemności, odpowiedzialności i zaufania, uczeń rozpoznaje
prawne aspekty codziennych problemów życiowych i szuka ich rozwiązania.
Przedmiot wiedza o społeczeństwie uczy formułowania własnych poglądów i
wyrażania ich na różnych forach (w klasie, szkole, w innych gremiach, w tym także w
Internecie) oraz wysłuchiwania, rozumienia i uwzględniania opinii odmiennych niż
własne. Rozwija szacunek do innych ludzi, grup społecznych, kultur i narodów.
Przygotowuje do samodzielnego i niezależnego myślenia o wydarzeniach i procesach
zachodzących w lokalnej społeczności, w kraju i na świecie;
wychowanie do życia w rodzinie, które porusza zagadnienia takie jak np.: okazywanie
szacunku innym ludziom, docenianie ich wysiłku i pracy, przyjęcie postawy szacunku
wobec siebie; wnoszenie pozytywnego wkładu w życie swojej rodziny; relacje
międzyosobowe i ich znaczenie, przyjaźń, zakochanie, miłość platoniczna, miłość




młodzieńcza, miłość dojrzała, zachowania asertywne, planowanie rodziny, pogłębianie
wiedzy związanej z funkcjami rodziny, uzyskanie przez uczniów lepszego rozumienia
siebie i najbliższego otoczenia;
etyka, która porusza zagadnienia takie jak np.: podjęcie odpowiedzialności za siebie i
innych oraz za dokonywane wybory moralne, stosowanie zasad harmonijnego
współistnienia i współdziałania ze środowiskiem społecznym, człowiek jako osoba;
natura i godność człowieka, podjęcie samokontroli i pracy nad sobą; przyjmowanie
odpowiedzialności za słowa i czyny;
przedmiot uzupełniający: historia i społeczeństwo dzięki któremu: uczeń analizuje na
wybranych przykładach obrazy miłości, omawianie zagadnień dotyczących roli
kobiety i mężczyzny oraz modelu rodziny, analizy zmiany modelu rodziny w XX
wieku;
edukacja dla bezpieczeństwa, który obejmuje: zapoznanie ucznia z zasadami
postępowania w przypadku wystąpienia zagrożenia życia, udzielania pierwszej
pomocy poszkodowanym w różnych sytuacjach zagrażających życiu i zdrowiu
(awaria, katastrofa komunikacyjna, budowlana, pobyt w domu, szkole, miejscu
rekreacji i na trasie komunikacyjnej);
informatyka, który obejmuje m.in. bezpieczne posługiwanie się komputerem i jego
oprogramowaniem oraz świadomość zagrożeń i ograniczeń związanych z
korzystaniem z komputera i Internetu.
W nowej podstawie programowej szczególny nacisk został położony na kształtowanie postaw
odpowiedzialnych, społecznych i prozdrowotnych. Ponadto rozwijanie postawy
poszanowania dla innych kultur i tradycji oraz wszelkiej dyskryminacji wpisuje się w
działania przeciwko agresji i przemocy w szkole. Rozwijanie kompetencji społecznych nie
może ograniczać się do ww. zajęć edukacyjnych, powinno być wspierane całym
doświadczeniem szkolnym ucznia. Z tego punktu widzenia kwestie dotyczące profilaktyki
agresji i przemocy w szkole uwzględnione są w podstawie programowej wszystkich
przedmiotów. Niemożliwe jest wychowanie dobrych obywateli w szkole, w której reguły
życia społecznego i atmosfera sprzeczne są z zasadami otwartej komunikacji i prawami
człowieka. Ważny jest sposób traktowania uczniów na wszystkich lekcjach, jasne reguły w
relacjach nauczycieli i uczniów, procedury odwoławcze w sytuacji konfliktów, a także
zaangażowanie społeczności szkolnej w sprawy wykraczające poza mury szkoły. Istotną rolę
w wychowaniu młodych obywateli odegrać może też samorząd uczniowski.
Szkolny program wychowawczy i program profilaktyki
Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez:
1. szkolny zestaw programów nauczania, który uwzględniając wymiar wychowawczy,
obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego;
2. program wychowawczy szkoły obejmujący wszystkie treści i działania o charakterze
wychowawczym;
3. program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb
danego środowiska, obejmujący wszystkie treści i działania o charakterze
profilaktycznym.
Szkolny zestaw programów nauczania, program wychowawczy szkoły oraz program
profilaktyki, tworzą spójną całość i muszą uwzględniać wszystkie wymagania opisane w
podstawie programowej. Ich przygotowanie i realizacja są zadaniem zarówno całej szkoły, jak
i każdego nauczyciela.
Aby skutecznie realizować wychowawcze cele szkoły potrzebne są odpowiednie strategie
wychowawcze i właściwe dla nich instrumenty.
Zgodnie z ustawą z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r., Nr 256, poz.
2572, z późn. zm.) każda szkoła posiada własny program wychowawczy i program
profilaktyki. Takie rozwiązanie systemowe pozwala na dostosowanie działań podejmowanych
przez całą społeczność szkolną do potrzeb i wymagań konkretnej szkoły.
Zgodnie z art. 54 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy uchwalanie programu wychowawczego i programu
profilaktyki szkoły jest kompetencją rady rodziców, działającej w porozumieniu z radą
pedagogiczną. Program wychowawczy szkoły i program profilaktyki są realizowane przez
wszystkie podmioty zaangażowane w życie szkoły.

Poradnik: „Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki"
Profilaktyka rówieśnicza PAT
Ministerstwo Edukacji Narodowej we współpracy z Komendą Główną Policji, realizuje
działania rozwijające profilaktykę rówieśniczą uczniów jako skuteczną formę
przeciwdziałania uzależnieniom.
Celem tych działań jest ograniczenie skali występowania zjawisk patologicznych związanych
z używaniem substancji psychoaktywnych oraz z przemocą rówieśniczą. Zadanie to jest
realizowane poprzez następujące projekty:
1. Ogólnopolski Przystanek Profilaktyka a Ty i Regionalne Przystanki Profilaktyka a
Ty;
2. Profilaktyka a Ty/Edukacja;
3. Ogólnopolska Noc Profilaktyki;
4. Multimedialny Pakiet Edukacyjny.
Program Profilaktyka a Ty (PaT) należy do strategii profilaktycznych aktywizujących
twórczo młodzież na rzecz własnego rozwoju i pomocy rówieśnikom, którzy przejawiają
zachowania problemowe. Jest więc formą profilaktyki uniwersalnej, która - w zależności od
potrzeb - obejmuje również dzieci i młodzież z grup podwyższonego ryzyka. Jej istotą jest
uruchamianie zasobów i potencjału młodzieży umożliwiających ich rozwój prospołeczny i
prozdrowotny.W 2011 r. z inicjatywy MEN powstał pilotażowy projekt PaT/E, czyli
Profilaktyka a Ty/Edukacja. Program przygotowuje dorosłych animatorów profilaktycznych
w środowisku lokalnym, którzy także zajmują się tworzeniem nowych grup PaT-owskich. Są
to nauczyciele przedmiotu, pedagodzy, psycholodzy, wychowawcy, instruktorzy placówek
kultury, a także placówek wychowania pozaszkolnego.
W ramach realizacji Programu, organizowane są także Regionalne Przystanki PaT. Dają one
szanse udziału większej liczby młodzieży w spotkaniach przy wykorzystaniu lokalnych
zasobów do tworzenia działań profilaktycznych. W programie „Profilaktyka a Ty"
uczestniczyło przez 8 lat ponad 100 tysięcy osób. W Polsce przez cały rok działa ponad 70
grup PaT.
Ministerstwo Edukacji Narodowej uczestniczy w Przystanku PaT od 2009 r. Akcja
„Przystanek PaT” to coroczne, ogólnopolskie spotkanie społeczności PaT z całego kraju
promujące modę na życie wolne od uzależnień. Przez sześć dni odbywają się bezpłatne
warsztaty artystyczne prowadzone przez zawodowych instruktorów. Młodzież bierze udział
m.in. w zajęciach teatralnych, kuglarskich, wokalnych, tanecznych, literackich,
recytatorskich, dziennikarskich, radiowych, etnograficznych, charakteryzatorskich i
technicznych. W programie przewidziane są również warsztaty profilaktyczne, rozmowy
filozoficzne, koncerty oraz spektakle w wykonaniu młodzieżowych grup teatralnych z całej
Polski. Jest spotkaniem i głosem młodych w sprawie profilaktyki uzależnień, w którą
zaangażowane są lokalne władze oświatowe, samorządowe, Policja i media.
W 2013 r., w ramach zakończenia Roku Bezpiecznej Szkoły odbył się VIII Przystanek PaT w
Łodzi. W warsztatach i spotkaniach VIII Przystanku PaT wzięło udział ponad 2 tys. młodych
ludzi z całej Polski. Uczestniczyli oni w bezpłatnych warsztatach radiowych, telewizyjnych,
zajęciach sportowych, teatralnych, tanecznych, literackich, plastycznych oraz
biotechnologiczno-chemicznych przygotowanych przez Politechnikę Łódzką, która aktywnie
włączyła się w organizację akcji. Każdego dnia odbywały się także warsztaty profilaktyczne.
Podczas finału uczestnicy VIII Przystanku PaT zaprezentowali efekty swojej pracy
warsztatowej.

Więcej informacji można uzyskać pod adresem: www.pat.policja.gov.pl
Materiały informacyjne i edukacyjne – oferta Ośrodka Rozwoju Edukacji dla rodziców
nauczycieli













Jak sobie radzić z prowokacyjnymi zachowaniami uczniów? Metoda konstruktywnej
konfrontacji.
Szkoła dla Rodziców i Wychowawców
Golden Five
Szkolna Interwencja Profilaktyczna
Budowanie strategii pracy z dzieckiem przejawiającym zaburzenia zachowania w
środowisku szkolnym i rodzinnym
Rozwiązywanie konfliktów w szkole
Przeciwdziałanie agresji i przemocy w szkole
Odpowiedzialność prawna pracowników szkoły za zapewnianie bezpieczeństwa
uczniów
Psychospołeczne uwarunkowania bezpieczeństwa w szkole
Procedury postępowania nauczycieli w sytuacjach zagrożenia dzieci i młodzieży
demoralizacją i przestępczością
Debata nad kreowaniem wspierającego środowiska szkolnego. Scenariusz spotkania
warsztatowego dla rad pedagogicznych
Mobbing i bullying w szkole: charakterystyka zjawiska i program zapobiegania.
Ramowy program działań profilaktyczno-wychowawczych przeciw agresji