Sposoby radzenia sobie przez rodziców i nauczycieli z

Sposoby radzenia sobie przez rodziców i nauczycieli
z zachowaniami agresywnymi u dzieci z autyzmem.
Prezentacja wyników badań.
mgr Justyna Pilecka
Wydział Studiów Edukacyjnych UAM
[email protected]
www.justyna.pilecka.glt.pl
Definicja trudnego zachowania (w tym zachowania agresywnego):
Zachowanie o takiej intensywności, częstotliwości lub czasie trwania, że
fizyczne bezpieczeństwo danej osoby lub innych może być poważnie
zagrożone, bądź zachowanie mogące w poważnym stopniu ograniczyć
sprawny dostęp do ogólnie przyjętych sposobów komunikacji społecznej.
Emerson i inni 1987
Zarkowska i Clements (1989) zaproponowali następujące kryteria, które
można zastosować w wielu przypadkach zachowań trudnych:
Zachowanie jest niewłaściwe pod względem charakteru lub natężenia, biorąc
pod uwagę wiek lub poziom rozwoju danej jednostki.
Zachowanie jest niebezpieczne dla jednostki przejawiającej je
(np. samookaleczanie).
Zachowanie jest niebezpieczne dla innych.
Zachowanie powoduje poważny stres osób mieszkających i pracujących
z danym osobnikiem.
Zachowanie stanowi dodatkowe poważne niebezpieczeństwo dla danej
jednostki, gdyż blokuje jej możliwości zdobywania nowych umiejętności
i doświadczeń.
Zachowanie jest sprzeczne z ogólnie przyjętymi normami społecznymi.
Zaprezentowane zostaną wyniki badań zgromadzone
za pomocą ankiety przeprowadzonej wśród rodziców
dzieci z autyzmem oraz na podstawie wywiadu
z nauczycielem/terapeutą.
Celem badań jest pomoc rodzicom oraz
nauczycielom/terapeutom w skutecznym
radzeniu sobie z zachowaniami agresywnymi
występującymi u dzieci autystycznych.
Cel teoretyczny:
wzbogacenie wiedzy rodziców oraz
nauczycieli/terapeutów na temat stosowanych
strategii radzenia sobie z zachowaniami
agresywnymi, a także wskazanie sposobów,
które nie przynoszą pozytywnych skutków.
Cel praktyczny:
zaproponowanie rodzicom oraz
nauczycielom/terapeutom skutecznych metod
minimalizowania zachowań agresywnych u dzieci
z autyzmem.
Wyniki badań na podstawie ankiety dla rodziców:
Zachowania agresywne najczęściej występujące u dziecka: niszczenie różnych
przedmiotów, zrzucanie przedmiotów z mebli, rzucanie różnymi przedmiotami,
uderzanie pięścią (głową) inne osoby, szczypanie, drapanie, kopanie, gryzienie,
plucie.
Zachowania autoagresywne występujące u dzieci najczęściej wymieniane przez
rodziców: drapanie różnych części ciała aż do krwi, gryzienie ręki, bicie się ręką
po twarzy lub po głowie, uderzanie ręką o różne przedmioty, uderzanie pięścią
w brodę, uderzanie głową o różne przedmioty.
Wymienione zachowania pojawiają się często w następujących sytuacjach:
gdy dziecko nie dostaje tego co chce
gdy dziecko nudzi się i nie ma co robić
gdy jest hałas np. głośno gra radio lub telewizor
gdy dziecku coś nie wychodzi i nie potrafi sobie z czymś poradzić
w chwili wzmożonej aktywności
aby zwrócić na siebie uwagę
gdy każe mu się coś zrobić
gdy dziecko znajduje się w gronie osób, których nie zna
Wyniki badań na podstawie ankiety dla rodziców cd.
Reakcje rodziców na pojawienie się zachowania agresywnego u dziecka:
zainteresowanie dziecka czymś innym
ignorowanie zachowania dziecka
krzyk rodziców („uspokój się”)
kara słowna („przestań”, „jest mi przykro gdy się tak zachowujesz”, „nie wolno”)
zwrócenie dziecku uwagi podniesionym tonem głosu
kara fizyczna (klaps)
Powyższe reakcje zdaniem rodziców przynoszą zamierzony skutek:
często
zawsze
czasami
rzadko
Wyniki badań na podstawie ankiety dla rodziców cd.
Ocena skuteczności stosowania przez rodziców własnych sposobów
niwelowania zachowań agresywnych u dziecka z autyzmem:
czasami są skuteczne
często są skuteczne
Źródła informacji dla rodziców na temat sposobów radzenia sobie
z zachowaniami agresywnymi u dzieci z autyzmem:
nauczyciele / terapeuci / lekarze
Internet / telewizja / książki
inni rodzice dzieci z autyzmem
obserwacja zachowań dziecka
Wyniki badań na podstawie wywiadu z nauczycielem/terapeutą:
Reakcje nauczycieli/terapeutów w sytuacji wystąpienia zachowania
agresywnego u dziecka z autyzmem:
izolacja dziecka (odstawienie na bok, wystawienie dziecka za drzwi)
rozmowa („lubię gdy twoje ręce są spokojne”)
próba wyciszenia przy stoliku
zajęcie czymś innym
relaksacja, masaż
przytrzymanie dziecka
odbieranie żetonów
Nagrody jakie stosują nauczyciele/terapeuci aby wzmocnić zachowanie
pozytywne dziecka z autyzmem:
słodycze
pochwała słowna
przytulenie
odpoczynek / spacer
Wnioski:
 Współpraca rodziców z nauczycielami/terapeutami to istotny element
pracy z dzieckiem autystycznym.
 Poszerzanie wiedzy i umiejętności dotyczących metod
minimalizowania zachowań agresywnych u dzieci z autyzmem przez
nauczycieli/terapeutów poprzez szkolenia, kursy, hospitacje
koleżeńskie zajęć, superwizje.
Dziękuję Państwu za uwagę.
mgr Justyna Pilecka
Wydział Studiów Edukacyjnych UAM
[email protected]
www.justyna.pilecka.glt.pl