NS1_Czytanie w umysłach i neurony lustrzane

NEURONAUKA SPOŁECZNA
dr Mateusz Hohol
Czytanie w innych umysłach
WWW.HOHOL.PL
DYDAKTYKA
PODEJŚCIE
TRZECIOSOBOWE
„Wobec tego, gdy zastanawiam się
nad [res cogitans], to znaczy, gdy
zastanawiam się nad samym sobą
jako czymś, co jedynie myśli, to nie
mogę wyróżnić w sobie żadnych
części, lecz poznaję i pojmuję nader
jasno, że jestem rzeczą absolutnie
jedną i całkowitą” (Kartezjusz).
MENTALIZACJA:
JAK PRZYPISUJEMY INNYM STANY MENTALNE?
•
Teoria-teorii (Meltzoff, 1999; Baron-Cohen, 1997)
•
•
Teoria symulacji (Goldman, 2006)
•
•
przypisywanie stanów mentalnych innym jednostkom polega na przeprowadzeniu wnioskowania na
podstawie obserwacji zachowań oraz psychologicznej wiedzy potocznej (folk psychology), obejmującej m.in.
motywy, cele i pragnienia; prowadzi to do budowy teorii umysłu, która łączy poszczególne zachowania z
odpowiednimi stanami mentalnymi
wiedza o stanach mentalnych innych osób uzyskiwana jest na drodze rozumowań przez analogię (J.S. Mill);
i czytanie w umysłach polega na symulowaniu przez podmiot stanów mentalnych oraz dokonywania ich
projekcji na inne umysły; modelem umysłu innego jest model mojego własnego umysłu
Ucieleśniona symulacja (Ammaniti & Gallese, 2014; wiele wcześniejszych prac Gallesego)
•
nie jesteśmy odcięci do działań, emocji i doznań innych podmiotów ponieważ sami wykonujemy takie
same działania i posiadamy te same emocje oraz doznania; nie musimy budować teorii umysłu na drodze
skomplikowanych rozumowań - inne umysły są nam dane automatycznie
SYSTEM CZYTANIA
W INNYCH UMYSŁACH
BARON-COHEN, 1997, ROZDZ. 4
•
Złożony jest hierarchicznie z czterech modułów mechanizmów przetwarzających konkretne
informacje:
•
Detektor intencjonalności (Intentionality
Detector, ID)
•
Detektor kierunku spojrzenia (The Eye-Direction
Detector, EDD)
•
Mechanizm uwspólnienia uwagi (The SharedAttention Mechanism, SAM)
•
Mechanizm teorii umysłu (The Theory-of-Mind
Mechanism, ToMM)
DYGRESJA:
PSYCHOLOGIA EWOLUCYJNA
(BARKOW, COSMIDES & TOOBY, 1992)
•
umysł/mózg jest programem/komputerem powstałym w
wyniku działania darwinowskich mechanizmów selekcyjnych
•
zachowania regulowane są przez umysł/mózg na podstawie
informacji docierających ze środowiska
•
umysł/mózg zbudowany jest z modułów obliczeniowych,
które powstały jako adaptacje ewolucyjne
•
moduły nie powstały współcześnie, ale w środowiskach
ancestralnych w okresie plejstocenu (środowisko ewolucyjnej
adaptywności, environment of evolutionary adaptedness, EEA)
•
moduły odpowiedzialne są za wykonywanie
wyspecjalizowanych zadań
•
architektura centralna scalająca pracę poszczególnych
modułów nie istnieje
DETEKTOR
INTENCJONALNOŚCI (ID)
•
Mechanizm przeznaczony do czytania stanów umysłu na
podstawie zachowania.
•
ID interpretuje postrzegane zachowania jako prymitywne
wolicjonalne stany umysłu = cele/pragnienia.
•
•
on chce zdobyć pokarm (jest to przyczyną
polowania)
•
jej celem jest wybór atrakcyjnego partnera (jest to
przyczyną odrzucenia zalotnika)
Są prymitywne (konieczne, podstawowe) ponieważ
muszą pojawić się w tr akcie inter pretowania
uniwersalnych czynności – zbliżania się i unikania.
Heider & Simmel, 1944
ludzie interpretują ruch w kategoriach
celów/pragnień także w przypadku
obiektów nieożywionych
DETEKTOR
INTENCJONALNOŚCI (ID)
•
ID aktywowany jest za każdym razem, gdy
pojawiają się dane percepcyjne, które
pozawalają zinterpretować coś jako
czynnik sprawczy (agent).
•
Mechanizm ID jest amodalny
(supramodalny) – pobiera dane za
pomocą dowolnej modalności (wzroku,
słuchu, dotyku – modalności podstawowe).
•
Br ak dokładnego wzorca r uchu
samowzbudnego (better safe than sorry)
DETEKTOR
INTENCJONALNOŚCI (ID)
•
Argumenty za istnieniem ID:
•
Heider i Simmel (1994); zwyczajowe przypisywanie intencjonalności przedmiotom
martwym; opisy filmu z kształtami geometrycznymi korzystają z języka używanego
do opisów stanów intencjonalnych.
•
Perrett (1990); zlokalizował komórki w płacie skroniowym małpy reagujące
selektywnie na widok innego zwierzęcia podążającego naprzód. Funkcję tę można
przypisać części ID dokonującej detekcji celu agenta.
•
Osoby z ogniskowymi uszkodzeniami mózgu tracą zdolność do kategoryzowania
rzeczy ożywionych i nieożywionych.
•
Małe dzieci wrażliwe są na zmianę celów dorosłych; udawanie/dawanie (Reddy).
DETEKTOR KIERUNKU
SPOJRZENIA (EDD)
•
EDD działa już we wczesnych etapach ontogenezy (podobnie jak ID)
•
O ile ID jest mechanizmem amodalnym, EDD jest jednomodalny (wzrok)
•
Funkcje:
•
Pozwala na detekcję oczu lub bodźców przypominających oczy
•
Identyfikuje kierunek spojrzenia
•
Wnioskuje (na podstawie doświadczenia), że jeżeli oczy innego
skierowane są na coś, to organizm ten widzi dany obiekt
DETEKTOR KIERUNKU
SPOJRZENIA (EDD)
Dzieci najdłużej analizują oczy
EDD
•
EDD rejestruje nie tylko oczy i bodźcie
oczopodobne, ale również kierunek wzroku
•
EDD rejestruje czy oczy skierowane są na
obserwatora czy inny obiekt
•
EDD automatycznie interpretuje kontakt
wzrokowy jako „agent mnie widzi”
•
Niemowlaki bardzo wcześnie wiedzą, że oczy
potrafią widzieć.
•
Wiedza wynika z własnego doświadczenia
zamykania i otwierania oczu, które powodują
zmianę relacji pomiędzy dzieckiem a światem
DETEKTOR KIERUNKU
SPOJRZENIA (EDD)
•
argumenty za istnieniem EDD:
•
Papousek (1979) – dzieci patrzą dłużej na twarze, które na nie patrzą (2/3)
•
Nichols & Champness – rejestracja kontaktu wzrokowego przez EDD
wywołuje pobudzenie fizjologiczne z przyjemnymi konsekwencjami
(zabawa „a kuku” ćwiczy EDD)
•
Stern (1985) – u niemowląt kontrola nad EDD szybko osiąga dojrzałość,
dzięki czemu dzieci mogą same kontrolować u siebie stan pobudzenia
fizjologicznego poprzez nawiązywanie i zrywanie kontaktu wzrokowego
ID => EDD
•
ID: amodalny mechanizm interpretujący bodźce w
kategoriach agentów, celów i pragnień
•
EDD: mechanizm specyficzny dla układu wzrokowego,
„sprawdza” czy w pobliżu znajdują się oczy a jeżeli tak to czy
te oczy patrzą na mnie czy mnie widzą etc.
•
EDD „zawęża” informacje na temat potencjalnych umysłów:
agent wykryty przez ID nie mam umysłu jeśli EDD nie
wykryje oczu
MECHANIZM
UWSPÓLNIANIA UWAGI (SAM)
•
•
ID i EDD potrafią budować reprezentacje diadyczne (dwustronne):
•
ID – [Agent – chce-pożywienia] relacja agent – obiekt
•
EDD – [Agent – widzi – mnie] relacja agent – ja
Świat autystyczny (wytwarzany przez ID i EDD):
•
•
Istnieją w nim wrażenia i obrazy jednostek wykonujących różne czynności, ale nie
ma żadnego sposobu, aby dowiedzieć się, że inna osoba widziała lub myślała to co ja
SAM buduje reprezentacje triadyczne, określające relacje pomiędzy JA, TY i OBIEKTEM.
•
[Agent/Ja-Relacja-(Ja/agent-Relacja-Twierdzenie)]
•
[Mamusia-widzi-(Ja-widzę-autobus)]
MECHANIZM
UWSPÓLNIANIA UWAGI (SAM)
•
SAM bazuje na EDD - informacja o tym na co patrzy dana osoba (określenie
kierunku danej osoby) pochodzi z EDD
•
Otrzymując informacje o stanie percepcyjnym innego agenta SAM buduje
reprezentacje traidyczne
•
SAM łączy dwie reprezentacje diadyczne w jedną reprezentację triadyczną (łączy
stan percepcyjny ja ze stanem percepcyjnym innego agenta)
•
SAM oblicza, że zarówno ja i ty widzimy to samo, czujemy ten sam zapach,
smakujemy to samo lub słyszymy to samo
•
Monitorowanie spojrzenia u dzieci (9-14 miesięcy)
•
Protodeklaratywny gest wskazywania (9-14 miesięcy)
MECHANIZM
TEORII UMYSŁU (TOMM)
•
ToMM jest mechanizmem odmiennym od ID, EDD i SAM; jest swego rodzaju supramechanizmem
•
„system służący do przeprowadzania wnioskowań o całym zakresie stanów
umysłu na podstawie zachowań – czyli służący do stosowania „teorii umysłu”
•
(Funkcja1) ToMM dostarcza możliwości reprezentowania epistemicznych
stanów umysłu (myślenie, wiedza, przekonanie, wyobrażanie sobie,
zgadywanie i oszukiwanie; 18-24 miesiące: udawanie jako pierwszy stan
epistemiczny rozpoznawany przez dzieci (Leslie, 1987; Dunn & Dale, 1984)
•
(Funkcja2) ToMM łączy stany wolicjonalne, percepcyjne i epistemiczne w
spójną koncepcję tego, jak stany umysłowe i działania są ze sobą powiązane
(ok. 3-4 lata)
MECHANIZM
TEORII UMYSŁU (TOMM)
•
ToMM pozwala na tworzenie M-Reprezentacji, czyli prezentacji empistemicznych
stanów umysłu u innych, np.
•
[Agent-Postawa-„Twierdzenie”]
•
[John-sądzi-„pada deszcz”]
•
[Krysia-myśli-„moja kulka jest w koszyku”]
•
Referencyjna nieprzezroczystość (zawieszenie właściwych relacji prawdziwościowych
między twierdzeniami) jako właściwa cecha epistemicznych stanów umysłu
•
Dzieci wykorzystują swoją wiedzę o „niewidzialnych” stanach umysłowych po to by
przewidywać zachowania innych i je tłumaczyć (wykorzystują więc dane
mentalistyczne niczym quasi-teorię, stąd „teoria umysłu”).
MECHANIZM
TEORII UMYSŁU (TOMM)
zgodnie z kierunkiem strzałek: predykcja działań
kierunek przeciwny: wyjaśnianie działań
SKĄD WIEMY CZY KTOŚ MA
JUŻ TEORIĘ UMYSŁU?
MECHANIZM
TEORII UMYSŁU (TOMM)
•
W wieku ok. 4 lat dzieci zaczynają traktować innych, jako posiadających umysły
oraz przewidywać ich stany mentalne
•
Pojawia się rozumienie: „pragnień, planów i przekonań, które w ogóle mogą
nie być manifestowane w zachowaniach”
•
Test fałszywego przekonania (false belief task): jest „zaliczony”, gdy badany
potrafi przewidzieć zachowanie innej osoby rozpoznając jego przekonania,
nawet jeśli nie prowadzi to do skutecznego działania:
•
„Sally i Ann przebywają w tym samym pomieszczeniu. Sally chowa piłeczkę w
swoim koszyczku i wychodzi z pokoju. Podczas jej nieobecności Ann przenosi
piłeczkę do własnego pudełka. Kluczowe pytanie zadawane badanemu brzmi
’gdzie Sally będzie szukała swojej piłeczki?’” (za: wikipedia)
MECHANIZM
TEORII UMYSŁU (TOMM)
•
Kilka uogólnień empirycznych:
•
dzieci od 5 lat wzwyż radzą sobie dobrze z testem
fałszywego przekonania
•
małpy nieposługujące się językiem nie potrafiły rozwiązać
niewerbalnej wersji testu
•
głuche dzieci, których rodzicie nie rozmawiają na co dzień
w języku migowym, radzą sobie z testem gorzej, niż dzieci
głuche, których rodzice posługują się językiem migowym.
Rozumienie innych jako
istot ożywionych
(niemowlęta)
Rozumienie innych jako
istot intencjonalnych
(dziewięć miesięcy)
Rozumienie innych jako
istot obdarzonych
umysłem
Rozumienie
Rozumienie
Rozumienie
wejścia
wyjścia
celów (stanów
(percepcji)
(zachowania)
rzeczy)
Kierunek spojrzenia
Zachowanie
(kierunek
podążania)
ID + EDD
Uwaga
Strategie
Cele
Plany
Potrzeby
SAM
Przekonania
ToMM
STOPNIE
INTENCJONALNOŚCI
STOPNIE
INTENCJONALNOŚCI
•
Kamień, nożyce i papier
(gra):
•
„uważam (1), że on pomyśli
(2), że ja myślę (3), że on
spodziewa się (4), że ja chcę
pokazać kamień (5)... to jak
on w końcu zareaguje?!”
STOPNIE
INTENCJONALNOŚCI
1. Jestem pewien.
2. Jestem pewien (1), że chcę wyjechać (2).
3. Jestem pewien (1), że ty sądzisz (2), że ja chcę wyjechać (3).
4. Jestem pewien (1), że ty sądzisz (2), że ja wierzę (3), że ty chcesz wyjechać
(4).
5. Jestem pewien (1), że ty sądzisz (2), że ja wierzę (3), że ty chcesz (4), bym
ja pragnął wyjechać (5).
6. Jestem pewien (1), że ty chcesz (2), bym ja sądził (3), że ty nie wiesz (4), że
ja chcę (5), byś ty pragnął wyjechać (6).
•
Beata chce (1), by Jarosław myślał (2), że Beata pragnie
(3) przekonać Andrzeja (4), że Jarosław zamierza odkryć
(5), co Andrzej naprawdę sądzi o Beacie (6).
•
Beata chce (1), by opinia publiczna sądziła (2), że
Jarosław myślał (3), że Beata ma zamiar (4) przekonać
Andrzeja (5), że Jarosław zamierza odkryć (6), co
Andrzej naprawdę sądzi o Beacie (7).
•
Ojciec Dyrektor chce (1), by Beata pragnęła sprawić (2),
że opinia publiczna pomyśli (3), że Jarosław sądzi (4), że
Beata pragnie (5) przekonać Andrzeja (6), że Jarosław
zamierza odkryć (7), co Andrzej naprawdę sądzi o
Beacie (8).
•
Szef „Służb” chce sprawić (1), by Ojciec Dyrektor miał
zamiar spowodować (2), że Beata będzie pragnąć
wpłynąć na to (3), że opinia publiczna pomyśli (4), że
Jarosław sądzi (5), że Beata pragnie (6) przekonać
Andrzeja (7), że Jarosław zamierza odkryć (8), co
Andrzej naprawdę sądzi o Beacie (9).
•
i dalej…: „obce mocarstwa”…, „rząd światowy”…
STOPNIE
INTENCJONALNOŚCI
„Podejrzewam (1), że zadajesz sobie pytanie
(2), czy ja zdaję sobie sprawę z tego (3), jak
trudno jest ci mieć pewność, czy rozumiesz
(4), co ja mam na myśli (5), mówiąc, że ty
możesz wyobrazić sobie (6), że ja mogę
wierzyć (7), że ty chcesz (8), żebym ci
wyjaśnił, że większość z nas podążyć może
tylko za około sześcioma stopniami
intencjonalności”. (Daniel Dennett)
A TERAZ POMYŚLMY
O MENTALIZACJI NIECO INACZEJ…
Czy nasz umysł rzeczywiście jest „zbiorem modułów” a
czytanie w innych umysłach jest aż tak skomplikowane?
UCIELEŚNIONA SYMULACJA
•
„Posługujemy się pojęciem [ucieleśnionej] symulacji jako
automatycznego, nieświadomego, przedrefleksyjnego
mechniazmu funkcjonalnego, którego rola polega na
modelowaniu obiektów, osób i zdarzeń. Symulacja (…) jest
rozumiana jako podstawowy mechanizm funkcjonalny
naszego mózgu. Jest projekcją możliwych działań, emocji czy
odczuć, których możemy doświadczyć i które przypisujemy
innym organizmom, zakładając, że wskazują one na
rzeczywiste celowe działania, jakie podejmują, czy realne
emocje i odczucia, jakich doświadczają”. Gallese, 2009.
•
Zdaniem zwolenników tej koncepcji mózgową podstawą
ucieleśnionej symulacji jest mechanizm neuronów lustrzanych
BEHAVIORAL AND
BRAIN SCIENCES
(2014) 37, 177–241.
FUNKCJE MN:
DOBRZE ZNANE I DOMNIEMANE
•
Rozumienie działań (action understanding) (Rizzolatti et al., 1996)
•
Imitacja (Iacoboni et al., 1997)
•
Przetwarzanie języka (Rizzolatti & Arbib., 1998)
•
Ucieleśniona symulacja (Gallese, 2009)
•
Empatia (Avenanti et al., 2005)
•
Rozpoznawanie emocji (Enticott et al., 2008)
•
Przyswajanie języka (Theoret & Pascual-Leone, 2002)
•
Ewolucja języka (filogeneza) (Arbib, 2005)
•
Przetwarzanie muzyki (Gridley & Hoff, 2006)
•
Orientacja seksualna (Ponseti et al., 2006)
•
Doświadczenie estetyczne (Cinzia & Gallese, 2009)
DYSFUNKCJE MN
JAKO PRZYCZYNA ZABURZEŃ…
•
Autyzm (np. Dapretto et al., 2006)
•
Schizofrenia (Arbib & Mundhenk, 2005)
•
Zespół Downa (Virji-Babul et al., 2008)
•
Skleroza (Rocca et al., 2008)
•
Uzależnienie od papierosów (Pineda &
Oberman, 2006)
•
Otyłość (Cohen, 2008)
-70mV
+40mV
ODKRYCIE MN:
DI PELLEGRINO ET AL., 1992; GALLESE ET AL.,
1996; BONINI ET AL., 2010; FOGASSI ET AL., 2005
warunek A
Badano aktywność neuronów, kodujących ruchy
dłoni, w strukturze F5 brzusznej kory motorycznej
(PMC) makaka (metoda: rejestracja aktywności
pojedynczych komórek). Aparatura zareagowała
zarówno w warunku A, gdy makak sam (aktywnie)
chwytał owoc, jak i w B gdy widział (pasywnie), jak
czyni to inny osobnik. MN zaobserwowano także w
płaciku ciemieniowym dolnym (IPL).
warunek B
EMPATIA:
NEURONY LUSTRZANE U LUDZI
•
Podczas cingulotomii, operacji chirurgicznej
na pacjentach z lekoopornymi zaburzeniami
psychicznymi Hutchison et al (1999)
zarejestrowali aktywność pojedynczych
neuronów w korze zakrętu obręczy zarówno
podczas aplikacji bolesnego bodźca w rękę
badanej osoby, jak i obserwacji aplikacji
bolesnego bodźca w rękę eksperymentatora
•
Za pomocą fMRI zarejestrowano aktywność
przedniej kory zakrętu obręczy (ACC) oraz
wyspy zarówno podczas ukłucia badanej
osoby, jak i obserwacji ukłucia jej partnera/
partnerki (Singer et al, 2004); aktywacje
zależne były od międzyosobowej zmienności
w poziomie empatii
MN: DWIE HIPOTEZY
(DYSKUSJA: BEHAVIORAL AND BRAIN SCIENCES, 3014, 37, 177–241)
•
•
H1: Podejście genetyczne (np. Umiltà et al., 2001; Rizzolatti et al., 1996)
•
MN stanowią biologiczną adaptację do rozumienia działań (action understanding)
•
MN są produktem ewolucji (perspektywa filogenetyczna)
•
MN pełnią specyficzne funkcje poznawczo-społeczne
H2: Podejście asocjacyjne (np. Cook et al., 2014)
•
MN są wytworem ogólnych procesów uczenia się na drodze asocjacji
•
MN są produktem rozwoju osobniczego (perspektywa ontogenetyczna)
•
choć MN pełnić mogą funkcje psychologiczne nie są wyspecjalizowane w realizacji
żadnego celu (mogą, ale nie muszą pełnić rolę w poznaniu społecznym)
ARGUMENTY ZA H1:
MN U MAŁYCH DZIECI
❖
Obecność systemu mapowania wykonywania/obserwacji
działań u 6-miesięcznych niemowląt (badania z użyciem bliskiej
spektroskopi podczerwieni, NIRS; Shimada & Hiraki, 2006)
❖
9-miesięczne niemowlęta wykazują tłumienie w paśmie alfa nad
centralnymi
elektrodami
(korelat
aktywacji
systemu
motorycznego) zarówno podczas ruchów, jak i obserwacji
ruchów dłoni (badania EEG; Southgate, Johnson & Csibra, 2008)
❖
Zarejestrowano silniejąszą aktywację EEG u 14-16-miesięcznych
dzieci, gdy prezentowano im film przedstawiający raczkowanie
niż w przypadku filmu prezentującego chodzenie (van Elk, van
Schieb, Hunnius, Vesperc & Bekkering, 2008)
IMITACJA NEONATALNA
IMITACJA NEONATALNA
ilość publikacji eksperymentów (szary słupek) zakończonych
powodzeniem oraz (czarny słupek) niepowodzeniem.
ARGUMENTY ZA H2
•
MN nie kodują celów w sposób spójny
•
Sensoryczno-motoryczne doświadczenia
niemowląt są wystarczające do wykształcania się
MN na drodze asocjacji („bogactwo bodźców”)
•
Trening sensoryczno-motoryczny może zmieniać
funkcjonowanie MN w radykalny sposób
MN:
PODEJŚCIE ASOCJACYJNE
Cook et al., 2014
HIPOTEZA WSPÓLNEJ
ROZMAITOŚCI
•
„Nie jesteśmy w stanie odgrodzić się od zachowań, emocji i doznań ludzi,
ponieważ udaje nam się doświadczyć więcej szczegółów i emocjonalnych
niuansów tego, co robią i odczuwają inne osoby. Jest to możliwe dzięki
temu, że mamy te same zachowania, emocje i doznania”. (Gallese, 2005)
•
„Twierdzę, że odczucie ‘swojości’ (selfness), którą przypisujemy też innym,
wewnętrzne poczucie ‘bycia jak ja’ wzbudzane kontaktami z innymi, jest
wynikiem istnienia tej 'wymieszanej' intersubiektywnej przestrzeni.
Fizyczne i epistemiczne interakcje ‘ja – inny’ są kształtowane i
warunkowane przez podobieństwo organizmów i ograniczeń
środowiskowych”. (Gallesse, 2005)
HIPOTEZA WSPÓLNEJ
ROZMAITOŚCI
•
Gallese postuluje istnienie wczesnej ontogenetycznie, prostej, intersubiektywnej przestrzeni informacji.
Hipoteza ta zakłada, że informacje o tym, co „własne” i „cudze” kodowane są przez neurony lustrzane
podobnie, co umożliwia dzieciom współdziałanie oraz rozwinięcie bardziej wyrafinowanych społecznie
form poznania społecznego, opartych na zmienności perspektyw Ja – Ty:
•
„Ta wspólna przestrzeń umożliwia społeczne zapoczątkowanie rozwoju kognitywnego i
afektywnego. Skoro tylko kluczowe więzi ze światem innych ludzi zostają nawiązane, przestrzeń ta
stanowi podstawę w pełni rozwiniętej zdolności do rozumienia społecznej tożsamości i różnicy
('Jestem oddzielnym podmiotem'). (…) Wspólna przestrzeń stanowi [zatem] niezwykle potężne
narzędzie wykrywania i wprowadzania spójności, regularności i przewidywalności do indywidualnych
interakcji ze środowiskiem”.
•
„Równoczesny rozwój języka wpływa zapewne na wydzielanie pojedynczych aspektów czy
modalności doświadczenia z pierwotnego wieloaspektowego postrzegania świata, ale wspólna
intersubiektywna przestrzeń nie znika, lecz stopniowo przyjmuje inną rolę: pozwala nam na
doświadczanie różnic i podobieństw w relacji 'ja – inny’”. Gallese, 2005.
HIPOTEZA WSPÓLNEJ
ROZMAITOŚCI
•
Poziom fenomenologiczny:
•
•
Poziom funkcjonalny:
•
•
odczuwamy podobieństwo z innymi jednostkami, należącymi do tej samej wspólnoty;
postrzegamy inne podmioty, jako „takie jak my”; mamy możliwość konfrontowania ich emocji i
przekonań z naszymi własnymi.
„tryb jak gdyby” aktywowany jest w interakcjach Ja – Inny; te same mechanizmy
wykorzystywane są zarówno w kontroli własnych zachowań, jak i w przewidywaniu zachowań
innych jednostek
Poziom subosobowy:
•
mechanizm neuronów lustrzanych; ich aktywacje ściśle łączą się ze zmianami cielesnymi oraz
działaniami, podejmowanymi przez podmiot