Inflacja – podział, rodzaje, koszty, Monetaryczna
advertisement
Inflacja – podział, rodzaje, koszty, Monetaryczna teoria inflacji Inflacja Inflacja – wzrost ogólnego poziomu cen rynkowych na towary i usługi Deflacja - spadek ogólnego poziomu cen rynkowych na towary i usługi Stagflacja – zjawisko polegające na szybkim wzroście cen (inflacji) w warunkach stagnacji gospodarczej, występujące w gospodarkach zmonopolizowanych Rodzaje inflacji: ciągniona przez popyt – występuje gdy całkowita wielkość planowanych wydatków wzrasta szybciej niż całkowita wielkość produkcji. Taki efekt ma najczęściej miejsce w okresach wojen, kiedy olbrzymie wydatki państwa na zbrojenia i wysoki stopień wykorzystywania zdolności produkcyjnych powodują szybki (nieraz gwałtowny) wzrost cen. Za wzrost inflacji popytowej obciąża się odpowiedzialnością rząd, który dopuszcza do nadmiernych wydatków, bądź bank centralny, który zachęca do nadmiernej kreacji pieniądza poprzez tanie kredyty. pchana przez koszty – występuje gdy cena jednego lub kilku zasobów ulega zwiększeniu oraz w sytuacji gdy nałożone są ograniczenia na podaż jednego lub kilku zasobów. Za wzrost inflacji kosztowej obciąża się odpowiedzialnością związki zawodowe, które nadmiernie żądają wzrostu płac. Inflację kosztową mogą również powodować przedsiębiorstwa monopolistyczne podnoszące ceny podstawowych surowców i dóbr finalnych. strukturalna – występuje wtedy, gdy producenci nie są w stanie nadążyć za zmianami struktury popytu i pojawiają się niedobory najbardziej poszukiwanych produktów Podział inflacji ze względu na tempo wzrostu: pełzająca – do 5% w skali roku; nie wpływa ujemnie na gospodarkę krocząca – 5-10% w skali roku galopująca – do 150% w skali roku hiperinflacja – powyżej 150% w skali roku Im mniejsza jest inflacja tym większe znaczenie mają jej zmiany. Większe znaczenie ma wzrost/spadek inflacji między 3% a 7% niż między 150% a 200% Pomiar inflacji Wskaźniki cen: www.wkuwanko.pl 1 Inflacja – podział, rodzaje, koszty, Monetaryczna teoria inflacji Inflacja mierzona jest na podstawie zmian ogólnego poziomu cen. Natomiast ogólny poziom cen mierzony jest za pomocą wskaźników cen, stanowiących pewne średnie cen dla konsumentów lub cen dla producentów. CPI – wskaźnik cen konsumpcyjnych (ew.: indeks kosztów utrzymania) – mierzy koszt pewnego rynkowego koszyka dóbr i usług konsumpcyjnych. Podstawowe grupy w owym koszyku to: żywność, dzież, mieszkanie, opał, transport i opieka lekarska. Wskaźnik cen konstruowany jest ważąc każde dobro zgodnie z jego znaczeniem ekonomicznym (czyli udziałem wydatków na to dobro w całej sumie wydatków konsumpcyjnych): CPI = p1t/p10 x 100 x (udział p1) + p2t/p20 x 100 x (udział p2) + … gdzie: pt – cena w roku t, p0 – cena w roku bazowym PPI – wskaźnik cen zbytu – jest wskaźnikiem cen hurtowych. Służy do mierzenia cen w miejscu pierwszej sprzedaży i charakteryzuje się dużą szczegółowością. Deflator (GNB) – korektor PNB – wskaźnik cen dla całości produktu narodowego brutto. Definiowany jest jako stosunek PNB nominalnego do PNB realnego. Użyteczność deflatora wynika z faktu, że obejmuje on ceny wszystkich dóbr wchodzących do PNB, a nie tylko dóbr konsumpcyjnych jak CPI. Wady wskaźników: trudności z przyjęciem okresu bazowego ograniczenie środków budżetowych na badania – CPI nie uwzględnia faktu, że wraz z postępem technicznym zachodzą w produktach zmiany jakościowe. Gdyby były one uwzględniane to prawdopodobnie CPI rósłby wolniej. Hamowanie wzrostu inflacji Problem inflacji jest skomplikowany i zależny od tak wielu czynników, że nie ma prostej reguły na jej zwalczenie. Sposób zahamowania tempa wzrostu cen zależny jest od jego źródła. Inflację można hamować poprzez: odpowiednie hamowanie wzrostu płac pieniężnych (przekonanie związków zawodowych aby wzrost płac nie przekraczał wzrostu cen) ograniczenie nadmiernego deficytu budżetowego (zmniejszenie dopływu pieniądza do gospodarki za pomocą zmniejszenia wydatków) odpowiednie zmiany w systemie podatkowym (np.: wprowadzenie progresywnego podatku dla przedsiębiorstw) odpowiednia regulacja dopływu pieniądza do obiegu za pośrednictwem polityki pieniężnej www.wkuwanko.pl 2 Inflacja – podział, rodzaje, koszty, Monetaryczna teoria inflacji Koszty inflacji: Skutki makroekonomiczne inflacji: zagrożenie stabilności gospodarki: niepewność, spadek eksportu (ponieważ eksporterzy otrzymują wpływy w walucie krajowej, która stopniowo traci na wartości), zamieszanie na giełdzie papierów wartościowych. zniekształcenia relatywnych cen oraz wielkości produkcji różnych dóbr, a niekiedy produkcji i zatrudnienia w gospodarce jako całości. Skutki mikroekonomiczne inflacji: redystrybucja dochodu i bogactwa między różne klasy – polega na przejściu bogactwa od ludzi posiadających aktywa o stałych nominalnych stopach procentowych, na rzecz tych, którzy mają długi o stałym oprocentowaniu nominalnym. koszt zdartych zelówek – przy rosnącej inflacji ludzie poświęcają zasoby realne na zredukowanie swoich rezerw pieniężnych – znacznie częściej chodzą do banku pełzanie podatkowe – wraz ze wzrostem dochodów podatnik wkracza w wyższy próg podatkowy, mimo że koszty utrzymania podnoszą się w równym tempie co dochody (czyli jego sytuacja się nie polepsza). zniekształcenie informacji odnośnie cen – przy szybkiej inflacji ceny zmieniają się bardzo często, w wyniku czego konsumenci tracą orientację, w których sklepach ceny są niższe. Indeksowanie umów – zawarcie w umowie odpowiednich postanowień niwelujących działanie inflacji na środki pieniężne, płace, ceny i inne wartości w niej zawarte. Umowy zazwyczaj indeksowane są w stosunku do CPI (np.: renty i emerytury). Oddziaływaniami inflacji rządzą dwa główne czynniki: czy jest ona zrównoważona i czy jest antycypowana: Inflacja zrównoważona – relacje cen pozostają w dużej mierze niezmienne (wszystkie ceny rosną w jednakowym tempie) www.wkuwanko.pl 3 Inflacja – podział, rodzaje, koszty, Monetaryczna teoria inflacji Inflacja antycypowana – dająca się przewidzieć Inflacja antycypowana Inflacja Inflacja Inflacja zrównoważona zrównoważona Nie ma kosztów inflacji Straty efektywności nie Redystrybucja dochodu i Straty antycypowana bogactwa nie efektywności i redystrybucja Monetarystczna teoria inflacji Przy założeniu, że w krótkim okresie czasu szybkość obiegu pieniądza w gospodarce (V) oraz realny poziom dochodów (Y) są stałe, poziom cen rynkowych będzie zmieniał się zgodnie z równaniem: MV = PY. M/M = P/P. A więc: Równanie to tłumaczy, że inflacja spowodowana jest nadmierną podażą pieniądza w stosunku do realnego produktu narodowego. Inflacja a bezrobocie Krótkookresowa krzywa Phillipsa: stopa inflacji (%) Między inflacją a bezrobociem istnieją bardzo wyraźne zależności (Phillips). Przy wysokiej stopie inflacji występuje niska stopa B D bezrobocia i odwrotnie przy niskiej inflacji – wysoka stopa A C 0 stopa bezrobocia (%) bezrobocia. Zależności te obrazuje krzywa Phillipsa: Z ogólnego kształtu krzywej Phillipsa wynika, że przesunięcie z punktu A do B może spowodować pewien spadek bezrobocia, ale tylko za cenę silniejszego wzrostu inflacji. Krzywa ta sugeruje, że w polityce makroekonomicznej można wybierać między wyższą stopą inflacji a niższym bezrobociem lub odwrotnie. długookresowa krzywa Phillipsa stopa inflacji (%) C D B Długookresowa krzywa Phillipsa: Długookresowa krzywa Phillipsa musi być określona w postaci linii pionowej wznoszącej się w górę w punkcie odpowiadającym A naturalnej stopie bezrobocia. Wynika to z tego, że w długim okresie jedynym poziomem bezrobocia mogącym współistnieć ze 0 stopa bezrobocia (%) stabilną stopą inflacji jest jego stopa naturalna. www.wkuwanko.pl 4
