babiogórski park narodowy

BABIOGÓRSKI PARK
NARODOWY
POŁOŻENIE

Babiogórski Park Narodowy ze swą powierzchnią 3391,55ha ha należy do najmniejszych w naszym kraju
(mniejsze są tylko Pieniński i Ojcowski). To jeden z czterech najstarszych w kraju parków narodowych
utworzono go 30.10.1954 roku. Wysoki stopień naturalności przyrody tego Parku był przyczyną włączenia go
1977roku przez UNESCO do międzynarodowej sieci rezerwatów biosfery i realizacji programu MaB. Symbolem
parku jest okrzyn jeleni (endemit), który występuje tylko w Babiogórskim Parku Narodowym.

Babiogórski Park Narodowy położony jest w Beskidzie Żywieckim, w Paśmie Babiogórskim, na terenie
województwa małopolskiego, w powiecie suskim i nowotarskim przy granicy z Słowacją

Babiogórski masyw stanowi drugie co do wysokości po Tatrach pasmo górskie w Polsce. (Babia Góra jest
najwyższym pasmem w Beskidach Wysokich, należących do Karpat Zachodnich)
Masyw Babiogórski posiada zaledwie 12 km długości, a jego stoki cechuje asymetria budowy. Pasmo
Babiogórskie jest jedynym w kraju masywem górskim o stromych zboczach północnych i łagodnie opadających
zboczach południowych.

KLIMAT
•
Klimat Babiej Góry kształtowany jest przez czynniki cyrkulacyjne, ukształtowanie
terenu, naturalną szatę roślinną oraz jego położenie w łuku Karpat.
•
Dominuje napływ wilgotnych mas powietrza polarno-morskiego z zachodu i północnego
zachodu, którego następstwem jest miedzy to, iż obszar ten, a zwłaszcza stoki północne
otrzymują wysokie roczne opady. Natomiast stoki południowe znajdują się w tzw.
„cieniu opadowym” i otrzymuje niższe opady.
•
Wiosną i jesienią występują zastoiska chłodu w dnach dolin i inwersje temperatur
powietrza. Spadkom temperatury towarzyszą mgły, które utrzymują się przez wiele dni
i uniemożliwiają wzrost temperatury.
•
Wieją często silne i gwałtowne wiatry halne zachodnie i południowe.
•
Występują piętra klimatyczne, które są obniżone w stosunku do odpowiadających im
pięter tatrzańskich. Wykształcone piętra klimatyczne są zbieżne z występującymi tu
piętrami roślinnymi.
•
Stała pokrywa śnieżna pojawia się już w połowie października i utrzymuje się do końca
maja. Podczas sezonu zimowego następuje przewiewanie śniegu ze stoków południowych
na północne, tworzą się również nawisy śniegowe wzdłuż krawędzi grzbietowej. Na
północnych stokach w okresie zimowym uwalniają się lawiny śnieżne.
Geologia, geomorfologia…
Babia Góra jest zbudowana ze skał osadowych, nazywanych fliszem karpackim,
(naprzemianległe warstwy piaskowców, margli, łupków oraz iłów ) które zostały
wypiętrzone w trzeciorzędzie. Przedtem przez setki milionów lat powstawały z osadów
na wypłycającym się dnie dawnego oceanu, sięgającego tutaj zatokami.
Typowe dla tego Parku są też rozległe pola wielkich głazów – gołoborza, zajmujące
powierzchnie szczytowe masywu.
Na obszarze Babiej Góry rozwijają się wszystkie znane w Beskidach typy osuwisk.
Rozwojowi morfologii osuwiskowej tego obszaru sprzyjają: duże nachylenie stoków,
ukośne ułożenie warstw piaskowca magurskiego, wysokie opady w okresie letnim,
istnienie ścian skalnych i duże nachylenie stoku.
Stok północny przedstawia obraz o żywej i ciągle rozwijającej się współcześnie rzeźbie
(nisze, ściany skalne). Odmiennie uformowany jest stok południowy. Górna część stoku
posiada małe nachylenie i bardziej monotonną rzeźbę od dolnej stromszej części.
Wokół masywu od 700 do 1200m n.p.m ciągną się podnóża. Po stronie północnej
podnóża ograniczone są dwiema dużymi dolinami potoków. Mniejsze dolinki zbierają
się dośrodkowo dzieląc podnóża na szereg równoległych grzbietów. Sieć dolin ma kształt
rozłożonego wachlarza (koncentrycznie zbieżne).
HYDROLOGIA
Grzbietem Babiej Góry przebiega główny Europejski Dział Wodny oddzielający
zlewiska Morza Bałtyckiego (dorzecze Wisły) i Morza Czarnego (dorzecze Dunaju).
Stoki północne tego pasma są odwadniane przez źródłowe potoki rzeki Skawicy.
Odznaczają się one bardzo dużą zasobnością wód powierzchniowych.
Na południowych stokach Babiej Góry potoki nie łączą się ze sobą jak to ma miejsce
po stronie północnej na dnie głównej doliny. Potoki spływają w dół stoków równolegle,
stając się w Kotlinie Orawskiej dopływami Czarnej lub Białej Orawy, względnie
bezpośrednio do orawskiego zbiornika zaporowego (teren Słowacji).
W paśmie babiogórskim, podobnie jak w innych górach wysokich występują małe,
naturalne zbiorniki wód stojących pochodzenia osuwiskowego oraz liczne źródła. Na
Babiej Górze (w granicach Polski) występuje 19 jeziorek pochodzenia
osuwiskowego, stałych lub okresowo zanikających. Są to na ogół drobne oczka
wodne. Rozmiarami wyróżnia się Mokry Staw o powierzchni i głębokości średnio
865m2 i 450cm (Mokry).Najwyżej położony jest Orawski Stawek, usytuowany na
stokach południowych w piętrze kosodrzewiny na wysokości 1450m n.p.m.
Występują tu liczne źródełka (ponad 800), z których najwyżej położone jest źródło
zwane Głodną Wodą (1650m n.p.m.) wypływające ze stoku południowego Babiej Góry.
FLORA
 Na terenie parku opisano 500 gatunków roślin naczyniowych, prawie
200 gatunków mchów oraz liczne porosty, glony i wątrobowce.
Występuje tutaj 70 gatunków wysokogórskich oraz 54 objętych ochroną
gatunkową.
 Spośród wszystkich gór w Polsce Babia Góra(1725m n.p.m.) posiada
najlepiej wykształcony piętrowy układ roślinności na jednym stoku:
 piętro pogórza do około 700 m npm, to głównie pola uprawne (owies i
ziemniaki),
 dolny regiel (700-1150 m), z buczyną karpacką, lasami jodłowymi i
mieszanymi borami jodłowo-świerkowymi; piętro to przecięte jest przez
olszynki towarzyszące dolinom potoków,
 górny regiel (1150-1360 m) z borami świerkowymi i zaroślami
jarzębiny przy górnej granicy lasu,
 piętro kosodrzewiny (1360-1650 m) z ubogimi i bogatymi zaroślami
kosodrzewiny, ziołoroślami i borówczyskami,
 piętro alpejskie (1650-1725 m) z murawami alpejskimi, roślinnością
wyleżysk i zbiorowiskami porostów na rumowiskach skalnych.
Wśród 54 gatunków roślin prawnie chronionych w Babiogórskim Parku wyróżniają się:
śnieżyczki przebiśniegi, wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów, widłak alpejski,
widłak wroniec i widłak jałowcowaty, tojad mocny, sasanka alpejska, zawilec
narcyzowy, kilka gatunków goryczek, kilkanaście gatunków rzadkich storczyków i
bardzo pospolity tutaj dziewięćsił bezłodygowy. Okrzyn jeleni oraz rogownica
alpejska to gatunki roślin nie występujące w Polsce poza Babiogórskim Parkiem
Narodowym. Są zagrożone wyginięciem i dlatego figurują w "Polskiej czerwonej
księdze roślin".
Okrzyn jeleni
Sasanka alpejska
Rogownica alpejska
FAUNA

Na obszarze Babiej Góry występuje 3571 bezkręgowców i 188 kręgowców. Wiele gatunków zwierząt
jest związanych z klimatem i roślinnością danej strefy roślinności.Widoczne jest to zwłaszcza u
bezkręgowców. Duże ssaki mają większą odporność na zmienne warunki klimatyczne i zasiedlają
większe obszary, które mogą obejmować kilka pięter roślinnych.

Płazy: traszka karpacka i traszka górska, salamandra (stawki regla dolnego)kumak górski,
grzebiuszka ziemna, ropucha szara, żaba trawna, rzekotka drzewna, żaba jeziorkowa, żaba wodna.
Kumaka górskiego

Gady: padalec zwyczajny (strefę pól i lasy regla dolnego) jaszczurka żyworodna (regiel dolny, górny,
piętro kosodrzewiny oraz piętro alpejskie) Jaszczurka zwinka (rzadko). Zaskroniec zwyczajny (regiel
dolny). żmija zygzakowata (wszystkich piętra), gniewosz plamisty

Ptaki: sikory, trznadle, dzwońce. pliszka górska pluszcz. Sowy reprezentowane są przez kilka
gatunków. (puchacz, włochatka i puszczyk uralski, głuszec i jarząbek) (regiel dolny i górny). Wśród
dzięciołów na uwagę zasługuje gatunek o borealno-górskim rozsiedleniu – dzięcioł
trójpalczasty,cietrzew(kosodrzewina,regiel górny). płochacz halny i siwerniak (kosodrzewina, hale).

Ssaki: darniówka tatrzańska, 3 gatunki ryjówek, 8 gatunków nietoperzy, zajac szarak, niedźwiedź
brunatny, lis, borsuk, jeleń, dzik, sarna, wilk, wydra, zimorodek
Traszka górska
Żmija zygzakowata
Puchacz
jeleń
Rezerwat Biosfery
Babia Góra
17 stycznia 1977 r. Międzynarodowa Rada Koordynacyjna programu
"Człowiek i Biosfera" (Man and Biosphere - MaB) UNESCO powołała
Rezerwat Biosfery Babia Góra. Rezerwat Biosfery, objął Babiogórski
Park Narodowy i został powołany ze względu na unikalne walory
przyrodnicze, długą historię ochrony i prowadzenie intensywnych
badań naukowych.
 Celem Programu MaB jest poznanie występujących zależnośći
pomiędzy ludźmi, a ich środowiskiem.
 Dzięki opracowaniu zasad podziału Rezerwatu na strefy centralną,
buforową i przejściową Rezerwat Biosfery może spełniać swoje
funkcje:
 ochronną, zabezpieczając pełne zróżnicowanie gatunków, zbiorowisk
i ekosystemów,
 logistyczną, realizowaną przez Babiogórski Park Narodowy, także
przy współpracy z samorządami i instytucjami działającymi w
regionie,
 rozwojową, opartą na współpracy ludzi i instytucji przy wprowadzaniu
zasad zrównoważonego rozwoju regionu

Bibliografia:
1. http://www.bgpn.pl
2. http://pl.wikipedia.org/wiki/Babiog%C3%B3rski_Park_Narodowy
3. Zbior. (red. Szafer Władysław): Babiogórski Park Narodowy (Zakład
Ochrony Przyrody PAN, Wydawnictwa popularnonaukowe nr 22),
Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Kraków 1963
4. Wojterski Teofil: Babia Góra (seria "Przyroda polska"), Wiedza
Powszechna, Warszawa 1978;
Wykonał
 Patryk Troczyński 1tp1