Tluszczowe zapalenie pluc u chorych po

J. Załęska i inni
Tłuszczowe zapalenie płuc u chorych po laryngektomii
Lipoid pneumonia in patients after laryngectomy
Jolanta Załęska1, Beata Ptaszek1, Przemysław Malong2, Jacek Zych1,
Dariusz Dziedzic3, Barbara Burakowska4, Jakub Ptak4, Renata Langfort5,
Elżbieta Wiatr1, Kazimierz Roszkowski-Śliż1
1Klinika
Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc
Kierownik: prof. dr hab. med. K. Roszkowski-Śliż
2Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w Rudce
Kierownik: dr K. Folcik
3Pracownia Endoskopowej Kliniki Chirurgii Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc
Kierownik: prof. dr hab. med. T. Orłowski
4Zakład Radiologii Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc
Kierownik: dr I. Bestry
5Zakład Patomorfologii Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc
Kierownik: dr med. R. Langfort
Summary
Three patients with exogenous lipoid pneumonia are presented. All of them had laryngectomy because of the cancer of
larynx. In a period of time ranging from a few months up to a few years after the operation they started to have dyspnoea,
cough, sometimes hemoptysis and slightly elevated temperature. The chest X-ray revealed massive opacities in the lower
zones of both lungs suggesting lung cancer or metastases of the laryngeal cancer. HRCT showed ground glass lesions.
Histological examination of the lungs detected accumulation of multiple macrophages with vacuolated foamy cytoplasms
in the alveoli. Neoplastic disease was excluded. Additional data from the patients history revealed that all of them were
inhaling or administering mineral oil – containing products through the tracheostomy. Exogenous lipoid pneumonia was
diagnosed. Patients were asked to stop inhalations with the mineral oil.
Hasła i n de kso we : egzogenne tłuszczowe zapalenie płuc, laryngektomia
Ke y wo rds: exogenous lipoid pneumonia, laryngectomy
Otolaryngol Pol 2007; LXI (6): 1004–1010 © 2007 by Polskie Towarzystwo Otorynolaryngologów – Chirurgów Głowy i Szyi
WSTĘP
Egzogenne tłuszczowe zapalenie płuc (ETZP) jest
spowodowane przez aspirację albo inhalację najczęściej oleju mineralnego, rzadziej oleju roślinnego
albo tłuszczu zwierzęcego [9, 16, 19, 21, 22]. ETZP
występuje częściej u osób starszych stosujących
przewlekle parafinę jako środek przeczyszczający,
obecnie rzadziej u osób stosujących przewlekle
krople do nosa z olejem parafinowym. Czynnikami
usposabiającymi do przedostawania się treści pokarmowej do drzewa oskrzelowego są zaburzenia poły-
kania, przepuklina rozworu przełykowego przepony,
zaburzenia świadomości oraz zmiany w układzie
nerwowym [9, 10, 13, 15, 19, 21]. Aspiracje podczas
snu wykryto również u osób zdrowych [10]. ETZP
zostało po raz pierwszy opisane przez Laughlena w
1925 r. w Toronto [2, 9, 19, 21, 22]. Wykrył on krople
oleju w badaniu autopsyjnym płuc trojga dzieci i
jednej osoby dorosłej, które za życia stosowały krople do nosa albo doustne środki przeczyszczające
zawierające olej mineralny [1, 19]. Zaobserwowano,
że oleje mineralne nie podrażniają błony śluzowej
gardła, nie wywołują odruchu kaszlowego.
Autorzy nie zgłaszają konfliktu interesów.
1004
Otolaryngologia Polska 2007, LXI, 6
Tłuszczowe zapalenie płuc u chorych po laryngektomii
Po podaniu do gardła lub tchawicy dostają się
do płuc, gdzie ulegają emulsyfikacji, a następnie
wchłanianiu przez makrofagi. Po kilku miesiącach
z przepełnionych makrofagów wydostają się krople
tłuszczu. Wokół nich dochodzi do reakcji zapalnej
jak wokół ciała obcego [1, 16, 19, 22].
Tłuszcze zwierzęce, będące przede wszystkim
w przeszłości przyczyną ETZP głównie u dzieci,
są hydrolizowane przez lipazy, co prowadzi do
uwalniania bardzo drażniących wolnych kwasów
tłuszczowych wywołujących gwałtownie przebiegające rozlane krwotoczne zapalenie pęcherzyków
płucnych z cechami martwicy [19, 22].
Aspiracja oleju roślinnego zwykle jest związana
z przedostaniem się treści pokarmowej z żołądka
do drzewa oskrzelowego. Olej ten może pozostawać
przez wiele miesięcy w pęcherzykach płucnych nie
wywołując nasilonej reakcji zapalnej. Przewlekłe
podrażnienie miąższu płuca powoduje włóknienie
płuc [8, 19].
W badaniu histologicznym wycinków z płuca
stwierdza się wypełnienie pęcherzyków płucnych
piankowatymi zwakuolizowanymi makrofagami,
fagocytującymi tłuszcz. Często pojawiają się również komórki olbrzymie. W późniejszej fazie choroby dochodzi do włóknienia płuca [5, 7, 20].
ETZP jest rozpoznawane niezwykle rzadko. W
dużych ośrodkach medycznych wykrywa się około
2 do 3 przypadków rocznie. Wydaje się, że ta liczba
rozpoznań jest znacznie zaniżona ze względu na niecharakterystyczne objawy choroby, które u niewielu
lekarzy budzą podejrzenie ETZP. Potwierdzeniem
na to są dane z piśmiennictwa podające, że w
badaniach autopsyjnych wykazano cechy ETZP w
2,5–14,6% przypadków [7].
W niniejszej pracy przedstawiono 3 chorych po
laryngektomii, u których rozpoznano ETZP.
OPISY PRZYPADKÓW
Przypadek 1
Mężczyzna A.N., lat 56, palący przez 30 lat 20
papierosów na dobę, po laryngektomii w 2000 r.
z powodu carcinoma planoepitheliale keratodes,
został przyjęty w styczniu 2004 r. do IGiChP z
powodu podejrzenia zmian o charakterze nowotworowym w płucach. Od sierpnia 2003 r. chory czuł się
źle, występowały stany podgorączkowe, pojawił się
kaszel z wykrztuszaniem śluzowo-ropnej plwociny,
okresowo z domieszką krwi, narastała duszność
po wysiłku. Badanie radiologiczne klatki piersio-
Otolaryngologia Polska 2007, LXI, 6
Ryc. 1. Rtg klp PA – w dole obu płuc, z przewagą strony
lewej, ogniska zlewających się zagęszczeń miąższowych
wej wykazało zagęszczenia miąższowe w dolnych
polach obu płuc, bardziej nasilone po stronie lewej
(ryc. 1). Z tego powodu był dwukrotnie hospitalizowany, w sierpniu a następnie w grudniu 2004 r.
Rozpoznano zapalenie płuc. Zastosowano antybiotykoterapię uzyskując ustąpienie stanów podgorączkowych i zmniejszenie nasilenia kaszlu oraz ilości
wykrztuszanej plwociny. Utrzymywały się zmiany
radiologiczne w obu płucach. W związku z tym
podejrzewano zmiany o charakterze nowotworowym. W chwili przyjęcia do IGiChP chory skarżył
się na duszność po wysiłku, kaszel z wykrztuszaniem niewielkiej ilości śluzowej plwociny, okresowo
nadal występowały krwioplucia. Osłuchiwaniem
płuc stwierdzono nieznaczne osłabienie szmeru
oddechowego pęcherzykowego nad dolnym polem
płuca lewego. W obrazie RTG klatki piersiowej
uwidoczniono utrzymywanie się ognisk zagęszczeń
miąższowych w języczku, w płacie dolnym płuca
lewego oraz w płacie dolnym płuca prawego. W
badaniu gazometrycznym stwierdzono PaO2 – 59,2
mm Hg, PaCO2 – 42 mm Hg, pH – 7,4, HCO3 – 26,8
mmol/l. W badaniach laboratoryjnych krwi nie
wykryto istotnych odchyleń od normy. Wykonano
TKWR stwierdzając nieregularne obszary matowej
szyby w płacie środkowym, w języczku oraz w
segmentach podstawnych dolnych płatów z przewagą zmian po stronie lewej (ryc. 2, 2a). W badaniu
bronchoskopowym (przez otwór tracheostomijny)
oskrzela były o prawidłowym kształcie i przebiegu.
Wykonano przezoskrzelową biopsję płuca. W badaniu histologicznym wycinków z płuca stwierdzono
1005
J. Załęska i inni
Ryc. 2 i 2 a. TKWR płuc – w segmentach podstawnych płata dolnego lewego rozległe, nieregularne ognisko słabo wysyconych
zagęszczeń miąższowych. Małe ogniska zagęszczeń miąższowych w płacie dolnym prawym
Okazało się, że chory od czasu operacji w 2000 r.
codziennie wkraplał do otworu tracheostomijnego
parafinę w dawce 6x po 2 krople, według chorego
– na zlecenie laryngologów. Rozpoznano ETZP.
Zakazano stosowania parafiny. Zastosowano gimnastykę oddechową z drenażem ułożeniowym oraz
leki rozrzedzające wydzielinę oskrzelową. Uzyskano
niewielką poprawę.
Ryc. 3 Egzogenne lipidowe zapalenie płuc. Wycinek z
biopsji przezoskrzelowej płuca. Fragment miąższu płuca
z niewielkim obrzękiem przegród międzypęcherzykowych
i małymi, przewlekłymi naciekami zapalnymi w podścielisku, z widocznymi w świetle pęcherzyków płucnych dość
licznymi, piankowatymi makrofagami o zwakuolizowanej cytoplazmie. Mikrofotografia. Barwienie H+E, duże
powiększenie
w świetle pęcherzyków płucnych liczne makrofagi o
zwakuolizowanej piankowatej cytoplazmie, przegrody pęcherzykowe były nieco obrzęknięte (ryc. 3). W
wydzielinie oskrzelowej obecne były liczne granulocyty i makrofagi. Wyniki badań bakteriologicznych,
w tym w kierunku prątków kwasoopornych, wydzieliny oskrzelowej i materiału pobranego z rurki tracheostomijnej, były ujemne. Uzupełniono wywiady.
1006
Przypadek 2
Chory W.S., l. 56, z wieloletnim wywiadem
POCHP i nadciśnieniem tętniczym, po laryngektomii z powodu carcinoma planoepitheliale keratodes
w styczniu 2002 r., został przyjęty do IGiChP w
październiku 2002 r. z powodu masywnych zmian
miąższowych w dolnych polach obu płuc. Chory
źle się czuł od maja, kiedy wystąpiła gorączka i
kaszel z wykrztuszaniem śluzowo-ropnej wydzieliny a objawy powtórzyły się w sierpniu. Badanie
RTG klatki piersiowej wykonane podczas każdego
z tych epizodów wykazywało masywne plamiste
zagęszczenia miąższowe w dole płuc, więcej po
stronie prawej, miejscami zlewające się. Plamiste
zagęszczenia obecne były też w środkowym polu
płuca prawego. Zwracała uwagę znacznie poszerzona tchawica. Rozpoznano obustronne odoskrzelowe zapalenie płuc i zastosowano amoksycyklinę z kwasem klawulanowym osiągając ustąpienie
gorączki. Zmiany radiologiczne utrzymywały się,
więc wykonano badanie tomokomputerowe, które
potwierdziło obecność zmian miąższowych sugerujących tło zapalne, ale jednocześnie stwierdzono też
Otolaryngologia Polska 2007, LXI, 6
Tłuszczowe zapalenie płuc u chorych po laryngektomii
powiększenie węzłów chłonnych pod rozwidleniem
tchawicy do 21 x 35mm, w oknie aortalno-płucnym
– do 15 mm i przytchawiczego dolnego prawego – do
13 mm, co sugerowało przerzutowy ich charakter.
Chorego przyjęto do IGiChP w październiku 2002 r.
Pacjent stracił 20 kg masy ciała, przede wszystkim z
powodu trudności w połykaniu pokarmów stałych,
nie gorączkował. Podczas badania przedmiotowego
nie stwierdzono powiększonych węzłów chłonnych
obwodowych, nad płucami słyszalny był szmer
oddechowy prawidłowy, nieco osłabiony nad dolnymi polami. W badaniu radiologicznym stwierdzono
częściową regresję zagęszczeń plamistych, co mogło
odpowiadać powoli cofającemu się zapaleniu. W
badaniu laryngologicznym stwierdzono stan po operacji metodą Crilla z resekcją mięśni szyjnych po
stronie lewej, przekrwioną błonę śluzową tchawicy,
bez cech wznowy procesu nowotworowego w obrębie gardła dolnego ani szyi. Podczas bronchoskopii
(przez otwór tracheostomijny) stwierdzono prawidłowe drzewo oskrzelowe. W wydzielinie oskrzelowej obecne były erytrocyty, granulocyty i makrofagi.
W wycinkach pobranych podczas bronchoskopii
widoczny był powietrzny miąższ płucny, a w części pęcherzyków – liczne piankowate makrofagi. W
wydzielinie nie stwierdzono bakterii, w tym – prątków, ani grzybów. W badaniu USG brzucha nie
stwierdzono odchyleń. Wyniki badań gazometrycznych mieściły się w granicach normy: PaO2 – 68 mm
Hg, PaCO2 – 42,6 mm Hg, pH – 7,39. Całość obrazu
przemawiała za zachłystowym zapaleniem płuc,
najprawdopodobniej – tłuszczowym. Podejrzenie
potwierdzono po uzupełnieniu wywiadu, gdy się
okazało, że chory często inhalował się solą fizjologiczną z domieszką olejków.
Przypadek 3
Chory, l. 72, po przebytej laryngektomii z powodu raka krtani w 2002 r. został przyjęty do Szpitala
w Rudce z powodu zmian w obrazie RTG klatki
piersiowej podejrzanych o progresję procesu nowotworowego. Przy przyjęciu chory skarżył się na
duszność i wykrztuszanie znacznych ilości brunatnej wydzieliny podbarwionej krwią. W badaniu
RTG klatki piersiowej stwierdzono zagęszczenia
miąższowe w obydwu dolnych polach płucnych i
powiększenie zarysu lewej wnęki. W badaniu gazometrycznym stwierdzono PaO2 – 61,2 mm Hg, PaCO2
– 37,5 mm Hg, pH – 7,37. Poza przyspieszonym OB
do 60 mm po 1 godzinie i niewielką niedokrwistością (RBC – 3,7 mln w 1 mm3, Hb – 9,9 g, Ht – 31)
nie wykazano odchyleń w badaniach laboratoryj-
Otolaryngologia Polska 2007, LXI, 6
nych. Podczas badania bronchoskopowego (przez
otwór tracheostominy) stwierdzono naciek przy
wejściu do tchawicy, z którego pobrano wycinki,
natomiast w oskrzelach nie stwierdzono cech choroby rozrostowej. W pobranej wydzielinie oskrzelowej obecne były liczne granulocyty i makrofagi o
brunatnej cytoplazmie. Nie wykryto w niej bakterii,
w tym nie wykryto prątków gruźlicy ani grzybów.
Wykonano badania TK i TKWR, które ujawniły
prawidłowy obraz śródpiersia i wnęk, natomiast
w dolnych polach obu płuc – ogniska zlewających
się zagęszczeń i obszary matowej szyby, a na ich
tle zaakcentowane przegrody, co mogło sugerować
tłuszczowe zapalenie płuc. Uzupełniono wywiad,
który ujawnił, że chory od około roku zakraplał
do otworu tracheostomijnego Linomag, jakoby na
zlecenie laryngologów. Rozpoznano TZP i zakazano
stosowania Linomagu, zastosowano leki wykrztuśne
i oklepywanie uzyskując powolną poprawę.
OMÓWIENIE
Przedstawiono trzech chorych po laryngektomii,
u których doszło do ETZP na skutek wkraplania
oleju mineralnego do otworu tracheostomijnego lub
z powodu przewlekłych inhalacji oleju mineralnego.
Obraz radiologiczny budził podejrzenie choroby
nowotworowej płuc. Wyniki badań radiologicznych,
bronchoskopowych i histologicznych materiału
pobranego podczas bronchoskopii wykluczyły rozpoznanie nowotworu.
Rozpoznanie ETZP nie jest sprawą łatwą, jeśli
brakuje danych z wywiadów wskazujących na przewlekłe stosowanie oleistych substancji. ETZP występuje najczęściej u osób starszych stosujących przewlekle parafinę jako środek przeczyszczający, obecnie rzadziej u osób stosujących przewlekle krople
do nosa z olejem parafinowym. Często pacjent nie
jest świadomy tego, że charakter jego pracy, pewne
nawyki, niekonwencjonalne metody leczenia czy
nawet przewlekłe stosowanie niektórych środków
upiększających mogą prowadzić do ETZP.
Tłuszczowe zapalenie płuc wystąpiło m.in. na
skutek narażenia na opary olejów silnikowych, na
opary z palących się tłuszczów, na skutek zachłyśnięcia się olejem napędowym, zachłyśnięcia się
mlekiem u małych dzieci, przewlekłego płukania
jamy ustnej oliwą, przewlekłego „nawilżania” strun
głosowych oliwą z oliwek przez śpiewaków a nawet
z powodu przewlekłego częstego stosowania błyszczyków do ust, wazeliny czy narażenia na lakier do
1007
J. Załęska i inni
włosów [7, 9, 11, 12, 18, 19, 23]. ETZP rozpoznawane było również u „połykaczy ognia” oraz u rozbitków ze storpedowanych okrętów [1, 21]. Opisano
chorego, który chcąc popełnić samobójstwo, wskoczył do zbiornika z olejem mineralnym [11].
Objawy kliniczne nie są charakterystyczne a
u około połowy chorych obserwowano przebieg
bezobjawowy [9, 19]. Objawy najczęściej zgłaszane przez chorych to przewlekły kaszel, niekiedy z
wykrztuszaniem plwociny, duszność, rzadziej ból w
klatce piersiowej, krwioplucie, chudnięcie i wzrost
temperatury ciała. U pacjentów narażonych na przedostanie się do drzewa oskrzelowego bardzo dużych
ilości oleistych substancji w krótkim czasie dochodziło do ARDS [11, 23]. W przypadku przewlekłego
przedostawania się oleju do dróg oddechowych
może dojść do niewydolności oddychania i przewlekłego serca płucnego [19].
Na zdjęciu radiologicznym klatki piersiowej
najczęściej stwierdza się zagęszczenia miąższowe
w dolnych polach płucnych oraz w płacie środkowym. Tego typu zmiany widoczne były również u
opisanych w tej pracy chorych. Obraz radiologiczny
zawsze wymaga różnicowania przede wszystkim z
chorobą nowotworową i ze zmianami o charakterze zapalnym. U około połowy pacjentów zmiany
radiologiczne na konwencjonalnym zdjęciu klatki
piersiowej są jednostronne [19]. Opisywano chorych poddanych torakotomii z powodu podejrzenia
obwodowego guza płuca. W badaniu histologicznym usuniętej zmiany stwierdzano cechy tłuszczowego zapalenia płuca z nasilonym włóknieniem.
Zmianę tę określono terminem paraffinoma [2].
Rzadko występują zmiany rozsiane [1, 2, 19].
Niekiedy obserwowany jest płyn w jamie opłucnowej [1]. Zmiany rozsiane i płyn w jamie opłucnowej widywano częściej u pacjentów z ostrym przebiegiem ETZP [1]. W badaniu TK klatki piersiowej
najczęściej stwierdza się zagęszczenia miąższowe
obustronne, obszary matowej szyby, pogrubienie
przegród międzyzrazikowych, guzy płuca, zmiany
liniowe i guzkowe oraz płyn w jamie opłucnowej.
Może być widoczny bronchogram powietrzny [1,
19]. W przypadku zmian homogennych w TZP
widoczne są obszary o ujemnym współczynniku
osłabienia promieniowania, mierzone w jednostkach Hounsfielda (HU). Wynik przemawiający za
obecnością tłuszczu w miąższu płuca wynosi od
–30 do –150 HU [9, 19]. W diagnostyce czasami
bywa przydatny rezonans magnetyczny płuc, w
którym stwierdzenie sygnału o wysokiej intensywności w zakresie obrazów T1 z powolnym narasta-
1008
niem sygnału w zakresie obrazów T2 jest charakterystyczne dla tłuszczu albo dla krwi [19].
Niezwykle pomocne w ustaleniu rozpoznania jest
wykrycie makrofagów obładowanych tłuszczem w
badaniu plwociny lub materiału uzyskanego z płukania oskrzelowo-pęcherzykowego [6, 13, 14, 19–21].
W przypadkach wątpliwych lub budzących
podejrzenie nowotworu, o rozpoznaniu tłuszczowego zapalenia płuca przesądza wynik badania
histologicznego wycinka płuca, przedstawiający
zwakuolizowane piankowate makrofagi barwiące się
Sudanem III, często z obecnością komórek olbrzymich, wypełniających światło pęcherzyków, niekiedy z odczynem ziarniniakowym i włóknieniem
miąższu [5, 7, 21, 22]. W badaniu histologicznym
wyróżnia się 4 stopnie zaawansowania według skali
Wagnera, Adlera i Fullera [21].
Uzupełnienie wywiadów u tych chorych umożliwia wykrycie przyczyny TZP.
Obraz histologiczny wymaga różnicowania z
endogennym tłuszczowym zapaleniem płuc
(EnTZP). EnTZP, nazywane również „złotym” albo
„cholesterolowym” zapaleniem płuc rozpoznaje się
w przypadku, gdy dochodzi do destrukcji ścian
pęcherzyków płucnych zawierających lipidy, głównie cholesterol i jego estry, w odcinku dystalnym w
stosunku do miejsca zwężenia oskrzela spowodowanego najczęściej przez nowotwór. EnTZP obserwowano ponadto m.in. w przebiegu ziarniniakowatości Wegenera oraz przewlekłych ropnych stanów
zapalnych [7, 19, 22]. Badanie histologiczne płuca
w przypadku EnTZP zwykle nie wykazuje obecności
komórek olbrzymich a zmiany zapalne i włókniste
są mniej nasilone [7].
Wynik badania histologicznego wycinka płuca
pozwolił na postawienie rozpoznania u dwóch opisanych w tej pracy chorych. Uzupełnione wywiady
wykazały, że jeden z chorych przewlekle wkraplał do otworu tracheostomijnego parafinę, drugi
– linomag. U trzeciego chorego rozpoznanie ETZP
sugerowały wywiady wskazujące na przewlekłe stosowanie inhalacji z dodatkiem olejków oraz obraz
radiologiczny płuc.
Na podstawie danych z piśmiennictwa wiadomo,
że wywiady wskazujące na przewlekłe przedostawanie się oleistych substancji do drzewa oskrzelowego uzyskiwano najczęściej po otrzymaniu wyniku
histologicznego przemawiającym za rozpoznaniem
TZP [1, 16].
U chorych na tłuszczowe zapalenie płuc mogą
występować nawracające infekcje dolnych dróg
oddechowych. Prawdopodobną przyczynę sta-
Otolaryngologia Polska 2007, LXI, 6
Tłuszczowe zapalenie płuc u chorych po laryngektomii
nowi dysfunkcja makrofagów oraz upośledzenie
mechanizmu oczyszczania śluzowo-rzęskowego.
Opisano kilku chorych na ETZP, u których doszło
do powikłania w postaci infekcji wywołanej przez
Mycobacterium fortuitum i Mycobacterium chelonei.
Prawdopodobnie obecność lipidów w płucach ułatwia wzrost tych atypowych mykobakterii [19, 22].
U przedstawionych w tej pracy chorych początkowo podejrzewano raka płuca. Wyniki badań
bronchoskopowych i histologicznych pozwoliły na
wykluczenie nowotworu. Na podstawie piśmiennictwa wiadomo, że u niektórych chorych na ETZP
dochodzi do rozwoju raka pęcherzykowego i płaskonabłonkowego płuca. Mechanizm tego zjawiska nie
został do końca wyjaśniony. Sugeruje się, że przyczyną powstania nowotworu jest olej mineralny,
który ma właściwości karcynogenne. U pacjentów z
ETZP pojawienie się nowych zmian w obrazie radiologicznym klatki piersiowej powinno skłaniać do
wykonania badań diagnostycznych pozwalających
na wykluczenie nowotworu płuca [8, 19].
Leczenie tłuszczowego zapalenia płuc polega
przede wszystkim na zaprzestaniu stosowania oleistych substancji, co może spowodować samoistną
poprawę kliniczną i radiologiczną [1, 9, 16, 19, 21].
Podjęcie decyzji o kortykosteroidoterapii zależy od
intensywności objawów choroby oraz od obecności zaburzeń w badaniach czynnościowych układu
oddechowego [16]. Wskazane jest podanie kortykosteroidów chorym z ostrym i/lub rozlanym zapaleniem pęcherzyków płucnych na skutek przedostania
się do drzewa oskrzelowego dużej ilości oleju [4,
11, 16, 23]. U większości chorych w przewlekłej
fazie choroby nie zaobserwowano istotnych korzyści
wynikających ze stosowania kortykosteroidów [9,
11, 19]. Opisano poprawę po kilkakrotnie powtarzanym płukaniu oskrzelowo-pęcherzykowym [3, 16].
WNIOSKI
Stosowanie u pacjentów po laryngektomii oleju
mineralnego w formie inhalacji albo wkraplania do
otworu tracheostomijnego może doprowadzić do
tłuszczowego zapalenia płuc.
PIŚMIENNICTWO
01. Baron SE, Haramati LB, Rivera VT. Radiological and clinical
findings in acute and chronic exogenous lipoid pneumonia. J
Thorac Imaging 2003; 18: 217–224.
Otolaryngologia Polska 2007, LXI, 6
02. Borrie J, Gwynne JF. Paraffinoma of lung: lipoid pneumonia.
Thorax 1973; 28: 214–221.
03. Chang HY, Chen CW, Chen CY, Hsuie TR, Chen CR, Lei WW, i
wsp. Successful treatment of diffuse lipoid pneumonitis with
whole lung lavage. Thorax 1993; 48: 947–948.
04. Chin NK, Hui KP, Sinniah R, Chan TB. Idiopathic lipoid pneumonia in an adult treated with prednisolone. Chest 1994; 105:
956–957.
05. Corrin B. Pathology of the lung. London: Churchill Livingstone;
2000. p. 347–359.
06. Corwin RW, Irwin RS. The lipid-laden alveolar macrophage as
a marker of aspiration in parenchymal lung disease. Am Rev
Respir Dis 1985; 132: 576–581.
07. Dail HD. Bronchial and transbronchial diseases. W: Dail HD,
Hammar SP, red. Pulmonary Pathology. New York: SpringerVerlag; 1994. p. 79–119.
08. Felson B, Ralaisomay G. Carcinoma of the lung complicating
lipoid pneumonia. AJR 1983; 141: 901–907.
09. Gondouin A, Manzoni P, Ranfaing E, Brun J, Cadranel J,
Sadoun D, i wsp. Exogenous lipid pneumonia: a retrospective
multicentre study of 44 cases in France. Eur Respir J 1996; 9:
1463–1469.
10. Hughes RL, Freilich RA, Bytell DE, Craig RM, Moran JM.
Aspiration and occult esophageal disorders. Chest 1981; 80,
489–495.
11. Hussain IR, Edenborough FP, Wilson RSE, Stableforth DE.
Severe lipoid pneumonia following attempted suicide by
mineral oil immersion. Thorax 1996; 51: 652–653.
12. Krychniak-Soszka A, Lewandowska K, Skorupa W, Bartosiewicz
M, Langfort R, Bestry I, i wsp. Egzogenne lipidowe zapalenie
płuc – różnorodność obrazu klinicznego i radiologicznego.
Pneumonol Alergol Pol 2005; 73: 182–188.
13. Ohwada A, Yoshioka Y, Shimanuki Y, Mitani K, Kumasaka
T, Dambara T, i wsp. Exogenous lipoid pneumonia following
ingestion of liquid paraffin. Intern Med 2002; 41: 483–486.
14. Raynaud C, Crestani B, Grossin M, Piperaud M, Dombret MC,
Aubier M. Lung infiltrate in a male with a bronchopleural
fistula. Eur Respir J 2003; 21: 1078–1080.
15. Rowińska E. Zmiany śródmiąższowe płuc w przebiegu chorób
układu pokarmowego. W: Rowińska E, Wiatr E, Pirożyński M,
red. Choroby śródmiąższowe płuc. Bielsko-Biała: alfa-medica;
2001’ p. 267–273.
16. Schwarz MI. Miscellaneous interstitial lung diseases. W:
Schwarz MI, King TE, red. Interstitial Lung Disease. Hamilton:
BC Decker Inc; 2003. p. 877–905.
17. Siekierzyńska-Czarnecka A, Burakowska B. Przypadek tłuszczowego zapalenia płuc. Pneumonol Alergol Pol 1993; 61:
637–640.
18. Soczek A. Egzogenne tłuszczowe zapalenie płuc. Pneumonol
Alergol Pol 2004; 72: 124–127.
19. Spickard A, Hirschmann JV. Exogenous lipoid pneumonia.
Arch Intern Med 1994; 154: 686–692.
1009
J. Załęska i inni
20. Stern EJ. Chronic, progressive, bibasilar infiltrates in a woman
with constipation. Chest 1992; 102: 263–265.
21. Woodhead M, Parkers WR. Disorders caused by other organic
agents. W: Parkers WR, red, Occupational lung disorders.
Oxford: Butterworth-Heinemann Ltd; 1994. p. 778–
23. Wright BA, Jeffrey PH. Lipoid pneumonia. Semin Respir Infect
1990; 5: 314–321.
23. Vertun-Baranowska B, Filipecki S, Szymczyk E. Zapalenie
płuc po zachłyśnięciu olejem mineralnym. Pneumonol Pol
1986; 55, 556–560.
1010
Adres autora:
Jolanta Załęska
III Klinika Gruźlicy i Chorób Płuc,
Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc
ul. Płocka 26
01-138 Warszawa
Pracę nadesłano: 16.07.2007 r.
Otolaryngologia Polska 2007, LXI, 6