Pojęcie organizacji międzynarodowej i jej cechy

Organizacje Międzynarodowe - wsei
Pojęcie organizacji międzynarodowej i jej cechy.
Stanowią efektywną formę współdziałania politycznego, ekonomicznego, społecznego,
kulturalnego i in. między narodami, organizacjami międzynarodowymi i osobami fizycznymi.
Są nowoczesną formą realizacji stosunków międzynarodowych. Ich geneza sięga
starożytności. Jednak we współczesnym rozumieniu OM powstały w XIX wieku dla regulacji
takich dziedzin jak współpraca gospodarcza i handlowa, żegluga, łączność pocztowa i
telegraficzna, ochrona zdrowia, zwalczanie klęsk żywiołowych, zwalczanie szczególnie
niebezpiecznych przestępstw, współpraca kulturowa, sportowa, naukowa. Szczególnie liczne
nowe OM powstały w II połowie XX wieku.
OM jest to celowe zrzeszenie podmiotów stosunków międzynarodowych powstałe na
podstawie umowy oraz wyposażone w stałe organy. Najczęściej OM jest formą współpracy
państw suwerennych powstałej na podstawie umowy zwanej konwencją.
Organizacja Międzynarodowa jest również szczególnie złożonym systemem działania.
Stanowi efekt potrzeb stanowiących w stosunkach międzynarodowych współdziałanie
państw, służy osiąganiu wspólnie uzgodnionych celów.
Podstawą działania organizacji powinien być stosunkowo znaczny stopień zgodności
interesów określonej grupy państw. Każde państwo powinno odnosić dzięki przynależności do
organizacji więcej korzyści niż niedogodności. Cechą współczesnych OM jest dążenie do
osiągania kompromisów między państwami członkowskimi oraz podejmowanie decyzji na
zasadzie consensusu, tzn. stopniowego uzgadniania stanowisk.
Przyczyny powstania organizacji międzynarodowych.
Geneza – w latach międzywojennych działała Liga Narodów, która w założeniu miała
charakter zbliżony do NZ. Okazała swoją nieskuteczność, dlatego też zdecydowano nie
kontynuować, ale stworzyć nową O. Nazwę NZ w czasie II wojny światowej odnoszono do
koalicji zwycięskich mocarstw. Pierwszy projekt O opracowały USA, ZSRR, W. Brytania i
Chiny w 1944 roku na konferencji w USA. Ostatecznie powołanie O przesądziły uchwały
konferencji w Jałcie w lutym 1945r. przy udziale USA, ZSRR, GB. Konferencja założycielska
odbyła się w San Francisco w czerwcu 1945r. Kartę NZ tzn. umowę założycielską nowej O
będącą także jej statutem podpisało 50 państw założycielskich, zwanych członkami
założycielami ( członkami pierwotnymi ONZ). Polska została zaliczona do tej grupy, mimo, że
nie uczestniczyła w konferencji założycielskiej. Wynikły bowiem różnice zdań między ZSRR a
mocarstwami zach. na temat czy Polskę ma reprezentować rząd emigr. w Londynie, czy rząd
tymczasowy w W-wie.
www.wkuwanko.pl
1
Organizacje Międzynarodowe - wsei
Pierwsze organizacje międzynarodowe w XIX i początku XX wieku.
Pierwsze organizacje powstały w czasach nowożytnych. Rosły potrzeby rozstrzygania spraw
ponadpaństwowych. Wiek XIX- rozwój techniki. Powstały szybsze środki transportu-kolej
żelazna
Możliwości porozumiewania się telefonicznego, telegraficznego.
1865 rok- Międzynarodowy związek Telegraficzny. Siedzibą była Szwajcaria-Genewa.
Należały do niej państwa europejskie, później St. Zjednoczone i Japonia.
1873 rok-druga org.(WMO)- Światowa Organizacja Meteorologiczna w Genewie. Przyczyny
powstania org. –rozwój meteorologii
1919 rok- Międzynarodowa Organizacja Pracy. Skupia pracodawców i pracowników. Ustala
międzynarodowe zasady.
1920 Liga Narodów-powstała w wyniku decyzji Traktatu Wersalskiego, aby zapobiec
przyszłym wojnom.
1945 ONZ- w miejsce Ligi Narodów
Liga Narodów i jej działalność.
1920-I ogólnopolityczna org.
Liga Narodów powstała w wyniku decyzji Traktatu Wersalskiego, aby zapobiec przyszłym
wojnom. Siedziba-Genewa. Pokojowe stosunki międzynarodowe. Zapisały się do niej
kilkadziesiąt państw (państwa norweskie, także Polska).
Liga N. osłabła z powodu:
- nie przystąpiły do niej St. Zjednoczone
-nie weszły niektóre państwa azjatyckie, a te, które weszły nie zgadzały się z polityką Ligi
Narodów
-powstawały dyktatury: Włochy i Niemcy.
Liga Narodów wprowadziła sankcję gospodarczą wobec Włochów. Włochy z Ligi wystąpiły
w 1937 roku.
W Niemczech-dyktatura, faszyzm niemiecki.1933 rok- u władzy Hitler. Niemcy wystąpiły z
Ligi Narodów. Japonia-potęga przemysłowa, w stanie wojny z Chinami, wystąpiły z Ligi
1939-Zw.Radziecki napadł na Polskę, w wyniku, czego został usunięty z Ligi Narodów.
Rodzaje i typy organizacji między. (klasyfikacja).
1)organizacje globalne: ONZ, Między. Czerwony Krzyż, Unia Europejska, Org. Jedności
Afrykańskiej, NAFTA.
www.wkuwanko.pl
2
Organizacje Międzynarodowe - wsei
2)
a) organizacje międzyrządowe: ONZ, NAFTA
b) pozarządowe: Między. Związek Filatelistów
3) branżowy
a) gospodarcze organizacje międzynarodowe: Banki, Fundusz Walutowy
b) polityczne: Liga Państw Arabskich
c) organizacje wojskowe: NATO
Proces powstawania Organizacji Narodów Zjednoczonych.
1945 rok-powstanie ONZ w miejsce Ligi Narodów, w Kalifornii, w San Francisco. Była
pomyślana jako organizacja państw zwycięskich w II wojnie światowej. W tej organizacji
miały znajdować się członkowi państw prowadzących wojnę z państwami faszystowskimi
(Niemcy, Japonia,). Podczas II wojny św. Państwa walczące z Niemcami przygotowywały się
do stworzenia porządku, który gwarantowałby pokój i przyjazne stosunki na długie lata.
Wcześniej: konferencje w Teheranie i Jałcie przybliżyły obraz tego, czym miała być nowa
org. ONZ. Wejście do ONZ miały zamknięte: Niemcy, Włochy, Japonia, Węgry, Rumunia,
Bułgaria.
Niektóre kraje, aby znaleźć się w ONZ oficjalnie tylko na papierze wypowiadali wojnę
Niemcom, np. Argentyna, Brazylia. Podczas konferencji okazało się, że 51 krajów oficjalnie
znalazło się w stanie wojny Niemcami. Kraje neutralne też mogły przystąpić do ONZ(
Szwecja i Szwajcaria początkowo nie chciały przystąpić do tej org.)
W Polsce istniały dwa rządy, dlatego na konferencji nie była żadnego przedstawiciela i na
liście z podpisami w miejscu Polska widniało puste pole. Dopiero później wybrano rząd
warszawski, którego przedstawiciel w imieniu władz złożył podpis.
Początkowo istniało 51 członków ONZ. W ciągu 60 lat ilość członków wzrosła do 191
Uchwalenie Karty Narodów Zjednoczonych i jej znaczenie.
Karta Narodów Zjednoczonych - konstytucja Organizacji Narodów Zjednoczonych. Karta
została podpisana 26 czerwca 1945 r. w San Francisco przez 50 krajów (Polska podpisała ją
dwa miesiące później) i weszła w życie 24 października tego samego roku, po ratyfikowaniu
jej przez pięć krajów założycielskich (Chiny, Francja, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i
Związek Radziecki) oraz większość sygnatariuszy. Kraje podpisujące Kartę zobowiązują się do
przestrzegania jej postanowień, jako prawa międzynarodowego. Karta składa się z
preambuły wzorowanej na preambule konstytucji Stanów Zjednoczonych, oraz szeregu
www.wkuwanko.pl
3
Organizacje Międzynarodowe - wsei
artykułów podzielonych na rozdziały. Karta Narodów Zjednoczonych określa cele i
zasady ONZ, członkostwo w organizacji i funkcjonowanie jej organów. Kładzie podstawy pod
system bezpieczeństwa i pokoju światowego, określając zasady pokojowego załatwiania
sporów, działania w chwili agresji, międzynarodowej współpracy gospodarczej i społecznej.
Członkowie ONZ nie mogą zawierać umów międzynarodowych sprzecznych z Kartą Narodów
Zjednoczonych.
Przedstawić ramową strukturę ONZ (główne organy)
1) Zgromadzenie Ogólne. Składa się ze wszystkich członków Organizacji Narodów
Zjednoczonych. Każdy członek może mieć nie więcej niż pięciu przedstawicieli
w Zgromadzeniu Ogólnym.
2) Rada Bezpieczeństwa składa się z piętnastu członków Organizacji Narodów
Zjednoczonych. Chiny, Francja, Rosja, W. Brytania i Stany Zjednoczone Ameryki są stałymi
członkami Rady Bezpieczeństwa.10 pozostałych wybierani są co dwa lata.
3) Rada Gospodarcza i Społeczna składa się z dwudziestu siedmiu członków Organizacji
Narodów Zjednoczonych, wybranych przez Zgromadzenie Ogólne.
4) Rada powiernicza. Zdaniem jest opieka nad krajami niesamodzielnymi, monitorowanie
procesu dekolonizacji.
5) Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości jest głównym organem sądowym Organiziacji
Narodów Zjednoczonych.
6) Sekretariat -składa się z Sekretarza Generalnego i personelu, jaki może być Organizacji
potrzebny. Sekretarza Generalnego wybiera Zgromadzenie Ogólne na zalecenie Rady
Bezpieczeństwa. Jest on najwyższym funkcjonariuszem administracyjnym Organizacji
Rada Bezpieczeństwa ONZ jej kompetencje.
Rada Bezpieczeństwa, którą tworzy pięciu członków stałych: Chiny, Francja, Wielka Brytania,
USA i Rosja oraz dziesięciu członków niestałych wybieranych na kadencję dwuletnią.
Członkowie stali dysponują prawem weta, które zawiesza każde postępowanie. W sprawach
proceduralnych decyzje zapadają zwykłą większością, a w sprawach merytorycznych
większością 9 głosów. Do najważniejszych kompetencji Rady Bezpieczeństwa należą:
wyłączne prawo nakładania sankcji politycznych i ekonomicznych oraz decyzje, co do użycia
sił zbrojnych w celu przeciwdziałania agresji lub usuwania jej skutków. Kompetencje te są
przejawem dominacji mocarstw, bowiem Rada Bezpieczeństwa jest centralnym ogniwem
systemu bezpieczeństwa zbiorowego i utrzymania światowego status quo.
www.wkuwanko.pl
4
Organizacje Międzynarodowe - wsei
Na czym polega tzw. prawo weta i jakie skutki może ono wywołać?
Uchwały Rady zapadają kwalifikowaną większością 9 głosów, z tym, że w sprawach
proceduralnych wystarcza większość jakichkolwiek członków Rady. Sprawami proceduralnymi
są np. sprawy związane ze zwoływaniem posiedzeń Rady poza siedzibą Organizacji,
powoływaniem organów pomocniczych, uchwalaniem regulaminu Rady. Natomiast w
sprawach merytorycznych wśród głosujących muszą być głosy wszystkich stałych
członków(Chiny, Francja, Rosja, W. Brytania). Jest to wyraz zasady jednomyślności pięciu
członków stałych, zwanej też zasadą weta, gdyż w razie sprzeciwu chociażby jednego z tych
państw uchwała nie zostanie podjęta. Jeden członek, który postanowił skorzystać z prawa
weta, może spowodować odrzucenia decyzji popieranej przez wszystkich pozostałych
członków”. Jeśli zaś stały członek w ogóle wstrzymuje się od głosu, to oznacza, iż nie
korzysta on z prawa weta i wówczas nie ma przeszkód do podjęcia uchwały
Rola Rady Bezpieczeństwa w wypadkach konfliktów zbrojnych.
W przypadku zaistnienia zagrożenia dla pokoju międzynarodowego Rada Bezpieczeństwa
rozważa w pierwszej kolejności sposoby pokojowego rozwiązania konfliktu - sugeruje
warunki ugody lub podejmuje się mediacji albo prosi o to Sekretarza Generalnego ONZ.
Rada ma prawo wyznaczyć specjalnego przedstawiciela do spraw danego problemu.
W przypadku otwartych działań zbrojnych Rada stara się doprowadzać do zawieszenia broni.
Może postanowić o wysłaniu misji pokojowej dla utrzymania rozejmu lub niedopuszczenia do
dalszych konfliktów. Rada może przedsięwziąć środki dla wymuszenia przestrzegania jej
postanowień. W wyjątkowych przypadkach może zezwolić państwom członkowskim ONZ na
użycie „wszystkich dostępnych środków” w celu zapewnienia wykonania decyzji, łącznie ze
zbiorową akcją militarną. Może powołać specjalne siły wojskowe ONZ i operacje wojskowe
ONZ, zażądać od państw członkowskich sił zbrojnych do celów zapobiegania
rozprzestrzenianiu się konfliktów.
Co to są tzw. operacje pokojowe (przykłady).
Operacje pokojowe ONZ-działania sił zbrojnych lub misje obserwatorów ONZ na rzecz
utrzymania pokoju lub zahamowania eskalacji konfliktu zbrojnego w danym regionie. Decyzja
o podjęciu takich kroków musi wynikać z uchwały Zgromadzenia Ogólnego NZ, Rady
Bezpieczeństwa lub z zalecenia sekretarza generalnego. Należy też uzyskać zgodę stron, na
których terytorium operacje są prowadzone, nie mają, bowiem one charakteru sankcji, a
służą jedynie wsparciu pokojowych tendencji, poprzez doradztwo i utrzymanie porządku
publicznego oraz rozdzielenie sił walczących. Przykładami pierwszych operacji pokojowych
www.wkuwanko.pl
5
Organizacje Międzynarodowe - wsei
ONZ były operacje przeprowadzone w Palestynie (1948), Indiach i Pakistanie (1949), a
ostatnio w Iraku i Kuwejcie (1991), Rwandzie (1993) i byłej Jugosławii. Dotychczasowa rola
“błękitnych chełmów” określana mianem peace keeping (trzymanie pokoju) nie zawsze była
efektywna, a zupełnie traciła znaczenie, gdy walczące strony zaczynały powracać na drogę
konfliktu zbrojnego. Zaatakowane wojska pod klawą ONZ w nadzwyczajnych sytuacjach
używają broni.
Omówić procedurę przyjmowania nowych państw członkowskich do ONZ-rola
Rady Bezpieczeństwa i Zgromadzenia Ogólnego ONZ.
Nowi członkowie ONZ są przyjmowani przez Zgromadzenie Ogólne ONZ na zalecenie Rady
Bezpieczeństwa, większością 2/3 głosów. Państwo starające się o przyjęcie w szeregi ONZ
musi spełniać wszystkie poniższe warunki:
- musi to być państwo miłujące pokój,
- musi ono przyjąć zobowiązania wynikające z Karty Narodów Zjednoczonych,
- musi być zdolne i zdecydowane zobowiązanie te wykonywać.
Ocena tych wymogów należy do Organizacji.
Każde państwo jest reprezentowane przez swój rząd, sprawujący efektywnie władzę na jego
terytorium. Chodzi bowiem o możliwość spełnienia postanowień Karty, stanowiących, iż
członkowie muszą być zdolni do realizacji praw i obowiązków wynikających z Karty.
Rada Gospodarcza i Społeczna, jej struktura i zakres działania.
Rada Gospodarczo - Społeczna jest organem powołanym dla spraw gospodarczych,
kulturalnych, zdrowotnych oraz związanych z ochroną praw człowieka.
Rada składa się z 54 członków, wybieranych przez Zgromadzenie Ogólne na okres 3 lat; co
roku wybieranych jest 18 - tu, czyli 1/3 składu Rady.
Rada koordynuje działalność ONZ i jego organizacji wyspecjalizowanych, może ona zawierać
z tymi organizacjami umowy, określające warunki ich związania z ONZ; koordynuje również
ich działalność i może udzielać im zaleceń.
Rada w zakresie swojego działania może kierować zalecenia do Zgromadzenia Ogólnego, do
członków ONZ oraz organizacji wyspecjalizowanych ONZ. Przysługuje jej również inicjatywa
prawotwórcza, wyrażająca się w możliwości opracowywania projektów umów i
przedstawiania ich Zgromadzeniu Ogólnemu. Rada może także zwoływać konferencje
międzynarodowe.
Głosowanie w Radzie oparte jest na systemie większości głosów członków obecnych i
głosujących. Uchwały dotyczące spraw organizacyjnych i proceduralnych mają charakter
www.wkuwanko.pl
6
Organizacje Międzynarodowe - wsei
wiążący, natomiast uchwały adresowane do państw mają charakter zaleceń.
Budżet ONZ, sposób uchwalania i ustalania składek członkowskich.
Pochodzi ze składek członkowskich ustalonych % odpowiednio do potencjału ekonomicznego
danego kraju. Budżet uchwalany jest przez Zgromadzenie Ogólne, większością, co najmniej
2/3 głosów. Komitet składek proponuje wysokość tego budżetu (ponad 2500mld dolarów).
Ustalono 100%wpływu. Poszczególne kraje dostają swoje limity i odsetki obliczane na
podstawie rozwoje gospodarczego danego kraju PKB. Max. stawkę płacą Stany Zjednoczone
25% całego budżetu, Polska zajmuje 28 miejsce -0,196%. Najmniejsza składka wynosi
0,001%.
Sekretarz Generalny ONZ i jego rola w polityce międzynarodowej.
Sekretarz generalny ONZ to urzędnik kierujący Sekretariatem Organizacji Narodów
Zjednoczonych, wyłącznie przed nią odpowiedzialny. Jedyny wybieralny funkcjonariusz
Sekretariatu ONZ. Rekomendacji kandydatowi udziela Rada Bezpieczeństwa, a wyboru
dokonuje Zgromadzenie Ogólne na 5 lat. Zwyczajowo przyjęte jest, iż pochodzi on z kraju nie
będącego mocarstwem. Jego rola, choć początkowo widziana jako adm., okazała się bardzo
znacząca politycznie. Do obowiązków sekretarza generalnego ONZ należy, poza administracją
i zarządzaniem Sekretariatem, reprezentowanie NZ wobec wszystkich państw i organizacji,
utrzymywanie stałych kontaktów z państwami członkowskimi, koordynacja i inspirowanie
działań, tworzenie strategii ONZ, pośrednictwo w sporach międzynarodowych, nadzór nad
przestrzeganiem praw człowieka i pomocą humanitarną.
Co to są organizacje wyspecjalizowane i jakimi zagadnieniami się zajmują?
Działalność ONZ
jest wspierana przez organizacje międzynarodowe, które są z nią powiązane na zasadach określonych w
Karcie Narodów Zjednoczonych; są to tzw. organizacje wyspecjalizowane. Organizacje te muszą mieć
charakter organizacji międzyrządowych, o ściśle określonym zasięgu działania, czyli, że muszą prowadzić
działalność w danej dziedzinie. Organizacje te ponadto muszą posiadać szerokie kompetencje
międzynarodowe, a więc mieć powszechny zasięg działania. Są one powiązane z ONZ porozumieniami;
ze strony ONZ układy takie zawiera Rada Gospodarczo - Społeczna.
Wśród organizacji wyspecjalizowanych można wymienić:
- Światową Organizację Handlu (WTO),
- Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO),- współpraca
www.wkuwanko.pl
7
Organizacje Międzynarodowe - wsei
z uniwersytetami światowymi, kultura i sztuka.
- Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF),
- Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny (ITU),
- Światową Organizację Meteorologiczną (WMO)),
- Światową Organizację Własności Intelektualnej (WIPO),-ochrona prawa własności w technologii,
np. patentów, tłumaczeń
- Międzynarodową Organizację Pracy (ILO),
- Organizację Narodów Zjednoczonych do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO).- pomoc w
postaci żywności, polepszenie art. Żywnościowych, udzielanie kredytów rolniczych
Przystąpienie do organizacji wyspecjalizowanej państwa będącego członkiem ONZ następuje
w drodze jednostronnego aktu w formie oświadczenia o akceptacji postanowień jej statutu.
Organizacja wyspecjalizowana ma obowiązek składania corocznych sprawozdań ze swej
działalności Radzie Gospodarczo-Społecznej. W wypadku Międzynarodowej Agencji Energii
Atomowej sprawozdanie to składane jest również Zgromadzeniu Ogólnemu ONZ.
Światowa Organizacja Handlu i jej Relacja do ONZ
Światowa Organizacja Handlu (WTO)), organizacja międzynarodowa z siedzibą w
Genewie. WTO stanowi kontynuację Układu Ogólnego w Sprawie Taryf Celnych i Handlu
(GATT),.Światowa Organizacja Handlu rozpoczęła działalność w roku 1995, a jej siedzibą jest
Genewa. Polska była jednym z państw założycielskich. Głównym zadaniem Światowej
Organizacji Handlu jest liberalizacja międzynarodowego handlu dobrami i usługami,
prowadzenie polityki inwestycyjnej wspierającej handel, rozstrzyganie sporów dotyczących
wymiany handlowej, przestrzegania praw własności intelektualnej. WTO nie jest częścią i nie
podlega ONZ, jedynie tylko z nim współpracuje.
Co oznacza termin „System Narodów Zjednoczonych”?
System Narodów Zjednoczonych- międzynarodowa org. międzyrządowa, powszechna, o
charakterze uniwersalnym, mająca najszerszy zakres działania ze wszystkich OM. Jest to w
istocie bardzo liczny, stale powiększający się zbiór OM. Wszystkie one tworzą system NZ
potocznie ONZ. O te są powiązane systemem umów i działają pod jedną wspólną nazwą
Bank Światowy (IBRD) i jego działalność.
Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju jest najważniejszą instytucją ze względu
na swój potencjał ekonomiczny, bywa też określany jako BŚ. Powołany w 1944 roku na
konferencji krajów alianckich w BRETTON WOODS. Jest to zrzeszenie państw pełniące rolę
www.wkuwanko.pl
8
Organizacje Międzynarodowe - wsei
banku. Członkiem może zostać państwo należące jednocześnie do MFW. Przy głosowaniu
obowiązuje taka zasada jak przy spółkach akcyjnych-ilość głosów uzależniona jest
odpowiadanych akcji.Każde państwo posiada 250 głosów + po 1 głosie za 1 akcję. Bank
Światowy rozpoczął swoją działalność w1946 roku. Organizacja powołana została w celu
udzielania pomocy finansowej państwom znajdującym się w sytuacji odbudowy wojennych
zniszczeń oraz poprawy sytuacji gospodarczej. Na początku działalności Banku kapitał
wynosił 10 miliardów USD obecnie 188 miliardów USD. Rada zbiera się raz do roku.
Działalność Rady koordynowana jest przez 24 dyrektorów wykonawczych. Siedzibą Banku
Światowego jest Waszyngton. Organem banku jest Rada Gubernatorów tworzona przez
przedstawicieli krajów członkowskich. Środki banku pochodzą ze składek państw
członkowskich ustalanych w relacji do ich potencjału ekonomicznego. Drugim źródłem są
zyski z działalności bankowej, trzecim emisja obligacji. Bank udziela kredytów na realizację
projektów inwestycyjnych rozwijających infrastrukturę transportową, komunikacyjną,
telekomunikacyjną, modernizacyjną przemysłu, rolnictwa oraz usługi społeczne, jak oświata,
ochrona zdrowia, środowiska. Kredyty są udzielane na niższe oprocentowanie niż przyjęte na
rynku terminowym (15-20 lat) z 5-letnią karencją spłat. Uzyskanie kredytu jest poprzedzone
szczegółową analizą tech-ekonom. Projektu inwestycyjnego. Konieczne są rządowe
gwarancje spłaty kredytu. W trakcie realizacji inwestycji bank przeprowadza rygorystyczne
kontrole zgodności wykorzystania kredytu z jego przeznaczeniem. Bank udziela także
gwarancji na kredyty pochodzące z innych banków. Rada zbiera się raz do roku. Działalność
Rady koordynowana jest przez 24 dyrektorów wykonawczych. Siedzibą Banku Światowego
jest Waszyngton.
Międzynarodowy Fundusz Walutowy i jego rola w gospodarce światowej.
Powstał na konferencji w Bretton Woods w 1944 r. Fundusz czuwa nad stabilnością kursów
walutowych, ułatwia międzynarodową współpracę finansową, a także rozwój handlu
międzynarodowego. Międzynarodowy Fundusz Walutowy jest organizacją, która niesie
pomoc państwom członkowskim w sytuacji zachwiania równowagi finansowej.
Najważniejszym organem IMF jest Rada Gubernatorów, do której każde państwo
członkowskie mianuje jednego delegata. Bieżąca działalność MFW nadzorowana jest przez
Radę Wykonawczą, liczącą 24 członków, którzy są przedstawicielami 5 państw posiadających
największe wkłady, tj. Francji, Niemiec, USA, Wielkiej Brytanii oraz Japonii, a także 19
przedstawicieli innych krajów, wybieranych, co 2 lata. Rada zajmuje się m.in. pomocą
finansową i konsultacjami z państwami członkowskimi. Siedzibą Międzynarodowego
Funduszu Walutowego jest Waszyngton.
www.wkuwanko.pl
9
Organizacje Międzynarodowe - wsei
Afrykańskie organizacje międzynarodowe.
1. Organizacja Jedności Afrykańskiej, OJA, to organizacja państw afrykańskich
utworzona na konferencji w Addis Abebie, która obradowała w 1963. Utworzono ją w celu
likwidacji kolonializmu i rozwijania wzajemnej współpracy. Przyjęto statut noszący nazwę
Karty Jedności Afrykańskiej i utworzono Sekretariat Generalny z siedzibą w Addis
Abebie.1Najwyższym organem jest Konferencja szefów państw i rządów, która zbiera się
przynajmniej raz do roku. Oprócz niej działa Rada Ministrów złożona z ministrów spraw
zagranicznych lub innych ministrów wyznaczonych przez rządy państw OJA. Konferencja
wyznacza Generalnego Sekretarza Administracyjnego, który stoi na czele Sekretariatu.
Organizacja uczestniczyła w rozwiązywaniu wielu konfliktów, głównie granicznych pomiędzy
członkami, a także wewnętrznych poszczególnych państw (sprawa Biafry).
2. Wspólnota Gospodarcza Krajów Afryki Zachodniej (ECOWAS) - regionalna
organizacja zrzeszająca 15 państw Afryki Zachodniej (m.in. Benin, Gambia, Gwinea,
Wybrzeże Kości Słoniowej, Nigeria, Mali) powstała na mocy traktatu z Lagos podpisanego
1975. Głównym celem ECOWAS jest promowanie integracji ekonomicznej, stworzenie strefy
wolnego handlu.
3. Wspólnota Ekonomiczna Afryki Zachodniej (obejmuje 6 państw)-siedziba w Malii.
Organizacje międzynarodowe Ameryki Łacińskiej.
Mercosur (Wspólny Rynek Południa), jest to międzynarodowa organizacja gospodarcza
powołana w roku 1991 traktatem z Asuncion (Paragwaj). Powstała ona w rezultacie
dynamicznego procesu integracji regionalnej. Do tej organizacji należą: Argentyna, Brazylia,
Paragwaj, Urugwaj. Zadania, to wzmocnienie współpracy gospodarczej i zniesienie barier
handlowych. Obecnie Mercosur jest najsilniejszą strefą wolnego handlu w Ameryce
Południowej
Wspólnota Niepodległych Państw i jej struktura.
WNP powstała na mocy tzw. układu białowieskiego z 1991 roku podpisanej przez
prezydentów Jelcyna, Krawczuka i Szuszkiewicza. WNP obejmowała wówczas jedynie trzy
kraje słowiańskie: Rosję, Ukrainę i Białoruś. Na mocy protokołu z Ałma Aty z 1991 do
organizacji przystąpiło kolejnych osiem republik rozwiązanego ZSRR: Kazachstan, Kirgistan,
Turkmenistan, Uzbekistan, Tadżykistan, Mołdawia, Armenia i Azerbejdżan. W organizacji nie
znalazły się państwa bałtyckie oraz Gruzja. Statut WNP podpisany został 22 stycznia 1993
www.wkuwanko.pl
10
Organizacje Międzynarodowe - wsei
roku, wszedł w życie dwa lata później. W grudniu 1993 roku akces do WNP zgłosiła Gruzja.
Od tego czasu wspólnota liczy 12 członków. Celem WNP jest prowadzenie wspólnej polityki
zagranicznej państw, wspólne utrzymanie pokoju, stworzenie wspólnej przestrzeni
gospodarczej, wspólnego systemu komunikacyjnego, jak również ochrona środowiska,
prowadzenie wspólnej polityki migracyjnej i zwalczania przestępczości. Kwestie te reguluje
deklaracja ałmaacka oraz statut z 1993 roku.
WNP jest typową organizacją międzyrządową, brak w niej organów ponadnarodowych. Do
organów decyzyjnych WNP zaliczyć można Radę Szefów Państw (skupiającą prezydentów,
przewodniczącym będzie zawsze prezydent Rosji) i Radę Szefów Rządów. Podejmują one
strategiczne decyzje, co do rozwoju Wspólnoty, zarysowują cele do osiągnięcia przez kraje
„dwunastki”. Do organów branżowych należą:Rada Ministrów Spraw Zagranicznych ,Rada
Ministrów Obrony Rada Ministrów Spraw Wewnętrznych , Siedziba Sekretariatu
Wykonawczego WNP znajduje się w Mińsku. Sekretarza powołuje i odwołuje jednomyślnie
Rada Szefów Państw, choć w historii zdarzało się, iż czynił to samodzielnie prezydent Rosji.
Wspólnota Narodów (Commonwealth)-rola polityczna i gospodarcza.
WSPÓLNOTA NARODÓW, ang. Commonwealth of Nations, forma więzi między W.
Brytanią, jako dawną metropolią, a jej byłymi koloniami, które uzyskały niepodległość
i samodzielną podmiotowość w stosunkach międzynarodowych. Od XIX w. imperium bryt.,
wskutek ruchów narodowowyzwoleńczych, zaczęło się przekształcać we współczesną
Wspólnotę Narodów. Na konferencji w Anglii 1926 imperium brytyjskie przekształciło się w
Brytyjską Wspólnotę Narodów. W 1947 Indie, Pakistan i Cejlon uzyskały niepodległość i stały
się czł. Wspólnoty; w konsekwencji 1949 zaprzestano oficjalnie stosowania nazwy Brytyjska
Wspólnota Narodów i zastąpiono ją Wspólnota Narodów. Do 1967 wszystkie niemal kolonie
bryt. (w tym i afryk.) uzyskały niepodległość i stały się członkami Wspólnoty Narodów
Charakter prawny Wspólnoty Narodów jest trudny do zdefiniowania; nie jest to organizacja
międzynarodowa w ścisłym znaczeniu, gdyż nie jest oparta na umowie międzynarodowej nie
jest konfederacją, ani federacją. W skład Wspólnoty Narodów wchodzą dominia, republiki
i samodzielne monarchie. Symbolem jedności Wspólnoty Narodów jest monarcha bryt.,
państwa Wspólnoty Narodów uznają go bądź za głowę państwa na zasadzie unii personalnej
(dominia), bądź jedynie za głowę Wspólnoty Narodów (republiki i samodzielne monarchie).
Członkowie Wspólnoty Narodów mają całkowitą zdolność do działań prawnych, zawierają
samodzielnie umowy międzynarodowe, należą do organizacji międzynarodowych, utrzymują
stosunki dyplomatyczne z innymi państwami; przedstawiciele dyplomatyczni państw
www.wkuwanko.pl
11
Organizacje Międzynarodowe - wsei
Wspólnoty Narodów w ramach Wspólnoty nazywają się wysokimi komisarzami, mają status
ambasadorów, ale nie są uważani za przedstawicieli państw obcych, co pozwala im
komunikować się bezpośrednio nie tylko z min. spraw zagr., ale także z min. resortów
gospodarczych. Członkowie Wspólnoty Narodów mają własne ustawodawstwa, politykę zagr.
i wewn.; różnią się przynależnością do układów wojsk. i nieraz prowadzą przeciwstawną
politykę zagraniczną. Czynnikami łączącymi kraje Wspólnoty Narodów są więzy ekonomoczne
przynależność do strefy funta szterlinga (z wyjątkiem Kanady), preferencje taryfowe oraz
system prawny oparty na common law. W ramach Wspólnoty Narodów ukształtował się
system konsultacji i kooperacji w wielu dziedzinach, np. w polit. — doroczne konferencje
premierów, w miarę potrzeby odbywają się także spotkania min. finansów, handlu, oświaty,
nauki i kultury. Od 1967 działa w Londynie Stały Sekretariat. W skład Wspólnoty Narodów
wchodzi W. Brytania (wraz z terytoriami zależnymi) oraz państwa: 1) dawne dominia, np.
Australia, Jamajka, Kanada, Nowa Zelandia, Papua-Nowa Gwinea; 2) republiki, np.
Bangladesz, Indie, Kenia, Nigeria, Tanzania; 3) samodzielne monarchie, np. Lesotho,
Malezja, Suazi. Niektóre państwa po uzyskaniu niepodległości nie przyłączyły się do
Wspólnoty Narodów, np. Birma; wiele państw wystąpiło ze Wspólnoty Narodów, np.:
Irlandia, Fidżi, a także RPA, Pakistan (które z czasem powróciły do Wspólnoty Narodów
Wspólnota Francuska - struktura i znaczenie.
WSPÓLNOTA FRANCUSKA
związek byłych kolonii francuskich (państw stowarzyszonych i terytoriów zamorskich) z
Francją, ustanowiony na mocy konstytucji francuskiej z 1958; do W.F. weszły wówczas:
Rep. Malagaska, Kongo (Brazaville), Gabon, Senegal, Czad, Algieria, Unia
Środkowoafrykańska, Kamerun, Dahomej, Gwinea, Wybrzeże Kości Słoniowej, Mali,
Mauretania, Niger, Togo, Górna Wolta; powstał w miejsce utworzonej 1946 Unii Francuskiej;
1960 znowelizowano zasady przynależności, lecz nie weszły one w życie, gdyż w tymże roku
wszystkim republikom autonomicznym i terytoriom powierniczym Francja przyznała
niepodległość; obecnie więź utrzymywana jest na podstawie międzypaństwowych umów
wielo - i dwustronnych, głównym spoiwem są powiązania gospodarcze i język francuski.
Finanse opierały się na Centralnym Banku Francuskim.
www.wkuwanko.pl
12