Dokument koncepcyjny - Konferencja wysokiego szczebla MOP

EESC-2016-05420-00-00-TCD-TRA (EN) 1/5
PL
Konferencja wysokiego szczebla MOP–EKES w sprawie przyszłości pracy
15–16 listopada 2016 r.
DOKUMENT KONCEPCYJNY
Tytuł konferencji: „Nasze oczekiwania co do przyszłości pracy”
Data: 15 (pełny dzień) i 16 listopada (tylko rano)
Miejsce: Siedziba EKES-u
Organizatorzy: Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny i Międzynarodowa Organizacja Pracy
Prelegenci wysokiego szczebla: Georges Dassis (przewodniczący EKES-u), Guy Ryder (dyrektor
generalny MOP-u), Marianne Thyssen (komisarz europejska ds. zatrudnienia i spraw społecznych)
CEL:
Konferencja EKES-MOP w sprawie przyszłości pracy odbędzie się w ramach światowych konsultacji
zwołanych przez MOP. To wydarzenie, którego współorganizatorem jest EKES, posłuży do
wskazania głównych wyzwań i możliwości związanych z przyszłością pracy w kontekście UE. Za
pomocą debaty z członkami EKES-u ma ono wnieść wkład w przyszłe inicjatywy EKES-u, a także
w światową inicjatywę MOP-u dotyczącą przyszłości pracy. Poprzez prace MOP-u i EKES-u
konferencja ugruntuje stabilną i długotrwałą współpracę tych instytucji, które mają wiele wspólnych
wartości i zasad.
FORMUŁA I TEMATYKA:
Konferencja zorganizowana zostanie w formie czterech debat tematycznych. Oprócz dyskusji
otwierającej i zamykającej obrady odbędzie się dwugodzinna sesja poświęcona każdej z czterech
debat. Podczas tych czterech sesji, przed dyskusją z uczestnikami, będzie miała miejsce dyskusja
panelowa z przedstawicielami MOP, ekspertami zewnętrznymi i członkami EKES-u.
1.
Debata tematyczna: praca i społeczeństwo
Pogląd, że praca ma zasadnicze znaczenie dla sprawiedliwości społecznej, zakłada zrozumienie
miejsca i funkcji pracy w społeczeństwie. Od początku czasów aż do dzisiaj głównym celem pracy jest
zaspokojenie podstawowych ludzkich potrzeb. Europa osiągnęła wysoki poziom dobrobytu, a także
stworzyła stabilne państwa opiekuńcze i dużą spójność społeczną poprzez stopniowe
rozpowszechnianie idei godnej pracy, której wyznacznikiem jest często stabilna, stosunkowo
długoterminowa umowa o pracę w pełnym wymiarze. Jednak w dzisiejszym świecie perspektywa
jednego miejsca pracy przez całe życie zawodowe wydaje się coraz bardziej nieaktualna. Niektórzy
uważają, że rozpoczyna się nowa era, w której praca będzie coraz bardziej elastyczna,
krótkoterminowa i przejściowa, a pracownicy będą coraz bardziej mobilni pod względem
geograficznym i pod względem wypełnianych funkcji. Fakt ten wpływa na tożsamość poszczególnych
osób i ich kontakty społeczne, które są często zawierane i podtrzymywane w miejscu pracy. Kolejnym
EESC-2016-05420-00-00-TCD-TRA (EN) 2/5
związanym z tym aspektem jest znaczenie pracy dla samorealizacji jednostek. Dla wielu
Europejczyków, zwłaszcza młodych, praca musi być czymś więcej niż źródłem dochodu. Rozwój
sektora gospodarki społecznej ilustruje sposób myślenia oparty na przekonaniu, że praca jest czymś
więcej niż pieniądze. Ponadto pochodzenie kulturowe osób czynnych zawodowo w UE jest coraz
bardziej zróżnicowane, w związku z czym ich oczekiwania co do pracy mogą być również coraz
bardziej różnorodne. Coraz większa rozmaitość sytuacji i aspiracji pracowników i pracodawców może
mieć bezpośredni wpływ na spójność społeczną w UE.
Pytania pomocnicze

2.
Jakie konsekwencje dla sieci społecznej i tożsamości pracowników ma fakt, że w miarę
rozwoju gospodarki opartej na platformach cyfrowych jednostki pracy stają się coraz mniejsze
i bardziej rozproszone, a miejsca wykonywania pracy coraz bardziej oderwane od
społeczności lokalnych? Czy nowe modele pracy doprowadzą do większych swobód
i możliwości? W jaki sposób takie tendencje wpłyną na włączenie ludzi do społeczeństwa?
A zwłaszcza w jaki sposób w takim świecie pracy można zapewnić włączenie społeczne już
defaworyzowanych grup?
Debata tematyczna: godna praca dla wszystkich
MOP szacuje, że aby wytworzyć zrównoważony wzrost i zapewnić spójność społeczną
w nadchodzącym dziesięcioleciu, na świecie potrzebnych będzie 600 mln miejsc pracy. Do trzech
powszechnie wskazywanych źródeł wzrostu liczby miejsc pracy w UE należą zielona gospodarka,
zawody związane z opieką indywidualną i sektor zaawansowanych technologii / sektor cyfrowy.
Jednak zdolność gospodarki państw członkowskich do tworzenia nowych miejsc pracy w tych
sektorach – i poza nimi – postrzega się jako niejednorodną, gdyż niektóre kraje mają lepsze
perspektywy od innych. Dużo dyskutuje się o wpływie cyfryzacji, automatyzacji i wymiany dużych
zbiorów danych na świat pracy, co wzbudza zarówno nadzieje, jak i obawy. Kluczową kwestią jest to,
czy oddziaływanie obecnej przemiany technologicznej może zahamować tworzenie miejsc pracy
w miejsce wsparcia tego procesu. Kolejną pokrewną kwestią jest jakość tworzonych miejsc pracy,
a także ryzyko polaryzacji rynku pracy, zważywszy że miejsca pracy wymagające średnich
kwalifikacji zdają się najbardziej zagrożone zanikiem lub transformacją. Odpowiedzi na te pytania
będą zależne od kontekstu, od sposobu zarządzania przemianą, od sposobu, w jaki europejskie
przedsiębiorstwa dostosują się do zmian technologicznych, a także od stworzonego otoczenia
politycznego i regulacyjnego. Jednak oczekuje się, że innowacje technologiczne, a także
organizacyjne i menedżerskie, staną się coraz istotniejsze dla konkurencyjności w Europie, co
wymagać będzie wysokiego poziomu umiejętności technicznych i miękkich stosownie do potrzeb
rynku pracy. Wreszcie, w związku z ostatnimi analizami wpływu przemiany technologicznej, które
wskazują na tendencję do koncentracji wzrostu wydajności, kluczową kwestią jest zajęcie się
wpływem innowacji na dystrybucję dochodów, by uniknąć nasilenia się polaryzacji rynku pracy
i nierówności dochodów.
EESC-2016-05420-00-00-TCD-TRA (EN) 3/5
Pytania pomocnicze


3.
Czy obecne instrumenty polityczne mogą doprowadzić do stworzenia odpowiedniej liczby
i jakości miejsc pracy? W jaki sposób możemy pokierować innowacjami technologicznymi,
by osiągnąć korzyści dla wszystkich, i w jaki sposób można załagodzić potencjalnie
negatywny wpływ innowacji technologicznych na miejsca pracy z myślą o pracownikach?
W jaki sposób możemy pokierować dystrybucją wzrostu wydajności, umacniając jednocześnie
zrównoważony wzrost gospodarczy i tworzenie miejsc pracy? Czy potrzebujemy sposobu
myślenia o dystrybucji dochodów, który zmieniałby paradygmaty? Jakie nowatorskie praktyki
można by zastosować w miejscu pracy w celu upowszechnienia wydajnych i innowacyjnych
miejsc pracy?
Debata tematyczna: organizacja pracy i produkcji
Globalizacja i innowacja technologiczna zmieniły drastycznie sposób organizacji pracy i produkcji. Ze
względu na transgraniczne praktyki outsourcingu i podwykonawstwa łańcuchy dostaw stają się coraz
bardziej globalne, a konsumowane przez nas produkty są często wytwarzane „na świecie”. Zwiększyło
to możliwości milionów osób, zwłaszcza – lecz nie wyłącznie – w krajach wschodzących, lecz także
stworzyło ryzyko, że globalne procesy konkurencyjne wywrą presję na pogorszenie warunków pracy
i zmniejszenie praw pracowników. By zaspokoić potrzebę elastyczności ze strony przedsiębiorstw,
w Europie większość przepisów w dziedzinie pracy przewiduje szeroki wachlarz niestandardowych
umów o pracę, które stanowią odejście od klasycznego pełnowymiarowego stosunku pracy na czas
nieokreślony. Obawy wielu zainteresowanych stron związane z niepewnością zatrudnienia i dochodów
pracowników zatrudnionych w oparciu o niestandardowe formy zatrudnienia nasiliły się w związku
z pojawieniem się e-platform i aplikacji łączących indywidualnych usługodawców i usługobiorców
w ramach przejściowych stosunków handlowych. Ponadto te formy zatrudnienia narażają europejskie
systemy opodatkowania i zabezpieczenia społecznego, które stworzono na podstawie standardowych
stosunków pracy. Ponadto finansjalizacja światowej gospodarki, czyli sytuacja dużego wpływu
rynków finansowych na gospodarkę realną, ma bezpośrednie konsekwencje dla świata pracy.
Skupienie się na wysokim zysku krótkoterminowym w celu maksymalnego zwiększenia wartości
przedsiębiorstw dla akcjonariuszy okazuje się często niekorzystne dla stabilności zatrudnienia
i przedsiębiorstw. Wyraźną konsekwencją kryzysu finansowego z 2008 r. było odcięcie finansowania
rentownych projektów i przedsiębiorstw, co wpłynęło zwłaszcza na MŚP.
Pytania pomocnicze

Czy korzyści ze zwiększonego rozdrobnienia produkcji są jednoznaczne dla przedsiębiorstw?
W jaki sposób przedsiębiorstwa mogą zapewnić długoterminowe zaangażowanie
pracowników w tak niestabilnym kontekście? Jakie znaczenie ma dla pracowników
i pracodawców zmieniający się charakter stosunków zatrudnienia? W jaki sposób systemy
opodatkowania i ubezpieczenia społecznego mogą się dostosować do tych realiów?
EESC-2016-05420-00-00-TCD-TRA (EN) 4/5
Debata tematyczna: zarządzanie pracą
4.
Pomimo internacjonalizacji gospodarki instytucje rynku pracy, przepisy dotyczące pracy i siatki
bezpieczeństwa socjalnego są zasadniczo określane na szczeblu krajowym i na nim działają.
Wywołało to napięcia w krajowych procesach negocjacji zbiorowych, lecz również doprowadziło do
powstania nowatorskich, transgranicznych inicjatyw dialogu społecznego, takich jak międzynarodowe
porozumienia ramowe. Gospodarka światowa wymaga jednak międzynarodowych norm pracy,
a instrumenty i zasady MOP są coraz częściej uznawane za kluczowe elementy umów handlowych
i porozumień o integracji gospodarczej. Na przykład większość umów handlowych UE zawiera
postanowienia dotyczące przestrzegania podstawowych konwencji MOP, a kilka z nich dotyczy
propagowania godnej pracy. Jednocześnie z szeregu inicjatyw w dziedzinie społecznej
odpowiedzialności przedsiębiorstw wiele wykorzystuje normy MOP jako punkt odniesienia. Struktury
konsultacyjne, takie jak te powołane w kontekście umów o wolnym handlu, i wielostronne platformy
takie jak porozumienie w sprawie Bangladeszu są ciekawymi przykładami działań transgranicznych
mających na celu poprawę warunków pracy i zarządzania rynkiem pracy w krajach trzecich. Być może
nie wykorzystano w pełni potencjału e-platform i innych technologii opartych na internecie mających
na celu ożywienie dialogu i uczestnictwa partnerów społecznych.
Pytania pomocnicze


Jakie jest miejsce krajowego trójstronnego zarządzania i dialogu społecznego
w zglobalizowanym świecie, który cechuje się coraz bardziej złożonymi łańcuchami wartości
obejmującymi środki z różnych krajów i kontynentów? W jaki sposób organizacje
pracowników i pracodawców mogą umocnić swe partnerstwo, między innymi
z wykorzystaniem nowych systemów komunikacji?
W jaki sposób większą dbałość o przestrzeganie norm pracy w zglobalizowanych łańcuchach
produkcji można wykorzystać w celu poprawy norm na całym świecie? Jaką rolę odgrywa
w tym zakresie MOP?
Sporządzony zostanie dokument końcowy przedstawiający najistotniejsze kwestie poruszone podczas
konferencji, które będą stanowić wkład w proces światowych konsultacji MOP.
_____________
EESC-2016-05420-00-00-TCD-TRA (EN) 5/5