Z roku na rok człowiek jest w coraz większym stopniu narażony na

Romek 
Czynniki zaburzające rozrodczość mężczyzn
Z roku na rok człowiek jest w coraz większym stopniu narażony na działanie
substancji szkodliwych dla jego zdrowia. Rozpoczyna się to przy oddychaniu
zanieczyszczonym powietrzem, spożywaniu pożywienia produkowanego na skażonej glebie a
także podczas pracy zawodowej. Substancje chemiczne z jakimi człowiek ma wtedy kontakt
w znacznym stopniu wpływają na jego zdrowie i zdrowie jego potomstwa a czasami wręcz
uniemożliwiają jego posiadanie. Do zaburzeń rozrodczości może dochodzić na różnych
poziomach tworzenia się zarodka i rozwoju płodu. Skutki niektórych z tych zaburzeń mogą
upośledzać prawidłowy rozwój w późniejszym okresie życia narodzonych osobników.
Niektóre skutki zakłóceń reprodukcji są obserwowane w późniejszych okresach życia
niemowląt czy nawet starszych dzieci. Mogą one dotyczyć ich rozwoju fizycznego,
psychicznego czy zachowań a nawet zaburzeń rozrodczości u dojrzałych osób. Część z nich
dotyczących funkcji rozrodczych może wynikać ze złego stanu zdrowia rodziców-wad w ich
budowie, defektów czynnościowych aktualnych i przebytych chorób, materiału genetycznego
z defektami przekazywanemu potomstwu. Duża część tych zaburzeń jest konsekwencją
warunków życia i pracy, które mogą oddziaływać na zdrowie rodziców, ich materiał
genetyczny, a także poprzez organizm matki na warunki w jej łonie do rozwoju zarodka i
płodu oraz na sam zarodek czy płód. Duże znaczenie mają tu substancje chemiczne, czynniki
fizyczne takie jak promieniowanie jonizujące oraz rożnego rodzaju używki.
Płodność samców może być zaburzona już w okresie prenatalnym, działaniem takich
wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych jak: benzopiren, 7,12dimetylobenzoantracen(DMBA) czy dietylostilbestrol(DES) oraz DDT, aldrin, dieldrin,
dioksyny i furany. Ponadto niektóre substancje mogą zaburzać proces tworzenia się i
dojrzewania plemników w męskim gruczole rozrodczym – spermatogenezę, zwłaszcza
poprzez zakłócenie równowagi hormonalnej. Poza tym substancje chemiczne zaburzające
syntezę steroidów lub aktywność enzymów metabolizujących steroidy czy oddziałujących na
receptory hormonalne w efekcie końcowym mają wpływ na rozrodczość. Podobnie jak
wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne leki cytostatyczne, które są wykorzystywane
w chemioterapii, aby zniszczyć komórki nowotworowe. Mogą one jednocześnie zniszczyć
rozwijające się plemniki i komórki plemnikotwórcze przez co wpływać na wadliwy rozwój
gonad u potomstwa i redukcję genocytów ograniczając płodność. Niepłodność mogą
powodować także substancje psychotropowe lub działające na regulację hormonalną w
wyniku czego dochodzi do zaburzeń w zachowaniu. Innym powodem mogą być metale
ciężkie w nasieniu, które już w śladowej ilości hamują czynność enzymów zawartych w
akrosomie, czyli błonie obejmującej główkę plemnika. Ciągła obecność metali takich jak
ołów, kadm czy arsen może toksycznie wpływać na spermatogenezę. Radioterapia oraz
promieniowanie rentgenowskie również wpływają zarówno na intensywnie dzielące się
komórki jak i będące w stadium spoczynku, dlatego komórki plemnikotwórcze, z których
powstają plemniki są uszkadzane nieodwracalnie. Nieuszkodzone komórki plemnikotwórcze
mogą potrzebować do dwóch lat, aby nastąpił częściowy powrót spermatogenezy, a czasem nigdy do tego nie dochodzi i powstaje bezpłodność. Jeszcze inna przyczyną zaburzeń
rozrodczości są choroby do których możemy zaliczyć nowotwory, świnkę która w okresie
dojrzewania może doprowadzić do zniszczenia jąder u 25% zarażonych mężczyzn. Zakażenie
najądrzy, nawet po skutecznej antybiotykoterapii, może pozostawić zbliznowacenia
uszkadzające najądrza. a także zakażenia przenoszone drogą płciową takie jak Chlamydia
trachomatis czy Mycoplasma hominis, które mogą wywołać powikłania, prowadzące nawet
do trwałej niepłodności. Kolejnym czynnikiem są zaburzenia autoimmunologiczne polegające
na tym, że przeciwciała atakują określone komórki własnego organizmu, biorąc je za obce
antygeny W męskiej niepłodności, celem ataku przeciwciał są plemniki.
Duży wpływ mają także wady wrodzone do których między innymi zalicza się:
Wnętrostwo-zaburzenie, w którym jądra nie zstępują z jamy brzusznej do moszny w okresie
życia płodowego. Następstwem jest upośledzenie produkcji plemników. Niepłodność może
wynikać z przyczyn anatomicznych jak niedrożność przewodów wyprowadzających nasienie
lub wrodzony brak nasieniowodu występujący w genetycznym schorzeniu, mukowiscydozie.
W zespole Klinefeltera, (dwa chromosomy X i jeden Y, normalnie - jest jeden chromosom X i
jeden Y), dochodzi do wrodzonego braku nabłonka rozrodczego tj. komórek
plemnikotwórczych w kanalikach nasiennych w jądrach, chociaż wszystkie inne cechy
świadczące o męskości tj. narządy płciowe, pozostają niezmienione. Innym wyjątkowo
rzadkim zaburzeniem jest wrodzony brak jąder (anorchia). Syringomyelia, schorzenie rdzenia
kręgowego, doprowadza do całkowitego braku czynności płciowych. Tutaj też może dojść do
uszkodzenia komórek rozrodczych. Spodziectwo jest to wada wrodzona, w której ujście
cewki moczowej znajduje się po spodniej stronie członka, co zmniejsza liczbę plemników w
trakcie stosunku w okolicy szyjki macicy. Styl życia także może wpływać na zaburzenia
rozrodczości. Stres może zaburzać wydzielanie hormonu LHRH, przez co zmniejsza się
spermatogeneza i tym samym liczba plemników. Palenie tytoniu zmniejsza ruchliwość
plemników i skraca czas ich przeżycia. Otyłość oraz zbyt intensywne ćwiczenia
wytrzymałościowe również ograniczają produkcję plemników, ale spadek wagi oraz
zmniejszenie nasilenia ćwiczeń prowadzi do powrotu do normy. Dieta uboga w selen i cynk,
które są niezbędne do prawidłowego powstawania i dojrzewania plemników, wiąże się ze
zwiększonym ryzykiem niepłodności.
Bibliografia:
1) Ośrodek Nauk Społecznych Politechniki Warszawskiej, Zeszyty naukowe: „Czynniki
upośledzające rozrodczość”
2) http://www.mediweb.pl/mens/wyswietl_vad.php?id=80