Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Banku

Bank Spółdzielczy w Dobrzycy
Informacje
z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału
Banku Spółdzielczego w Dobrzycy
według stanu na dzień 31.12.2016 roku
Dobrzyca, maj 2017
SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE
I.
Informacje ogólne ……………………………………………………………..…… 3
II.
Cele i zasady polityki zarządzania poszczególnymi ryzykami ……………….…. 3
III.
Informacja zarządcza ……………………………………………………………… 19
IV.
Fundusze własne …………………………………………………………………… 20
V.
Adekwatność kapitałowa ………………………………………………………….. 23
VI.
Ryzyko kredytowe …………………………………………………………………. 26
VII.
Ryzyko stopy procentowej dla pozycji zakwalifikowanych do portfela
bankowego …………………………………………………………………………. 29
VIII.
Ekspozycje na ryzyko walutowe ………………………………………………….. 29
IX.
Ryzyko operacyjne ………………………………………………………………… 29
X.
Informacje wynikające z Rekomendacji P ………………………………………. 31
XI.
Dźwignia finansowa ……………………………………………………………….. 36
XII.
Zasady i procedury dotyczące wyceny zabezpieczeń i zarządzania nimi
oraz opis głównych rodzajów zabezpieczeń ……………………………………… 36
XIII.
Opis systemu kontroli wewnętrznej ……………………………………………… 40
Załącznik nr 1 - Oświadczenie Zarządu na temat adekwatności ustaleń dotyczących
zarządzania ryzykiem
Załącznik nr 2 - Oświadczenie Zarządu na temat ogólnego profilu ryzyka związanego ze
strategią działalności
Załącznik nr 3 – Polityka ustalania zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących
stanowiska kierownicze w Banku
2
Wprowadzenie
Informacja została sporządzona celem spełnienia wymogów wynikających z postanowień
Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w
sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych (zwanego dalej
„Rozporządzeniem”) oraz Polityką informacyjną Banku Spółdzielczego w Dobrzycy.
Informacje te są sporządzane nie później niż w terminie 15 dni od dnia zatwierdzenia rocznego
sprawozdania finansowego przez Zebranie Przedstawicieli. O ile nie zaznaczono inaczej, dane liczbowe
przedstawione zostały w pełnych złotych, a ewentualne różnice w sumach i udziałach mogą wynikać z
zaokrągleń.
Dokument w wersji papierowej jest ogólnie dostępny dla wszystkich uczestników rynku w Centrali
Banku Spółdzielczego w Dobrzycy.
I. Informacje ogólne
Bank Spółdzielczy w Dobrzycy, zwany dalej Bankiem, z siedzibą w Dobrzycy, ul. Nowa 2, przedstawia
informacje o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczące adekwatności kapitałowej według stanu
na dzień 31.12.2016 roku.
Swą działalność Bank prowadził w placówkach:
1. Centrala Banku w Dobrzycy, ul. Nowa 2, 63-330 Dobrzyca;
2. Oddział w Odolanowie, ul. Plac Kościuszki 10, 63-430 Odolanów;
3. Oddział w Rozdrażewie, ul. Koźmińska 13, 63-708 Rozdrażew;
4. Filia w Sośniach, ul. Wielkopolska 35, 63-435 Sośnie.
Działalność operacyjna prowadzona była również za pośrednictwem banku internetowego.
Bank Spółdzielczy w Dobrzycy jest zrzeszony w SGB-Banku SA w Poznaniu na podstawie umowy
zrzeszenia.
Ponadto jest członkiem Spółdzielczego Systemu Ochrony SGB.
II. Cele i zasady polityki zarządzania poszczególnymi ryzykami
Każda aktywność podejmowana przez Bank generuje ryzyko. Podejmowanie ryzyka zmusza Bank do
koncentrowania uwagi na powstających zagrożeniach, poszukiwania form obrony przed zagrożeniami i
dostosowywania działalności do zmieniających się warunków zewnętrznych. Ostrożnościowe
podejmowanie ryzyka, oznacza utrzymywanie racjonalnej równowagi pomiędzy prowadzeniem
działalności przychodowej i kontrolowaniem ryzyka.
W Banku funkcjonuje zorganizowany, oparty o wewnętrzne strategie i procedury, proces zarządzania
ryzykiem, w którym uczestniczą organy Banku, Komórki organizacyjne oraz pracownicy.
Zarządzanie ryzykiem w Banku realizowane jest poprzez następujące czynności:
1) Identyfikacja ryzyka – analiza, na podstawie zgromadzonych danych, czynników
wewnętrznych i zewnętrznych występowania ryzyka w Banku oraz stopnia ich wpływu na
wynik finansowy;
2) Pomiar ryzyka - zasady pomiaru, analizy oraz testowania warunków skrajnych ekspozycji na
ryzyko, umożliwiające zarządzanie tym ryzykiem w skali Banku;
3) Zarządzanie ryzykiem – zorganizowany proces gromadzenia, udostępniania, analizy danych
dotyczących identyfikacji dane\go rodzaju ryzyka oraz podejmowanie na jej podstawie działań
o charakterze proceduralnym, organizacyjnym i wykonawczym, mających na celu redukowanie
ryzyka do akceptowanego poziomu oraz eliminowanie / ograniczanie negatywnych skutków
ekspozycji na ryzyko.
4) Monitorowanie – polegające na stałym nadzorze poziomu ryzyka w oparciu o przyjęte metody
pomiaru ryzyka;
3
5) Raportowanie – określenie formy i terminów przekazywania wewnętrznego sprawozdania o
poziomie ryzyka, którego szczegółowość i częstotliwość sporządzania powinny być adekwatne
do rodzaju i skali ponoszonego przez Bank ryzyka.
6) Kontrolowanie ryzyka - wskazanie komórki lub pracowników odpowiedzialnych za realizację
zadań związanych z zarządzaniem ryzykiem w Banku oraz za badanie zgodności działania
wszystkich jednostek Banku z regulacjami wewnętrznymi i nadzorczymi, jak również za
informowanie o stwierdzonych nieprawidłowościach.
W procesie zarządzania ryzykiem w Banku uczestniczą następujące organy, jednostki i komórki
organizacyjne:
1) Rada Nadzorcza,
2) Zarząd,
3) Komórka monitorująca,
4) Stanowisko audytu wewnętrznego (merytoryczne komórki IPS-SGB),
5) Pozostali pracownicy Banku, w tym Komórka ds. zgodności.
Do podstawowych zadań poszczególnych podmiotów systemu zarządzania ryzykiem należy:
Rada Nadzorcza dokonuje okresowej oceny realizacji przez Zarząd założeń Strategii w odniesieniu do
zasad zarządzania ryzykiem oraz alokacji kapitału na pokrycie istotnych rodzajów ryzyka w Banku. W
tym celu Zarząd Banku okresowo przedkłada Radzie Nadzorczej syntetyczną informację na temat skali
i rodzajów ryzyka, na które narażony jest Bank, prawdopodobieństwa jego występowania, skutków i
metod zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. Rada Nadzorcza sprawuje nadzór nad kontrolą
systemu zarządzania ryzykiem oraz ocenia jej adekwatność i skuteczność. Rada Banku zatwierdza w
planie ekonomiczno-finansowym ogólny poziom (profil) ryzyka Banku (apetyt na ryzyko).
Zarząd Banku odpowiada za opracowanie i wdrożenie strategii zarządzania poszczególnymi rodzajami
ryzyka, w tym za zorganizowanie, wdrożenie i funkcjonowanie systemu zarządzania ryzykiem oraz,
jeśli to konieczne – dokonania weryfikacji w celu usprawnienia tego systemu. Instrukcje i procedury
zarządzania ryzykiem obejmują pełny zakres działalności Banku.
Komórka monitorująca monitoruje realizację wyznaczonych celów i zadań strategicznych, procesów
tworzenia zysku oraz przedstawia i monitoruje pozycję Banku w zakresie bezpieczeństwa finansowego
i operacyjnego. Podstawowe zadania Komórki to gromadzenie, przetwarzanie, pomiar i raportowanie
odpowiednim organom i komórkom Banku, informacji dotyczących podejmowanego przez Bank
ryzyka oraz opracowywanie regulacji wewnętrznych w zakresie zarządzania ryzykami oraz szacowania
wewnętrznych wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka.
Stanowisko audytu wewnętrznego ma za zadanie kontrolę i ocenę skuteczności działania systemu
zarządzania ryzykiem oraz dokonywanie regularnych przeglądów prawidłowości przestrzegania zasad
zarządzania ryzykiem, obowiązujących w Banku. Stanowisko dostarcza obiektywnej oceny
adekwatności i skuteczności funkcjonującego systemu zarządzania oraz zgodności przeprowadzanych
operacji bankowych z wewnętrznymi regulacjami Banku. Zadania Stanowiska Bank zleca do realizacji
merytorycznym komórkom IPS-SGB.
Pozostali pracownicy Banku w tym Komórka ds. zgodności mają obowiązek przestrzegania zasad
zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, obowiązujących w Banku w formie wewnętrznych
regulacji i zaleceń, uczestnictwa w postępowaniu wyjaśniającym przyczyny wystąpienia zdarzeń
generujących ryzyko oraz raportowania tych zdarzeń.
W ramach corocznej oceny istotności ryzyk Bank określił, iż ryzykami istotnymi w Banku
Spółdzielczym w Dobrzycy są:
 Ryzyko kredytowe,
 Ryzyko płynności,
 Ryzyko stopy procentowej,
 Ryzyko operacyjne , w tym ryzyko braku zgodności,
 Ryzyko walutowe.
4
Ryzyko kredytowe
Działalność kredytowa to najbardziej dochodowa część działalności Banku jednocześnie obciążona
największym ryzykiem. Ryzyko kredytowe w Banku wynika między innymi z koncentracji, która jest
efektem ograniczenia działalności Banku do obszaru określonego w statucie, zatwierdzonego przez
Komisję Nadzoru Finansowego.
Celem strategicznym w zakresie działalności kredytowej jest budowa odpowiedniego do posiadanych
funduszy własnych bezpiecznego portfela kredytowego oraz portfela inwestycji finansowych, w tym
portfela EKZH i DEK zapewniającego odpowiedni poziom dochodowości.
Działalność kredytową Banku cechuje dążenie do zachowania równowagi pomiędzy
dochodowością a bezpieczeństwem. Równowaga ta jest możliwa dzięki podejmowaniu przez Bank
odpowiednich działań zabezpieczających przed skutkami ryzyka.
Bank dąży do ograniczania ryzyka kredytowego oraz ryzyka koncentracji wyznaczając limity w
odniesieniu do branż, zabezpieczeń w tym hipotecznych, grup klientów, produktów, itp.
Działania zabezpieczające podejmowane są w dwóch podstawowych obszarach:
a) ryzyko pojedynczej transakcji,
b) ryzyko portfela.
Działania zabezpieczające w obszarze ryzyka pojedynczej transakcji to:
a) wdrożenie statystycznych metod oceny zdolności kredytowej dostosowanych do
charakterystyki ryzyka poszczególnych grup kredytobiorców, wykorzystujących dane
statystyczne np. GUS dotyczące minimum egzystencji lub średniego miesięcznego
wynagrodzenia także dane statystyczne pochodzące z międzybankowych baz danych.
b) wdrożenie metod ograniczających nadmierne zadłużanie się gospodarstw domowych,
kredytowanych przez Bank.
c) zatwierdzenie zasad monitorowania sytuacji ekonomiczno-finansowej oraz zabezpieczeń, ze
szczególnym uwzględnieniem zapisów Rekomendacji „T” oraz Rekomendacji S,
d) przeprowadzanie klasyfikacji ekspozycji kredytowych i tworzenie rezerw zgodnie z
Rozporządzeniem Ministra Finansów,
e) udzielanie pełnomocnictw do podejmowania decyzji kredytowych na podstawie systemu
kompetencji decyzyjnych obowiązujących w Banku,
f) rozdzielenie funkcji związanych z bezpośrednią obsługą klienta (gromadzenie dokumentów,
przygotowanie danych do analiz, sporządzanie propozycji klasyfikacji na podstawie
monitoringu sytuacji klienta) od oceny ryzyka przez decydentów,
g) analiza oraz stosowanie limitów wskaźnika LtV przy kredytach zabezpieczonych hipotecznie:
a.
80% - przypadku ekspozycji kredytowych zabezpieczonych na nieruchomościach
mieszkalnych,
b.
90% - przypadku ekspozycji kredytowych zabezpieczonych na nieruchomościach
mieszkalnych, gdy część ekspozycji przekraczająca 80% LtV jest odpowiednio ubezpieczona
lub kredytobiorca przedstawił dodatkowe zabezpieczenie w formie blokady środków na
rachunku bankowym lub poprzez zastaw na denominowanych w złotych dłużnych papierach
wartościowych Skarbu Państwa lub NBP,
c.
75% - w przypadku ekspozycji kredytowej zabezpieczonej na nieruchomości
komercyjnej;
d.
80% - w przypadku ekspozycji kredytowej zabezpieczonej na nieruchomości
komercyjnej, gdy część ekspozycji przekraczająca 75% LtV jest odpowiednio ubezpieczona lub
kredytobiorca przedstawił dodatkowe zabezpieczenie w formie blokady środków na rachunku
bankowym lub poprzez zastaw na denominowanych w złotych dłużnych papierach
wartościowych Skarbu Państwa lub NBP.
h) kierowanie oferty kredytów hipotecznych głównie do klientów detalicznych i rolników,
preferowanie zabezpieczeń hipotecznych w postaci hipoteki na gruntach rolnych, stosowanie
maksymalnego okresu kredytowania do 30 lat,
i) analiza ilościowa i jakościowa podmiotów wnioskujących o kredyt,
j) analiza skali przyjmowanych zabezpieczeń w postaci poszczególnych rodzajów ubezpieczenia,
5
k) analiza skali przyjmowanych zabezpieczeń pochodzących od poszczególnych
firm
ubezpieczeniowych,
l) wprowadzenie limitów wyznaczających maksymalną kwotę ekspozycji zabezpieczonych
ubezpieczeniem jeżeli istnieje zagrożenie spadku efektywności zabezpieczenia (wynikające
m.in. ze słabej kondycji ekonomicznej firmy ubezpieczeniowej, występowania wysokiej ilości
odmów wypłaty ubezpieczenia).
Działania zabezpieczające w obszarze ryzyka portfela to:
a) dywersyfikacja kredytów;
b) pozyskiwanie do współpracy klientów o dobrej sytuacji ekonomicznej, sprawdzonej reputacji,
dobrze współpracujących z Bankiem;
c) tworzenie, weryfikacja i analiza wykonania limitów koncentracji zaangażowań i dużych
zaangażowań;
d) opracowanie systemu informacji zarządczej w zakresie działalności kredytowej z
uwzględnieniem analizy ilościowej i jakościowej portfela kredytowego,
e) analiza rynku, w tym rynku nieruchomości;
f) wykorzystanie baz danych, dotyczących zadłużenia gospodarstw domowych (np. BIK);
g) ocena jakości portfela kredytowego oraz wskaźnika pokrycia rezerwami kredytów
zagrożonych,
h) analiza wpływu bancassurance na ryzyko kredytowe.
W ramach polityki dotyczącej zabezpieczeń, opisanej w Polityce kredytowej, Bank zawarł politykę
zarządzania ryzykiem ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie. W celu ograniczania skutków ryzyka
Rada Nadzorcza Banku w niniejszej Strategii zatwierdza optymalne wskaźniki DtI.
Bank ogranicza ryzyko wynikające z prowadzonej działalności bancassurance przede wszystkim w
zakresie:
1) ryzyka reputacji m.in. poprzez budowanie prawidłowych relacji pomiędzy Bankiem a klientami
w procesie oferowania produktów ubezpieczeniowych (umożliwienie klientom podejmowania
świadomych decyzji w wyborze produktu ubezpieczeniowego, dostosowywanie produktów
ubezpieczeniowych do potrzeb klienta);
2) ryzyka braku zgodności;
3) ryzyka kredytowego, dotyczącego koncentracji zabezpieczeń w postaci przyjmowanej ochrony
ubezpieczeniowej ekspozycji kredytowych Banku.
Bank zapewnia niezależność funkcji pomiaru ryzyka kredytowego od działalności kredytowej poprzez
wprowadzenie zasady, że osoby opracowujące dane do analizy ryzyka kredytowego nie podejmują
decyzji kredytowych. Decyzja kredytowa w sprawie nowej transakcji o wartości ponad 200 tys. PLN
przy zaangażowaniu klienta pow. 500 tys. zł. PLN wymaga wcześniejszej oceny Komórki
monitorującej. Ocenę ryzyka portfela przygotowuje Komórka monitorująca.
Ryzyko kredytowe podlega nadzorowi ze strony Prezesa Zarządu nadzorującego ryzyka, natomiast
nadzór nad działalnością kredytową sprawuje członek Zarządu nadzorujący działalność kredytową, co
zapewnia rozdzielenie funkcji oceny ryzyka od działalności operacyjnej, która to ryzyko generuje na
poziomie Zarządu.
W Banku funkcjonują regulacje wewnętrzne obejmujące zasady zarządzania ryzykiem kredytowym,
które podlegają okresowej weryfikacji, w tym w obszarze związanym z ekspozycjami zabezpieczonymi
hipotecznie oraz DEK, które uwzględniają w sposób adekwatny do skali prowadzonej działalności
zapisy dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi
hipotecznie i DEK;
Zasady zarządzania ryzykiem kredytowym są poddawane okresowej ocenie w ramach audytu
wewnętrznego przez merytoryczne komórki IPS-SGB.
Rada Nadzorcza określa cele strategiczne w zakresie zarządzania ryzykiem kredytowym.
Nadzór nad procesem zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku sprawuje Rada Nadzorcza.
6
Podmiotami odpowiedzialnymi za opracowanie, wdrażanie i przestrzeganie regulacji
wewnętrznych dotyczących zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku są:
1) Prezes Zarządu nadzorujący działalność kredytową;
2) Członek Zarządu nadzorujący, zgodnie z Regulaminem organizacyjnym, ryzyko kredytowe;
3) Komórka monitorująca, odpowiedzialna za opracowanie propozycji rodzajów i wysokości limitów
wewnętrznych, ich okresowej weryfikacji, analiz ryzyka kredytowego, wewnętrznych regulacji
Banku normujących zarządzanie ryzykami.
4) Dyrektorzy Oddziałów/ Kierownik Wydziału Kredytów/ komórka monitorująca (stanowisko ds.
monitoringu kredytowego) odpowiedzialni za identyfikację ryzyka kredytobiorców ocenianych i
monitorowanych w poszczególnych jednostkach organizacyjnych Banku oraz za przygotowanie
analizy portfela kredytowego na podstawie zgromadzonej sprawozdawczości, a także zobowiązani
są do zgłaszania na zasadzie opisanej w obowiązującej w Banku instrukcji braku zgodności,
wszelkich spostrzeżeń i stwierdzonych w toku bieżącej pracy niezgodności regulacjach
wewnętrznych.
5)
Audyt wewnętrzny przeprowadzający kontrolę poprawności zarządzania ryzykiem kredytowym,
6)
Wszyscy pracownicy Banku zobowiązani do przestrzegania wewnętrznych regulacji Banku oraz
do przeprowadzania rzetelnej kontroli bieżącej.
Ryzyko płynności
Celem strategicznym Banku w zarządzaniu płynnością jest pełne zabezpieczenie jego płynności,
minimalizacja ryzyka utraty płynności przez Bank w przyszłości oraz optymalne zarządzanie
nadwyżkami środków finansowych.
Cel ten jest realizowany poprzez zarządzanie ryzykiem płynności obejmujące podstawowe kierunki
działań (cele pośrednie):
1) zapewnienie odpowiedniej struktury aktywów, ze szczególnym uwzględnieniem aktywów
długoterminowych,
2) podejmowanie działań (w tym działań marketingowych) w celu utrzymania odpowiedniej do
skali działalności stabilnej bazy depozytowej;
3) utrzymanie nadzorczych miar płynności.
Realizacja strategii zarządzania płynnością następuje poprzez równoczesne zarządzanie aktywami i
pasywami oraz pozycjami pozabilansowymi Banku.
Zarządzanie ryzykiem płynności w Banku ma charakter skonsolidowany i całościowy. Oznacza to
zarządzanie płynnością złotową, zarówno w odniesieniu do pozycji bilansowych jak i pozabilansowych
we wszystkich horyzontach czasowych ustalonych przez Bank i obejmuje wszystkie komórki i
jednostki organizacyjne Banku.
Struktura posiadanych przez Bank aktywów powinna umożliwiać elastyczne dostosowywanie się do
potrzeb płynnościowych. W tym celu Bank dywersyfikuje swoje aktywa według następujących
kryteriów:
a) płynności,
b) bezpieczeństwa,
c) rentowności.
Istotnym warunkiem utrzymania płynności w przyszłości jest zarządzanie płynnością długoterminową.
Bank bada strukturę pasywów długoterminowych powiązaną ze strukturą aktywów długoterminowych i
ustala limity zaangażowania w aktywa długoterminowe, określone w Instrukcji zarządzania ryzykiem
płynności.
Bank zakłada utrzymanie dotychczasowej struktury depozytów przyjętych od klientów Banku, gdzie
głównym źródłem finansowania aktywów są depozyty podmiotów niefinansowych, ludności i
budżetu.
7
Celem Banku jest wydłużenie średniego terminu wymagalności przyjmowanych depozytów, tak aby
Bank mógł otwierać, po stronie aktywnej, pozycje o dłuższym horyzoncie czasowym. Bank będzie
dążył do takiego konstruowania produktów depozytowych, aby było to optymalne pod kątem ryzyka
płynności. Zarządzanie bazą depozytową Banku poprzez przyjęty limit koncentracji zakłada
ograniczenia w zakresie uzależnienia od poszczególnych źródeł finansowania.
Bank bada zachowania rynku, w tym poziom cen w celu utrzymania konkurencyjnej oferty.
Bank prowadzi aktywna politykę cenową (polityka stóp procentowych) zapewniającą pozyskanie
depozytów.
Bank prowadzi działania marketingowe (w tym działania inicjowane w ramach Zrzeszenia) opisane w
Strategii działania oraz w Założeniach do planu, mające na celu zwiększanie bazy depozytowej.
Z punktu widzenia zarządzania płynnością Banku najważniejsza jest analiza poziomu płynności w
ujęciu krótko- i średnioterminowym. W celu posiadania pełnej oceny strukturalnej posiadanych
aktywów i pasywów dokonuje się analizy w poszczególnych przedziałach czasowych.
Bank ogranicza ryzyko płynności poprzez stosowanie systemu limitów oraz odpowiednie
kształtowanie struktury posiadanych aktywów i pasywów.
Bank dokonuje identyfikacji wszelkich zagrożeń związanych z ryzykiem utraty płynności. W
zależności od stwierdzonego charakteru zagrożenia utraty płynności Bank postępuje według
określonych procedur awaryjnych.
Bank systematycznie bada i przestrzega nadzorczych miar płynności określonych w odpowiedniej
uchwale Komisji Nadzoru Finansowego.
Bank może regulować swoją płynność płatniczą poprzez wykorzystywanie szeregu instrumentów
oferowanych przez Bank Zrzeszający. Po stronie aktywnej są to przede wszystkim rachunki bieżące i
lokaty terminowe, które charakteryzują się wysoką płynnością. Po stronie pasywnej jest to kredyt w
rachunku bieżącym, lokaty płynnościowe oraz inne kredyty celowe oferowane przez Bank Zrzeszający.
Płynne finansowanie swoich klientów Bank może prowadzić poprzez system współfinansowania
konsorcjalnego z Bankiem Zrzeszającym. Celem poprawy płynności, Bank może przeprowadzać z
Bankiem Zrzeszającym transakcje sprzedaży wierzytelności.
Z uwagi na znaczące zaangażowanie w finansowanie rynku nieruchomości oraz w ekspozycje
zabezpieczone hipotecznie Bank dokonuje pogłębionej analizy płynności długoterminowej. Zasady
wyżej wymienionej analizy określa w Zasadach zarządzania ryzykiem płynności w Banku
Spółdzielczym w Dobrzycy.
Za obszar ryzyka płynności w Banku odpowiadają:
1) Wiceprezes nadzorujący ryzyko płynności w zakresie nadzoru nad zarządzaniem ryzykiem
płynności;
2) Prezes Zarządu Banku w zakresie nadzoru nad pomiarem i monitorowaniem ryzyka płynności.
Rada Nadzorcza – która:
1) w ramach pełnionego nadzoru dokonuje okresowej oceny i nadzoruje wszystkie aspekty
polityki zarządzania ryzykiem płynności w Banku;
2) zatwierdza
cele
strategiczne
w
zarządzaniu
ryzykiem
płynności,
zawarte
w obowiązującej w Banku strategii zarządzania ryzykiem;
3) ocenia adekwatność i skuteczność systemu zarządzania ryzykiem płynności na podstawie
okresowej, syntetycznej informacji na temat poziomu ryzyka, na jakie narażony jest Bank,
4) zatwierdzanie scenariuszowych planów awaryjnych płynności.
Zarząd:
1) zapewnia skuteczne działanie systemu zarządzania ryzykiem płynności;
2) zatwierdza zasady zarządzania ryzykiem płynności;
3) wyznacza osoby odpowiedzialne za opracowanie, wprowadzenie i aktualizację zasad, o których
mowa w pkt 2;
4) odpowiada za utrzymanie ryzyka płynności na poziomie nie przekraczającym poziomu
akceptowalnego przez Radę Nadzorczą. wyrażonego apetytem i tolerancją na ryzyko.
8
Komórka monitorująca – będąca komórką monitorującą ryzyko płynności, która podlega członkowi
Zarządu nadzorującemu ryzyko płynności, wykonująca zadania związane z:
1) okresowym weryfikowaniem i aktualizowaniem procedury oraz przygotowywaniem propozycji
zmian procedury dla Zarządu, w tym weryfikowaniem i aktualizowaniem metod pomiaru
ryzyka płynności oraz poziomu limitów;
2) zgłasza potrzebę zmian w polityce płynnościowej Banku;
3) zapewnieniem zgodności procedury ze strategią działania Banku i strategią zarządzania
ryzykiem;
4) proponowaniem wysokości przyjętych limitów;
5) dokonywaniem pomiaru i monitorowaniem poziomu ryzyka, w tym płynności średnio i
długoterminowej, przeprowadzaniem testów warunków skrajnych, pogłębioną analizą
płynności długoterminowej;
6) analizą wskaźników służących ocenie poziomu ryzyka płynności
7) monitorowaniem stopnia wykorzystania limitów;
8) oceną poziomu ryzyka płynności;
9) wyznaczaniem nadzorczych miar płynności oraz wskaźników LCR i wewnętrznego NSFR;
10) oceną nowych produktów bankowych w zakresie potencjalnego wpływu na ryzyko płynności,
11) opracowywanie scenariuszy sytuacji kryzysowych;
12) opracowuje propozycje rekomendacji wydawanych przez Zarząd Banku dla komórki
zarządzającej mające na celu właściwe kształtowanie poziomu ryzyka płynności Banku;
13) sporządzaniem raportów dla Zarządu i Rady Nadzorczej.
Wydział Finansowo-Księgowy – będący komórką zarządzającą ryzykiem płynności, która podlega
członkowi Zarządu nadzorującemu ryzyko płynności, wykonujący zadania związane z:
1) okresowym weryfikowaniem i aktualizowaniem
procedury oraz przygotowywaniem
propozycji zmian procedury dla Zarządu, w zakresie zarządzania płynnością dzienną, bieżącą i
krótkoterminową;
2) optymalnym zarządzaniem środkami Banku oraz wywiązywaniem się Banku z zawartych
umów, w tym zagospodarowywaniem nadwyżek środków.
Pozostałe komórki lub osoby odpowiedzialne za:
1) kontrolę i utrzymywanie limitów kasowych;
2) sporządzanie wykazu kredytów do ewentualnej odsprzedaży na potrzeby Planu awaryjnego;
3) przekazywanie do komórki zarządzającej informacji niezbędnych do sporządzania prognozy
przepływów pieniężnych.
Ryzyko stopy procentowej
Celem zarządzania ryzykiem stopy procentowej jest utrzymanie relacji przychodów i kosztów
odsetkowych oraz bilansowej wartości zaktualizowanej kapitału wynikającej ze zmian stóp
procentowych, w granicach nie zagrażających bezpieczeństwu Banku i akceptowanych przez Radę
Nadzorczą.
Cel ten jest realizowany poprzez zarządzanie ryzykiem stopy procentowej obejmujące podstawowe
kierunki działań (cele pośrednie):
1) zapewnienie odpowiedniej struktury aktywów i pasywów oprocentowanych w celu
ograniczania ryzyka bazowego oraz ryzyka przeszacowania,
2) podejmowanie odpowiedniej polityki cenowej (w tym działań marketingowych) w celu
utrzymania odpowiedniej do skali działalności stabilnej bazy depozytowej oraz dochodowego
portfela kredytowego w celu wypracowania odpowiednich marż,
3) codzienna realizacja polityki stóp procentowej w procesie sprzedaży produktów bankowych.
Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej oraz marżą odsetkową opiera się na :
a) analizie obecnego oraz prognozowanego kształtowania się stóp procentowych na rynku
międzybankowym,
b) analizach narażenia Banku na ryzyko stóp procentowych oraz analizach oprocentowania
produktów Banku,
c) prognozach kształtowania się przyszłego wyniku odsetkowego,
d) dostępności produktów aktywnych i pasywnych,
e) przestrzeganiu ustalonych limitów,
9
f)
realizowaniu celów przyjętych w strategii Banku.
Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej oraz marżą odsetkową odbywa się poprzez:
a) kształtowanie oprocentowania aktywów i pasywów,
b) wydłużanie aktywów bądź pasywów poprzez szersze zastosowanie instrumentów o stałej stopie
procentowej,
c) skracanie aktywów bądź pasywów poprzez zwiększanie udziału instrumentów o zmiennej stopie
procentowej,
d) zmianę długości zapadalności aktywów o oprocentowaniu stałym,
e) zwiększenie liczby umów z klauzulą możliwej zmiany oprocentowania,
f) zmniejszeniu lub zwiększeniu zaangażowania w aktywach mniej wrażliwych na zmiany
stóp procentowych,
g) zmianę strategii kredytowej.
Kształtowanie poziomu oprocentowania produktów oferowanych przez Bank uwzględnia:
a) analizę oprocentowania produktów u konkurencji i na rynku międzybankowym,
b) wpływ zmiany oprocentowania na inne ryzyka Banku,
c) strategię działania i rozwoju Banku,
d) marże realizowane na poszczególnych produktach.
Istotnym elementem ograniczania ryzyka stopy procentowej jest zwiększanie udziału przychodów
poza odsetkowych w przychodach ogółem między innymi poprzez sprzedaż produktów generujących
opłaty i prowizje, w tym produktów elektronicznych.
Podstawowe wskaźniki charakteryzujące poziom (profil) ryzyka stopy procentowej są określane w
założeniach do planu ekonomiczno – finansowego.
Bank w oparciu o przeprowadzane testy warunków skrajnych przeprowadza symulację wyniku
finansowego w przyszłości.
Bank bada wpływ istotnego wzrostu stóp procentowych na spłacalność kredytów oraz informuje
klientów o wzroście ryzyka związanego ze wzrostem rynkowych stóp procentowych.
Za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem stopy procentowej odpowiada Zarząd Banku.
Za nadzór nad zarządzaniem ryzykiem stopy procentowej w Banku odpowiada członek Zarządu,
któremu Zarząd w Regulaminie organizacyjnym powierzył nadzór nad ryzykiem stopy procentowej.
Zadania związane z kształtowaniem pozycji bilansowych i pozabilansowych wrażliwych na zmiany
stóp procentowych Banku wykonuje odpowiednio:
1) Zarząd w zakresie ustalania oprocentowania produktów,
2) stanowiska kredytowe i depozytowe oraz stanowisko wyznaczone do lokowania wolnych
środków, w zakresie kształtowania poziomu pozycji bilansowych i pozabilansowych
wrażliwych na zmiany stóp procentowych, np. przez przyjmowanie depozytów, udzielanie
kredytów, składanie depozytów w Banku Zrzeszającym.
Zadania związane z identyfikowaniem, pomiarem, monitorowaniem i kontrolowaniem poziomu ryzyka
stopy procentowej w Banku wykonuje Komórka monitorująca.
Oceny bieżącego i planowanego poziomu ryzyka stopy procentowej Banku dokonuje Zarząd Banku.
Ryzyko operacyjne i braku zgodności
Celem strategicznym w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz ryzykiem braku zgodności w
Banku jest ograniczanie ryzyka występowania strat operacyjnych oraz dążenie do ich minimalizowania.
Cel ten jest realizowany poprzez zarządzanie ryzykiem operacyjnym oraz ryzykiem braku zgodności
obejmujące podstawowe kierunki działań (cele pośrednie):
10
1) określenie podstawowych procesów niezbędnych do zarządzania ryzykiem operacyjnym,
2) prowadzenie i analiza rejestru incydentów i strat z tytułu ryzyka operacyjnego (w tym zawarte
są straty z tytułu ryzyka braku zgodności),
3) opracowanie ogólnych zasad zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym zasady identyfikacji,
oceny, monitorowania, zabezpieczania i transferu ryzyka operacyjnego,
4) zarządzanie kadrami,
5) określenie docelowego profilu ryzyka operacyjnego, uwzględniającego skalę i profil ryzyka
operacyjnego obciążającego Bank,
6) zdefiniowanie tolerancji/apetytu banku na ryzyko operacyjne, w tym wartości progowe sum
strat danej klasy zdarzeń w określonym horyzoncie czasowym, oraz określone działania, które
bank będzie podejmował w przypadkach, gdy wartości te zostaną przekroczone,
7) przyjęcie założeń dla systemu kontroli wewnętrznej w zakresie ryzyka operacyjnego.
Podstawowe procesy niezbędne do zarządzania ryzykiem operacyjnym to:
1) Opracowanie i wdrożenie procedur zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz bezpieczeństwem
Banku, dostosowanych do przepisów zewnętrznych, z wykorzystaniem procedur wzorcowych
przygotowanych przez merytoryczne komórki IPS-SGB,
2) Okresowa weryfikacja przyjętych procedur wewnętrznych,
3) Identyfikacja i rejestracja zdarzeń ryzyka operacyjnego oraz incydentów ryzyka braku
zgodności,
4) Wycena strat zdarzeń ryzyka operacyjnego,
5) Analiza zagrożeń i propozycja działań w celu ograniczania ryzyka operacyjnego,
6) Przeprowadzanie testów warunków skrajnych oraz testów ciągłości działania,
7) Raportowanie wyników analiz i ocen Zarządowi oraz Radzie Nadzorczej,
8) Podejmowanie działań ograniczających ryzyko operacyjne oraz ryzyko braku zgodności,
9) Kontrola wewnętrzna i audyt,
10) Szkolenia pracowników, członków Zarządu oraz Rady Nadzorczej.
Proces zarządzania ryzykiem operacyjnym w banku obejmuje:
1) identyfikację procesów, a w ich ramach:
a) krytycznych procesów biznesowych,
b) procesów kluczowych;
2) identyfikację ryzyka;
3) pomiar i ocenę ryzyka;
4) stosowanie narzędzi redukcji ryzyka;
5) monitorowanie ryzyka, w tym:
a) raportowanie zdarzeń operacyjnych,
b) raportowanie strat operacyjnych,
c) monitorowanie poziomu wyznaczonych limitów wewnętrznych,
d) analizę kluczowych wskaźników ryzyka (KRI).
Zarządzanie ryzykiem operacyjnym odnosi się do:
struktury organizacyjnej banku oraz jej adekwatności do realizacji strategicznych celów;
czynności wykonywanych przez pracowników;
adekwatności kwalifikacji pracowników oraz ich rozwoju do potrzeb banku;
zatrudnienia, bezpieczeństwa i higieny pracy;
przeciwdziałania dyskryminacji pracowników m.in. ze względu na wiek, płeć, przekonania,
przynależność do partii politycznej, organizacji i związków zawodowych;
6) ubezpieczeń oraz odszkodowań;
7) zapobiegania działalności przestępczej pracowników, klientów oraz innych osób na szkodę
banku;
8) procesów realizowanych przez kanały dystrybucji produktów (tradycyjne i elektroniczne)
wykorzystywanych przez bank;
1)
2)
3)
4)
5)
11
9) bezpieczeństwa fizycznego i informatycznego;
10) postępowania w sytuacjach zagrożenia bieżącego funkcjonowania banku;
11) zdarzeń, których skutki dotykają bank, natomiast ich przyczyny znajdują się poza jego
bezpośrednią kontrolą;
12) usług świadczonych w ramach współpracy z kontrahentami na podstawie umów o
wykonywanie czynności należących do zakresu działania banku oraz innych umów;
13) adekwatności polityki i praktyki ubezpieczeniowej banku w relacji do ponoszonego ryzyka,
14) nowych i istniejących produktów, projektów oraz procesów,
15) zdarzeń dotyczących zaburzeń pracy systemów teleinformatycznych i informacyjnych;
16) ochrony zasobów informacyjnych i informacji.
Zarządzanie ryzykiem operacyjnym jest adekwatne do poziomu generowanego ryzyka oraz
uwzględnia:
1) specyfikę i złożoność wykonywanych czynności generujących ryzyko operacyjne;
2) realizowane procesy biznesowe;
3) rozproszenie geograficzne jednostek organizacyjnych banku;
4) liczbę oraz wartość dokonywanych i przetwarzanych transakcji;
5) funkcjonowanie systemów informatycznych;
6) posiadane mechanizmy kontroli i ochrony.
Bieżące zarządzanie ryzykiem operacyjnym polega na:
1) zapobieganiu zdarzeniom operacyjnym powstającym w bieżącej działalności, w procesach
oraz systemach, przy zastosowaniu mechanizmów kontrolnych adekwatnych do skali
generowanego ryzyka;
2) podejmowaniu działań zmierzających do ograniczenia liczby i skali występujących zagrożeń
w przypadku przekroczenia akceptowanego poziomu;
3) likwidowaniu negatywnych skutków zdarzeń operacyjnych;
4) rejestrowaniu danych o zdarzeniach operacyjnych i poniesionych stratach operacyjnych.
Rada Nadzorcza w procesie zarządzania ryzykiem operacyjnym:
1) w ramach pełnionego nadzoru właścicielskiego dokonuje okresowej oceny i nadzoruje
wszystkie aspekty polityki zarządzania ryzykiem operacyjnym w banku;
2) zapewnia, że Zarząd posiada wiedzę i umiejętności niezbędne do realizacji strategii
zarządzania ryzykiem operacyjnym w tym również weryfikuje kompetencje Zarządu w tym
zakresie;
3) jest świadoma profilu ryzyka operacyjnego występującego w banku,
4) sprawuje nadzór nad współpracą z zewnętrznymi dostawcami usług, nad
zarządzaniem bezpieczeństwem środowiska teleinformatycznego oraz nad
funkcjonowaniem elektronicznych kanałów dystrybucji.
Zarząd zapewnia skuteczność systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym poprzez jego
regularne przeglądy, a zwłaszcza:
1) odpowiada za opracowanie i wdrożenie strategii i zasad zarządzania ryzykiem operacyjnym
oraz dokonywanie ich regularnych przeglądów;
2) zapewnia odpowiednie warunki organizacyjne i techniczne oraz zasoby odpowiadające
bieżącym i przyszłym wymaganiom banku;
3) zapewnia funkcjonowanie systemu zarządzania zasobami ludzkimi;
4) zapewnia funkcjonowanie kultury organizacyjnej, w której nacisk położony jest na
efektywne zarządzanie ryzykiem operacyjnym, przestrzeganie procedur oraz stosowanie
ustalonych reguł postępowania, w tym nienarażanie banku na utratę reputacji;
5) odpowiada za oszacowanie i utrzymywanie ryzyka operacyjnego na określonym poziomie;
12
6) odpowiada za realizację procesu kontroli ryzyka operacyjnego nadzorując zakres i
częstotliwość kontroli wewnętrznej w celu zapewnienia jej adekwatności do profilu ryzyka
operacyjnego banku,
7) za współpracę z zewnętrznymi dostawcami usług, zarządzanie bezpieczeństwem środowiska
teleinformatycznego oraz funkcjonowanie elektronicznych kanałów dystrybucji.
Jednostki organizacyjne w zakresie wykonywanych zadań:
1) identyfikują i oceniają ryzyko operacyjne powstające we wszystkich produktach, procesach
oraz systemach występujących w danej jednostce i komórce organizacyjnej;
2) wykonują pogłębioną analizę ryzyka występującego w procesach kluczowych i krytycznych
procesach biznesowych;
3) podejmują działania zmierzające do minimalizowania ryzyka operacyjnego w ramach
nadzorowanych produktów, procesów i systemów;
4) monitorują poziom ryzyka operacyjnego;
5) bieżąco zarządzają ryzykiem operacyjnym;
6) udostępniają dane niezbędne do badania KRI;
7) identyfikują, oceniają i rejestrują zdarzenia i straty operacyjne oraz ich skutki;
8) realizują postanowienia zawarte w planach utrzymania ciągłości działania.
Prowadzenie i analiza rejestru incydentów i strat:
1) Rejestrowanie zdarzeń ryzyka operacyjnego oraz ryzyka braku zgodności. Stałe doskonalenie
procesu identyfikacji i rejestracji incydentów i strat.
2) Analiza zdarzeń zawartych w rejestrze, wyjaśnianie ich przyczyn, analiza częstotliwości
występowania.
3) Analiza strat z tytułu ww. rodzajów ryzyka oraz możliwości ograniczania ich skutków.
4) Raportowanie skutków ryzyka operacyjnego oraz ryzyka braku zgodności do Zarządu oraz Rady
Nadzorczej zgodnie z systemem informacji zarządczej.
5) Podejmowanie działań zmierzających do ograniczania skutków ww. zdarzeń, przy zachowaniu
opłacalności podejmowanych działań.
6) Organizacja procesu zarządzania ww. ryzykami z uwzględnieniem zadań Zarządu oraz Rady
Nadzorczej Banku.
7) Organizacja systemu przepływu informacji o zmianach przepisów zewnętrznych i wewnętrznych.
8) Sporządzanie mapy ryzyka w celu podejmowania działań zabezpieczających.
9) Wdrażanie i doskonalenie narzędzi informatycznych.
10) Utrzymanie narażenia Banku na ryzyko operacyjne na akceptowanym przez Zarząd i Radę
Nadzorczą Banku, bezpiecznym dla działania i rozwoju Banku poziomie.
Ogólne zasady zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym zasady identyfikacji, oceny,
monitorowania, zabezpieczania i transferu ryzyka operacyjnego,
Identyfikacja zdarzeń ryzyka operacyjnego:
Identyfikacja zdarzeń ryzyka operacyjnego oraz incydentów ryzyka braku zgodności odbywa się na
każdym stanowisku pracy Banku w oparciu o wykaz zdarzeń zawartych w załączniku nr 6 do instrukcji
zarządzania ryzykiem operacyjnym. Każdy pracownik Banku ma obowiązek zgłaszania faktu
zaistnienia zdarzenia operacyjnego menadżerowi ryzyka, który decyduje o istotności zdarzenia,
kwalifikuje zdarzenie w karcie zdarzenia ryzyka operacyjnego, której wzór stanowi załącznik nr 7 do
instrukcji. Komórka organizacyjna Banku odpowiedzialna za prowadzenie rejestru dokonuje
ostatecznej klasyfikacji zdarzenia i raportuje, zgodnie z szczegółową procedurą opisaną w instrukcji
zarządzania ryzykiem operacyjnym.
Bank rejestruje wszystkie zdarzenia ryzyka operacyjnego bez względu na wysokość straty i
częstotliwość występowania które podlegają raportowaniu Zarządowi i Radzie Nadzorczej.
Ocena i monitorowanie ryzyka operacyjnego:
Wysokość poniesionych strat, podjętych działaniach itp. podlega raportowaniu do Zarządu i Rady, w
ramach systemu informacji zarządczej.
13
Działania zabezpieczające:
1) wdrożenie i systematyczna weryfikacja procesów zapobiegania występowaniu oraz zmniejszania
skutków ryzyka, odpowiednio do rodzaju ryzyka i jego możliwego wpływu na wynik Banku
2) zapobieganie powstawaniu zagrożeń o charakterze katastroficznym lub zagrażającym utratą
ciągłości działania Banku.
3) Zapewnienie opłacalności stosowania wybranych metod ograniczania ryzyka, odpowiednio do skali
działania Banku i wielkości ryzyka.
4) działania prewencyjne, związane z identyfikacją i monitoringiem ryzyka prowadzenia operacji,
rozpoznawaniem i zapobieganiem powstawaniu zdarzeń ryzyka operacyjnego w trakcie codziennej
działalności, a także zapewnienie identyfikacji i oceny ryzyka przed podjęciem istotnych decyzji
związanych z wdrożeniem nowych produktów, procesów, systemów;
5) osłabianie i niwelowanie skutków zaszłych zdarzeń poprzez przygotowanie odpowiednich procedur
i sposobów reagowania pracowników Banku na wypadek zajścia zdarzenia ryzyka operacyjnego, a
także poprzez dokonanie przeniesienia ryzyka na inne podmioty w przypadku opłacalności i
dostępności takiej metody dla danego rodzaju ryzyka.
6) Stosowanie ubezpieczeń.
7) Tworzenie planów awaryjnych zachowania ciągłości działania.
8) Okresowa weryfikacja procedur obowiązujących w Banku.
Transfer ryzyka:
Bank stosuje następujące metody transferu ryzyka:
1) Ubezpieczenia,
2) Pokrycie kosztów strat przez pracownika winnego zaniedbań,
3) Outsourcing.
4) Opis zasad stosowania odpowiednich form transferu ryzyka zawierają szczegółowe procedury
operacyjne Banku.
Zarządzanie kadrami:
1)
2)
3)
4)
5)
Zapewnienie świadomości występowania ryzyka operacyjnego obciążającego bank na
wszystkich szczeblach zarządzania,
Stosowanie zasad dobrej praktyki bankowej w relacjach z klientami,
Analiza skarg i wniosków związanych z działalnością Banku,
Organizacja szkoleń,
Kontrola wewnętrzna.
Bank zakłada tolerancję / apetyt na ryzyko operacyjne na poziomie 4 % utworzonego wymogu
kapitałowego, tj. suma strat z tytułu ryzyka operacyjnego w kolejnych latach nie przekroczy 50%
utworzonego, zgodnie z załącznikiem nr 14 do uchwały KNF w sprawie adekwatności kapitałowej
wymogu kapitałowego na ryzyko operacyjne.
Bank obliczając wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego stosuje metodę podstawowego
wskaźnika.
Za nadzór nad zarządzaniem ryzykiem operacyjnym w Banku odpowiada członek Zarządu, któremu
Zarząd w Regulaminie organizacyjnym powierzył nadzór nad tym ryzykiem.
Celem bezpośrednim zarządzania ryzykiem braku zgodności w Banku jest ograniczenie strat
finansowych i niefinansowych, spowodowanych brakiem zgodności przepisów wewnętrznych Banku z
regulacjami zewnętrznymi lub nie przestrzeganiem wewnętrznych regulacji bankowych oraz przyjętych
standardów postępowania.
Celem pośrednim jest ograniczanie występowania ryzyka prawnego oraz ryzyka operacyjnego,
stanowiących podstawę występowania ryzyka braku zgodności.
14
Wszystkie zdarzenia ryzyka braku zgodności w Banku oraz pomiar ich skutków powinny być ujęte w
Rejestrze zdarzeń ryzyka operacyjnego, którego zasady są określone w Instrukcji zarządzania ryzykiem
operacyjnym.
Czynniki ryzyka braku zgodności, w Banku można podzielić na:
1. Wewnętrzne – wynikające z wewnętrznej organizacji Banku.
2. Zewnętrzne – niezależne od Banku.
Podstawowe czynniki wewnętrzne ryzyka braku zgodności w Banku to:
1. Ograniczone zasoby kadrowe, powodujące mniejsze możliwości bieżącego analizowania i
wprowadzana wszystkich zmian przepisów zewnętrznych do regulacji wewnętrznych Banku.
2. Ograniczony dostęp do usług fachowców z zakresu prawa.
3. Brak wsparcia informatycznego w procesach analizy zgodności (compliance).
4. Nie wystarczające kwalifikacje pracowników Banku.
5. Pomyłki pracowników.
6. Coraz szersze zastosowanie narzędzi informatycznych, wymagających stałego dostosowania do
zmian przepisów wewnętrznych i zewnętrznych.
7. Wymiana kadr, mogąca rodzić konflikty, w tym konflikty interesów i zaburzenia ładu
korporacyjnego.
8. Oferowanie klientom Banku usług okołobankowych takich jak np. bancassurance, mogących
skutkować wystąpieniem ryzyka reputacji.
9. Występowanie klauzul niedozwolonych w umowach zawieranych przez Bank.
Podstawowe czynniki zewnętrzne występowania ryzyka braku zgodności w Banku to:
1. Częste zmiany przepisów.
2. Niewystarczające zróżnicowanie przepisów zewnętrznych pod kątem specyfiki działania banków
spółdzielczych.
3. Niewystarczająca podaż wysokiej klasy specjalistów na rynku pracy.
4. Rosnąca konkurencja.
5. Brak odpowiedniej oferty szkoleniowej z zakresu zmian przepisów
6. Brak odpowiedniej oferty systemów informatycznych dedykowanych bankom spółdzielczym.
Analiza czynników występowania w Banku ryzyka braku zgodności jest jedną z metod zarządzania tym
ryzykiem.
Ryzyko braku zgodności występuje w Banku tylko w ograniczonym zakresie.
Bank działa na terenie kraju, w związku z tym nie jest zobowiązany do śledzenia zmian w przepisach
międzynarodowych, a tylko w przepisach polskich.
Bank na podstawie zapisów umowy zrzeszenia otrzymuje od Banku Zrzeszającego oraz IPS-SGB
informacje na temat zmian w regulacjach zewnętrznych, interpretacje przepisów a także wzorcowe
regulacje wewnętrzne. Bank Zrzeszający oraz IPS-SGB pełni w znaczącej części funkcję zarządzania
ryzykiem braku zgodności poprzez przesyłanie do banków spółdzielczych informacji o zmianach
przepisów, interpretacji, poprzez występowanie o interpretacje do instytucji zewnętrznych w imieniu
banków spółdzielczych, opracowanie regulacji wzorcowych uwzględniających zmiany przepisów i
specyfikę banków spółdzielczych.
W Banku pozostaje tylko dostosowanie wzorcowych regulacji do wewnętrznej struktury organizacyjnej
i zapoznanie pracowników z ich treścią.
Podstawowe obszary występowania ryzyka braku zgodności w Banku to:
1. Nie przestrzeganie tajemnicy bankowej – możliwość zamierzonego lub niezamierzonego ujawnienia
informacji dotyczących klientów,
2. Brak ochrony danych osobowych – brak odpowiednich zabezpieczeń oraz procedur lub ich
nieprzestrzeganie przez pracowników Banku.
3. Nie przestrzeganie przepisów z zakresu BHP.
4. Informatyka, w tym bankowość elektroniczna – niedostosowanie narzędzi informatycznych do
zmieniających się przepisów zewnętrznych, brak pełnego wsparcia procesów zachodzących w Banku
przez systemy informatyczne.
5. Outsourcing – brak możliwości egzekwowania przestrzegania przepisów wewnętrznych przez
pracowników instytucji, wykonujących usługi w imieniu i na rzecz Banku.
15
6. Obsługa klientów – pomyłki pracowników, oszustwa, brak kwalifikacji.
7. Konflikt interesów.
8. Powyższe obszary pokrywają się z ryzykiem operacyjnym w Banku.
W celu ograniczania ryzyka braku zgodności w Banku podejmowane są następujące działania:
1. Opracowanie, wdrożenie i przestrzeganie Instrukcji zarządzania ryzykiem braku zgodności,
zawierającej procedury monitorowania i ograniczania tego ryzyka.
2. Przydzielenie zadań w zakresie analizy ryzyka braku zgodności odpowiednim komórkom
organizacyjnym Banku.
3. Utworzenie niezależnej Komórki ds. zgodności.
4. Bieżące śledzenie zmian w regulacjach zewnętrznych i terminowe wprowadzanie zmian do regulacji
wewnętrznych, w oparciu o wzorce Banku Zrzeszającego i wytyczne Spółdzielni IPS-SGB.
5. Przeprowadzanie postępowań wyjaśniających w sprawie implementacji zmian przepisów
zewnętrznych do procedur wewnętrznych Banku.
6. Współpraca z Bankiem Zrzeszającym/IPS-SGB w zakresie dostosowania wewnętrznych regulacji do
zmian przepisów zewnętrznych.
7. Współpraca z dostawcami systemów informatycznych.
8. Bieżąca aktualizacja regulacji wewnętrznych w Banku.
9. Zapewnienie wewnętrznej spójności regulacji obowiązujących w Banku poprzez prowadzenie testów
zgodności w formie okresowych przeglądów procedur.
10. Przeprowadzanie okresowej weryfikacji przyjętych regulacji .
11. Prowadzenie i stała aktualizacja rejestru regulacji wewnętrznych, obowiązujących w Banku.
12. Zapewnienie sprawnego przepływu informacji o zmianach przepisów.
13. Szkolenia pracowników.
14. Stosowanie zapisów zawartych w Zasadach dobrej praktyki bankowej, opracowanych przez
Związek Banków polskich oraz w Kanonie dobrych praktyk rynku usług finansowych, opracowanym
przez Komisję Nadzoru Finansowego.
15. Kontrola przestrzegania wewnętrznych regulacji Banku.
16. Okresowy audyt przyjętych rozwiązań.
W przypadku wzrostu ryzyka braku zgodności Zarząd może podjąć następujące działania:
1. Kompleksowy przegląd wszystkich regulacji wewnętrznych Banku pod kątem ich zgodności z
zewnętrznym porządkiem prawnym.
2. Zwrócenie się do Banku Zrzeszającego/ Spółdzielczego Systemu Ochrony SGB w sprawie kontroli
wewnętrznych regulacji Banku.
3. Zwiększenie częstotliwości raportowania ryzyka braku zgodności.
4. Szkolenia pracowników.
5. Zwiększenie częstotliwości kontroli wewnętrznej w obszarach objętych ryzykiem braku zgodności.
W procesie bezpośredniego zarządzania ryzykiem braku zgodności uczestniczą:
1. Rada Nadzorcza zatwierdza Politykę zgodności, sprawuje nadzór nad zarządzaniem ryzykiem braku
zgodności, otrzymuje sprawozdania z przeprowadzonych kontroli wewnętrznych i audytu, zapewnia
niezależność Stanowiska ds. zgodności.
2. Zarząd Banku sprawujący główną funkcję zarządczą w procesie zarządzania ryzykiem braku
zgodności w Banku. Bezpośredni nadzór nad zarządzaniem ryzykiem braku zgodności w Banku
sprawuje członek zarządu, któremu Zarząd w Regulaminie organizacyjnym powierzył nadzór nad
ryzykiem braku zgodności.
3. Komórka monitorująca, sporządzająca raporty ryzyka operacyjnego oraz skutków ryzyka braku
zgodności dla Zarządu i Rady Nadzorczej Banku.
4. Kierownicy jednostek/komórek organizacyjnych pełniący kontrolę wewnętrzną oraz mający za
zadanie:
a) zaznajamianie podległych pracowników z obowiązującymi regulacjami wewnętrznymi
b) tworzenie odpowiedniej kultury organizacyjnej i zapewnienie przestrzegania prawa i przyjętych
standardów postępowania w działaniu operacyjnym podległych komórek organizacyjnych i
pracowników, w tym:
- kształtowanie świadomości obowiązku przestrzegania panujących norm,
- promowanie i zachęcanie do przyjmowania postaw etycznych.
5. Stanowisko ds. Zgodności realizujące zadania wymienione w Regulaminie organizacyjnym.
16
6. Pion handlowy odpowiedzialny za weryfikację jakości dokumentacji zewnętrznej (obejmującej
dokumenty opracowane przez bank i przekazywane klientom, kontrahentom i osobom trzecim, np.
wzory umów, schemat wyciągów bankowych, broszury reklamowe, informacje prasowe, informacje w
witrynach internetowych).
7. Wszyscy pracownicy Banku, odpowiedzialni za przestrzeganie procedur wewnętrznych Banku oraz
kontrolę bieżącą na zajmowanym stanowisku pracy.
Nadzór nad procesem zarządzania ryzykiem braku zgodności w Banku sprawuje Rada Nadzorcza.
Przebieg procesu zarządzania ryzykiem braku zgodności poddawany jest audytowi wewnętrznemu.
Bank zleca realizację zadań związanych z audytem wewnętrznym merytorycznym komórkom Systemu
Ochrony Instytucjonalnej na podstawie odrębnie zawartych umów.
Wyniki kontroli wewnętrznej i audytu są wykorzystywane w bieżącym zarządzaniu ryzykiem braku
zgodności.
Na podstawie wyników kontroli wewnętrznej i audytu planuje się min. zmiany w regulacjach, zmiany
w systemach informatycznych, szkolenia, zmiany w procedurach kontroli bieżącej i funkcjonalnej.
Ryzyko walutowe
Podstawowym celem zarządzania ryzykiem walutowym jest ograniczanie skutków narażenia Banku
oraz Klientów na nieoczekiwane zmiany kursów walut.
Cel ten jest realizowany w oparciu o poniższe cele pośrednie:
1. Zarządzanie ryzykiem walutowym polega m.in. na zawieraniu transakcji o takiej strukturze oraz
warunkach, które w najbardziej efektywny sposób zabezpieczają Bank przed potencjalnymi stratami
z tytułu zmian kursów walutowych minimalizując związane z nim ryzyko.
2. Podstawowym celem Banku jest utrzymywanie pozycji walutowej całkowitej w wysokości nie
przekraczającej 2% funduszy własnych, która nie wiąże się z koniecznością utrzymywania
regulacyjnego wymogu kapitałowego na ryzyko walutowe.
3. Strategią Banku jest prowadzenie konserwatywnej polityki w zakresie ryzyka walutowego, tzn.
kształtowanie pozycji w granicach nie wiążących się z koniecznością utrzymywania wymogu
kapitałowego, zgodnie z Rozporządzeniem 575/2013 UE w sprawie wyznaczania wymogów
kapitałowych banków. Należy podkreślić, że takie podejście nie ogranicza w żaden sposób rozwoju
wolumenu transakcji walutowych oferowanych klientom Banku.
4. Na rynku walutowym, Bank przykłada szczególną uwagę do rozwoju operacji z klientami
i prowadzi ciągłe prace nad rozszerzeniem zakresu i udoskonaleniem oferty produktów i usług.
Działania swoje opiera w szczególności na uelastycznieniu oferty produktowej, pozwalającej na
lepsze zaspokojenie indywidualnych potrzeb klientów adekwatnie do sytuacji rynkowej.
5. Zgodnie z profilem biznesowym Banku oraz strukturą jego bazy klientów, szczególny nacisk
położono na dopasowywanie oferty produktowej i kanałów zawierania transakcji do potrzeb małych
i średnich przedsiębiorstw prowadzących wymianę handlową z zagranicą.
6. W ramach stosowanej polityki ograniczania ryzyka Bank dąży do utrzymywania maksymalnie
zrównoważonej pozycji walutowej.
7. Poziom ryzyka walutowego w działalności Banku z tytułu ryzyka kursowego ograniczony jest
poprzez limity maksymalnej pozycji walutowej (w tym limity pozycji dla poszczególnych walut) .
8. Wszystkie limity z zakresu ryzyka walutowego uchwala Zarząd Banku.
9. Monitoring wykorzystania limitów w zakresie ryzyka walutowego realizowany jest przez osoby
zatrudnione w komórce monitorowania ryzyka, z zachowaniem niezależności oceny ryzyka od
działalności, która to ryzyko generuje.
10. Pomiar ryzyka walutowego dokonywany jest codziennie. Do wyliczenia ryzyka walutowego
wyznaczane są pozycje walutowe dla poszczególnych walut oraz pozycja całkowita dla wszystkich
walut łącznie, przeliczone na PLN po kursie średnim NBP. Wyliczenia pozycji dokonywane są
zgodnie z obowiązującymi wytycznymi Prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz Komisji
Nadzoru Finansowego.
11. Bank zakłada, że skala działalności walutowej będzie nie znacząca, tj. udział obrotów walutowych w
obrotach ogółem Banku nie przekroczy 5%.
Rada Nadzorcza w ramach pełnionego nadzoru właścicielskiego dokonuje okresowej oceny
kluczowych aspektów zarządzania ryzykiem walutowym w banku, w tym zgodności prowadzonej
17
polityki z obowiązującą strategią oraz planem finansowym.
Za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem walutowym odpowiada Zarząd Banku.
Nadzór nad kształtowaniem pozycji bilansowych oraz pozabilansowych wrażliwych na ryzyko
walutowe w banku sprawuje członek zarządu nadzorujący działalność handlową.
Nadzór nad identyfikowaniem, pomiarem, monitorowaniem i kontrolą ryzyka walutowego sprawuje
członek zarządu nadzorujący poszczególne ryzyka.
Nadzór nad prowadzeniem ksiąg rachunkowych sprawuje członek zarządu nadzorujący poszczególne
ryzyka.
Zadania związane z zarządzaniem działalnością walutową wykonuje komórka zarządzająca.
Zadania związane z identyfikowaniem, pomiarem, monitorowaniem i kontrolowaniem ryzyka
walutowego banku wykonuje komórka monitorująca.
Oceny ryzyka walutowego, w tym bieżącej i planowanej pozycji walutowej banku, dokonuje komórka
monitorująca.
Komórka zarządzająca odpowiada za:
1) zarządzanie ryzykiem walutowym,
2) obsługę transakcji walutowych,
3) przestrzeganie limitów w zakresie ryzyka walutowego,
4) ustalanie kursów dla rozliczeń gotówkowych,
Komórka monitorująca odpowiada za:
1) monitorowanie i prognozowanie pozycji walutowej banku,
2) kształtowanie polityki kursów walutowych banku,
3) opracowywanie i wdrażanie regulacji walutowych,
4) kontrolowanie obowiązujących limitów,
5) współpracę z instytucjami zewnętrznymi,
6) archiwizację tabel kursowych,
7) raportowanie w zakresie poziomu ryzyka walutowego dla Zarządu i Rady Nadzorczej,
Komórka monitorująca ma obowiązek monitorowania przestrzegania limitów i raportowania wyników
tego monitoringu zgodnie z instrukcją sporządzania informacji zarządczej.
Komórka księgowa odpowiada za:
1) ewidencjonowanie i rozliczanie transakcji walutowych.
2) zarządzanie rachunkami walutowymi nostro banku w banku zrzeszającym,
3) lokowanie nadwyżek środków walutowych,
4) wyliczanie bieżącej pozycji walutowej banku, utrzymywanie pozycji walutowej banku na
poziomie zgodnym z obowiązującymi limitami,
Ocena działalności walutowej wykonywana jest przez komórkę monitorującą.
Komórka monitorująca dokonuje analizy działalności walutowej w oparciu o następujące elementy:
1) pozycję walutową,
2) stany depozytów walutowych,
3) opłacalność i wyniki ekonomiczne działalności dewizowej,
4) zestawienie aktywów i pasywów walutowych banku,
5) analizę wykorzystania limitów,
6) ustalanie zasad podejmowania decyzji w sytuacjach niestandardowych lub kryzysowych.
18
III. Informacja zarządcza
W stosunku do ryzyk objętych szczególnym nadzorem opracowane zostały metody ich pomiaru oraz
opracowany system raportowania. Komórka monitorująca wraz z Komórką ds. zgodności zgodnie z
Systemem Informacji Zarządczej przekazuje Zarządowi Banku:
Raport z ryzyka kredytowego zawiera m.in.:

analizę realizacji limitów koncentracji zaangażowań i dużych zaangażowań kredytowych, w tym
detalicznych ekspozycji kredytowych i ekspozycji zgodnie z Rekomendacją S (co kwartał),

analizę struktury portfela kredytowego z uwzględnieniem jakości, struktury podmiotowej,
produktowej, dynamiki oraz wykonania planu w tym analiza kredytów detalicznych zgodnie z
rekomendacją T oraz ekspozycji hipotecznych zgodnie z Rekomendacją S (co kwartał),

analizę jakości portfela kredytów w tym stanu rezerw celowych w tym ekspozycji określonych w
Rekomendacją T i S (co kwartał),

analizę ryzyka ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, a także zabezpieczonych
tym samym rodzajem zabezpieczenia w tym:
o struktura ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie (co kwartał),
o analiza skuteczności windykacji wg rodzaju kredytobiorców, kredytów i zabezpieczeń
(półrocznie) ,
o wyznaczenie średniego Ltv oraz informacja o przekroczeniach wskaźnika Ltv (rocznie),

informacja dotycząca windykacji i restrukturyzacji kredytów (co kwartał),

analiza wpływu podwyżki rynkowych stóp procentowych na spłacalność kredytów - analiza
poszczególnych przypadków (co kwartał),

analiza poziomu i dynamiki kredytów dużych, znaczących oraz udzielonych na podstawie art.
79 ustawy Prawo bankowe (co kwartał),

raport o poziomie ponoszonego przez Bank ryzyka z tytułu detalicznych ekspozycji
kredytowych oraz jakości i skuteczności procesów kredytowych (co kwartał),

test warunków skrajnych - raport w zakresie ryzyka koncentracji oraz ekspozycji wynikających
z Rekomendacji T i S (rocznie);
Raport z ryzyka stopy procentowej zawiera m.in.:
 strukturę aktywów i pasywów wg stawek referencyjnych (co miesiąc),
 analizę luki (co miesiąc),
 informację o limitach (poziomie wykorzystania i przekroczeniach) (co miesiąc),
 analizę wpływu zmian stóp procentowych na wynik odsetkowy (wynik finansowy) Banku
(test warunków skrajnych) (co miesiąc),
 analizę marży, ocena jej wpływu na wynik finansowy Banku (co miesiąc);
Raport z ryzyka płynności zawiera m.in.:







analizę nadzorczych miar płynności (co miesiąc),
analizę luki płynności (co miesiąc),,
analizę limitów płynności (co miesiąc),
testy warunków skrajnych (co kwartał),
analiza wskaźników wczesnego ostrzegania (co miesiąc),
rejestr aktywów nieobciążonych i dodatkowych źródeł finansowania (co miesiąc),
pogłębioną analiza płynności długoterminowej (rocznie) ;
Raport z ryzyka operacyjnego i braku zgodności zawiera m.in.:





analizę zdarzeń oraz poziomu strat ryzyka operacyjnego (co kwartał),
informacje o prowadzonych sprawach sądowych oraz informacje o kosztach poniesionych
przez Bank w wyniku niekorzystnych rozstrzygnięć spraw sądowych (co kwartał),
informacje o zdarzeniach naruszenia bezpieczeństwa systemu informatycznego Banku (co
kwartał),
testy warunków skrajnych w zakresie ryzyka operacyjnego (co kwartał),
poziom wskaźników KRI (co kwartał),
19

analizę poziomu ryzyka braku zgodności w tym analizę rejestru skarg i wniosków
(półrocznie).
Raport z ryzyka walutowego zawiera m.in.:
 analizę limitów pozycji walutowych (co kwartał),
 analizę ryzyka walutowego (co kwartał).
Członkowie Zarządu nadzorujący dane ryzyko lub/i Komórka monitorująca przedstawiają informacje o
poziomie ryzyk bankowych Radzie Nadzorczej. W okresach półrocznych ryzyko kredytowe (za
wyjątkiem raportu dotyczącego ekspozycji DEK – kwartalnie), płynności (poza pogłębioną analiza
płynności długoterminowej – rocznie), stopy procentowej, walutowe i operacyjne. W okresach
rocznych ryzyko braku zgodności.
IV. Fundusze własne
Bank przyjmuje strategię bezpiecznego funkcjonowania zakładającą wzrost posiadanych funduszy
własnych i utrzymania na adekwatnym poziomie do funduszy własnych rozmiarów działalności
obarczonej ryzykiem.
Podstawowe funkcje funduszy własnych to finansowanie działalności i zapewnienie rozwoju lub
zabezpieczenie na wypadek ewentualnych strat Banku. Wielkość funduszy własnych wyznacza poziom
stabilności finansowej Banku, a tym samym stopień bezpieczeństwa jego działalności i klientów.
Dla zapewnienia bezpieczeństwa ekonomicznego Bank posiada fundusze własne dostosowane do
wymogów nadzorczych i rozmiaru prowadzonej działalności.
Fundusze własne Banku obejmują:
1) kapitał Tier I;
2) kapitał Tier II.
Kapitał Tier I Banku obejmuje:
1) kapitał podstawowy Tier I, na który składają się:
a) wpłacony fundusz udziałowy, z zastosowaniem przepisów przejściowych,
b) kapitał rezerwowy,
c) fundusz ogólnego ryzyka na niezidentyfikowane ryzyko działalności bankowej;
2)
pomniejszenia kapitału podstawowego Tier I stanowią wartości niematerialne i prawne
wycenione według wartości bilansowej,
Kapitał Tier II Banku obejmuje rezerwę na ryzyko ogólne do wysokości 1,25% aktywów ważonych
ryzykiem.
Bank wykazuje fundusz udziałowy w rachunku funduszy własnych, w ramach korekt okresu
przejściowego, według następujących zasad:
1) podstawą obliczeń (podstawą amortyzacji) jest lista udziałowców oraz kwota opłaconych
przez nich udziałów według stanu na 31.12. 2011 roku;
2) kwota, o której mowa w pkt. 1, jest pomniejszana o wszelkie wypłaty i wyksięgowania
udziałów, które miały miejsce w latach 2012-2016;
3) każdego roku, począwszy od początku 2014 roku, kwota o której mowa w pkt. 2, jest
umniejszana o wartość stanowiącą iloczyn kwoty, o której mowa w pkt. 2, oraz ustalonej
przez KNF stawki amortyzacji wynoszącej w kolejnych latach odpowiednio: 20% w 2014 r.,
po 10% od 2015 r. do 2021 r. oraz jednorazowo 10% na koniec 2021 r.;
4) Bank do umniejszania stosuje amortyzację jednorazową.
Wartość jednego udziału wynosi 150,- zł.
Poniższe zestawienie przedstawia poziom poszczególnych pozycji funduszy własnych Banku według
stanu na dzień 31.12.2016 roku:
Fundusz udziałowy
256 950,00
Kapitał rezerwowy
29 218 948,80
20
Fundusz ogólnego ryzyka
4 000 000,00
Kapitał podstawowy Tier 1
33 475 898,80
Pomniejszenia kapitałów podstawowych
58 495,71
Kapitał podstawowy Tier 1 netto
33 417 403,09
Kapitał dodatkowy Tier 1 (netto)
0,00
Kapitał Tier 1 netto
33 417 403,09
Kapitał Tier 2 (max 1,25% awr)
1 810 000,00
Kapitał uznany (fundusze własne)
35 227 403,09
Minimalny wymóg kapitałowy
13 564 351
Całkowity wymóg kapitałowy
14 038 123
Ujawnienia dotyczące funduszy własnych w okresie przejściowym zgodnie z załącznikiem VI do
Rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 1423/2013 z dnia 20.12.2013 roku według stanu
na dzień 31.12.2016 roku
Dla zachowania przejrzystości i czytelności danych zakres ujawnień ograniczono do pozycji
niezerowych przy zachowaniu numeracji określonej w załączniku do w/w rozporządzenia.
Kapitał podstawowy Tier I:
instrumenty i kapitały rezerwowe
3
Kwota w dniu
ujawnienia
Skumulowane inne całkowite dochody (i
pozostałe kapitały rezerwowe, z
uwzględnieniem niezrealizowanych zysków i
strat zgodnie z mającymi zastosowanie
standardami rachunkowości)
3a
Fundusze ogólne ryzyka bankowego
4
Kwota kwalifikujących się pozycji o których
mowa w art. 484 ust. 3 i powiązane ażio
emisyjne przeznaczone do wycofania z
kapitału podstawowego Tier I
Odniesienie do CRR
Art. 26 ust. 1
29 218 949
4 000 000
Art. 26 ust. 1 lit. f)
Art. 486 ust. 2
256 950
6
Kapitał podstawowy Tier I przed korektami
regulacyjnymi
33 475 899
8
Wartości niematerialne i prawne (po
odliczeniu powiązanej rezerwy z tytułu
odroczonego podatku dochodowego) (kwota
ujemna)
-58 496
28
Całkowite korekty regulacyjne w kapitale
podstawowym Tier I
-58 496
29
Kapitał podstawowy Tier I
Art. 36 ust. 1 lit. b)
Art. 37, art. 472 ust. 4
33 417 403
21
45
Kapitał Tier I (kapitał Tier I = kapitał
podstawowy Tier I + kapitał dodatkowy Tier I)
33 417 403
50
Korekty z tytułu ryzyka kredytowego
1 810 000
51
Kapitał Tier II przed korektami regulacyjnymi
1 810 000
58
Kapitał Tier II
1 810 000
59
Łączny kapitał (łączny kapitał = kapitał Tier I
+ kapitał Tier II)
35 227 403
60
Aktywa ważone ryzykiem razem
306 125 455
61
Kapitał podstawowy Tier I (wyrażony jako
odsetek kwoty ekspozycji na ryzyko)
19,71
Art. 92 ust. 2 lit. a), art. 465
62
Kapitał Tier I (wyrażony jako odsetek kwoty
ekspozycji na ryzyko)
19,71
Art. 92 ust. 2 lit. b), art. 465
63
Łączny kapitał (wyrażony jako odsetek kwoty
ekspozycji na ryzyko)
20,78
Art. 92 ust. 2 lit. c)
64
Wymóg bufora dla poszczególnych instytucji
(wymóg dotyczący kapitału podstawowego
Tier I zgodnie z art. 92 ust. 1 lit. a)
powiększony o wymogi utrzymywania bufora
zabezpieczającego i antycyklicznego, jak
również bufor ryzyka systemowego oraz bufor
instytucji o znaczeniu systemowym (bufor
globalnych instytucji o znaczeniu systemowym
lub bufor innych instytucji o znaczeniu
systemowym) wyrażony jako odsetek kwoty
ekspozycji na ryzyko)
2 119 430
65
W tym: wymóg utrzymywania bufora
zabezpieczającego
2 119 430
76
Korekty z tytułu ryzyka kredytowego
uwzględnione w kapitale Tier II w odniesieniu
do ekspozycji objętych metodą standardową
(przed zastosowaniem pułapu)
77
Art. 62 lit c) i d)
Dyrektywa w sprawie
wymogów kapitałowych, art.
128, 129, 130
Art. 62
1 810 000
Pułap uwzględniania korekt z tytułu ryzyka
kredytowego w kapitale Tier II zgodnie z
metodą standardową
3 826 568
Art. 62
Bank nie dokonywał sekurytyzacji aktywów.
V. Adekwatność kapitałowa
W Banku funkcjonuje podział realizowanych zadań, który zapewnia niezależność funkcji pomiaru,
monitorowania i kontrolowania ryzyka od działalności operacyjnej, z której wynika podejmowanie
ryzyka przez bank.
22
W procesie wyznaczania wymogów kapitałowych w banku uczestniczą następujące organy i komórki
organizacyjne:
1) Rada Nadzorcza,
2) Zarząd,
3) Osoba sporządzająca sprawozdanie COREP,
4) Komórka monitorująca,
5) Stanowisko audytu wewnętrznego.
Podstawowe zadania realizowane przez komórki organizacyjne, zaangażowane w proces wyznaczania
wymogów kapitałowych banku to:
1) Rada Nadzorcza: zatwierdza cele strategiczne w zakresie ryzyka kapitałowego i planowania
kapitałowego oraz pozostałych rodzajów ryzyka, dokonuje okresowej oceny realizacji przez
Zarząd założeń strategii i polityk zarządzania ryzykiem w odniesieniu do zasad zarządzania
ryzykiem kapitałowym w banku. W tym celu Zarząd Banku okresowo – nie rzadziej niż raz w
roku – przedkłada Radzie Nadzorczej syntetyczną informację na temat zasad wyznaczania
wymogów kapitałowych oraz informuje o wysokości współczynnika wypłacalności w cyklach
i w zakresie określonych w instrukcji sporządzania informacji zarządczej. Rada Nadzorcza
sprawuje nadzór nad utrzymaniem wymogu kapitałowego dostosowanego do akceptowanego
poziomu ryzyka i dokonuje oceny przeglądu procesu szacowania kapitału wewnętrznego
banku.
2) Zarząd Banku odpowiada za opracowanie, wdrożenie i funkcjonowanie zasad wyznaczania
wymogów kapitałowych, dba o zgodność tych zasad z regulacjami zewnętrznymi. Zarząd
Banku dokonuje przeglądu i oceny poprawności i utrzymania wymogów kapitałowych na
odpowiednim poziomie nie rzadziej niż raz w roku.
3) Osoba sporządzająca sprawozdanie COREP ma za zadanie wyliczenie łącznej kwoty
ekspozycji na ryzyko operacyjne, przekroczenie limitu znacznych pakietów akcji poza
sektorem finansowym oraz dokonywanie obliczeń
współczynników kapitałowych, w
szczególności zaliczanie ekspozycji do odpowiednich klas i przyporządkowanie im
odpowiednich wag ryzyka oraz sporządzanie informacji zarządczej w zakresie wysokości
współczynnika wypłacalności, której cykl i zakres określony jest w instrukcji sporządzania
informacji zarządczej.
4) Komórka monitorująca wyznacza wewnętrzne wymogi kapitałowe na ryzyka istotne oraz
sporządza kompleksową informację na temat adekwatności kapitałowej banku dla Zarządu i dla
Rady Nadzorczej, zgodnie z instrukcją sporządzania informacji zarządczej. Komórka
monitorująca ma obowiązek dokonywania w cyklach rocznych przeglądów procesu szacowania
wymogów wewnętrznych i prezentowanie wyników tego przeglądu Zarządowi i Radzie
Nadzorczej Banku.
5) Audyt wewnętrzny powierzony IPS-SGB na podstawie odrębnie zawartej umowy, który ma za
zadanie kontrolę i ocenę poprawności wyznaczania wymogów kapitałowych z obowiązującymi
w tym zakresie regulacjami wewnętrznymi i zewnętrznymi.
Proces szacowania wymogów kapitałowych oraz planowania kapitałowego jest poddawany corocznej
ocenie przez Radę Nadzorczą.
Zarząd Banku jest odpowiedzialny za odpowiednie ustalenie całkowitego wymaganego poziomu
kapitału na pokrycie wszystkich istotnych rodzajów ryzyka i jego jakościową ocenę.
Przegląd procesu szacowania kapitału wewnętrznego polega na wykonaniu następujących czynności:
1) Identyfikacja rodzajów ryzyka występujących w banku;
2) Ocena zidentyfikowanych ryzyk pod kątem istotności;
3) Analiza i monitoring obszarów ryzyk trudno mierzalnych;
4) Ocena stosowanych metod pomiaru ryzyka, w tym adekwatności i kompletności regulacji
wewnętrznych dotyczących zarządzania ryzykiem oraz istnienia i przestrzegania limitów w zakresie
zidentyfikowanych ryzyk istotnych;
23
5) Ocena kompletności i adekwatności instrukcji, w tym ocena poziomu dostosowania procesu
szacowania kapitału wewnętrznego do skali i charakteru działalności banku, obejmująca dokonanie
odpowiednich symulacji;
6) Określenie zmian dotyczących modyfikacji instrukcji pod kątem:
a)
b)
c)
d)
e)
konieczności uwzględnienia w rachunku wymogów kapitałowych innych ryzyk;
występowania portfela handlowego w działalności banku;
znaczących zmian w strategii, profilu lub skali działalności banku;
zmian w strukturze organizacyjnej;
zmian zewnętrznych przepisów (ryzyko braku zgodności).
Udokumentowanych przeglądów procesu szacowania kapitału wewnętrznego dokonuje Komórka
monitorująca.
Wyniki przeprowadzonego przeglądu są prezentowane Zarządowi Banku w formie pisemnej. Zarząd
Banku dokonuje weryfikacji procedur szacowania wymogów kapitałowych.
Zarząd Banku prezentuje Radzie Nadzorczej w sposób syntetyczny informację o dokonanym
przeglądzie procesu szacowania kapitału wewnętrznego i proponuje ewentualne zmiany.
Na podstawie informacji Zarządu Banku – Rada Nadzorcza dokonuje oceny skuteczności systemu
wyznaczania wymogów kapitałowych.
Proces szacowania kapitału wewnętrznego stanowi część systemu zarządzania Bankiem oraz
podejmowania decyzji o charakterze zarządczym, z uwzględnieniem strategii Banku.
W ramach procesu wyznaczania wewnętrznego wymogu kapitałowego, Bank dąży do określenia, czy
posiadany kapitał jest odpowiedni do skali ponoszonego ryzyka, dokonując na bieżąco identyfikacji i
oceny ponoszonego ryzyka.
Metody wyliczania wymogów kapitałowych minimalnych i wewnętrznych zawiera Instrukcja oceny
adekwatności kapitałowej w Banku Spółdzielczym w Dobrzycy.
Bank stosuje następujące metody wyliczania wymogów kapitałowych:
1) metodę standardową w zakresie ryzyka kredytowego,
2) metodę de minimis dla ryzyka walutowego,
3) metodę wskaźnika bazowego w zakresie ryzyka operacyjnego.
Wymóg w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka operacyjnego, według metody wskaźnika
bazowego, oblicza się według poniższego wzoru:
1
 max( w ;0)
i
K 
i  3
n
x15%
gdzie:
wi – roczny wynik w i-tym roku ustalony zgodnie z § 24 ust. 3–4,
n – liczba lat w których wi >0.
Przy obliczaniu wymogu na dany rok obrotowy (i = 0), uwzględnia się rok, na koniec którego dokonuje
się obliczeń (i = –1) i dwa kolejne lata go poprzedzające (i = –2, –3)
Nie uwzględnia się wyniku za którykolwiek z trzech lat obrotowych, jeżeli jest ujemny lub równy zero,
w obliczeniach średniej arytmetycznej. Podstawę oblicza się jako iloraz sumy dodatnich wartości
wyników oraz liczby lat z dodatnimi wartościami wyników.
Minimalne wymogi kapitałowe (całkowity regulacyjny wymóg kapitałowy) to suma aktywów
ważonych ryzykiem pomnożonych przez 8%, wymogu kapitałowego na ryzyko operacyjne oraz
wymogu kapitałowego na ryzyko walutowe.
24
Dodatkowe wymogi kapitałowe w banku obejmują kapitałowe wymogi wewnętrzne wyliczane na
ryzyka, wymienione w Dyrektywie UE, które bank uznał za istotne, tj.:
1) wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka płynności.
2) wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka stopy procentowej wynikające z działalności w
ramach portfela niehandlowego, łącznie z tytułu ryzyka:
a. ryzyka przeszacowania
b. ryzyka bazowego
3) wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka koncentracji zaangażowań kredytowych.
W procesie szacowania wymogów dodatkowych wykorzystywane są efekty pomiaru ryzyka,
dokonywanego w oparciu o obowiązujące procedury w zakresie zarządzania tymi ryzykami.
Wewnętrzne wymogi kapitałowe (kapitał wewnętrzny) to suma wymogów minimalnych oraz
wymogów dodatkowych wyliczonych na ryzyka uznane przez bank za istotne.
Poniższa tabela przedstawia kwoty stanowiące 8% ekspozycji ważonej ryzykiem dla każdej z klas
ekspozycji:
Lp.
Wyszczególnienie
Kwota
1.
Ekspozycje wobec rządów centralnych lub banków centralnych
2.
Ekspozycje wobec samorządów regionalnych lub władz lokalnych
3.
Ekspozycje wobec podmiotów sektora publicznego
4.
Ekspozycje wobec instytucji
5.
Ekspozycje warunkowe wobec przedsiębiorstw
6.
Ekspozycje detaliczne
7.
Ekspozycje zabezpieczone hipotekami na nieruchomościach
8.
Ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania
9.
Ekpozycje kapitałowe
207 227
10.
Inne pozycje
231 562
0
50 610
9 828
12
1 542 954
296 190
RAZEM
9 764 340
55 706
12 158 429
Poniższe zestawienie przedstawia poziom wymogów kapitałowych na poszczególne rodzaje ryzyka
według stanu na dzień 31.12.2016 roku:
Wyszczególnienie
Kwota
Ryzyko kredytowe
12 158 429
Ryzyko operacyjne
1 405 922
Minimalny wymóg kapitałowy
13 564 351
Ryzyko płynności
473 772
Dodatkowy wymóg kapitałowy
473 772
Całkowity wymóg kapitałowy
14 038 123
Łączny współczynnik kapitałowy [%]
20,78
Łączny wewnętrzny współczynnik kapitałowy [%]
20,08
25
Na podstawie przeprowadzonego badania adekwatności kapitałowej na dzień 31 grudnia 2016 roku
stwierdzono, że minimalny wymóg kapitałowy w pełni zabezpiecza ryzyka ujęte w Rozporządzeniu UE
Dodatkowo Bank szacuje wewnętrzne wymogi kapitałowe na pozostałe ryzyka, nie ujęte w Dyrektywie
UE. Wyznaczenie dodatkowego wymogu kapitałowego na ryzyko płynności wpłynęło na wartość
wewnętrznego współczynnika wypłacalności, który ukształtował się na poziomie 20,08%.
Posiadane fundusze własne w pełni pokrywają wymogi kapitałowe.
W banku przeprowadza się testy warunków skrajnych, czyli ocenę wpływu nieoczekiwanych zmian w
strukturze kapitałów oraz wzrostu wymogów wewnętrznych na adekwatność kapitałową.
Przeprowadzanie testów warunków skrajnych ma za zadnie określenie buforów kapitału, tj.
potrzebnych kapitałów w przypadku wystąpienia sytuacji skrajnych.
Testy warunków skrajnych są szczególnie wykorzystywane w procesie planowania w celu
dostosowania skali działalności do posiadanych funduszy własnych lub ich możliwych zmian (ryzyko
biznesowe).
Na podstawie przeprowadzonych testów warunków skrajnych ustalono, iż Bank posiada odpowiednie
bufory kapitałowe na wypadek wystąpienia sytuacji kryzysowej (skrajnej).
VI. Ryzyko kredytowe
Bank definiuje należności zgodnie z podejściem określonym w Rozporządzeniu Ministra Finansów z
dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków
(Dz. U. Nr 235 poz. 1589) z późniejszymi zmianami. Za należności zagrożone Bank uznaje ekspozycje
kredytowe zakwalifikowane do kategorii poniżej standardu, wątpliwe i stracone, zgodnie z kryteriami
określonymi w tym rozporządzeniu.
Ekspozycje kredytowe klasyfikuje się do odpowiednich grup ryzyka stosując dwa kryteria:
1) kryterium terminowości spłaty kapitału lub odsetek;
2) kryterium ekonomiczne – badanie sytuacji ekonomiczno – finansowej dłużnika.
Rezerwy celowe tworzy się, aktualizuje co do wysokości oraz rozwiązuje najpóźniej w ostatnim dniu
miesiąca kończącego kwartał, w którym dokonano przeglądu i klasyfikacji ekspozycji kredytowych,
przy czym, jeżeli w trakcie kwartału kalendarzowego wystąpiła całkowita spłata lub wygaśnięcie
ekspozycji kredytowej z tytułu zobowiązania pozabilansowego lub częściowa spłata ekspozycji
kredytowej, w części odpowiadającej tej spłacie lub zmiana kategorii ekspozycji kredytowej na
kategorię o niższym stopniu ryzyka w wyniku dokonanej klasyfikacji lub wygaśnięcie ekspozycji
kredytowej w wyniku przejęcia przez Bank aktywów dłużnika, jeżeli ich wartość rynkowa jest
równa lub wyższa niż dług, wówczas rezerwy celowe aktualizuje się najpóźniej na koniec miesiąca,
w którym nastąpiło jedno z wymienionych zdarzeń.
Wysokość tworzonych rezerw związana jest bezpośrednio z kategorią ryzyka, do której została
zaklasyfikowana ekspozycja oraz z jakością przyjętych zabezpieczeń prawnych ekspozycji.
W przypadku przeklasyfikowania ekspozycji kredytowych do kategorii o wyższym ryzyku Bank
dotwarza rezerwę celową w wysokości wynikającej z różnicy wymaganej, do już utworzonej kwoty
rezerwy celowej (nie dokonuje się rozwiązywania utworzonej rezerwy i tworzenia jej od początku).
Analogicznie w przypadku przeklasyfikowania do kategorii o niższym stopniu ryzyka następuje
rozwiązanie części rezerwy celowej w wysokości różnicy między rezerwą utworzoną, a wymaganą.
Bank wycenia aktywa według zamortyzowanego kosztu z uwzględnieniem
procentowej. Otrzymane prowizje korygują wartość kredytu i są rozliczane
efektywnej stopy procentowej od momentu uruchomienia pierwszej transzy
zapadalności kredytu. Wartość otrzymanych prowizji pomniejsza podstawę
celowych.
26
efektywnej stopy
w czasie, według
kredytu do czasu
tworzenia rezerw
Poniższe zestawienie przedstawia uzgodnienie zmiany wartości rezerw celowych na należności
zagrożone według stanu na dzień 31.12.2016 roku:
Rezerwy celowe na kredyty zagrożone
Kwota
Saldo początkowe
798 814
Utworzone odpisy
857 692
Rozwiązane odpisy
757 186
Spisanie w ciężar odpisów
-
Saldo końcowe
899 320
Bank w swoich analizach nie uwzględnia ryzyka geograficznego, ponieważ funkcjonuje na terenie
jednego obszaru geograficznego, określonego w Statucie Banku, zatwierdzonego przez Komisję
Nadzoru Finansowego.
Ekspozycje kredytowe według wyceny bilansowej (po korektach rachunkowych) na dzień 31.12.2016
roku, bez uwzględnienia skutków ograniczania ryzyka kredytowego oraz średnią (liczoną jako suma
stanów na koniec grudnia 2015 roku oraz wszystkich miesięcy kończących kwartał 2016 roku
podzielona przez 5) kwotę ekspozycji w okresie od 31.12.2015 roku do 31.12.2016 roku w podziale na
klasy przedstawia poniższe zestawienie:
Stan na dzień
31.12.2016 r.
w zł
Wyszczególnienie
Lp.
1.
Ekspozycje rządów centralnych lub banków centralnych
2.
Ekspozycje samorządów regionalnych lub władz lokalnych
3.
Ekspozycje podmiotów sektora publicznego
4.
Ekspozycje wobec instytucji
5.
Ekspozycje wobec przedsiębiorstw
6.
Ekspozycje detaliczne
7.
Ekspozycje zabezpieczone hipotekami na
nieruchomościach
8.
Ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania
9.
10.
Średnia kwota
w okresie od
31.12.2015 r. do
31.12.2016 r.
18 662 380
15 937 102
3 163 156
2 572 700
161 978
148 980
84 822 212
77 223 045
24 930 053
24 024 688
4 936 499
4 997 856
160 675 935
151 395 201
695 285
1 413 215
Ekspozycje kapitałowe
2 590 339
2 673 987
Inne pozycje
5 557 721
5 712 392
306 195 558
286 099 166
RAZEM
Uwzględniając typ kontrahenta w zaangażowaniu w sektor finansowy wystąpiło zaangażowanie wobec
banków. Według stanu na dzień 31.12.2016 roku wartość nominalna tych należności wyniosła
85 481 393 zł i została zakwalifikowana do kategorii normalnej.
27
Strukturę zaangażowania Banku wobec sektora niefinansowego w podziale na typ kontrahenta oraz w
podziale na kategorie w wartościach nominalnych według stanu na dzień 31.12.2016 roku przedstawia
poniższa tabela:
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
Wartość w zł
Typ kontrahenta
Przedsiębiorstwa i spółki prywatne oraz spółdzielnie
Należności normalne
Należności pod obserwacją
Należności zagrożone
Przedsiębiorcy indywidualni
Należności normalne
Należności pod obserwacją
Należności zagrożone
Osoby prywatne
Należności normalne
Należności pod obserwacją
Należności zagrożone
Rolnicy indywidualni
Należności normalne
Należności pod obserwacją
Należności zagrożone
Instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw
domowych
Należności normalne
Należności pod obserwacją
Należności zagrożone
Razem zaangażowanie w sektorze niefinansowym
26 439 641
24 495 031
750 000
2 423 996
29 790 011
28 599 933
14 350
1 175 728
35 501 684
35 447 201
10 050
44 433
95 798 409
94 582 696
1 215 713
76 178
76 178
0
0
187 605 923
Zaangażowanie Banku wobec sektora budżetowego w wartościach nominalnych należności według
stanu na dzień 31.12.2016 roku przedstawia poniższa tabela:
Wartość w zł
Wyszczególnienie
Instytucje rządowe szczebla centralnego
0
Instytucje samorządowe
3 161 899
Razem zaangażowanie w sektorze budżetowym
3 161 899
Należności sektora budżetowego znajdują się w sytuacji normalnej.
Zgodnie z Instrukcją zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku Spółdzielczym w Dobrzycy Bank
monitoruje branżę Rolnictwo. Pozostałe branże mają niewielki udział w obligu kredytowym i podlegają
weryfikacji podczas przeglądu rocznego. Zaangażowanie w branżę Rolnictwo, według wartości
stanowiącej sumę należności według wartości nominalnej i udzielonych zobowiązań pozabilansowych,
naliczonych odsetek (z wyłączeniem odsetek zastrzeżonych), pomniejszoną o wartość rezerw celowych,
prowizji rozliczanej według metody ESP na dzień 31.12.2016 roku wyniosło 86.568.231 zł, tj. 42,3 %
udziału w portfelu kredytowym rozumianym jako suma należności zdefiniowanych powyżej.
28
Strukturę należności zagrożonych z uwzględnieniem korekt wartości i rezerw portfela kredytowego
według stanu na dzień 31.12.2016 roku przedstawia poniższa tabela:
Lp.
Wyszczególnienie
Wartości w zł
1.
2.
3.
4.
Kredyty zagrożone
Rezerwy celowe
Korekta wartości
Odsetki
Należności zagrożone wg wyceny bilansowej
3 644 157
899 320
39 763
190 872
2 895 946
VII. Ryzyko stopy procentowej dla pozycji zakwalifikowanych do portfela bankowego
Pomiar ryzyka stopy procentowej oparty jest na następujących założeniach:
1) do pomiaru ryzyka stopy procentowej Bank stosuje metodę luki stopy procentowej,
2) do oceny tego ryzyka Bank wykorzystuje również inne dodatkowe metody, np. badania
symulacyjne zmian w przychodach odsetkowych, zmiany w kosztach odsetkowych i w
konsekwencji zmiany w wyniku z tytułu odsetek,
3) badaniu i ocenie podlega wpływ zmian stóp procentowych na wynik odsetkowy i fundusze własne
Banku,
4) zarządzanie ryzykiem stopy procentowej koncentruje się na zarządzaniu ryzykiem przeszacowania,
ryzykiem bazowym,
5) Bank ogranicza ryzyko stopy procentowej poprzez stosowanie systemu limitów i
odpowiednie kształtowanie struktury aktywów, pasywów i zobowiązań pozabilansowych .
Wyznaczany poziom ryzyka stopy procentowej stanowi pochodną wielkości i kierunków zmian stóp
procentowych oraz wielkości i kierunków luk niedopasowania.
Analiza luki polega na określeniu wielkości niedopasowania między wrażliwymi na zmiany stopy
procentowej aktywami i pasywami w poszczególnych przedziałach czasowych, uwzględniających
pierwszy możliwy termin zmian (przeszacowania) stóp procentowych.
Zakłada się, że zmiana stóp procentowych sama w sobie nie jest źródłem potencjalnych zagrożeń dla
Banku; narażenie na negatywne oddziaływanie na wyniki Banku związane jest z występującymi
różnicami w wielkościach aktywów i pasywów przeszacowywanych w poszczególnych terminach oraz
nierównomiernej skali zmian poszczególnych stóp procentowych.
Bank dokonuje pomiaru ryzyka stopy procentowej z miesięczną częstotliwością. Wyniki pomiaru wraz
ze stosownym opisem oraz komentarzem w formie analizy przekazywane są:
1) co miesiąc – Zarządowi Banku,
2) co pół roku – Radzie Nadzorczej Banku.
Na dzień 31.12.2016 roku w wyniku szokowego spadku stóp procentowych o 2 pp. wynik finansowy
uległby zmniejszeniu o 2.547.714 zł.
VIII. Ekspozycje na ryzyko walutowe
Wymóg kapitałowy dla ryzyka walutowego wyliczany wyliczanego metodą de minimis i według stanu
na 31.12.2016 roku nie występuje.
IX. Ryzyko operacyjne
Suma strat brutto z tytułu ryzyka operacyjnego w roku 2016 wyniosła 41.964,69 zł.
Straty w podziale na kategorie zdarzeń i linie biznesowe przedstawiono w tabeli:
LINIA: BANKOWOŚĆ KOMERCYJNA
Rodzaj zdarzenia w ramach linii
KOSZTY
1. Oszustwo wewnętrzne
0,00
29
2. Oszustwo zewnętrzne
0,00
3. Praktyka kadrowa i bezpieczeństwo pracy
0,00
4. Klienci, produkty i praktyka biznesowa
0,00
5. Uszkodzenia aktywów
0,00
6. Zakłócenia działalności i błędy systemów
0,00
7. Dokonywanie transakcji, dostawa oraz zarządzanie
0,00
procesami
LINIA: BANKOWOŚĆ DETALICZNA
Rodzaj zdarzenia w ramach linii
KOSZTY
1. Oszustwo wewnętrzne
0,00
2. Oszustwo zewnętrzne
0,00
3. Praktyka kadrowa i bezpieczeństwo pracy
0,00
4. Klienci, produkty i praktyka biznesowa
0,00
5. Uszkodzenia aktywów
0,00
6. Zakłócenia działalności i błędy systemów
0,00
7. Dokonywanie transakcji, dostawa oraz zarządzanie
0,00
procesami
LINIA: PŁATNOSCI I ROZLICZENIA
Rodzaj zdarzenia w ramach linii
KOSZTY
1. Oszustwo wewnętrzne
0,00
2. Oszustwo zewnętrzne
0,00
3. Praktyka kadrowa i bezpieczeństwo pracy
0,00
4. Klienci, produkty i praktyka biznesowa
0,00
5. Uszkodzenia aktywów
0,00
6. Zakłócenia działalności i błędy systemów
37.977,57
7. Dokonywanie transakcji, dostawa oraz zarządzanie
procesami
Razem koszty Ryzyka operacyjnego:
3.987,12
41.964,69
w tym:
Koszty linii Bankowość Komercyjna
0,00
Koszty linii Bankowość Detaliczna
0,00
Koszty linii Płatności i rozliczenia
41.964,69
W roku 2016 podjęto następujące działania mitygujące w celu ograniczeniu ograniczenia występowania
zdarzeń ryzyka operacyjnego:
1) podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników poprzez szkolenia zewnętrze i
wewnętrzne,
2) stała aktualizacja regulacji wewnętrznych zgodnie z obowiązującymi przepisami wewnętrznymi
i zewnętrznymi,
3) narady pracownicze,
4) wymiana zużytego sprzętu teleinformatycznego,
Nie wystąpiły zdarzenia operacyjne o poważnych skutkach finansowych i niefinansowych dla Banku.
30
X. Informacje wynikające z Rekomendacji P
1. Rola i zakres odpowiedzialności właściwych komitetów oraz innych jednostek funkcjonalnych
i biznesowych
Za obszar ryzyka płynności w Banku odpowiadają:
1) Wiceprezes nadzorujący ryzyko płynności w zakresie nadzoru nad zarządzaniem ryzykiem
płynności;
2) Prezes Zarządu Banku w zakresie nadzoru nad pomiarem i monitorowaniem ryzyka płynności.
W procesie zarządzania ryzykiem płynności w Banku uczestniczą :
1. Rada Nadzorcza – która:
1) w ramach pełnionego nadzoru dokonuje okresowej oceny i nadzoruje wszystkie aspekty polityki
zarządzania ryzykiem płynności w Banku;
2) zatwierdza cele strategiczne w zarządzaniu ryzykiem płynności, zawarte w obowiązującej w Banku
strategii zarządzania ryzykiem;
3) ocenia adekwatność i skuteczność systemu zarządzania ryzykiem płynności na podstawie okresowej,
syntetycznej informacji na temat poziomu ryzyka, na jakie narażony jest Bank,
4) zatwierdzanie scenariuszowych planów awaryjnych płynności.
2. Zarząd:
1) zapewnia skuteczne działanie systemu zarządzania ryzykiem płynności;
2) zatwierdza zasady zarządzania ryzykiem płynności;
3) wyznacza osoby odpowiedzialne za opracowanie, wprowadzenie i aktualizację zasad zarządzania
ryzykiem płynności;
4) odpowiada za utrzymanie ryzyka płynności na poziomie nie przekraczającym poziomu
akceptowalnego przez Radę Nadzorczą wyrażonego apetytem i tolerancją na ryzyko.
3. Komórka monitorująca – będący komórką monitorującą ryzyko płynności, która podlega członkowi
Zarządu nadzorujący ryzyko płynności, wykonujący zadania związane z:
1) okresowym weryfikowaniem i aktualizowaniem niniejszej procedury oraz przygotowywaniem
propozycji zmian procedury dla Zarządu, w tym weryfikowaniem i aktualizowaniem metod pomiaru
ryzyka płynności oraz poziomu limitów;
2) zgłasza potrzebę zmian w polityce płynnościowej Banku;
3) zapewnieniem zgodności niniejszej procedury ze strategią działania Banku i strategią zarządzania
ryzykiem;
4) proponowaniem wysokości przyjętych limitów;
5) dokonywaniem pomiaru i monitorowaniem poziomu ryzyka, w tym płynności średnio i
długoterminowej, przeprowadzaniem testów warunków skrajnych, pogłębioną analizą płynności
długoterminowej;
6) analizą wskaźników służących ocenie poziomu ryzyka płynności;
7) monitorowaniem stopnia wykorzystania limitów;
8) oceną poziomu ryzyka płynności;
9) wyznaczaniem nadzorczych miar płynności oraz wskaźników LCR i wewnętrznego NSFR;
10) oceną nowych produktów bankowych w zakresie potencjalnego wpływu na ryzyko płynności,
11) opracowywanie scenariuszy sytuacji kryzysowych;
12) opracowuje propozycje rekomendacji wydawanych przez Zarząd Banku dla komórki zarządzającej
mające na celu właściwe kształtowanie poziomu ryzyka płynności Banku;
13) sporządzaniem raportów dla Zarządu i Rady Nadzorczej.
4. Wydział Finansowo-Księgowy – będący komórką zarządzającą ryzykiem płynności, która podlega
członkowi Zarządu nadzorujący ryzyko płynności, wykonujący zadania związane z:
1) okresowym weryfikowaniem i aktualizowaniem niniejszej procedury oraz przygotowywaniem
propozycji zmian procedury dla Zarządu, w zakresie zarządzania płynnością dzienną, bieżącą i
krótkoterminową;
2) optymalnym zarządzaniem środkami Banku oraz wywiązywaniem się Banku z zawartych umów, w
tym zagospodarowywaniem nadwyżek środków.
31
5. Pozostałe komórki lub osoby odpowiedzialne za:
1) kontrolę i utrzymywanie limitów kasowych;
2) sporządzanie wykazu kredytów do ewentualnej odsprzedaży na potrzeby Planu awaryjnego;
3) przekazywanie do komórki zarządzającej informacji niezbędnych do sporządzania prognozy
przepływów pieniężnych.
2.
Działania z zakresie pozyskiwania finansowania
Bank zakłada utrzymanie dotychczasowej struktury depozytów przyjętych od klientów Banku, gdzie
głównym źródłem finansowania aktywów są depozyty podmiotów niefinansowych, ludności i budżetu.
Celem Banku jest wydłużenie średniego terminu wymagalności przyjmowanych depozytów, tak aby
Bank mógł otwierać, po stronie aktywnej, pozycje o dłuższym horyzoncie czasowym. Przy czym Bank
będzie dążył do takiego konstruowania produktów depozytowych, aby było to optymalne pod kątem
ryzyka płynności.
Bank finansuje aktywa o dłuższych terminach zapadalności jedynie najbardziej stabilną częścią
pozyskanych od klientów środków czyli osadem na depozytach.
Oprócz wspomnianych, Bank finansuje swoją działalność kapitałem uznanym.
Bank na koniec 2016 r. posiadał w Banku Zrzeszającym kredyt obrotowy w kwocie 7 mln zł. oraz
kredyt w rachunku bieżącym w wysokości 50 tys. zł. (w całości jako zobowiązanie pozabilansowe).
Oferta depozytowa Banku kierowana jest głównie do podmiotów niefinansowych oraz jednostek
samorządu terytorialnego.
3.
Stopień scentralizowania funkcji skarbowych i funkcji zarządzania płynnością
Funkcje skarbowe i funkcje zarządzania płynnością są w pełni scentralizowane.
Funkcje skarbowe pełni Wydział Finansowo-Księgowy dokonując m.in. optymalnego zarządzania
środkami Banku oraz wywiązywania się z zawartych umów, w tym zagospodarowaniem nadwyżek
środków, a funkcję zarządzania płynnością pełni Komórka monitorująca.
4.
Zasady funkcjonowania w ramach zrzeszenia.
Bank zrzeszony jest w SGB-Banku SA w Poznaniu oraz jest uczestnikiem Spółdzielczego Systemu
Ochrony SGB w Poznaniu.
Funkcjonując w ramach zrzeszenia Bank może regulować swoją płynność finansową poprzez
wykorzystywanie szeregu instrumentów oferowanych przez bank zrzeszający. Po stronie aktywnej są to
przede wszystkim rachunki bieżące i lokaty terminowe, które charakteryzują się wysoka płynnością.
Po stronie pasywnej jest to kredyt odnawialny w rachunku bieżącym, kredyt rewolwingowy oraz inne
kredyty celowe.
Bank zrzeszający jest również dla Banku partnerem biznesowym w zakresie udzielania kredytów
konsorcjalnych, pomagając w ten sposób zapewnić klientom Banku Spółdzielczego w Dobrzycy płynne
finansowanie. Ponadto, celem poprawienia płynności, bank zrzeszający może wystąpić jako partner w
zakresie transakcji sprzedaży wierzytelności. SGB-Bank SA pełni także istotną rolę w zakresie
zabezpieczenia płynności śród dziennej.
W ramach Spółdzielczego Systemu Ochrony SGB, uczestnicy tego systemu gwarantują sobie
wzajemnie płynność i wypłacalność. Bank zobowiązany jest do uczestniczenia w Mechanizmie
Pomocowym Systemu Ochrony poprzez m.in. utrzymywanie poziomu środków na rachunku Minimum
Depozytowego oraz Funduszu Pomocowego. Ponadto spółdzielnia ta realizuje zadania z zakresu
monitorowania poziomu płynności uczestników zarówno na zasadzie zagregowanej jak i indywidualnej
oraz zarządza wymianą informacji o ryzyku płynności.
32
5.
Rozmiar i skład nadwyżki płynności banku
Lp
Nazwa nadwyżki
Wartość
nadwyżki
1
Norma
krótkoterminowa
ponad minimum
Norma
długoterminowa
ponad minimum
LCR
ponad
minimum
w
sytuacji
przestrzegania
limitów
na
poziomie
indywidualnym –
70 %
w
sytuacji
przestrzegania
limitów
na
poziomie IPS – 56
%
11.468.649 zł
2
3
6.
Lp
Nazwa części składowej
nadwyżki
Lokaty terminowe w Banku
Zrzeszającym
Wartość części składowej
nadwyżki
11.468.649 zł
29.356.380 zł
Kapitał uznany Banku
29.356.380 zł
10.356.783 zł
Bony pieniężne NBP
10.356.783 zł
2.852.982
14.427.379 zł
Bony pieniężne NBP
14.427.379 zł
Wielkość miar płynności oraz wskaźnika LCR
Wielkość
Nazwa
Limit wynikające z
przepisów
1,0
1,0
56 % IPS/ 70 % CRR
1
2
3
Norma krótkoterminowa
Norma długoterminowa
Wskaźnik LCR
7.
Urealniona luka płynności do 1 roku z uwzględnieniem pozycji bilansowych i pozabilansowych
oraz skumulowane luki płynności
Lp
Przedział płynności
1
Przedział do 1
miesiąca
Przedział od 1 do 3
miesięcy
Przedział od 3 do 6
miesięcy
Przedział od 6 do 12
miesięcy
2
3
4
8.
1,13
6,0
106
Luka bilansowa
prosta
Luka
bilansowa
skumulowana
Luka prosta (z
pozabilansem)
Luka
skumulowana(z
pozabilansem)
56.199.604 zł
56.199.604 zł
54.855.608 zł
54.855.608 zł
-7.038.148 zł
49.161.455 zł
-7.769.148 zł
47.086.460 zł
1.743.466 zł
50.904.922 zł
559.466 zł
47.645.926 zł
-7.383.827 zł
43.521.094 zł
-10.203.400 zł
37.442.525 zł
Dodatkowe zabezpieczenia płynności funkcjonujące w zrzeszeniu
W ramach alternatywnych źródeł finansowania Bank wyróżnia:
1. Sprzedaż wysokopłynnych aktywów lub zaciągnięcie kredytów zabezpieczonych tymi aktywami
(aktywa nieobciążone);
2. Dodatkowe źródła finansowania w postaci:
- wykorzystania przyznanych linii kredytowych;
- sprzedaży innych aktywów, w tym kredytów;
- pozyskania niezabezpieczonego finansowania z Banku Zrzeszającego;
- pozyskania pożyczki płynnościowej z Funduszu Pomocowego IPS;
- pozyskanie środków z Minimum Depozytowego.
33
9.
Aspekty ryzyka płynności, na które narażony jest Bank.
Przyczyny, które mogą spowodować narażenie Banku na ryzyko płynności to:
 Niedopasowanie terminów zapadalności aktywów do terminów zapadalności pasywów i
istnienie niekorzystnej skumulowanej luki płynności w poszczególnych przedziałach,
 Przedterminowe wycofywanie depozytów przez klientów zaburzające prognozy
przypływów pieniężnych Banku,
 Nadmierna koncentracja depozytów pod względem dużych kontrahentów,
 Konieczność pozyskiwania depozytów po wysokim koszcie w sytuacji nagłego
zapotrzebowania na środki,
 Ograniczone możliwości znalezienia innych źródeł finansowania, w szczególności na
hurtowym rynku finansowym,
 Wadliwy stosunek depozytów, w tym depozytów stabilnych do akcji kredytowej Banku,
10.
Sposób dywersyfikacji źródeł finansowania.
Należy wskazać przede wszystkim, że Bank dywersyfikuje źródła finansowania poprzez:
 oferowanie produktów depozytowych klientom z sektora niefinansowego, budżetowego i
finansowego,
 ograniczanie depozytów dużych deponentów,
 różne terminy wymagalności depozytów,
 różny charakter depozytów: depozyty terminowe i bieżące itp.
11.
Techniki ograniczania ryzyka płynności
Do podstawowych technik ograniczania ryzyka płynności można zaliczyć:
 Stosowanie limitów ograniczających ryzyko płynności, w tym wewnętrznych limitów
systemu ochrony,
 systematyczne testowanie planu awaryjnego płynności zapewniającego niezakłócone
prowadzenie działalności w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych,
 Lokowanie nadwyżek w aktywa płynne, które mają za zadanie zapewnienie przetrwanie w
sytuacji skrajnej,
 Funkcjonowanie w Spółdzielczym Systemie Ochrony SGB, które zapewnia w
uzasadnionych przypadkach pomoc płynnościową z Funduszu Pomocowego,
 Utrzymywanie Minimum depozytowego w Banku Zrzeszającym,
 systematyczne przeprowadzanie audytu systemu zarządzania ryzykiem płynności przez
pracowników jednostki zarządzającej systemem ochrony.
12.
Pojęcia stosowane w procesie mierzenia pozycji płynności i ryzyka płynności.
Podstawowe pojęcia stosowane w procesie mierzenia pozycji płynności i ryzyka płynności:
Płynność bieżąca – zdolność wykonania wszystkich zobowiązań pieniężnych w terminie płatności
przypadającym w okresie 7 kolejnych dni;
Płynność krótkoterminowa – zdolność wykonania wszystkich zobowiązań pieniężnych w terminie
płatności przypadającym w okresie 30 kolejnych dni;
Płynność średnioterminowa – zapewnienie wykonania wszystkich zobowiązań pieniężnych w
terminie płatności przypadającym w okresie powyżej 1 miesiąca i do 12 miesięcy;
Płynność długoterminowa – monitorowanie możliwości wykonania wszystkich zobowiązań
pieniężnych w terminie płatności przypadającym w okresie powyżej 12 miesięcy;
Płynność płatnicza – zdolność do finansowania aktywów i terminowego wykonania zobowiązań w
toku normalnej działalności banku lub w innych warunkach, które można przewidzieć, bez
konieczności poniesienia straty;
Bufor płynności – oszacowana przez Bank wysokość potrzebnych aktywów nieobciążonych,
stanowiąca zabezpieczenie na wypadek zrealizowania się scenariuszy warunków skrajnych
34
płynności w określonym, w obowiązującej w Banku strategii zarządzania ryzykiem, „horyzoncie
przeżycia”;
Baza depozytowa – zobowiązania terminowe i bieżące wobec osób fizycznych oraz innych
podmiotów niefinansowych, z wyłączeniem transakcji dotyczących obrotu na hurtowym rynku
finansowym;
Pozostałe pojęcia są określone w procedurze wewnętrznej tj. Zasady zarządzania ryzykiem
płynności w Banku Spółdzielczym w Dobrzycy.
13.
Sposób odzwierciedlenia ryzyka płynności rynku w procesie zarządzania płynnością płatniczą
Dominującą część nadwyżki środków finansowych Bank inwestuje w postaci depozytów
terminowych w Banku Zrzeszającym. Dodatkowo część wolnych środków lokowana jest w Bony
Pieniężne Narodowego Banku Polskiego. Nadwyżki środków, które pozostaną na rachunku
bieżącym w Banku Zrzeszającym przeznaczone są na tworzenie lokaty overnight. Są to instrumenty
o wysokiej płynności.
14.
Wykorzystanie sposobów testów warunków skrajnych.
Testy warunków skrajnych przeprowadzane są w okresach kwartalnych, a ich wyniki są
przedmiotem raportowania do Zarządu Banku oraz w okresach półrocznych Radzie Nadzorczej
Banku. Wyniki testów są wykorzystywane do opracowywania planów awaryjnych.
Wykorzystywane są również do wyznaczania poziomu limitów oraz procesie szacowania kapitału
wewnętrznego.
15.
Wskazanie w jaki sposób plan awaryjny uwzględnia wyniki testów warunków skrajnych
Plany awaryjne zostały zintegrowane z testami warunków skrajnych poprzez wykorzystywanie
testów warunków skrajnych jako scenariuszy uruchamiających awaryjny plan płynnościowy.
16.
Polityka utrzymania rezerwy płynności.
W celu utrzymywania ryzyka płynności na odpowiednim poziomie oraz sprostania
zapotrzebowaniu na środki płynne w sytuacjach kryzysowych. Bank utrzymuje odpowiednią
wielkość aktywów lub dodatkowych źródeł finansowania, które mogą być natychmiast
wykorzystywane przez Bank jako źródło środków płynnych.
W ramach alternatywnych źródeł finansowania Bank wyróżnia:
1. Aktywa nieobciążone (środki w kasie, środki na rachunku bieżącym w Banku Zrzeszającym,
lokata overnight, bony pieniężne NBP, obligacje, lokaty w Banku Zrzeszającym, środki na
rachunku Minimum Depozytowego);
2. Aktywa obciążone (lokaty w Banku Zrzeszającym zablokowane, obligacje zablokowane);
3. Inne dodatkowe źródła finansowania (otwarte niewykorzystane limity kredytowe w Banku
Zrzeszającym, pożyczka płynnościowa z Funduszu Pomocowego, lokata płynnościowa złożona
przez Bank Zrzeszający ze środków Minimum Depozytowego, sprzedaż wierzytelności).
17.
Ograniczenia regulacyjne odnośnie transferu płynności w ramach zrzeszenia.
Bank działa w ramach struktury zrzeszenia Spółdzielcza Grupa Bankowa oraz jest uczestnikiem
Spółdzielczego Systemu Ochrony SGB.
W ramach zrzeszenia Bank może korzystać z :
- kredytu obrotowego w rachunku kredytowym,
- kredytu rewolwingowego,
- kredytu inwestycyjnego,
- kredytu obrotowego.
Maksymalna kwota kredytów w Banku Zrzeszającym nie może przekroczyć jednej z dwóch
poniższych wartości tj. 50 mln zł lub 250 % funduszy własnych.
Bank może wnioskować o pomoc ze środków Spółdzielczego Systemu Ochrony SGB w formie
pożyczki płynnościowej, pożyczki restrukturyzacyjnej, kaucji, gwarancji, poręczenia lub innych
35
zabezpieczeń, nabycia wierzytelności, pożyczki długoterminowej na warunkach zobowiązań
podporządkowanych, objęcia udziałów członkowskich, wniesienia wkładów pieniężnych.
Łączna wartość pomocy nie może przekroczyć 20 % środków stanowiących Fundusz Pomocowy.
18.
Częstotliwość i rodzaj sprawozdawczości w zakresie ryzyka płynności.
Częstotliwość i zakres informacji zarządczej z zakresu ryzyka płynności opisany został w Instrukcji
System Informacji Zarządczej w Banku Spółdzielczym w Dobrzycy oraz w Zasadach zarządzania
ryzykiem płynności w Banku Spółdzielczym w Dobrzycy.
System informacji zarządczej z zakresu ryzyka płynności zawiera m.in. dane na temat:
1) struktury i stabilności źródeł finansowania działalności Banku, ze szczególnym uwzględnieniem
depozytów;
2) stopnia niedopasowania terminów płatności pozycji bilansowych i pozabilansowych;
3) wpływu pozycji pozabilansowych na poziom ryzyka płynności;
4) poziomu aktywów nieobciążonych;
5) analizy wskaźników płynności;
6) ryzyka związanego z płynnością długoterminową;
7) wyników testów warunków skrajnych;
8) stopnia przestrzegania limitów.
XI. Dźwignia finansowa
Wskaźnik dźwigni finansowej wyznaczany jest w Banku zgodnie z przepisami Rozporządzenia CRR i
oznacza wyrażony w procentach udział kapitału Tier 1 w łącznej kwocie aktywów według wartości
bilansowej, powiększonej o łączną kwotę zobowiązań pozabilansowych. Wskaźnik dźwigni
kalkulowany jest zarówno w odniesieniu do w pełni wprowadzonej definicji jak i według definicji
przejściowej kapitału Tier 1 (art. 429 ust. 3 i art. 499 ust. 1 CRR).
Bank nie uznaje ryzyka nadmiernej dźwigni jako ryzyka istotnego, ze względu na jego wysoki poziom
w porównaniu z rekomendowanym poziomem minimalnym wynoszącym 3%.
Według stanu na 31.12.2016 roku wskaźnik dźwigni dla okresu przejściowego osiągnął wartość
10,92%, a dla w pełni prowadzonej definicji 10,83%.
XII. Zasady i procedury dotyczące wyceny zabezpieczeń i zarządzania nimi oraz opis głównych
rodzajów zabezpieczeń
Bank określił szczegółowe zasady ustanawiania prawnych form zabezpieczeń spłaty kredytów w
procedurze „Instrukcja prawnych form zabezpieczeń wierzytelności Banku”.
Bank stosuje w szczególności następujące zabezpieczenia:
1) weksel własny in blanco;
2) poręczenie wekslowe (awal);
3) poręczenie cywilne;
4) gwarancję bankową;
5) przelew (cesję) wierzytelności;
6) przewłaszczenie na zabezpieczenie;
7) zastaw rejestrowy;
8) zastaw finansowy;
9) kaucję;
10) blokadę środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych;
11) hipotekę;
12) oświadczenie patronackie;
13) oświadczenie o poddaniu się egzekucji w akcie notarialnym.
36
Bank może również stosować inne zabezpieczenia, przewidziane przepisami prawa oraz zwyczajami
przyjętymi w obrocie krajowym i zagranicznym.
W procesie kredytowania preferowane są zabezpieczenia umożliwiające pomniejszenie podstawy
naliczenia rezerwy celowej, zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie
zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków.
Zasady i procedury dotyczące wyceny zabezpieczeń i zarządzania nimi określono w załączniku nr 4 do
„Instrukcji monitoringu ekspozycji kredytowych i zabezpieczeń oraz klasyfikacji i tworzenia rezerw
celowych”.
Przed udzieleniem kredytu oraz w trakcie kredytowania pracownik Banku ma obowiązek oceny
wartości zabezpieczenia kredytu, w oparciu o dokumenty/dostępne bazy danych. Ocenę zabezpieczeń
pracownik Banku jest zobowiązany dokonać także w czasie inspekcji, o ile procedury szczegółowe nie
stanowią inaczej.
Ocena wartości rynkowej zabezpieczeń przeprowadzana jest w oparciu o metody statystyczne
(uwzględniające zmiany jakie nastąpiły na rynku nieruchomości w określonym przedziale czasowym)
oraz inne źródła informacji z uwzględnieniem zasad ewidencji zabezpieczeń określonych w odrębnej
instrukcji.
W przypadku finansowania przez bank nabycia, budowy, adaptacji itp. nieruchomości komercyjnych
należy zwrócić szczególną uwagę na źródła spłaty kredytu (podpisane umowy najmu, warunki
projektowanych umów najmu itp.).
Ustalenie wartości nieruchomości
Wycena rzeczoznawcy
Wartość rynkowa nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie ekspozycji kredytowej zabezpieczonej
hipotecznie ustala się na podstawie aktualnej wyceny rzeczoznawcy, dokonanej przez niezależnego
rzeczoznawcę pomniejszonej o powstałe wcześniej obciążenia i opróżnione miejsca hipoteczne w
granicach wygasłej hipoteki, do których właściciel nieruchomości posiada prawo rozporządzania (jeżeli
nie uwzględnia tego wycena rzeczoznawcy) chyba, że:
a. kredyt udzielany jest na spłatę tych wierzytelności a hipoteka zabezpieczająca wierzytelność
Banku zostanie ustanowiona w sposób zapewniający pierwszeństwo zaspokojenia z
nieruchomości albo
b. hipoteka ustanowiona jest przez innego wierzyciela niż Bank – wtedy Bank dopuszcza
możliwość nieuwzględniania tych hipotek w wyliczaniu wartości nieruchomości pod
warunkiem otrzymania pisemnej zgody wierzyciela na wykreślenie tych wpisów oraz
zobowiązania dłużnika do złożenia w Sądzie Rejonowym WKW opłaconego wniosku o ich
wykreślenie, w terminie możliwym do wykonania,
c. wierzycielem z tytułu ustanowionych hipotek jest Bank – wtedy wartość nieruchomości można
pomniejszyć o aktualne saldo uwzględniające bufor bezpieczeństwa na maksymalny LtV.
W przypadku ekspozycji istotnie znaczących (5% funduszy własnych Banku) zabezpieczonych
hipotecznie, Bank powinien wymagać każdorazowo wyceny rzeczoznawcy, która powinna być
aktualizowana co trzy lata.
Pozostałe źródła informacji
W przypadku braku wyceny rzeczoznawcy bądź gdy informacje wynikające z operatu szacunkowego
budzą wątpliwości, można przyjąć za podstawę ustalania wartości nieruchomości:
37
a. wartość z dokumentu zakupu (faktura, akt notarialny itp.), o ile nieruchomość była
przedmiotem zakupu w okresie nie dłuższym niż 2 lata,
b. wartość z dokumentacji projektowej/kosztorysu – w okresie nie dłuższym niż 1 rok od
zakończenia budowy,
c. wartość księgowa – ustalona na podstawie ewidencji środków trwałych lub wartość z
dokumentu zakupu skorygowana wskaźnikiem amortyzacji liniowej,
d. wartości z polisy ubezpieczeniowej (budynki, budowle i in. obiekty),
e. cen GUS (grunty rolne) przy czym uwzględniając specyfikę rynkową poszczególnych gmin
działania Banku należy wartości ogłaszane przez GUS dla województwa wielkopolskiego
korygować wskaźnikiem 0,9 dla Gminy Odolanów i Sośnie i innych lokalizacji, gdzie takie
uzasadnienie wynika z rozeznania pracowników uczestniczących w procesie kredytowym,
f. przeprowadzoną inspekcję (wraz ze sporządzeniem notatki z inspekcji; obligatoryjnie w
sytuacji, gdy przyjmowana jest informacja bankowa jako dokument określający wartość
przedmiotu zabezpieczenia).
W przypadku braku dokumentów wymienionych powyżej Bank ustala wartość nieruchomości
korzystając z wewnętrznej bazy danych DORN oraz inne dostępne bazy danych o rynku
nieruchomości, raporty i analizy dotyczące rynku nieruchomości.
Metody ustalania wartości
Do oszacowania wartości zabezpieczenia wytypować należy co najmniej 3 dane o nieruchomościach
podobnych do szacowanej tj. rodzaj, stan techniczny, położenie.
Przy szacowaniu wartości nieruchomości należy wyeliminować skrajne wartości typowanych do
porównania nieruchomości, których ceny znacząco odbiegają od pozostałych.
O ile do oszacowania wartości zabezpieczenia pracownik wytypuje oferty sprzedaży, w celu urealnienia
tych wartości (ceny sprzedaży ofertowe są cenami zawyżonymi) należy średnią cenę ofertową
pomnożyć przez wskaźnik: 0,85 dla nieruchomości i 0,80 dla ruchomości.
Porównaniu podlega cena 1m2w/ 1ha (w przypadku gruntów rolnych) powierzchni nieruchomości
stanowiącej przedmiot kredytowania/ zabezpieczenia (z umowy zawartej przez wnioskodawcę) z
przeciętnymi cenami obowiązującymi na danym rynku lokalnym.
Nieruchomości przyjęte do porównań powinny być wybrane spośród transakcji zawartych w okresie nie
dłuższym niż 2 lata, a w przypadku cen ofertowych – w okresie roku, o ile analiza rynku nie wskazuje
na spadek cen.
Ustalenie wartości pozostałych zabezpieczeń
Do ustalenia wartości innych niż hipoteka zabezpieczeń, tj.:
a) zastaw, przewłaszczenie - stosuje się postanowienia jak dla nieruchomości, z tym, że ustalenia
wartości zabezpieczenia z dokumentu zakupu można dokonać o ile od daty zakupu upłynęło
nie więcej niż 6 miesięcy,
b) blokada środków, kaucja – stosuje się postanowienia obowiązującej w Banku instrukcji
prawnych form zabezpieczeń; wartość zabezpieczenia określa się jako wysokość środków z
umowy kaucji,
c) poręczenie cywilne, wekslowe – stosuje się postanowienia obowiązującej w Banku instrukcji
oceny zdolności kredytowej konsumentów oraz poręczycieli; wartość zabezpieczenia określa
się jako kwota poręczanego kredytu/pożyczki z umowy poręczenia jednak nie więcej niż
kwota wynikająca z oceny zdolności kredytowej, przy czym wielkość i jakość majątku
poręczyciela powinna składać się na ocenę wiarygodności i jakości zabezpieczenia,
38
d) weksel własny in blanco kredytobiorcy – stosuje się postanowienia obowiązującej w Banku
instrukcji produktowej oraz ewidencji zabezpieczeń; wartość zabezpieczenia określa się jako
kwota majątku nie obciążonego zabezpieczeniem przy czym forma ta stosowana powinna być
tylko w sporadycznych przypadkach klientów Banku o znanej Bankowi wiarygodności i/lub
jako uzupełnienie zabezpieczenia; w przypadku klientów indywidualnych, dla ustalenia
obciążeń na rzecz innych wierzycieli z tytułu hipoteki na nieruchomości stanowiącej własność
klienta, można wykorzystać informację zawartą w raporcie BIK SA dotyczącą zabezpieczeń
czy rodzajów posiadanych kredytów/ pożyczek.
Weryfikacja wartości zabezpieczeń
Przed udzieleniem kredytu oraz w trakcie kredytowania pracownik Banku ma obowiązek
zweryfikowania wartości zabezpieczeń rzeczowych kredytu w oparciu o dostępne źródła informacji, jak
również dokonania ich oceny w czasie inspekcji, o ile procedury szczegółowe nie stanowią inaczej.
Zadaniem inspekcji jest:
a) weryfikacja opisu stanu nieruchomości z operatu szacunkowego z jej faktycznym stanem, ze
szczególnym uwzględnieniem opisu i stanu technicznego budynku lub budynków, opisu i stanu
technicznego infrastruktury, otoczenia pod względem rzetelności sporządzenia operatu,
b) własna ocena nieruchomości przez pracownika pod kątem jej wartości, jako zabezpieczenia
wierzytelności Banku.
Celem przeprowadzanej przez pracownika Banku weryfikacji operatu szacunkowego nieruchomości
jest zweryfikowanie czy wartość wyznaczona przez rzeczoznawcę odbiega od cen oferowanych/
transakcyjnych podobnych do szacowanej nieruchomości.
W przypadku, gdy przedmiotem zabezpieczenia hipotecznego jest grunt rolny, a jego wartość ustalona
wg cen GUS nie przekracza maksymalnego LtV, nie wymaga się weryfikacji tak ustalonej wartości
nieruchomości.
Nieruchomości komercyjne wycenione przez rzeczoznawców majątkowych metodą dochodową,
weryfikować należy na podstawie oceny możliwości dochodowych przy danym sposobie użytkowania
lub gdy przewidywany jest inny sposób użytkowania nieruchomości na podstawie możliwości
dochodowych przy innym sposobie użytkowania.
W przypadku, gdy wycena budzi wątpliwości co do rzetelności lub zawiera błędy, należy zażądać
przedstawienia przez klienta wyceny sporządzonej przez innego rzeczoznawcę lub zwrócić się za
pośrednictwem klienta do rzeczoznawcy o dokonanie poprawek.
Fakt przeprowadzenia weryfikacji pracownik Banku odnotowuje w sporządzanej analizie/informacji o
sytuacji ekonomiczno-finansowej kredytobiorcy przy czym jeżeli wartość w wyniku weryfikacji w
stosunku do wartości:
a) z operatu szacunkowego rzeczoznawcy:
a. różni się o mniej niż 10% - przyjmujemy wartość wyceny rzeczoznawcy,
b. jest niższa o więcej niż 10% – przyjmujemy wartość niższą,
c. jest wyższa – przyjmujemy wartość z wyceny rzeczoznawcy
b) z innych źródeł niż operat szacunkowy rzeczoznawcy np. z polisy ubezpieczeniowej przyjmuje się wartość oszacowania,
Aktualizacja wartości nieruchomości w Banku w trakcie okresu kredytowania przebiega następująco:
a.
Komórka monitorująca gromadzi dane na temat średniorocznych zmian cen
nieruchomości (odrębnie dla nieruchomości mieszkalnych, rolniczych oraz
komercyjnych) w oparciu o informacje wymienione powyżej ,
39
Na podstawie zgromadzonych informacji Komórka monitorująca analizuje ceny
nieruchomości, określa wskaźnik cen oraz ich trend w okresie 12 miesięcy i wraz z
uzasadnieniem przedstawia Zarządowi do zatwierdzenia.
Pracownicy monitorujący daną ekspozycję dokonują aktualizacji w systemie ewidencyjno – księgowym
zabezpieczeń co najmniej w przypadku:
b.
a) znaczącego spadku rynkowych cen nieruchomości (o 20%) – na podstawie zatwierdzonych
przez Zarząd informacji,
b) spadku wartości zabezpieczenia w okresie kredytowania stwierdzonego w wyniku monitoringu
ekspozycji danego kredytobiorcy.
W odniesieniu do ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie podlegających Rekomendacji
S w okresie kredytowania poziom wskaźnika LtV nie powinien przekraczać poziomu określonego w
momencie udzielenia kredytu chyba, że wzrost wskaźnika wynika z decyzji Banku o udzieleniu innych
zadłużeń zabezpieczonych dana nieruchomością, bądź wzrost LtV wynika ze spadku wartości
nieruchomości maksymalnie o 20% w przeciwnym razie należy dążyć do zwiększenia zabezpieczenia
wierzytelności zgodnie z zapisami umowy kredytu i/lub umowy zabezpieczenia pod rygorem
wypowiedzenia umowy kredytu,
Ocena ryzyka
Pracownik Banku analizując ryzyko związane z danym zabezpieczeniem winien m.in. uwzględniać:
1) rodzaj hipoteki i jej wpływ na ograniczanie ryzyka,
2) miejsce Banku w kolejności zaspokajania się z hipoteki,
3) kolejność zaspokajania się, w przypadku kredytów konsorcjalnych,
4) ryzyko w przypadku zabezpieczenia na innej niż własność formie, np. spółdzielczymwłasnościowym prawie do lokalu, na współwłasności nieruchomości, na nieruchomościach,
z którymi związane są służebności itp.,
5) wyższe ryzyko mogące powstać w sytuacji, gdy nieruchomość stanowiąca zabezpieczenie
ekspozycji nie jest własnością dłużnika.
Pracownik Banku dokonując inspekcji nieruchomości, w przypadkach wskazanych w Podręczniku,
weryfikuje opis stanu nieruchomości z operatu szacunkowego z jej faktycznym stanem, ze szczególnym
uwzględnieniem:
1) opisu i stanu technicznego budynku lub budynków,
2) opisu i stanu technicznego infrastruktury,
3) otoczenia pod względem rzetelności sporządzenia operatu,
4) własnej oceny nieruchomości pod kątem jej wartości jako zabezpieczenia wierzytelności
Banku.
2. Stwierdzenie wysokiego ryzyka dla Banku jest podstawą, aby przyjąć wartość uwzględniającą
sytuację wymuszonej sprzedaży:
1) określoną przez rzeczoznawcę w operacie szacunkowym lub
2) wartość z wyceny przemnożoną przez współczynnik 0,8.
XIII. Opis systemu kontroli wewnętrznej
W Banku funkcjonuje system kontroli wewnętrznej, który jest dostosowany do struktury
organizacyjnej, wielkości i stopnia złożoności działalności Banku.
Celem systemu kontroli wewnętrznej jest zapewnienie:
1) skuteczności i efektywności działania Banku,
2) wiarygodności sprawozdawczości finansowej,
3) przestrzegania zasad zarządzania ryzykiem w Banku,
40
4)
5)
zgodności działania Banku z przepisami prawa, regulacjami wewnętrznymi i standardami
rynkowymi,
bezpieczeństwa środowiska teleinformatycznego i informacji.
System
kontroli
wewnętrznej
chroni
zasoby
Banku,
zapewnia
wysoką
jakość
i niezawodność informacji oraz zgodność działania z przepisami prawa, a także eliminuje
występowanie nieprawidłowości i błędów.
System kontroli wewnętrznej identyfikuje i ocenia istotne czynniki zewnętrzne i wewnętrzne, które
mogą niekorzystnie wpłynąć m.in. na adekwatność kapitałową, rentowność operacji, wiarygodność
sprawozdawczości, przestrzeganie przepisów i regulacji wewnętrznych.
W ramach systemu kontroli wewnętrznej Bank wyodrębnia m.in.:
1) funkcję kontroli mającą za zadanie zapewnienie przestrzegania mechanizmów kontrolnych
dotyczących w szczególności zarządzania ryzykiem w Banku,
2) niezależną komórkę audytu wewnętrznego, której funkcje pełni Departament Audytu
Spółdzielczego Systemu Ochrony SGB, mającą za zadanie badanie i ocenę, w sposób
niezależny i obiektywny, adekwatności i skuteczności systemu zarządzania ryzykiem i
systemu kontroli wewnętrznej.
3) ocena ryzyka braku zgodności, która przebiega na podstawie Instrukcji zarządzania ryzykiem
braku zgodności.
Mechanizmy kontrolne przyjęte w Banku wbudowane są w funkcjonujące w Banku procesy, czynności,
w codzienną działalność operacyjną Banku.
Rada Nadzorcza sprawuje nadzór nad wprowadzeniem w Banku systemu zarządzania,
tj. systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej oraz ocenia jego
adekwatność i skuteczność.
Zarząd odpowiada za zaprojektowanie, wprowadzenie oraz działanie skutecznego systemu
zarządzania, tj. systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej oraz procesu
szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego.
zatwierdził:
sporządził/a:
ZARZĄD
Banku Spółdzielczego
w Dobrzycy
zweryfikowała:
41
Załącznik nr 1
Do informacji z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału
według stanu na dzień 31.12.2016 roku
Oświadczenie Zarządu
na temat adekwatności ustaleń dotyczących zarządzania ryzykiem.
Zarząd Banku Spółdzielczego w Dobrzycy z siedzibą w Dobrzycy, ul. Nowa w, 63-330
Dobrzyca, niniejszym oświadcza, iż ustalenia opisane w dokumencie „Informacje z zakresu
profilu ryzyka i poziomu kapitału Banku Spółdzielczego w Dobrzycy według stanu na dzień
31.12.2016 roku” są adekwatne do stanu faktycznego, a stosowane systemy zarządzania
ryzykiem są odpowiednie z punktu widzenia profilu i strategii ryzyka Banku.
ZARZĄD
Banku Spółdzielczego
w Dobrzycy
Bank Spółdzielczy
w Dobrzycy
............................................................
(pieczęć firmowa)
Dobrzyca, dnia 10.05.2017 roku
42
Załącznik nr 2
Do informacji z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału
według stanu na dzień 31.12.2016 roku
Oświadczenie Zarządu
na temat ogólnego profilu ryzyka związanego ze strategią działalności
Zarząd Banku Spółdzielczego w Dobrzycy oświadcza, iż profil ryzyka Banku wynika
z obowiązujących w Banku: „Strategii zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka w Banku
Spółdzielczym w Dobrzycy”, „Strategii działania Banku na lata 2016-2020” jak i regulacji dotyczących
zarządzania poszczególnymi istotnymi rodzajami ryzyka w Banku.
W 2016 roku Bank dokonywał pomiaru oraz oceny ryzyka, zgodnie z zapisami przepisów nadzorczych,
tj. Uchwał, Rekomendacji Komisji Nadzoru Finansowego, a także z zasadami wynikającymi z Pakietu
CRDIV/CRR.
Ogólny profil ryzyka w Banku, zawarty w Założeniach do planu ekonomiczno-finansowego Banku
Spółdzielczego w Dobrzycy sporządzonego na 2016 rok został określony na podstawie wybranych
wskaźników (ich poziomu granicznego) zatwierdzonego przez Zarząd i Radę Nadzorczą.
Według stanu na dzień 31.12.2016 r. przyjęte przez Bank wskaźniki ukształtowały się na poziomie:
Wyszczególnienie
Wskaźniki akceptowalnego poziomu ryzyka*
Założenia
planu
Wykonanie Realizacja
finansowego
Ryzyko kredytowe:
Udział kredytów w sumie bilansowej
65,45%
63,30%
96,7%
Wskaźnik pokrycia kredytów depozytami i funduszami własnymi
140,72%
148,96%
105,9%
Wskaźnik jakości kredytów ogółem
2,57%
1,91%
74,3%
Wskaźnik jakości detalicznych ekspozycji kredytowych (DEK)
Wskaźnik jakości ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie
(EKZH)
1,00%
1,00%
100,0%
2,30%
0,90%
39,1%
Wskaźnik płynności krótkoterminowej (M2)
1
1,13
113,0%
Wskaźniki pokrycia aktywów niepłynnych i aktywów o ograniczonej
płynności funduszami własnymi i środkami obcymi niestabilnymi (M4)
1
1,08
108,0%
Wynik z tytułu odsetek
7 087
7 948
112,2%
Marża odsetkowa
2,73%
2,90%
106,2%
Marża graniczna
1,69%
1,19%
70,4%
Rozpiętość oprocentowania
2,70%
2,78%
103,0%
Ryzyko płynności
Ryzyko stopy procentowej
43
Ryzyko operacyjne:
Koszty ryzyka operacyjnego nie wyższe niż 4% wymogu kapitałowego
80%
74,60%
93,3%
Wskaźnik rotacji kadr
1%
6,38%
638,0%
5%
0,90%
18,0%
2,0%
0,30%
15,0%
Łączny (całkowity) współczynnik wypłacalności
19,82%
20,78%
104,84%
Współczynnik kapitału Tier podstawowy I
18,80%
19,71%
104,84%
Współczynnik kapitału Tier I
18,80%
19,71%
104,84%
Wewnętrzny współczynnik wypłacalności*
Depozyty ogółem
19,79%
20,08%
101,47%
206 650
250 309
121,13%
Suma bilansowa
261 118
301 375
115,42%
Kredyty ogółem
170 910
190 768
111,62%
ROE (netto)*
4,33%
7,80%
180,14%
ROA (netto)*
0,57%
0,97%
170,18%
Marża pozaodsetkowa*
0,77%
0,76%
98,70%
Wynik finansowy netto
1 475
2 746
186,17%
Fundusze własne brutto
33 860
33 859
100,00%
Kapitał założycielski*
29 442
29 417
99,92%
Wysokość utworzonej rezerwy na ryzyko ogólne
1 810
1 810
100,00%
Ryzyko walutowe
Skala działalności walutowej jako % obrotów
Pozycja całkowita % funduszy własnych
Wskaźniki finansowe
Uzyskane wartości powyższych wskaźników potwierdzają, iż ogólny profil ryzyka w Banku jest
adekwatny do przyjętych założeń, określających tolerancję na ryzyko.
Bank Spółdzielczy w Dobrzycy podejmował w 2016 roku działania zmierzające do zapewnienia
prowadzenia działalności na bezpiecznym poziomie wynikającym z przyjętych i zatwierdzonych przez
Radę Nadzorczą założeń i celów strategii działania Banku, strategii zarządzania ryzykami,
poszczególnych procedur oraz założeń do Planu ekonomiczno - finansowego. Podejmowane prze Bank
działania zapewniały stabilny i zrównoważony rozwój.
Występujące w Banku ryzyko wynikało ze standardowych produktów bilansowych. Poziom limitów
dopuszczalnej ekspozycji na ryzyko, stosowana polityka i metody zarządzania ryzykami przyczyniały
się do prowadzenia bezpiecznej i rentownej działalności.
W 2016 roku nie dokonywano zmian organizacyjnych i operacyjnych wpływających na profil ryzyka
kredytowego. Nie zidentyfikowano nowych istotnych czynników ryzyka kredytowego ani istotnych
słabych stron w procesie zarządzania tym ryzykiem.
Miary płynności kształtowały się na bezpiecznym poziomie, powyżej ustalonych norm.
Nie wystąpiło ryzyko utraty płynności, ani symptomy wskazujące na konieczność uruchomienia planu
awaryjnego płynności. Jednakże ryzyko płynności było w 2016 roku najbardziej istotnym ryzykiem.
Na to ryzyko Bank utworzył dodatkowy wymóg kapitałowy w wysokości 473 772,- zł.
44
Profil ryzyka operacyjnego w tym braku zgodności, walutowego oraz kapitałowego
się na poziomie akceptowalnym przez Radę Nadzorczą Banku.
utrzymywał
ZARZĄD
Banku Spółdzielczego
w Dobrzycy
Bank Spółdzielczy
w Dobrzycy
............................................................
(pieczęć firmowa)
Dobrzyca, dnia 10.05.2017 roku
45