Przewodnik rynkowy 2012
advertisement
Przewodnik rynkowy 2012 Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Seulu 4F, Dongkyung Building 604 Hannam Dong, Yongsan Gu 140–210 Seoul Republic of Korea tel.: +82 2 3785-2471 fax: +82 2 797-0853 e-mail: [email protected] http://seoul.trade.gov.pl Spis treści Wprowadzenie …………………………….…………………………………………………………...3 1. Republika Korei – podstawowe informacje ........…………………….………………………….5 1.1. Położenie geograficzne, klimat, ludność ………………………….………………..............5 1.2. Podział administracyjny, system polityczny ……………….………………………...........6 1.3. Transport i komunikacja …………………………………………………………………….7 1.4. Praktyczne wskazówki…………………………..…………………………….…………..…7 2. Gospodarka Republiki Korei …………………………….………………………………………..9 2.1. Podstawowe wskaźniki gospodarcze Republiki Korei …………………………...…….12 2.2. Sytuacja w kluczowych sektorach gospodarki koreańskiej ……………………………..15 3. Współpraca gospodarcza z Polską…………………………….………………………………...17 3.1. Prawno-traktatowe podstawy współpracy …………………………………………….…17 3.2. Współpraca handlowa ……………………………..…………………………………….…17 3.3. Współpraca inwestycyjna …………………………………………………………………..20 3.4. Bariery w rozwoju współpracy handlowej i inwestycyjnej ………………………….….21 4. Poradnik eksportera ………………………………………………………………………............22 4.1. Bariery dostępu do rynku koreańskiego ………………………………………………….22 4.2. Umowa o wolnym handlu pomiędzy Unią Europejską a Republiką Korei ……..........26 4.3. Zamówienia publiczne ………………………………………………………………...........28 4.4. Targi i wystawy w Republice Korei ……………………………………………………….29 4.5. Programy unijne dla polskich przedsiębiorstw zainteresowanych koreańskim rynkiem ......................................................................................................................................31 4.6. Praktyczne wskazówki dla eksporterów do Korei ………………………………………34 5. Poradnik importera …………………….…………………………………………………………36 6. Poradnik inwestora …………………….…………………………………………………………37 6.1. Zasady zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej w Republice Korei ..….37 6.2. System finansowy w Republice Korei …………………….………………………………39 6.3. System podatkowy w Republice Korei ……………………………………………………39 6.4. Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców ……………...……..…………………41 6.5. Ochrona własności przemysłowej w Republice Korei ………….……….………………43 6.6. System zachęt dla inwestorów zagranicznych ………………...…………………………43 7. Wybrane aspekty kultury koreańskiej w biznesie ………....………….....…….………………47 8. Ważne adresy i linki ………………………………..…………….……………………………….54 Wprowadzenie Szanowni Państwo, Już od ponad 20 lat Rzeczpospolita Polska oraz Republika Korei utrzymują stosunki dyplomatyczne. W ciągu tego okresu oba państwa stały się ważnymi partnerami gospodarczymi zarówno w wymianie handlowej, jak i w inwestycjach. Polska jest dla Korei najważniejszym rynkiem wśród państw Unii Europejskiej, które weszły do Wspólnoty w maju 2004 r. Obecność naszego kraju w strukturach Unii Europejskiej ma również duże znaczenie dla napływu koreańskich inwestycji bezpośrednich. Polska może poszczycić się największym w Europie Środkowej napływem kapitału inwestycyjnego z Korei. Odległość i ukierunkowanie geograficzne polskiego eksportu sprawiają, że Republika Korei jest dla większości polskich firm obszarem nieznanym. Po dokładniejszej analizie okazuje się jednak, iż jest to rynek oferujący interesujące możliwości rozwoju współpracy biznesowej. Niniejsze opracowanie adresowane jest do firm zainteresowanych nawiązaniem współpracy z partnerami koreańskimi. Ponadto różnorodność informacji zawartych w przewodniku pozwoli na wzbogacenie wiedzy przedsiębiorców już współpracujących z tutejszym biznesem oraz stanowić będzie źródło praktycznych wskazówek przydatnych w trakcie pobytu w Republice Korei. W przewodniku staramy się również odpowiedzieć na coraz częściej pojawiające się pytania odnośnie możliwości inwestowania na rynku koreańskim przez firmy zagraniczne, jak również zapoznać Państwa z podstawami kultury koreańskiej mającej wpływ na kształtowanie relacji w biznesie. Przewodnik rynkowy został wydany przez Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Seulu, jako element działań promocyjnych zaakceptowanych i finansowanych przez Ministerstwo Gospodarki RP, stąd powielanie informacji zawartych w opracowaniu w jakiejkolwiek formie może odbyć się za zgodą Wydziału lub Ministerstwa Gospodarki. Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Seulu będzie zobowiązany za wszelkie uwagi i sugestie odnośnie treści i formy opracowania. Mamy nadzieję, iż zarówno forma, jak i zawartość merytoryczna niniejszego opracowania spotkają się z Państwa uznaniem. Karol Pęczak Kierownik Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasada RP w Seulu Seul, 5 grudnia 2012 r. Republika Korei – informacje wstępne 1. Republika Korei – podstawowe informacje 1.1. Położenie geograficzne, klimat, ludność Położenie geograficzne Republika Korei położona jest na Półwyspie Koreańskim, rozciągającym się na 1 000 km z południa na północ (od 33’06’40 N do 43’00’39 N). Przeciętna szerokość półwyspu (ograniczonego współrzędnymi 124’11’00 E oraz 131’52’08 E) to ok. 300 km. Republika Korei posiada granice morskie z Chinami oraz Japonią, a także granicę lądową z Koreańską Republiką Ludowo-Demokratyczną. Koreę Południową od Północnej na całej szerokości półwyspu rozdziela obszar strefy zdemilitaryzowanej (demilitarized zone – DMZ), co wynika z faktu, iż po konflikcie w latach 1950-1953 państwa te nie podpisały traktatu pokojowego i są formalnie w stanie wojny. Granica lądowa jest zamknięta. Powierzchnia Republiki Korei to 99 313 km2, natomiast całego Półwyspu Koreańskiego 222 154 km2. Korea Południowa jest krajem górzystym (ok. 70% powierzchni to góry). Klimat Lokalizacja geograficzna Republiki Korei odpowiada lokalizacji Grecji i Hiszpanii na kontynencie europejskim. Silny wpływ kontynentalizmu azjatyckiego oraz sąsiedztwo Oceanu Spokojnego sprawiają jednak, że klimat panujący w Korei różni się znacznie od klimatu śródziemnomorskiego. W Korei występują 4 pory roku: Zima, trwająca od późnego listopada do końca lutego z temperaturami dochodzącymi do -15oC. Wiosna, rozpoczynająca się chłodnym marcem, trwająca do końca maja z temperaturami do +25oC. Ta pora roku jest stosunkowo sucha z przelotnymi deszczami lub burzami. Lato, trwające od czerwca do końca sierpnia, charakteryzuje się obfitymi opadami monsunowymi (od końca czerwca nawet do pierwszych dni sierpnia), po czym następuje okres upałów potęgowanych wilgotnym, parnym powietrzem. Odczuwalna temperatura może dochodzić nawet do +40oC. Jesień rozpoczyna się we wrześniu i trwa do późnego listopada. Zazwyczaj jest ciepła i bezdeszczowa. We wrześniu i październiku, zwłaszcza na południu kraju zdarzają się jednak tajfuny. 5 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Republika Korei – informacje wstępne Ludność Według danych Statistics Korea z czerwca 2012 r., Republikę Korei zamieszkuje ponad 50 mln osób, z czego 99,9% stanowią Koreańczycy. Dla porównania społeczeństwo północnokoreańskie to ok. 24 mln obywateli. Średnia gęstość zaludnienia wynosi 504 mieszkańców na km2 (w przypadku Polski wskaźnik ten wynosi 125,3 os/km2). Ukształtowanie powierzchni i koncentracja przemysłów wokół ośrodków miejskich sprawiają, że główne skupiska ludności przypadają na zaledwie kilka miast. Co istotne, ponad 85% społeczeństwa koreańskiego żyje w miastach liczących powyżej 50 tys. mieszkańców. Do najważniejszych ośrodków miejskich należą: Seul – 10 mln mieszkańców (jednak w obszarze całej aglomeracji seulskiej, tj. w promieniu ok. 70 km od centrum stolicy zamieszkuje 40% ludności Korei Południowej), Busan (drugi co do wielkości ośrodek gospodarczy kraju, miasto portowe) – ponad 4 mln mieszkańców, Incheon (czyt. inczon, miasto portowe w pobliżu Seulu, którego nazwę przyjęło największe w Korei lotnisko międzynarodowe) – 2,5 mln mieszkańców, Daegu (czyt. tegu) – 2,5 mln mieszkańców, Daejon (czyt. tedzon) – 1,5 mln mieszkańców, Gwangju (czyt. kłangdzu) – 1,5 mln mieszkańców. Jednym z najpoważniejszych wyzwań stojących przed Koreą Południową jest postępujący proces starzenia się społeczeństwa. Kraj ten cechuje bardzo niska stopa urodzeń. 1.2. Podział administracyjny, system polityczny Podział administracyjny kraju Republika Korei podzielona jest na 9 prowincji (Do), będących odpowiednikami polskich województw. Prowincje dzielone są na miasta (Si) i odpowiedniki polskich powiatów (Gun). Za miasto uważa się lokalizację z populacją przekraczającą 50 tys. mieszkańców. System polityczny Republiki Korei Korea Południowa jest demokracją parlamentarną. Na czele państwa stoi prezydent, który jest głównym ośrodkiem władzy wykonawczej oraz zwierzchnikiem sił zbrojnych. Prezydent jest bezpośrednim zwierzchnikiem licznych agencji rządowych i urzędów centralnych. Sprawuje swoją władzę za pośrednictwem Rady Państwa, składającej się z 15-30 członków. Wybierany jest w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję bez możliwości reelekcji. Od 25 lutego 2008 stanowisko to piastuje Lee Myung-bak członek konserwatywnej partii Hannara (Grand National Party). W dniu 19 grudnia 2012 r. odbędą się kolejne wybory prezydenckie. Prezydent Republiki Korei powołuje premiera, który po zatwierdzeniu przez parlament staje na czele rządu (jego członkowie również powołani są przez prezydenta). Premier jest 6 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Republika Korei – informacje wstępne odpowiedzialny za koordynację pracy ministerstw. Obecnie urząd ten sprawuje Chung Unchan. Władzę ustawodawczą sprawuje Zgromadzenie Narodowe składające się z 299 członków wybieranych na czteroletnie kadencje. 245 posłów pochodzi z okręgów jednomandatowych, a pozostałych 54 wybieranych jest na mocy ordynacji proporcjonalnej. Obecnie 168 miejsc w Zgromadzeniu Narodowym należy do członków konserwatywnej partii Hannara, a 84 do liberalnej Partii Demokratycznej (Minju-dang). 1.3. Transport i komunikacja Republika Korei czyni od lat starania, aby stać się jednym z centrów komunikacyjnych Azji Wschodniej, stąd do najważniejszych projektów infrastrukturalnych zaliczane są te, które związane są z rozbudową lotnisk i portów morskich oraz wewnętrznych sieci autostrad i połączeń kolejowych. Porty lotnicze – na terenie kraju zlokalizowanych jest 15 cywilnych lotnisk pasażerskich, z czego do największych portów oferujących połączenia międzynarodowe należą SeoulIncheon, Seoul-Gimpo, Busan, Daegu. Połączenia z Europą realizowane są poprzez lotniska z Seoul-Incheon oraz Busan. Sieć kolejowa – całkowita długość kolejowych linii pasażerskich wynosi w Korei 3,4 tys. km. Wśród najważniejszych połączeń kolejowych należy wymienić pociągi typu KTX (Korea Train Express) oferujące połączenia na trasie Seul–Daejon–Daegu–Busan. Trasę o długości prawie 400 km pociąg pokonuje w czasie 2 godz. 40 min., co jest istotną alternatywą dla zatłoczonych autostrad. Koszt połączenia Seul–Busan wynosi ok. 35 EUR (50 tys. KRW). Porty morskie – dwa główne porty morskie Republiki Korei to Busan i Incheon. Oba porty obsługują połączenia statków handlowych z największymi portami w Europie. Sieć autostradowa – pomimo górzystego ukształtowania kraju, Korea Południowa posiada bardzo dobrze rozwiniętą sieć autostrad i dróg ekspresowych. Ich łączna długość przekroczyła 3 tys. km. Autostrady i drogi ekspresowe w Korei są płatne. Przykładowo, za blisko 400 km trasę z Seulu do Busan (najdłuższe połączenie drogowe w kraju) należy zapłacić ok. 20 EUR. Transport miejski – we wszystkich głównych miastach Korei (Seoul, Busan, Daegu, Incheon, Gwangju, Daejon) dostępne są linie metra. Metro w Seulu obejmuje 9 niezależnych linii z prawie 300 stacjami. Dzienna zdolność przewozowa seulskiego metra to ponad 6 mln pasażerów. W Korei bardzo popularnym środkiem transportu, jak również relatywnie tanim są taksówki. 1.4. Praktyczne wskazówki Jednostka płatnicza Jednostką płatniczą jest won południowokoreański (symbol KRW). W 2012 r. średni kurs KRW w stosunku do EUR oscylował wokół 1 400 KRW. Wymiany walut można dokonać w bankach lub kantorach, jednak 95% placówek handlowych w Korei akceptuje płatności kartami kredytowymi. 7 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Republika Korei – informacje wstępne Godziny pracy W przypadku instytucji rządowych i firm prywatnych oficjalne godziny pracy to 9:00 – 18:00. Banki czynne są w godzinach 9:30 – 16:30. Domy towarowe i centra handlowe czynne są często do 24:00. Dni wolne od pracy Nowy Rok Nowy Rok Księżycowy Dzień Ruchu Niepodległości Urodziny Buddy Dzień Dziecka Dzień Pamięci (Memorial Day) Dzień Wyzwolenia Chusok (odpowiednik święta dziękczynienia) Dzień Utworzenia Korei Boże Narodzenie 1 stycznia 30 dzień 12 miesiąca oraz 1 i 2 dzień pierwszego miesiąca zgodnie z kalendarzem księżycowym (przełom stycznia i lutego) 1 marca 8 dzień czwartego miesiąca zgodnie z kalendarzem księżycowym (zazwyczaj początek maja) 5 maja 6 czerwca 15 sierpnia 14, 15, 16 dzień ósmego miesiąca zgodnie z kalendarzem księżycowym (zazwyczaj przełom września i października) 3 października 25 grudnia Telefony alarmowe i informacyjne (dostępne dla obcokrajowców) Policja Straż pożarna i pogotowie ratunkowe Informacja telefoniczna Informacja turystyczna 112 119 114 1330 Szpitale (z dostępnymi klinikami międzynarodowymi) Seoul National University Hospital Severance Hospital Asan Medical Center Samsung Medical Center Sooncheonhyang Hospital Tel.: 02-2072-0505; www.snuh.org Tel.: 02-361-6540; www.severance.or.kr Tel.: 02-2224-5001; www.amc.seoul.kr Tel.: 02-3410-0200; www.samsunghospital.com Tel.: 02-709-9158; www.schuh.ac.kr 8 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Gospodarka Republiki Korei 2. Gospodarka Republiki Korei Korea Południowa należy do krajów, które w ostatnim półwieczu osiągnęły najbardziej spektakularny sukces gospodarczy. W ciągu zaledwie jednego pokolenia jeden z najbiedniejszych krajów awansował do grona najbardziej rozwiniętych i najbardziej zaawansowanych technologicznie gospodarek świata. Jeszcze na początku lat 60. Dochód Narodowy Brutto (DNB) na osobę w Korei Południowej osiągał niewiele ponad 100 USD, czyli poziom porównywalny z najsłabiej rozwiniętymi krajami Afryki. Wówczas DNB per capita w Republice Korei stanowił zaledwie ok. 3,5% produktu wypracowywanego przez przeciętnego obywatela Stanów Zjednoczonych, 18,0% DNB per capita Japonii oraz niecałe 25% średniego poziomu DNB per capita na świecie. Obecnie stanowi ok. 40% dochodu per capita w Stanach Zjednoczonych, ok. 46% w Japonii i aż 237% średniej światowej. DNB per capita w Korei Południowej jest prawie dwukrotnie wyższy niż w Polsce. W okresie od początku lat 60. do chwili obecnej, Korea Południowa może poszczycić się wyjątkowo wysokim tempem wzrostu gospodarczego - rzędu 7,1% rocznie. W tym czasie w szybszym tempie rozwijały się jedynie takie kraje, jak Oman (roczny wzrost PKB rzędu 8,9% głównie dzięki skokowym wzrostom pod koniec lat 60. i w połowie lat 70.), Singapur (7,9%) i Chiny (7,8%). Gospodarka światowa rosła w rocznym tempie 3,7%, USA w tempie 3,3%, a Japonii 4,5%. 9 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Gospodarka Republiki Korei Ten ogromny postęp, jaki dokonał się na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci w gospodarce koreańskiej, był możliwy m.in. dzięki konsekwentnej polityce gospodarczej ukierunkowanej na rozwój wybranych gałęzi przemysłu oraz eksportu, przy jednoczesnym wsparciu nauki. Począwszy od lat 60. władze Korei Południowej przyjęły strategię opartą na wspieraniu przemysłu, głównie z myślą o rozwoju eksportu. Pomoc państwa najczęściej w postaci dotacji i subwencji kierowana była w szczególności do przedsiębiorstw dużych, które dysponowały większymi środkami i dzięki temu były bardziej skłonne do rozwijania działalności badawczo-rozwojowej. W latach 70. na wsparcie rządu w coraz większym stopniu mogły liczyć przedsiębiorstwa przemysłu ciężkiego, np. chemicznego i stoczniowego. Prowadzenie polityki protekcjonistycznej wobec dużych firm określonych branż stworzyło sprzyjające warunki do tworzenia się w tym kraju wielkich konglomeratów (tzw. chaeboli), które stworzyły rodzaj konkurencji oligopolistycznej. W latach 80., gdy wielkie koncerny stały się wystarczająco silne, wprowadzono szereg działań liberalizujących. Jednak zarówno liberalizacja handlu (ograniczenie subsydiów eksportowych oraz zwiększenie dostępności rynku koreańskiego), jak i wprowadzenie uregulowań prawnych o charakterze prokonkurencyjnym i deregulacyjnym, nie zaszkodziły chaebolom na tyle, by utraciły swoją wiodącą rolę w gospodarce Korei Południowej. Do dnia dzisiejszego cechą charakterystyczną gospodarki koreańskiej jest wysoki udział ogromnych konglomeratów w tworzeniu PKB tego kraju 1 . W roku ubiegłym największy koreański konglomerat, Samsung Group, wytworzył ok. 20% koreańskiego eksportu i ponad 5% PKB. Lata 90. przyniosły dalszą liberalizację handlu i kwestii związanych z napływem bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ). Rząd w dalszym ciągu koncentrował się na udzielaniu wsparcia gałęziom przemysłu o najwyższej wartości dodanej, jednak w coraz większym stopniu był to przemysł wysokich technologii2. W 2009 r. największymi koreańskimi chaebolami pod względem wartości aktywów były: Samsung Group, LG Group, SK Corporation, Hyundai Group oraz Hanjin. 2 Korea as a Knowledge Economy. Evolutionary Process and Lessons Learned, The International Bank for Reconstruction and Development/The World Bank, Washington, D.C., 2006, s. 4. 1 10 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Gospodarka Republiki Korei Republika Korei nie osiągnęłaby tak długotrwałego wzrostu gospodarczego, gdyby koncentrowano się jedynie na wykorzystywaniu atutu taniej siły roboczej. W obliczu stopniowego wzrostu kosztów pracy rząd stopniowo inwestował w rozwój wiedzy: na początku głównie w szkolnictwo podstawowe i sprowadzanie technologii z zagranicy, a z czasem w coraz większym stopniu w szkolnictwo wyższe oraz sferę B+R 3 . Badania przeprowadzone przez Bank Światowy potwierdzają, że akumulacja wiedzy była głównym wkładem do długookresowego wzrostu gospodarczego Korei Południowej4. Etapy i czynniki rozwoju Korei Południowej Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Korea as a Knowledge Economy. Evolutionary Process and Lessons Learned, The International Bank for Reconstruction and Development/The World Bank, Washington, D.C., 2006, s. 20. Korea jest przykładem kraju, który rozwijał się etapowo od gospodarki opartej na podstawowych czynnikach, jak tania siła robocza, przez okres dominacji przemysłu ciężkiego, do gospodarki skoncentrowanej na najwyższych technologiach. Efektem konsekwentnej i skutecznej polityki gospodarczej kraju realizowanej w ostatnich dziesięcioleciach był awans Republiki Korei do grona państw wysoko rozwiniętych gospodarczo. Gospodarka koreańska zajmuje obecnie 13. miejsce w świecie pod względem wartości PKB według parytetu siły nabywczej (ponad 1,3 bln USD) oraz czwarte w Azji (po Chinach, Japonii i Indiach). Polska gospodarka w tym rankingu plasuje się na 20. pozycji z PKB sięgającym ok. 660 mld USD5. W 2011 r. PKB per capita według siły nabywczej Korei Południowej wyniósł ponad 30,2 tys. USD (w Polsce wskaźnik ten osiągnął ok. 21,2 tys. USD), co było 5. wynikiem wśród krajów dalekiego wschodu (po Makau 77,6 tys. USD, Singapurze – 61,1 tys. USD, Hong Kongu – 49,9 tys. USD oraz Japonii – 34,3 tys. USD). Długofalowa polityka wspierania wybranych dziedzin produkcji nie tylko przyczyniła się do dynamicznego rozwoju Korei Południowej, ale także do silnej modyfikacji struktury gospodarki tego kraju. W 1960 r. sektorami o największym udziale w wytwarzaniu PKB Korei Południowej były usługi (47,7%) oraz rolnictwo (35,8%). Sektor przemysłowy wytwarzał zaledwie 16,5% produktu krajowego. Obecnie gospodarkę koreańską cechuje silnie rozwinięty sektor przemysłowy (38,2% udziału w tworzeniu PKB) przy relatywnie niewielkim udziale rolnictwa (3,3%). Do wiodących gałęzi przemysłu należą: przemysł elektroniczny, petrochemiczny, motoryzacyjny, hutniczy, stoczniowy, maszynowy i budownictwo. Korea jest światowym liderem w produkcji półprzewodników, ekranów LCD i plazmowych, elektroniki użytkowej, takiej jak telewizory oraz telefony komórkowe. Nakłady na badania i rozwój (B+R) wzrosły z 0,25% PKB na początku lat 60. do prawie 3% obecnie. W tym czasie liczba naukowców wzrosła ponad 100-krotnie (z prawie 2 tys. do ponad 200 tys.): Korea as a Knowledge Economy, op. cit., s. 15. 4 Korea as a Knowledge Economy, op. cit., 2006, s. 1. 5 World Development Indicators database, World Bank. 3 11 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Gospodarka Republiki Korei Sektor usług wytwarza 58,5% PKB Republiki Korei i szacuje się, że ze względu na silną konkurencję kosztową ze strony wytwórców z innych krajów Azji, sektor ten będzie odgrywał jeszcze większą rolę w gospodarce koreańskiej. Ze względu na pewne cechy struktury gospodarczej Korei Południowej, a mianowicie relatywnie wysoką relację eksportu do PKB (ponad 45%, przy czym w krajach OECD współczynnik ten wynosi średnio poniżej 30%) oraz zależność gospodarki koreańskiej od importu surowców (ponad 60% importu stanowią surowce naturalne, z czego 1/3 to ropa naftowa), kraj ten jest szczególnie podatny na negatywne szoki zewnętrzne. Wszystko to sprawia, że pomimo mocnych podstaw gospodarczych Korea Południowa w ostatnim czasie znalazła się wśród państw, które dotknięte zostały skutkami światowego kryzysu finansowego. Jednak spowolnienie gospodarcze w Korei Południowej miało o wiele łagodniejszy przebieg niż podczas kryzysu azjatyckiego z drugiej połowy lat 90.6 2.1. Podstawowe wskaźniki gospodarcze Republiki Korei W 2011 r. koreański PKB zwiększył się o 4,2%, wobec wzrostu o 6,4% w roku 2010. Obserwując poniższe dane statystyczne można stwierdzić, że negatywny trend w gospodarce Korei został odwrócony. Według prognoz OECD w roku 2012 koreański PKB zwiększy się o ok. 2,5%. Główne wskaźniki makroekonomiczne Republiki Korei Lata 2010 Kwartały I-IV I II 2011 III IV I II III 2012 IV I II III IV 2.3 2.2 2.5 ceny stałe, w % w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego P KB 6.4 8.7 7.6 4.5 4.9 Wydatki konsumpcyjne Nakłady na środki trwałe 4.2 4.1 5.7 3.6 3.2 4.1 2.5 7.1 11.4 6.4 7.0 4.9 -2.2 3.5 3.6 3.3 2.8 2.8 2.5 3.3 2.2 1.7 2.3 3.5 -1.1 -1.6 0.4 4.6 -2.1 0.4 3.2 w % w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego Eksport towarów (w ujęciu USD) 14.5 16.6 14.1 Import towarów (w ujęciu USD) 18.9 21.0 19.3 11.3 16.3 16.8 9.6 9.4 6.0 4.7 3.2 0.3 5.2 15.0 20.5 10.8 7.9 6.4 5.5 4.4 0.5 -0.6 5.2 w mld USD Bilans obrotów bieżących 32.0 1.3 10.3 12.1 8.3 2.6 5.5 7.2 6.0 2.6 11.2 10.0 8.5 Saldo inwestycji bezpośrednich 6.0 3.3 3.9 6.5 10.3 6.2 6.2 6.7 6.4 6.2 4.9 bd. bd. Eksport towarów 480.5 103.6 120.7 122.0 134.2 127.7 142.7 141.7 143.6 134.6 138.8 134.8 139.7 Import towarów 427.3 96.2 105.0 105.4 120.7 121.8 135.1 134.2 135.4 132.0 130.3 125.6 130.8 w% Stopa bezrobocia 3.8 4.7 3.5 3.5 3.4 4.2 3.4 3.1 3.1 3.8 3.3 3.2 3.1 Wskaźnik zatrudnienia 59.4 58.2 60.1 59.9 59.5 58.9 61.0 60.5 58.5 58.6 60.4 59.7 bd. Wskaźnik cen konsumpcyjnych 2.9 2.7 2.6 2.9 3.4 4.5 4.2 4.8 4.2 3.0 2.4 1.5 1.6 Inflacja bazowa 1.8 1.9 1.6 1.8 1.9 2.9 3.4 3.9 3.8 2.5 1.6 1.3 1.4 w % P KB Bilans sektora finansów publicznych Dług publiczny 2.9 3.1 2.8 2.9 2.8 2.5 2.4 2.4 2.3 bd. bd. bd. bd. 33.5 31.8 33.5 33.7 35.0 32.5 33.8 34.7 36.0 bd. bd. bd. bd. Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Major Indicators of the Korean Economy, Korean Development Institute (rok 2012 – dane szacunkowe) Kryzys azjatycki do Korei Południowej dotarł w 1998 r. i doprowadził do znaczącego spadku PKB (o 6,9%). Jednak gospodarka koreańska szybko wróciła na poprzednią ścieżkę wzrostu. W 1999 r. PKB Korei zwiększył się o 9,5%, przekraczając realny poziom dochodu z roku 1997: Major Indicators of Korean Economy, Korea Development Institute, 2004.4. 6 12 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Gospodarka Republiki Korei Gospodarkę Republiki Korei charakteryzują stosunkowo niskie wskaźniki inflacji i bezrobocia. Szacuje się, że w 2012 roku inflacja osiągnie poziom 2,1% (wobec 4,4% w roku 2011). Czynnikiem, który zdecydowanie osłabiał presję inflacyjną było umacnianie się koreańskiej waluty wobec dolara amerykańskiego, co spowolniło konsekwencje wzrostu cen surowców na światowych rynkach dla koreańskiej gospodarki. W 2011 r. bezrobocie w Republice Korei wyniosło 3,4%, co oznacza niewielki spadek w stosunku do roku 2010. Wówczas stopa bezrobocia wynosiła 3,8%. Republika Korei to kraj znany z prężnego eksportu i aktywnej promocji własnych marek na światowych rynkach. Pomimo braku dostępu do strategicznych surowców, ograniczonej powierzchni kraju oraz skomplikowanej sytuacji geopolitycznej kraj ten osiąga dodatnie saldo obrotów bieżących. Pod koniec lat pięćdziesiątych całkowite obroty handlu zagranicznego Republiki Korei nie przekraczały 500 mln USD, przy eksporcie na poziomie zaledwie 22 mln USD. Okresem przełomowym w historii koreańskiej wymiany handlowej z zagranicą były lata 80. XX w., kiedy po raz pierwszy została osiągnięta nadwyżka eksportu na importem a skumulowane obroty handlu zagranicznego Republiki Korei przekroczyły 100 mld USD. W połowie lat 90. łączne obroty osiągnęły kwotę 200 mld USD, a w 2011 r. rekordową wielkość ok. 1,07 bln USD, która była wieksza o prawie 190 mld USD w porównaniu do roku 2010. Obroty handlu zagranicznego Republiki Korei (w mln USD) 550,00 450,00 Eksport Import Saldo 350,00 250,00 150,00 50,00 -50,00 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Korea International Trade Assosiation W 2011 r. Republika Korei była siódmym krajem na świecie i trzecim po Chinach i Japonii krajem Azji pod względem wielkości eksportu, który wyniósł 556,5 mld USD. Cechą charakterystyczną struktury towarowej eksportu Korei jest znaczący udział wyrobów o wysokim zaawansowaniu technologicznym przekraczający obecnie 1/3 całkowitej wartości towarów wysyłanych za granicę. 13 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Gospodarka Republiki Korei Głównymi koreańskimi dobrami eksportowymi są wyroby przemysłu ciężkiego, maszynowego (w tym szczególnie statki) i chemicznego, stanowiące ok. 80% eksportu. Rynkami docelowymi dla produktów z Korei Południowej są przed wszystkim: Chiny, UE, USA, ASEAN7 i Japonia. Z kolei towarami dominującymi w imporcie do Republiki Korei są surowce naturalne, w tym w szczególności surowce energetyczne. Dobra inwestycyjne stanowią niecałe 30% importu, natomiast dobra konsumpcyjne niewiele ponad 9%. Najważniejszymi rynkami zaopatrującymi Koreę Południową w dobra importowe są Chiny, Japonia, USA, UE, ASEAN i Arabia Saudyjska. Najwyższą nadwyżkę w obrotach handlu zagranicznego Korea Południowa odnotowuje z Unią Europejską, Chinami, USA i Meksykiem, natomiast największy deficyt z Japonią oraz krajami, z których sprowadza surowce, a mianowicie Arabią Saudyjską, Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi oraz Australią. Inwestycje zagraniczne w Republice Korei Według informacji Koreańskiej Agencji Promocji Handlu i Inwestycji KOTRA, od 2004 r. roczny napływ inwestycji zagranicznych do Republiki Korei utrzymuje się na poziomie powyżej 10 mld USD. W roku ubiegłym w ramach ponad 2,9 tys. projektów BIZ napłynęły do Korei inwestycje o łącznej wartości 13,6 mld USD. Napływ BIZ do Korei Południowej Napływ BIZ (w mln. USD) Liczba nowych inwe stycji 2006 2007 2008 2009 2010 2011 11,247 10,516 11,712 11,484 13,071 13,674 5,523 6,068 4,286 2,682 3,039 2,926 Wśród inwestycji zagranicznych w Korei dominują projekty usługowe, które od lat stanowią ponad 2/3 wartości BIZ. Do grupy tej zaliczono m.in. sektor bankowy, inwestycje w centra badawczo–rozwojowe, usługi typu off-shore, a także inwestycje infrastrukturalne (m.in. centra handlowo–wystawiennicze). Najwięksi zagraniczni inwestorzy w Korei pochodzą z państw Unii Europejskiej, Stanów Zjednoczonych oraz Japonii. W 2011 r. udział w inwestycjach zagranicznych wyniósł odpowiednio: - Unia Europejska (36,8%); - USA (17,3%); - Japonia (16,7%); - pozostałe (29,2%). Wśród zrealizowanych projektów inwestycyjnych największy udział miały inwestycje o wartości powyżej 100 mln USD, stanowiące wartościowo 60,6% całkowitego napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych do Korei. ASEAN – ang. Association of Southeast Asian Nations, w skład którego wchodzą: Filipiny, Indonezja, Malezja, Singapur, Tajlandia, Brunei, Wietnam, Laos, Birma i Kambodża. 7 14 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Gospodarka Republiki Korei 2.2. Sytuacja w kluczowych sektorach gospodarki koreańskiej Największe koreańskie firmy skutecznie wykorzystały obecny kryzys gospodarczy do umocnienia swoich pozycji na światowych rynkach, mimo iż dla wielu krajów ubiegłe lata były okresem spowolnienia gospodarczego, a produkcja Korei Południowej ukierunkowana jest na eksport. W 2011 r. przychód netto Hyundai Motor, czwartego na świecie producenta samochodów, wyniósł ok. 7,04 mld USD i był o 38% większy niż w roku poprzednim. Z kolei Samsung Electronics, światowy lider w produkcji sprzętu elektronicznego, zanotował przychód netto rzędu 12,3 mld USD. Na liście dobrze prosperujących koreańskich gigantów znalazły się również: LG Electronics, największy rywal Samsunga; SK Telecom, największy koreański operator telefonii komórkowej; LG Chem, największa koreańska firma przemysłu chemicznego; Doosan Heavy Industries and Construction, przedsiębiorstwo wiodące w budowie elektrowni atomowych i cieplnych; a także POSCO, trzeci na świecie producent stali. Szczególnie koreańskie firmy sektora IT oraz przemysłu samochodowego korzystały z obniżonej konkurencji na rynkach międzynarodowych. Wbrew osłabieniu koniunktury, na wielu rynkach eksportowych Korei Południowej bardzo dobrze radziły sobie firmy zorientowane na sprzedaż za granicę. W 2011 roku przychody Samsung Electronics z tytułu sprzedaży telefonów komórkowych wzrosły o 47% w stosunku do 2010 roku i wyniosły 48,2 mld USD, co sprawiło iż Samsung Electronics wyprzedził Nokię (33,3 mld USD) i stał się liderem rynku. Samsung jest również największym na świecie producentem urządzeń zapisywania i przechowywania danych używanych w komputerach oraz telefonach komórkowych. Dzięki swej różnorodnej ofercie koreański potentat w dziedzinie elektroniki jest w stanie bardziej skutecznie od konkurentów z zagranicy ograniczyć wpływ światowego spowolnienia gospodarczego. Wielkie koreańskie koncerny dostrzegają symptomy ożywienia gospodarczego i wychodzą im naprzeciw realizując odkładane wcześniej plany inwestycyjne. Przykładowo Samsung Electronics planuje osiągnąć do końca 2020 roku przychody na poziomie 400 mld USD co pozwoli mu znaleźć się w pierwszej piątce największych światowych marek. Drogą do osiągnięcia tego celu mają być inwestycje w nowe obszary produkcyjno–technologiczne związane z branżami: zdrowotną, medyczną i biotechnologiczną. Pozycja na rynku wybranych przedsiębiorstw koreańskich Nazwa firmy Samsung Electronics Hyundai Motor LG Electronics LG Chem LG Display SK Telecom POSCO Doosan Heavy Industries & Construction Olleh KT Pozycja na rynku Największy na świecie producent telewizorów, lider w spredaży telefonów komórkowych Czwarty światowy producent samochodów Drugi światowy producent telewizorów, piąty producent telefonów komórkowych Największy koreański producent branży chemicznej specjalizujący się w produkcji baterii oraz części do LCD Największy światowy producent płaskich ekranów Największy koreański operator telefonii komórkowej Trzeci światowy producent stali Przedsiębiorstwo specjalizujące się w budowie elektrowni atomowych i cieplnych Największy koreański dostawca usług telekomunikacyjnych i internetowych 15 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Gospodarka Republiki Korei LG Display planuje rozwijać swoje możliwości w branży wyświetlaczy AMOLED oraz rozpocząć działalność w nowym obszarze innowacyjnych wyświetlaczy elastycznych. W planach firmy jest również rozszerzenie działalności ekologicznej związanej z instalacją cienkowarstwowych ogniw słonecznych w wyświetlaczach LCD. Z kolei LG Chem ma w planach poprawę konkurencyjności w głównych obszarach swojej działalności poprzez zwiększenie kosztów na poprawę jakości w dziedzinie petrochemicznej, opracowując nowe, innowacyjne produkty specjalne, katalizatory oraz ekologiczne plastyfikatory. 16 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Współpraca gospodarcza z Polską 3. Współpraca gospodarcza z Polską 3.1. Prawno-traktatowe podstawy współpracy Do ważniejszych dokumentów regulujących Rzeczypospolitą Polską a Republiką Korei należą: · · · · · · stosunki gospodarcze pomiędzy Umowa o popieraniu i wzajemnej ochronie inwestycji podpisana w Seulu w dniu 1 listopada 1989 r., Umowa o współpracy naukowo–technicznej zawarta w dniu 29 października 1993 r., Ramowa Umowa o Handlu i Współpracy zawarta w Brukseli w dniu 19 marca 2001 r. pomiędzy Unią Europejską a Republiką Korei, Umowa miedzy Korporacją Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych (KUKE S.A.) i Korea Export Insurance Corporation zawarta w dniu 23 grudnia 2004 r., Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Korei o współpracy gospodarczej zawarta w Warszawie w dniu 3 grudnia 2004 r., Memorandum of Understanding pomiędzy Głównym Inspektoratem Weterynarii RP a National Veterinary Research and Quarantine Service (koreański nadzór weterynaryjny) Republiki Korei podpisane w dniu 12 marca 2007 r. W 2007 r. rozpoczęto negocjacje pomiędzy Unią Europejską a Republiką Korei dotyczące porozumienia o wolnym handlu (KOREU FTA), którego celem jest znacząca liberalizacja obrotów handlowych między partnerami. Umowa została zawarta w październiku 2009 r. Postanowienia FTA zaczęły obowiązywać od 1 lipca 2011 roku. Republika Korei jest stosunkowo nowym partnerem handlowym Polski. Początki współpracy handlowej pomiędzy tymi krajami datują się na rok 1988. Jednak polski rynek szybko stał się obiektem zainteresowania firm koreańskich, co znalazło odzwierciedlenie we wzroście importu z Korei oraz w zaangażowaniu inwestycyjnym firm koreańskich w Polsce. 3.2. Współpraca handlowa W wymianie handlowej między Polską a Koreą Południową występuje znacząca i narastająca dysproporcja w kierunku przepływu towarów. W ostatnich latach Republika Korei była trzecim po Chinach i Rosji krajem, z którym Polska odnotowywała najwyższy deficyt w obrotach handlowych (-4,2 mld USD, wobec -12,1 mld USD w handlu z Chinami oraz -7,8 mld USD w handlu z Rosją). W pierwszych 9 miesiącach 2012 roku wartość polskiego eksportu do Korei Południowej wyniosła niewiele ponad 0,38 mld USD (wzrost o 0,5% w stosunku do całego roku 2011) przy wielokrotnie wyższym imporcie sięgającym 2,8 mld USD. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, iż w ciągu ostatnich 5 lat polski eksport do Korei zwiększył się ponad 1,5-krotnie, co daje średni roczny przyrost rzędu 25,2%. W tym samym czasie import z Republiki Korei wzrastał średnio o ponad 20% rocznie. 17 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Współpraca gospodarcza z Polską Obroty handlu zagranicznego Polski z Republiką Korei (w mld USD) 5.0 4.0 Eksport 3.0 Import 2.0 Saldo 1.0 0.0 -1.0 -2.0 -3.0 -4.0 -5.0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Źródło: Opra cowanie wła sne na podsta wie Korea Interna tional Trade Association Znacząca dysproporcja w handlu pomiędzy Polską a Republiką Korei zarówno w skali, jak i dynamice ma swoje uzasadnienie w jednoczesnym występowaniu następujących czynników: a. Inwestycje koreańskie w Polsce - Republika Korei należy do grupy znaczących inwestorów zagranicznych w Polsce. Wartość inwestycji zadeklarowanych przez koreańskie firmy w Polsce wynosi ok. 1,7 mld USD. Polityka przedsiębiorstw koreańskich inwestujących poza granicami kraju zakłada całkowitą zależność produkcyjną zagranicznych oddziałów od dostaw komponentów i parku maszynowego z Korei. b. Import inwestycyjny - Republika Korei jest znaczącym producentem komponentów do produkcji oraz maszyn i urządzeń, przez co jest liczącym się dostawcą dóbr inwestycyjnych na rynek polski. c. Struktura przemysłowa gospodarki i handlu - gospodarka Republiki Korei ukierunkowana jest głównie na produkcję na potrzeby eksportowe produktów o wysokiej wartości dodanej (głównie przemysł elektroniczny, motoryzacyjny, stoczniowy). Czynnik ten sprawia, iż wśród produktów konsumpcyjnych importowanych przez Polskę wiodące pozycje zajmowane są przez produkty wysokoprzetworzone takie jak sprzęt RTV i pojazdy samochodowe. d. Ścisła orientacja polskiego eksportu na rynek Unii Europejskiej - Polska wymiana handlowa realizowana jest w większości w obrębie rynku Unii Europejskiej. Na podstawie obserwacji WPHI w Seulu wynika, iż nie wszystkie polskie przedsiębiorstwa gotowe są na podjęcie działań związanych z aktywizacją sprzedaży na odległych rynkach azjatyckich, co wiązałoby się z koniecznością inwestycji w zwiększenie ich mocy produkcyjnych. Ponadto, wiele firm wskazuje na znaczne różnice w preferencjach konsumentów koreańskich w porównaniu z rynkami europejskimi, co sprawia, że zmiana cech produktów mogłaby okazać się zbyt ryzykowna biorąc pod uwagę potencjalną wielkość sprzedaży. e. Ochrona rynku koreańskiego - Republika Korei należy do rynków silnie chronionych przed importem zarówno barierami taryfowymi (cła) jak i barierami pozataryfowymi 18 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Współpraca gospodarcza z Polską (bariery administracyjne, rejestracyjne, jakościowe). Jednakże, w związku ze spodziewanym wejściem w życie umowy o wolnym handlu między Unią Europejską a Republiką Korei problem ten będzie sukcesywnie ograniczany. Polska jest czołowym partnerem handlowym Republiki Korei w Europie Środkowej. Nasz kraj generuje najwyższe obroty handlowe z Koreą spośród nowych członków Unii Europejskiej. Obroty handlowe wybranych krajów Europy Środkowej z Republiką Korei w pierwszych 9 miesiącach 2012 r. w mln USD Polska Czechy Węgry Import z Korei 2 810 1 364 886 Eksport do Korei 380 441 345 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Korea International Trade Association Słowacja 3 396 117 Struktura towarowa polskiego eksportu Analiza statystyk handlowych Koreańskiego Stowarzyszenia Handlu Międzynarodowego (KITA) wskazuje, że do głównych grup towarowych będących przedmiotem polskiego eksportu do Korei Południowej należą: silniki wysokoprężne (kod HS 8404), mięso wieprzowe świeże, chłodzone lub mrożone (kod HS 0203), wyroby ceramiczne do celów laboratoryjnych, chemicznych lub innych technicznych (kod HS 6909), części i akcesoria do pojazdów mechanicznych (kod HS 8708) oraz dyski, taśmy półprzewodnikowe, urządzenia pamięci trwałej, „karty inteligentne” i inne nośniki do rejestrowania dźwięków lub innych danych (kod HS 8523). Główne grupy towarowe w polskim eksporcie do Korei Południowej w pierwszych 9 miesiącach 2012 r. Kod celny HS 8408 0203 6909 8708 8523 8479 7326 8421 8409 9013 Wartość polskiego eksportu do Korei (w tys. USD) 97 007 39,253 Nazwa produktu Silniki wysokoprężne Mięso wieprzowe swieże, chłodzone lub mrożone Wyroby ceramiczne do celów laboratoryjnych, 16 847 chemicznych lub innych technicznych Części i akcesoria do pojazdów mechanicznych 15 762 Dyski, taśmy, półprzewodnikowe, urządzenia pamięci trwałej, „karty inteligentne” i inne nośniki do 11 571 rejestrowania dźwięku lub innych danych Maszyny i urządzenia mechaniczne 10 745 Pozostałe artykuły z żeliwa lub stali 10 338 Wirówki, włączając suszarki do filtrowania lub oczyszczania, urządzenia i aparatura do cieczy lub 9 265 gazów Części nadające się do stosowania do silników 7 181 spalinowych Urządzenia ciekłokrystaliczne 6 986 Razem 224 955 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Korea International Trade Association Udział w polskim eksporcie do Korei (w %) 25,5 10,3 4,3 4,1 3,0 2,8 2,7 2,4 1,9 1,8 59,2 Grupami towarów, w handlu którymi odnotowano najwyższy wzrost eksportu z Polski do Republiki Korei w latach 2004–2012 (pierwsze 9 miesięcy) były: silniki wysokoprężne (HS 19 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Współpraca gospodarcza z Polską 8408, wzrost o 83 mln USD); mięso wieprzowe świeże, chłodzone lub mrożone (HS 0203, wzrost o 30 mln USD); dyski, taśmy, półprzewodnikowe, urządzenia pamięci trwałej, „karty inteligentne” i inne nośniki do rejestrowania dźwięku lub innych danych (HS 8523, wzrost o 11,5 mln USD) oraz maszyny i urządzenia mechaniczne (HS 8479, wzrost o 10,5 mln USD) . 3.3. Współpraca inwestycyjna Według danych Export–Import Bank of Korea (EXIM) łączna kwota zainwestowana w Polsce przez firmy koreańskie wynosi 1,4 mld USD. Jest to najwyższa wartość inwestycji koreańskich w krajach będących członkami Unii Europejskiej od 1 maja 2004 r. Powyższe źródło podaje liczbę ok. 150 firm koreańskich, które zarejestrowały w Polsce działalność gospodarczą. Do najważniejszych inwestorów koreańskich w Polsce należą: · · · · · · Grupa LG - koncern LG obecny jest w Polsce w 2 lokalizacjach tj. w Mławie (LG Electronics) oraz w Kobierzycach pod Wrocławiem (LG Display). Obie inwestycje obejmują produkcję wyrobów elektronicznych (telewizory plazmowe, ciekłokrystaliczne oraz sprzęt gospodarstwa domowego). Należy zaznaczyć, iż inwestycja w Kobierzycach jest największym projektem typu greenfield zrealizowanym w Polsce. Łączne deklarowane zaangażowanie kapitałowe koncernu LG w Polsce szacowane jest na ponad 1 mld EUR przy zatrudnieniu blisko 13 tys. osób. Liczby te uwzględniają inwestycje dostawców koncernu, tj. czołowe koreańskie firmy z branży elektronicznej, takie jak Heesung Electronics, Ochsung Display, Dong Yang Electronics, LG Innotek oraz Lucky SMT; Grupa SK - będąca trzecim co do wielkości konglomeratem przemysłowym Korei grupa SK posiada 2 fabryki w Polsce. SK Eurochem Sp. z o.o. we Włocławku (joint venture z polską firmą Anwil) był pierwszym inwestorem koreańskim w Polsce. Produkcja w fabryce obejmuje granulat PET. Ponadto, siostrzana spółka SKC zdecydowała się na inwestycję w Wałbrzyskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej (podstrefa Dzierżoniów) w produkcję powłok do ekranów ciekłokrystalicznych; Samsung – firma zadecydowała o otwarciu w Polsce centrum badawczo–rozwojowego oprogramowania dla ekranów ciekłokrystalicznych i telefonów komórkowych produkowanych w fabrykach na Węgrzech i na Słowacji. Do niedawna koncern nie posiadał produkcji w Polsce, jednak w I połowie 2010 r. Samsung Electronics podpisał z Amicą Wronki S.A. umowę o zakupie wronieckich fabryk pralek i lodówek; Mando – największa koreańska inwestycja w Polsce w 2011 r. Firma zdecydowała się na budowę fabryki układów hamulcowych i systemów wspomagania kierownicy w Wałbrzychu; Daewoo Electronics - firma produkuje telewizory w fabryce w Pruszkowie k. Warszawy. Humax - największy koreański producent dekoderów do odbioru telewizji satelitarnej i kablowej posiada fabrykę sprzętu w Bełchatowie. Republika Korei nie należy do regionów będących strategicznym celem inwestycyjnym polskich przedsiębiorców. Odległość geograficzna i wysokie koszty pracy w Korei to główne czynniki przemawiające za tym, iż Polska jako początkujący inwestor zagraniczny nie jest obecna w Korei z projektami typu greenfield. Do połowy 2012 r. jedynym rozpoznanym 20 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Współpraca gospodarcza z Polską inwestorem polskim na rynku koreańskim jest spółka Selena S.A. (sektor chemii budowlanej) posiadająca udziały w koreańskim przedsiębiorstwie Hamil Corporation. 3.4. Bariery w rozwoju współpracy handlowej i inwestycyjnej Znaczne zaangażowanie kapitałowe Republiki Korei w Polsce oraz rozwijająca się wymiana handlowa między krajami są ograniczone szeregiem czynników rynkowych i administracyjnych, wśród których należy wymienić: a. Instrumenty ochrony rynku stosowane przez stronę koreańską. Republika Korei należy obecnie do jednego z najbardziej chronionych rynków wśród wszystkich krajów OECD. Wśród instrumentów ochronnych stosowane są wysokie stawki celne oraz uciążliwe bariery administracyjne (środki pozataryfowe). Umowa o wolnym handlu pomiędzy Unią Europejską a Republiką Korei (EU-Korea FTA), która weszła w życie w połowie 2011 r., wprowadza jednak istotne ułatwienia w wielu obszarach wymiany handlowej. b. Dystans geograficzny i bariery infrastrukturalne. Pomimo rozwijającej się współpracy gospodarczej brak jest bezpośredniego połączenia lotniczego między Polską a Republiką Korei. Fakt ten ma istotny wpływ nie tylko na rozwój współpracy handlowej i inwestycyjnej, ale również turystyki przyjazdowej do Polski. Otwarcie bezpośredniego połączenia między Seulem a Pragą w 2005 r. spowodowało wzrost napływu turystów koreańskich do Republiki Czeskiej o 40% w ciągu pierwszych 6 miesięcy funkcjonowania połączenia. c. Bariery kulturowe. Polska i Korea należą do różnych grup kulturowych, co ma znaczące konsekwencje w relacjach biznesowych, np. w negocjacjach czy kulturze pracy. Problematyka ta została szczegółowo opisana w rozdziale 7. 21 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik eksportera 4. Poradnik eksportera Niniejszy rozdział poświęcony jest barierom w dostępie do rynku koreańskiego oraz ogólnym założeniom umowy o wolnym handlu pomiędzy Unią Europejską a Republiką Korei. W dalszej części przedstawiono ogólną charakterystykę rynku zamówień publicznych w Korei Południowej, a także koreańskiej branży targowowystawienniczej. 4.1. Bariery dostępu do rynku koreańskiego Obowiązująca taryfa celna, główny instrument polityki handlowej Republiki Korei, jest oparta o scaloną nomenklaturę określania i kodowania towarów HS i zawiera 11 169 pozycji towarowych, ponad 100 różnych rodzajów i poziomów stawek (w większości ad valorem). Obecnie występują następujące rodzaje taryf celnych: 1. Taryfa ustawowa, w ramach której występują: taryfa podstawowa; taryfa tymczasowa, stosowana okresowo zamiast taryfy podstawowej ze względów gospodarczych; 2. Taryfa preferencyjna (ulgowa), w tym: taryfa wynikająca z umowy z WTO; taryfa wynikająca z uczestnictwa Republiki Korei w systemie taryfowym GSTP (Global System of Trade Preferences) w odniesieniu do 26 pozycji towarowych według HS - stawki niższe o 10% od stawek podstawowych; taryfa wynikająca z ustaleń w ramach Umowy z Bangkoku w odniesieniu do 250 pozycji towarowych według HS – stawki średnio niższe o 30% od podstawowych; taryfa dla krajów rozwijających się, wynikająca z uzgodnień w ramach TNDC (Trade Negotiations among Develping Countries) w odniesieniu do 12 pozycji towarowych według HS - stawki niższe o 10% od podstawowych; taryfa dla krajów zaliczanych do grupy LDC (Least Developed Countries) wprowadzona w 2000 r. w odniesieniu do 80 towarów według HS z możliwością redukcji stawek od 7,5% do 100%; taryfa wynikająca z umów o wolnym handlu (w tym m.in. z umowy o wolnym handlu pomiędzy Unią Europejską a Republiką Korei – EU-Korea FTA). 3. Taryfa elastyczna, w tym: taryfa stosowana celem regulacji handlu zagranicznego w uzasadnionych przypadkach (cła antydumpingowe, odwetowe, specjalne, wyrównawcze). Stawki związane, wynikające z Umowy z WTO stanowią ponad 90% ogółu stawek. Średnia stawka podstawowa wynosi 13,8%, przy czym dla towarów przemysłowych 7,5%, a dla artykułów rolno-spożywczych 50,3%. W wyniku znacznych redukcji, która miała miejsce w 1997 r., stawka dla 2/3 wszystkich towarów przemysłowych wynosi 8%. 22 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik eksportera Wypełnianie luki pomiędzy stawkami podstawowymi a preferencyjnymi odbywa się drogą tymczasowego zastosowania stawek „elastycznych” i zastąpienia nimi stawek preferencyjnych. Ponadto stawki autonomiczne (głównie dla surowców i komponentów do produkcji) stosuje się również dla artykułów rolno-spożywczych. Kontyngenty taryfowe są wyprowadzane wówczas, gdy: Niezbędny jest import danego towaru dla zrównoważenia rynku wewnętrznego; Niezbędna jest stabilizacja cen krajowych, przy gwałtownym wzroście cen towarów importowanych; Brak jest produkcji krajowej; Niezbędne jest zrównoważenie stawek celnych na towary importowane. Stawka celna w ramach kontyngentu jest znacznie niższa od stawki podstawowej. Koreańskie prawo celne przewiduje system ulg celnych oznaczających częściowe lub całkowite zwolnienie z cła w przypadkach ochrony lub rozwoju krajowego przemysłu, promocji naukowych i badań akademickich, czy też dotyczących ochrony środowiska. System zwolnień lub redukcji może być: Bezwarunkowy, obejmujący: Zwolnienia z cła od towarów dla agencji rządowych; Zwolnienia z cła dyplomatów; Zwolnienia z cła towarów reimportowanych; Zmniejszenie z powodu uszkodzenia zmniejszającego wartość towaru. Warunkowy, obejmujący zmniejszenie bądź zniesienie cła na towary specjalnego przeznaczenia, w pewnym okresie czasu, dotyczący takich towarów jak: Przeznaczonych na badania naukowe; O zaawansowanej technologii lub przeznaczonych dla przemysłu obronnego; Szczególnego przeznaczenia; Przeznaczonych do ochrony środowiska; Surowców do produkcji samolotów; Towarów przeznaczonych do reeksportu. W odniesieniu do importowanych towarów stosuje się dodatkowo opłaty inne niż cła importowe, a mianowicie: Podatek akcyzowy – towary luksusowe – stawki od 10 do 20%; Podatek od alkoholi – od 5 do 10%; Podatek VAT od wszystkich towarów pochodzących z importu – stawka 10%; Podatek edukacyjny – płacą płatnicy podatku akcyzowego oraz podatku od alkoholi – stawka od 10 do 30%; Podatek transportowy – płacą go odbiorcy importowanej ropy naftowej, benzyny, oleju napędowego, pobranego ze składu celnego. 23 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik eksportera Poza barierami taryfowymi stosowane są również bariery pozataryfowe, do których zaliczane są: Zakazy importu – na liście towarów zakazanych znajdują się następujące pozycje: Książki, publikacje, obrazy, filmy, nagrania dźwiękowe i wizualne, rzeźby oraz artykuły podobnej natury, które mogą naruszyć porządek prawny, bezpieczeństwo publiczne, bądź panujące obyczaje; Towary, które ujawniają poufne informacje rządu lub służb wywiadowczych; Monety, banknoty, znaki bankowe, obligacje i/lub inne dokumenty handlowe podrobione, sfałszowane, bądź ich imitacje. Ograniczenia importowe – ze względu na ochronę gospodarki oraz bezpieczeństwo Korei, a także panujące warunki sanitarno–weterynaryjne, sprowadzanie pewnych grup towarowych może być ograniczone. Wówczas mogą być zastosowane kontyngenty importowe, bądź ograniczenia przewidziane w dwustronnych umowach handlowych lub innych porozumieniach. Wiele ograniczeń importowych przewiduje spełnienie nie tylko wymogów koreańskich władz celnych, ale również innych aktów prawnych i przepisów agencji rządowych, z którymi współpracują władze celne. Wspomniane wyżej rozporządzenia mogą np. zabronić wejścia do wskazanych portów, ograniczyć poruszanie się, składowanie lub zastosowanie, bądź też wymagają obróbki, etykietowania lub przetworzenia, jako warunków dopuszczenia towarów do obrotu. Odprawa celna jest dokonywana wówczas, gdy dodatkowe wymogi zostaną spełnione. Eksporter powinien upewnić się, czy koreański importer zapewnił pełną informację dotyczącą np. opakowania i etykietowania produktów. Cło i procedury celne Kwestie kontroli celnej w Republice Korei nadzorowane są przez Koreańską Służbę Celną (Korean Customs Service). Dla eksporterów i importerów dostępna jest strona internetowa http://english.customs.go.kr. Podany serwis umożliwia m.in.: Weryfikację certyfikatów pochodzenia produktów; Określenie stawek celnych na podstawie 10-cyfrowego kodu celnego; Sprawdzenie kursów wymiany walut aktualnych na dzień naliczania wysokości cła. Problemem, na który może natrafić firma eksportująca towar z Unii Europejskiej może być identyfikacja kodu celnego (kod HS). Nomenklatura unijna i koreańska jest zazwyczaj zgodna do 6-tej cyfry kodu, po której mogą występować nieznaczne rozbieżności. W przypadku problemów z ustaleniem kodu celnego prosimy o kontakt z WPHI w Seulu. Procedura odprawy celnej produktów jest ułatwiona poprzez zastosowanie systemu elektronicznej wymiany danych (Electronic Data Interchange). 24 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik eksportera Standardowa forma odprawy celnej towarów Złożenie deklaracji importowej Weryfikacja deklaracji/Akceptacja Zwolnienie towaru Płatność cła Złożenie deklaracji celnej przez importera może nastąpić przed fizycznym dotarciem towaru do granicy Republiki Korei. Jest to procedura obciążająca głównie importera jednak ze względu na wymaganą do przedstawienia dokumentację dotyczy również eksportera. Wśród dokumentów wymaganych do załączenia do deklaracji importowej znajdują się: Licencja importowa (niektóre towary, np. wyroby alkoholowe, wymagają w Korei posiadania licencji importowej, dlatego istotne jest każdorazowe sprawdzenie przez eksportera obowiązku oraz faktu posiadania licencji przez partnera koreańskiego); Faktura; Deklaracja cenowa (dokument potwierdzający cenę produktu dla potrzeb ustalenia wysokości cła); Konosament (B/L – Bill of Lading); Lista załadunkowa; Certyfikaty pochodzenia potwierdzone przez właściwy organ kraju eksportera (w przypadku Polski jest to np. Krajowa Izba Gospodarcza); Wniosek o zwolnienie celne lub zawieszenie poboru cła (w odniesieniu do wybranych towarów); W zależności od towaru może być wymagana specyfikacja produktu (specification of the product; zawierająca listę składników oraz certyfikat analizy - Certificate of Analysis [COA] - dokument weryfikujący zgodność właściwości produktu z jego specyfikacją i standardami wytwarzania; często zawiera wyniki testów przeprowadzonych na produkcie), diagram procesu produkcji (processing flow chart), lub świadectwo zdrowia (health certificate). W celu ustalenia listy wymaganych dokumentów prosimy o kontakt z WPHI w Seulu. Według przepisów koreańskich, cło należy opłacić w ciągu 15 dni od dnia akceptacji przez służbę celną deklaracji importowej. 25 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik eksportera 4.2. Umowa o wolnym handlu pomiędzy Unią Europejską a Republiką Korei Od momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. i związanego z tym przyjęcia przez nasz kraj zasad wspólnej polityki handlowej UE, warunki handlu polskich przedsiębiorstw z krajami spoza Wspólnoty determinowane są przez zapisy umów zawartych przez Unię Europejską z określonym państwem. W 2009 r. zakończyły się negocjacje pomiędzy Unią Europejską a Republiką Korei dotyczące wprowadzenia umowy o wolnym handlu (FTA). Dokument podpisano 15 października 2009 r., a zaczął obowiązywać od lipca 2011 r. Według danych Komisji Europejskiej, w ciągu pierwszych 9 miesięcy obowiązywania umowy, eksport produktów z UE wzrósł o 35%, co stanowi sumę w wysokości 6,7 mld EUR, w porównaniu do analogicznego okresu zaczynając od 2007 roku. W rozbiciu na kategorie liberalizacji produktów dane wyglądają nastepująco: 1. eksport produktów w pełni zliberalizowanych (które stanowią 34% całkowitego eksportu), takich jak wino, niektóre produkty chemiczne, tkaniny i odzież, wyroby z żelaza i stali, maszyny i urządzenia wzrósł o 2,7 mld EUR (o 46%), 2. eksport produktów częściowo zliberalizowanych (44% całkowitego eksportu), takich jak samochody i produkty rolne, wzrósł o 3 mld EUR (o 36%), 3. eksport produktów wobec których nie ma zastosowania umowa o wolnym handlu (18% całkowitego eksportu), m.in. niektórych produktów rolnych, wzrósł o 1 mld EUR (o 23%). Umowa przewiduje m.in. stopniowe zniesienie praktycznie wszystkich barier taryfowych pomiędzy stronami, wielu barier pozataryfowych, a także wzajemne zwiększenie dostępu do rynków w zakresie inwestycji i świadczenia usług. Większość ceł na towary została zniesiona w momencie wejścia FTA w życie, a po upływie kolejnych 5 lat wyeliminowane zostaną praktycznie wszystkie ograniczenia taryfowe na wyroby przemysłowe. W ciągu 7 lat obie strony zniosą 98% ceł na towary. W przypadku pewnej części wrażliwych artykułów rolno-spożywczych i rybackich okres eliminacji stawek celnych jest dłuższy niż 7 lat, a takie produkty, których kraje UE prawie nie eksportują do Korei Południowej (np. ryż) postanowiono wyłączyć z umowy. W wymianie handlowej pomiędzy Polską a Koreą Południową bazowa taryfa celna w polskim eksporcie ważona wielkością obrotów kształtuje się na poziomie przekraczającym 7%. Wprowadzenie EU-Korea FTA daje możliwość zmniejszenia średniej taryfy do ok. 1,2% już po roku obowiązywania umowy. Z kolei w imporcie z Korei średni poziom taryfy celnej bez uwzględnienia FTA ważonej wielkością obrotów wynosi ok. 2%, a umowa umożliwia zmniejszenie jej prawie do 0% w rok po jej wejściu w życie. 26 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik eksportera Harmonogram zmniejszania obciążeń taryfowych w handlu pomiędzy Polską a Koreą Południową na mocy postanowień EU-Korea FTA 7,1 0,1 0,0 0,5 0,0 0,3 0,0 0,2 0,0 0,2 0,0 0,1 0,0 0,1 0,0 0,0 0,0 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 0,7 0,1 2013 1,2 2012 1,7 2011 2,0 basic duty 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Import z Korei do Polski Eksport z Polski do Korei W jaki sposób polski eksporter może skorzystać z preferencyjnych stawek celnych w ramach FTA z Republiką Korei? Umowa o wolnym handlu pomiędzy Unią Europejską a Republiką Korei nie wprowadza automatycznego zmniejszenia obciążeń taryfowych, a jedynie daje taką możliwość firmom spełniającym określone warunki formalne związane z regułami pochodzenia eksportowanego towaru. Od polskich eksporterów zamierzających skorzystać z preferencji celnych w handlu z Republiką Korei wymagane będą następujące rodzaje dokumentów: a) Deklaracja pochodzenia, b) Dokumenty potwierdzające pochodzenie (jako dokumenty uzupełniające niezbędne przy weryfikacji pochodzenia towarów przeprowadzanej przez polskie organy celne). Eksportowany towar będzie podlegał preferencyjnym stawkom celnym na podstawie deklaracji pochodzenia, sporządzonej przez eksportera na fakturze, specyfikacji wysyłkowej lub innym dokumencie handlowym opisującym produkty w sposób na tle szczegółowy, aby można było je zidentyfikować. Deklaracja pochodzenia może zostać sporządzona dla towarów spełniających kryteria pochodzenia przez: · dowolnego eksportera przy eksporcie partii towaru o całkowitej wartości nie przekraczającej EUR 6 000; · eksportera upoważnionego dla partii towaru o całkowitej wartości przekraczającej EUR 6 000. Do uzyskania statusu eksportera upoważnionego wymagany jest dokument wydany przez Służbę Celną. Decyzje o nadaniu upoważnienia podejmowane są po uprzednim okazaniu przez eksportera wszelkich dokumentów wymaganych do ustalenia pochodzenia towarów. 27 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik eksportera Informacje na temat instytucji upoważnionego eksportera można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Finansów. Więcej informacji o umowie o wolnym handlu pomiędzy Unią Europejską a Republiką Korei znajduje się na stronie internetowej WPHI w Seulu: http://www.seoul.trade.gov.pl/pl/KOR-EUFTA. 4.3. Zamówienia publiczne Prawo Republiki Korei przewiduje możliwość udziału firm zagranicznych w przetargach publicznych. W takim przypadku językiem przetargu jest język angielski. Nadzór nad organizacją i prowadzeniem postępowań przetargowych sprawuje odpowiednik polskiego Urzędu Zamówień Publicznych - Public Procurement Service (PPS). Strona internetowa urzędu www.pps.go.kr dostępna jest w języku angielskim i zawiera pełne informacje dotyczące produktów objętych procedurami przetargowymi oraz całościowego postępowania przetargowego. Na przestrzeni ostatnich lat główne produkty zamawianie przez instytucje publiczne, których zakup objęty był przetargami to: - sprzęt medyczny; - sprzęt laboratoryjny; - sprzęt oświetleniowy; - komputery i wyposażenie peryferyjne; - urządzenia komunikacyjne (communications & broadcasting devices). Na liście produktów objętych przetargami, za które odpowiada Public Procurement Service nie znajdują się produkty przemysłu obronnego. Jednostką publiczną, która nadzoruje zakupy w ramach tego sektora jest Defense Acquisition Program Administration (http://www.dapa.go.kr). Procedura ubiegania się o kontrakt Najczęściej występującą formą przetargu jest licytacja elektroniczna, jednak na obecnym etapie modernizacji koreańskiego systemu zamówień publicznych zagraniczne firmy nieposiadające siedziby lub oddziału na terytorium Republiki Korei nie mogą rejestrować się w elektronicznym systemie PPS. Dla takich firm procedura ubiegania się o kontrakt przebiega następująco: 1. Zgromadzenie przez zainteresowaną firmę dokumentów i formularzy przetargowych (wzory tych dokumentów zamieszczono w załączniku do niniejszego opracowania): - Formularz przetargowy PPS, - Certyfikat dostawcy, - Certyfikat producenta, - Specyfikacja towaru, - Specyfikacja porównawcza, - Katalog produktu, - Plan serwisu posprzedażowego. 28 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik eksportera Uwaga: w indywidualnych przypadkach zakres wymaganych dokumentów lub ich forma może się różnić od przedstawionej przez nas wersji standardowej, zatem w celu weryfikacji treści i zakresu powyższych dokumentów zalecamy kontakt z WPHI w Seulu lub bezpośrednio z pracownikiem Public Procurement Service odpowiedzialnym za dany przetarg. 2. Dostarczenie 1 oryginału oraz 2 kopii powyższych dokumentów i formularzy zgodnie z jednym z poniższych sposobów: a) przesłać pocztą na adres: the Republic of Korea Public Procurement Service, Building #3, Government Complex-Daejeon 920, Dunsan-Dong, Seo-Gu, Daejeon, Republic of Korea. zip code 302-701. Przesyłka musi dotrzeć do urzędu jeden dzień roboczy przed dniem otwarcia ofert. Właściwe oznakowanie koperty z ofertą musi zawierać: stwierdzenie „Bidding documents enclosed”, numer przetargu (INV. No), czas i datę zamknięcia przetargu, nazwę końcowego użytkownika przedmiotu przetargu. Uwaga: przesyłki kurierskie nie będą akceptowane! b) dostarczyć dokumenty osobiście w dniu zamknięcia przetargu. Firma zamierzająca wziąć udział w przetargu w trybie bezpośrednim (tj. gdy nie może skorzystać z uczestnictwa w licytacji elektronicznej lub nie skorzystała z wysyłki materiałów pocztą) musi zgłosić to w PPS (Bidding Room II) najpóźniej jedną godzinę przed momentem zamknięcia przetargu. Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Seulu pośredniczy w zamieszczeniu wybranych ogłoszeń przetargowych PPS na stronie Portalu Promocji Eksportu (http://www.eksporter.gov.pl). 4.4. Targi i wystawy w Republice Korei W ostatnich latach jednym z celów polityki gospodarczej Republiki Korei było uczynienie z Korei centrum targowo-wystawienniczego Azji Wschodniej. Wysokie nakłady inwestycyjne pozwoliły na budowę wielkopowierzchniowych ośrodków targowo–wystawienniczych. W Korei Południowej znajduje się 12 ośrodków targowych, z czego 5 w Seulu i okolicach. W 2011 r. w Republice Korei odbyło się 403 imprez targowo-wystawienniczych. Średnia liczba wystawców wyniosła 135 firmy, z czego średnia liczba wystawców zagranicznych to 32. Liczba odwiedzających targi w Korei jest bardzo zróżnicowana ze względu na wielkość i charakter poszczególnych ośrodków targowych. Średnia liczba gości na targach w 2011 roku (zazwyczaj wydarzeniach czterodniowych) wyniosła 32,6 tys. osób. 29 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik eksportera Wśród imprez targowo–wystawienniczych przemysłowych należy wyróżnić: · · · · · · · · w poszczególnych gałęziach Sektor spożywczy – Seoul Food & Hotel Expo - www.seoulfood.or.kr Sektor kosmetyczny – COSMOBEAUTY SEOUL - www.cosmobeautyseoul.com Sektor medyczny – KIMES – www.kimes.co.kr Sektor motoryzacyjny – SEOUL MOTOR SHOW – www.motorshow.co.kr Sektor stoczniowy - KORMARINE – www.kormarine.net Sektor elektroniczny – IT EXPO BUSAN – www.itexpo.or.kr Sektor maszynowy – DAMEX – www.damex.or.kr Sektor meblarski – KOFURN - www.kofurn.or.kr Ośrodki targowo-wystawiennicze w Republice Korei Nazwa ośrodka Powierzchnia Strona internetowa KINTEX 53 975 m2 www.kintex.com COEX 36 007 m2 www.coex.co.kr 2 BEXCO 26 508 m www.bexco.co.kr EXCO 11 616 m2 www.excodaegu.co.kr KDJ Center 9 072 m2 www.kdjcenter.or.kr 2 Songdo ConvensiA 8 416 m www.songdoconvensia.com SETEC 7 948 m2 www.setec.or.kr 2 CECO 7 827 m www.ceco.co.kr AT Center 7 422 m2 www.atcenter.co.kr KOTREX 4 200 m2 www.kotrex.com 2 DCC 2 520 m www.daejeoncvb.or.kr ICC JEJU 2 394 m2 www.iccjeju.co.kr Razem 177 907 m2 - Lokalizacja Goyang Seul Busan Daegu Gwangju Incheon Seul Changwon Seul Daejeon Daejeon Jeju - Do najważniejszych ośrodków targowych Republiki Korei należą: 1. KINTEX KINTEX jest największym ośrodkiem targowo–wystawienniczym Korei o całkowitej powierzchni targowej wynoszącej prawie 54 tys. m2. Organizowane są w nim przede wszystkim duże imprezy o charakterze międzynarodowym. W 2011 r. KINTEX był gospodarzem 53 imprez targowych. Międzynarodowy charakter targów ma odzwierciedlenie w średniej liczbie wystawców zagranicznych, tj. ponad 70 firm. Ponadto, wg. dostępnych statystyk jest jedynym centrum wystawienniczym w Korei organizującym targi, na których zarejestrowano ponad 300 tys. odwiedzających. Średnia liczba odwiedzających statystyczne targi w KINTEX to prawie 70 tys. osób. Najważniejszą imprezą targową organizowaną corocznie w KINTEX są targi Seoul Food and Hotel, odbywające się w terminie wiosennym. 2. COEX Centrum konferencyjno–wystawiennicze COEX jest drugim pod względem wielkości ośrodkiem targowym w Korei. Całkowita powierzchnia wystawiennicza dostępna w COEX to 36 tys. m2. Centrum nastawione jest na organizację imprez nieco mniejszych niż w KINTEX, co sprawia, że liczba odbywających się tam targów 30 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik eksportera jest większa. W 2011 r. COEX organizował 173 imprezy targowe. Średnia liczba odwiedzających targi w COEX to ponad 30 tys. osób. Jedną z ważniejszych imprez targowych organizowanych przez COEX są targi wyrobów importowanych (Imported Goods Fair) organizowane corocznie na przełomie maja i czerwca przez Stowarzyszenie Importerów Koreańskich (KOIMA). 3. BEXCO BEXCO jest trzecim pod względem wielkości ośrodkiem targowo–wystawienniczym kraju i największym zapleczem targowym poza aglomeracją Seulu. Całkowita powierzchnia wystawiennicza wynosi 26,5 tys. m2. W 2011 r. BEXCO było organizatorem 66 imprez targowych. Pod względem statystycznym BEXCO może być uznane za najbardziej międzynarodowy ośrodek targowy, gdyż średnia liczba wystawców zagranicznych to 75 firm. 4.5. Programy unijne dla polskich przedsiębiorstw zainteresowanych koreańskim rynkiem Program „EU Gateway” Program „EU Gateway”, stworzony przez Komisję Europejską, organizuje i finansuje misje handlowe w sektorach wysokiej technologii i projektowania dla firm z Unii Europejskiej, aby mogły rozwijać swoją działalność w Japonii i Korei. Program ten oferuje wsparcie finansowe i logistyczne, przygotowanie strategiczne a także ukierunkowane poszukiwania kontaktów biznesowych. Wsparcie jest oferowane na każdym etapie i europejskie firmy mogą oczekiwać porad profesjonalistów m.in. dotyczących etykiety biznesowej wyżej wymienionych krajów. Od 1994 roku ponad 2,5 tys. firm uczestniczyło w programie, aby: - Poszerzyć swój rynek zbytu w efektywny i mało kosztowny sposób, Nawiązać nowe kontakty i pogłębić istniejące stosunki, Zidentyfikować potencjalnych dostawców, podwykonawców, reprezentantów, importerów i dystrybutorów, Odkryć obecne i przyszłe trendy na japońskim i koreańskim rynku, Przeprowadzić badania porównawcze nad cechami charakterystycznymi lokalnych i konkurencyjnych produktów, Otrzymać natychmiastowe sprawozdanie zwrotne na temat wprowadzania produktu lub technologii, Przedyskutować wyzwania i trendy rynkowe z innymi przedsiębiorcami, Podnieść profil firmy poprzez uczestnictwo w oficjalnej misji Unii Europejskiej. - Wsparcie i usługi oferowane przez program: Wsparcie finansowe dla misji handlowych; Przygotowanie do misji handlowej w postaci analiz rynków i gospodarek, a także wykładów o różnicach kulturowych, indywidualne szkolenia przed 31 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik eksportera i podczas misji, doradztwo w sprawie rozwijania kontaktów biznesowych po zakończeniu misji; Dodatkowe usługi oferowane podczas misji handlowej, takie jak informacje o lokalnych produktach, tłumaczenie i wsparcie podczas indywidualnych spotkań biznesowych, przygotowanie dokumentów dla firmy, informacje o procedurach certyfikacji itp. Więcej informacji o programie EU Gateway można znaleźć na stronie: http://www.eugateway.eu. Program „Enterprise Europe Network” „Enterprise Europe Network” (EEN) to unijny program mający na celu wspomaganie rozwoju przedsiębiorczości i powstaniu nowych miejsc pracy. Dzięki współpracy ponad 50 organizacji wspierających biznes z 50 krajów, firmy, szczególnie małe i średnie przedsiębiorstwa, mają okazję korzystać z różnorodnych możliwości jakie daje zjednoczony rynek europejski. W program zaangażowane są nie tylko liczne izby handlowe i przemysłowe, lecz również centra technologiczne, instytuty naukowe i organizacje prowadzące działalność na rzecz rozwoju. Wszystkie te instytucje działają na rzecz wspierania lokalnych przedsiębiorstw. Jako członkowie EEN mają dostęp do bogatej bazy danych, gdzie mogą dzielić się swoja wiedzą i kontaktami biznesowymi a także technologią. Główna działalność EEN jest nastawiona na wspieranie, poprzez oferowanie indywidualnie dostosowanych usług, małych i średnich przedsiębiorstw z 17 głównych sektorów gospodarczych: Przemysł rolno-spożywczy Przemysł samochodowy, transportowy i logistyczny Przemysł biotechnologiczny, farmakologiczny i kosmetyczny Przemysł chemiczny Przemysł związany z rozwojem usług powiązanych z kulturą Ochrona środowiska Służba zdrowia Technologie informacyjne i komunikacja Inteligentna energetyka Przemysł i usługi marynistyczne Przemysł surowcowy Nano i mikrotechnologia Usługi i handel detaliczny Przemysł lotniczy i kosmiczny Przemysł budowlany Przemysł tekstylny Turystyka i dziedzictwo kulturowe 32 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik eksportera Podstawowa oferta skierowana do firm obejmuje następujące usługi: Wsparcie przy rozpoczynaniu operacji zagranicznych Pomoc przy szukaniu odpowiednich kontrahentów (np. w Republice Korei), porady przy ich wyborze i nawiązywaniu pierwszych kontaktów, organizacja wstępnych spotkań biznesowych. Transfer technologii Łączenie instytucji tworzących nowe technologie z przedsiębiorcami mającymi możliwości i odpowiednie kompetencje do ich komercjalizacji. Dostęp do dróg finansowania Pomoc w wyszukiwaniu sposbów finansowania nowych projektów poprzez joint-venture, publiczną pomoc finansową, ulgi podatkowe itp. Finansowanie badań O ile samo EEN nie finansuje projektów czy badań przedsiębiorstw, o tyle pomaga korzystać z innych programów Unii Europejskiej (m.in. 7th Research Framework Programme), a także oferuje możliwość wsparcia przy szukaniu kontrahentów i partnerów biznesowych. Doradztwo ds. standardów i prawa UE EEN pomaga rozeznać się w prawodawstwie europejskim, odpowiednio interpretować przepisy i wybierać adekwatny sposób postępowania. Własność intelektualna i patenty EEN oferuje doradztwo w sprawie ochrony własności intelektualnej i patentów przedsiębiorstw m.in. na podstawie praw własnościowych Unii Europejskiej. Więcej informacji o programie Enterprise Europe Network można znaleźć na stronie: http://portal.enterprise-europe-network.ec.europa.eu. Program „Executive Training Programme” „Executive Training Programme” (ETP) został utworzony przez konsorcjum renomowanych uczelni (Sciences Po w Paryżu, The School of Oriental and African Studies w Londynie, SDA Bocconi w Mediolanie, Waseda w Tokio i Yonsei w Seulu) pod patronatem Komisji Europejskiej. ETP to program szkoleniowo-rozwojowy pomagający europejskim menadżerom i ich firmom prowadzić działalność eksportową bądź inwestycyjną w Azji Wschodniej. Dzięki intensywnemu szkoleniu, menadżerowie nie tylko mogą dowiedzieć się w jaki sposób rozwijać działalność gospodarczą w Korei i Japonii, ale także mają możliwość zdobycia cennej wiedzy na temat kultur i języków tych krajów. Program składa się z: 3 miesięcy wykładów w języku angielskim o koreańskiej lub japońskiej kulturze biznesowej, międzykulturowej komunikacji a także intensywnej nauki języka koreańskiego lub japońskiego na trzech uczelniach europejskich (Sciences Po w Paryżu, SOAS w Londynie, SDA Bocconi w Mediolanie), 6 miesięcy intensywnego szkolenia o kulturze biznesu a także nauki języka w Seulu (Uniwersytet Yonsei) lub w Tokio (Uniwersytet Waseda), 33 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik eksportera 3 miesięcy praktyk w firmie mającej siedzibę w Korei bądź Japonii. Więcej informacji o programie Executive Training Programme można znaleźć na stronie: http://www.etp.org. 4.6. Praktyczne wskazówki dla eksporterów do Korei W ramach przygotowań do wejścia na koreański rynek polskie firmy powinny znać odpowiedzi na następujące pytania: 1. Co takiego są w stanie zaproponować lokalnym klientom, do czego nie mają jeszcze dostępu i dlaczego mają oni wybrać ich ofertę zamiast oferty istniejących tam od lat firm lokalnych albo konkurentów m.in. z Japonii, Chin, Stanów Zjednoczonych oraz państw Europy Zachodniej? 2. W czym oferta firm może być atrakcyjniejsza dla lokalnych klientów od oferty obecnych na tamtejszym rynku firm z danej branży? 3. Co jest potrzebne, by firmy zostały zaakceptowane jako partner przez miejscowych klientów? 4. Ile będzie kosztowało wejście na rynek? 5. Czy firmy są w stanie uzyskać zwrot z inwestycji? Ze względu na dystans kulturowy dzielący Polskę i Koreę, zaistnienie na koreańskim rynku będzie wymagało od polskich eksporterów znacznie większych wysiłków, niż w przypadku wejścia na rynki Europy. W związku z tym wskazane jest gruntowne przygotowanie się do ekspansji eksportowej. Odpowiedzi na powyższe pytania mogą się różnić w zależności od branży, a nawet specyficznego obszaru działalności, dlatego zachęcamy do kontaktowania się z WPHI w Seulu w celu uzyskania niezbędnych informacji. Złożenie oferty a. Koreańscy importerzy z reguły nie dokonują zakupów na bazie formuły exworks. Na podstawie obserwacji WPHI w Seulu, polskie firmy wielokrotnie składają ofertę z uwzględnieniem tej właśnie formuły. Jednak akceptowanymi formułami Incoterms są CIF Busan lub FOB Gdynia. b. W ofercie należy pamiętać, iż główną walutą w rozliczeniach międzynarodowych firm koreańskich jest USD. Podawanie cen w EUR jest dla firm koreańskich stosunkowo kłopotliwe. Zawarcie transakcji a. Po znalezieniu partnera do współpracy handlowej należy bezwzględnie dokonać jego weryfikacji. Ze względu na dystans geograficzny nie ma żadnej pewności, iż firma faktycznie prowadzi deklarowaną działalność. W Korei istnieje niestety wiele tzw. „pustych firm” deklarujących działalność importową bez żadnego doświadczenia w handlu zagranicznym. Dobrym źródłem wstępnego sprawdzenia wiarygodności partnera jest WPHI lub KUKE S.A. 34 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik eksportera b. Należy bezwzględnie pamiętać o zabezpieczeniu transakcji eksportowej (korzystając na przykład z oferty KUKE S.A.). Jednocześnie stosowanie instrumentów takich jak akredytywa, czy sprzedaż towaru na przedpłatę, zdecydowanie ograniczy ryzyko transakcji. Wiele interwencji WPHI wskazuje, iż koreańskie przedsiębiorstwa nie zawsze należą do grona solidnych kontrahentów. c. Warto zwrócić uwagę na możliwość korzystania z finansowych instrumentów wspierania polskiego eksportu oferowanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Szczegółowe informacje umieszczone zostały na stronie: http://www.bgk.pl/finansowanie-eksportu. Wskazówki dotyczące nawiązywania kontaktów biznesowych z przedsiębiorstwami z Korei Południowej można znaleźć w rozdziale 7. pt.: Wybrane aspekty kultury koreańskiej w biznesie. 35 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik importera 5. Poradnik importera Celem opracowania WPHI w Seulu jest przedstawienie możliwości eksportowych i inwestycyjnych dla polskich przedsiębiorców. Dlatego też informacje dotyczące importu z Korei ograniczą się do przedstawienia najważniejszych źródeł przydatnych w poszukiwaniu koreańskich eksporterów i/lub producentów, z których mogą skorzystać zainteresowani importerzy z Polski. Promocja eksportu Republiki Korei opiera się na dwóch głównych instytucjach handlu międzynarodowego, tj.: Agencja Promocji Handlu i Inwestycji Republiki Korei (KOTRA – Korea Trade and Investment Promotion Agency), Koreańskie Stowarzyszenie Handlu Międzynarodowego (KITA – Korea International Trade Association). KOTRA posiada swoje oddziały w wielu krajach świata, w tym w Polsce, jako wydziały handlowe Ambasad Republiki Korei. Firmy zainteresowane importem z Korei prosimy o kontakt bezpośrednio z warszawskim biurem KOTRA: KOTRA Sekcja Handlowa Ambasada Republiki Korei Warszawskie Centrum Finansowe ul. Emilii Plater 53 00-113 Warszawa tel.: +48 22 520 64 72 fax: +48 22 520 62 31 e-mail: [email protected] KITA jest największą organizacją biznesową Republiki Korei zrzeszającą większość koreańskich firm zaangażowanych w międzynarodową wymianę handlową. W ramach działań promocji koreańskich producentów prowadzi platformę internetową www.tradekorea.com, której celem jest nawiązywanie kontaktów on–line pomiędzy producentami koreańskimi i zagranicznymi importerami. Warto również zwrócić uwagę na inne portale internetowe oferujące usługi kojarzenia partnerów handlowych, na których można znaleźć odpowiedniego dostawcę m.in. z Korei Południowej: www.ecplaza.net www.ec21.com http://www.tradeinfo365.com http://www.buykorea.org http://www.alibaba.com 36 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik inwestora 6. Poradnik inwestora Na obecnym etapie rozwoju gospodarczego Polska jest importerem netto inwestycji zagranicznych. Dodatkowo dystans dzielący Polskę i Koreę Południową oraz zdecydowanie wyższe koszty pracy w Korei w stosunku do stawek w Polsce były dotychczas dla wielu polskich firm przeszkodą w lokowaniu inwestycji w Republice Korei. Należy jednak przypuszczać, iż rozwój kontaktów handlowych będzie powodował naturalne zainteresowanie polskich firm lokowaniem działalności gospodarczej w Korei. 6.1. Zasady zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej w Republice Korei W Republice Korei zakładanie i prowadzenie działalności gospodarczej przez firmy zagraniczne i zagranicznych przedsiębiorców regulowane jest przez 2 akty prawne stosowane w zależności od wyboru opcji wejścia na lokalny rynek. Prawo koreańskie przewiduje prowadzenie działalności jako firma lokalna (np. spółka-córka firmy zagranicznej) lub firma zagraniczna. Dokumentami regulującymi sposoby wejścia na lokalny rynek są: Foreign Investment Promotion Act http://untreaty.un.org/cod/avl/pdf/ls/Shin_RelDocs.pdf Foreign Exchange Transactions Act of South Korea http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/APCITY/UNPAN003155.pdf Foreign Investment Promotion Act (FIPA) odnosi się do sytuacji, w której podmiot założony przez inwestora zagranicznego nabywa status podmiotu lokalnego. W tym przypadku podmiot może otworzyć działalność jako spółka (corporation) lub osoba fizyczna (sole proprietor). Firmy zagraniczne, posiadające osobowość prawną w kraju pochodzenia mogą dokonać rejestracji w Korei tylko jako spółki. Zarówno w przypadku spółek, jak i osób fizycznych, warunkiem uznania podmiotu za lokalny jest inwestycja o wartości min. 50 mln KRW (ok. 40 tys. USD) i posiadanie min. 10% udziałów w formowanym przedsiębiorstwie. Przy spełnieniu tych warunków nowo uformowany podmiot gospodarczy uzyskuje status FDI (Foreign Direct Investor) i ma prawo do ubiegania się o zachęty inwestycyjne przewidziane w prawie koreańskim. Prawo koreańskie przewiduje 4 typy spółek posiadające osobowość prawną. Ich rejestracja i działalność regulowane są przez FIPA oraz koreańskie prawo handlowe (Commercial Act http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/APCITY/UNPAN011485.pdf). Wśród spółek wyróżnia się: Joint Stock Company – odpowiednik spółki akcyjnej w Polsce, Limited Liability Company – odpowiednik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, General Partnership Company, Limited Partnership Company. Wśród rodzajów spółek rejestrowanych w Korei przez podmioty inwestujące na lokalnym rynku dominują odpowiedniki spółki akcyjnej i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. 37 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik inwestora Porównanie cech Joint Stock Company oraz Limited Liability Company - spółek najbardziej popularnych wśród podmiotów inwestujących w Republice Korei Kapitał założycielski Liczebność zarządu (w obu przypadkach członkowie zarządu nie muszą posiadać lokalnego obywatelstwa) Joint Stock Company Limited Liability Company kor. 주식 회사 (czyt. dżusik hłesa) Minimum 50 mln KRW. 3 osobowy zarząd. kor. 유한 회사 (czyt. yuhan hłesa) Minimum 10 mln KRW1 Jeśli jednak kapitał założycielski nie przekracza 500 mln KRW dopuszcza się zarząd 1-osobowy. Dopuszcza się zarząd 1-osobowy. Posiedzenia zarządu Wymagane są protokołowane posiedzenia zarządu z częstotliwością zatwierdzoną przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy. Nie są wymagane stałe posiedzenia zarządu. Walne zgromadzenia udziałowców/akcjonariuszy Wymagane Niewymagane. Istnieje możliwość pisemnego przyjmowania postanowień. Wymagana liczba akcjonariuszy/udziałowców Minimum 1 Od 1 do 50 Rodzaje akcji/udziałów Zmiany wartości kapitału spółki Opodatkowanie Transfer zysków do firmy – matki Publikowanie wyników firmy Audyt wewnętrzny Audyt zewnętrzny Według zapisów w akcie założycielskim. Możliwość emisji akcji uprzywilejowanych. Decyzja o podwyższeniu kapitału wymaga wprowadzenia zmian do aktu założycielskiego, który musi być zaakceptowany przez nadzwyczajne zgromadzenie akcjonariuszy. Na zasadach ogólnych. Firma płaci podatek dochodowy a akcjonariusz podatek od dywidendy wypłacanej przez firmę. Transfer dywidend. Obowiązuje podatek od zysków i dywidend. Obowiązek publikowania sprawozdania finansowego spółki Wymóg prowadzenia audytu wewnętrznego Wymagany, jeśli suma aktywów przedsiębiorstwa przekracza 7 mld KRW Możliwy 1 rodzaj udziałów. Brak udziałów uprzywilejowanych. Zmiana może nastąpić decyzją zarządu do wysokości przewidzianej w akcie założycielskim. Na zasadach ogólnych. Firma płaci podatek dochodowy a udziałowiec podatek od dywidendy wypłacanej przez firmę. Transfer dywidend. Obowiązuje podatek od zysków i dywidend. Brak obowiązku sprawozdawczości Niewymagany Niewymagany Może ulec przekształceniu w Joint Stock Company. Nie może emitować akcji/obligacji. 1 10 mln KRW nie gwarantuje przedsiębiorcy zagranicznemu uznania koreańskiej firmy za podmiot typu FDI. Praktyczny wymóg dla kapitału obcego to 50 mln KRW. Pozostałe Może ulec przekształceniu w Limited Liability Company Foreign Exchange Transactions Act of South Korea (FETA) przewiduje, że podmiot założony przez zagraniczną firmę, to podmiot zagraniczny działający na terenie Republiki Korei. FETA wyróżnia 2 rodzaje działalności, tj. Oddział (Branch Office) oraz Liaison Office (Representative Office). Podstawowa różnica dotyczy możliwości osiągania zysków z prowadzonej działalności. W rozumieniu koreańskiego prawa Oddział może prowadzić działalność nastawioną na osiąganie zysku, natomiast Liaison Office może być powołany wyłącznie do działalności reprezentacyjnej. 38 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik inwestora Podstawowe informacje dotyczące przedmiotowych form działalności regulowanych przez FETA Oddział (Branch Office) Brak minimalnego progu nakładów inwestycyjnych. Całkowita zależność od zagranicznej spółki-matki. Nie jest podmiotem prawnie niezależnym. Zobowiązania oddziału stanowią zobowiązania spółki-matki Przychody uzyskiwane z działalności w Korei stanowią przedmiot opodatkowania w Korei. Brak podatku od transferu zysku do spółki-matki (withholding tax). Rejestracja następuje w lokalnym sądzie rejestrowym. Oddział posiada numer rejestrowy (odpowiednik REGON) nadany przez urząd podatkowy. Liaison Office Brak minimalnego progu nakładów inwestycyjnych Całkowita zależność od zagranicznej spółki-matki. Nie jest podmiotem prawnie niezależnym. Zobowiązania oddziału stanowią zobowiązania spółki-matki. Prowadzenie działalności nie jest nastawione na zysk. (np. biuro marketingowe firmy zagranicznej). Nie osiąga przychodów z działalności. Nie płaci podatku dochodowego. Nie jest wymagana rejestracja w sądzie rejestrowym. Działalność wymaga jedynie otrzymania numeru rejestrowego nadanego przez urząd podatkowy. Więcej informacji o zasadach rozpoczynania działalności gospodarczej w Republice Korei znajduje się na stronie: www.investkorea.org. 6.2. System finansowy w Republice Korei Instytucje finansowe w Republice Korei można ogólnie podzielić na kilka grup: banki, instytucje finansowe niebędące bankami, jednostki prowadzące działalność inwestycyjną, firmy ubezpieczeniowe, holdingi finansowe. W Korei występują dwa rodzaje banków: banki komercyjne i banki specjalistyczne. Banki komercyjne działają w oparciu o ustawę o bankach (the Banking Act: http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/apcity/unpan011490.pdf). Wśród banków komercyjnych działających w Korei Południowej wyróżnia się: banki o zasięgu krajowym, banki regionalne oraz oddziały banków zagranicznych. Banki specjalistyczne nie działają na podstawie ustawy o bankach, ale specyficznych regulacji. Instytucje finansowe niebędące bankami obejmują tzw. banki oszczędnościowe (mutual savings banks), spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz firmy specjalizujące się w udzielaniu pożyczek i kredytów. Przedsiębiorstwa, których działalność związana jest z obrotem papierami wartościowymi, działają na podstawie ustawy o inwestycjach finansowych i rynku kapitałowym z 4 lutego 2009 r. Financial Investment Services and Capital Markets Act: http://www.kofiabond.or.kr/ENG/DATA/Financial%20Investment%20Services%20and%20Capital %20Markets%20Act.pdf. Więcej informacji o systemie finansowym Republiki Korei na stronie: http://www.fsc.go.kr/eng. 6.3. System podatkowy w Republice Korei W systemie podatkowym Republiki Korei wyróżnia się podatki na poziomie krajowym oraz podatki lokalne. Informacje dotyczące struktury koreańskiego systemu podatkowego oraz źródeł prawa, które regulują odpowiednie sfery tego systemu, opisane są w dokumencie Ministerstwa Strategii i Finansów Republiki Korei dostępnym na stronie http://english.mosf.go.kr, w zakładce Economic policy. 39 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik inwestora Podatek dochodowy od działalności gospodarczej w Republice Korei (Corporation Tax) Z punktu widzenia prowadzenia działalności gospodarczej najważniejszą grupę stanowi podatek dochodowy (Corporation Tax). Podobnie jak we wszystkich gospodarkach rynkowych podstawą opodatkowania jest zysk brutto przedsiębiorstwa pomniejszony o straty z lat poprzednich (carried over loss) oraz zwolnienia podatkowe. Skala podatku dochodowego jest progresywna i obejmuje 2 stawki, tj.: - 11% zysku brutto od wartości do 200 mln KRW, - 22% zysku brutto od wartości powyżej 200 mln KRW. (http://www.itrworldtax.com/Guide/537/South-Korea.html) Pozostałe podatki i opłaty Wśród pozostałych podatków i opłat istotne z punktu widzenia prowadzenia działalności gospodarczej będą podatki pośrednie, czyli VAT i podatek akcyzowy. VAT Płatnikami podatku VAT są osoby będące dostawcami towarów i usług, niezależnie od prowadzonej działalności. Do grupy płatników VAT zaliczane są osoby indywidualne, prawne, organy rządowe i zarządy lokalne, stowarzyszenia władz lokalnych, fundacje, etc. Stawka podatku VAT w Republice Korei wynosi 10%. Podobnie jak w Unii Europejskiej (również w Polsce), możliwe jest zwolnienie z podatku lub zawieszenie jego poboru. Zerowa stawka VAT dotyczy głównie towarów eksportowych oraz komponentów do produkcji towarów na eksport, usług świadczonych poza granicami Korei, międzynarodowych usług transportowych oraz innych towarów i usług zwiększających wartość wymiany walutowej. Podatek akcyzowy Podatek akcyzowy nakładany jest w celu ograniczenia konsumpcji niektórych towarów lub redystrybucji dochodu. Przykładowe stawki podatku akcyzowego na niektóre produkty są następujące: - towary luksusowe - 20% - samochody osobowe o pojemności silnika do 2.000 cm3 – 5% - samochody osobowe o pojemności silnika powyżej 2.000 cm3 – 10% - wyroby alkoholowe – od 5% do 72% Pozostałe podatki Innymi podatkami, których płatnikami są zarówno osoby fizyczne jak i przedsiębiorstwa są podatki od obrotu papierami wartościowymi, podatki transportowe, na rzecz ochrony środowiska, podatki edukacyjne, czy też podatek na rzecz rozwoju obszarów wiejskich. Oddzielną grupą podatków pozostają podatki od nieruchomości, których stawki określane są indywidualnie przez władze lokalne. Stawki podatkowe wahają się w przedziale 0,3–5% wartości nieruchomości w zależności od przeznaczenia nieruchomości i jej wartości. 40 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik inwestora Jednocześnie przedsiębiorcy dokonujący zakupu nieruchomości zobowiązani są do opłacenia podatku od nabycia (acquisition tax) stanowiącego 0,2-2% wartości nieruchomości. Więcej informacji o systemie podatkowym Republiki Korei znajduje się na stronie: http://english.mosf.go.kr/public w zakładce Economic policy. 6.4. Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców Koreańskie prawo przewiduje możliwość zakupu nieruchomości przez cudzoziemców na zasadzie wzajemności (reciprocity procedure). Oznacza to, że obywatel obcego państwa może skorzystać z prawa do zakupu nieruchomości pod warunkiem, że obywatel Korei może dokonać podobnej transakcji w myśl prawa tego państwa. Istnieją jednakże ograniczenia w nabywaniu nieruchomości zlokalizowanych w pobliżu terenów wojskowych, ziem położonych na wyspach, obszarów chronionych oraz terenów rolniczych. Zakup nieruchomości przez cudzoziemców regulowany jest w zależności od stanu osobowości prawnej nabywcy oraz celu nabycia. Procedury nabywania nieruchomości w Korei regulowane są przez następujące akty prawne: - Foreign Land Act – określający podstawy prawne i ogólne wytyczne nabywania nieruchomości przez cudzoziemców. Jest podstawowym aktem prawnym określającym procedury nabywania nieruchomości przez osoby fizyczne, posiadające prawo stałego pobytu na terytorium Republiki Korei. - Foreign Investment Promotion Act – określający m.in. procedury dotyczące nabywania nieruchomości przez inwestorów zagranicznych zarejestrowanych w Republice Korei jako osoby prawne. - Foreign Currency Trade Act – regulujący procedury przepływu kapitału, związane z nabywaniem nieruchomości przez podmioty zagraniczne nieposiadające statusu rezydenta (pobytu stałego) lub niebędące zarejestrowane w Korei na podstawie przepisów Foreign Investment Promotion Act. - Foreign Exchange Trade Act. - Real Property Registration Act – określający procedury rejestracji nieruchomości nabytych przez firmy lub osoby fizyczne. Do najważniejszych dla potencjalnego inwestora zagranicznego procedur należy zaliczyć procedury nabywania nieruchomości na cele komercyjne oraz na cele mieszkaniowe (przez osoby prywatne). Nabywanie nieruchomości przez osoby prywatne na cele inne aniżeli komercyjne odbywa się na podstawie przepisów zawartych w Foreign Land Act, według następującego schematu: a. Sporządzenie umowy kupna-sprzedaży, płatność. b. Sporządzenie raportu nabycia nieruchomości według Foreign Land Act. Raport ma standardową formę przedstawiającą strony umowy i przedmiot transakcji wraz z opisem przeznaczenia nieruchomości. Zazwyczaj raport sporządzany jest przez obsługującą transakcję agencję nieruchomości. Wymogiem prawnym jest złożenie raportu do urzędu rejestracji nieruchomości w urzędzie miasta lub gminy (właściwym dla lokalizacji) w ciągu 60 dni od zawarcia umowy. Wraz z raportem 41 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik inwestora należy przedstawić poświadczoną notarialnie kopię umowy, dotychczasowy dokument rejestracyjny nieruchomości, oraz stosowne formularze rejestracyjne do celów wpisania nieruchomości do ewidencji. c. Rejestracja nieruchomości. Następuje w okresie 60 dni od daty zawarcia umowy w urzędzie rejestracji nieruchomości podległym urzędowi miasta lub gminy właściwemu dla lokalizacji nieruchomości. Zdecydowanie częściej niż na zakup obcokrajowcy decydują się na wynajem nieruchomości. Należy pamiętać, że tak jak w przypadku nabycia nieruchomości, proces wynajmu prowadzony jest standardowo przez agencję nieruchomości. Na stronie internetowej www.investkorea.org znajduje się lista agencji nieruchomości obsługujących obcokrajowców, rekomendowana przez Krajowe Stowarzyszenie Agentów Nieruchomości (National Association of Real Estate Brokers). Potencjalnych wynajmujących informujemy, że od kwoty umowy zwyczajowo pobierana jest prowizja w wysokości 2-3% umowy, płatna przez obie strony. Jednocześnie umowy na wynajem zawierane są wielokrotnie z określeniem zwrotnej kaucji mieszkaniowej. Kaucja ustalana jest na poziomie od kilku do kilkudziesięciu tysięcy dolarów, w zależności od powierzchni lokalu i lokalizacji. Kaucja powoduje obniżenie miesięcznego czynszu za wynajem, jednak zwracana jest w wartości początkowej, bez ewentualnych odsetek bankowych. Nabywanie nieruchomości na cele komercyjne (produkcja, handel, itp.) regulowane jest przez 3 dokumenty prawne, tj. Foreign Land Act, Foreign Investment Promotion Act oraz Real Property Registration Act. Przedsiębiorstwo nabywające nieruchomość nie musi stosować się do wytycznych zawartych w wymienionych dokumentach, jeśli udział kapitału zagranicznego w przedsiębiorstwie wynosi mniej niż 50% kapitału spółki. Zasady regulujące proces nabycia nieruchomości różnią się w zależności od: - podmiotu nabywającego nieruchomość na cele komercyjne (osoby fizyczne lub spółki), - sposobu nabycia nieruchomości (zakup na podstawie umowy, dziedziczenie, transfer nieruchomości między podmiotami). W najczęstszych przypadkach zakupu nieruchomości na podstawie umowy, procedura przewiduje następujące punkty: 1. Rejestracja podmiotu według przepisów koreańskich. Rejestracja działalności może odbyć się na bazie Foreign Investment Promotion Act lub Foreign Exchange Transaction Act. Rejestracja podmiotu jako firmy koreańskiej lub przedstawicielstwa firmy zagranicznej warunkuje możliwość zakupu nieruchomości w Korei. 2. Sporządzenie umowy kupna-sprzedaży, płatność. 3. Sporządzenie raportu nabycia nieruchomości według Foreign Land Act. Raport ma standardową formę przedstawiającą strony umowy i przedmiot transakcji wraz z opisem przeznaczenia nieruchomości. Zazwyczaj raport sporządzany jest przez obsługującą transakcję agencję nieruchomości. Wymogiem prawnym jest złożenie raportu do urzędu rejestracji nieruchomości w urzędzie miasta lub gminy (właściwym dla lokalizacji) w ciągu 60 dni od zawarcia umowy. Wraz z raportem należy przedstawić poświadczoną notarialnie kopię umowy, dotychczasowy dokument rejestracyjny nieruchomości, oraz stosowne formularze rejestracyjne do celów wpisania nieruchomości do ewidencji. 42 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik inwestora 4. Rejestracja nieruchomości następuje w okresie 60 dni od daty zawarcia umowy w urzędzie rejestracji nieruchomości podległym urzędowi miasta lub gminy właściwemu dla lokalizacji nieruchomości. 6.5. Ochrona własności przemysłowej w Republice Korei Struktura systemu ochrony własności intelektualnej (IPR – Intellectual Property Rights), w tym przemysłowej, w Republice Korei przedstawiona jest w poniższej tabeli: System prawnej ochrony własności intelektualnej w Republice Korei Rodzaj IPR Patenty Ochrona Wzory użytkowe własności Projekty przemysłowej Marki handlowe Zapobieganie Nieuczciwej Konkurencji i Ochrona Tajemnicy Handlowej Ochrona praw producentów półprzewodników Copyright Nagrania dźwięku, obrazu oraz gry komputerowe Programy komputerowe Źródło prawa Patent Act* Utility Model Act* Design Act* Trademark Act* Unfair Competition Act* Instytucja Korean Intellectual Property Office (KIPO) http://www.kipo.go.kr/en/ Semiconductor Act* Copyright Act Sound Records, Video Products and Game Software Act Computer Programs Protection Act Nowe uprawy roślin Seed Industry Act Regulacje dot. towarów podrobionych stosowane przy odprawie celnej Customs Act Ministry of Culture and Tourism (MCT) Ministry of Information and Communications Ministry of Agriculture and Forestry (MAF) Korea Customs Service * Akty prawne dostępne na stronie http://www.kipo.go.kr/en/ w zakładce Reference Material/IP Laws & Treaties. Źródło: Korea Intellectual Property Office, http://www.kipo.go.kr/en/ 6.6. System zachęt dla inwestorów zagranicznych Programy Wsparcia dla Zagranicznych Inwestycji Rząd koreański oraz samorządy lokalne oferują różnorodne programy wsparcia, zachęcające inwestorów zagranicznych do podjęcia działalności w Korei. a. Ulgi Podatkowe - Redukcja lub zwolnienie z podatku dla przedsiębiorstw, podatku dochodowego, podatku od nabycia (acquisition), podatku rejestracyjnego i podatku od nieruchmości. Zgodnie z zapisami Ustawy o Specjalnym Nadzorze Podatkowym (Special Tax Treatment Control Act), jeśli chodzi o inwestycje zagraniczne podatek dla przedsiębiorstw i podatek dochodowy nałożony m.in. na aktywny dochód operacyjny, dochód z dywidend, płace oraz podatek od nabycia nieruchomości, podatek od rejestracji i podatek od własności nałożony na własność nabytą bądź posiadaną są redukowane bądź zwolnione od płacenia. Więcej informacji na stronie www.investkorea.org. - Zwolnienie z opłat celnych, akcyzy i VAT 43 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik inwestora Produkty inwestycyjne oraz przedsiębiorstwa z obcym kapitałem są zwolnione z opłat celnych, specjalnego podatku akcyzowego i VAT jeśli spełniają określone warunki. Więcej szczegółowych informacji: http://www.investkorea.org/InvestKoreaWar/work/ik/eng/bo/content_print.jsp?c ode=102040405 http://www.investkorea.org/InvestKoreaWar/work/ik/eng/bo/content_print.jsp?c ode=102030302 b. Pomoc w płaceniu czynszu przy korzystaniu z własności państwowej oraz preferencyjne warunki lokalizacyjne Firmy z obcym kapitałem odpowiadające ustalonym warunkom mogą korzystać z pewnych preferencji i przywilejów jeśli chodzi o zakup lub wynajem ziemi, fabryk lub innych obiektów stanowiących własność państwową. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie: www.investkorea.org. c. Dotacje Po spełnieniu odpowiednich warunków, zagraniczny inwestor prowadzący działalność w sferze high-technology może liczyć na granty rządowe na działalność inwestycyjną np. budowę nowej fabryki. Brane są pod uwagę m.in.: wartość inwestycji, efekt transferu technologii, ilość utworzonych nowych miejsc pracy, status własnościowy lokalizacji itd. Warto pamiętać, że prócz centralnych systemów pomocy i wsparcia, istnieją liczne programy tego typu oferowane przez władze lokalne. Procedury inwestycyjne a) Bezpośrednie Inwestycje Zagraniczne Procedury stosowne do wszystkich typów działalności gospodarczej Więcej szczegółowych informacji o procedurach związanych z inwestycjami zagranicznymi dostępnych jest na następujących stronach: http://www.investkorea.org/InvestKoreaWar/work/ik/eng/bo/bo_01.jsp?code=102030205 http://www.investkorea.org/InvestKoreaWar/work/ik/eng/bo/bo_01.jsp?code=102030202 44 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik inwestora b) Nabycie akcji Każdy cudzoziemiec zamierzający, w ramach inwestycji zagranicznych, nabyć nowo emitowane akcje koreańskiej firmy musi złożyć odpowiedni raport w oddziale zagranicznego banku walutowego, innego upełnomocnionego banku lub w Invest KOREA. Nabycie nowych akcji może nastąpić w formie: (i) założenia nowej korporacji; lub (ii) udziału we wzroście kapitału istniejącej krajowej firmy lub firmy z kapitałem zagranicznym. Dokumenty jakie należy złożyć to sprawozdanie o inwestycji zagranicznej poprzez nabycie nowych akcji jak również zaświadczenie o obywatelstwie inwestora zagranicznego i, jeśli jest to wymagane, inne dokumenty związane z inwestycją. Procedurę raportowania należy powtórzyć w razie zmian w danych zawartych we wcześniej przedłożonych dokumentach. Procedura jest podobna w przypadku nabywania akcji na rynku wtórnym i poprzez fuzję lub konsolidację. Lokalizacja Inwestycji Przez wiele lat rząd koreański tworzył w różnych rejonach kraju okręgi przemysłowe specjalizujące się w różnorodnych sektorach gospodarki, m.in. petrochemiczny w Ulsan, włókienniczy w Guro i Seulu, stalowy, maszynowy i elektroniczn w Pohang, Changon i Gumi, magazynowo-logistyczny w Banwol, Sihwa i Namdong oraz produkujący sprzęt transportowy w Daebul, Gunjang i Asan. Obecnie firmy działające w tych okręgach odpowiedzialne są za 2/3 całego eksportu i połowę produkcji koreańskiego przemysłu. Rząd oferuje specjalne lokalizacje przemysłowe dla zagranicznych firmy działających w wybranych sektorach, inwestujących powyżej pewnej ustalonej sumy lub posiadających zaawansowaną technologię. Ponadto takie firmy mogą skorzystać z dodatkowych udogodnień jak obniżenie lub całokowite zwolnienie z podatku. Rozróżnia się cztery typy specjalnych okręgów przemysłowych: indywidualne strefy inwestycji zagranicznych, strefy inwestycji zagranicznych oparte na okręgach przemysłowych, strefy wolnego handlu oraz wolne strefy ekonomiczne. a. Indywidualne strefy inwestycji zagranicznych Lokalizacje wykorzystywane przez zagraniczne firmy zajmujące się przemysłem wytwórczym, turystyką, logistyką lub działalnością badawczo-rozwojową (R&D), których wartość zainwestowana wynosi powyżej pewnego minimum (zazwyczaj 5– 30 mln USD) mogą być wyznaczone jako indywidualna strefa konkretnej inwestycji fimry zagranicznej. Takie firmy są upoważnione do otrzymywania korzyści podatkowych oraz obniżki lub zwolnienia z czynszu dzierżawnego. b. Strefy inwestycji zagranicznych oparte na okręgach przemysłowych Strefy inwestycji zagranicznych oparte na okręgach przemysłowych są na ogół specjalnymi częściami okręgów przemysłowych. Te specjalne strefy są zarezerwowane dla firm z zagranicznym kapitałem tylko na zasadzie dzierżawy. Firmy zajmujące te strefy czerpią korzyści wynikające z dużej ulgi od czynszu. Ponadto firmy które zainwestowały powyżej pewnego minimum (zazwyczaj US 5–10 mln USD w zależności od rodzaju działalności) mają prawo ubiegać się o obniżkę lub zwolnienie z podatku. 45 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Poradnik inwestora c. Strefy wolnego handlu Strefy wolnego handlu są specjalnymi strefami oferującymi wyjątkowe przywileje dla przedsiębiorstw i handlu w takich dziedzinach jak przemysł wytwórczy, logistyka i dystrybucja a także import i eksport. Strefy wolnego handlu znajdują się na ogół w okolicach lotnisk i portów morskich. Te wolnocłowe strefy są otwarte dla firm z zagranicznym kapitale zaangażowanych w działalność eksportową, wytwórczą, logistyczną lub hurtowniczą na międzynarodową skalę. Rezydujące firmy są upoważnione do otrzymywania redukcji lub zwolnienia z podatków i czynszu oraz zwolnienia z opłat celnych za importowane dobra. d. Wolne strefy ekonomiczne Wolne strefy ekonomiczne korzystają z szerokiego wsparcia rządowego w zakresie infrastruktury oświatowej, służby zdrowia, mieszkaniowej itp. oraz bezpośredniego wsparcia działalności gospodarczej rezydujących tamże firm o kapitale zagranicznym. Po więcej informacji na temat lokalizowania inwestycji w Korei można znaleźć na stronie: http://www.investkorea.org/InvestKoreaWar/work/ik/eng/bo/bo_01.jsp?code=102030304. Podmioty zajmujące się wsparciem inwestycji zagranicznych w Korei Południowej oraz informacje prawnicze związane z inwestycjami: - Invest KOREA: http://www.investkorea.org - Ministerstwo Ustawodawstwa Rządowego: http://www.moleg.go.kr/english - The Korean Law Blog: http://www.thekoreanlawblog.com - One Click, Practical Law - serwis anglojęzyczny z wyjaśnieniami prawa koreańskiego: http://oneclick.law.go.kr/CSM/Main.laf. 46 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Wybrane aspekty kultury koreańskiej w biznesie 7. Wybrane aspekty kultury koreańskiej w biznesie Polacy i Koreańczycy to przedstawiciele dwóch odrębnych grup kulturowych. Dystans między naszymi krajami kształtują odległość geograficzna, historia, zwyczaje oraz tradycje filozoficzne i religijne. Koreańczycy, a zwłaszcza starsze i średnie pokolenia, tworzą współcześnie jedno z najbardziej konserwatywnych społeczeństw Azji Wschodniej. System zachowań w społeczeństwie koreańskim oparty jest na filozofii konfucjańskiej, która głosi, że zbudowanie idealnego społeczeństwa jest możliwe pod warunkiem przestrzegania obowiązków wynikających z hierarchii społecznej oraz zachowywania tradycji, czystości, ładu i porządku. Podstawowymi zasadami konfucjanizmu regulującymi życie społeczne w Korei jest przestrzeganie tzw. Pięciu powinności, tj. hierarchicznych zależności: syna wobec ojca; poddanego wobec władcy; żony wobec męża; młodszego brata wobec starszego; przyjaciół wobec siebie wzajemnie. Wprawdzie przestrzeganie powyższych zasad może w obecnych czasach odbiegać od pierwotnych założeń filozofii, jednak ich wpływ na kształtowanie systemu zachowań społecznych w Korei jest bardzo istotny. Do najważniejszych cech tego społeczeństwa możemy zaliczyć: hierarchiczność, centralizacja władzy, posłuszeństwo i lojalność wobec przełożonych, kolektywizm i przedkładanie interesów grupy nad interesem jednostki, a także przywiązywanie dużej wagi do tradycji. Pomimo znacznej odległości dzielącej Polskę i Koreę, można znaleźć cechy wspólne naszych społeczeństw. Korea, zlokalizowana pomiędzy Japonią a Chinami, była przez wieki, podobnie jak Polska, obszarem zainteresowania potężnych sąsiadów i wielokrotnie narażona na efekty ich mocarstwowych dążeń. Przeciętny obywatel Korei jest, podobnie jak Polak, czuły na punkcie własnej dumy narodowej, a tematyka dotycząca państw ościennych może stanowić kwestię drażliwą. Kultura kraju i zwyczaje społeczne mają niebagatelny wpływ na zachowania biznesowe, kulturę organizacji oraz negocjacje. Koreańską kulturę biznesową charakteryzują następujące elementy: hierarchiczność; zbiorowość i współzależność; zachowawczość; długie procesy decyzyjne i szybkie działanie. 47 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Wybrane aspekty kultury koreańskiej w biznesie Hierarchiczność jest elementem kultury koreańskiej bezpośrednio wywodzącym się z tradycji konfucjańskiej. Ma niezwykły wpływ na relacje wewnątrzgrupowe i organizację pracy w firmie. Generalną zasadą panującą w organizacji, na którą szczególną uwagę zwraca starsze pokolenie Koreańczyków, jest zasada według której racja należy do tego, kto jest starszy, lub posiada wyższe stanowisko w firmie. Dodatkowo decyzje w firmach podejmowane są często na wysokim szczeblu, co w przypadku koreańskich konglomeratów (tzw. chaeboli) oznacza, że decyzje podejmowane są przez członków rodzin założycielskich, którzy zajmują wysokie stanowiska w strukturach zarządczych firm. UWAGA: 1. Częstym pytaniem zadawanym przez Koreańczyków, również obcokrajowcom, jest pytanie o wiek. Służy to ustaleniu starszeństwa wobec rozmówcy. Styl rozmowy, zwrotów zależy zawsze od wieku, nawet jeśli różnice są stosunkowo niewielkie. Podobnie jest w przypadku stanowiska. Dlatego też należy zadbać, aby nazwa stanowiska widniała wyraźnie na wizytówce przekazywanej koreańskiemu partnerowi. 2. Hierarchiczność w kulturze koreańskiej odnosi się również do kwestii upominków wręczanych podczas rozmów biznesowych. Zazwyczaj każde ważne spotkanie pomiędzy firmami kończy się wymianą upominków. Należy pamiętać, aby osoba najwyższa rangą otrzymała prezent o wartości wyższej aniżeli pozostali przedstawiciele. Praktykowane jest także przekazanie upominku jedynie szefowi delegacji koreańskiej. Upominki powinny być zapakowane. Dobrymi upominkami są drobne przedmioty przywiezione z Polski. W początkowej fazie znajomości mogą być gadżety z logo firmy, w dalszej fazie drobne wytwory rękodzieła oraz produkty branży spożywczej (słodycze, wyroby czekoladowe). Należy unikać wręczania zbyt drogich upominków, gdyż strona koreańska zobligowana do odwzajemnienia gestu może poczuć się zakłopotana. Jeśli otrzymujemy upominek, w dobrym tonie jest na początku łagodnie odmówić przyjęcia, jednak po drugiej lub trzeciej namowie wręczającego należy go przyjąć. Upominków zwykle się nie rozpakowuje bezpośrednio przed ofiarującym, jednak w niektórych przypadkach dobrym pomysłem jest zapytanie koreańskiego partnera, czy można go rozpakować. Zbiorowość i współzależność są elementarnymi zasadami każdej organizacji biznesowej w Korei. Koreańczycy, w przeciwieństwie do społeczeństw kultury zachodniej, nie są indywidualistami. Praca opiera się na działaniu grupowym oraz myśleniu kolektywnym, a sukces czy porażka jest efektem działania grupy, a nie jednostek. Stwierdzenie „praca twoim drugim domem” nie traci na znaczeniu w społeczeństwie koreańskim. Pracownik firmy nie może sobie pozwolić na ignorowanie czasu spędzanego przez innych członków zespołu wspólnie, po godzinach pracy. Zdarza się, iż w momencie zakończenia przewidzianego czasu pracy szef firmy lub kierownik zespołu ogłasza wspólny posiłek (tzw. „Hłesik”) mający na celu integrację pracowników i pogłębienie relacji. Cecha współzależności i zbiorowości członków grupy widoczna jest najlepiej na przykładzie systemu nagradzania i karania w organizacji. Głównym założeniem tego 48 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Wybrane aspekty kultury koreańskiej w biznesie systemu jest odpowiedzialność zbiorowa. Za sukcesy i porażki grupy osoba decydująca o nagrodach i karach będzie przyznawała je całej grupie niezależnie od wyników poszczególnych pracowników. UWAGA: 1. W kontaktach z koreańską firmą należy być przygotowanym na długie spotkania, w tym również po godzinach pracy. Koreańczycy przywiązują bardzo dużą wagę do umacniania relacji osobistych nie tylko wewnątrz własnej firmy, ale także z przedstawicielami innych przedsiębiorstw. Dobre relacje osobiste są dla Koreańczyków naturalną podstawą do dobrych relacji biznesowych. Przedsiębiorcy prowadzący współpracę z Koreańczykami podzielają opinię, iż często nawiązanie i prowadzenie relacji biznesowych z koreańską firmą nie jest możliwe bez zbudowania przyjacielskich relacji. 2. Spotkania integracyjne poza wyznaczonym czasem pracy odbywają się w restauracjach, w czasie których obietnice i składane deklaracje można traktować poważnie. Spotkania biznesowe w Korei zazwyczaj obfitują w koreański trunek „Sodżu” (lekka koreańska wódka z ok. 20% zawartości alkoholu), lub Whisky. Przydatnym w takich sytuacjach zwrotem jest koreański okrzyk „Kombe” lub „Łihajo” - Na zdrowie! 3. Koreańczycy preferują by ich przyszły partner handlowy lub inwestycyjny był osobą poleconą przez zaprzyjaźniony podmiot, tj. głównie przez firmę lub instytucję koreańską. Odzwierciedla to liczne nieformalne powiązania wśród przedstawicieli środowiska biznesowego w Korei. Należy przy tym podkreślić, że instytucje, takie jak ambasady cieszą się w Korei zaufaniem, dlatego nawiązując współpracę warto otrzymać rekomendację WPHI. Zaangażowanie administracji rządowej bardzo podnosi wiarygodność partnera w oczach koreańskiego przedsiębiorcy. Zachowawczość jest cechą wielu Koreańczyków, którzy są przyzwyczajeni do unikania wyrażania swoich poglądów i uczuć wprost. Cecha ta jest szczególnie widoczna przy poruszaniu tematów drażliwych, których omawianie niesie ze sobą ryzyko konfliktu. Wymiana argumentów może doprowadzić do tzw. utraty twarzy, co w przypadku narodów azjatyckich jest dużym dyskomfortem. UWAGA: 1. Podczas rozmowy z koreańskim partnerem należy przygotować się często na wiele znaczeń ukrytych i komunikację niewerbalną. Dla Koreańczyka bardzo ważna jest nie tylko sama treść przekazu, ale również forma. W związku z tym, w wielu przypadkach negocjowanie z Koreańczykami może okazać się dla Polaków dość trudne, m.in. z uwagi na powracanie do tematów rozmowy, które z naszego punktu widzenia zostały już zakończone. 2. Koreańczycy unikają odpowiedzi wprost na niewygodne pytania, szczególnie, jeśli odpowiedzią jest „nie” lub „nie wiem”. Na pytanie „czy da sie to zrobić?” zamiast odpowiedzi „nie wiem”, która jest zgodna ze stanem faktycznym, można się raczej spodziewać odpowiedzi typu „nikt nie jest w stanie tego zrobić, a przynajmniej w Korei”. W takich przypadkach ich negatywny stosunek do omawianej kwestii należy odczytywać z mowy ciała. 49 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Wybrane aspekty kultury koreańskiej w biznesie Długi proces decyzyjny, planowanie i analiza wariantów prowadzi do częstych niepokojów wśród kontrahentów zagranicznych. Jednak wstępna zachowawczość jest z reguły kompensowana szybkim działaniem. Klasyczny opis koreańskiego, grupowego procesu decyzyjnego opisują słowa przedstawiciela jednej z polskich specjalnych stref ekonomicznych, będącej lokalizacją dla koreańskiej fabryki: „W trakcie negocjacji z Koreańczykami nastąpił okres pięciomiesięcznej przerwy, kiedy byliśmy całkowicie przekonani, iż inwestor zrezygnował z projektu. Wszelka korespondencja pozostawała bez odpowiedzi, a próby rozmów telefonicznych zazwyczaj kończyły się tłumaczeniem nieznajomości języka angielskiego przez koreański sekretariat firmy. Po tym okresie nastąpił czas wzmożonej aktywności i oczekiwań wobec naszej strefy. Zapytania, które wymagały od nas dogłębnej kilkudniowej analizy prawnej opatrywane były komentarzem „proszę odpowiedzieć do jutra”. Czasami wydawało się nam, że pomimo siedmiogodzinnej różnicy czasu, nasi partnerzy wychodzą z pracy o tej samej godzinie, co my! W efekcie, nie licząc pięciomiesięcznego okresu pozornego zastoju w projekcie, firma okazała się inwestorem, który zdecydował się na inwestycję w naszej strefie po upływie dwóch tygodni. Okres pięciu miesięcy, który dla nas wydawał się stracony oni przeznaczyli na dokładne planowanie, połączone ze zbadaniem naszej strefy przez inne kanały informacyjne. To nie wszystko! Od momentu decyzji do czasu uruchomienia fabryki minęło siedem miesięcy, co biorąc pod uwagę liczne uwarunkowania prawne w Polsce, jest niemalże rekordowym osiągnięciem.” We współpracy z Koreańczykami należy się więc przygotować na powolny proces decyzyjny i szybkie działanie. Jednocześnie należy pamiętać, iż w trakcie podejmowania decyzji koreańscy negocjatorzy lubią dowolnie powracać do tematów, które nam mogą wydawać się zamknięte. Proces decyzyjny jest w przypadku firm koreańskich zdecydowanie dłuższy niż w Europie. Wynika to m.in. stąd, iż każda decyzja grupy musi uzyskać akceptację najwyższego przedstawiciela organizacji (hierarchiczność). Co należy robić, a czego unikać w relacjach w partnerami w Korei? 1. Należy zwracać uwagę na opakowanie Dla Koreańczyków bardzo ważne jest wrażenie estetyczne, dlatego przywiązują bardzo dużą wagę do wyglądu opakowań produktów, folderów, materiałów reklamowych, etc., co może decydować o ich opinii o produkcie. Uwaga: Często bywa tak, że to, co jest ładne w Polsce nie będzie tak ocenione w Korei (i odwrotnie), dlatego przed podjęciem decyzji o ostatecznym wyglądzie opakowania towaru (folderu, ulotki, plakatu) przeznaczonego na rynek koreański zaleca się przeprowadzenie badań rynkowych. 2. Nawiązując kontakty biznesowe z koreańskim przedsiębiorstwem warto starać się uzyskać rekomendację od instytucji, innej firmy i/lub WPHI Podmioty rekomendowane przez inne znane koreańskiemu kontrahentowi podmioty, lub przez instytucje, takie jak Ambasada, znacznie zyskują na wiarygodności w oczach koreańskich przedsiebiorców. 50 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Wybrane aspekty kultury koreańskiej w biznesie 3. Witając się z koreańskim rozmówcą warto pamiętać o prawidłowym ukłonie, co zostanie z pewnością przyjęte jako wyraz szacunku Należy pamiętać, iż Koreańczycy kłaniają się inaczej niż Europejczycy, co wynika ze wspomnianych już zasad konfucjanizmu. Ukłon jest głębszy i wyraża szacunek do rozmówcy. Prawidłowy ukłon rozpoczyna się z pozycji wyprostowanej ze złączonymi stopami. Kłaniając się pochylamy się lekko do przodu zachowując plecy i głowę w jednej linii, przy czym punktem zgięcia jest dolna część kręgosłupa. Dla mężczyzn wskazane jest, by podczas ukłonu umiejscowili ręce wzdłuż tułowia, natomiast dla kobiet, by obie dłonie położone były jedna na drugiej na wysokości klamry paska. 4. Warto nauczyć się kilku zwrotów w języku koreańskim Pomoże to wywrzeć bardzo dobre wrażenie na rozmówcy. Również docenienie walorów kuchni koreańskiej jest bardzo pozytywnie odbierane przez Koreańczyków. Wybrane podstawowe zwroty koreańskie Zwrot polski Dzień Dobry Dziękuję Smacznego Na zdrowie Bardzo mi miło Panią/Pana poznać 5. Wymowa koreańska Anią hassejo Kamsa hamnida Masike tysejo Konbe! / Łihajo! Pisownia koreańska 안녕 하세요 감사합니다 맛있게 드세요 건배! / 위하여! Mannaso pangapsymnida 만나서 반갑습니다 Zawsze należy mieć przy sobie wizytówki Wymiana wizytówek ma w Korei wymiar, którego nie należy ignorować. - - 6. wizytówki wymieniamy na początku spotkania przy przedstawianiu się; wizytówkę podajemy prawą ręką lub lepiej obiema; jeśli przy wymianie wizytówek nasza upadnie na podłogę należy ją schować i przekazać inną; po otrzymaniu wizytówki wskazane jest zapoznanie się z jej treścią - najlepiej głośno czytając imię i nazwisko oraz stanowisko rozmówcy; podczas rozmowy wizytówki, które strony otrzymały od rozmówców, umieszczane są na stole w zasięgu wzroku – ułatwia to prawidłowe zwracanie się do osób, które widzimy po raz pierwszy; przy umieszczaniu wizytówek na stole warto pamiętać o hierarchii – np. wizytówka prezesa firmy nad wizytówką kierownika działu; wizytówkę rozmócy, tak jak samego rozmówcę, zawsze traktujemy z należytym szacunkiem - po zakończeniu spotkania wizytówki chowamy w odpowiednie miejsce – do wizytownika, wewnętrznej kieszeni marynarki, ale nie chowamy do kieszeni spodni; unikamy pisania po wizytówce rozmówcy; warto by jedna strona naszej wizytówki była w języku koreańskim. Zawsze należy pamiętać o hierarchii Zaniedbywanie ważniejszych przedstawicieli koreańskiej firmy będzie odczytywane jako brak szacunku. Przyjmując delegację koreańską należy zadbać, aby szef 51 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Wybrane aspekty kultury koreańskiej w biznesie delegacji ulokowany był w pokoju o wyższym standardzie niż pozostali, a jeśli możliwe również na wyższym piętrze. Mile widziany będzie również list powitalny od prezesa polskiej firmy pozostawiony w pokoju hotelowym. 7. Należy kierować korespondencję do konkretnej osoby Listy rozpoczynające się od „To whom it may concern” mogą zosytać bez odpowiedzi. 8. Dbać o relacje z koreańskim partnerem Zanim relacje zostaną nawiązane, należy liczyć się z kilkakrotnym przyjazdem do Korei, lub do Polski. Długie spotkania (w tym również poza godzinami pracy) nie należą do rzadkości. 9. Należy unikać zwracania się do koreańskiego rozmówcy po imieniu Najlepiej używać przed nazwiskiem tytułu lub zajmowanego stanowiska, np. Profesor Chung, Prezes Yun, Dyrektor Cha. 10. Zawsze należy odpowiadać na korespondencję Niezależnie od momentu współpracy wskazane jest zapewnienie optymalnego obiegu informacji. Wskazana jest częsta wymiana informacji. Jeśli odpowiedź na zapytanie nie może być udzielona w danym momencie należy poinformować stronę koreańską o otrzymaniu listu i oczekiwanym terminie odpowiedzi. 11. Zawsze należy pamiętać, że duża część Koreańczyków jest bardzo przesądna Warto mieć na uwadze, że w kulturze koreańskiej cyfra 4 kojarzona jest ze śmiercią i może przynieść niepowodzenie. Niektórzy Koreańczycy nie będą czuli się komfortowo, jeśli podczas pobytu w Polsce ulokujemy ich w hotelu na 4-tym piętrze. W Korei w celu uniknięcia złowróżbnej cyfry w budynkach mieszkalnych oraz biurowych powszechnym zjawiskiem jest oznakowanie czwartego piętra symbolem „F” (four). W niektórych przypadkach czwarte piętro nawet nie występuje (po trzecim następuje piąte). Uwaga: Bezwzględnie nie należy pisać nazwisk czerwonym kolorem, który zarezerwowany jest do opisywania osób zmarłych. 12. W początkowej fazie znajomości najlepiej unikać poruszania tematów związanych z relacjami Korei Południowej z Koreą Północną oraz z Japonią Wzajemnie nieugięta postawa władz oraz dużej części społeczeństw Korei Południowej, Korei Północnej oraz Japonii na tle trudnej historii regionu nie sprzyja procesowi pojednawczemu, dlatego relacje tych trzech państw należą do tematów drażliwych. Nawiązanie rozmowy typu „miałem przyjaciela Koreańczyka, który pochodzi z Korei Północnej” mogą doprowadzić do konsternacji. 13. Bezwzględnie nie należy przyrównywać Koreańczyków, koreańskiego, itp. do innych narodów tego regionu Korei, języka Szczególnie zalecenie to dotyczy przyrównywania do Japończyków, Japonii, japońskiego języka, kultury, etc. Koreańczycy mają bardzo silne poczucie odrębności. 52 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Wybrane aspekty kultury koreańskiej w biznesie 14. Należy mieć na uwadze, że dla Koreańczyka „utrata twarzy” jest bardzo ciężkim i długotrwałym urazem Stawiając zbyt wiele niewygodnych pytań możemy doprowadzić do sytuacji, w której koreański rozmówca będzie się czuł bardzo niekomfortowo, co może zdecydować o jego postawie w negocjacjach. Należy odpowiednio wyważyć ciężar argumentów i unikać niezgody, by nie wprowadzać Koreańczyka w zbytnie zakłopotanie. Uwaga: Koreańczycy unikają odpowiedzi wprost na niewygodne pytania. Należy liczyć się z tym, że Koreańczycy by nie powiedzieć „nie” będą odwlekać odpowiedź i przekazywać ją w zawiłej formie. Podobnie sytuacja występuje w przypadku stwierdzenia „nie wiem”. Na pytanie „czy da sie to zrobić?” zamiast odpowiedzi „nie wiem”, która jest zgodna ze stanem faktycznym, można się raczej spodziewać odpowiedzi typu „nikt nie jest w stanie tego zrobić, a przynajmniej w Korei”. 15. Należy przywiązywać dużą wagę do punktualności Dopuszczenie do sytuacji, w której koreańscy partnerzy zmuszeni są na nas czekać może zostać odebrane jako wyraz braku szacunku. 16. Należy mieć na uwadze, że wśród koreańskich przedsiębiorców istnieje bardzo silne przywiązanie do kwestii ceny i negocjacji cenowych Negocjacje cenowe i możliwość otrzymania rabatu w cenie to stały element kultury biznesowej Koreańczyków. Składając ofertę należy mieć świadomość, że nasza cena nie będzie ceną ostateczną. 17. Nie należy wskazywać rozmówcy palcem Wskazywanie koreańskiego rozmówcy palcem podczas rozmów może być postrzegane jako gest strony silniejszej wobec słabszej (np. przełożonego wobec podwładnego, nauczyciela wobec ucznia, etc.). 18. Bezwględnie należy uniknąć przywoływania rozmówcy machaniem ręki lub palcem Gest ten zarezerwowany jest dla osób starszych (rodziców, dziadków) przywołujących dzieci. Nawet w tym przypadku spód dłoni skierowany powinien być do dołu, a nie jak w Polsce – do góry. W Korei skinieniem ręki z palcami skierowanym do góry można przywoływać zwierzęta. 19. Należy pamiętać, że w Korei publiczne wydmuchiwanie nosa nie jest w dobrym tonie Nie jest to zasada stosowana bezwzględnie przez wszystkich Koreańczyków, jednak istnieje o wiele większe prawdopodobieństwo, że w sezonie obniżonej odporności na wirusy w miejscach takich jak restauracje, biura, urzędy, etc. spotkamy liczną grupę Koreańczyków preferujących ustawiczne pociąganie nosem, niż ludzi korzystających z chusteczek. 53 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Ważne adresy i linki 8. Ważne adresy i linki Urzędy centralne Republiki Korei Ministry of Strategy and Finance Ministry of Public Administration and Security Ministry of Education, Science and Technology Ministry of Land Transport and Maritime Affairs Ministry for Food, Agriculture, Forestry and Fisheries Ministry of Culture, Sports and Tourism Ministry of Health & Welfare Ministry of Knowledge Economy Ministry of National Defense Ministry of Labor Ministry of Justice Ministry of Foreign Affairs and Trade Ministry of Unification Ministry of Environment Ministry of Gender Equality www.mosf.go.kr www.mopas.go.kr www.mest.go.kr www.moct.go.kr www.maf.go.kr www.maf.go.kr www.mw.go.kr www.mke.go.kr www.mnd.go.kr www.molab.go.kr www.moj.go.kr www.mofat.go.kr www.unikorea.go.kr www.me.go.kr www.mogef.go.kr Organizacje rządowe i instytucje wsparcia biznesu 1. Koreańska Agencja Promocji Handlu i Inwestycji (KOTRA - Korea Trade–Investment Promotion Agency). Głównym zadaniem KOTRA jest wspieranie działalności eksportowej firm koreańskich poprzez analizę możliwości sprzedaży i wsparcie administracyjne dla sprzedaży koreańskich produktów na rynkach zewnętrznych. KOTRA wykonuje swoje zadania m.in. poprzez organizowanie na szeroką skalę zagranicznych koreańskich wystaw narodowych oraz organizację wyjazdowych misji i seminariów handlowych. Ponadto, działająca w strukturach KOTRA agencja Invest Korea odpowiedzialna jest za obsługę inwestorów zagranicznych w Republice Korei. Strona internetowa: www.kotra.or.kr 2. Koreańskie Stowarzyszenie Handlu Międzynarodowego (KITA – Korea International Trade Association). KITA jest największą i najbardziej wpływową organizacją gospodarczą w Republice Korei. Zrzesza ok. 66 tys. firm o profilu handlowym, usługowym i produkcyjnym. W 50-letniej historii reprezentowała ponad 80 tys. przedsiębiorstw w handlu międzynarodowym i działaniach inwestycyjnych. Podstawową działalnością stowarzyszenia jest wspieranie rozwoju handlu międzynarodowego oraz działań inwestycyjnych firm koreańskich. Zakres działań obejmuje wspieranie marketingu zagranicznego firm, organizację misji gospodarczych w kraju i zagranicą oraz badanie rynków pod kątem atrakcyjności inwestycyjnej dla firm koreańskich. W czerwcu 2008 r. KITA podpisała porozumienie o współpracy (Memorandum of Understanding) z polską organizacją Business Centre Club. Strona internetowa: www.kita.net 54 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Ważne adresy i linki 3. Koreańska Izba Handlu i Przemysłu (KCCI – Korea Chamber of Commerce and Industry). KCCI jest organizacją gospodarczą o profilu działalności odpowiadającym Krajowej Izbie Gospodarczej w Polsce. Obie instytucje podpisały porozumienie o współpracy w 2004 r. Głównym zadaniem KCCI jest reprezentowanie koreańskiego biznesu zarówno na rynku wewnętrznym, jak i na rynkach zagranicznych. KCCI prowadzi na szeroką skalę doradztwo dla przedsiębiorstw, badania rynku oraz reprezentuje interesy poszczególnych gałęzi gospodarki. Działalność międzynarodowa Izby to m.in. organizacja i obsługa misji gospodarczych do Korei oraz pośrednictwo w kontaktach handlowych między firmami. Strona internetowa: www.korcham.net 4. Stowarzyszenie Importerów Koreańskich (KOIMA – Korean Importers Association). KOIMA jest jedyną koreańską organizacją gospodarczą o charakterze ściśle importowym. Skupia ponad 10 tys. firm, które generują 80% wartości rocznego importu Republiki Korei. Z punktu widzenia interesów polskiego eksportera KOIMA jest najważniejszą organizacją gospodarczą Republiki Korei. Corocznie organizuje misje zakupowe na rynki zagraniczne oraz konsultacje handlowe w Korei dla przedsiębiorców zainteresowanych aktywizacją sprzedaży na tutejszym rynku. KOIMA aktywnie uczestniczy również w działaniach urzędów centralnych na rzecz redukcji ceł i administracyjnych barier importu. Ponadto Stowarzyszenie organizuje corocznie wielobranżowe targi wyrobów importowanych Imported Goods Fair skupiających koreańskich importerów i dystrybutorów. Istotnym elementem promocji importu jest prowadzenie portalu www.import.or.kr umożliwiającego poszukiwanie potencjalnych klientów wśród zarejestrowanych członków stowarzyszenia. Strona internetowa: www.koima.or.kr 5. Koreańska Izba Technologii Przemysłowych (KOITA - Korea Industrial Technology Association). KOITA jest największą koreańską organizacją skupiającą i reprezentującą przedsiębiorstwa z sektora zaawansowanych technologii. Izba prowadzi działalność doradczą na rzecz swoich członków oraz reprezentuje branżę w kontaktach międzynarodowych. Ponadto działa jako organizacja pomostowa pomiędzy przemysłem a administracją rządową w kwestii zapewnienia optymalnych warunków do rozwoju branży zaawansowanych technologii. Działalność międzynarodowa stowarzyszenia obejmuje głównie pomoc w nawiązywaniu kontaktów handlowych, inwestycyjnych oraz analizę rynków zagranicznych. Strona internetowa: www.koita.or.kr 6. Zrzeszenie Przemysłów Koreańskich (FKI – Federation of Korean Industries). FKI jest najbardziej prestiżową organizacją zrzeszającą przedsiębiorstwa koreańskie. Należą do niej największe i najważniejsze dla lokalnej gospodarki konglomeraty przemysłowe (tzw. Chaebole). Strona internetowa: www.fki.or.kr 7. Europejska Izba Handlowa w Republice Korei (ECCK – European Chamber of Commerce in Korea). ECCK jest organizacją zrzeszającą europejskie firmy działające na terenie Republiki Korei. Izba reprezentuje interesy członków w takich kwestiach jak liberalizacja 55 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Ważne adresy i linki koreańskiego prawa i ułatwianie dostępu do rynku koreańskiego dla towarów i usług z Europy. Strona internetowa: www.ecck.eu 8. Korean Food and Drug Administration (KFDA). Instytucja prowadzi nadzór nad produkcją, importem i dystrybucją gotowych produktów żywnościowych, farmaceutyków i kosmetyków w celu zapewnienia bezpieczeństwa konsumentów. W przypadku importu w obrębie wymienionych przemysłów jest instytucją certyfikującą i dopuszczającą produktu do sprzedaży na rynku koreańskim. Strona internetowa: www.kfda.go.kr 9. Agencja Kwarantanny i Inspekcji Zwierząt, Roślin i Produktów z Morza (QIA – Animal, Plant and Fisheries Quarantine and Inspection Agency). QIA odpowiada m.in. za certyfikację i dopuszczenie do sprzedaży na rynku koreańskim wszelkiego rodzaju importowanych towarów mięsnych, większości produktów mlecznych, roślin i produktów pochodzenia roślinnego. Strona internetowa: www.qia.go.kr 10. Służba Celna Republiki Korei (Korea Customs Office). Dla dostawców towarów i inwestorów zainteresowanych rynkiem koreańskim dostępna jest strona Służby Celnej Korei. Zawiera ona informacje dotyczące obowiązujących przepisów prawnych, organizacji służb celnych w Republice Korei, procedur celnych i taryf, praktycznych wskazówek dla podróżnych, ulg celnych dla inwestorów, a także postępowań w przypadku stosowania nierzetelnych praktyk w handlu. Strona internetowa: www.customs.go.kr Regionalne izby przemysłowo–handlowe Incheon CCI Jeju Yangsan Ulsan Jinhae Sacheon Tongyoung Gyeongju Jinju Masan Chanwon Kimhae Youngcheon Gyeongsan Youngju Andong Kimcheon Pohang http://www.incham.net http://jejucci.korcham.net http://yangsancci.korcham.net http://ulsan.korcham.net http://jinhaecci.korcham.net http://sacheoncci.korcham.net http://tongyoungcci.korcham.net http://gyeongjucci.korcham.net http://jinjucci.korcham.net http://masancci.korcham.net http://changwoncci.korcham.net http://kimhaecci.korcham.net http://yeongcheoncci.korcham.net http://gyeongsancci.korcham.net http://yeongjucci.korcham.net http://andongcci.korcham.net http://gimcheoncci.korcham.net http://pohangcci.korcham.net 56 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Ważne adresy i linki Gumi Suncheon/Gwangyang Yeosu Mokpo Euiwang Osan Pocheon Goyang Gyeonggi Eastern Gwangmyeong Jungeup Gunsan Iksan Jeonju Siheung Chilgok Geojae Haman Milyang Dangjin Seosan Chungnam Northern Daejeon Jincheon Eumsung Choongju Cheongju Taebaek Donghae Sokcho Samcheok Wonju Gangreung Chuncheon Yongin Icheon Pyeongtak Gyeonggi Northern Sungnam Bucheon Anyang Ansung Suwon Gimpo Ansan Gunpo Hagwang http://gumicci.korcham.net http://mokpocci.korcham.net http://yeosucci.korcham.net http://mokpocci.korcham.net http://uiwangcci.korcham.net http://osancci.korcham.net http://pccci.korcham.net http://gycci.korcham.net http://gecci.korcham.net http://gmcci.korcham.net http://jeongeupcci.korcham.net http://gunsancci.korcham.net http://iksancci.korcham.net http://www.jcci.or.kr http://shiheungcci.korcham.net http://chilgokcci.korcham.net http://kojecci.korcham.net http://hamancci.korcham.net http://miryangcci.korcham.net http://dangjincci.korcham.net http://seosancci.korcham.net http://cbcci.korcham.net http://kwangjucci.korcham.net http://jincci.korcham.net http://eumseongcci.korcham.net http://chungjucci.korcham.net http://cheongjucci.korcham.net http://taebaekcci.korcham.net http://donghaecci.korcham.net http://sokchocci.korcham.net http://samchokcci.korcham.net http://wonjucci.korcham.net http://gangneungcci.korcham.net http://chunchoncci.korcham.net http://yongincci.korcham.net http://icheoncci.korcham.net http://pyeongtaekcci.korcham.net http://kbcci.korcham.net http://www.sncci.net http://bucheoncci.korcham.net http://www.acci.or.kr http://anseongcci.korcham.net http://suwoncci.korcham.net http://kimpocci.korcham.net http://ansancci.korcham.net http://kunpocci.korcham.net http://hkcci.korcham.net 57 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Ważne adresy i linki Gwangju Daegu Busan Seoul Hwasung http://kwangjucci.korcham.net http://www.tcci.or.kr http://www.pcci.or.kr http://seoulcci.korcham.net http://hwaseongcci.korcham.net Pozostałe stowarzyszenia i branżowe izby gospodarcze Korea Food Industry Association Korea Building Materials Association Spinners & Weavers Association of Korea National Forestry Cooperatives Federation Korea Software Promotion Agency Korea Tourism Association Korea Multimedia Association Korea Semiconductor Industry Association Korea Petrochemical Industry Association Korea Engineering & Consulting Association Korean Apparel Industry Association Internet Association of Korea Korea Automobile Manufacturers Association Korea Magazine Association Korea Electronic Publication Association Korea Radio Promotion Association Korea Specialty Chemical Industry Association Telecommunications Technology Association Korea Association of Information & Telecommunication Korea Pharmaceutical Manufacturers Association Korean Association of Geographic Information Studies Korea Meat Trade Association Korea Civil Aviation Development Association Korea New Renewable Energy Association http://www.kfia.or.kr http://www.kbm.or.kr http://www.swak.org http://www.nfcf.or.kr http://www.software.or.kr http://www.koreatravel.or.kr http://www.multimedia.or.kr https://www.ksia.or.kr http://www.kpia.or.kr http://www.kenca.or.kr http://www.kaia.or.kr http://www.iak.ne.kr http://www.kama.or.kr http://kmpa.or.kr/cal http://www.kepa.or.kr http://www.rapa.or.kr http://www.kscia.or.kr http://www.tta.or.kr http://www.kait.or.kr http://www.kpma.or.kr http://www.kagis.or.kr http://www.kmta.or.kr http://www.airtransport.or.kr http://www.knrea.or.kr Ośrodki targowo–wystawiennicze w Republice Korei KINTEX COEX BEXCO EXCO KDJ Center Songdo ConvensiA SETEC CECO AT Center KOTREX DCC ICC JEJU www.kintex.com www.coex.co.kr www.bexco.co.kr www.excodaegu.co.kr www.kdjcenter.or.kr www.songdoconvensia.com www.setec.or.kr www.ceco.co.kr www.atcenter.co.kr www.kotrex.com www.daejeoncvb.or.kr www.iccjeju.co.kr 58 Republika Korei – Przewodnik rynkowy Ważne adresy i linki Banki Banki komercyjne o zasięgu ogólnokrajowym Nazwa banku Adres Shinhan Woori SC First Hana Kookmin Korean Exchange CitiBank 120,2ga, Taepyeongro, Joong-gu, Seoul 203,1ga, Hoehyun-dong, Joong-gu, Seoul 100 Gongpyeong-dong, Jongno-gu, Seoul 101-1, 1ga, Euljiro, Joong-gu, Seoul 9-1 2ga, Namdaemunro, Joong-gu, Seoul 181 2ga, Euljiro, Joong-gu, Seoul 39 Da-dong, Joong-gu, Soeul Strona internetowa http://www.kdb.co.kr/ http://www.wooribank.com/ http://www.scfirstbank.com http://www.hanabank.com/ http://www.kbstar.com/ http://www.keb.co.kr/ http://www.citibank.co.kr/ Banki komercyjne o zasięgu regionalnym Lokalizacja Daegu Busan Gwangju Jeju Jeonbuk Gyeongnam Adres 118 2ga, Susung-dong, Susung-gu, Daegu 830-38 Bumil2-dong, Dong-gu, Busan 7-12 Daein-dong, Dong-gu, Gwangju 1349 Ido 1-dong, Jeju-si, Jeju 669-2 Geumam-dong, Deokjin-gu, Jeonju, Jeonbuk 246-1 Seokjeon-dong, Hoewon-gu, Masan, Gyeongnam Strona internetowa http://www.daegubank.co.kr/ http://www.pusanbank.co.kr/ http://www.kjbank.com/ http://www.e-jejubank.com/ http://www.jbbank.co.kr/ http://www.kyongnambank.co.kr/ Banki specjalistyczne/sektorowe Nazwa banku National Agricultural Coopearation Federarion Industrial bank of Korea National Federation of Fisheries Cooperatives Adres Strona internetowa Choongjeongro 1 ga, Joong-gu, Seoul 50 Euljiro 2ga, Joong-gu, Seoul 11-6 Shincheon-dong, Songpa-gu, Seoul http://www.nonghyup.com/ http://www.ibk.co.kr/home.html http://www.suhyup.co.kr/ Banki inwestycyjne Nazwa banku The Korea Development Bank The Export-Import of Korea Adres 16-3 Yeoeuid-dong, Yeongdeungpo-gu, Seoul 16-1 Yeoeuid-dong, Yeongdeungpo-gu, Seoul 59 Strona internetowa http://www.kdb.co.kr/ http://www.kdb.co.kr/ Republika Korei – Przewodnik rynkowy
