Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole
advertisement
Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Agnieszka Jankowska-Rachel, psycholog kliniczny Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Lorna Wing: Dlaczego dla nas ważne są hierarchie społeczne – dlaczego nie chcemy traktować ludzi równo? Dlaczego nasze relacje uczuciowe są tak skomplikowane? Dlaczego wysyłamy do siebie tak dużo sygnałów społecznych i w jaki sposób je rozumiemy? Dlaczego jesteśmy tak nielogiczni? Dlaczego nie mówimy tego, co myślimy? A mówimy to, czego nie myślimy Dlaczego tolerujemy natłok wrażeń? Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole ● Upośledzenie interakcji społecznych ● Kłopoty z komunikacją i porozumiewaniem się1 ● Szczególne zainteresowania/natręctwa ● Powtarzające się zachowania , brak elastyczności Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Kreatywne Niekonwencjonalne w podejściu do rozwiązań ● Trudność w odróżnieniu fikcji od rzeczywistości ● Zdolności muzyczne, dramatyczne, artystyczne częste ● Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Okres przedszkolny ● ● W domu dziecko wydaje się relatywnie sprawne W przedszkolu zachowuje się inaczej: trudności w przystosowaniu się do grupy trudności we współdziałaniu z grupą trudności w podtrzymaniu rozmowy powtarzanie się w wypowiedziach wprowadzanie specyficznych tematów do wypowiedzi zachowania schematyczne Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Okres szkolny trudności adaptacyjne i niedojrzałość w relacjach społecznych ● specyficzna forma komunikowania się ● zaburzenia sensoryczne ● możliwe relatywnie wysokie postępy w nauce ● prawdopodobne trudności w opanowaniu pisania ● schematyzm zachowań ● Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Okres szkolny – szkoła średnia bardzo niska tolerancja na zmiany przy oczekiwaniach dużej elastyczności w zakresie zachowań ● niski poziom kompetencji społecznych – stąd popadanie w konflikty i doświadczanie nietolerancji ● Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Nadwrażliwość na bodźce: ● Wzrokowe (silna reakcja na niektóre formy sztucznego światła – szczególnie świetlówki, może powodować ból, posadzenie dziecka z dala od źródła światła słonecznego, umożliwienie korzystania z lampki stacjonarnej, okularów przeciwsłonecznych) ● Słuchowe (łatwo się rozprasza i irytuje na dźwięki dla nas obojętne, należy mówić do dziecka unikając hałasu w tle, pomocne: zatyczki do uszu, miejsce odosobnienia) ● Dotykowe (trudności ze zmianą ubrania, dotyk może boleć szczególnie w niektórych obszarach ciała – stąd irytacja, zdenerwowanie) Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Nadwrażliwość na bodźce: ● Smakowe (znaczenie ma struktura, faktura jedzenia, jedzą nawykowo – zwykle to samo a nie dla walorów smakowych), ● Zapachowe (czują to, czego my nie czujemy, niektóre zapachy są nie do zniesienia, unikać trzeba mocnych perfum, należy wietrzyć pomieszczenia, umożliwić noszenie dziecku przedmiotu z ulubionym zapachem) Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Komunikowanie się 50% dzieci z ZA ma opóźniony rozwój mowy ● W wieku 5 lat mówią płynnie ● Powierzchownie perfekcyjna ekspresja słowna ● Dziwaczna prozodia ● Język sztywny, pedantyczny (nadmierne formalizmy, brak slangu, nie znoszą nieprecyzyjności – np. Później? - kiedy dokładnie, za ile minut?)) ● Ograniczona zdolność rozumienia języka (nie rozumie przenośni, ironii) ● Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Komunikowanie się Odpowiadają na pytania nie kontynuując dialogu ● Monologi bez wglądu na reakcje otoczenia ● Wprowadzanie do rozmowy powtarzających się tematów ● Zaburzenia komunikacji bezsłownej (nierozumienie mowy ciała i posługiwanie się mową ciała w sposób niewłaściwy) ● Słabe rozumienie informacji w kontekście ● Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Kodeks moralny i poczucie sprawiedliwości szkolny policjant potrzeba uczciwego stawiania sprawy jeśli przyjmuje jakąś wartość denerwuje się, że ludzie jej nie przestrzegają Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Brak umiejętności odczytywania czyjegoś stanu umysłu : trudności w podejmowaniu relacji naprzemiennych ● trudności w przewidywaniu zachowań innych osób ● zaburzenia empatii ● bak delikatności w relacjach społecznych ● trudności w negocjowaniu rozwiązań ● przedmiotowe traktowanie innych ● Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Brak umiejętności odczytywania czyjegoś stanu umysłu : Zakłada, że inni myślą tak jak ono ● Zakłada, że inni posiadają taki sam zakres wiedzy jak ono ● Wierzy, że w 100% ma rację ● Może mieć trudności ze zrozumieniem czytanego tekstu, zwłaszcza jeśli odnosi się on do ludzi ● Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Rozumienie emocji i ich wyrażanie: przesadna lub nieadekwatna ekspresja ● nieumiejętność wyrażania złożonych stanów ● emocjonalnych (np. Dumy, zawstydzenia, pocieszania) ● W sytuacji frustracji reagują agresją skierowaną na siebie lub innych ● Emocje innych dezorganizują rozumienie świata ● Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Stres z uwagi na trudności społeczne i problemy sensoryczne dziecko z ZA ma wysoki poziom stresu i żyje w napięciu: gdy jest zdenerwowane perseweruje zachowania, ● gdy popełnia błędy w sytuacjach społecznych nie wie , jak naprawić ● wysoki poziom stresu powoduje stan zmęczenia – stąd potrzeba drzemki lub wyjścia aby się zregenerować, ● je Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Co możesz zrobić aby inni czuli się szczęśliwi ? ● Co możesz powiedzieć aby inni czuli się szczęśliwi ? ● Wywiad: co czyni ludzi szczęśliwymi ? ● Jakie są stopnie zadowolenia, jak je poznać (np. praca z klasą)? ● Jak nie wiesz jak się zachować zobacz, jak zachowują się inne dzieci ● Ćwiczenie miny z obrazka przed lustrem ● uczenie strategii przepraszania, pytania „ale nie wiem co mam teraz zrobić” na wypadek popełnienia błędu lub nierozumienia sytuacji ● Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Uczenie dziecka tych zachowań, których inni uczą się spontanicznie ● Jak nie wiesz jak się zachować zobacz jak zachowują inne dzieci ● zajmowanie się na spotkaniu/lekcji tylko 1 emocją ● „kolekcjonowanie” zdjęć np. szczęśliwych ludzi i wydarzeń, które powodują, że ludzie czują się szczęśliwi ● się Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Strategia organizatora wizualnego: sekwencja obrazków, co trzeba zrobić stosuj kolory, podkreślenia, wizualne symbole Mapa kodowa szkoły: gdzie dziecko może iść,za przyzwoleniem nauczyciela (nie „nie może iść” , bo może nie pójść nigdy) Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Przychodzenie wcześniejsze do szkoły i pobyt w miejscu bezpiecznym, np. bibliotece zorganizowanie miejsca do pracy z dala od rozpraszających bodźców (np. kącika sztuki, tyłem do okna)) Uprzedzanie o zmianach Przećwiczenie reakcji na zmianę Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Wizualne ilustracje, tego o czym się mówi zachęcanie do patrzenia na nauczyciela odnoszenie się do zainteresowań dziecka zainteresowanie niekonwencjonalnymi strategiami rozwiązywania zadań – rozmowa Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole pozwalanie na stosowanie niekonwencjonalnych metod czasomierze piłka – wskazówka kolejności wypowiedzi (aby nauczyć dziecko z ZA czekania na własną kolej) Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Unikaj przepisywania z tablicy włączanie do zabaw grupowych przez wyznaczenie składu grupy (aby dziecko nie było wykluczone) tłumacz zasady gry wspólna nauka – praca w parach udzielanie wskazówek – zamiast dawania wyboru czekanie na odpowiedź kod proszenia o pomoc na raz 1 polecenie przerwy w mówieniu Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Zabawy i sprawność motoryczna: Nie lubi zabaw z rywalizacją ● Ma skłonności do zabaw , które naśladują rzeczywistość ● Mało zajmuje się zabawami, w których nie utrzymuje kontroli ● Niezdarność motoryczna ● Ma trudności z subtelnością motoryczną w zadaniach ● Łatwo traci równowagę ● Często pisze w sposób niewyraźny ● Sporty drużynowe trudne z uwagi na złożonośc reguł i interakcji ● Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Perfekcjonizm: Bardzo wrażliwe na krytykę Boi się krytyki, gdyż interpretuje ją jako fakt bycia głupszym Porażka jest czymś przygniatającym Stara się nie podejmować aktywności z ryzykiem niepowodzenia Rywalizacja = ryzyko ośmieszenia się Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Myślenie perspektywiczne: nie radzi sobie z przewidywaniem skutków zachowań ● trudno myśleć mu w kategorii skutków ● trudność w dokonywaniu wyboru ( nie wybiera lub czyni to bezmyślnie) ● trudność w przewidywaniu reakcji innych ludzi ● Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Myślenie sztywne: nie lubi dwuznaczności zgodnie z zasadą czarne-białe ● może postępować zgodnie z zasadą, która nie jest efektywne ● radzi sobie w przedmiotach, gdzie sztywne reguły są zasadą ● nie lubi dwuznaczności ● Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Fascynacje Zgłębia temat, który go interesuje w sposób bardzo szczegółowy i często „dorosły” ● Rozmawia o nim ● Temat fascynacji: jako strefa bezpieczeństwa wykazanie się inteligencją sposób spędzania czasu i źródło relaksu zapewnienie sobie logiczności ułatwienie konwersacji ● Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole ● Nie potrafi kłamać ● Mówi dokładnie to, co myśli ● ● Uczy się kłamać później niż inne dzieci i jest w tym mało przekonywujący Lojalny w przywiązaniu do ludzi Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Reakcja na zmiany nie lubi zmian ● wprowadza rytuały aby istniał porządek ● raz wyuczony porządek jest preferowany ● nie rozumie jaki rodzaj powiązania występuje pomiędzy początkiem aktywności a efektem ● nie rozumie jakie znaczenie ma element historii w odniesieniu do całości ● rytuały to sposób na uporządkowanie życia ● nasilenie czynności rutynowych to barometr stresu i lęku ● Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Cele pomocy dziecku w szkole: 1. pomoc w organizacji dnia 2. pomoc w organizacji przedmiotów/rzeczy 3. zachęcenie do uczestniczenia w sytuacjach związanych z interakcjami w grupie 4. pomoc w zrozumieniu zasad interakcji społecznych z wykorzystaniem obrazków, odnoszeniem się do tego, co mogą inni ludzie myśleć, czuć lub z jakiego powodu podejmują określone działania 5. motywowanie do pracy w klasie z wykorzystaniem specjalnych zainteresowań dziecka Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Przemoc wobec dziecka z ZA: dzieci stanowią grupę ryzyka z uwagi na słabość funkcjonowania w relacjach społecznych (nie rozumieją intencji, dają się prowokować, są naiwne – podpuszczone za dobrą monetę biorą zachowania rowiśników, wyrażają uwagi w sposób narażający je na niezrozumienie – są mało delikatne) ● Nie potrafią wytłumaczyć przyczyn swoich zachowań – co szczególnie ważne dla rozumienia sytuacji przez nauczyciela ● Dziecko z Zespołem Aspergera w szkole Przemoc wobec dziecka z ZA: Trudno mu opisać , co się działo (waga szczegółowych , konkretnych pytań) ● Nie rozumie, że jest ofiarą przemocy ● Bezskuteczna jest konfrontacja ze sprawcami ● Potrzebuje ochrony ze strony dorosłych (współpraca rodzice/szkoła) ● Należy je nauczyć czym różni się żart od dręczenia ● Ważne : gdzie, do kogo może udać się po pomoc ●
