3.3 Odpady niebezpieczne i sposób postępowania z
advertisement
Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Borowie SPIS TREŚCI Strona I. WPROWADZENIE 3 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 1.10 1.11 Projekty planów gospodarki odpadami Terminy przygotowania planów Zasady gospodarki odpadami Aktualny i planowany stan zarządzania gospodarką odpadami Zarządzanie i gospodarka odpadami komunalnymi Programowanie gospodarki odpadami Udzielanie przedsiębiorstwom pozwoleń Nadzór, monitoring i kontrola Regulacje prawne Funkcje eksploracyjne Główne założenia wynikające z innych dokumentów 4 5 5 6 7 7 8 8 8 8 9 II. CHARAKTERYSTYKA GMINY BOROWIE 10 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 Położenie geologiczne Ukształtowanie, powierzchnia i budowa geologiczna Charakterystyka gleb Warunki klimatyczne Stosunki wodne Ludność i osadnictwo Przemysł na terenie gminy 10 10 10 11 12 12 13 III. ANALIZA STANU GOSPODARKI ODPADAMI 13 3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.1.4 Gospodarka odpadami z sektora komunalnego Istniejące systemy zbierania odpadów komunalnych Infrastruktura gospodarki odpadami komunalnymi Podmioty prowadzące działalność zakresie wywozu odpadów komunalnych 3.1.5 Ilość i rodzaj odpadów komunalnych poddawanych odzyskowi 3.1.6 Nielegalne składowanie odpadów 3.1.7 Wnioski i identyfikacja problemów 13 15 15 17 18 18 18 3.2 Odpady z sektora przemysłowego 19 3.3 3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4 3.3.5 3.3.6 Odpady niebezpieczne i sposób postępowania z nimi Odpady medyczne i weterynaryjne Odpadowe oleje silnikowe przekładniowe i smarowe Akumulatory i baterie Odpady z budowy, remontów i demontażu z zaw. Azbestu Lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć Filtry olejowe 19 20 20 20 21 21 22 3.3.7 Wyeksploatowane pojazdy 3.3.8 Wnioski identyfikacja problemów 22 23 IV. V. PROGNOZA ZMIAN DZIAŁANIA ZMIERZAJĄCE DO POPRAWY STANU GOSPODARKI ODPADAMI 23 5.1 5.2 5.3 5.4 Cele do osiągnięcia w gospodarce odpadami Propozycja systemu gospodarowania odpadami komunalnymi Segregacja „u źródła” Gniazdowy system segregacji 26 26 27 27 VI. ZADANIA STRATEGICZNE NA OKRES 8 LAT 30 VII. HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ OBEJMUJĄCYCH OKRES 4 LAT 33 VIII. KOSZTY I DOCHODY Z PROWADZENIA PROPONOWANEJ GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI 26 36 IX. PLAN ZAMYKANIA SKŁADOWISKA W SŁUPIE PIERWSZYM 37 X. MOŻLIWOŚCI FINANSOWANIA ZADAŃ UJĘTYCH W PLANIE 38 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 10.6 10.7 10.8 10.9 10.10 Fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej Fundacje i programy pomocowe Inne fundacje ISPA Banki Instytucje leasingowe Fundusze strukturalne, Fundusze Spójności Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego Sektorowy program operacyjny Fundusz Spójności 39 42 43 43 44 44 44 45 46 46 XI. ANALIZA ODDZIAŁYWANIA PLANU NA ŚRODOWISKO 50 XII. ORGANIZACJA I ZASADY MONITORINGU SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI 51 XIII. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM 53 XIV. AKTUALNY STAN PRAWNY 54 XV. 55 LITERATURA I. WPROWADZENIE Plan gospodarki odpadami Gminy Borowie jest formą podejmowania decyzji strategicznych umożliwiającą przewidywanie kierunków rozwoju i wyników gospodarki odpadami w ciągu określonego czasu. Ma być on także bardzo ważnym źródłem informacji, narzędziem kontroli i materiałem wykorzystywanym do rozwoju gminy. W dniu 1 października 2001 r. weszły w życie nowe regulacje dotyczące ochrony środowiska. Wśród najważniejszych aktów rangi ustawowej należy wymienić: - ustawę z dnia 24 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62 poz.627 nr 115 poz 1229 oraz z 2002 r. Nr 74 poz. 676 i Nr 113 poz 984), - ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. – o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 oraz z 2002, Nr 41, poz. 365 i Nr 113, poz. 984), - ustawę z dnia27 lipca 2001 r. – o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw ( tzw. ustawa wprowadzająca – Dz. U. Nr 100, poz. 1085 i z 2002, Nr 143, poz. 1196), - ustawę z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63, poz. 633), - ustawę z dnia 11 maja 2001 r. – o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami, oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. Nr 63, poz. 639 i z 2002 r. Nr 113, poz. 984). Art. 14 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach wprowadza obowiązek opracowania i przyjęcia do realizacji krajowego, wojewódzkiego, powiatowego i gminnego planu gospodarki odpadami oraz określa (w art. 14;16) cel, przedmiot, zakres i warunki szczególne. Ustawa ta stanowi, że wszystkie plany gospodarki odpadami powinny być opracowywane zgodnie z polityką ekologiczną państwa, zaś wojewódzki, powiatowy i gminny plan gospodarki odpadami powinien być opracowany zgodnie z planami wyższego szczebla. Przedmiotem planu jest objęcie wszystkich rodzajów odpadów powstających na terenie gminy, jak również przywożonych na jej teren, a w szczególności odpady komunalne z uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji, odpady opakowaniowe, odpady budowlane, wraki samochodowe, opony, oraz odpady niebezpieczne, w tym odpady medyczne i weterynaryjne, baterie i akumulatory. Zakres planu gospodarki odpadami obejmuje: 1. aktualny stan gospodarki odpadami, 2. prognozowane zmiany, 3. działania zmierzające do poprawy sytuacji, 4. instrumenty finansowe służące do realizacji zamierzonych celów w szczególności: - rodzaj i źródło pochodzenia odpadów, które mają być poddane procesom odzysku lub unieszkodliwieniu, - rozmieszczenie istniejących instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów wraz z wykazem podmiotów prowadzących działalność w tym zakresie, - działania zmierzające do zapobiegania powstawania odpadów lub ograniczania ich ilości, uciążliwości oraz prawidłowego postępowania z nimi, w tym zmniejszenie ilości odpadów ulegających biodegradacji zawartych w odpadach komunalnych kierowanych na składowiska, - projektowany system gospodarowania odpadami, - rodzaj i harmonogram realizacji przedsięwzięć, - harmonogram uruchamiania środków finansowych i ich źródła. 1.1 Projekty planów gospodarki odpadami 1) opracowują: a) krajowy – minister właściwy do spraw środowiska, b) wojewódzki – zarząd województwa, c) powiatowy – zarząd powiatu, d) gminny – Wójt gminy; 2) opiniują (w terminie nie dłuższym niż dwa miesiące od dnia otrzymania projektu, przy czym nie udzielenie opinii w tym terminie uznaje się za opinię pozytywną): a) krajowy – zarządy województw, b) wojewódzki – minister właściwy do spraw środowiska, zarządy powiatów i gmin z terenu województwa, c) powiatowy – zarząd województwa i zarządy gmin z terenu powiatu, d) gminny – zarząd województwa oraz zarząd powiatu; 3) podają do publicznej wiadomości na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627) – dalej ustawa prawo ochrony środowiska. 4) uchwalają: a) krajowy – Rada Ministrów, b) wojewódzki – sejmik województwa, c) powiatowy – rada powiatu, d) gminny – rada gminy. 1.2 Terminy przygotowywania planów gospodarki odpadami. Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (tzw. ustawy wprowadzającej) dotychczasowe programy zrównoważonego rozwoju oraz ochrony środowiska opracowane przez sejmiki województw oraz rady powiatów i gmin stają się odpowiednio wojewódzkimi, powiatowymi, gminnymi programami ochrony środowiska, o których mowa w ustawie – Prawo ochrony środowiska. Nowe wojewódzkie programy ochrony środowiska mają zostać uchwalone przez sejmiki województw do dnia 30 czerwca 2003 r., powiatowe programy ochrony środowiska – przez rady powiatów do dnia 31 grudnia 2003 r., a gminne programy ochrony środowiska – przez rady gmin do dnia 30 czerwca 2004 r. 1.3 Zasady gospodarki odpadami w przepisach prawnych Zgodnie z polskim i unijnym ustawodawstwem w dziedzinie odpadów obowiązują następujące zasady postępowania z odpadami: - zapobieganie i minimalizacja powstawania odpadów, - powtórne wykorzystanie odpadów, których powstawania w danych warunkach techniczno-ekonomicznych nie da się uniknąć, - unieszkodliwianie odpadów, - bezpieczne dla zdrowia ludzkiego i środowiska – składowanie odpadów, których nie da się, z uwagi na warunki techniczno-ekonomiczne, odzyskać bądź unieszkodliwić. W gospodarce odpadami podstawowym priorytetem jest prewencja, tj. zapobieganie powstawaniu odpadów poprzez odpowiednie projektowanie procesów technologicznych oraz ich produktów. Powstawanie zanieczyszczeń lub odpadów powinno być eliminowane lub ograniczane niezależnie od stopnia ich szkodliwości dla środowiska i zdrowia ludzi, ich ilości lub miejsca powstawania. W praktyce zapobieganie powstawaniu wielu rodzajów odpadów jest niemożliwe, stąd należy minimalizować ich ilość. W przypadku, gdy odpady już powstały, zaleca się maksymalne wykorzystanie odzyskanych z nich surowców i materiałów – możliwe blisko miejsca ich powstawania (zasady bliskości i samowystarczalności). Celem tych zasad jest ograniczenie przewozu odpadów do minimum. 1.4 Aktualny i planowany stan zarządzania gospodarką odpadami w gminach Zarządzanie gospodarką odpadami w gminach reguluje ustawa o odpadach i dodatkowe akty prawne wydane na jej podstawie. Zgodnie z tą ustawą na wytwórcy odpadów spoczywa wiele obowiązków. Władze gminne odpowiedzialne są za postępowanie ze wszystkimi odpadami komunalnymi powstającymi na terenie gminy, tj. za ich zbiórkę, usuwanie i unieszkodliwianie. Obowiązujące przepisy prawne, przydzieliły gminie zadania z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi na terenach odjętych ich działalnością. Działalność gmin w zakresie ochrony środowiska winna polegać przede wszystkim na uwzględnieniu tego rodzaju zadań w programach gospodarczych i w planach zagospodarowania przestrzennego, a następnie na zapewnieniu ich realizacji poprzez sprawowanie nadzoru nad jednostkami organizacyjnymi znajdującymi się na ich terenie. Nadzór ten obejmuje sprawy gromadzenia i unieszkodliwiania odpadów, budowy wysypisk, zasad działalności komunalnych i prywatnych przedsiębiorstw oczyszczania, ustalania częstotliwości i sposobu wywozu odpadów. Zadania i zakres odpowiedzialności, dotyczące utrzymania czystości i utrzymania porządku, zostały określone w ustawie z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. Nr 132 poz. 622 z 1996 r., z późniejszymi zmianami.). W szczególności do obowiązków gmin należy między innymi: tworzenie warunków do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządku na terenie gminy lub zapewnienie wykonania tych prac przez tworzenie odpowiednich jednostek organizacyjnych; zapewnienie budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami: - instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych, - stacji zlewnych, w przypadku, gdy podłączenie wszystkich nieruchomości do sieci kanalizacyjnej jest niemożliwe lub powoduje nadmierne koszty, instalacji i urządzeń do zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych lub ich części; organizowanie selektywnej zbiórki, segregacji oraz magazynowanie odpadów komunalnych, w tym odpadów niebezpiecznych, przydatnych do odzysku oraz współdziałanie z przedsiębiorstwami podejmującymi działalność w zakresie gospodarowania tego rodzaju odpadami. Tak więc, podstawowe funkcje działania wykonawczego gmin w dziedzinie gospodarki odpadami można podzielić na: Funkcje eksploatacyjne sprowadzające się do świadczenia usług związanych z wywozem i unieszkodliwianiem odpadów przez organizację własnych form działalności gospodarczej lub zlecenie wykonywania tych usług. Funkcje planowania i rozwoju, których zadaniem jest podejmowanie działań inwestycyjnych, związanych z rozwojem gospodarki odpadami na terenie gminy. Funkcje zarządzania i kontroli. 1.5 Zarządzanie gospodarką odpadami komunalnymi można podzielić na: - programowanie gospodarki odpadami, - dysponowanie zezwoleniami i zamówieniami, - nadzór, monitoring i kontrola. 1.6 Programowanie gospodarki odpadami Powinno obejmować tworzenie ogólnej, dalekosiężnej polityki rozwoju tej branży w gminie. Władze gminne, odpowiedzialne za usługi związane z wywozem odpadów, dokładnie określają szczegółowe obowiązki, które mają być wykonane przez wywożącego odpady między innymi: - ilość usuwanych odpadów oraz liczbę źródeł, z których odbierane są odpady w określonym rejonie, - miejsce deponowania odpadów, - rodzaj odbieranych odpadów i typy pojemników, - udzielanie zezwoleń na odbiór odpadów, - środki transportu i częstotliwość wywozu. 1.7 Udzielanie przedsiębiorstwom pozwoleń na odbiór odpadów. Ustawa o utrzymaniu porządku i czystości w gminach nakłada obowiązek uzyskania zezwolenia na usuwanie, wykorzystywanie i unieszkodliwianie odpadów komunalnych w stosunku do podmiotów innych niż gminne jednostki organizacyjne. 1.8 Nadzór, monitoring i kontrola. Władze gminy są odpowiedzialne za utrzymanie czystości w gminie oraz za zgodne z przepisami ochrony środowiska gospodarowanie odpadami komunalnymi. Z tych obowiązków wynika potrzeba kontroli działalności w tym zakresie na terenie gminy, monitorowania ilości i jakości odpadów składowanych na wysypisku. 1.9 Regulacje prawne: W zakresie utrzymania porządku i czystości – Uchwała w sprawie określenia zasad utrzymania czystości i porządku na terenie gminy Borowie, zawiera następujące zapisy: - wyszczególnienie osób fizycznych i prawnych, których dotyczy; - usankcjonowanie zapisu, że obowiązek usuwania odpadów spoczywa na wszystkich osobach fizycznych i prawnych wytwarzających odpady; - gromadzenie odpadów odbywać się może wyłącznie w miejscach do tego celu wyznaczonych, w pojemnikach lub kontenerach przyjętych w gminie jako zalecane; - każdy właściciel udokumentowania lub użytkownik przekazania nieruchomości wytworzonych zobowiązany odpadów do jest do zakładu unieszkodliwiania, posiadającego prawną zgodę na wykonanie takich usług; - dowodem wywiązania się z obowiązku wymienionego wyżej jest zawarcie umowy przez właściciela lub użytkownika nieruchomości z akceptowanym przez Wójta Gminy przedsiębiorstwem, zajmującym się wywozem odpadów; - określenie rodzaju i miejsca gromadzenia odpadów specjalnych, w tym niebezpiecznych i sposobu ich usuwania. 1.10 Funkcje eksploatacyjne W ramach tych funkcji gmina ma obowiązek zapewnić mieszkańcom usługi w zakresie usuwania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Pojęcie „zapewnić” może oznaczać zorganizowanie formy świadczenia odpowiednich usług, również może oznaczać wskazanie miejsca lub formy, w jaki mieszkaniec może odpłatnie pozbyć się gromadzonych odpadów. Usługi w zakresie wywozu odpadów mogą być świadczone przez różne podmioty gospodarcze zgodnie z zasadami wolnej konkurencji. Powinny to być wyspecjalizowane przedsiębiorstwa, wybrane na drodze przetargu. Władze gminy z takimi wybranymi przedsiębiorstwami powinny zawrzeć umowę zawierającą określenie zadań i uwarunkowań koniecznych do zrealizowania na przedmiotowym terenie przez daną firmę. 1.11 Główne założenia wynikające z innych dokumentów Zgodnie z „Krajowym Planem Gospodarki Odpadami” celowe byłoby: utworzenie w skali kraju co najmniej kilkudziesięciu ponadgminnych struktur gospodarki odpadami komunalnymi, obsługujących od 200 tyś. do 500 tyś. mieszkańców, dla realizacji wspólnych przedsięwzięć, planowanie i uwzględniających realizacja rozwiązań wszystkie wytwarzane kompleksowych, zintegrowanych, odpady do możliwe wspólnego zorganizowania, niezależne od źródła ich pochodzenia, utrzymanie przez gminy kontroli nad zakładami przetwarzania odpadów, co jest istotne z punktu widzenia rozwoju racjonalnej gospodarki odpadami, w szczególności dające możliwość dofinansowania deficytowych działalności (np. dofinansowanie selektywnej zbiórki i kompostowania z zysków ze składowiska). Jest to korzyść tzw. zintegrowanego modelu (systemu) gospodarki odpadami. Podzielenie systemu na drobne elementy nie daje takiej możliwości, gdyż konieczne są wówczas subwencje z budżetu gminnego do deficytowych działalności. W „Planie gospodarki odpadami dla województwa mazowieckiego” zakłada się utworzenie 8 obszarów, w których działać będą regionalne zakłady gospodarki odpadami. Regionalne zakłady gospodarki odpadami mają mieć charakter ponad lokalny, co spowoduje lepsze wykorzystanie zdolności produkcyjnych, oraz obniży jednostkowe koszty inwestycyjne i eksploatacyjne tych obiektów. II CHARAKTERYSTYKA GMINY BOROWIE 2.1. Położenie geograficzne Gmina Borowie leży w południowo – zachodniej części woj. mazowieckiego, wzdłuż drogi Garwolin – Siedlce, oraz wzdłuż linii kolejowej Pilawa – Łuków. Leży na pograniczu Równiny Garwolińskiej, która wchodzi w skład makroregionu Niziny Środkowomazowieckiej. Gmina zajmuje 8041 ha, rozciąga się ponad 16 km w kierunku równoleżnikowym oraz ponad 9 km w kierunku południkowym. Ukształtowanie powierzchni i budowa geologiczna 2.2 Pod względem położenia geologiczno – tektonicznego gmina znajduje się w synklinorium niecki mazowieckiej graniczącej na wschodzie z fundamentem krystalicznym platformy wschodnioeuropejskiej. Obszar gminy obniża się w kierunku południowo – zachodnim. Najniżej położony teren zajmuje dolina rzeki Wilgi wraz z przylegającymi do niej polami wsi: Łętowa, Kamionki, Dudki i Głoskowa. Dolina rzeki nieznacznie wcina się w teren. Cały ten obszar jest monotonny, prawie płaski z nielicznymi tylko pagórkami leżącymi w północnej części wsi Głoskowa. Najwyższe wysokości n.p.m. występują we wsiach położonych w południowo – wschodniej części gminy: Filipówka, Brzuskowola i Gościewicz. Leżą one na płaskim opadającym w kierunku rzeki Rydni zboczu wzniesienia, którego wierzchołek znajduje się poza granicami gminy. Zróżnicowanie terenu jest nieznaczne i sięga ok. 56 m. Najniższy punkt/130 m n.p.m./znajduje się we wsi Łętów, zaś najwyższy we wsi Brzuskowola/ 189 m n.p.m./. 2.3 Charakterystyka gleb Struktura gleb jest urozmaicona. Wśród gruntów ornych dominują gleby pseudobielicowe /około 60% powierzchni/ oraz gleby brunatne wyługowane /ok. 35%/. Występuję również czarne ziemie zdegradowane i namyte /ok. 3%/ oraz gleby murszowo – mineralne /ok. 1%/. Według gleboznawczej klasyfikacji gruntów, na terenie gminy przeważają gleby średniej jakości, zaliczane do klasy IV a i IV b. Najlepsze ziemie posiada wieś Łopacianka położona we wschodniej części gminy Borowie gdzie dominują gleby kl. III a i III /62.4%/ zaliczane do gleb dobrych. Najsłabsze gleby /kl.IV/ pokrywają największe obszary w północno – zachodniej i środkowej części gminy: Słup A (29.8%) i Brzuza Nowa (27.2%). W gminie dominują gleby średniej jakości. Są to gleby żyzne, lecz słabo przewiewne, zimne i słabo czynne biologicznie, ciężkie w uprawie, wymagające melioracji, zaliczane do klasy IV a. Kierunki i wykorzystanie gruntów w gminie Borowie przedstawia poniższa tabela: Tab. 1 Powierzchnia geodezyjna i kierunki wykorzystania gruntów w Borowiu w 2002 r. Kierunek wykorzystania Powierzchnia w ha 6394 1357 % ogólnej Powierzchni 79,5 16,8 Użytki rolne Lasy i grunty leśne oraz zadrzewienia i zakrzewienia Wody 13 Grunty zabudowane i zurbanizowane 30 Tereny komunikacyjne 210 Tereny pozostałe 37 Źródło: Wydział Geodezji i Rozwoju Gospodarczego. Urząd Gminy Borowie. 0,2 0,4 2,6 0,5 2.4. Warunki klimatyczne Obszar gminy należy pod względem klimatycznym do II Dzielnicy Wschodniej /Podlaskiej/. Jest to dzielnica przejściowa między klimatem dzielnicy środkowej i klimatem równin Polesia. Przejściowość klimatu charakteryzuje się przede wszystkim wydłużonym okresem miedzy latem a zimą, co przynosi w rezultacie dwie dodatkowe pory roku: przedwiośnie i późną jesień. Przedwiośnie rozpoczyna się przeważnie w połowie marca i trwa do początku kwietnia /ok. 50 – 60 dni/. Średnia suma opadów wynosi 550 – 650 mm, przy czym największe natężenie opadów występuje latem. Opady zimowe są znacznie mniejsze, ale są za to częstsze. Ilość dni z pokrywa śnieżną waha się od 70 do 90 dni. Obszar gminy, ze względu na małe zróżnicowanie pod względem rzeźby, posiada niezbyt korzystne nasłonecznienie. Warunki klimatyczne, jakie panują na obszarze gminy sprzyjają uprawie żyta i ziemniaków. 2.5. Stosunki wodne Przez obszar gminy przepływają dwie rzeki. Większa z nich to Wilga /prawy dopływ Wilgi/ płynąca w kierunku południowo – zachodnim. Północna część gminy leży w dorzeczu Świdra z dopływem Rydni. Rzeka Rydnia wypływa z niewielkiego pagórka 160 m. n.p.m. leżącego przy granicy pól wsi Łopacianka i Chromin, zaś ujście znajduje się w Stodzewie, już poza granicami gminy. 2.6. Ludność i osadnictwo Około 90% mieszkańców gminy zamieszkuje w zabudowie zagrodowej, tworząc 1346 gospodarstw domowych. Pozostali mieszkańcy mieszkają w zabudowie jednorodzinnej. Przeciętna wielkość gospodarstwa domowego wynosi 3,92 osoby. Szczegółową liczbę mieszkańców i nieruchomości przedstawia tabela nr 2. Tab. nr 2 Zestawienie nieruchomości oraz liczba mieszkańców na terenie Gminy Borowie Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Nazwa miejscowości Borowie Brzuskowola Brzuza Nowa Brzuza Stara Chromin Dudka Filipówka Gościewicz Głosków Gózd Iwowe Jaźwiny Kamionka Laliny Łopacianka Łętów Liczba mieszkańców Liczba nieruchomości 539 142 207 160 419 183 250 203 645 99 608 286 132 295 279 194 147 39 58 45 97 49 62 70 135 32 143 70 40 80 71 43 17 18 19 Słup Pierwszy Słup Drugi Wilchta Razem: 251 136 251 5279 50 40 75 1346 Źródło: GUS, Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań, 2002 r. Średnia gęstość zaludnienia wynosi 65,9 osób/km2. Największa gęstość występuje we wsiach leżących przy drodze Garwolin – Siedlce oraz linii kolejowej Pilawa – Łuków. Są to wsie: Wilchta, Głosków, Chromin, Łopacianka, Borowie. Najmniej osób na km2 przypada we wsi Gózd. W pozostałych wsiach liczba ludności na km2 waha się od 40,7 do 86,6 osób. 2.7 Przemysł na terenie gminy Zakłady przemysłowe o większym zatrudnieniu nie występują. W gminie ( wg stanu na dzień 30 kwietnia 2004 r) działa 160 podmiotów gospodarczych, przy czym kluczową rolę odgrywają usługi (50 podmiotów) zdominowane przez usługi budowlane i transport. Następną dość liczną grupę stanowi handel (43 podmioty), pozostałe podmioty gospodarcze to usługi stolarskie, weterynaryjne, usługi dla rolnictwa. W gminie Borowie znajduje się Bank Spółdzielczy, Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” z siecią sklepów i piekarnią, Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, siedziba Urzędu Gminy, Urząd Pocztowy cztery Publiczne Szkoły Podstawowe, dwa Gimnazja, Gminny Ośrodek Kultury, dziesięć Ochotniczych Straży Pożarnych, cztery stacje LPG i jedna CPN, oraz Ośrodek Resocjalizacji „MONAR”. III. ANALIZA STANU GOSPODARKI ODPADAMI W GMINIE BOROWIE Powstające w gminie odpady pochodzą z: - sektora komunalnego, - sektora gospodarczego. Według danych z ewidencji odpadów oszacowano, że w przyjmowanym jako bazowy 2003 roku na terenie gminy Borowie powstało łącznie 748,08 Mg odpadów. 3.1.1 Gospodarowanie odpadami z sektora komunalnego Odpady komunalne Zgodnie z definicją zawartą w art. 3 ustawy o odpadach, „odpady komunalne są to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych.” Odpady komunalne powstające w gospodarstwach domowych i obiektach infrastruktury gminnej, takich jak: handel, szkolnictwo, usługi, obiekty turystyczne, obiekty działalności gospodarczej i wytwórczej. Można wśród nich wyróżnić odpady: domowe, wielkogabarytowe, uliczne, odpady z obiektów użyteczności publicznej, odpady z terenów zieleni zorganizowanej, komunalne osady ściekowe, śnieg i lód usuwany z powierzchni ulic i placów, urobek ziemny z ziemnych prac budowlanych, gruz z remontów i rozbiórki budynków. Do strumienia odpadów komunalnych trafia wiele odpadów niebezpiecznych związanych z działalnością bytową ludzi: - zużyte baterie, - akumulatory, - świetlówki, - termometry rtęciowe - opakowania po farbach i lakierach, - zużyte rozpuszczalniki, - smary, - przeterminowane leki. Tab. Nr 3 Ilość odpadów ze strumienia odpadów komunalnych przyjmowanych na składowisko gminne w Słupie Pierwszym w latach 1999 – 2003. Rok 1999 - 2003 SGOK Przyjęto ogółem Odzysk surowców wtórnych Ilość odpadów składowanych na wysypisku 3 026,28 Mg 226,42 Mg 2 799,86 Mg Źródło: Ewidencja składowania odpadów stałych 3.1.2 Istniejące systemy zbierania odpadów komunalnych Sposób zbiórki odpadów komunalnych w gminie Borowie jest typowy dla warunków polskich i nie odbiega pod względem technicznym (stosowanych pojemników, samochodów) od standardów przyjętych w krajach Unii Europejskiej. Gospodarka odpadami komunalnymi prowadzona jest w oparciu o odpowiednie przepisy oraz uchwałę Rady Gminy w Borowiu Nr XV/90/2004 z dnia 24.05.2004 r. w sprawie określenia zasad utrzymania czystości i porządku na terenie gminy Borowie. Zbiórka odbywa się za pomocą kontenerów (KP – 7) i pojemniki (typu 1100) oraz pojemniki ażurowe do selektywnej zbiórki odpadów stałych (butelki typu „pet” i szkło białe) wystawione są w poszczególnych miejscowościach na terenie gminy – w miejscach ogólnodostępnych (tzw. system gniazdowy). Opróżniane są one w miarę potrzeb przez uprawnione, wyspecjalizowane przedsiębiorstwa. Odpady transportowane są za pomocą samochodów – śmieciarek na składowisko gminne w Słupie Pierwszym i do zakładów utylizacji znajdujących się poza terenem gminy. Część mieszkańców ma zawarte indywidualne umowy z firmami wywozowymi. Wyposażają oni swoje nieruchomości w pojemniki na odpady (typu 1100), które są systematycznie opróżniane. Od 2001 roku, realizowany jest w gminie Borowie system selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. Segregacja odbywa się w następujący sposób: poprzez ustawienie na terenie gminy zestawów pojemników na szkło odpadowe i tworzywa sztuczne (pojemniki ażurowe do selektywnej zbiórki odpadów stałych). W przyszłości system ten będzie rozbudowywany poprzez zwiększenie ilości zestawów pojemników na: - szkło - makulaturę - inne odpady Oraz pojemniki ażurowe na: - tworzywa sztuczne - szkło Wyposażono mieszkańców w biodegradowalne oznaczone kolorystycznie i opisane worki foliowe do gromadzenia poszczególnych rodzajów surowców wtórnych; szkło białe, szkło kolorowe, makulatura, tworzywa sztuczne, puszki metalowe. Odbiorem segregowanych odpadów zajmuje się firma TIP – TOP z siedzibą w Górze Kalwarii. System ten jest organizowany i finansowany w dużym stopniu przez gminę. Zbiórka organizowana przez gminę obejmuje wywóz selektywnie gromadzonych odpadów z pojemników ustawianych na terenie gminy. 3.1.3 Infrastruktura gospodarki odpadami komunalnymi. Odpady komunalne z terenu gminy Borowie kierowane są na składowisko gminne zlokalizowane w miejscowości Słup Pierwszy. Składowisko usytuowane jest około 300 m w kierunku zachodnim od drogi gminnej Borowie – Kamionka, w otoczeniu lasu i pasa zieleni. Odległość od zabudowań mieszkalnych wynosi ok. 420 m. Składowisko zajmuje powierzchnię 1,57 ha, eksploatowana kwatera ma pojemność ok. 35 tyś. m3(tj. 13 000Mg2). Wykorzystanie do chwili obecnej wyniosło 2799 Mg. Składowisko jest obiektem nowym, oddane zostało do eksploatacji 1 września 1999 roku. Eksploatowana kwatera wyłożona jest folią HDPE o grubości 1,5 mm. Odcieki zbierane systemem drenów są okresowo wywożone na jedną z pobliskich oczyszczalni ścieków. Na terenie składowiska znajdują się 3 pizometry, przez co prowadzony jest stały monitoring wód odciekowych. Prowadzona jest ewidencja przywożonych odpadów. Eksploatacja obiektu odbywa się zgodnie z zatwierdzoną przez Starostwo Powiatowe w Garwolinie instrukcją. Składowisko nie przyjmuje odpadów niebezpiecznych. Zgodnie z programem użytkowania składowiska są przyjmowane i składowane jedynie odpady komunalne tj.: - odpady niesegregowane, - papier i tektura, - tworzywa sztuczne, - butelki PET, - metal, - szkło. Odpady tego typu stanowią małe zagrożenie dla środowiska. Niewielka ilość składników organicznych ulegających procesom biochemicznych przemian powoduje, że nie nadają się one do kompostowania jak również do spalania. Na składowisku pracują okresowo maszyny do zagęszczania odpadów. Składowanie odpadów na składowisku odbywa się warstwami w sposób podłużny. Wysokość jednej warstwy przed zagęszczeniem 1,3 – 1,5 m. Na składowisku zatrudniony jest pracownik dozoru. W celu zabezpieczenia składowiska przed dostępem osób nieupoważnionych teren jest szczelnie ogrodzony płytami żelbetonowymi. Pojazdy dowożące odpady na składowisko, przed wjazdem na jego teren są poddawane kontroli w celu: - wyeliminowania transportów zawierających odpady, których składowanie na składowisku jest niedozwolone, - przeprowadzenie ewidencji ilości i jakości przywożonych odpadów, - zakwalifikowanie transportu do rozładunku w zależności od posiadanych odpadów. Elementem właściwej eksploatacji i rekultywacji składowiska odpadów jest jego monitoring. Polega on nie tylko na badaniach analitycznych komponentów środowiska, ale także na obserwacji zjawisk związanych z jego funkcjonowaniem. Odnośnie tego jest prowadzony następujący monitoring: - ilość i rodzaj przyjmowanych odpadów / rejestr pomiar w m3/, - ilość odpadów segregowanych /waga i rejestr/ - bieżące sprawdzanie i likwidacja „dzikich wysypisk” wokół składowiska, - badanie wody w pizometrach raz w roku, - badanie odcieków z drenażu składowiska i wody z oczka na terenie składowiska raz w roku, - obserwacja populacji gryzoni i ptaków na składowisku, - obserwacja zmian w szacie roślinnej wokół składowiska. Obecnie ważenie odpadów stałych przywożonych na składowisko jak i wywożonych surowców wtórnych (po segregacji na składowisku) odbywa się przy pomocy wagi znajdującej się na placu G.S. Według szacunków Urzędu Gminy obiekt jest wypełniony w 15 – 20 %. Zamknięcie składowiska w Słupie Pierwszym przewiduje się na rok 2012. 3.1.4 Podmioty prowadzące działalność w zakresie wywozu odpadów komunalnych Tab. Nr 4 W gminie Borowie na wywóz odpadów komunalnych wydano zezwolenia następującym podmiotom (stan na dzień 01 . 04 . 2004 r.) Podmiot Zakres MPGK Sp. z o.o. w Garwolinie, Al. Legionów 19 - odbiór odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości TIP – TOP Leszek Parol, 05 – 530 Góra Kalwaria, - odbiór odpadów komunalnych od ul. Kilińskiego 33a właścicieli nieruchomości EKO – BAR, Sabak Krzysztof, Chromin -opróżnianie zbiorników bezodpływowych i transport nieczystości płynnych Źródło: Wydział Oświaty, Geodezji i Rozwoju Gospodarczego. Na składowisko w Słupie Pierwszym odpady komunalne przywożą: - MPGK Sp. z o.o. w Garwolinie, Al. Legionów 19 - Wielobranżowe Gospodarstwo Pomocnicze, ul. Weisenberga 1, 08 – 430 Żelechów - TIP – TOP Leszek Parol, 05 – 530 Góra Kalwaria, ul. Kilińskiego 33a Tab. Nr 5 Ilość odpadów komunalnych dostarczonych przez ww. firmy na składowisko w Słupie Pierwszym w roku 2003 przedstawia się następująco: Rok 2003 Wielobranżowe Gospodarstwo Pomocnicze, Żelechów Mg % TIP – TOP Góra Kalwaria Mg % Mg 144,06 63,06 8,44 748,08 MPGK Sp.Z.O.O. w Garwolinie Mg % 540,96 72,31 19,25 RAZEM Źródło: Dane wydziału Oświaty, Geodezji i Rozwoju Gospodarczego. 3.1.5 Ilość i rodzaj odpadów komunalnych poddawanych odzyskowi. Prowadzona na terenie gminy zbiórka obejmuje przede wszystkim: opakowania z tworzyw sztucznych, opakowania ze szkła, metale żelazne. Segregacja i odzysk odpadów na składowisku za 2003 r. przedstawia się następująco: - 150102 opakowania z tworzyw sztucznych - 28,32 Mg - 150107 opakowania ze szkła - 11,305 Mg - 160117 metale żelazne - 10,80 Mg Odpady, te sprzedawane są podmiotom wykorzystującym je do celów gospodarczych. Są to firmy: 1. P.P.H.U „SALBUD”, Maciejowice, 2. TIP – TOP Góra Kalwaria 3.1.6 Nielegalne składowanie odpadów Na terenie gminy zdarza się składowanie odpadów w miejscach do tego nieprzeznaczonych. Zanieczyszczane są głównie rowy wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych i lasy. Miejsca takie są systematycznie oczyszczane z odpadów komunalnych przez pracowników Urzędu Gminy, Rejonu Dróg, oraz młodzież szkolną. 3.1.7 Wnioski i identyfikacja problemów Analiza aktualnej sytuacji w gospodarce odpadami z sektora komunalnego w Borowiu pozwala na wysunięcie następującego wniosku: W gminie Borowie istnieje dobra infrastruktura gospodarki odpadami komunalnymi w postaci gminnego wysypiska w miejscowości Słup Pierwszy, zakładów zajmujących się zbieraniem, odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadów. Podstawowymi problemami gospodarki komunalnymi w Borowiu są: - pozbywanie się przez część mieszkańców wytworzonych odpadów stałych poprzez palenie na własnych posesjach i wywożenie odpadów budowlanych do pobliskich lasów, - prowadzenie zbiórki odpadów komunalnych, która tylko w niewielkim procencie ma charakter selektywny. Jest to spowodowane m.in. niewystarczającą ilością pojemników na odpady i niską świadomością ekologiczną części mieszkańców. 3.2 Odpady z sektora przemysłowego Na terenie gminy Borowie brak jest przemysłu, a podstawowym źródłem utrzymania jest rolnictwo /występują tu jedynie drobne podmioty gospodarcze/. Borowie jest gminą typowo rolniczą. Przeważają tu średniej wielkości, indywidualne gospodarstwa rolne. W związku z powyższym problem gospodarki odpadami z sektora przemysłowego nie występuje. 3.3 Odpady niebezpieczne i sposób postępowania z nimi 3.3.1 Podstawowe odpady niebezpieczne występujące na terenie gminy Borowie to: - odpady z diagnozowania, leczenia i profilaktyki medycznej, - odpadowe oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe, - zużyte baterie i akumulatory ołowiowe, - odpady z budowy, remontów i demontażu zawierające azbest, - lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć, - filtry olejowe. 3.3.2 Wytwórcami odpadów wymienionych są: - Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, - Zakład Usług Weterynaryjnych w Iwowem, - Zakład Usług Weterynaryjnych w Borowiu, - Placówki oświatowe, - Inne podmioty gospodarcze. 3.3.3 Poszczególne odpady niebezpieczne, zgodnie z obowiązującymi przepisami, są przekazywane firmom zajmującym się ich odzyskiem lub unieszkodliwianiem. Część odpadów trafia na odpowiednie składowiska zlokalizowane poza terenem gminy. 3.3.1 Odpady medyczne i weterynaryjne Ochrona zdrowia i życia ludzkiego, a także zwierząt, są powodem powstawania specyficznej grupy odpadów niebezpiecznych, częściowo przypominających składem odpady komunalne, ale zawierające w swym składzie trucizny, substancje toksyczne, a także składniki skażone chorobotwórczo. Do największego wytwórcy odpadów medycznych w Borowiu należy Samodzielny Zakład Opieki Zdrowotnej, który w roku 2002 wyprodukował 162 kg , 2003 r.104 kg wymienionych odpadów, które odebrał Zakład ECO ABC Sp. zoo 07-400 Bełchatów ul. Przemysłowa 7 i w przyszłości również będą bezpośrednio odbierane od SZOZ w Borowiu przez firmę specjalistyczną. Odpady weterynaryjne powstałe w Zakładach Usług Weterynaryjnych są odbierane przez Zakład Utilimed Lublin ul. Lubartowska 75 i w przyszłości również będą bezpośrednio z tych zakładów odbierane, przez firmę specjalistyczną. 3.3.2 Odpadowe oleje silnikowe przekładniowe i smarowe. Oleje smarowe to ciecze przeznaczone do smarowania urządzeń technicznych, głownie w celu zmniejszenia tarcia i ochrony elementów metalowych przed korozją. Ze względu na skład chemiczny oleje smarowe dzieli się na mineralne i syntetyczne. W procesie ich użytkowania zużywa się około 45 % ich masy koło 55% pozostaje w formie oleju przepracowanego stanowiącego odpad niebezpieczny, który z uwagi na obecność w nim m.in. substancji ropopochodnych i metali ciężkich może mieć szkodliwy wpływ na środowisko. Największymi wytwórcami tych niebezpiecznych odpadów w Borowiu są: Usługi ślusarskie i mechanika maszyn i urządzeń rolniczych w Lalinach 12; Wykonywanie usług mechanicznych Wilchta 41. Ogólna ilość wytworzonych na terenie gminy Borowie olejów odpadowych jest niewielka, zakłady gospodarcze przekazują odpady do wyznaczonych stacji benzynowych. 3.3.3 Akumulatory i baterie Zużyte akumulatory stanowią bardzo niebezpieczny dla środowiska odpad. Zagrożeniem jest zawarty w nich elektrolit (roztwór kwasu siarkowego) oraz ołów i jego związki. Głównym źródłem ich powstawania są wycofane z użytku pojazdy samochodowe i wymiana zużytych akumulatorów. Skład chemiczny zużytych baterii jest podobny. Źródłem powstawania tego odpadu jest wymiana zużytych baterii w urządzeniach elektronicznych i latarkach w gospodarstwach domowych i rolniczych na terenie gminy. Zużyte akumulatory i baterie są zbierane od użytkowników przez podmioty wprowadzające je na rynek (sklepy, sklepy motoryzacyjne, stacje paliw i obsługi). Do czasu uruchomienia odpowiedniej linii do przerobu urządzeń elektrycznych odpady powyższe będą składowane w Gminnym Punkcje zbiórki odpadów niebezpiecznych, i skąd po wyselekcjonowaniu odpowiednie ich ilości, będą odbierane przez specjalistyczne firmy, a następnie przewożone do składowisk odpadów niebezpiecznych lub zakładów zajmujących się ich utylizacją. 3.3.4 Odpady z budowy, remontów i demontażu zawierające azbest Do szczególnie niebezpiecznych odpadów należą materiały zawierające azbest takie jak: elementy budowlane płaskie – płyty ścienne i dachowe oraz rury wodociągowe i kanalizacyjne. Azbest znajduje się również w płytkach podłogowych PCV, okładzinach hamulcowych, ubraniach ochronnych, kocach gaśniczych, płytkach stosowanych przy palnikach gazowych, uszczelkach i innych wyrobach. Wszystkie odpady zawierające azbest są traktowane jako zagrożenie dla życia i zdrowia. Szczególnie niebezpieczne jest oddziaływanie włókien azbestu na organizm ludzki, prowadzące do powstania takich chorób jak: pylica azbestowa, nowotwory złośliwe, zgrubienia i stwardnienia opłucnej, zmiany skórne, przewlekłe zapalenie oskrzeli. Obecnie źródłem odpadów azbestowych na terenie gminy jest rozbiórka budowli i wymiana pokryć dachowych zawierających materiały budowlane z azbestem. Wyroby posiadające azbest będą składane w Gminnym Punkcie Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych utworzonym na terenie składowiska. Przed przywiezieniem dostawca powinien umieścić wyroby azbestowe na paletach, następnie dokładnie zabezpieczyć folią przed uszkodzeniem lub emisją pyłu azbestowego do powietrza. Odpady azbestowe będą odbierane przez specjalistyczne firmy w celu przewiezienia do składowisk odpadów niebezpiecznych. Demontażem elementów azbestowych z obiektów budowlanych zajmują się wyspecjalizowane firmy. Odpady budowlane powstające na terenie Gminy są obecnie i będą w przyszłości po wstępnej segregacji, przeprowadzonej na terenie budowy, wykorzystywane do utwardzenia dróg polnych. 3.3.5 Lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć. Odpady niebezpieczne w postaci lamp fluorescencyjnych powstają w wyniku wymiany zużytych świetlówek, głównie ze szkół znajdujących się na terenie gminy jak też pomieszczeń biurowych. Odpad ten zaliczany jest do odpadów niebezpiecznych, ponieważ oprócz szkła, końcówek aluminiowych oraz proszku luminoforowego (fosforowego) w jego skład wchodzi również metaliczna rtęć. Odpady te przekazywane są do specjalistycznych firm zajmujących się przerobem lamp fluorescencyjnych i innych odpadów zawierających rtęć. 3.3.6 Filtry olejowe Odpad niebezpieczny o kodzie 160107 – filtry olejowe, powstaje w wyniku eksploatacji pojazdów samochodowych. Zużyte filtry olejowe to metalowe zbiorniki wypełnione materiałem filtracyjnym złożonym z włókien syntetycznych lub naturalnych. Zawierają one niewielkie ilości olejów przepracowanych, co jest powodem sklasyfikowania zużytych filtrów jako odpadu niebezpiecznego. Wytwórcami tego rodzaju odpadów na terenie gminy są przede wszystkim zakłady i podmioty gospodarcze zajmujące się mechaniką pojazdową. Odpady przekazywane są wyspecjalizowanym przedsiębiorstwom, które zajmują się ich unieszkodliwianiem. 3.3.7 Wyeksploatowane pojazdy Wyeksploatowane pojazdy samochodowe są źródłem wielu różnorodnych odpadów niebezpiecznych (np. olejów smarowych, akumulatorów) oraz innych niż niebezpieczne (np. metale, opony). Szybki rozwój motoryzacji stwarza konieczność prowadzenia racjonalnej gospodarki odpadami pochodzącymi z eksploatacji i złomowania pojazdów. Systematyczny wzrost liczby samochodów oraz struktura wiekowa pojazdów, w której znaczący procent stanowią pojazdy stare i wyeksploatowane, przyczyniać się będą do stałego wzrostu odpadów samochodowych powstałych u właścicieli tych pojazdów. Większość materiałów ze złomowanych pojazdów ma wartość surowcową. Niezbędne jest, więc powtórne przetworzenie tych materiałów w taki sposób, aby można było wykorzystać je do wytwarzania nowych produktów. Demontaż wyeksploatowanych pojazdów powinien spełniać dwie podstawowe funkcje: - funkcję ekologiczną: niebezpiecznych oraz wydzielenie komponentów z z demontowanego ładunkiem pojazdu składników zanieczyszczającym. Mycie podzespołów i elementów przewidzianych do bezpośredniego wykorzystania wprost lub po regeneracji. - funkcję odzysku materiałów: demontaż pojazdu wyeksploatowanego w celu pozyskania składników o charakterze surowców wtórnych. W procesie demontażu wydzielone są również składniki odpadowe, które w końcowej fazie procesu są składowane na składowisku lub poddawane innym procesom unieszkodliwiania. Warunkiem wyrejestrowania starego pojazdu jest oddanie go do składnicy złomu lub auto-szrotu, które to na terenie powiatu garwolińskiego mieszczą się w Pilawie, Woli Rębkowskiej, Michałówce. 3.3.8 Wnioski i identyfikacja problemów Analiza aktualnej sytuacji w gospodarce odpadami niebezpiecznymi w gminie Borowie pozwala na wysunięcie następującego wniosku: Na terenie gminy wytwarza się jedynie niewielkie ilości odpadów niebezpiecznych. Odpady w zasadniczej części są poddawane odzyskowi, a pozostała część unieszkodliwiana jest przez specjalistyczne firmy. Odzyskane ilości odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych będą okresowo przechowywane w miejscu wyznaczonym i odpowiednio oznakowanym na składowisku. Odpady posegregowane będą następnie odbierane przez specjalistyczne firmy w celu przewiezienia do składowisk odpadów niebezpiecznych lub zakładów zajmujących się utylizacją tych odpadów. Podstawowym problemem gospodarki odpadami niebezpiecznymi w gminie Borowie jest: - duża ilość pokryć dachowych z eternitu zawierających azbest, który jest potencjalnym odpadem niebezpiecznym. Wyroby posiadające azbest będą składane w Gminnym Punkcie Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych utworzonym na terenie składowiska. Przed przywiezieniem dostawca powinien umieścić wyroby azbestowe na paletach następnie dokładnie zabezpieczyć folią przed uszkodzeniem lub emisją pyłu azbestowego do powietrza. Odpady azbestowe będą odbierane przez specjalistyczne firmy w celu przewiezienia do składowisk odpadów niebezpiecznych. IV. PROGNOZA ZMIAN Ustawa z dnia 11 maja 2001 o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, jak również ustawa z dnia 11 maja 2001 o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i depozytowej stwarzają warunki dla wzrostu zainteresowania odzyskiem opakowań. Te przesłanki obok obserwowanych w ostatnich latach zmian w ilości i składzie powstających odpadów komunalnych, zarówno w skali kraju jak powiatu, pozwalają prognozować następujące tendencje zmian w strumieniu odpadów w perspektywie do 2010 roku: - nieznaczny wzrost ogólnej ilości odpadów - wzrost ilości tworzyw sztucznych w najbliższych latach - stały wzrost ilości szkła w odpadach - stały, systematyczny wzrost ilości papieru i tektury, - nieznaczny wzrost ilości metali - stały wzrost ilości odpadów tekstylnych, - stały, niewielki wzrost frakcji organicznej w postaci odpadów spożywczych. zmniejszanie się ilości frakcji mineralnej, m.in. w związku z ograniczaniem spalania węgla - złagodzenie problemu nielegalnego „importu” odpadów (dzikie wysypiska przydrożne) dzięki wprowadzaniu systemowych rozwiązań w zakresie gospodarki odpadami w skali ponadlokalnej W prognozie zmian ilości i składu morfologicznego wytwarzanych odpadów należy uwzględnić wpływ dwóch zasadniczych czynników: zmian demograficznych, zmian PKB. Wpływ pierwszego z nich wynika ze zmian ilości wytwórców odpadów. Drugi rzutuje na ilość i strukturę odpadów poprzez kształtowanie stopnia zamożności ludności, a wraz z nim modelu konsumpcji. Demograficzny aspekt prognozy zmian odpadów opieramy o prognozę zmian demograficznych. Tab. Nr 6. Przewidywany spadek liczby ludności w poszczególnych latach: 2004 roku 2006 roku 2010 roku 2015 roku 5280 5260 5220 5170 Źródło: Dane Urzędu Stanu Cywilnego w Borowiu. Obliczenia dotyczące szacunkowej ilości wytwarzanych odpadów komunalnych oparto na wskaźnikach charakterystyki ilościowej odpadów komunalnych (kg/M/r) dla 2000 r., których wartości zamieszczamy w tabeli nr 7. Tab. Nr 7. Wskaźniki charakterystyki ilościowej odpadów komunalnych (kg/M/r) (KPGO, Monitor Polski z 2003 r. Nr11, poz. 159). Lp. Strumień odpadów komunalnych Przyjęty wskaźnik nagromadzenia dla wsi (kg/M/r) 1 Odpady kuchenne ulegające biodegradacji 22,11 2 Odpady zielone 4,16 3 Papier i tektura (nieopakowaniowe) 10,64 4 Opakowania z papieru i tektury 15,43 5 Opakowania wielomateriałowe 1,73 6 Tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe) 21,03 7 Opakowania z tworzyw sztucznych 6,77 8 Tekstylia 4,65 9 Szkło (nieopakowaniowe) 1,00 10 Opakowania ze szkła 18,89 11 Metale 4,55 12 Opakowania z blachy stalowej 1,63 13 Opakowania z aluminium 0,47 14 Odpady mineralne 13,25 15 Drobna frakcja popiołowa 40,28 16 Odpady wielkogabarytowe 15,00 17 Odpady budowlane 40,00 18 Odpady niebezpieczne 2,00 Razem 223,59 Dane dotyczące prognozowanej masy odpadów komunalnych powstających we wsi do roku 2015 uwzględniające liczbę ludności i wskaźnik nagromadzenia 223 kg/M/r przedstawiamy w tabeli nr 8. Tab. Nr 8. Prognozowana ilość odpadów komunalnych we wsi w latach 2004 – 2015 (w Mg) Rok Ilość odpadów 2004 1182,7 2006 1178,2 2010 1169,3 2015 1158,1 Zakłada się, spadek, do roku 2006 ogólnej ilości odpadów do około 0,39 %, natomiast do 2010 r. – 1,14 %. Zgodnie z aktualnymi szacunkami, w skali kraju do odzysku nadaje się około 32 % papieru i tektury, 30 % tworzyw sztucznych oraz 50 % szkła zawartych w odpadach komunalnych. Można spodziewać się, że w nadchodzących latach procentowy udział a zarazem bezwzględna wielkość frakcji odpadów nadających się do odzyskania w systemie selektywnego gromadzenia będzie rosnąć. Do roku 2011 proporcje te mogą zmienić się następująco, 38 %, 38 % i 55 %. Oznacza to, że w system segregacji i odzysku odpadów w gminie, zwłaszcza w odniesieniu do tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury, posiada jeszcze znaczne rezerwy. W nadchodzących latach należy spodziewać się zwiększenia strumienia odpadów zawierających azbest, głównie w postaci zużytych materiałów azbestowo-cementowych pochodzących z rozbiórki i remontów budynków. Nie jest natomiast przewidywane pojawienie się elementów azbestowo-cementowych pochodzących z planowanych remontów i modernizacji sieci wodociągowych na terenie gminy, ponieważ wykonane są one z innych materiałów. V. Działania zmierzające do poprawy stanu gospodarki odpadami 5.1 Cele do osiągnięcia w gospodarce odpadami. Zasadniczym i podstawowym celem do osiągnięcia w gospodarce odpadami w gminie Borowie jest: - przedłużenie funkcjonowania gminnego składowiska odpadów komunalnych - wprowadzenie coraz lepszych rozwiązań techniczno – organizacyjnych w zakresie segregacji odpadów „segregacja odpadów u źródła” - kontynuowanie rozwoju systemu gospodarki odpadami opakowaniowymi, segregacją z odbiorem przez podmioty uprawnione. - pomoc mieszkańcom w stopniowym wycofywaniu produktów posiadających azbest poprzez utworzenie Gminnego Punktu Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych na terenie obecnego składowiska w celu przetrzymywania tych odpadów a następnie wywozu poza teren gminy do specjalistycznych punktów zajmujących się ich utylizacją. 5.2 Propozycja systemu gospodarowania odpadami komunalnymi Przewidywany jest mieszany system odbioru i segregacji odpadów komunalnych obejmujący wszystkich mieszkańców gminy. Na obszarach zabudowy indywidualnej polegać on będzie na segregacji odpadów „u źródła”, natomiast w miejscach występowania skupisk ludności (zabudowa wielorodzinna, instytucje użyteczności publicznej) system gniazdowy. 5.3 Segregacja „u źródła” Wyposażenie mieszkańców zabudowy jednorodzinnej w biodegradowalne oznaczone kolorystycznie i opisane worki foliowe do gromadzenia poszczególnych rodzajów surowców wtórnych: szkła, makulatury, tworzyw sztucznych, puszek metalowych. Na terenie gminy po wygranym przetargu przez firmę TIP-TOP z siedzibą w Górze Kalwarii zostaje wprowadzana workowa segregacja odpadów. 5.4 Gniazdowy system segregacji Planowane jest zwiększenie ilości pojemników specjalistycznych PO - 1,1 m3 (1 komplet obejmujący 3 pojemniki w skład, których wchodzą pojemniki na szkło opakowaniowe, makulaturę oraz tworzywa) tak, aby w systemie gniazdowym jeden komplet pojemników przypadał na 70 osób. Harmonogramy i zasady odbioru surowców gromadzonych w obu systemach określone zostaną w umowie między firmą lub firmami realizującymi zadanie i Gminą. Elementem systemu gospodarki odpadami będą także harmonogramy wywozu odpadów wielkogabarytowych. W podpisanej umowie z przedsiębiorstwem obsługującym wywóz nieczystości Urząd Gminy zobowiązał firmę do dwukrotnego w ciągu roku wywozu powyższych odpadów. Mieszkańcy gminy zostaną poinformowani o dniu, w którym przedsiębiorstwo będzie wywozić odpady wielkogabarytowe składane przy pojemnikach rozstawionych w poszczególnych wsiach. Odpady te przewożone będą na wydzielone miejsca składowiska np. składowisko w Słupie Pierwszym. Odpady niebezpieczne będą odbierane od mieszkańców oraz przedsiębiorstw przez wyspecjalizowane firmy, będą mogły być także składowane przez mieszkańców gminy w utworzonym na terenie składowiska Gminnym Punkcie Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych, który to będzie miał za zadanie przechowywać okresowo odpady a następnie zgodnie z przepisami zagospodarowywać lub przekazywać do składowisk odpadów niebezpiecznych. W Gminnym Punkcie zbiórki odpadów niebezpiecznych będą przechowywane odpady: 1. Wyrobów azbestowych 2. Lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć 3. Akumulatory i baterie 4. Odpady zawierające PCB i środki ochrony roślin. Punkt zbiórki odpadów niebezpiecznych zostanie uruchomiony od 01.01.2005 r na terenie obecnego składowiska odpadów w Słupie Pierwszym i jego funkcjonowanie przewiduje się do chwili wybudowania Międzygminnego Zakładu zagospodarowania odpadów, lecz nie dłużej jak do roku 2012. Po zebraniu odpowiedniej ilości poszczególnych grup odpadów niebezpiecznych będą one wywożone za pośrednictwem firm specjalistycznych na składowiska odpadów niebezpiecznych lub do zakładów zajmujących się utylizacją tych odpadów. W przyszłości, kiedy powstaną rejonowe zakłady gospodarki odpadami, odpady niebezpieczne będą tam kierowane. Obecnie odpady zawierające PCB i środki ochrony roślin, które trafiają na składowisko odpadów są składowane w oddzielnym boksie. Po uruchomieniu Gminnego Punktu zbiórki odpadów niebezpiecznych składowane w nim odpady będą przechowywane, a dalsze postępowanie z nimi będzie się odbywać zgodnie z wcześniejszym opisem. Oprócz rozwiązań przewidzianych w skali powiatu, na poziomie gminy Borowie przewiduje się rozwiązania szczegółowe dotyczące odpadów niebezpiecznych, odpadów organicznych, odpadów opakowaniowych i osadów ściekowych. Odpady opakowaniowe są segregowane na: - opakowania z tworzyw sztucznych - opakowania ze szkła ( w tym oddzielnie szkło białe i kolorowe) - papier i tektura - butelki PET - metale następnie sprzedawane podmiotom wykorzystującym je do celów gospodarczych np. firmie TIP – TOP z Góry Kalwarii. W przyszłości system ten będzie rozbudowany poprzez zwiększenie ilości zestawów pojemników na poszczególne odpady opakowaniowe jak również mieszkańcy w dalszym ciągu wyposażani będą w worki foliowe kolorowe i odpowiednio opisane na następujące odpady: - szkło białe - szkło kolorowe - makulatura - tworzywa sztuczne - puszki metalowe. Szczególnym rodzajem odpadów niebezpiecznych są materiały zawierające azbest. Działania zmierzające do usuwania elementów azbestowych ze środowiska oraz do ich bezpiecznego składowania wymagać będą skoordynowania w ramach oddzielnego programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest, realizowanego na różnych poziomach, od ogólnokrajowego, poprzez wojewódzki, powiatowy, po gminny. Dla uporządkowania gospodarki odpadami biodegradowalnymi (innymi niż niebezpieczne) nie zawsze konieczny jest ich wywóz poza teren gminy. Docelowym elementem systemu będzie w tym przypadku, indywidualne kompostowanie części odpadów organicznych i odpadów zielonych w ogródkach przydomowych. Z uwagi na to, że Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami zakłada możliwość powstania RZGO w Siedlcach (zakład recyklingu, kompostowania, składowisko, ew. spalarnia pizolityczna), należy brać pod uwagę ewentualność docelowej przebudowy systemu w zakresie zbiórki i wywozu frakcji palnej. Po uruchomieniu oczyszczalni ścieków, w miarę rozwoju sieci kanalizacyjnej, powstawać będzie coraz większa ilość osadów ściekowych. Należy uwzględnić zarówno możliwość wykorzystania ich na miejscu na potrzeby upraw nieżywnościowych jak i wywożenie do składowiska odpadów komunalnych w miejscowości Słup Pierwszy. Integralną częścią, będą działania, podejmowane na terenie gminy, nakierowane na zmniejszenie ilości odpadów komunalnych. Służyć temu będzie: propagowanie odpowiednich postaw społecznych poprzez działalność edukacyjną oraz propagowanie indywidualnego kompostowania odpadów organicznych i odpadów zielonych. Gospodarka odpadami opakowaniowymi opierać się będzie na oddzielnym planie. Stworzony zostanie system oferujący usługi w tym zakresie. Wiąże się to z potrzebą rozwoju odpowiedniego zaplecza technicznego w zakresie selektywnego gromadzenia (odpowiednia ilość pojemników), zbiórki i transportu odpadów w ramach współpracy ze specjalistycznymi przedsiębiorstwami. Integralnym elementem gospodarki odpadami na terenie gminy Borowie będzie zarządzanie strumieniem odpadów komunalnych. Obejmie to również odpady niebezpieczne i inne niż niebezpieczne, powstające poza strumieniem komunalnym. Zadaniem gminy będzie weryfikacja i ustawiczny nadzór nad wytwórcami tych odpadów oraz opiniowanie zagospodarowywania i unieszkodliwiania tych odpadów. Jednym z elementów zarządzania będzie weryfikacja podmiotów gospodarczych i właścicieli nieruchomości pod kątem realizacji zapisów ustawy o utrzymaniu porządku w gminach, w zakresie przekazywania wytwarzanych odpadów firmom posiadającym stosowne uprawnienia. VI Zadania strategiczne na okres 8 lat Lp Działanie Termin realizacji Planowane nakłady Źródła Finansowania Jednostki odpowiedzialne za realizację Zastępowanie niskiej jakości paliw stałych innymi nośnikami energii Wprowadzenie technologii niskoodpadowych Wprowadzenie lepszych rozwiązań techniczno – organizacyjnych w zakresie segregacji odpadów Pomoc w wycofywaniu azbestu z budynków oraz miejsc publicznych Od 2004 r 30 tys/rok Budżet Gminy Urząd Gminy Jednostki podległe Jednostki gospodarcze Od 2005 r 20 tys/rok Urząd Gminy Jednostki gospodarcze Od 2006 r 2 tys/rok Środki jednostek gospodarczych Budżet Gminy Od 2005 r 50 tys/rok 5. Rozwój systemu gospodarki odpadami opakowaniowymi Od 2004r. 2 tys/rok Urząd Gminy Jednostki specjalizujące się zagospodarowywaniem azbestu Urząd Gminy Firmy obsługujące mieszkańców 6. Kontynuowanie rozwoju systemu selektywnej zbiórki odpadów Edukacja ekologiczna Od 2004 r 5 tys/rok Od 2004 r 1 tys/rok Budżet Gminy Osoby zainteresowane wymianą azbestu Budżet Gminy Firma odbierająca odpady Budżet Gminy Firma odbierająca odpady Budżet Gminy Monitoring planu gospodarki odpadami Funkcjonowanie Gminnego Punktu Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych Od 2004 r 1tys/rok Budżet Gminy Jednostki oświaty na terenie gminy. Urząd Gminy Po 2008 r 2 tys/rok Budżet Gminy Urząd Gminy 1. 2. 3. 4. 7. 8. 9. Urząd Gminy Firma obsługująca mieszkańców Urząd Gminy Firmy obsługujące mieszkańców. Z dyrektyw unijnych oraz Ustawy o odpadach wynika obowiązek odpowiedniego przekształcenia fizycznego, chemicznego i biologicznego odpadów przed ich umieszczeniem na składowisku. Wśród zapisów Dyrektywy 99/31 znajduje się zobowiązanie państw członkowskich do opracowania strategii redukcji odpadów biodegradowalnych przeznaczonych do składowania. Rodzaje i zakres planowanych zadań w zakresie gospodarki odpadami są zgodne z kierunkami określonymi w „II Polityce ekologicznej państwa” (punkty 85-87), w „Polityce ekologicznej państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010” (punkty 4.4), oraz „Krajowym planem gospodarki odpadami ”. W pełni uwzględniono także obowiązki gminy wynikające z „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski”. Zasadniczym celem gminy Borowie do osiągnięcia z końcem 2011 roku będzie ograniczenie do minimum negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko oraz maksymalny wzrost ich gospodarczego wykorzystania. Przedsięwzięciami priorytetowymi niezbędnymi dla zrealizowania tego celu będą w perspektywie 8-letniej: - zastępowanie niskiej jakości paliw stałych innymi nośnikami energii, - wprowadzanie technologii niskoodpadowych, - wprowadzanie coraz lepszych rozwiązań techniczno-organizacyjnych w zakresie segregacji odpadów, - stopniowe wycofywanie azbestu z budynków oraz z miejsc publicznych, - kontynuowanie rozwoju systemu gospodarki odpadami opakowaniowymi na terenie gminy, w tym selektywnej zbiórki, finansowanej z opłat. Aby możliwe było zrealizowanie przedstawionego wyżej celu, niezbędne jest podjęcie działań w krótszej perspektywie czasowej, tj. najbliższych 4 lat (do końca roku 2008). Priorytetowymi przedsięwzięciami w tym zakresie będą: - pełne wdrożenie uczestnictwa w powiatowym systemie gospodarki odpadami, - zmniejszanie ogólnej ilości odpadów niesegregowanych wywożonych na wysypisko gminne, - doskonalenie systemu odbioru odpadów wielkogabarytowych, - ciągła edukacja ekologiczna oraz stworzenie systemu zachęt nakierowanych na upowszechnienie postaw sprzyjających zwiększeniu odzysku surowców wtórnych, - przeprowadzenie społecznej edukacji w zakresie gospodarowania azbestem oraz włączenie się w systemowe rozwiązanie problemu azbestu na obszarze powiatu1[1] - zorganizowanie systemu zbiórki i wywozu odpadów niebezpiecznych wydzielanych z odpadów komunalnych przez mieszkańców i inne podmioty, - propagowanie indywidualnego kompostowania odpadów biodegradowalnych, - rozpoznanie stanu gospodarki odpadami powstającymi w małych i średnich podmiotach gospodarczych (w tym odpady produkcyjne), systematyczne podnoszenie standardów usług w zakresie zbiórki, segregacji i wywozu - odpadów komunalnych, zebranie niezbędnych danych do powiatowego programu usuwania wyrobów - zawierających azbest (w tym inwentaryzacja obiektów infrastruktury zawierających wyroby azbestowe), podjęcie działań w zakresie systemu odbioru i składowania takich wyrobów, stworzenie systemu zagospodarowania osadów ściekowych z oczyszczalni ścieków. - Należy dążyć do tego, aby w perspektywie do roku 2008 osiągnięte zostały następujące limity: - objęcie wszystkich mieszkańców gminy systemem selektywnej zbiórki odpadów, - składowanie nie więcej niż 70% wagowo odpadów biodegradowalnych, - rozpoznanie ilości odpadów PCB na terenie gminy i włączenie w system informacji wojewódzkiej, - wyeliminowanie dzikich wysypisk śmieci, - objęcie selektywną zbiórką odpadów wielkogabarytowych do poziomu odzysku 20%, - objęcie zbiórką odpadów budowlanych wytwarzanych w sektorze komunalnym, - wprowadzenie systemu pełnego kompostowania osadów ściekowych na terenie gminy (przy oczyszczalni ścieków), - objęcie odzyskiem i powtórnym wykorzystaniem co najmniej: 20 % odpadów budowlanych, 20 % odpadów niebezpiecznych, - opracowanie planu likwidacji odpadów azbestowych i wyrobów zawierających azbest i pełnego rozeznania problemu azbestu na terenie gminy, - wprowadzenie segregacji odpadów medycznych i weterynaryjnych u źródeł ich powstawania, Należy dążyć do tego, aby w perspektywie do roku 2011 osiągnięte zostały następujące limity: - składowanie nie więcej niż 54% wag. odpadów biodegradowalnych, - objęcie selektywną zbiórką odpadów wielkogabarytowych do poziomu odzysku 65%, - całkowite wyeliminowanie odpadów PCB z terenu gminy do roku 2010, - objęcie odzyskiem i powtórnym wykorzystaniem co najmniej: 45 % odpadów budowlanych, 60 % odpadów niebezpiecznych, - usunięcie 20 % odpadów azbestowych i zawierających azbest z terenu gminy, - objęcie kompostowaniem 100% osadów ściekowych spełniających wymogi jakości, objęcie pełną segregacją odpadów medycznych i weterynaryjnych u źródeł ich - powstawania. VII Harmonogram realizacji przedsięwzięć obejmujących okres 4 lat Wydatki na gospodarkę odpadami zależeć będą od realizacji planowanych przedsięwzięć powiatowych. Z powyższych względów niniejszy harmonogram ma charakter orientacyjny. Za punkt odniesienia przyjęto plan wydatków budżetowych Gminy na rok 2003. Krótkoterminowy plan działania obejmuje okres czterech lat. Uwzględnia działania niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania gospodarki odpadami w gminie. Założone cele: - objęcie selektywną zbiórką odpadów wszystkich mieszkańców. - osiągnięcie zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów. Osiągnięciu ich posłużą następujące działania: L Działanie p Termin Realizacj Planowa ne Źródła Jednostki finansowa odpowiedzia nia lne za Nakłady i realizację 1 Nałożenie Do końca obowiązku 2008 r. realizacji selektywnej zbiórki na 50 tys Budżet Urząd Gminy Gminy. wszystkich wytwarzających. Podmioty gospodarcze i jednostki gospodarki uspołecznionej, muszą prowadzić selektywna zbiórkę do wystawionych pojemników (metal, plastik, szkło, papier). 2 Coroczne uzupełnianie Do końca 2008 r 17 tys Budżet Urząd Gminy + Gminy. ilości Środki pojemników w fundacji „gniazdach”, wspierający uzgadnianie ch nowych ochronę lokalizacji z środowiska sołtysami i mieszkańcami poszczególnych wiosek 3 Właściciele domów Od 2004 Koszty Środki Firma r ponoszon firmy obsługująca e obsługujące mieszkańców jednorodzinnych przez firmę j realizują mieszkańcó selektywną w zbiórkę odpadów w systemie workowym 4 Wytwórcy odpadów innych funkcjon Koszty Środki firm Firma uje ponoszą obsługując obsługująca wytwórc ych mieszkańców y mieszkańcó odpadów w niż komunalne zawierają indywidualne umowy z wyspecjalizowan ymi firmami na odbiór i unieszkodliwiani e odpadów. 5 Zróżnicowanie Od Koszty Budżet przez 1.01.200 ponoszą gminy 5 r. mieszkań gminę pobieranych opłat cy gminy przy Urząd Gminy dostarczaniu odpadów mieszanych i realizacji selektywnej zbiórki odpadów. 6 Środki Utworzenie Od stałego systemu 1.06.200 własne 4r gminy 3 tys Urząd Gminy zbiórki określonych odpadów (wielkogabaryto we, budowlane) 8 Utworzenie Gminnego Punktu Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych - wyznaczenie miejsca - wykonanie boksu składowego - oznaczenie miejsca Od 2 tys. Środki 1.01.200 własne 5r gminy Urząd Gminy 9 Dokonanie zmian Maj 2004 1 tys. r w Budżet Rada Gminy gminy obowiązującym prawie lokalnym poprzez wprowadzenie nowej uchwały Rady Gminy dotyczącej zasad utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy. 1 0 Tworzenie baz danych. Od 1.01.200 3r -ewidencja składowanych odpadów -ewidencja pozyskanych surowców -ewidencja wywozu odcieków powstających na Od maja 2005 r 1 tys. Budżet gminy Urząd Gminy składowisku. - ewidencja badań okresowych. - ewidencja pracy maszyn na składowisku. - ewidencja ilości produktów azbestowych na terenie Gminy. - ewidencja odpadów niebezpiecznych 1 1 Opracowanie 2004 r 0,5 tys. Budżet Urząd Gminy Gminy programu usuwania azbestu 1 2 Edukacja Od zaraz ekologiczna odbywać będzie się poprzez edukację: młodzieży szkołach dzieci w 2 tys. Środki Urząd Gminy własne + gminy Szkoły na terenie gminy (konkursy) -mieszkańców poszczególnych sołectw na zebraniach wiejskich (prelekcje). Środki Urząd 31.12.20 własne + Gminy. 05r fundusze 1 Przystosowanie Do 3. składowiska do wymagań ochrony środowiska: 58 tys ochrony środowiska i gospodarki - zainstalowanie wagi samochodowej - wyposażenie w repery geodezyjne - instalacja studni odgazowujących - urządzenie miejsc składowania odpadów opakowaniowych wodnej . - zainstalowanie na głównych kierunkach wiatru siatek zabezpieczającyc h. VIII. Koszty i dochody z wprowadzenia proponowanej gospodarki odpadami komunalnymi Największe przewidywane koszty w gminie to: - utrzymanie pracownika składowiska oraz osób kierowanych dorywczo w celu prowadzenia bieżącej segregacji odpadów oraz utrzymania w odpowiedniej kulturze składowiska śmieci. Koszt roczny przewiduje się w wysokości – 40 tys. zł - comiesięczne opróżnianie pojemników przez firmę obsługującą teren Gminy Koszt roczny około – 50 tys. zł - monitoring składowiska Koszt roczny – 30 tys. zł - zagęszczanie i przysypywanie warstwowe śmieci Koszt roczny – 15 tys. zł - bieżące przygotowanie składowiska do wymogów i standardów określonych w ustawie – Prawo ochrony środowiska, a w szczególności: * zainstalowanie wagi samochodowej, koszt około 40 tys. zł * wyposażenie składowiska w repery geodezyjne, które umożliwią badania przebiegu osiadania powierzchni składowiska, koszt około 5 tys. zł. * zainstalowanie uproszczonych studni odgazowujących, które pozwolą na badanie składu gazu wysypiskowego, koszt około 6 tys. zł * urządzenie na składowisku miejsc magazynowania wyselekcjonowanych ze strumienia odpadów komunalnych odpadów opakowaniowych i niebezpiecznych, koszt 2 tys. zł. *sukcesywne opróżnienie zbiorników odciekowych, koszt roczny 5 tys. zł - przewiduje się bieżące dokupowanie pojemników w ilości 20 szt. rocznie, koszt 17 tys. zł - bieżące utrzymanie w stanie sanitarno – technicznym pojemników, koszt roczny 3 tys. zł Szacunek całkowitego kosztu wdrożenia proponowanego systemu gospodarki odpadami obarczony marginesem błędu, wynosi na: - rok 2004 – 145 tys. zł - rok 2005 – 445 tys. zł - rok 2006 – 173 tys. zł Dochodami Urzędu Gminy wynikającymi z gospodarowania odpadami są: - wpływy z opłat za usługi wywozu odpadów – 100 tys. zł - wpływy ze sprzedaży produktów z recyklingu – 5 tys. zł Ponieważ koszty funkcjonowania składowiska odpadów komunalnych przekraczają dochody z gospodarki odpadami braki finansowe będą pokrywane z budżetu Gminy, funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, jak i fundacji wspierających ochronę środowiska w gminach np. (Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej). IX. Plan zamykania składowiska w miejscowości Słup Pierwszy. W związku z założeniami Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami, który zakłada zamykanie składowisk nie posiadających rozwiązań na skalę regionalną, składowisko w Słupie Pierwszym po roku 2011 przekształcone byłoby w stację przeładunkową, lub w inny obiekt związany z gospodarką odpadami. Zamykanie składowiska odbywać się będzie zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003 r w sprawie szczególnych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów (D.U. Nr 61 p. 549 z dnia 24.03.2003 r), a w szczególności zostaną przeprowadzone: - prace rekultywacyjne zabezpieczające przed szkodliwym oddziaływaniem na wody powierzchniowe i podziemne oraz powietrze, integrujący obszar składowiska odpadów z otaczającym środowiskiem i umożliwiający obserwacje wpływu składowiska odpadów na środowisko. - wykonanie okrywy rekultywacyjnej w postaci trwałej pokrywy roślinnej, która to zapobiegała by przed erozją wodną i wietrzną. - przestrzegania okresu 50 lat karencji na terenie zamkniętego składowiska , na wykonywanie prac związanych z instalacją naziemną lub podziemną z wyłączeniem instalacji niezbędnych do funkcjonowania składowiska. Po zamknięciu składowiska w miejscowości Słup Pierwszy przewiduje się korzystanie z mającego powstać na terenie powiatu Międzygminnego Zakładu Zagospodarowania Odpadów oraz współpracę z regionalnymi zakładami gospodarki odpadami w sprawie przekazywania odpadów problemowych czy niebezpiecznych. X. Możliwości finansowania zadań ujętych w planie. Źródła finansowania inwestycji ekologicznych związanych z gospodarką odpadami można podzielić na trzy grupy: - publiczne - np. pochodzące z budżetu państwa, miasta czy gminy, lub pozabudżetowych instytucji publicznych, - prywatne - np. z banków komercyjnych, funduszy inwestycyjnych, towarzystw leasingowych, - prywatno-publiczne - np. ze spółek prawa handlowego z udziałem Gminy. Dominującymi formami finansowania inwestycji ekologicznych są: - zobowiązania kapitałowe - kredyty, pożyczki, obligacje, leasing, - udziały kapitałowe - akcje i udziały w spółkach, - dotacje. Wszystkie wyżej wymienione źródła finansowania inwestycji w zakresie gospodarki odpadami, przewidziane w Planie Gospodarki Odpadami mogą występować zarówno pojedynczo jak i łącznie. Kredyty bankowe można podzielić na: - kredyty udzielane ze środków własnych - kredyt komercyjny, - kredyty ze środków powierzonych - otrzymanych z innych źródeł na uzgodnionych warunkach, - kredyty udzielane ze środków własnych z dopłatą do oprocentowania przez instytucje zewnętrzne. W Polsce najczęściej występują następujące formy finansowania inwestycji w zakresie gospodarki odpadami: - fundusze własne inwestorów, pożyczki, dotacje i dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów udzielane przez Narodowy i Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, - kredyty preferencyjne udzielane np. przez Bank Ochrony Środowiska (BOŚ S.A.) z dopłatami do oprocentowania lub ze środków donatorów, kredyty komercyjne, kredyty konsorcjalne, - zagraniczna pomoc finansowa udzielana poprzez fundacje i programy pomocowe (np. z ekokonwersji poprzez EKOFUNDUSZ, konwersji długu wobec Finlandii, funduszu ISPA), - kredyty międzynarodowych instytucji finansowych (Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju - EBOiR, Bank Światowy), - kredyty i pożyczki udzielane przez banki komercyjne, - leasing. 10.1 Fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej Zasady funkcjonowania narodowego, wojewódzkich, powiatowych i gminnych funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej określa ustawa - Prawo Ochrony Środowiska. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej działa od 1989 r., a w 1993 r. nadano osobowość prawną wojewódzkim funduszom ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz powołano gminne fundusze. W 1999 r., w związku z reformą ustrojową państwa, powstały fundusze powiatowe. Zasadniczym celem Narodowego Funduszu jest wspieranie finansowe przedsięwzięć podejmowanych dla poprawy jakości środowiska w Polsce. Główne kierunki jego działalności określa II Polityka Ekologiczna Państwa, natomiast co roku aktualizowane są cele szczegółowe - dokumenty wewnętrzne Narodowego Funduszu, w tym zwłaszcza zasady udzielania pomocy finansowej oraz lista przedsięwzięć priorytetowych. W zakresie ochrony powierzchni ziemi, w tym ochrony środowiska przed odpadami, zakłada się dofinansowanie zadań inwestycyjnych zgodnych z niżej wymienionymi programami priorytetowymi: - Rekultywacja terenów zdegradowanych przez wojska Federacji Rosyjskiej, Wojsko Polskie i przemysł. - Unieszkodliwianie odpadów powstających w związku z transportem samochodowym (autozłom, płyny eksploatacyjne, akumulatory, ogumienie, tworzywa sztuczne) oraz zbiórka i poddanie odzyskowi olejów przepracowanych. - Likwidacja uciążliwości starych składowisk odpadów niebezpiecznych. - Przeciwdziałanie powstawaniu i unieszkodliwianie odpadów przemysłowych i odpadów niebezpiecznych. - Realizacja międzygminnych i regionalnych programów zagospodarowania odpadów komunalnych (w tym budowa zakładów przetwórstwa odpadów oraz wspomaganie systemów zagospodarowywania osadów ściekowych). Rolą wojewódzkiego funduszu jest wspieranie finansowe przedsięwzięć proekologicznych o zasięgu regionalnym, a podstawowym źródłem ich przychodów są wpływy z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska i administracyjnych kar pieniężnych. W każdym województwie WFOŚiGW przygotowują na wzór NFOŚiGW listy zadań priorytetowych, które mogą być dofinansowywane z ich środków oraz zasady i kryteria, które będą obowiązywać przy wyborze zadań do realizacji. Warunki udzielenia dofinansowania: - udokumentowane pełne pokrycie planowanych kosztów przedsięwzięcia, wywiązanie się przez Wnioskodawcę z obowiązku uiszczania opłat i kar, stanowiących przychody Narodowego Funduszu oraz wywiązywania się z innych zobowiązań w stosunku do Funduszu, - przedsięwzięcie nie może być zakończone, - udzielone dofinansowanie nie może przekroczyć kosztów przedsięwzięcia. - Fundusze, oprócz udzielania pożyczek i przyznawania dotacji, zgodnie z art. 411 ust. 1 ustawy Prawo Ochrony Środowiska także mogą: - udzielać dopłat do oprocentowania preferencyjnych kredytów i pożyczek, - wnosić udziały do spółek działających w kraju, - nabywać obligacje, akcje i udziały spółek działających w kraju. W kryteriach oceny Wniosku o dofinansowanie punktowana jest także pozycja przedsięwzięcia na liście przedsięwzięć priorytetowych wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska określa przeznaczenie środków finansowych funduszy gminnych, powiatowych i wojewódzkich. I tak środki gminnych funduszy zgodnie z art. 406 w/w ustawy przeznaczone są na: - edukację ekologiczną oraz propagowanie działań proekologicznych i zasady zrównoważonego rozwoju, - wspomaganie realizacji zadań państwowego monitoringu środowiska, - wspomaganie innych systemów kontrolnych i pomiarowych oraz badań stanu środowiska, a także systemów pomiarowych zużycia wody i ciepła, - realizowanie zadań modernizacyjnych i inwestycyjnych, służących ochronie środowiska i gospodarki wodnej, w tym instalacji lub urządzeń ochrony przeciwpowodziowej i obiektów małej retencji wodnej, - urządzanie i utrzymywanie terenów zieleni, zadrzewień, zakrzewień oraz parków, - realizację przedsięwzięć związanych z gospodarką odpadami, - wspieranie działań przeciwdziałających zanieczyszczeniom, - profilaktykę zdrowotną dzieci na obszarach, na których występują przekroczenia standardów jakości środowiska, - wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej oraz pomoc dla wprowadzania bardziej przyjaznych dla środowiska nośników energii, - wspieranie ekologicznych form transportu, - działania z zakresu rolnictwa ekologicznego bezpośrednio oddziałujące na stan gleby, powietrza i wód, w szczególności na prowadzenie gospodarstw rolnych produkujących metodami ekologicznymi położonych na obszarach szczególnie chronionych na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody, - inne zadania ustalone przez radę gminy, służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej, wynikające z zasady zrównoważonego rozwoju, w tym programy ochrony środowiska. Środki powiatowych funduszy przeznacza się na wspomaganie działalności wymienionej powyżej a ponadto na: - realizację przedsięwzięć związanych z ochroną powierzchni ziemi, inne zadania ustalone przez radę powiatu, służące ochronie środowiska i gospodarki wodnej, wynikające z zasady zrównoważonego rozwoju, w tym na programy ochrony środowiska. 10.2 Fundacje i programy pomocowe Fundacja EKOFUNDUSZ EKOFUNDUSZ jest fundacją powołaną w 1992 r. przez Ministra Finansów dla efektywnego zarządzania środkami finansowymi pochodzącymi z zamiany części zagranicznego długu na wspieranie przedsięwzięć w ochronie środowiska (tzw. konwersja długu). Dotychczas decyzję o ekokonwersji polskiego długu podjęły Stany Zjednoczone, Francja, Szwajcaria, Italia, Szwecja i Norwegia. Tak więc EKOFUNDUSZ zarządza środkami finansowymi pochodzącymi z ekokonwersji łącznie ponad 571 mln USD do wydatkowania w latach 19922010. EKOFUNDUSZ jest niezależną fundacją działającą według prawa polskiego, a w szczególności ustawy o fundacjach oraz Statutu. Obecnie Fundatorem jest Minister Skarbu Państwa. W Statucie EKOFUNDUSZ pięć sektorów ochrony środowiska uznanych zostało za dziedziny priorytetowe. Są nimi: - ograniczenie transgranicznego transportu dwutlenku siarki i tlenków azotu oraz eliminacja niskich źródeł ich emisji (ochrona powietrza), - ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do Bałtyku oraz ochrona zasobów wody pitnej (ochrona wód), - ograniczenie emisji gazów powodujących zmiany klimatu Ziemi (ochrona klimatu), - ochrona różnorodności biologicznej, - gospodarka odpadami i rekultywacja gleb zanieczyszczonych. W zakresie gospodarki odpadami priorytetami EKOFUNDUSZU są: - tworzenie kompleksowych systemów selektywnej zbiórki, recyklingu i unieszkodliwiania odpadów komunalnych i niebezpiecznych, - przedsięwzięcia związane z eliminacją powstawania odpadów niebezpiecznych w procesach przemysłowych (promocja „czystszych technologii”) i likwidacją składowisk odpadów tego rodzaju, - rekultywacja gleb zanieczyszczonych odpadami niebezpiecznymi stanowiącymi zagrożenie dla zdrowia ludzi lub świata przyrody. We wszystkich pięciu sektorach pomoc finansową z EKOFUNDUSZU uzyskać mogą tylko te projekty, które wykazują się wysoką efektywnością, tj. korzystnym stosunkiem efektów ekologicznych do kosztów. Poza tym zalecane jest, aby projekty spełniały przynajmniej jeden z następujących warunków: - wprowadzanie na polski rynek nowych technologii z krajów - donatorów, - uruchomienie krajowej produkcji urządzeń dla ochrony środowiska, - szczególne znaczenie dla ochrony zdrowia. EKOFUNDUSZ udziela wsparcia finansowego w formie bezzwrotnych dotacji a także preferencyjnych pożyczek. Dotacje uzyskać mogą jedynie projekty dotyczące inwestycji związanych bezpośrednio z ochroną środowiska (w ich fazie implementacyjnej), a w dziedzinie przyrody również projekty nie inwestycyjne. EKOFUNDUSZ nie dofinansowuje badań naukowych, akcji pomiarowych, a także studiów i opracowań oraz tworzenia wszelkiego rodzaju dokumentacji projektowej. 10.3 Inne fundacje - Agencja Rozwoju Komunalnego w Warszawie, - Environmental Know-How Fund w Warszawie, - Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej Counterpart Fund w Warszawie, - Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, - Polska Agencja Rozwoju Regionalnego, - Program Małych Dotacji GEF, - Projekt Umbrella. 10.4 ISPA (Instrument for Structural Policies for Pre-Accession) Pomoc Wspólnoty w ramach funduszu ISPA miała przyczyniać się do lepszego przygotowania krajów stowarzyszonych do członkostwa w UE w dziedzinie gospodarczej infrastruktury, a w szczególności w sektorach ochrony środowiska i transportu. ISPA była instrumentem finansowym do realizacji celów określonych w dokumencie "Partnerstwo dla Członkostwa" oraz priorytetów wskazanych w Narodowym Programie Przygotowania do Członkostwa w UE. ISPA była instrumentem finansowania dużych inwestycji o charakterze infrastrukturalnym. Dlatego największe prawdopodobieństwo otrzymania dofinansowania z funduszu ISPA miały np. systemy zbiórki, odzysku i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych. Program ISPA zarządzany jest przez Komisję Europejską, a za jego realizację w sektorze środowiska w Polsce odpowiadają Ministerstwo Środowiska oraz NFOŚiGW. Fundusz ISPA będzie funkcjonować do momentu uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej. Rok 2003 jest ostatnim rokiem zgłaszania projektów do realizacji w ramach programu ISPA, które będą wynikiem wstępnej selekcji przeprowadzonej wcześniej. W dniu 31 marca 2003 roku Ministerstwo Środowiska zakończyło przyjmowanie nowych wniosków do Funduszu ISPA. Ostatnie projekty realizowane będą jeszcze w 2004 roku. 10.5 Banki Najbardziej aktywnie wspierają inwestycje proekologiczne następujące banki: Bank Ochrony Środowiska S.A. - statutowo nałożony obowiązek kredytowania - inwestycji służących ochronie środowiska, - Bank Gdański S.A., - Bank Rozwoju Eksportu S.A., - Polski Bank Rozwoju S.A., - Bank Światowy, - Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju. 10.6 Instytucje leasingowe Instytucje leasingowe finansujące gospodarkę odpadami: - Towarzystwo Inwestycyjno-Leasingowe EKOLEASING S.A., - BEL Leasing Sp. z o.o., - BISE Leasing S.A., - Centralne Towarzystwo Leasingowe S.A., - Europejski Fundusz Leasingowy Sp. z o.o. 10.7 Fundusze Strukturalne, Fundusz Spójności oraz Programy Operacyjne Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej zaistnieje możliwość finansowania inwestycji w ochronie środowiska z Funduszy Strukturalnych oraz Funduszu Spójności. Ramy przedsięwzięć inwestycyjnych finansowanych w przyszłości ze wspomnianych funduszy określa Narodowy Plan Rozwoju (2004-2006). Przedsięwzięcia z zakresu gospodarki odpadami będą mogły otrzymać wsparcie głównie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (ERDF). Priorytetowe zadania z dziedziny ochrony środowiska, a wśród nich te związane z gospodarką odpadami będą realizowane w ramach dwóch programów operacyjnych, przygotowanych przez Rząd Polski na podstawie Narodowego Planu Rozwoju 2004-2006. Są to: - Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego - Sektorowy Program Operacyjny „Wzrost Konkurencyjności Gospodarki Ochrona środowiska otrzyma także wsparcie z Funduszu Spójności (Cohesion Fund). Jednym z kierunków interwencji Funduszu Spójności, umożliwiającym Polsce stopniowe wypełnianie zobowiązań podjętych w trakcie negocjacji akcesyjnych jest racjonalizacja gospodarki odpadami i ochrona powierzchni ziemi. 10.8 Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) jest skierowany przede wszystkim do samorządów. Celem generalnym Programu jest zapewnienie wszystkim regionom naszego kraju udziału w procesach rozwojowych i modernizacyjnych gospodarki poprzez tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności oraz przeciwdziałanie marginalizacji. Na realizację tego Programu przeznaczonych będzie 4 385,2 mln euro, w tym z funduszy strukturalnych 2 869,5 euro. Na inwestycje pro-środowiskowe przeznaczona została kwota 545,2 mln euro. Beneficjentami końcowymi pomocy mogą być: - samorządy województw, powiatów i gmin - spółki komunalne oraz agencje rozwoju regionalnego - instytucje wspierania przedsiębiorczości, a za ich pośrednictwem przedsiębiorstwa, głównie małe i średnie Priorytety środowiskowe znalazły się w trzech działaniach programu. Są to: - Infrastruktura Ochrony Środowiska - Infrastruktura Lokalna - Rewitalizacja Obszarów Zdegradowanych W ramach działania - Infrastruktura Ochrony Środowiska, w zakresie gospodarki odpadami realizowane będą następujące projekty: - Organizacja i wdrażanie systemów selektywnej zbiórki odpadów i recyklingu Wdrażanie systemowej gospodarki odpadami komunalnymi, m. in. Budowa sortowni, kompostowni, obiektów termicznych, termiczno-chemicznych i mechanicznej utylizacji odpadów; budowa nowych, modernizacja istniejących i rekultywacja nieczynnych składowisk odpadów, likwidacja „dzikich” składowisk Preferowane priorytety - powyżej 1 mln euro. W ramach działania - Infrastruktura Lokalna mogą być realizowane małe inwestycje o oddziaływaniu lokalnym, na terenach wiejskich i w małych miastach (do 15 tys. mieszkańców). Rodzaje projektów z dziedziny gospodarki odpadami, możliwe do wsparcia: - Budowa, modernizacja i rekultywacja składowisk odpadów stałych Budowa lub modernizacja miejsc utylizacji opakowań i nieużytych środków - ochrony roślin - Likwidacja dzikich składowisk - Kompleksowe systemy zagospodarowania odpadów na poziomie lokalnym, obejmujące m. in. odbiór posegregowanych odpadów od mieszkańców, pozyskiwanie surowców wtórnych, recykling, kompostowanie odpadów organicznych, itp. W ramach działania - Rewitalizacja Obszarów Zdegradowanych pomoc finansową mogą otrzymać projekty inwestycyjne dotyczące rewitalizacji obszarów miejskich, powojskowych i po-przemysłowych. Maksymalny udział środków ERDF w realizacji projektów w ramach ZPORR - 75%, a w przypadku inwestycji infrastrukturalnych generujących znaczący zysk netto - 50%. 10.9 Sektorowy Program Operacyjny - Wzrost Konkurencyjności Gospodarki Sektorowy Program Operacyjny - Wzrost Konkurencyjności Gospodarki skierowany jest do dużych, średnich i małych przedsiębiorstw, z wyłączeniem spółek komunalnych (dla nich przeznaczone są fundusze w ramach ZPORR). Celem programu jest wzmocnienie pozycji konkurencyjności przedsiębiorstw działających na rynku europejskim. W ramach tego Programu przewiduje się wspierania przedsiębiorstw w zakresie dostosowywania do wymagań Wspólnoty Europejskiej w zakresie ochrony środowiska. 10.10 Fundusz Spójności (Cohesion Fund) Wsparcie z Funduszu Spójności mogą otrzymać następujące przedsięwzięcia: - Budowa, rozbudowa lub modernizacja składowisk odpadów komunalnych oraz tworzenie systemu recyklingu i unieszkodliwianiu odpadów komunalnych (sortownie, kompostownie itp.); - Tworzenie systemu zbiórki i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych (w tym spalarnie); - Tworzenie systemów zagospodarowania osadów ściekowych (w tym spalarnie) Rekultywacja obszarów zdegradowanych przez przemysł i inne szkodliwe oddziaływania W ramach Funduszu Spójności będą mogły uzyskać wsparcie przedsięwzięcia spełniające następujące kryteria: - Zgodność z celami polityki ekologicznej UE, którymi są: ochrona , zachowanie i poprawa jakości środowiska, ochrona zdrowia ludzkiego, oszczędne i racjonalne wykorzystywanie zasobów naturalnych - Zgodność z zasadami polityki ekologicznej UE, a w szczególności z: zasadą przezorności, zasadą prewencji, zasadą likwidowania zanieczyszczeń u źródła, zasadą zanieczyszczający płaci. - Umożliwienie wywiązania się ze zobowiązań akcesyjnych - Przedsięwzięcia będące kontynuacją programu ISPA - Wspieranie w pierwszej kolejności przedsięwzięć, w których odbiorcą będzie samorząd terytorialny, związek gmin, przedsiębiorstwo komunalne lub inny podmiot publiczny - Przedsięwzięcia/ grupy przedsięwzięć o wartości progowej 10 mln Euro Zmniejszenie zanieczyszczeń oddziałujących na znaczną liczbę ludzi, przy najniższych kosztach tej redukcji (efektywność ekologiczna i ekonomiczna przedsięwzięć - Przyczyniania się w największym stopniu do osiągnięcia gospodarczej i społecznej spójności Polski z UE (projekty o potencjalnie najwyższych korzyściach ekonomicznych i społecznych) W zakresie gospodarki odpadami wsparcie z Funduszu Spójności będą mogły otrzymać projekty umożliwiające osiąganie standardów UE, w tym głównie przeznaczone na: - Realizację inwestycji w największych aglomeracjach, zgodnie z opracowanymi planami gospodarki odpadami; - Realizację inwestycji na terenach, gdzie składowiska odpadów stwarzają zagrożenie dla wód podziemnych; - Realizację inwestycji na obszarach, gdzie wyczerpuje się pojemność składowiska. W procesie kwalifikacji inwestycji do współfinansowania brana będzie pod uwagę odległość projektowanego lub modernizowanego składowiska od miasta, zgodnie z zasadą ograniczenia transportu odpadów. Ranking przedsięwzięć będzie następujący: - I priorytet - systemy gospodarki odpadami w aglomeracjach powyżej 200 000 mieszkańców, lub służące grupie odbiorców powyżej 200 000 - II priorytet - systemy gospodarki odpadami w aglomeracjach od 150 000 do 200 000 mieszkańców, lub służące grupie odbiorców liczącej od 150 000 do 200 000 - systemy gospodarki odpadami w aglomeracjach od 100 000 do 150 000 mieszkańców, lub służące grupie odbiorców liczącej od 100 000 do 150 000 Stan przygotowania przedsięwzięcia powinien obejmować decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu i uregulowane prawo do terenu. Rodzaje działań do realizacji w ramach Funduszu Spójności w zakresie gospodarki odpadami: - komunalne systemy zbiórki, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów; - budowa instalacji do biologicznego i termicznego przekształcania odpadów; - budowa instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych; - wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów, w tym niebezpiecznych; - budowa, modernizacja i rekultywacja składowisk odpadów komunalnych i przemysłowych (niebezpiecznych) oraz rekultywacja składowisk wyłączonych z eksploatacji. Narodowy Plan Rozwoju będzie służył jako podstawa negocjowania przez Polskę Podstaw Wsparcia Wspólnoty (Community Support Framework), dokumentu określającego kierunki i wysokość wsparcia ze strony funduszy strukturalnych na realizację zamierzeń rozwojowych oraz jako podstawa interwencji z Funduszu Spójności. W ramach jednego z priorytetów Narodowego Planu Rozwoju jakim jest ochrona środowiska i zagospodarowanie przestrzenne - podstawowe znaczenie będzie miało wsparcie inwestycyjne ukierunkowane między innymi na racjonalną gospodarkę odpadami. W zakresie gospodarki odpadami i ochrony powierzchni ziemi wsparcie inwestycyjne w okresie realizacji Narodowego Planu Rozwoju przeznaczone będzie przede wszystkim na budowę, rozbudowę lub modernizację składowisk odpadów komunalnych, systemy selektywnej zbiórki, recyklingu i odzysku odpadów komunalnych (sortownie, kompostownie), systemy zbiórki i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych. Dwa pierwsze kierunki realizowane będą głównie w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR), natomiast trzeci pozostanie domeną działań o charakterze krajowym, wspieranych w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Ochrona Środowiska i Gospodarka Wodna. Środki finansowe, przeznaczone na rekultywację uciążliwych dla środowiska składowisk, w tym składowisk odpadów przemysłowych dostępne są w ramach środowiskowych funduszy celowych oraz z uwagi na koncentrację przestrzenną i duże koszty takich działań, w ograniczonym zakresie także w ramach ZPORR. Sektorowy program operacyjny - Ochrona środowiska i gospodarka wodna wspiera działania na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska, w szczególności z uwzględnieniem zasady przezorności. Program będzie finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (ERDF) oraz ze środków krajowych. Ogółem na program operacyjny w latach 2004-2006 przeznaczone będzie 6645 mln Euro, a wkład krajowy ze środków publicznych wyniesie 129 mln Euro, co stanowi 29,7% wszystkich środków przeznaczonych na program. Na realizację priorytetu - ochrona środowiska na obszarach zanieczyszczonych przeznaczono 23% środków. Realizacja tego priorytetu umożliwi między innymi stworzenie kompleksowego systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi. Równolegle z realizacją sektorowych programów operacyjnych i programu regionalnego realizowane będą duże projekty współfinansowane z Funduszu Spójności. Z funduszu tego, wsparcie uzyska między innymi sektor „środowisko”. W ramach tego sektora nastąpi wsparcie gospodarki odpadami komunalnymi, mające na celu stworzenie systemów zbiorki, transportu, odzysku i unieszkodliwienia odpadów komunalnych. W ramach tego priorytetu będą realizowane działania, służące stworzeniu zintegrowanego systemu gospodarki odpadami oraz działania związane z eliminacją zanieczyszczeń azbestem. Łącznie suma środków publicznych (Fundusze Strukturalne, Fundusz Spójności, środki krajowe) w realizacji Narodowego Planu Rozwoju 2004-2006 wyniesie ponad 20 092 mln Euro, z czego 13 862 mln Euro tj. 69% całości sumy pochodzić będzie ze środków wspólnotowych. Obok środków publicznych w realizacji Narodowego Planu Rozwoju będą uczestniczyły także środki prywatne - pomoc kierowana do przedsiębiorstw będzie podlegała zasadom konkurencji. Łączna wartość niezbędnego wkładu ze strony podmiotów prywatnych szacowna jest na około 3 165 mln Euro, co podwyższa łączną sumę środków zaangażowanych w realizację NPR do ponad 23 mld Euro, z czego na Sektorowy Program Operacyjny: Ochrona środowiska i gospodarka wodna - 5,5% całości środków (516,0 mln Euro) oraz na Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego - 30,3% całości środków (2805,8 mm Euro). Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006, będący strategicznym średniookresowym dokumentem planistycznym, wskazującym kierunki interwencji publicznej o charakterze strukturalnym, przewiduje koncentrację działań na wybranych priorytetach rozwoju. Jest wśród nich priorytet: Ochrona środowiska i racjonalne wykorzystanie zasobów środowiska. Priorytet ten w ramach Narodowego Planu Rozwoju będzie realizowany poprzez: - Część środowiskową Funduszu Spójności - 2,6-3,1 mld Euro (2 mld Euro wkład UE), - Sektorowy Program Operacyjny: Ochrona środowiska i gospodarka wodna - 643 mm Euro (516 mln Euro środki ERDF). Podział zadań pomiędzy Fundusz Spójności a Program operacyjny ochrony środowiska i gospodarki wodnej, opierać się powinien na zasadzie rozdzielności działań. W ramach Programu Operacyjnego realizowane będą między innymi działania, gdzie przewiduje się udział podmiotów niepublicznych (np. odpady niebezpieczne). Program Operacyjny opierał się będzie o środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (ERDF). Przedsięwzięcia z zakresu ochrony środowiska realizowane będą w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego (SPO) - Wzrost konkurencyjności gospodarki oraz Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR) Przedsięwzięcia możliwe do wsparcia z Funduszy Strukturalnych w ramach Narodowego Planu Rozwoju w zakresie gospodarki odpadami obejmują: 1. Budowę nowych, modernizację istniejących i rekultywację nieczynnych składowisk oraz likwidację dzikich składowisk (SPO - Wzrost konkurencyjności gospodarki); 2. Wprowadzenie na szeroką skalę recyklingu oraz budowa zakładów unieszkodliwiania odpadów (ZPORR); Realizację inwestycji przyczyniających się do rozwiązywania problemów odpadów przemysłowych i niebezpiecznych (SPO - Wzrost konkurencyjności gospodarki); XI. Analiza oddziaływania planu na środowisko Projekt planu zakłada unieszkodliwienie bądź utylizację wszystkich odpadów powstających na terenie Gminy, a także usunięcie zagrożeń związanych z odpadami już nagromadzonymi i rekultywację terenu. Odpady powstające będą zagospodarowywane na terenie gminy w ramach systemu powiatowego. Realizacja planu będzie oznaczała dla środowiska gminy zasadniczą redukcję zagrożeń i uciążliwości wynikających z wytwarzania odpadów. Ogólne zmniejszenie ilości odpadów nie segregowanych, przeznaczonych do składowania oznaczać będzie zmniejszenie obciążenia dla środowiska. Rozbudowany system segregacji odpadów i odzysku surowców wtórnych połączonych z akcją edukacyjną przyczyni się do oszczędniejszego gospodarowania zasobami składowiska gminnego. Rozwiązanie problemu odpadów wielkogabarytowych, pełne zagospodarowanie gruzu budowlanego oraz zmniejszenie ilości odpadów mineralnych powstających w procesach grzewczych, przyczynią się do ochrony powierzchni ziemi. Wdrożenie planu gospodarki odpadami, w tym niebezpiecznymi, prowadzić będzie do likwidacji przyczyn powstawania dzikich wysypisk. W rezultacie zmniejszone zostanie zagrożenie zanieczyszczeniem gleb i wód, zarówno powierzchniowych jak podziemnych. Rozwiązanie gospodarki odpadami będzie, zatem warunkiem skutecznej ochrony i wykorzystania zasobów krajobrazowych gminy, jak i ochrony zasobów wód podziemnych o potencjalnym znaczeniu użytkowym. Realizacja planu nie przyczyni się, na jakimkolwiek jej etapie, do powstawania nowych zagrożeń lub uciążliwości dla środowiska gminy i powiatu. W momencie sporządzenia planu nie jest możliwe precyzyjne określenie wpływu jego projektu na finanse gminy. XII. Organizacja i zasady monitoringu systemu gospodarki odpadami. Zarządzanie systemem gospodarki w gminie wynikać będzie z: - ustawowo określonego zakresu zadań dla gminy, - zadań określonych w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami - zadań określonych w Powiatowym Planie Gospodarki Odpadami - Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Garwolińskiego. Zgodnie z ustawą o odpadach plan gospodarki odpadami będzie weryfikowany przynajmniej raz na cztery lata. Weryfikacji poddany zostanie całościowo, łącznie z jego warunkami, założeniami dalszego rozwoju i danymi początkowymi, programem długoterminowym i krótkoterminowym. Proces weryfikacji planu rozpocznie się nie później, niż trzy lata od uchwalenia poprzedniego. Zgodnie z ustawą o odpadach raz na dwa lata składane będzie sprawozdanie z realizacji planów gospodarki odpadami. Sprawozdanie to zawierać będzie: - informacje o wykonaniu jakościowych i ilościowych zadań postawionych w planie gospodarki odpadami, - opis postępu we wdrażaniu inicjatyw zawartych w krótkoterminowym programie działania - informację dotyczącą spodziewanych zmian. Podstawowym celem systemów ewidencji i monitoringu jest określenie ilości odpadów na poszczególnych etapach systemu gospodarowania odpadami oraz kontrola wytwórców odpadów i posiadaczy odpadów prowadzących działalność w zakresie gromadzenia, zbierania i transportu odpadów. Wszystkie jednostki zobligowane do posiadania określonych zezwoleń czy pozwoleń muszą spełniać wszystkie warunki określone w decyzjach administracyjnych. Główne zadania związane z monitoringiem, kontrolą i egzekwowaniem przepisów to: - monitoring i kontrola instalacji gospodarki odpadami, - monitoring i kontrola przewoźników i pośredników zajmujących się gospodarką odpadami, - monitoring i kontrola instalacji niewymagających zezwoleń, - identyfikacja nielegalnych instalacji lub działań, - egzekwowanie przepisów w związku niedotrzymaniem warunków posiadania pozwoleń lub złamaniem wymogów czy obowiązujących norm. Zarządzanie systemem gospodarki odpadami wymaga zbierania i ewidencjonowania dużej ilości danych i informacji dotyczących ilości i rodzajów wytwarzanych odpadów oraz instalacji do ich odzysku i unieszkodliwiania. Zakłada się współpracę z Urzędem Marszałkowskim oraz tworzenie przez Urząd Gminy komputerowej bazy danych, które to będą działaniami własnymi w monitorowaniu planu. Przyjęte wskaźniki monitorowania planu to: A. Wskaźniki stanu gospodarki odpadami i zmiany oddziaływania na środowisko - ilość wytwarzanych odpadów komunalnych na 1 mieszkańca rok-Mg/M/rok - udział odpadów z sektora komunalnego składowanego na składowisku – w procentach, - ilość wytworzonych odpadów niebezpiecznych na 1 mieszkańca rok-Mg/M/rok - stopień unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych – niebezpiecznych procentach, - udział odzyskiwanych surowców wtórnych w całkowitym strumieniu odpadów komunalnych- komunalnych procentach, - nakłady inwestycyjne na gospodarkę odpadami – zł /rok. B. Wskaźnik świadomości społecznej: - udział społeczeństwa w działaniach na rzecz poprawy gospodarki odpadami – w procentach, - ilość i jakość interwencji (wniosków) zgłaszanych przez mieszkańców (np. dzikie wysypiska) – liczba/opis, - liczba, jakość i skuteczność kampanii edukacyjno – informacyjnych liczba/opis. XIII. Streszczenie w języku niespecjalistycznym Plan gospodarki odpadami w gminie Borowie został opracowany zgodnie z polityką ekologiczna państwa oraz wymaganiami określonymi w Ustawie o odpadach, w Rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami oraz z odpowiednimi istniejącymi i projektowanymi dokumentami szczebla wojewódzkiego, powiatowego i gminnego. Plan zawiera analizę stanu gospodarki odpadami, z której wynika, że od 2000 r w gminie prowadzi się systemowe działania organizacyjne i inwestycyjne w tym zakresie. Odpady komunalne są odbierane z nieruchomości przez wyspecjalizowane przedsiębiorstwa i wywożone na istniejące składowisko odpadów w Słupie Pierwszym. W rezultacie znacznie zmniejszyło się obciążenie środowiska wynikające z nieprawidłowej gospodarki odpadami (składowiska bez zabezpieczeń ekologicznych, składowanie „na dziko”). Rozwija się także system segregacji odpadów obejmujący szkło, papier i tekturę, tworzywa sztuczne, puszki aluminiowe. Opracowano prognozę zmian w gospodarce odpadami, z której wynika, że w nadchodzących latach następować będzie niewielki wzrost ogólnej ilości odpadów powstających na terenie gminy, z rosnącym udziałem odpadów opakowaniowych; przejściowo może także nastąpić wzrost udziału tworzyw sztucznych oraz azbestu. Propozycja docelowego systemu gospodarki odpadami oparta jest o wywóz odpadów komunalnych w przypadku zamknięcia składowiska w miejscowości Słup Pierwszy przewiduje się korzystanie z mającego powstać na terenie powiatu Międzygminnego Zakładu Zagospodarowania Odpadów, dlatego nie przewiduje się budowy nowych składowisk na terenie Gminy Borowie. Odpady niebezpieczne gromadzone w Gminnym Punkcie Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych będą wywożone na składowisko odpadów niebezpiecznych, które powstaną przy rejonowych zakładach gospodarki odpadami (Warszawa, Siedlce, Radom, Puławy) zgodnie z Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami dla województwa mazowieckiego. Najważniejszym zadaniem strategicznym Gminy w zakresie gospodarki odpadami jest ograniczenie do minimum negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko oraz maksymalny wzrost ich gospodarczego wykorzystania. Służyć temu będzie szereg przedsięwzięć, m.in. doskonalenie rozwiązań organizacyjnych w zakresie segregacji odpadów i gospodarowania odpadami opakowaniowymi. Dla zadań krótkoterminowych – w perspektywie 4-letniej opracowano harmonogram rzeczowo-finansowy uwzględniający nakłady finansowe w poszczególnych latach, zewnętrzne źródła finansowania oraz partnerów do realizacji. Część zadań wynika z konieczności włączenia się w regionalne i lokalne systemu gospodarki odpadami (np. działania w zakresie unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, w tym azbestu, odpadów weterynaryjnych, działania w zakresie wydzielenia i wykorzystania odpadów opakowaniowych, współpraca z sektorem Małych i Średnich Przedsiębiorstw, działania edukacyjne itd.). Analiza oddziaływania planu na środowisko wskazuje, że realizacja planu nie przyczyni się do powstania nowych zagrożeń lub uciążliwości dla środowiska, przyczyni się natomiast do ochrony powierzchni ziemi i zmniejszenia zagrożeń dla wód podziemnych. Monitoring i ocena wdrażania planu opierać się będzie na konkretnych miernikach ilości odpadów odzyskanych, wywiezionych i unieszkodliwionych oraz miernikach zawartych w dokumentach krajowych i wojewódzkich. Cele krótkoterminowe w gospodarce odpadami będą weryfikowane co 2 lata, natomiast długoterminowe – co 4 lata. XIV. Aktualny stan prawny Postępowanie z odpadami regulują następujące podstawowe akty prawne: - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62 z 2001 r. poz. 627 ze zmianami), - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62 z 2001 r. poz. 628 ze zmianami), - Ustawa z dnia 11 maja 2001 r o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63 z 2001r. poz. 638 ze zmianami) - Ustawa z dnia 11 maja 2001 r o obowiązkach przedsiębiorców zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie depozytowej (Dz. U. Nr 63 z 2001 r. poz. 639 ze zmianami) - Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony Środowiska, ustawa o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100 z 2001 r poz. 1085), - Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. Nr 132 z 1996 r. poz. 622 ze zmianami), - Rozporządzenie ministra Środowiska z dnia 28 maja 2002 r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazywać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym, nie będącymi przedsiębiorcami, do wykorzystania na ich własne potrzeby (Dz. U. Nr 74 z 2002 r. poz. 686), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112 z 2001 r. poz. 1206). XII. Literatura 1. Poradnik gospodarowania odpadami Red. Skalmowski K.,Verlag Dashofer, Warszawa, 1999 r. 2. Plan Gospodarki Odpadami dla województwa mazowieckiego na lata 2004 – 2011. Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego. Warszawa, wrzesień 2003 r. 3. Krajowy Plan Gospodarki Odpadami. Monitor Polski Nr 11, poz. 159 z dnia 28 lutego 2003 r. 4. Poradnik: powiatowe i gminne plany gospodarki odpadami. Redakcja Jan Skaja, Wydawnictwo MIKOM Sp. z o.o. Warszawa 2000. 5. Plan gospodarki odpadami dla powiatu Garwolińskiego – Garwolin 2003r. 6. Sokół Włodzimierz A. „Zintegrowane systemy zarządzania środowiskowego powiatem i gminami ze szczególnym uwzględnieniem gospodarki odpadami komunalnymi. 7. Podstawowe informacje ze spisów powszechnych 2002, Gmina wiejska Borowie, Powiat garwoliński, województwo Mazowieckie. Urząd Statystyczny w Warszawie 2002 r. 2[1] Zgodnie z „Programem usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest (...)”, w obowiązki gminy wchodzi: - - wypełnienie przez właścicieli obiektów budowlanych „arkuszy oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania ...” zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 14.08.1998r. i złożenia ich do właściwego urzędu, sporządzenie zbiorczego wykazu obiektów zawierających azbest, w układzie 3-ch grup pilności, jak w arkuszach ocen, przekazanie zebranych informacji wraz z arkuszami ocen, do urzędu nadzoru budowlanego w powiecie,
