Gospodarka II RP

Powierzchnia

Obszar (388, 6 tys. km kw., a po zajęciu
Zaolzia 389, 7 tys. km2) i podział
administracyjny II RP (16 województw)
Ludność II RP
stopień urbanizacji kraju i gęstość zaludnienia w
poszczególnych województwach:
 ludność II RP:



27,2 mln w 1921 r.,
35 mln w 1939 r. (6 miejsce w Europie pod względem
liczby mieszkańców),
średnia gęstość zaludnienia w II RP:
 71 osób na km w 1921, 90 osób w 1939 r.,
 województwo śląskie – 299 osób na km,
 województwo poleskie – 31 osób na km,

w 1921 r. 75 % ludności II RP mieszkało na wsi
Etapy w historii gospodarczej II
RP

okres unifikacji gospodarczej państwa, inflacji i
hiperinflacji

od przeprowadzenia reformy walutowej (1924) do
rozpoczęcia wojny celnej z Niemcami (1925)

koniunktura gospodarcza w latach 1926/1927 – 1928

gospodarka II RP w okresie wielkiego światowego
kryzysu gospodarczego (1929 – 1935)

- okres osiągnięć gospodarczych II RP w ramach
„czteroletniego planu inwestycyjnego” od 1936 r.
Trudności w unifikacji
gospodarczej II RP





dysproporcje miedzy „Polską A” (województwa
zachodnie) i „Polską B” (województwa wschodnie) jako
dziedzictwo okresu zaborów,
różnice w poziomie rozwoju rolnictwa w poszczególnych
regionach jako dziedzictwo okresu zaborów
różnice w stopniu urbanizacji poszczególnych regionów (
województwo śląskie – 299 osób na km, województwo
poleskie – 31 osób na km)
różnice w stopniu industrializacji poszczególnych
regionów (wymienić najważniejsze ośrodki przemysłu)
gęstość sieci kolejowej (dawny zabór pruski i Górny
Śląsk – najbardziej rozwinięta sieć kolejowa)na
podstawie gęstości sieci kolejowej można odtworzyć
granicę z 1914 na ziemiach polskich
Hiperinflacja i reforma walutowa

wskaźniki hiperinflacji: maj 1923 1$ - 52
tys. marek pol., grudzień 1923: 1$ –
ponad 4300000 marek pol.
Reforma walutowa premiera
Władysława Grabskiego w 1924 r.:

wymiana waluty (markę polską
wymieniono na złotówkę): 1.800.000 mk.
p. – 1zł., 1$ - 5,18 zł.

likwidacja Polskiej Krajowej Kasy
Pożyczkowej (emitującej markę polską) i
powołanie w jej miejsce Banku Polskiego
(emitującego złotówkę)
Budowa Gdyni – miasta i portu

od 1923 r. w wyniku decyzji rządu z
1920 i ustawy sejmu z 1922 r.

przyczyny: wrogi stosunek władz WMG
wobec Polski oraz trudności w
korzystaniu portu gdańskiego
spowodowały konieczność budowy
portu na polskiej części wybrzeża
Wojna celna z Niemcami
(1925 – 1934)

skutki (negatywne i pozytywne):
ograniczenie polskiego eksportu do
Niemiec (zwł. węgla i wyrobów
hutniczych), czasowe pogorszenie
koniunktury w polskiej gospodarce (do
1926 r.), co przyczyniło się do upadku
kolejnych rządów - W. Grabskiego (XI
1925) i A. Skrzyńskiego (V 1926),
uniezależnienie polskiej gospodarki od
Niemiec
28 XII 1925 – ustawa sejmu o
wykonaniu reformy rolnej




parcelacji podlegały nadwyżki ziemi z majątków
przekraczających 180 ha w Polsce centralnej, 300
ha w województwach wschodnich, 700 ha w
przypadku majątków uprzemysłowionych
rocznie miano rozparcelowywać 200 tys. ha, za
odszkodowaniem, po cenach rynkowych
reforma była więc korzystna dla dotychczasowych
właścicieli rozparcelowywanej ziemi oraz dla
potencjalnych jej nabywców, czyli bogatych chłopów
stopień wykonania reformy rolnej: była realizowana
dosyć opieszale, w 1939 r. wielcy właściciele
posiadali 1900 tys. ha ziemi ponad normy ustalone w
ustawie z 1925 r
Ożywienie gospodarcze w latach
1926 – 1928
gospodarka polska dwudziestolecia
międzywojennego ma najlepsze wskaźniki w
1928 r.
 Eugeniusz Kwiatkowski (minister przemysłu i
handlu w l. 1926 – 1930)
 inwestycje w polskiej gospodarce w latach
1926 - 1928 (m.in. dalsza rozbudowa Gdyni,
budowa państwowych Zakładów Azotowych w
Mościcach pod Tarnowem)
 propagandowe znaczenie dla sanacji poprawy
sytuacji gospodarczej kraju w latach 1926 1928

Polska gospodarka w okresie
wielkiego kryzysu gospodarczego
1929 – 1935

kryzys gospodarczy w Polsce trwał dłużej niż w
państwach wysoko rozwiniętych gospodarczo

najważniejsze przejawy kryzysu (gwałtowne
zmniejszenie produkcji, odpływ kapitału
zagranicznego, wzrost bezrobocia)


wskaźniki polskiej gospodarki w roku 1932 –
„dno kryzysu”, (bezrobocie zarejestrowane –
ok. 750 tys., wielkość produkcji – w 1932 r. 59
% wielkości produkcji z 1928 r.)
Polska gospodarka cd.

ostrzejszy przebieg kryzysu w rolnictwie niż w
przemyśle (rozwarcie „nożyc cen”, szybszy spadek
cen artykułów rolnych niż artykułów
przemysłowych)

kartelizacja przemysłu (powstawanie karteli w celu
zapobieżenia dalszemu spadkowi produkcji
przemysłowej oraz w celu zahamowania spadku
cen artykułów przemysłowych, w 1934 r. było w
Polsce 125 karteli)

kartel – organizacja łącząca przedsiębiorstwa,
której celem jest ustalanie wielkości produkcji
oraz wspólnej ceny wyprodukowanych towarów
Osiągnięcia gospodarcze

- interwencjonizm państwowy (wpływ myśli
ekonomicznej J.M. Keynesa ) jako sposób walki
ze skutkami wielkiego światowego kryzysu (zob.
notatkę do tematu Wielki światowy kryzys)

przejawy interwencjonizmu państwowego w
polityce gospodarczej Eugeniusza
Kwiatkowskiego (minister przemysłu 1926 –
1930, wicepremier i minister skarbu od 1936
Osiągnięcia gospodarcze
budowa Centralnego Okręgu
Przemysłowego (COP-u) od 1937 r.:
obszar 15,4% terytorium II RP, 18%
ludności
 najważniejsze ośrodki przemysłowe i
fabryki COP-u : Stalowa Wola, Rzeszów,
Dębica (huta aluminium, fabryka kauczuku
syntetycznego
