1 Celem zajęć jest wykształcenie u słuchaczy umiejętności
advertisement
Program nauczania Nazwa przedmiotu: Antropologiczne wprowadzenie do wiedzy o kulturze Prowadzący: Prof. dr hab. Halina Rusek Suma godzin we wszystkich semestrach Studia podyplomowe: Wiedza o kulturze Semestr: I Wykłady: 15 godzin Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów Celem zajęć jest wykształcenie u słuchaczy umiejętności antropologicznego (szerokiego) patrzenia na kulturę i jednostkę jako twórcę i uczestnika kultury Tematyka zajęć 1. Antropologia kulturowa – geneza i przedmiot badań 2. Istota antropologicznego rozumienia i badania kultury 3. Kształtowanie się pojęcia kultura i jej kategorie 4. Rozumienie kultury na gruncie różnych szkół antropologicznych 5. Antropologia współczesna – teoria i badania 6. Strukturalizm 7. Amerykańskie szkoły antropologiczne – kultura i osobowość, materializm kulturowy 8. Antropologia kognitywna 9. Postmodernizm i antropologia postmodernistyczna 10. Antropologia życia codziennego 11. Polska etnologia i antropologia kulturowa – współczesne kierunki i szkoły 12. Kultura globalna jako przedmiot badań antropologicznych 13. Globalizacja i glokalizacja w wymiarze kulturowym 14. Procesy kulturowe i etniczne w Europie Środkowo-Wschodniej w ujęciu antropologicznym 15. Dylematy współczesnej antropologii i roli antropologa w badaniu kultury Sposoby oceny pracy studenta egzamin Egzamin: praca egzaminacyjna W tym 80% frekwencji na zajęciach Literatura C. Levi-Strauss, Antropologia strukturalna, Warszawa 1970; Antropologia kulturowa. Wybór tekstów, D. Tomaszewska, J. Szarańczak, Olsztyn 1995; Amerykańska antropologia kognitywna. Poznanie, język, klasyfikacja i kultura, red. M. Buchowski, Warszawa 1995; W. Burszta, Czytanie kultury. Pięć szkiców, Łódź 1996; Antropologiczne wędrówki po kulturze, red. W. Burszta, Poznań 1996 B. Olszewska-Dyoniziak, Zarys antropologii kultury, Kraków 1996; Nowicka, Świat człowieka, świat kultury, Warszawa 2000; W. Burszta, Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje, Poznań 1998; B. Olszewska-Dyoniziak, Człowiek – kultura – osobowość. Wstęp do klasycznej antropologii kulturowej, Wrocław 2001; Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, wybór: M. Kempny, E. Nowicka, Warszawa 2003; Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, wybór: M. Kempny, E. Nowicka, Warszawa 2004; A. Barnard, Antropologia, Warszawa 2004 1 Nazwa przedmiotu: Antropologiczne wprowadzenie do wiedzy o kulturze Prowadzący: dr Studnicki Suma godzin we wszystkich semestrach Ćwiczenia: 10 Studia podyplomowe: Wiedza o kulturze Semestr: I Zaliczenie z oceną Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów Ćwiczenia stanowiąc uzupełnienie dla wykładów prof. H. Rusek, mają jednocześnie umożliwić studentom zapoznanie się z podstawowymi, klasycznymi i współczesnymi teoriami funkcjonującymi na gruncie antropologii, dotyczącym człowieka i jego kultury. Przebieg zajęć ma nie tylko ukazać rozwój dyscypliny antropologicznej na przestrzeni ostatnich 150 lat, ale ma także zaprezentować główne obszary zainteresowań współczesnej antropologii społecznokulturowej. Ćwiczenia mają między innymi zwrócić uwagę na dylematy natury epistemologicznej, będące konsekwencją pojawienia się paradygmatu postmodernistycznego. Wspólne spotkania połączone z lekturą tekstów antropologicznych mają także umożliwić studentom poznanie współczesnych trendów intelektualnych w antropologii dotyczących takich kwestii i zjawisk, jak: kondycja współczesnego człowieka oraz przemiany kultury i tradycji będące konsekwencją procesów globalizacji; konsumpcja, kultura masowa, Internet, rozwój przestrzeni miejskiej, migracje, tożsamość, itd. Ogólne założenia dydaktyczne sprowadzają się do tego, aby uczestnikom zajęć przekazać zasób wiedzy oraz dostarczyć odpowiednich „kompetencji kulturowych” umożliwiających im nabycie wrażliwości, a także zdolności do antropologicznej refleksji nad otaczająca człowieka rzeczywistością. Tematyka zajęć 1. Geneza antropologii jako dyscypliny naukowej, społeczno-kulturowe oraz historyczne uwarunkowania jej powstania, zadania, cele i przedmiot zainteresowań; 2. Kultura i jej zmiana w ujęciu ewolucjonizmu i dyfuzjonizmu; 3. 4. 5. 6. 7. 8. Funkcjonalistyczna i strukturalna perspektywa antropologiczna; Między psychologią a ekologią kulturową; Język, znak, symbol – od etnolingwistyki, przez semiotykę do antropologii kognitywnej; Antropologia symboliczna czy antropologia interpretatywna; Zwrot postmodernistyczny kontra racjonaliści na gruncie antropologii; Antropologia współczesności – antropologia dnia codziennego, jako wskaźnik prądów postmodernistycznych na gruncie antropologii; 9. Antropolog w dobie postkolonialnej i globalizacji – meandry współczesnej kultury (tradycja, pamięć kolektywna, tożsamość, władza, feminizm); 10. Czas, przestrzeń, mit w perspektywie antropologicznej; Sposoby oceny pracy studenta Zaliczenie z oceną: praca zaliczeniowa W tym 80% frekwencji na zajęciach Literatura: Amerykańska antropologia kognitywna. Poznanie, język, klasyfikacja i kultura red. M. Buchowski; Poznań 1993 Amerykańska antropologia postmodernistyczna, red. M. Buchowski; Warszawa 1999; Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, red. G. Godlewski, L. Kolakiewicz, A Mencwel Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, red. G. Godlewski, A. Mencwel, R. Sulima; Appadurai A., Nowoczesność bez granic. Kulturowe wymiary globalizacji, Kraków 2005; 2 Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, red. M. Kempny, E. Nowicka; Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje. red. M. Kempny, E. Nowicka; W. J. Burszta, Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje, Poznań 1998; W. J. Burszta, Różnorodność i tożsamość. Antropologia jako kulturowa refleksyjność, Poznań 2004; W. J. Burszta, K. Piątkowski, O czym opowiada antropologiczna opowieść, Warszawa 1994; M. Buchowski, Zrozumieć innego. Antropologia racjonalności; Kraków 2004; P. Chmielewski, Kultura i ewolucja; Warszawa 1988; J. Clifford, Kłopoty z kulturą, Warszawa 2000; C. Geertz, Interpretacja kultur. Wybrane eseje, Kraków 2005; U. Hannerz, Powiązania transnarodowe. Kultura, ludzie, miejsca, Kraków 2006; E. Krawczak, Antropologia kulturowa, klasyczne kierunki, szkoły i orientacje, Lublin 2006; W. Kuligowski, Antropologia współczesności, Kraków 2007; A. Kupper, Model antropologiczny, Kraków 2005; C. Levi-Strauss, Antropologia strukturalna; Warszawa 2000; R. Linton, Kulturowe podstawy osobowości; Warszawa 2000; M. Lubaś, Rozum i etnografia, Przyczynek do krytyki antropologii postmodernistycznej, Kraków 2003; E. Nowicka, Świat człowieka – świat kultury; Warszawa 2002 A. R. Paluch , Mistrzowie antropologii społecznej. Rzecz o rozwoju teorii antropologicznej; Warszawa 1992; Poszukiwanie sensów. Lekcja z czytania kultury, red. P. Kowalski, Z. Libera, Kraków 2006; Pożegnanie paradygmatu? Etnologia wobec współczesności, red. W. J. Burszta, J. Damrosz, Warszawa 1994; Cz. Robotycki, Nie wszystko jest oczywiste, Kraków 1998; Słownik etnologiczny, terminy ogólne, red. Z. Staszak; Warszawa 1987; R. Sulima, Antropologia codzienności; Kraków 2000; M. Świerkocki, Postmodernizm. Paradygmat nowej kultury; Warszawa 1994; Tworzenie i odtwarzanie kultury. Tradycja jako wymiar zmian społecznych, red. M. Lubaś, G. Kubica, Kraków 2008. Literatura uzupełniająca: Bestie, żywy inwentarz i bracia mniejsi, red. P. Kowalski i inni, Opole 2007; A. Czekanowska, Kultury tradycyjne wobec współczesności, Warszawa 2008; I. Ĉolović, Bałkany - terror kultury, Wrocław 2007; I. Ĉolović, Polityka symboli. Eseje o antropologii politycznej, Kraków 2001; Dylematy wielokulturowość, (red.) W. Kalaga, Kraków 2006; H. Donnan, Th. Wilson, Granice tożsamości, narodu, państwa, Kraków 2007; Etyczny wymiar tożsamości kulturowej. Studia z antropologii kulturowej, (red.) M. Flis, Kraków 2004; A. Gawkowska, Biorąc Wspólnotę poważnie? Komunitarystyczne krytyki liberalizmu, Warszaw 2004; A. Kłoskowska, Socjologia Kultury, Warszawa 1983; Konsumpcja – istotny wymiar globalizacji kulturowej; red. A. Jawłowska, M. Kempny, Warszawa 2005; A. L. Kreober, Istota Kultury; C. Levi-Strauss, Antropologia strukturalna; R. Linton, Kulturowe podstawy osobowości; B. Olszewska-Dyoniziak, Człowiek – kultura – osobowość. Wstęp do klasycznej antropologii kulturowej; Wrocław 2001; Pokarmy i jedzenie w kulturze. Tabu, dieta, symbol, red. K. Łeńska-Bąk, Opole 2007 A. Szahaj, E pluribus unum? Dylematy wielokulturowości, Kraków 2004; 3 P. Sztompka, Socjologia wizualna. Fotografia jako metoda badawcza, Warszawa 2005; Tolerancja i wielokulturowość. Wyzwania XXI wieku, red. A. Borowiam, P. Szarota, Warszawa 2004; J. Urry, Spojrzenie turysty, Warszawa 2007; W poszukiwaniu tożsamości, (red.) H. Mamzer, Poznań 2007; Willi P., Wyobraźnia etnograficzna, Kraków 2005; Wokół tożsamości. Teorie, wymiary, ekspresje, (red.) I. Borowik, Kraków 2007. Nazwa przedmiotu: Filozoficzne i religijne podstawy kultury Prowadzący: dr Jadwiga Gazda Suma godzin we wszystkich semestrach Studia podyplomowe: Wiedza o kulturze Semestr: I Wykłady: 15 godzin, ćwiczenia: 10 godzin Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów Treści programowe wykładów i ćwiczeń stanowią integralną całość tzn., że są względem siebie nie tylko kompatybilne ale także komplementarne. W ramach ćwiczeń bądź analizowane są treści nie poruszane w wykładach bądź analizowane są teksty ilustrujące treści wykładów. Celem zajęć jest zapoznanie studentów z głównymi problemami filozofii kultury pod kątem diagnozowanego powszechnie jej kryzysu. Wypracowanie umiejętności samodzielnej analizy krytycznej poglądów na temat istoty kultury, związków kultury z człowiekiem i społeczeństwem, ponadto umiejętność analizowania problemów w oparciu o klasyczne teksty filozoficzne. Tematyka zajęć Sposoby oceny pracy studenta Zaliczenie z oceną na podstawie aktywności na zajęciach, pracy zaliczeniowej i kolokwium. W tym 80% frekwencji na zajęciach Literatura Cassirer E., Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury . Przeł.A.Staniewska, Warszawa 1998. Eliade M., Sacrum i profanum. O istocie religijności. Przeł.R.Reszke, Warszawa 1999. Jackowski A., Święta przestrzeń świata. Kraków 2003. Jelonek T., Człowiek – istota religijna. Kraków 1996. Jaeger W., Paideia. Przeł. M.Plezia, H.Bednarek, Warszawa 2001. Swieżawski S., Dzieje europejskiej filozofii klasycznej. Warszawa-Wrocław 2000. Stróżewski W., Ponadkulturowe wymiary dobra, prawdy i piękna. [w:] W. Stróżewski, W kręgu wartości. Kraków 1992, s. 108-132. Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Zakład Teorii i Badań Kultury Współczesnej Wykłady Stopień/tytuł naukowy Imię Nazwisko Ćwiczenia Stopień/tytuł naukowy Imię Nazwisko Grzegorz Odoj dr Grzegorz Odoj 4 dr Kierunek studiów Wiedza o kulturze Specjalność Nazwa przedmiotu Rodzaj zajęć Kultura europejska i śródziemnomorska Wykłady, ćwiczenia Suma godzin we wszystkich semestrach Tryb studiów Semestry, w których realizowany jest przedmiot Punkty ECTS Wykłady: 15 Ćwiczenia: 10 Studia podyplomowe II Forma zaliczenia Zaliczenie z oceną Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów Ukazanie znaczenia Śródziemnomorza dla ukształtowania się współczesnego oblicza kultury europejskiej. Dostrzeżenie złożoności doświadczenia cywilizacyjnego i wielości dróg rozwoju kultury europejskiej. Istotną kwestią jest tu uświadomienie sobie przez słuchaczy konsekwencji procesu dyfuzji kulturowej, tj. przenikania i adaptowania treści pochodzących z innych, pozaeuropejskich kręgów kulturowych. Spojrzenie na kulturę europejską w ujęciu antropologicznym, tzn. wyrobienie umiejętności interpretowania, definiowania oraz oceny zjawisk i procesów kulturowych w ich szerokim, wielowymiarowym kontekście. Tematyka zajęć Treści programowe wykładów 1. Antropologiczna refleksja na temat kulturowych korzeni Europy. Kanon kultury europejskiej. 2. Niektóre aspekty zróżnicowania i jedności kultury europejskiej. Różnice kulturowe jako wartość. 3. Synkretyzm kulturowy Europy i jego specyfika. 4. Aksjologia kultury europejskiej. 5. Znakowy i symboliczny charakter kultury europejskiej. 6. Analiza procesu mityzacji i stereotypizacji w rzeczywistości kulturowej współczesnej Europy. 7. Fenomen obcości i inności kulturowej w Europie. Ikony obcego. Obcość jako jedna z podstawowych kategorii dyskursu współczesności. 8. Czas – jego wyobrażenie i symbolika w kulturze europejskiej. 9. Wartościowanie przestrzeni w kulturze europejskiej. Przestrzeń i miejsce. Kultura i kontynent. 10. Europa i świat – problemy tożsamości europejskiej i identyfikacji kulturowej. Treści programowe ćwiczeń Ćwiczenia mają charakter pomocniczy i uzupełniający do wykładu – stanowią jego integralną całość. 1. Sztuka antropologicznej interpretacji zjawisk kulturowych na przykładzie wybranych fenomenów kultury europejskiej. 2. Kultura europejska jako system znaków i forma komunikacji symbolicznej. 3. Tropienie obecności struktur mitu i symbolu w kulturze współczesnej Europy. 4. Modelowanie czasu i przestrzeni w kulturze europejskiej. Analiza wybranych przykładów. 5. Sens i znaczenie relacji sacrum – profanum w kulturze europejskiej. 6. Granica jako zasadnicza kategoria epistemologiczna. Aksjologia centrum i peryferii w odniesieniu do kultury europejskiej. 7. Symbolika gestu w kulturze europejskiej. Próba wykorzystania wiedzy z zakresu teorii „mowy ciała” do interpretacji konkretnych działań komunikacyjnych. Analiza wybranych przykładów. 8. Znaczenie ubioru i fryzury na tle komunikacyjnych aspektów kultury europejskiej. 9. Współczesny system europejskich wartości kulturowych, czyli między tradycją a ponowoczesnością. 10. Problem identyfikacji społeczno-kulturowej współczesnych Europejczyków, czyli między tożsamością europejską a pluralistyczną. Dyskusja podsumowująca zajęcia. Sposoby oceny pracy studenta Literatura obowiązkowa P. Rietbergen: Europa: Dzieje kultury. Warszawa 2001; F. Braudel, F. Coarelli, M. Aymard: Morze Śródziemne. Region i jego dzieje. Gdańsk 1982; N. Elias: Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu. Warszawa 1980; J. Mikułowski-Pomorski: Komunikacja międzykulturowa. Wprowadzenie. Kraków 1999; Ch. Davson: Kształtowanie się Europy. Warszawa 2000; M. Golka: Cywilizacja. Europa. Globalizacja. Poznań 1999; U. Eco: Pejzaż 5 semiotyczny. Warszawa 1972; R. Barthes: Mit i znak. Warszawa 1970; Symbole i symbolika. Red. M. Głowiński. Warszawa 1990; J. Le Goff: Kultura średniowiecznej Europy. Warszawa 1994; E. Bieńkowska: Spór o dziedzictwo europejskie. Warszawa 1999; W. J. Burszta: Antropologia kultury. Poznań 1998; J-M. Domenach: Europa: wyzwanie dla kultury. Warszawa 1992; R. Suchocka: Oblicza europejskiej tożsamości; Antropologia kulturowa. Zagadnienia i wybór tekstów. Red. A. Mencwel. Warszawa 1995; J. Gajda: Antropologia kulturowa. Część I. Toruń 2002; W. Kopaliński: Słownik symboli. Warszawa 2001. Literatura uzupełniająca C. Bartnik: Fenomen Europy. Radom 2001; M. Szopski: Komunikowanie międzykulturowe. Warszawa 2005; R. Chymkowski, W. Dudzik, M. Wójtowski: Wiedza o kulturze. Podręcznik. Warszawa 2003; G. Delanty: Odkrywanie Europy. Idea, tożsamość, rzeczywistość. Warszawa-Kraków 1999;: U źródeł tożsamości kultury europejskiej. Red. T. Rakowski. Lublin 1994. P. Kuncewicz: Legenda Europy. Warszawa 2005. Nazwa przedmiotu: Problemy współczesnej kultury Prowadzący: dr Andrzej Kasperek Suma godzin we wszystkich semestrach Wykłady: 15 Ćwiczenia: 10 Studia podyplomowe: Wiedza o kulturze Semestr: II Zaliczenie z oceną Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów - student powinien nabyć wiedzę dotyczącą specyfiki kultury, zwłaszcza kultury współczesnej, oraz powinien uzyskać wiedzę o podstawowych współczesnych procesach społeczno-kulturowych, przemianach kultury oraz związkach kultury ze strukturą społeczną - powinien umieć dostrzegać w wielości zjawisk społeczno-kulturowych specyfikę współczesnego społeczeństwa oraz kultury - powinien nabyć umiejętność interpretowania zjawisk społeczno-kulturowych - powinien umieć dostrzegać przydatność wiedzy o kulturze we własnej działalności zawodowej bądź amatorskiej w polu kultury Tematyka zajęć 1. Rozważania poświęcone fenomenowi kultury. Kwestia wielości definicji kultury. Składniki kultury. Kultura jako typowo ludzki obszar ludzkiej ekspresji. 2. Związki między kulturą a polityką, gospodarką, edukacją, religią. 3. Kultura a rodzina, przemiany kultury a przemiany rodziny. Płeć a kultura. Wzory kulturowe. 4. Kultura jako świat znaczeń, komunikatów. Kultura jako świat wartości. Przemiany wartości - koncepcja Rolanda Ingleharta przechodzenia społeczeństw od wartości materialistycznych do wartości postmaterialistycznych, 5. Między uniwersalizmem a relatywizmem kulturowym. 6. Cechy współczesnej kultury. Paradoksy kultury współczesnej, amerykanizacja kultury, macdonaldyzacja kultury. 7. Demokratyzacja kultury współczesnej: szanse i zagrożenia. 8. Rynek a kultura współczesna. Funkcjonowanie mechanizmu rynkowego (podaż - popyt) w świecie kultury, prawo Greshama w kulturze. 9. Kultura elitarna a kultura masowa oraz popularna. Kwestia standaryzacji oraz homogenizacji kultury. Wspólny mianownik jako problem jakości kultury. Krytyka kultury masowej. 10. Fenomen mody a kultura współczesna, utrata wzorotwórczej roli elit kulturalnych. Tabloidyzacja kultury. Fenomen „crossover”. 11. Celebryci w kulturze masowej. 12. Nowe środki masowego przekazu a komunikacja międzyludzka (trzy układy kultury). 13. Kwestia społeczeństwa wysokiej konsumpcji. Baumana koncepcja przejścia społeczeństw od etyki pracy do estetyki konsumpcji . 14. Postmodernizm w kulturze i społeczeństwie, 6 15. Globalizacja w wymiarze kultury. 16. Religia a kultura. Przeobrażenia w sferze sacrum. Sposoby oceny pracy studenta Zaliczenie z oceną: 80% frekwencji na zajęciach, odpowiedź ustna z tematyki ćwiczeń Literatura B. Baran, Postmodernizm i końce wieku, Kraków 2003. B. R. Barber, Dżihad kontra McŚwiat, Warszawa 1997. Z. Bauman, Globalizacja. I co z tego wynika, Warszawa 2000. Z. Bauman, Praca, konsumpcjonizm i nowi ubodzy, Kraków 2006. D. Bell, Kulturowe sprzeczności kapitalizmu, Warszawa 1994. A. Bloom, Umysł zamknięty. O tym, jak amerykańskie szkolnictwo wyższe zawiodło demokrację i zubożyło dusze dzisiejszych studentów, Poznań 1997. M. Falkowska (red.), O stylach życia Polaków: wartości, praca, zakupy…, Warszawa 1997. M. Golka, Transformacja systemowa a kultura w Polsce po 1989 roku. Studia i szkice, Warszawa 1997. M. Golka, Socjologia kultury, Warszawa 2008. W. Godzic, Znani z tego, że są znani. Celebryci w kulturze tabloidów, Warszawa 2007. R. Inglehart, Pojawienie się wartości postmterialistycznych, w: P. Sztompka, M. Kucia (red.), Socjologia. Lektury, Kraków 2005. A. Jawłowska, M. Kempny, E. Tarkowska (red.), Kulturowy wymiar przemian społecznych, Warszawa 1993. A. Kłoskowska, Kultura masowa: krytyka i obrona, wyd. dowolne. A. Kłoskowska, Socjologia kultury, wyd. dowolne. J. Ortega y Gasset, Bunt mas, Warszawa 2004. G. Ritzer, Magiczny świat konsumpcji, Warszawa 2001. M. F. Rogers, Barbie jako ikona kultury, Warszawa 2003. G. Simmel, Filozofia mody, w: P. Sztompka, M. Kucia (red.), Socjologia. Lektury, Kraków 2005. D. Strinati, Wprowadzenie do kultury popularnej, Poznań 1998. F. Znaniecki, Nauki o kulturze, Warszawa 1992. Nazwa przedmiotu: Dziedzictwo kulturowe Prowadzący: dr Kinga Czerwińska Suma godzin we wszystkich semestrach Wykłady: 5 Ćwiczenia: 10 Studia podyplomowe: Wiedza o kulturze Semestr: II Zaliczenie bez oceny, egzamin Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów Celem wykładów jest zapoznanie słuchaczy z elementami wiedzy o dziedzictwie kulturowym – genezie, procesach jego formowania oraz roli w kształtowaniu kultury narodowej współcześnie. Prezentowane treści mają skupić uwagę studentów na wartościach uniwersalnych i odrębnościach narodowych polskiego dziedzictwa kulturowego. Tematyka zajęć Dziedzictwo kulturowe w perspektywie etnologicznej. Geneza i procesy formowania dziedzictwa kulturowego (kształtowanie się społeczeństwa stanowego). Uwarunkowania kultury dworskiej, szlacheckiej i mieszczańskiej oraz ich oddziaływanie na formowanie kultury narodowej. Kultura ludowa a dziedzictwo narodowe (charakterystyka tradycyjnej kultury ludowej w Polsce). Wartości uniwersalne i odrębności narodowe polskiego dziedzictwa kulturowego w kontekście kultur europejskich. Dziedzictwo kulturowe w procesie globalizacji i integracji europejskiej. Rola dziedzictwa kulturowego w kształtowaniu tożsamości narodowej i kulturowej. Symbole polskiej i europejskiej tożsamości w kontekście religii i sztuki. Dziedzictwo kulturowe jako wartość – o konieczności dokumentowania, popularyzowania i edukacji. Z działalności Unesco: o konieczności tworzenia Światowej Listy Materialnego i Niematerialnego 7 Dziedzictwa Kulturowego. Sposoby oceny pracy studenta Egzamin ustny z treści wykładów. W tym 80% frekwencji na zajęciach Literatura Burszta J.: Chłopskie źródła kultury. Warszawa 1985. Burszta J.: Kultura ludowa – kultura narodowa. Warszawa 1974. Bystroń J. S.: Megalomania narodowa. W: Bystroń J. S.: Tematy, które mi odradzano, Warszawa 1980, s. 277 – 354. Dawne i współczesne oblicza kultury europejskiej – jedność w różnorodności. Studia etnologiczne i antropologiczne. Red. H. Rusek. T. 6. Katowice 2002. Drozd- Piasecka I., Paprocka W.: W kręgu tradycji i sztuki ludowej. Warszawa 1985. Dziedzictwo kulturowe – Edukacja regionalna. Red. G. Odoj, A. Peć, Kielce 2002; Dziedzictwo kulturowe w regionie. Założenia programowe (1995). Warszawa. Ministerstwo Edukacji Narodowej. Ihnatowicz I., Mączak A., Zientara B., Tarnowski J., Społeczeństwo polskie od X do XX wieku, Warszawa 1999. Masterpieces of the Oral and Intangible Heritage of Humanity. Proclamations 2001, 2003 and 2005 UNESCO, Paris 2006. Paprocka W.: Kultura i tradycja w polskiej myśli humanistycznej XIX i XX wieku. Wrocław 1986. Piękno użyteczne czy piękno ginące. Red. B. Kopczyńska-Jaworska, M. Niewiadomska-Rudnicka. Łódź 1997. Recommendation on the Safeguarding of Traditional Culture and Folklore. UNESCO, Paris 1989. Stomma L.: Antropologia wsi polskiej XIX wieku. Warszawa 1984. Tazbir J.: Polskie przedmurze chrześcijańskiej Europy . Warszawa 1987. Wartości uniwersalne i odrębności narodowe tradycyjnych kultur europejskich. Red. M. Marczuk. Lublin 2004. Nazwa przedmiotu: Kultura regionalna Prowadzący: dr Kinga Czerwińska Suma godzin we wszystkich semestrach Wykłady: 5 Ćwiczenia: 10 Studia podyplomowe: Wiedza o kulturze Semestr: III Zaliczenie bez oceny, Egzamin Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów Celem wykładów jest zapoznanie słuchaczy z elementami wiedzy o kulturze regionalnej oraz jej znaczeniu w kształtowaniu kultury narodowej. Prezentowane treści mają skupić uwagę studentów na żywotnych elementach tradycyjnej kultury ludowej w miejscu zamieszkania i tkwiących w niej wartościach. Tematyka zajęć Kultura regionalna jako problem badawczy (podstawowy aparat pojęciowy). Geograficzne i historyczne podstawy kształtowania się i funkcjonowania kultur regionalnych w Polsce. Geneza i funkcjonowanie regionalizmu jako ruchu społecznego. Tradycja a współczesność: regionalizmu w perspektywie europejskiej. Kultura regionalna i jej rozwój z perspektywy społeczności lokalnej (rola rodziny, lokalnych elit, mass mediów). Problem tzw. „ojczyzny prywatnej” i „ojczyzny ideologicznej”. Kultura regionalna w perspektywie pogranicza (charakterystyka wybranych pograniczy). Tożsamość regionalna w warunkach procesów europejskiej integracji i globalizacji. Folkloryzm a kultura regionalna. Sposoby oceny pracy studenta 8 Egzamin ustny z treści wykładów W tym 80% frekwencji na zajęciach Literatura Bednarek S.: W kręgu małych ojczyzn. Szkice regionalistyczne. Wrocław-Ciechanów 1996. Czy Polska będzie państwem regionalnym? Red. G. Gorzelak, B. Jałowiecki. Warszawa 1993. Czym jest regionalizm? Red. S. Bednarek. Wrocław - Ciechanów 1998. Damrosz J.: Region i regionalizm. Studium interdyscyplinarne. Warszawa 1987. Dziedzictwo kulturowe – Edukacja regionalna (1). Materiały pomocnicze dla nauczycieli. Red. G. Odoj A. Peć. Dzierżoniów. 2000. Gajek J.: Studia nad etnograficzną regionalizacją Polski. „Lud”, t. 47: 1962, s. 165-209. Kłoskowska A.: Kultury narodowe u korzeni. Warszawa 2005. Kultury regionalne i pogranicza kulturowe a świadomość etniczna. Studia etnologiczne i antropologiczne. Red. I. Bukowska-Floreńska. T.2, Katowice 1999. Omelaniuk A. J.: Regionalizm w Polsce na przełomie tysiącleci. Wrocław 2002. Pogranicza kulturowe i etniczne w Polsce. Red. Z. Kłodnicki, H. Rusek. Wrocław 2003. Polskie regiony. Podstawy kulturowe regionalizacji Polski. Red. E. Wysocka, M. Konopka. Ciechanów 1997. Region i regionalizm. Pojęcia i rzeczywistość. Red. K. Handke. Warszawaz 1993. Regiony kulturowe a nowa regionalizacja kraju. Red. J. Damrosz, M. Konopka. Ciechanów 1994. Regionalizm polski u progu XXI wieku. Red. S. Bednarek, S. Słowik, J. Wojtaś, A. Kociszewski, A. J. Omelaniuk. Wrocław 1994. Skorowski H.: Antropologiczno – etyczne aspekty regionalizmu. Warszawa 1990. Sługocki R.: Zagadnienia regionalizmu i tożsamości regionalnej. Bydgoszcz 1990. Symbolika regionów. Studia etnologiczno-folklorystyczne. Red. D. Simonides. Opole 1988. Tożsamość narodowa a ruch regionalny w Polsce. Red. A. Kociszewski, A. J. Omelaniuk, K. Orzechowski. Ciechanów 1998. Węglarz S.: Tutejsi i inni. Część 1. O etnograficznym zróżnicowaniu kultury ludowej. Łódź 1997. Nazwa przedmiotu: Elementy folkloru muzycznego Prowadzący: dr Magdalena Szyndler Suma godzin we wszystkich semestrach Wykłady: 5 Ćwiczenia: 5 Studia podyplomowe: Wiedza o kulturze Semestr III Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów Zapoznawanie studentów z różnymi kulturami muzycznymi i ich funkcjonowaniem na linii tradycja-współczesność oraz uwrażliwianie pod kątem ich odmienności historycznej i muzykologicznej. Tematyka zajęć Problematyka szczegółowa: 11. Terminologia: antropologia kulturowa, kultura, antropologia kulturowa i muzyczna, etnologia, etnografia, folklor muzyczny, etnomuzykologia (podział na gatunki, dyscypliny, zainteresowania metodyczne i metodologiczne), 12. Muzyka ludowa na tle kulturowym – przykłady różnych rodzajów muzyki na tle teorii biologicznych, psychologicznych i socjologicznych (S. Nadel, C. Stumpf, R. Lach), 13. Muzykologia a etnomuzykologia (krystalizacja dyscyplin w oparciu o szkołę niemiecką i angielską – C. Sachs, J. Ellis), 14. Folklor-folkloryzm-folk. Współczesne formy folkloru wokalnego i instrumentalnego, 15. Festiwale folklorystyczne i folkowe (Nowa Tradycja, Festiwal w Kazimierzu i w Zakopanem) – prezentacje audio-wizualne, 16. Cechy i zróżnicowanie regionalne muzyki ludowej (omówienie podobieństw i różnic w 9 poszczególnych regionach etnograficznych w Polsce) – przykłady muzyczne, 17. Instrumentarium ludowe – systematyka instrumentów muzycznych, 18. Zróżnicowanie instrumentów muzycznych w Polsce, prezentacja różnych sposobów gry, komparatystyka muzykologiczna (instrumentarium światowe) 19. Historia badań etnomuzykologicznych w Polsce (pierwsze badania terenowe, zapisy, transkrypcje), 20. Zabytki instrumentalne (zdobycze archeologiczne) oraz konstruowanie prostych narzędzi i instrumentów muzycznych (twórcy ludowi). Sposoby oceny pracy studenta Praca semestralna W tym 80% frekwencji na zajęciach Literatura Bielawski L.: Tradycje ludowe w kulturze muzycznej. IS PAN 1999. Bobrowska J.: Polska folklorystyka muzyczna. Katowice 2000. Burszta W.: Antropologia kultury. Warszawa 2005. Cocciara G.: Dzieje folklorystyki w Europie. 1971. Dadak-Kozicka K.: Folklor sztuką życia. U źródeł antropologii muzyki. PAN 1996. Dahlig P.: Ludowa Praktyka Muzyczna. IS PAN Warszawa 1993. Dahlig P.: Muzyka ludowa we współczesnym społeczeństwie. Warszawa 1986. St. Olędzki: Polskie instrumenty ludowe. Kraków 1978. Kopoczek A.: Instrumenty muzyczne Beskidu Śląskiego i Żywieckiego. Aerofony proste i ich repertuar. Bielsko-Biała 1984. Sobieska J.: Polski folklor muzyczny. Cz. I, II. Warszawa, 1986. Żerańska-Kominek S.: Muzyka w kulturze. Wprowadzenie do etnomuzykologii. UW 1995. Wybrane artykuły z czasopism m. in: „Gadki z chatki”, „Twórczość Ludowa”, „Konteksty”, „Literatura Ludowa”. Materiały fonograficzne oraz w postaci prezentacji multimedialnych. Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Instytut Nauk o Edukacji Zakład Edukacji Kulturalnej Konwersatoria Stopień/tytuł naukowy dr Imię Nazwisko Ewa Tomaszewska Kierunek studiów Wiedza o kulturze Specjalność Nazwa przedmiotu Rodzaj zajęć Suma godzin we wszystkich semestrach Tryb studiów Semestry, w których realizowany jest przedmiot Punkty ECTS Podstawy edukacji teatralnej Wykład - 10 godz. Ćwiczenia - 15 godz. III Wykłady, ćwiczenia, podyplomowe Forma zaliczenia Zaliczenie z oceną Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów Zajęcia mają za zadanie zapoznanie studentów ze specyfiką ekspresji twórczej jaką jest teatr (także innych sztuk widowiskowych), przedstawienie problemów związanych z reżyserią widowisk, ze szczególnym uwzględnieniem spektakli i niewielkich form teatralnych, a także - w miarę możliwości przygotowanie studentów do ewentualnej samodzielnej pracy w tej dziedzinie twórczości. 10 Chodzi także pobudzanie do rozwoju potencji twórczych studenta, uświadomienie mu własnych możliwości twórczych, a także stworzenie warunków do samodzielnej pracy nad sobą, a w przyszłości do pracy z innymi ludźmi. Zajęcia łączą teorię z działaniami praktycznymi, które dopiero w połączeniu pozwalają zbudować w miarę pełne rozumienie przedstawianej problematyki. Tematyka zajęć: Treści programowe: WARSZTATY - z zakresu dramy i komunikacji interpersonalnej dotyczą uruchomienia, opanowania i zrozumienia własnego ciała, poznania i opanowania własnych możliwości głosowo - dźwiękowych, a także uruchomienia wyobraźni pozwalającej na szybkie i jednocześnie niebanalne rozwiązywanie nieoczekiwanych problemów. Ich celem jest także pokazanie studentom podstawowych ćwiczeń, które mogą stać się bazą warsztatową dla ich przyszłych działań. TEORIA TEATRU: 1. teatr sztuką synkretyczną – teatr a inne dziedziny sztuki; 2. twórcy teatru – inscenizator a reżyser; 3. warstwa obiektywna i subiektywna dzieła sztuki – interpretacja; 4. analiza utworu dramatycznego; 5. scenariusz teatralny; 6. teatr dla dzieci – teatr dziecięcy; 7. teatr zabawy – teatr przedmiotu. Sposoby oceny pracy studenta 1. Improwizacja ruchowa. 2. Praca indywidualna – analiza utworu dramatycznego na bazie wybranych przez prowadzącego dramatów. 3. obecność; 4. zaangażowanie w realizację zadań. Literatura obowiązkowa Książki: Josef Griesbeck, Zabawy dla grup, Wydawnictwo „Jedność”, Kielce 1999 lub opracowanie – Małgorzata Jachimska na podst. książki Donny Branders i Howarda Philipsa, Grupa bawi się i pracuje część 1 i 2, Oficyna Wydawnicza UNUS, Wrocław 2000. Zygmunt Hübner, Sztuka reżyserii, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1982. Henryk Jurkowski, Henryk Ryl, Alina Stanowska, Teatr Lalek – zagadnienia metodyczne, Centralny Ośrodek Upowszechniania Kultury, Warszawa 1979. Alan Loy McGinnis, Sztuka motywacji, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 1993. Emil Orzechowski, Kilka lekcji o teatrze, Wydawnictwa „Księgarni Akademickiej” nr 28, Kraków 1995. Zenobiusz Strzelecki, Scenografia. Projektowanie wstępne, Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, Warszawa 1975. Brian Way, Drama w wychowaniu dzieci i młodzieży, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1990; Bronisław Wieczorkiewicz, Sztuka mówienia, ART-Program, Warszawa 1998. Artykuły lub rozdziały z książek: Jędrzej Cierniak, Źródła i nurty polskiego teatru ludowego, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1963. Henryk Jurkowski, Metoda Teatru Dormana, Teatr Lalek 1987, nr 1-2, s.24-31. Zofia Karłowska, Wychowawcze wartości teatru szkolnego, Poznań 1937. Krystyna Miłobędzka, Wolne miejsce dla wyobraźni, wywiad [w:] Filia, 1995/96, nr 25. Józef Mirski, Uwagi o teatrze młodzieży i dla młodzieży [w:] Dusza teatru, Warszawa 1939 Ewa Tomaszewska, Teatr zabawy,[w:] Edukacja kulturalna. Wybrane obszary, pod red. K.Olbrycht, Katowice 2004. Literatura piękna (dowolne wydania): Sofokles, Król Edyp. Pierre Corneille Cyd. Wiliam Szekspir, Hamlet oraz Król Lear. Ben Jonson, Volpone albo Lis. 11 Molier, Don Juan. Henryk Ibsen Nora (Dom lalki). Juliusz Słowacki Kordian. Krystyna Miłobędzka Ojczyzna [w:] Siała baba mak, Wydawnictwo A, Wrocław 1995. Jan Brzechwa Jaś i Małgosia [w:] Bajki Samograjki, dowolne wydanie. Tekst szopki z Woli Gułowskiej. Literatura uzupełniająca Bruno Bettelheim, Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, PIW, Warszawa Peter Kazimierz Braun, Druga Reforma Teatru?, Ossolineum, Wrocław 1979. Brook, Pusta przestrzeń, Wydawnictw Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1981. 1985. Mircea Eliade Wiecznotrwałość obrazów [ w:] Mit, sacrum, historia, PIW , Warszawa 1993 r. Leon Górecki, Teoria i metodyka ćwiczeń ruchowych aktora, Centralny Ośrodek Upowszechniania Kultury, Warszawa 1985. Johan Huizinga, Homo ludens – zabawa jako źródło kultury”, Czytelnik, Warszawa 1985. Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Instytut Nauk o Edukacji Zakład Edukacji Kulturalnej Wykłady Stopień/tytuł naukowy dr Imię Nazwisko Ćwiczenia Stopień/tytuł naukowy dr Imię Nazwisko Ewelina Konieczna Ewelina Konieczna Kierunek studiów Wiedza o kulturze Specjalność Nazwa przedmiotu Rodzaj zajęć Suma godzin we wszystkich semestrach Tryb studiów Semestry, w których realizowany jest przedmiot Punkty ECTS Wiedza o filmie Wykłady: 15 Ćwiczenia: 15 2 Wykłady, ćwiczenia Studia podyplomowe Forma zaliczenia Zaliczenie z oceną Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów Celem przedmiotu jest poznanie wybranych aspektów historii i estetyki kina światowego, jego miejsca i roli w historii kultury oraz w kulturze współczesnej, a także przygotowanie do wykorzystania filmu w edukacji kulturalnej jako niezbędnego elementu wiedzy o kulturze. Wśród podejmowanych tematów mieści się charakterystyka kinematografii narodowych i jej twórców, zagadnienia kina artystycznego oraz problematyka recepcji sztuki filmowej w kontekście jej kulturowych i estetycznych przeobrażeń. Tematyka zajęć Treści programowe wykładów Rola sztuki filmowej w edukacji kulturalnej człowieka Społeczno-kulturowe konteksty rozwoju kina światowego Film jako forma komunikacji kulturowej oraz element dziedzictwa kulturowego Specyfika i uwarunkowania odbioru dzieł sztuki filmowej 12 Treści programowe ćwiczeń Problemy estetyki kina Pojęcie kina artystycznego Funkcje kinematografii narodowych i jej twórców w kulturze współczesnej Gatunek filmowy jako wytwór procesów przemysłowych i kulturowych Możliwości i sposoby wykorzystania filmu w edukacji kulturalnej Analiza i interpretacja wybranych filmów Sposoby oceny pracy studenta Przygotowanie prezentacji na temat wybranego nurtu kinematografii i jej twórców Egzamin Literatura obowiązkowa A. Helman, A. Pitrus, Podstawy wiedzy o filmie, Gdańsk 2008. A.Helman, 100 arcydzieł kina. Kraków 2000. Kino gatunków wczoraj i dziś, K.Loska. (red.), Kraków 1998. T.Lubelski, Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty, Katowice 2009. J. Płażewski, Historia filmu 1895-2005, Warszawa 2005. M. Przylipiak, Kino stylu zerowego, Gdańsk 1994. A. Zalewski A., Poziomy odbioru dzieła filmowego, „Sztuka i Filozofia” nr14/97. Literatura uzupełniająca Autorzy kina europejskiego II, (red.) A. Helman i A. Pitrus, Kraków 2005. Autorzy kina europejskiego III, (red.) A.Helman, A. Pitrus , Kraków 2007. Autorzy kina europejskiego IV, ( red.) A. Helman, A. Pitrus, Kraków 2008. Film w szkolnej edukacji humanistycznej(red.), E.Nurczyńska –Fidelska, B. Parniweska, E.Popiel-Popiołek, Ulińska, Warszawa- Łódź 1993. M. Haltof, Autor i kino artystyczne, Kraków 2001. B.Fiołek- Lubczyńska , Film, telewizja i komputery w edukacji humanistycznej. O audiowizualnych tekstach kultury, Kraków 2004. W.Jakubowski, Edukacja w świecie kultury popularnej, Kraków 2006. Mistrzowie kina amerykańskiego. Klasycy, (red.) Ł.A.Plesnar, R. Syska, , Kraków 2006. Mistrzowie kina amerykańskiego. Bunt i nostalgia (red.) Ł.A.Plesnar, R. Syska, Kraków 2008. E.Morin, Kino i wyobraźnia, Warszawa 1979. Nazwa przedmiotu: Elementy wiedzy z historii muzyki Prowadzący: dr Bogumiła Mika Suma godzin we wszystkich semestrach Wykłady: 15 godzin Ćwiczenia: 10 godzin Studia podyplomowe: Wiedza o kulturze Semestr I Zaliczenie z oceną Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów Przedmiot ma za zadanie zaznajomienie z podstawowymi faktami z dziedziny historii muzyki w powiązaniu z historia powszechną, historią kultury oraz dziełami reprezentatywnymi dla różnych epok i stylów. Istotne znaczenie ma poznanie najcenniejszych dzieł muzycznych wszystkich epok, a także głównych etapów rozwoju muzyki polskiej. Celem przedmiotu jest zatem zapoznanie z całokształtem rozwoju muzyki europejskiej i polskiej od jej początków aż do czasów współczesnych włącznie (z uwzględnieniem poszczególnych etapów tego rozwoju i ich reprezentatywnymi nurtami). 13 Tematyka zajęć Muzyka średniowiecza (wraz z muzyką polską) Muzyka renesansu (wraz z muzyką polską) Muzyka baroku (wraz z muzyką polską) Muzyka klasycyzmu (wraz z muzyką polskiego Oświecenia) Muzyka romantyzmu (wraz z muzyką polską) Główne nurty muzyki XX wieku (m.in. impresjonizm, ekspresjonizm, dodekafonia) Muzyka polska w kontekście zmian społeczno-politycznych XX wieku. Najwybitniejsi przedstawiciele muzyki polskiej XX wieku: Szymanowski, Lutoslawski, Penderecki, Górecki, Kilar Sposoby oceny pracy studenta praca pisemna W tym 80% frekwencji na zajęciach Literatura K. Baculewski: Historia muzyki polskiej, Współczesność, Współczesność, t. I, Sutkowski Edition, Warszawa 1996. A. Einstein: Muzyka w epoce romantyzmu, PWM, Kraków 1983. M. Kowalska: ABC Historii muzyki, Kraków, Musica Iagellonica, 2001. T. Ochlewski (red.), Dzieje muzyki polskiej, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1975. Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Wykłady Stopień/tytuł naukowy Imię Nazwisko Ćwiczenia Stopień/tytuł naukowy Dr.phil. Imię Nazwisko Zenon Mojżysz Kierunek studiów Specjalność Nazwa przedmiotu Rodzaj zajęć Suma godzin we wszystkich semestrach Tryb studiów Semestry, w których realizowany jest przedmiot Punkty ECTS Wiedza o kulturze Słuchanie muzyki Ćwiczenia: 10 I Ćwiczenia Studia podyplomowe Forma zaliczenia Zaliczenie z oceną Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów Celem przedmiotu jest przybliżenie studentom w stopniu podstawowym wybranych utworów i stylów muzycznych. Wychodząc z założenia, że dla większości studentów muzyka tzw. „poważna” jest w miarę nieznana, przedmiot kładzie przede wszystkim nacisk na systematyczne poznanie (w całości lub we fragmentach) niektórych reprezentatywnych dzieł tej muzyki z różnych okresów historii. Ważne jest tu nie tyle rozpoznawanie konkretnych dzieł muzycznach, lecz przede wszystkim rozróżnianie i rozpoznawanie głównych stylów muzycznych i umiejętność przyporządkowania poszczególnych utworów właściwym stylom i epokom. Oprócz tego studenci powinni poznać elementarne zagadnienia związane z umiejscowieniem poszczególnach utworów lub stylów muzycznych w kontekście społecznohistorycznym. 14 Tematyka zajęć Treści programowe wykładów (wybrane przykłady) - Muzyka dawna (przedbarokowa) – style i kontekst historyczny. - Muzyka baroku i jej specyfika oraz główne nurty stylistyczne. - Muzyka klasyczna i romantyczna oraz jej oddziaławanie na teraźniejsze życie muzyczne. - Muzyka nowa i jej rola w kulturze. - Zarys historii form muzycznych (terminologia, chronologia, ich główni twórcy). - Najważniejsze instytucje muzyczne i ich rozwój (kapela, orkiestra, koncert, opera). - Muzyka „poważna” i „rozrywkowa / popularna” – podobieństwa, różnice, zależności. Sposoby oceny pracy studenta Na ocenę pracy studenta będą miały wpływ następujące faktory: - regularna obecność na wykładach, - poznanie i zrozumienie omawianych zagadnień, - samodzielność w zakresie opracowywania zadanych tematów. - końcowy odsłuch wybranych dzieł muzycznych. Literatura obowiązkowa Liliana Zganiacz-Mazur: Historia muzyki. Józef K. Lasocki: Podstawowe wiadomości z nauki o muzyce. Literatura uzupełniająca Janusz Ekiert: Bliżej muzyki. Encyklopedia. Alberto Ausoni: Muzyka.Leksykon, historia, sztuka, ikonografia. John Stanley: Muzyka Klasyczna. Wielcy kompozytorzy i ich arcydzieła. Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Instytut Nauk o Edukacji Zakład Edukacji Kulturalnej Wykłady Stopień/tytuł naukowy dr Imię Nazwisko Ćwiczenia Stopień/tytuł naukowy dr Imię Nazwisko Joanna Winnicka - Gburek Joanna Winnicka-Gburek Kierunek studiów Specjalność Nazwa przedmiotu Rodzaj zajęć Suma godzin we wszystkich semestrach Tryb studiów Wykłady: 15 Ćwiczenia: 15 Studia podyplomowe Semestry, w których realizowany jest przedmiot Punkty ECTS Wiedza o kulturze Elementy wiedzy z historii sztuk pięknych 1 Wykłady, ćwiczenia Forma zaliczenia Egzamin, zaliczenie z oceną Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów Celem przedmiotu jest poszerzenie i uporządkowanie posiadanej przez studentów wiedzy z historii sztuk plastycznych. Problematyka dotycząca głównie dziejów sztuki europejskiej przedstawiana jest w porządku chronologicznym z uwzględnieniem ciągłości tradycji 15 artystycznych i kontekstu kulturowego. Zarówno wykłady jak konwersatoria prowadzone są w oparciu o dokumentację wizualną dzieł sztuki. Tematyka zajęć Treści programowe wykładów i ćwiczeń: Dzieło sztuki jako ilustracja teorii estetycznych- Wielka teoria piękna od starożytności do romantyzmu. Forma i funkcja w architekturze sakralnej. Ikonografia starochrześcijańska, symbol, alegoria. Wielkie style międzynarodowe średniowiecza. Renesansowy humanizm a sztuki wizualne. Barok i kontrreformacja. Dziedzictwo starożytności-piękno klasyczne i romantyczne. Impresjonizm a awangarda XX wieku. Postmodernizm w sztuce. Sposoby oceny pracy studenta Zaliczenie z oceną w oparciu o referat. Egzamin: Praca pisemna. Literatura obowiązkowa Artyści o sztuce. Od van Gogha do Picassa, E. Grabska, H.Morawska (red.),Warszawa 1977. Burckhardt J., Wykłady o sztuce. wybór, tłum. Ryszard Kasperowicz, Warszawa 2008. Rozdz. O historii sztuki jako przedmiocie wykładu na katedrze uniwersyteckiej, s.87-102. Czartoryska U., Od Pop-artu do sztuki konceptualnej, Warszawa 1963 D’Alleva A., Jak studiować historię sztuki, Tłum., E. i J.Jedlińscy, Kraków 2008. Gombrich E.H., Funkcja i forma, w: Sztuka i złudzenie, Warszawa 1981. Gombrich E.H., O sztuce, Warszawa 2007. Janson H.W., Historia sztuki, Warszawa 1993. Wybrane rozdziały. Kotula A., Krakowski P., O sztuce nowej i najnowszej, Warszawa 1989. Marzec S., Sztuka czyli wszystko. Krajobraz po postmodernizmie, Lublin 2008 Od awangardy do postmodernizmu, w: Encyklopedia kultury polskiej XX w., G.Dziamski (red.), Warszawa 1996. Rottenberg A., Sztuka w Polsce 1945-2005, Warszawa 2005. Sztabiński G., Sztuka, antysztuka, niesztuka- z problemów negacji sztuki w tendencjach awangardowych, „Studia filozoficzne”, 1(278), 1989. Teoretycy, pisarze i artyści o sztuce, J.Białostocki (red.), Warszawa 1985. Rozdz. Sztuka i kontrreformacja, s.390-433. Vasari G., Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów, Tłum., K. Estreicher, Warszawa 1980 Literatura uzupełniająca Carr-Gomm S., Arcydzieła światowego malarstwa. Mity, postacie, symbole, Tłum., H.Andrzejewska, Warszawa 2001. Jones A.F., Wstęp do historii sztuki, Poznań 1999. Piotrowski P., Sztuka według polityki. Od Melancholii do Pasji., Kraków 2007. Poprzęcka M., Arcydzieła malarstwa polskiego ( Masterpieces of Polish painting), Warszawa, 2000. Wiek awangardy, L.Bieszczad (red.), Kraków 2006. Wilkoszewska K., Wariacje na postmodernizm, Kraków 1997. Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Instytut Nauk o Edukacji Zakład Edukacji Kulturalnej Wykłady Stopień/tytuł naukowy Imię Nazwisko Ćwiczenia Stopień/tytuł naukowy dr Imię Nazwisko Joanna Winnicka-Gburek 16 Kierunek studiów Specjalność Nazwa przedmiotu Rodzaj zajęć Suma godzin we wszystkich semestrach Tryb studiów Semestry, w których realizowany jest przedmiot Punkty ECTS Wiedza o kulturze Podstawy interpretacji dzieła sztuki Ćwiczenia: 10 II ćwiczenia Podyplomowe Forma zaliczenia Z/O Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów Umiejętność interpretacji dzieła sztuki jest jednym z najważniejszych elementów wiedzy o sztuce. Przedmiot ma na celu zapoznanie studentów z najważniejszymi metodami interpretacji historycznoartystycznej. Na zajęciach zaprezentowane zostaną metody należące do analizy formalnej (zajmującej się głównie wizualnym oddziaływaniem dzieła sztuki) oraz kontekstualnej (odwołujące się do rzeczywistości poza dziełem). Podstawowym celem przedmiotu jest doskonalenie umiejętności własnej interpretacji dzieł sztuki najnowszej. Tematyka zajęć Treści programowe ćwiczeń: Zajęcia w formie konwersatoriów poświęcone są analizie wybranych interpretacji dzieł sztuki, dokonanych przez znanych krytyków sztuki i filozofów oraz wspólnej analizie dzieł sztuki. Podczas pracy studenci odwoływać się będą do podstawowych metod badawczych wypracowanych przez historię sztuki i estetykę takich jak :ikonografia, ikonologia, wolfflinowska analiza formalna czy też metod interpretacji dzieła sztuki zainspirowanych przez psychologię i filozofię takie jak: psychologizm, hermeneutyka, semiotyka. Sposoby oceny pracy studenta Esej krytyczny na temat wybranego dzieła sztuki. Literatura obowiązkowa D’Alleva A., Metody i teorie historii sztuki, Kraków 2008. Foucault M., Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych, Gdańsk 2000. Heidegger M., Źródła dzieła sztuki, w: Drogi lasu, Warszawa 1997. Merlau-Ponty M., Oko i umysł. Szkice o malarstwie, tłum., S.Cichowicz, Gdańsk 1996. Panofsky E., Studia z historii sztuki, tłum., A.Morawńska, Warszawa 1977. Shapiro M., Martwa natura jako przedmiot osobisty- nota o Heideggerze i Van Goghu, w: Estetyka w świecie, t.III, Kraków 1991. Stróżewski W., Płaszczyzny sensu w dziele malarskim, w: Wokół piękna, Kraków 2002. Sztuka w świecie znaków, B.Żyłko (red.), Gdańsk 2002. Wölfflin H. Podstawowe pojęcia historii sztuki. Problem rozwoju stylu w sztuce nowożytnej, tłum. D.Hanulanka, Gdańsk 2006. 17 Literatura uzupełniająca Białostocki J., Symbole i obrazy. Studia i rozprawy z dziejów sztuki i myśli o sztuce, Warszawa 1982. Carr-Gomm s., Słownik symboli w sztuce. Motywy, mity, legendy w malarstwie i rzeźbie., Warszawa 2005. De Rynck P., Jak czytać malarstwo: rozwiązywanie zagadek, rozumienie i smakowanie dzieł dawnych mistrzów, tłum., P.Nowotarski, Kraków 2005. Freud S., Leonarda da Vinci wspomnienia z dzieciństwa, w: Poza zasadą przyjemności, Warszawa 1975. Lurker M., Przesłanie symboli w mitach, kulturach i religiach, Kraków 1994. Ripa C. Ikonologia, tłum. I.Kania, Kraków 1998. Seibert J., Leksykon sztuki chrześcijańskiej. Tematy, Postacie, symbole, Kielce 2007. Nazwa przedmiotu: Rzemiosło artystyczne - rzeźba Prowadzący: mgr Urszula Górnicka -Herma Suma godzin we wszystkich semestrach: 10 Studia podyplomowe: Wiedza o kulturze Ćwiczenia: 10 Semestr II Zaliczenie bez oceny Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów Zajęcia „Rzemiosło artystyczne - rzeźba” mają na celu: Cel ogólny: Podniesienie stopnia przygotowania studentów do świadomego i aktywnego uczestnictwa w życiu kulturalnym. Cele szczegółowe: Zapoznanie się z podstawowymi materiałami, metodami rzeźbienia i słownictwem związanym z rzeźbą. Zdobycie umiejętności analizy formalnej rzeźby z uwzględnieniem kontekstu kulturowego. Przyjrzenie się rzeźbom najbardziej reprezentatywnym dla swojej epoki i kręgu kulturowego. Ukazania różnych sposobów funkcjonowania rzeźby w przestrzeni sacrum i profanum. Kształtowanie percepcji wzrokowej. Poznanie przez doświadczenie wybranych technik kształtowania bryły w przestrzeni z uwzględnieniem różnych sposobów odzwierciedlenia rzeczywistości. Zapoznanie się z warsztatem rzeźbiarskim. Zdobycie umiejętności stosowania określonych środków formalnych w rzeźbie w celu uzyskania odpowiedniego wyrazu. Tematyka zajęć. Zagadnienia teoretyczne 1. Podstawowe wiadomości na temat rzeźby. 2. Rzeźba jako narzędzie porozumiewania się artysty z widzem i jako nośnik ludzkiej kultury (wiedzy, wyobrażeń o obrazie świata, istocie człowieka i sensie życia) Prezentacja multimedialna. 3. Ćwiczenia z analizy rzeźby 4. Zarys historii rzeźby. Prezentacja multimedialna. 18 Tematy ćwiczeń praktycznych 21. Asamblaż „Agresywne zwierze” 22. Formy przestrzenne „Mowa rąk” 23. Rzeźba obrotowa „Figura człowieka” 24. Rzeźba abstrakcyjna „Przenikanie się form” 25. Płaskorzeźba, plakieta „Kompozycja z dominantą” Sposoby oceny pracy studenta Wypowiedź ustna i pisemna – analiza rzeźby z uwzględnieniem kontekstu kulturowego Wykonanie pracy rzeźbiarskiej na zadany temat. Literatura: „1000 genialnych rzeźb” Joseph Manca, Patrick Bade, Wyd. Olesiejuk, 2008 Materiały rzeźbiarskie: Od. 1. papier (arkusze szarego papieru), taśma samoprzylepna, klej wikol, pędzle, sznurek, farba emulsyjna Od. 2. bandaż chirurgiczny, miseczki na wodę, folia spożywcza, deseczki na podstawę Od. 3 patyczki szaszłykowe, drut , kleszcze Od. 4 glina rzeźbiarska, noże rzeźbiarskie, kawalety obrotowe, folia do przykrycia rzeźb Od. 5 glina rzeźbiarska, plastikowe talerze jednorazowe, gips, piasek, naczynia do mieszania gipsu, noże Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Instytut Nauk o Edukacji Zakład Dydaktyki i Pedagogiki Wczesnoszkolnej i Przedszkolnej Ćwiczenia Stopień/tytuł naukowy Mgr inż. Imię Nazwisko Leszek Żaba Kierunek studiów Specjalność Nazwa przedmiotu Rodzaj zajęć Suma godzin we wszystkich semestrach Tryb studiów Semestry, w których realizowany jest przedmiot Forma zaliczenia Wiedza o kulturze Fotografika Ćwiczenia Konwersatoria: 10 1 Studia podyplomowe Zaliczenie bez oceny Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów Przedmiot przygotowuje studenta do świadomego podjęcia działań fotograficznych uwzględniających zarówno aspekt artystyczny jak i techniczny fotografii. Zajęcia polegają na praktycznej realizacji różnych tematów fotograficznych (człowiek, architektura, przyroda, reprodukcja, makrofotografia, zdjęcia we wnętrzu i w plenerze oraz z różnym oświetleniem). Student zaznajamia się również z możliwościami technicznymi różnych aparatów fotograficznych oraz sposobami wykorzystania akcesoriów dodatkowych. Nabywa też umiejętności wykonywania fotograficznych materiałów dydaktycznych. Przedmiot przygotowuje również do prowadzenia działalności w zakresie fotografii z młodzieżą. Tematyka zajęć Treści programowe konwersatoriów 26. Fotografia – historia, teraźniejszość i przyszłość 27. Wyposażenie i materiały fotograficzne 28. aparat fotograficzny: rodzaje, podstawowe elementy – korpus, obiektyw 29. dodatkowe akcesoria: światłomierz, lampy oświetleniowe, filtry, akcesoria do makrofotografii, statywy ... 19 30. błony fotograficzne 31. fotografia cyfrowa 32. Zasady wykonywania zdjęć 33. ustalenie kadru 34. nastawienie ostrości – ostrość statyczna i dynamiczna 35. naświetlenie 36. Technika otrzymywania odbitek 37. tradycyjne wykonywanie odbitek czarno-białych i kolorowych 38. wykonywanie odbitek z nośników cyfrowych 39. Widzenie fotograficzne 40. Kształtowanie obrazu fotograficznego 41. pojęcie symbolu fotograficznego 42. zakres sterowania w fotografii 43. wybór obiektu 44. podejście do obiektu 45. odwzorowanie obiektu 46. światło i barwa 47. kontrast 48. przestrzeń i głębia 49. ruch 50. kompozycja i styl 51. Praktyczne wykonywanie zdjęć fotograficznych i ich analiza 52. zdjęcia plenerowe – aspekty techniczne 53. fotografia architektury 54. portret 55. makro 56. fotografia z wykorzystaniem światła błyskowego 57. reprodukcja fotograficzna 58. Realizacja działań artystycznych z młodzieżą na przykładzie fotografii 59. wyzwalanie ekspresji 60. umiejętność obserwacji otaczającego świata 61. fotografia jako komentarz i jako dokument Sposoby oceny pracy studenta Ocena umiejętności analizy zdjęć pod względem technicznym oraz artystycznym. Przedstawienie do oceny zestawów prac fotograficznych z różnych tematów (minimum 4 tematy). Literatura obowiązkowa 5. Ang Tom : Fotografia cyfrowa – Podręcznik, Warszawa 2004, Arkady 6. Dederko W.: Sztuka fotografowania, Warszawa 1986, Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury 7. Feininger A.: Nauka o fotografii, Warszawa 1987, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 8. Hedgecoe J.: Praktyczny kurs fotografii, Kraków 1999, wyd. Ryszard Kluszczyński 9. Kelby Scott : Fotografia cyfrowa. Edycja zdjęć, Gliwice 2005, Helion 10. Kurowicki J.: Fotografia jako zjawisko estetyczne, Toruń 1999, Wydawnictwo Adam Marszałek Literatura uzupełniająca 11. Burzyński R.: Portret fotograficzny, Warszawa 1985, WAiF 12. Caputo R., Burian K. P.: Szkoła fotografowania National Geografic, Warszawa 2002, wyd. G + J RBA 13. Daye D.: Praktyczny kurs fotografii, Kraków 1995, Kluszczyński 14. Kreyser R.: Fotografujemy z bliska małe obiekty, Warszawa 1988, WAiF 15. Langford M.: Fotografia od A do Z, Warszawa 1996, Muza S.A. 20 16. Wilson K.: Fotografia, Warszawa 1996, SOLIS 17. Wundshammer B.: Fotografia dla wszystkich. Poznaję tajemnice fotografii, Warszawa 1989, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 18. Foto – miesięcznik, Warszawa, Imphot Photo Imaging Sp. z o.o. Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Instytut Nauk o Edukacji Zakład Edukacji Humanistycznej i Nauk Pomocniczych Pedagogiki Wykłady Stopień/tytuł naukowy dr Imię Nazwisko Izabela Łuc Kierunek studiów Specjalność Nazwa przedmiotu Rodzaj zajęć Suma godzin we wszystkich semestrach Tryb studiów Semestry, w których realizowany jest przedmiot Punkty ECTS Wiedza o kulturze Podstawy interpretacji tekstu 10 I Ćwiczenia podyplomowe Forma zaliczenia zaliczenie z oceną Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów Wykształcenie u studentów umiejętności analizy i interpretacji pojedynczego tekstu kultury (1) oraz kontekstualnego (intersemiotycznego) porównania (2). Tematyka zajęć Przedstawienie podstawowych założeń teorii interpretacji (analiza immanentna, analiza kontekstualna i porównawcza, interpretacja w odniesieniu do genologii tekstu), ukazanie roli i znaczenia przekładu intersemiotycznego w procesie odczytu tekstu; prezentacja przykładowych interpretacji wybranych tekstów Sposoby oceny pracy studenta Test sprawdzający poziom opanowanej wiedzy Literatura obowiązkowa Balbus S., Intertekstualność a proces historycznoliteracki, Kraków 1990. Dialog z tradycją. O poezji w szkole i na maturze, red. A. Opacka, E. Jaskółowa, Wyd. 2, Katowice 1997. Głowiński M., O intertekstualności, [w:] Nowe problemy metodologiczne literaturoznawstwa, red. tegoż, Kraków 1992. Kuźma E, Teoria interpretacji – dziś, [w:] Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja. Zjazd Polonistów, Kraków, 22-25 września 2004, T.1, red. M. Czermińska, Kraków 2005. Markiewicz H, Interpretacja semantyczna dzieł literackich, [w:] tegoż, Wymiary dzieła literackiego. Kraków 1996. Panas W., Z zagadnień interpretacji strukturalno-semiotycznej, [w:] Zagadnienia literaturoznawczej interpretacji, red. J.Sławiński, J.Święcha, Wrocław 1979, s. 9-24; Przedruk: W kręgu metody semiotycznej, Lublin 1991. Śliwińska A., Język polski. Analiza i interpretacja tekstów literackich, Warszawa 2007. Literatura uzupełniająca Eco U., Rorty R., Culler J., Brooke-Rose Ch., Interpretacja i nadinterpretacja, red. S. Collini, przeł. T. Bieroń, Kraków 1996. Interpretacje i metodologie, Skrypty UŚ (zwłaszcza nr 534-535). Markowski M.P, Interpretacja i literatura. W: Sporne i bezsporne problemy wiedzy o literaturze, red. W. 21 Bolecki, R. Nycz, Warszawa 2002. Sławiński J., Odbiór i odbiorca w procesie historycznoliterackim, [w:] Próby teoretycznoliterackie, Warszawa 1992. Sztuka interpretacji. Wybór i oprac. H. Markiewicz, t. 1 Wrocław 1971; t. 2: Wrocław 1973. Nazwa przedmiotu: Projekty edukacji twórczej Prowadzący: dr hab.Urszula Szuścik Suma godzin we wszystkich semestrach Wykłady: 15 Ćwiczenia: 10 Studia podyplomowe: Wiedza o kulturze Semestr:III Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów Celem wykładów i ćwiczeń jest poznanie przez studenta podstawowych problemów związanych z zagadnieniem twórczości, jej interpretacją, analizą i stymulacją procesu rozwoju myślenia, zachowąń, które są określane jako twórcze. Kształcenie umiejętności odniesienia teorii twórczości do sytuacji działań twórczych studenta i twórczości artystycznej w formie projektów edukacyjnych. Zwrócenie uwagi na uwarunkowania zewnętrzne i osobowościowe twórcy, które określają charakter twórczości i jej przebieg. Kształcenie umiejętności określenia cech osobowości twórczej. Fazy rozwoju procesu twórczego. Metody stymulacji twórczości. Zdolności a ich stymulacja. Wyobraźnia a emocje i zdolności twórcze. Mechanizm spostrzegania a percepcja estetyczna. Znak plastyczny a twórczość. Twórczość dziecka a twórczość artysty. Twórczość a rozwój kultury. Zajęcia są prowadzone metodą wykładu ilustrowanego, metodą problemową, rozmowy i działania praktycznego. Tematyka zajęć 1. Twórczość jej rozumienie w ujęciu potocznym, psychologicznym i estetycznym. 2. Uwarunkowania rozwoju procesu twórczego. Fazy rozwoju procesu twórczego. 3. Warunki i czynniki stymulujące twórczość. 4. Wyobraźnia, emocje a twórczość. 5. Percepcja wzrokowa – mechanizm odbioru informacji wizualnej. Zasady spostrzegania. 6. Percepcja psychologiczna a percepcja estetyczna. 7. Zdolności. Metody stymulacji zdolności twórczych. 8. Psychopatologia a ekspresja i rozwój twórczości. Funkcja projekcyjno – kompensayjna działania twórczego. 9. Znak plastyczny a twórczość. 10. Projekty edukacji twórczej, integracja, terapia, stymulacja. Sposoby oceny pracy studenta W tym 80% frekwencji na zajęciach, realizacja ćwiczeń praktycznych w ramach ćwiczeń, wykonanie projektu na wybrane zagadnienie twórcze. Literatura Arnheim R., Sztuka i percepcja wzrokowa. Warszawa 1978. Bandura L., Uczniowie zdolni i kierowanie ich rozwojem. Warszawa 1974. Borzym I., Uczniowie zdolni. Warszawa 1979. Bronowski J. Źródła wiedzy i wyobraźni. Warszawa 1984. Bruner J., O poznaniu. Szkice na lewą rękę. Warszawa 1984. Kocowski T., Aktywność twórcza człowieka. Filogeneza, funkcje uwarunkowania. Kraków 1985. Młodkowski J., Aktywność wizualna człowieka. Warszawa – Łódź 1998. Nęcka E., Twórcze rozwiązywanie problemów. Kraków 1994. Nęcka E., Proces twórczy i jego ograniczenia. Kraków 1995. Nęcka E., Psychologia twórczości. Gdańsk 2001. 22 Nęcka E. Trening twórczości. Gdańsk 2005. Runyan W. McKinley, Historie życia a psychobiografia. Warszawa 1992. Szmidt K. J., Pedagogika twórczości. Gdańsk 2007. Szuścik U., Kształtowanie percepcji wzrokowej jako stymulator działań plastycznych dziecka. Cieszyn 1999. Nazwa przedmiotu: Metodyka nauczania wiedzy o kulturze Prowadzący: dr Alina Górniok-Naglik Suma godzin we wszystkich semestrach Wykłady: 10 Ćwiczenia: 20 Studia podyplomowe: Wiedza o kulturze Semestr: III Zaliczenie z oceną Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów Podstawowym celem zajęć jest przygotowanie studentów do nauczania przedmiotu Wiedza o kulturze na poziomie licealnym, zgodnie z postulatami współczesnej dydaktyki.Ideą naczelną jest tutaj realizacja cyklów zajęć zintegrowanych odzwieciedlających założenia korelacji i integracji, przy równoczesnym eksponowaniu efektywnych strategii kształcenia oraz problemowo-kompleksowego oraz egzemplarycznego doboru treści.Traktując edukację kulturową jako podstawę autokreacji jednostki celem metodyki jest uwrażliwienie studentów na konieczność występowania w toku zajęć procesów wartościowania i oceniania,tak,by tą drogą ukształtować aktywnego odbiorcę kultury,jej współtwórcę i autoedukatora. Tematyka zajęć Tematyka wykładów: 1.Idea korelacji treści w projektowaniu zajęd Wiedzy o kulturze,podstawą prezentowania tekstów kulturowych w ujęciu linearnym( od...do) i współbieżnym( na obiektach artystycznych x,y,z, istniejących w tym samym czasie,równolegle). 2.Idea integracji w edukacji i jej rola w tworzeniu cyklów zajęd zintegrowanych(płaszczyzny i przestrzenie integracjimetaintegracji). 3.Idea kompleksowego nauczania-uczenia się na zajęciach z Wiedzy o kulturze. 4.Miejsce strategii efektywnego kształcenia w planowaniu zajęd. 5.Konstruowanie cyklów zajęd z wykorzystaniem modelu myślenia metaforami -synektyka i jej miejsce w edukacji kulturowej. 6.Zasada aktywizacji uczniów,uruchamianie ich twórczego potencjału. 7.Obecnośd procesów wartościowania na zajęciach z Wiedzy o kulturze- techniki klaryfikacji wartości. 8.Samoocena uczniów w kontekście kształtowania autoedukatora i współtwórcy kultury. 9.Prezentacja przykładowych cyklów zajęd zintegrowanych nakierowanych na całościowe,korelacyjne ujmowanie tekstów kultury(dzieł) w poszczególnych epokach. 10.Omówienie dotychczasowych wyników badao (w tym własnych),dotyczących poszukiwania optymalnego modelu nauczania Wiedzy o kulturze w zderzeniu z analizą, postulowanego przez MEN, programu nauczania przedmiotu. Tematyka ćwiczeń: Przygotowanie i prezentacja cyklów zajęd zintegrowanych odzwierciedlających założenia programowe i metodyczne omówione na wykładach.Analiza krytyczna przedstawionych projektów(dyskusja). Sposoby oceny pracy studenta Zaliczenie z oceną:ocena prezentacji, W tym 80% frekwencji na zajęciach Egzamin: przygotowanie ( w formie pisemnej wraz z prezentacją multimedialną) projektu zajęć zgodnego z postulatami zawartymi w podstawie programowej oraz omówionymi na zajęciach. iteratura 1.Analiza: Podstawy kształcenia ogólnego MEN z dnia23.12.2008r.-założenia programowe nauczania Wiedzy o kulturze. 2.Andrukowicz W.:Edukacja integralna.Kraków 2000. 3.Denek K.:Edukacja dziś-jutro.Leszno-Żary-Poznań 2006. 4.Dryden G.:Voss.J.:Rewolucja w uczeniu.Poznań 2000. 23 5.DymaraB.:Kompleksowe uczenie się jako działanie.[W:]Problemy działań dydaktycznych.W.Kojs(red.),Katowice 1988. 6.FrycieS.:Integracja w nauczaniu.[W:] Encyklopedia pedagogiczna.W.Pomykało (red.),Warszawa 1997. 7.Gajda J.:Antropologia kulturowa.Wprowadzenie do wiedzy o kulturze .Kraków 2008. 8.Gnitecki J.:Konstruowanie programów stymulujących i wspierających rozwój.Poznań 2000. 9.Górniok-Naglik A.:Sztuka w treściach nauczania – na tropie korelacji i integracji w liceum.Kraków 2002. 10.Górniok-Naglik A.:W dialogu sztuki z edukacją.Toruń 2007. 11.Koć-Seniuch G.:Współczesne integracyjne systemy i modele kształcenia .[W:]Nauczyciel i uczniowie w dyskursie edukacyjnym.G.Koć-Seniuch,A.Cichocki(red.),Białystok 2000. 12.KulpaJ.:Korelacja w nauczaniu.[W:] Encyklopedia pedagogiczna.W.Pomykało (red.),Warszawa 1997. 13.Przykłady modeli uczenia się i nauczania.B.Joyce,E.Calhoun,D.Hopkins (red.),Warszawa 1999. 14.Wojnar I.: Światowa dekada rozwoju kulturalnego- nowe propozycje dla edukacji.[W:] Edukacja wobec wyzwań XXI wieku.I.Wojnar,J.Kubin (red.) Warszawa 1998. 15.Wybrane podręczniki do nauczania Wiedzy o kulturze. Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Instytut Nauk o Edukacji Wykłady Stopień/tytuł naukowy Imię Nazwisko Ćwiczenia Stopień/tytuł naukowy Imię Nazwisko Beata Oelszlaeger Beata Oelszlaeger Kierunek studiów Wiedza o kulturze Specjalność Nazwa przedmiotu Rodzaj zajęć Suma godzin we wszystkich semestrach Tryb studiów Semestry, w których realizowany jest przedmiot Punkty ECTS Elementy integracji edukacyjnej Wykłady: 5 Ćwiczenia: 10 II Wykłady, ćwiczenia Studia podyplomowe Forma zaliczenia zaliczenie z oceną Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów Studiowanie przedmiotu ma wzbudzić refleksję studentów nad różnymi możliwymi definicjami, rodzajami i obszarami integracji w edukacji, w tym integracji treści muzyki z innymi nauczanymi treściami programów nauczania. Ma wskazać na możliwości dokonywania przez nich wyborów co do programów kształcenia, koncepcji pedagogicznych (na bazie nowej podstawy programowej). Ma wyposażyć studentów w pomysły na sposoby projektowania integralnych zajęć edukacyjnych, łączących działania nauczyciela z działaniami uczniów (w zakresie ich planowania, realizacji, kontroli, oceny). Tematyka zajęć Treści programowe wykładów Pojęcie integracji w edukacji, rodzaje i obszary integracji w edukacji. Sposoby organizacji pracy nauczyciela z uwzględnieniem integracji różnych elementów procesu kształcenia (na przykładzie wybranych koncepcji edukacyjnych). Treści programowe ćwiczeń Analiza i porównanie treści i celów wynikających z podstawy programowej z wybranymi programami edukacyjnymi. Wskazywanie na elementy integrujące treści i cele kształcenia (z akcentem na edukację muzyczną i formy muzycznej aktywności twórczej). Pytania i stwierdzenia uczniów jako elementy inspirujące i integrujące proces kształcenia. Konstruowanie projektów zajęć edukacyjnych uwzględniających elementy integracji, w tym – muzykę jako ideę wiodącą w danym tygodniu/dniu pracy 24 (na bazie wybranych koncepcji pedagogicznych, np. uczenia się przez działanie, nauczania-uczenia się kompleksowego). Sposoby oceny pracy studenta Udział w zajęciach. Aktywność na zajęciach. Praca zaliczeniowa zrealizowana przez grupy studentów – prezentacja na forum grupy ćwiczeniowej. Literatura obowiązkowa 1. Denek K.: Ku dobrej edukacji. Toruń-Leszno 2005. 2. Filipiak E., Smolińska-Rębas H. : Od Celestyna Freineta do edukacji zintegrowanej. W poszukiwaniu modelu wczesnej edukacji, czyli o tym, jak organizować sytuacje edukacyjne wyzwalające aktywność własną dziecka. Bydgoszcz 2000. 3. Freinet C.: O szkołę ludową. Pisma wybrane. Tłum. A.Lewin, H.Semenowicz. Wrocław-Warszawa- Kraków-Gdańsk 1976. 4. Górniok A.: O pytaniach i ich stosowaniu w praktyce. W: Sztuka bycia nauczycielem. Red. B.Dymara. Cieszyn 1993. 5. Górniok-Naglik A.: 6. Kojs W.: Działanie jako kategoria dydaktyczna. Katowice 1994. 7. Kojs W.: W poszukiwaniu edukacyjnie optymalnej całości, czyli o prakseologicznym modelu procesu kształcenia. W: Procesy uczenia się i ich uwarunkowania. Red. F.Bereźnicki, K.Denek, J.Świrko-Pilipczuk. Szczecin 2005. 8. Oelszlaeger B.: Jak uczyć uczenia się? Środki i metody kształcenia samokontroli i samooceny w edukacji wczesnoszkolnej. Kraków 2007. 9. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych. D.U. z dnia 15.01.2009r. Nr 4, poz.17. 10. Seria Nauczyciele-Nauczycielom, pod redakcją B.Dymary, a szczególnie – Dziecko w świecie muzyki, Dziecko w świecie sztuki, Dziecko w świecie marzeń, Dziecko w świecie przyrody, Dziecko w świecie szkoły, Dziecko w świecie współdziałania. Kraków, wydania od 1996. Literatura uzupełniająca Bereźnicki F.: Dydaktyka kształcenia ogólnego. Kraków, 2001. Bereźnicki F., J.Świrko-Pilipczuk (red.): Integracja nauczania i wychowania. Szczecin 2007. Duraj-Nowakowa???? Juszczyk S., Musioł M., Watoła A. (red.): Edukacja w społeczeństwie wiedzy. Niejednoznaczność rzeczywistości edukacyjnej, społecznej i kulturowej. Katowice 2007. 5. Mietzel G.: Psychologia kształcenia. Praktyczny podręcznik dla pedagogów i nauczycieli. Tłum. A.Ubertowska. Gdańsk, 2002. 6. Milerski B., Śliwerski B. (red.): Pedagogika. Leksykon. Warszawa 2000. 7. Seria naukowa: Edukacja jutra. Tatrzańskie Seminaria Naukowe, a szczególnie: Denek K., Zimny T.M. (red.): Edukacja jutra. V Tatrzańskie Seminarium Naukowe. Częstochowa 1999; Denek K., Zimny T.M. (red.): Edukacja jutra. VII Tatrzańskie Seminarium Naukowe. Częstochowa 2001. 1. 2. 3. 4. Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Instytut Nauk o Edukacji Zakład Edukacji Kulturalnej Konwersatoria Stopień/tytuł naukowy dr Imię Nazwisko Bogusław Dziadzia Kierunek studiów Wiedza o kulturze Nazwa przedmiotu Specjalność Suma godzin we wszystkich semestrach Tryb studiów Semestry, w których realizowany jest przedmiot Punkty ECTS Techniki informatyczne w nauczaniu wiedzy o kulturze Ćwiczenia: 15 3 Rodzaj zajęć ćwiczenia Studia podyplomowe 25 Forma zaliczenia Zaliczenie bez oceny Opis przedmiotu z uwzględnieniem założeń, celów Celem ćwiczeń jest omówienie i warsztatowe zapoznanie z zasadniczymi możliwościami jakie wynikają z nastania i rozwoju tzw. nowych mediów, czy szerzej zmian w rzeczywistości społecznej określanych mianem Kultury 2.0. Istotnymi są tu przemiany samej kultury jak też pól na jakich może się kultura realizować, jak różne formy współtworzenia kultury wpływają na siebie. Kwestiami zasadniczymi są tu elementy wirtualności, przemian w pojmowaniu własności intelektualnej. W praktyce jednak meritum zajęć sprowadza się do sprawnego (w tym i krytycznego, w pełni świadomego) posługiwania się nowymi mediami w nauczaniu wiedzy o kulturze. Toteż istotną częścią zajęć jest kształcenie umiejętności zdobywania, a przede wszystkim prezentowania wiedzy podczas zajęć z wiedzy o kulturze wraz z wykorzystaniem ku temu nowych środowisk wirtualnych. Tematyka zajęć / Treści programowe Wirtualizacja kultury Nowe media – kultura uczestnictwa Zasady redagowania prezentacji Platformy e-learningu Wolna kultura i utopie interaktywności – dydaktyka w środowisku web 2.0 Przemiany w sferze własności intelektualnej Elektroniczna muzeifikacja kultury Sposoby oceny pracy studenta 1. Kolokwium z treści programowych realizowanego przedmiotu 2. Zredagowana prezentacja medialna wybranego przez studenta obszaru wiedzy w podziale na wykorzystanie na zajęciach stacjonarnych oraz w wersji na platformę kształcenia zdalnego Literatura obowiązkowa Maciej Tanaś (red.), Technologie informacyjne w procesie dydaktycznym, MIKOM 2005. Henry Jenkins, Konwergencja mediów, WAiP, Warszawa 2007. Lev Manovich, Język nowych mediów, WAiP, Warszawa 2006. Lawrence Lessing, Wolna kultura, WSiP, Warszawa 2005. Janusz Gajda, Media w edukacji, Impuls 2008. Andrew Keen, Kult amatora. Jak internet niszczy kulturę, WAiP, Warszawa 2007. Literatura uzupełniająca Michał Ostrowicki, Estetyka wirtualności, Universitas, Kraków 2005. Jeremy Rifkin, Wiek dostępu, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2003. Marian Golka, Socjologia sztuki, DIFIN, Warszawa 2008. Marian Golka, Socjologia kultury, Scholar 2007. Dominic Strinati, Wprowadzenie do kultury popularnej, tłum. Wojciech J. Burszta, Zysk i S-ka, Poznań 1998. Piotr Sztompka, Socjologia wizualna. Fotografia jako metoda badawcza, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2006. Derrick de Kerckhove, Powłoka kultury, Mikom, Warszawa 2001. 26
