Okres zarodkowy i płodowy

Okres zarodkowy i płodowy
Anna Dera
Klinika Perinatologii i Ginekologii
Płód rozwija się stale, od zagnieżdżenia się jaja aż
do urodzenia, w celu lepszego poznania życia
wewnątrzmacicznego płodu można wyróżnić trzy
okresy:
1) wczesny okres rozwojowy
2) okres zarodkowy
3) okres płodowy
Wczesny okres rozwojowy
●
●
Okres ten trwa tylko 2
tygodnie – od
zapłodnienia do
zagnieżdżenia.
W tym czasie obserwuje
się już zapoczątkowane
różnicowanie na
elementy trofoblastu i
embrioblastu.
Okres zarodkowy
Okres trwający od początku 2 tyg. (8. dnia) do końca 8
tyg. (56 dnia) rozwoju.
W tym okresie wyróżnia się obraz zarodka (embryo)
rozpoznawanego mikroskopowo.
Zaczyna się od procesu gastrulacji, w której powstają 3
listki zarodkowe i kończy się z chwilą ukształtowania się
układu krwionośnego (zachodzi to około 5 tygodnia)
Następuje uszeregowanie warst komórek, określonych
listkami zarodkowymi:
1) zewnętrzny- ektoderm
2) wewnętrzny – entoderma
3) środkowy - mezoderma
Przekształcenie sie pierwotnych komórek
embrioblastu w proste, a nastepnie w
wyspecjalizowane tkanki i narządy, a w końcu w
płód zdolny do samodzielnego życia jest procesem
bardzo złożonym i długotrwałym. Okres ten
charakteryzuje się bardzo intensywną
organogenezą
Okres płodowy
●
●
●
Okres płodowy trwa od 9 tygodnia ciąży do jej
zakończenia.
Czas trwania ciąży według ostatniej miesiączki
wnosi 281 dni, 40 tygodni lub 10 miesięcy
księżycowych
Reguła Naegelego : pierwszy dzień ostatniego
prawidłowego krwawienia miesiączkowego +
7dni – 3 miesiące + 1 rok (+/- X dni)
Kobieta zgłosiła się do lekarza 12 czerwca 1993r z
dodatnim wynikiem testu ciążowego. W
wywiadzie podała, że miesiączki miała co 32 dni i
że ostatnia miesiączka trwała od 1 kwietnia 1993
do 4 kwietnia 1993. Ustalona data porodu to:
Reguła Naegelego : pierwszy dzień ostatniego
prawidłowego krwawienia miesiączkowego +
7dni – 3 miesiące + 1 rok (+/- X dni)
Ciąża
●
I Trimester – od 1 do 12 tygodnia ciąży
●
II Trimester – od 13 do 28 tygodnia ciąży
●
III Trimester – od 29 do 40 tygodnia ciżąży
Pierwszy Trimestr (1-12 t.c.)
●
●
●
Czas intensywnej organogenezy
Na początku wzrost i rozwój płodu odbywa się
w kierunku głowowo-ogonowym.
W miarę wzrostu płodu rozwijają się narządy
wewnętrzne. Powstają one ze specyficznych
warstw tkankowych określonych listkami
zarodkowymi.
●
●
●
Ektoderm – wartwa zewnętrzna z której
powstają układ nerwowy, skóra, włosy,
paznokcie, gruczoły łojowe,błona śluzowa
nosa, jamy ustnej i odbytu, gruczoły sutkowe
i narządy zmysłów.
Mezoderm -warstwa z której powstaną:
układ kostny, mięśnie, tkanka łączna, górna
część układu moczowego, układ płciowy oraz
naczynia krwionośne i chłonne
Endoderm – warstwa wewnętrzna z której
rozwiną się poszczególne narządy
wewnętrzne – układ pokarmowy, oddechowy,
migdałki, tarczyca , dolny odcinek układu
Płuca
●
●
●
●
Płuca zaczynają rozwijać się z uchyłku prajelita u 26dniowego zarodka.
Okres rzekomogruczołowy trwa do 16 tc ( tworzenie
się szerokich rozgałęzień oskrzelowych)
Gronisty typ (stadium) płuc- podział i różnicowanie się
oskrzelików oraz tworzenie się podobnych do gron
wypustek
Typ pęcherzykowy (ok. 25-27 tc)- rozrost tkanki
podporowej, rozrost płucnych naczyń włosowatych
oraz dojrzewanie pneumocytów typu II i I (ich
różnicowanie może rozpocząć się około 22 tc)
●
●
Surfaktant – kompleks lipoproteinowy,
skladnikiem tłuszczowym jest letycyna
Biosynteza lecytyny- wczesna synteza (od 22
do 35 tc), późna synteza (od 35 tc.)
Układ krążenia
●
●
●
●
●
Układ sercowo-naczyniowy jest jednym z pierwszych
systemów które podejmują swoją funkcję w życiu
wewnątrzmacicznym.
Pojedyńczy przewód sercowy tworzy się w 16 dniu
życia i podejmuje swoją prace w 24 dniu.
Między 6-7 tc rozwija się przegroda która dzieli
komorę na dwie jamy, przedsionki rozwijają się w 7 tc.
Po 28 tc częstotliwość uderzeń serca wynosi 120-160
na minute (80% saturacji)
W 3 tc rozpoczyna się wymiana substancji
odżywczych i tlenu między krwią plodu i krążeniem
Piąty tydzień ciąży
●
W 5 tygodniu rozwoju
zarodka rozpoczyna się
formowanie rynienki
nerwowej, która powstaje z
ektodermalnej grzbietowej
płytki nerwowej. Z przedniej
części powstaje głowa
zarodka z zaznaczonymi
związkami twarzy. Pojawiają
się również pączki kończyn
górnych i dolnych
Szósty tydzień ciąży
●
Dalszy rozwój kończyn
●
Rozwój mózgu, trzustki
●
Tworzenie się soczewki
●
Kształtowanie się jelit
Siódmy tydzień ciąży
●
●
●
●
●
Długośc około 6 mm, a waga 1g
Glowa powiększa się i tworzy
się przysadka.
Wykształcają się pęcherzyki
płucne i powstają dwa
przedsionki i dwie komory
serca
Na związkach kończyn są
widoczne dłonie i stopy
Rozpoznać można związki
gruczolów płciowych płodu
Ósmy tydzień ciąży
●
Płód ma długość ok 15 mm
●
Wątroba wytwarza komórki krwionośne
●
●
Powstają związki zębów, barwnik w związku
oka oraz związki palców dłoni i stóp
Już na tym etapie można zaobserwować bijące
serce i spontaniczne ruchy płodu
Dziewiąty tydzień ciąży
●
●
Długość ok. 2 cm
Głowa się powiększa i można zaobserwować
małą szyję
●
Rozwój soczewki oka dobiega końca
●
Płód zaczyna wykazywać wrażliwość
●
Formujące się paluszki są jeszcze połączone
cieńką błoną
Dziesiąty tydzień ciąży
●
●
●
●
●
●
Długość ok. 4 cm
Zewnętrzne narządy płciowe są już
zróżnicowane
Kształtują się powieki dziecka, rysy twarzy
oraz przegrody zewnętrzne nosa
Małżowiny uszne są określonego kształtu
Gałki oczne z boków głowy przesuwają się do
przodu
FHR 40-80
Jedynasty tydzień ciąży
●
Długość około 5 cm i waga 4,5 g
●
Na skórze pojawia się meszek płodowy
●
Plecy się prostują
●
Na oczch pojawiają się powieki i tęczówka
●
Rozwija się zmysł dotyku
●
Kształtują się związki paznokci a skóra i
mięśnie grubieją
Dwunasty tydzień ciąży
●
●
●
●
Długość 6 cm, waga 7 g
Dobiega końca kształtowanie się płuc, trzustki i
tarczycy
Zarasta się podniebienie płodu, a jego warz ma
proporcje dziecięce
Najważniejsze części mózgu są ukształtowane,
powstają nowe połączenia nerwowe
●
Można zauważyc zewnętrzne narządy płciowe płodu
●
Zaczyna funkcjonować system odpornościowy płodu
Drugi Trimester
●
Okres od 13 tygodnia do 28 tygodnia ciąży
Trzeci miesiąc ciąży
●
W tym okresie większość narządów jest już
ukształtowana.
●
Długość ok. 87 mm a masa ciała 45g
●
Głowa stanowi połowę wielkości płodu.
●
●
●
●
Oczy płodu są szeroko rozstawione, powieki
zamknięte, a uszy osadzone nisko
W okolicy płytek paznokciowych pojawiają się
zagłębienia
Rozpoczyna się wydalanie moczu i aktywność
ruchowa, wrażliwość na dotyk
Można rozróżnić płeć
12 tydzień ciąży
Czwarty miesiąc ciąży
●
Długość wynosi około 140 mm, a masa ciała 200g.
●
Tułów i kończyny rosną znacznie szybciej niż głowa
●
Postępuje proces kostnienia
●
●
●
●
Następuje dośrodkowe przesunięcie się oczu,
małżowiny uszne przesuwają się ku górze, zaznaczają
się rysy twarzy
Pojawiają się brwi i rzęsy
W 16 tygodniu rozwoju u płodów żeńskich różnicują
się jajniki.
Wyraźne ruchy płodu odczuwane przez matkę
16 tydzień ciąży
Piąty miesiąc ciąży
●
●
●
●
Długość wynnosi 190 mm, a masa ciała około 460g.
W 18 tygodniu rozwoju ostatecznie wykształca się u
płodów żenskich macica i rozpoczna proces
udrażniania pochwy
20 tydzień ciąży rozpoczyna się proces zstępowania
jąder u płci męskiej.
20 tydzień skóra pokrywa się mazią płodową i pojawia
się owłosienie płodowe.
●
Powstają zawiązki zębów
●
W okolicy zamostkowej, okołonerkowej i karkowej
20 tydzień ciąży
Szósty miesiąc ciąży
●
●
●
●
●
Długość wynosi ok. 200 mm, a masa ciała 820-1000g
(znaczny wzrost masy płodu)
Proporcje ciała zbliżają się do proporcji noworodka,
postawa wyprostowana dzięki powiększeniu się
narządów trzewnych.
W naczyniach pojawia się krew.
Skóra jest cienka, przezroczysta różowoczerwona i
pomarszczona, całkowicie pokryta przez meszek
płodowy i maź
Płód zaczyna słyszeć, oczy całkowicie ukształtowane,
24 tydzień ciąży
●
●
Znacznie wzrasta
aktywność ruchowa
płodu
Smółka gromadzi się w
jelitach
Trzeci Trymestr: Powstawanie
intelektu i osobowości
●
●
●
Końcowy etap rozwoju zarodka od 28 t.c do 40
t.c. czyli 7, 8, 9, miesiąc ciąży.
Zasadniczą cechą tego okresu jest
prawdopodobieństwo przeżycia poza
organizmem matki, zwiększające się z każdym
dniem trwania ciąży.
Podczas tego trimestru waga płodu podwaja się
(podczas ostatnich 6 tyg. ciąży – ok. 2250 g) i osiąga
długość ok.50 cm.
●
●
●
Płód staje się mniej ruchliwy
Płód wytrwale wchłania i magazynuje wapń i
żelazo.
Skóra stopniowo wygładza się i ciało staje się
prawie okrągłe.
Siódmy miesiąc
●
●
●
●
Siedmiomiesięczny płód ma przeciętnie 30 cm i
waży 900-1350g.
Jest to pierwszy moment w rozwoju płodu, w
którym możliwe jest utrzymanie go przy życiu
po urodzeniu.
Intensywny rozwój układu nerwowego (a
szczególnie mózgu) – (oddech,połykanie,
temp.)
Rozwój ośrodków słuchu, wzroku, powonienia,
mowy i ruchu (nadwrażliwość smakowa)
●
●
●
●
●
Różnicowanie osobowośći płodu oparta na strukturze i
czynności jego układu nerwowego.
Powstaje: odruch ssania, odruch poszukiwania
pokarmu, odruch Moro, odruch chwytny oraz odruch
wykonywania ruchów chodu
Puszysty meszek (lanugo), który miesiąc wcześniej
pokrywał całą skórę jest teraz ograniczony do pleców i
ramion.
Płód potrafi się wyprostowac, płakać, ssać kciuk i
miewa czkawkę.
W siódmym miesiącu jądra zstępują do moszny u
większości płodów płci męskiej.
Ósmy miesiąc
●
●
●
●
●
Płod waży od 1800g do 2200g i ma przeciętnie
ok. 33 cm długości.
Powstanie podściółki tłuszczowej pod skórą
płodu
Matowoczerwona skóra nabiera odcienia
różowego.
Problem – oddychanie, temperatura
Płód nie jest jeszcze przygotowany do
przyswajania pokarmu z zewnątrz
Ośmiomiesięczny płód
jest bardziej podatny na
wszelkie zakażenia.
●
Na tym etapie niewiele
jest róznic pomiędzy 8miesięcznym płodem a
noworodkiem.
●
Dziewiaty miesiąc
●
●
●
●
W dziewiątym miesiącu płód waży od 2700g do 3600g
i jego długość wynosi ok. 48-51 cm.
Płuca są calkowicie rozwinięte i gotowe do pełnienia
swojej funkcji
Płód jest mniej ruchliwy
Masa smółki przesuwa się z jelita cienkiego do
grubego.
●
Płod nabywa odporności
●
Wzrost paznokci, nabrzmiałe piersi,
●
Wytworzenie się
barwnika oczu, którego
ostateczny odcień
powstanie po zetknięciu
ze światłem po
urodzeniu
Matka
●
Macica obniża się
●
Skurcze przepowiadające
●
Zachodzą zmiany w łożysku
●
Spowalnia się wzrost dziecka
Wady Wrodzone
●
●
●
STORCH (syphilis, toksoplazmoza, inne,
różyczka, cytomegalia, herpes simplex
(opryszczka)
Różyczka – Pierwszy trimester
Katarakta,wady serca, głuchota,
mikrocecefalia, opóźnienie
rozwoju umysłowego i
somatycznego, zapalenie mózgu,
wątroby i płuc
Toksoplazmoza – zakażenie pierwotne
●
●
Trzeci trimester - gorączke, wstrząsy,
microcephaly, powiększenie wątroby i
śledziony oraz żółtaczkę
Cytomegalia
Pierwszy, drugi i trzeci trimester
upośledzenie rozwoju psychofizycznego oraz
głuchota