Jak Churchill przekupił hiszpańskich generałów

Centralne Biuro Antykorupcyjne
Źródło:
http://cba.gov.pl/pl/publikacje/newsy-serwisu-antykorup/513,Jak-Churchill-przekupil-hiszpanskich-generalow.html
Wygenerowano: Wtorek, 18 lipca 2017, 17:11
Jak Churchill przekupił hiszpańskich generałów
W 2004 roku ukazała się nakładem katalońskiego wydawnictwa
Editiones Cort książka "Joan March: La Cara Oculta Del Poder,
1931-1945" autorstwa historyka Pere Ferrera Guaspa.
Licząca ponad pół tysiąca stron książka, wywołała wielkie poruszenie wśród historyków
specjalizujących się w drugiej wojnie światowej. Autor powołując się na odnalezione w brytyjskich
archiwach nieznane dotąd dokumenty, udowadnia, iż Churchill zatwierdził miliony dolarów łapówki
dla generała Franco, co miało powstrzymać go przed opowiedzeniem się po stronie Hitlera.
Kluczową rolę miał tu odegrać hiszpański bankier Joan Alberto March Ordinas. Przekonany przez
Churchilla Hiszpan działał jako agent, organizując miliony dolarów dla generałów, którzy w zamian
mieli przekonać Franco, by nie opowiedział się za Niemcami.
Latem 1940 roku Churchill, po otrzymaniu raportu, że Hitler i Franco planują inwazję na
Gibraltar, był przekonany, iż Hiszpania jest gotowa przystąpić do wojny po stronie Hitlera. Wspierani
przez niego i Mussoliniego hiszpańscy nacjonaliści doszli do władzy pokonując Lojalistów podczas
wojny domowej w latach 1936-1939. Franco zezwolił Niemcom na korzystanie z baz wojennych,
gdzie były tankowane włoskie bombowce i niemieckie łodzie podwodne. Hiszpania pomagała
niemieckim szpiegom rozlokowanym wokół Gibraltaru.
Obawy o ścisły sojusz Hiszpanii i Niemiec wzrosły, gdy 23 października 1940 w Hendaye Franco
spotkał się z Fürerem. Niemniej Franco nie podzielał ideologii faszystowskiej w takim stopniu, w
jakim życzyłby sobie tego dyktator III Rzeszy. Ten z kolei odmówił wsparcia hiszpańskich roszczeń
wobec francuskich kolonii, co było kartą przetargową za opowiedzeniem się Hiszpanii za Hitlerem.
Generał celowo przybył na spotkanie spóźniony, a cała rozmowa nie przebiegała w przyjemnej
atmosferze. Hitler utwierdzony w przekonaniu, że w Hiszpanii postawił na niewłaściwego konia,
wspominał później: "Wolałbym sobie wyrwać trzy albo cztery zęby, niż odbyć w przyszłości jeszcze
jedno takie spotkanie".
Była to niewątpliwie jedna z okoliczności stwarzająca grunt dla działań Brytyjczyków. Pomysł
przekupienia słabo opłacanych generałów hiszpańskich wysunął brytyjski oficer Alan Hillgarth*,
będąc przeświadczonym, że łatwo ich skorumpować. Tego też roku nawiązano kontakt z Marchem.
Hillgarth miał świetne osobiste kontakty z admirałem Johnem Godfreyem, które wyrobił sobie
jeszcze podczas wojny domowej. Ten namawiając Marcha do współpracy upierał się, że w interesie
Hiszpanii jest posiadanie dobrych relacji z Wielką Brytanią. Po wojnie wspominał w pamiętnikach:
"Przez całą wojnę byliśmy w kontakcie". To dzięki niemu Hillgarth miał niezbędne koneksje do
rozdysponowania łapówki między generałami.
W liście do J. Donovana - szefa Biura Służb Strategicznych (Office of Strategic Services, OSS) agencji wywiadowczej Stanów Zjednoczonych działającej w latach 1942-1945 i poprzedniczki CIA,
pułkownik Robert Solborg - agent Stanów Zjednoczonych w Portugalii pisał: "Hiszpanem
wyznaczonym jako kluczowy element do pozyskania przychylności tych generałów jest bogaty
finansista Joan March".
Początkowo istniały wobec niego wątpliwości, ponieważ w czasie wojny domowej był sojusznikiem
nacjonalistów i do końca, zdaniem autora książki, nie jest pewne, czy March nie był podwójnym
agentem, opłacanym przez Niemców w czasie, gdy pracował dla Brytyjczyków. Niemniej udało mu
się dotrzeć do 30 generałów, którzy, mimo, iż sympatyzowali z nazistami, przeszli na drugą stronę.
Guasp nie twierdzi, że przekupstwo było sprawą łatwą, bowiem wielu z dowódców widziało we
Franco bohatera. Wkrótce jednak 10 milionów dolarów zostało ulokowanych na kontach bankowych
w Nowym Jorku.
O mały włos akcja spaliłaby na panewce, ponieważ amerykański Departament Skarbu zaczął
podejrzewać, że March wspiera Hitlera. Wówczas do akcji wkroczył brytyjski ambasador w
Waszyngtonie, który oświadczył Rooseveltowi, iż brytyjska racja stanu zależy od odblokowania tych
rachunków. Sam Churchill grzmiał: "Nie możemy ich stracić po tym wszystkim, ile nas to kosztowało
i ile na tym już zyskaliśmy. Kluczową rolą jest trzymanie Hiszpanii na dystans". W 1942 roku od 3 do
5 milionów dolarów powędrowało do hiszpańskich generałów. Połowa pieniędzy była wypłacona w
gotówce, w równych ratach, reszta zaś ulokowana w bankach w Argentynie i Nowym Jorku.
Wśród przekupionych generałów był prawdopodobnie, jak podaje autor innej książki Dennis Smith,
również generał Aranda - jeden z najbardziej wpływowych hiszpańskich dowódców.
Franco, dzięki ogłoszonej w 1943 roku neutralności, mógł powrócić do władzy.
Po drugiej wonie światowej March spokojnie prowadził interesy w branży bankowej. Zmarł w 1962
roku w wieku 82 lat.
* Kapitan Sir Alan Hugh Hillgarth (1899-1978) był brytyjskim autorem powieści przygodowych i
oficerem wywiadu, najbardziej znanym ze swoich działań w na Półwyspie Iberyjskim podczas
hiszpańskiej wojny domowej. W czasie II wojny światowej był attache marynarki wojennej w
Madrycie, gdzie koordynował serię operacji w imieniu brytyjskiego rządu. Jest on przy okazji
bohaterem powieści J. Ansoma "Zima w Madrycie"
Źródła:
britannica.com;
timesonline.co.uk;
polonica.net;
chronologia.pl;
historytodaymagazine.blogspot.com; "Diplomacy and strategy of survival: British policy and
Franco's Spain, 1940-41", autor Denis Smith, wyd. Cambridge University Press; Churchil and Spain.
The survival of the Franco regime1940-1945, aut. Richard Wigg, wyd. Routledge 2005
Opublikowano 4.11.2010 na www.antykorupcja.edu.pl
oprac. Wydział Komunikacji Społecznej GSz CBA