Część I - Urząd Miasta Kielce

advertisement
Program ochrony środowiska dla miasta Kielce
1. CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA MIASTA KIELCE
1.1. Położenie fizyczno  geograficzne
1. Kielce usytuowane są na zachodnim krańcu Doliny Kielecko – Łagowskiej i otoczone:
 od północy zalesionymi Wzgórzami Tumlińskimi,
 od północnego wschodu Pasmem Masłowskim,
 od południowego wschodu Pasmem Dymińskim,
 od południa Pasmem Posłowickim,
 od południowego zachodu Pasmem Zgórskim.
2. Przeważająca część miasta leży w lokalnej kotlinie, którą wyznaczają:
 od północy pasmo Masłowskie ze wzniesieniem do 317 m n.p.m.  góra Buk w rejonie
Skrzetli,
 od wschodu wododział rzek Lubrzanki i Silnicy z lokalnymi wzniesieniami w rejonie
Szydłówka (310 m npm) i Zagórza (315 m n.p.m.),
 od południa pasmo Posłowickie i Dymińskie z partiami grzbietowymi, ukształtowanymi na
poziomie 338 - 408 m npm (góra Telegraf),
 od zachodu lokalny wododział zlewni rzek Silnicy i Sufragańca, lewobrzeżnych
dopływów rzeki Bobrzy, z wzniesieniem Bruszni (309 m n.p.m.), Karczówki i dzielnicy
Czarnów – stacja Kielce Herbskie (do 303 m n.p.m.),
 przez obszar miasta przebiega Pasmo Kadzielniańskie: 295 m npm - Skałka Geologów
i 340 m npm – Góra Karczówka.
3. Kotlina, której oś wyznacza dolina rzeki Silnicy, ukształtowana jest na rzędnych 200-240 m npm.
Ogólny spadek terenu w obrębie doliny zaznacza się w kierunku południowo-zachodnim, tj. zgodnie
z biegiem rzeki. Ukształtowanie topograficzne miasta wykazuje cechy położenia depresyjnego, co
rzutuje na naturalny system przewietrzania miasta. Swobodny przepływ powietrza atmosferycznego
w kierunku naturalnego spadku terenu (SW) ograniczony jest linią wzniesień G. Brusznia – Pasmo
Posłowickie, które rozcięte jest jedynie wąskim przełomem rzeki Bobrzy w Słowiku (przedwojenna
miejscowość uzdrowiskowa).
4. Kielce graniczą z następującymi gminami: od północy: Miedziana Góra, Masłów, od południa:
Morawica, Sitkówka-Nowiny, od wschodu: Masłów, Górno, Daleszyce, od zachodu: SitkówkaNowiny, Piekoszów.
1.2. Budowa geologiczna
1. Miasto położone jest:
 na zachodnim krańcu Doliny Kielecko–Łagowskiej, rozdzielającej Góry Świętokrzyskie
na część północną i południową;
 w obrębie trzonu paleozoicznego Gór Świętokrzyskich, zbudowanego z osadowych skał
paleozoicznych, tworzących centralną część antyklinorium świętokrzyskiego.
Występują tu fragmenty trzech dużych regionalnych jednostek geologiczno strukturalnych:
łysogórskiej, strefy przejściowej kielecko–łagowskiej oraz dymińsko–klimontowskiej.
Powstały one w wyniku deformacji kaledońsko–waryscyjskich oraz blokowej tektoniki
alpejskiej. Są to elementy strukturalne złożone i genetycznie różnorodne, zbudowane ze skał
staro i młodo – paleozoicznych.
Głównymi jednostkami fałdowymi wyróżniającymi się na omawianym obszarze, począwszy
od północy w kierunku południowym są: antyklina łysogórska, synklina kielecka, antyklina
dymińska i synklina bolechowicka. Wymienione jednostki mają przebieg zbliżony do
równoleżnikowego, dzieląc się na szereg drugorzędnych elementów fałdowych.
Zróżnicowanie morfologiczne terenu miasta związane jest z budową geologiczną starszego
5
Program ochrony środowiska dla miasta Kielce
podłoża, jego tektoniką, działalnością erozyjną i akumulacyjną lądolodu oraz procesami
denudacyjnymi rzek i erozją, zachodzącymi również współcześnie.
2. W obrębie miasta występują pasma i grzbiety:
 Pasmo Kadzielniańskie z istniejącym rezerwatem geologicznym „Kadzielnia" (otoczonym
dawnym wyrobiskiem górniczym) oraz rezerwatem krajobrazowym „Karczówka",
 Pasma Dymińskie, Posłowickie oraz fragment Pasma Zgórskiego porośnięte lasami
bukowo–jodłowymi,
 zachodnia część Grzbietu Szydłówkowskiego,
 na północy miasto sięga do zalesionego Pasma Dąbrowskiego.
Równolegle do wzniesień Pasma Masłowskiego przebiegają doliny strukturalne, utworzone na
wychodniach skał mniej odpornych, jak łupki i wapienie margliste. Od Kajetanowa
w kierunku wschodnim biegnie Dolina Wilkowska, z której bierze początek rzeka Lubrzanka.
W południowo-zachodniej części tej doliny wypływa również rzeka Silnica wpadająca
w południowo-zachodniej części miasta do rzeki Bobrzy. Poprzecznie do ciągów wzniesień
płynie w kierunku Bobrzy rzeka Sufraganiec. Na południe od wzniesień ciągnących się od
Miedzianej Góry do Dąbrowy, biegnie dolina wyerodowana w wapieniach dewońskich i
łupkach karbońskich. Równolegle, od strony południowej zaznacza się niższe pasmo Wzgórz
Szydłówkowskich, z najwyższym wzniesieniem Świnia Góra (346 m npm.). Na zboczach
pasm wzniesień i wzgórz zaznaczają się niekiedy załomy i stoki erozyjne, szczególnie
wyraziste w partiach szczytowych w Paśmie Zgórsko–Posłowicko–Dymińskim. Powierzchnie
denudacyjne występują również na wychodniach skał przedczwartorzędowych; są to obszary o
znacznych spłaszczeniach, na których w drobnych zagłębieniach odbywa się sedymentacja
zmywanego przez opady atmosferyczne materiału z sąsiadujących wzniesień. Pokrywy
osadów wodnolodowcowych, najczęściej w formie piasków, rozciągają się na dużych
przestrzeniach, głównie w obrębie dolin.
Tarasy akumulacyjno–erozyjne występują w dolinach rzecznych, szczególnie w dolnych
odcinkach dolin rzek Bobrzy i Lubrzanki. Powstały one przez zasypanie dolin osadami
piaszczystymi, rzecznymi i deluwialnymi, pochodzącymi z rozmycia starszych osadów wodno
– lodowcowych zlodowacenia południowo–polskiego. Późniejsza erozja i denudacja
spowodowały rozczłonkowanie i częściowe usunięcie pokryw tarasowych. Zachowały się one
we wschodnim zboczu doliny rzeki Lubrzanki k./Cedzyny oraz w dolinie rzeki Bobrzy
k./Szczukowskich Górek, Białogonu i Zalesia.
3. Duże zmiany w rzeźbie terenu wystąpiły w wyniku odkrywkowej eksploatacji kopalin: rud
metali oraz surowców skalnych. Powstały głębokie kamieniołomy i hałdy urobku
kopalnianego lub odpadów przemysłowych. W granicach miasta eksploatacja kopalin została
zaniechana, a dawne kamieniołomy – Kadzielnia i Ślichowice częściowo zagospodarowano.
4. W ostatnich latach notuje się nowe zjawisko w zakresie zmian naturalnej rzeźby terenu.
Rozwój budownictwa powoduje przemieszczanie dużych ilości odpadowych mas ziemnych
i usypywanie z nich tarasów i nawierzchni nowych działek budowlanych na terenach dolin
rzecznych – zwłaszcza Silnicy i Sufragańca.
We współczesnych badaniach geologicznych obszaru świętokrzyskiego, zwraca się uwagę na
przejawy aktywności tektonicznej w Dolinie Kielecko-Łagowskiej, mającej wpływ na układ sieci
wodnej. Aktywizowane są neotektonicznie, paleozoiczne jednostki blokowo-fałdowe zarówno
w synklinie kieleckiej, jak i w antyklinie dymińskiej, w granicach miasta.
1.3. Warunki klimatyczne
1. Miasto znajduje się w wyżynnym regionie klimatycznym śląsko–małopolskim, krainie Gór
Świętokrzyskich. Warunki topoklimatyczne Kielc:
 średnioroczna temperatura powietrza 7,0°C,
 najcieplejszy miesiąc lipiec – śr. temp. 17,2°C (17,9°C w sierpniu 1997 r.),
6
Program ochrony środowiska dla miasta Kielce








najzimniejszy miesiąc styczeń – śr. temp. – 5,2°C (w styczniu 1997 r.),
okres wegetacji 265 dni,
wilgotność względna powietrza 80%,
wysokość opadów 724 mm, (657 mm w 1997 r.),
najwięcej w lipcu 96 mm, (198 mm w lipcu 1997 r.),
najmniej w październiku – 34 mm (8,2 mm w styczniu 1997 r.),
burze: 23 dni w roku,
pokrywa śnieżna zalega przez 86 dni.
2. Kierunki i rozkład wiatrów w ciągu roku modelowane są ogólną cyrkulacją powietrza
atmosferycznego, oraz topografią terenu:
 przeważają:
– wiatry zachodnie 16,5% (V=3,3 m/s),
– z kierunku południowego 12,5%,
– południowo–wschodniego 12,9%, (V=3,l m/s),
 najrzadsze są wiatry z kierunku północnego 4,1%.
 cisze stanowią ok.. 15,8% w skali roku,
3. Średnie roczne nasłonecznienie wynosi 4,44,5 godzin dziennie.
4. Klimat Kielc cechują parametry charakterystyczne dla obszarów wyżynnych śląskomałopolskiego regjonu klimatycznego, którego część stanowią Góry Świętokrzyskie.
Przedstawiane dane meteorologiczne dla m. Kielce są ustalane na podstawie wieloletnich
badań prowadzonych w stacji Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Sukowie na
wys. 260 m n.p.m. Z uwagi na odległość ok. 8 km od miasta i położenie w obrębie
pozamiejskim i otwartym, parametry te nie odzwierciedlają specyfiki mikroklimatu Kielc.
Przykładowo: w zakresie wielkości opadów: średnioroczny opad w 1998 r. w Sukowie
wynosił 776 mm, a mierzony w Kielcach – 826,6 mm. Podobnie w zakresie
średniomiesięcznych temperatur czy kierunków i rozkładu wiatrów.
5. Kierunki i ruchy mas powietrza w Kielcach są modelowane ogólną cyrkulacją powietrza
w obszarze wyżynnym (czyli całym regionie) jak i topografią terenu, co przy deniwelacjach
(240408 m n.p.m.) ~168 m n.p.m. i zabudowie miasta, stwarza lokalny mikroklimat.
Udokumentowały to liczne prace wykonane w Akademii Świętokrzyskiej i innych
placówkach (np. „Ocena tendencji zmian warunków bioklimatycznych w Kielcach”
w zakresie topoklimatu i bioklimatu różnych obszarów miasta). Prace te powinny być
kontynuowane, głównie ze względu na zagrożenie powodziowe w dolinie Silnicy (ważny jest
bieżący i aktualny komunikat meteorologiczny, w zakresie spodziewanej wysokości opadów).
6. Ocena terenów pod zabudowę w aspekcie warunków klimatycznych:
 tereny bardzo dobre o ekspozycji: południowej, południowo-zachodniej i południowowschodniej: Karczówka, Na Stoku, Świętokrzyskie, na wschód od Szydłówka,
południowe zbocza pasma Zgórskiego, Posłowickiego oraz Dymińskiego,
 tereny dobre dla obszarów płaskich, na których występuje większa część Kielc,
 tereny mało korzystne na zboczach o dużym nachyleniu i ekspozycji północnej,
 tereny skontrastowane z uwagi na naturalne czynniki klimatyczne w obszarze
zabudowanym, zwiększone zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego oraz gorszy
klimat akustyczny,
 tereny zalesione nadające się do rekreacji,
 tereny dolin rzecznych o płytkim występowaniu wód gruntowych nie nadające się pod
stałą zabudowę osiedleńczą i lokalizację miejsc wypoczynku.
7
Program ochrony środowiska dla miasta Kielce
1.4. Zasoby przyrody i walory krajobrazowe
1. System przyrodniczy miasta Kielce ma układ pierścieniowo-pasmowy, przy czym układ
zieleni miejskiej charakteryzuje się strukturą pasmowo–klinową. Na układ pierścieniowo–
pasmowy składają się: pierścień otaczających miasto terenów otwartych w postaci zieleni
wysokiej i korytarze ekologiczne, będące dolinami rzek łączącymi duże obszary terenów
zielonych z zielenią wewnątrzosiedlową oraz terenami zieleni miejskiej. Elementem łączącym
pierścienie i pasma są zbiorowiska zieleni pól i łąk.
Pierścienie stanowią:
 Chęcińsko-Kielecki Park Krajobrazowy,
 Podkielecki Obszar Chronionego Krajobrazu.
Pasma omawianego układu tworzą korytarze ekologiczne dolin rzek:
 Bobrzy z Sufragańcem,
 Silnicy na odcinku górnym i dolnym,
 Lubrzanki.
2. Na zieleń miejską składają się:
 parki miejskie,
 parki osiedlowe,
 zielone skwery,
 zazielenione ciągi przyuliczne,
 tereny ogródków działkowych,
 zieleń cmentarna,
 system terenów rekreacyjnych wzdłuż Silnicy na odcinku od Zalewu do rezerwatu
„Kadzielnia”,
 tereny niezagospodarowane stanowiące tzw. zieleń nieurządzoną,
 zieleń towarzysząca zabudowie jednorodzinnej, wielorodzinnej i innym obiektom
usługowym,
 kompozycje zieleni przy AGROCENTRACH, stanowiących wzorce dla kształtowania
kierunków urządzania zieleni.
3. Położenie Kielc w terenie pagórkowatym i górzystym, pod względem krajobrazowym pozwala
zaliczyć je do najkorzystniej położonych miast w kraju. W jego granicach znajdują się ochronne
lasy jodłowo–bukowe typu regla dolnego, kilka oznakowanych tras turystycznych oraz
rezerwaty przyrody: Kadzielnia, Karczówka, Ślichowice, Biesak–Białogon oraz Wietrznia.
W bezpośrednim sąsiedztwie miasta położony jest leśny rezerwat Sufraganiec.
4. Za główny walor krajobrazowy Kielc i jednocześnie główny wyróżnik przestrzenny miasta,
uznać należy ekspozycje pasm wzgórz zorientowanych równoleżnikowo, wokół których
(w dolinach między nimi) następuje rozwój miasta – idąc od północy:
 fałd Kielecki,
 fałd Dąbrowy i Wzgórza Szydłówkowskie,
 Skałkowe Pasmo Kadzielniańskie (góry Stokowa, Brusznia, Grabina, Dalnia, Karczówka,
Kadzielnia, Psie Górki, Wietrznia i Międzygórze),
 wzgórze Zamkowe oraz pasmo gór Posłowickich i Dymińskich.
5. Zewnętrzny krajobraz miasta kształtują wspomniane wyżej pasma wzgórz. O krajobrazie
wewnętrznym miasta i jego unikatowym charakterze stanowią głównie naturalne i częściowo
przekształcone kulturowo pozostałości pasma Kadzielniańskiego, z górami: Stokową,
Brusznią, Grabiną, Dalnią, Karczówką, Kadzielnią, Wzgórzem Centralnym, Psimi Górkami,
Wietrznią i Międzygórzem, nie licząc w całości ukształtowanego przez człowieka obszaru
kulturowego śródmieścia.
8
Program ochrony środowiska dla miasta Kielce
1.5. Demografia i procesy społeczne
1.5.1. Liczba ludności
1. W Studium uwarunkowań i kierunków m. Kielce z 2000 r. przyjęto dwie wersje prognoz
demograficznych wg GUS 2000 - 2020. Prognozy te zamieszczone są w tab.1.1. na tle
rzeczywistej liczby ludności w 2002 r. a zmiany zaludnienia dla wybranych lat: 1939, 1945,
1962, 1964, 19752002. Liczbę mieszkańców wg danych rzeczywistych i prognozowanych
przedstawiono równolegle na wykresach słupkowych dla zobrazowania trendów liczebności
ludności Kielc.
Tab. 1.1
Zmiany w zaludnieniu Kielc w wybranych latach
prognozowane
Ludność dane
Kielc faktyczne wersja I wersja II
1939
1945
1962
1964
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2005



71 580
53 662
89 800
103 000
151 185
156 936
162 127
164 643
181 000
185 307
188 822
192 487
196 955
200 497
203 340
205 885
208 102
211 077
213 012
214 202
215 005
213 651
214 086
213 782
213 777
213 748
212 596
212 383
211 727
210 956
210 266
211 810
Wykres 1
Liczba mieszkańców Kielc w latach 19392002
z prognozą do 2020
wersja I
Wykres 2
Liczba mieszkańców Kielc w latach 19392002
z prognozą do 2020
wersja II
214 400
214 400
216 300
218 800
2010
218 700
224 900
2015
2020
219 900
219 500
229 600
233 200
źródła informacji: roczniki statystyczne województwa kieleckiego za lata 19751998, woj. świętokrzyskiego
19892002 r.
materiały własne za lata 19391945
„Studium Uwarunkowań i Kierunków Rozwoju” prognoza GUS na lata 20002020, wersja I i II, 2000 r.
9
Program ochrony środowiska dla miasta Kielce
Prognozy w wersji 1 i 2 dla lat 20002020 można uznać za optymistyczne, wobec
rzeczywistych trendów spadku liczby ludności Kielc w okresie 1992 2002.
2. Dane statystyczne jednoznacznie wskazują, że do roku 1990 saldo migracji pozostawało na
poziomie dodatnim, a ujemne wielkości salda notuje się od 1995 r. Wynik ten jest
konsekwencją przemian społeczno ekonomicznych, które spowodowały odpływ ludności
z miasta, podobnie jak w województwie świętokrzyskim.
3. W prognozie sporządzonej przez Akademię Świętokrzyską nt. „Struktura regionalna Polski
w świetle powiązań migracyjnych miasta” Witold Wilczyński KTN nr 4-2000 przedstawiono
mniej optymistyczną wersję. W oparciu o liczbę ludności ze styczniu 1997 r. (213 700
mieszkańców) dokonano prognozy migracyjnej pomiędzy 49 miastami wojewódzkimi (przed
reformą administracyjną), określając współczynnik metropolitarności. Z badań tych wynika,
że Kielce mają współczynnik  0,375, a porównywalny ludnościowo Toruń +0,451. Wynik
dodatni uzyskało 14 miast, w tym: Warszawa + 0,837, Opole + 0,090. Wynik tej analizy
potwierdza występowanie migracji ludności z Kielc na kierunku Kraków, Katowice oraz,
w mniejszym stopniu, do Warszawy.
4. W prognozie wojewódzkiej uzyskano podobne rezultaty i sformułowano wniosek o „drenażu
kadry wykształconej do lat 24, w tym z wyższym i średnim wykształceniem” i ujemnym
wpływie braku tej kadry na aktywność gospodarczą w procesie urbanizacji ekonomicznej.
Potwierdza to tezę, że do pełnienia funkcji ośrodka regionalnego Kielce powinny dochodzić
po zahamowaniu niekorzystnego zjawiska migracji ludności poza województwo.
5. Ruchy migracyjne miały kilka faz:
 początek lat 90 to emigracja zagraniczna i powrót tzw. „dwuzawodowców” na wieś
w obrębie województwa,
 stworzenie przez gminy sąsiednie dobrego „klimatu budowlanego”, który zapoczątkował
zjawisko znane z USA i Europy - odpływu bogatej klienteli do gmin: Masłów, Miedziana
Góra, Morawica, Piekoszów i Sitkówka-Nowiny.
6. Pełna ocena zjawiska migracji wskazuje, że generalnie ma ona wymiar wojewódzki, co
świadczy o silnych więziach z miejscem pierwotnego osiedlenia (pochodzenia).
Podstawowym wnioskiem analizy demograficznej przeprowadzonej bez pełnej charakterystyki
strukturalnej jest potrzeba przeprowadzenia aktualizacji prognozy demograficznej. Dane
ludnościowe są bowiem podstawowym wskaźnikiem do obliczeń m.in.: zapotrzebowania na
wodę, ścieki, ilość odpadów, szkół, itd.
1.5.2. Struktura ludności
1. Wg danych Rocznika statystycznego województwa świętokrzyskiego (stan na 31.12.2002 r.):
 liczba ludności w Kielcach wynosiła ogółem 211 810, w tym:
– 100 648 mężczyzn
– 111 162 kobiet,
 na każdych 100 mężczyzn przypadało 100,4 kobiet,
 gęstość zaludnienia 1 136,1 na km2.
2. Struktura wiekowa ludności w 2002 r. przy ogólnej liczbie 211 810

04 lat – 8 379

59 lat – 9 800

914 lat – 12 780
 1519 lat – 17 363
 2024 lat – 19 853
 2529 lat – 17 436
10
Program ochrony środowiska dla miasta Kielce
 3039 lat – 26787
 4049 lat – 34 192
 5059 lat – 30 438
 6064 lat – 9 320
Najwięcej, 16,1% ogółu mieszkańców, stanowi grupa wiekowa 4049 lat, najmniej – 3,9% grupa wiekowa 04 lat.
Tab. 1.2. Struktura wiekowa ludności Kielc w 2002 r.
Ludność
1
liczba ogółem
w tym kobiety
Liczba ludności w wieku
przedprodukcyjnym
produkcyjnym
poprodukcyjnym
2
3
4
40 607
19855
140 431
70 620
30 772
20 687
razem
5
211 810
111 162
Z powyższego zestawienia wynika, że na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada 50,8
osób w wieku nieprodukcyjnym
3. Ruch naturalny ludności:
 małżeństwa – 1153,
 urodzenia – 1649,
 zgony
– 1686, w tym niemowlęta 9,
 przyrost naturalny –37
 przyrost naturalny na 1000 ludności – 0,2
4. Migracja ludności:
 napływ (zameldowania na pobyt stały):
1353
 odpływ (wymeldowania z pobytu stałego): 2337
 saldo migracji (ogółem): –984
 saldo migracji na 1000 ludności –4,6
5. Struktura zawodowa mieszkańców
 pracujący w gospodarce narodowej
 rolnictwo i łowiectwo
 przemysł
 budownictwo
 handel i naprawy
 transport i gospodarka magazynowa
 edukacja
 ochrona zdrowia i opieka społeczna
65 804, w tym kobiety 32848
201
15 178
5 642
9 169
4 736
7 183
7 915
6. Zatrudnienie i wynagrodzenie w gospodarce narodowej:
 przeciętne zatrudnienie w osobach
67 067
 przeciętne miesięczne wynagrodzenie
2 154,27 zł brutto
7. Bezrobotni zarejestrowani wg wieku:
 bezrobotni ogółem:
 bezrobotni w wieku 24 lata i mniej
 bezrobotni w wieku 25  34
 bezrobotni w wieku 35  44
 bezrobotni w wieku 45  54
 bezrobotni w wieku 55 i więcej
17 292
4 042
4 682
3 949
4 108
529
11
Program ochrony środowiska dla miasta Kielce
Największą grupę stanowią bezrobotni w sile wieku produkcyjnego tj. 2534 lata, co stanowi
27%; grupę najmniej liczną stanowią bezrobotni w grupie wiekowej55 i więcej lat tj. 3,05%.
Bezrobotni wg poziomu wykształcenia:
 bezrobotni z wyższym wykształceniem stanowią 12,2 %;
 średnim zawodowym stanowią 29,6 %;
 najmniej liczną grupę zawodową stanowią bezrobotni ze średnim ogólnym
wykształceniem 8,4 %.
1.6. Gospodarka
1.6.1. Przemysł i rzemiosło
1. W latach 19701980 dominował przemysł metalowy i branże specjalistyczne, w tym:
 Fabryka Samochodów Specjalizowanych „SHL” S.A.
 „NSK” ISKRA
 „Chemar” S.A.
 Kielecka Fabryka Pomp „Białogon”
 Centrum Produkcyjne Pneumatyki „PREMA” S.A.
 Fabryka Maszyn Pralniczych „PRAMA”
2. W branży spożywczej dominują Zakłady Mięsne S.A., Zakłady Zbożowo - Młynarskie „PZZ”,
Przedsiębiorstwo Przemysłu Chłodniczego S.A., Browar „Belgia” Sp. z o.o.
3. W innych branżach dominuje Elektrociepłownia Kielce S.A., a w zakresie produkcji tektury
i opakowań „David Smith” Kielce S.A. Przemysł metalurgiczny, głównie bazujący na
produkcji dla celów obronnych, przeżywa regres, o czym świadczy lawinowy spadek
zatrudnienia w dawnych zakładach przemysłu metalowego.
4. Rzemiosło skupiające ok. 650 zakładów, prowadzi działalność usługową i produkcyjną
w 1340 specjalnościach; stanowi to około 20% ogólnej liczby zakładów na terenie miasta.
1.6.2. Rolnictwo
1. Rolnictwo w Kielcach i terenach przyległych ma charakter marginalny, chociaż historycznie
było to właśnie miasto rolników i eksploatatorów surowców mineralnych.
2. Aktualnie użytki gruntowe zajmują:
 grunty orne – 2 979 ha (27,22%),
 sady
–
74 ha (0,68%),
 łąki
– 631 ha (5,77%),
 pastwiska – 381 ha (3,48%),
 nieużytki –
84 ha (0,77%).
3. Rolników posiadających gospodarstwa rolne o powierzchni powyżej 1 ha jest ok. 1054.
4. Dominuje uprawa zbóż i ziemniaków oraz hodowla bydła, trzody chlewnej i drobiu.
5. W chwili obecnej prawie połowę gruntów rolnych stanowią odłogi. Zjawisko to (niekorzystne
rolniczo) jest korzystne dla retencji wodnej w dolinach rzek - zmniejsza się zanieczyszczenie
środowiska wodnego, spowodowanego przez stosowane w rolnictwie nawozy i środki ochrony
roślin.
6. Grunty rolne są także przekształcane na działki budowlane i zajmowane pod przemysł.
12
Program ochrony środowiska dla miasta Kielce
1.6.3. Usługi
1. Ostatni okres cechuje silny rozwój i koncentracja usług w postaci centrów handlowych,
banków, hoteli oraz instytucji z otoczenia biznesu, w tym na szczególną uwagę zasługują:
 Centrum Targowe Kielce Sp. z o.o. zajmuje się organizacją krajowych
i międzynarodowych targów i wystaw gospodarczych. Z racji ilości i branżowości imprez
targowych, Centrum wyrasta na drugi ośrodek w kraju po Targach Poznańskich,
 Centrum Handlu Hurtowego ukształtowało się w dzielnicy Niewachlów z funkcjonującym
Centrum Zaopatrzenia Makro Cash and Carry.
2. Intensywnie rozwija się sieć hoteli i pensjonatów, zapewniających obsługę systematycznie
wzrastającego ruchu turystycznego i targowego.
1.6.4. Budownictwo
1. Z początkiem lat 90-tych powstały i rozwinęły się ponadregionalne firmy budowlane:
 EXBUD S.A. – wielobranżowy potentat w zakresie projektowania, produkcji i stolarki
materiałów budowlanych oraz wykonawstwa,
 Mitex S.A. – Usługi budowlano – montażowe,
 „PiaPiasecki” – generalne wykonawstwo budowlane, konserwacja zabytków,
 Przesiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego BICK S.A. – produkcja, usługi budowlane,
handel materiałami,
 Kieleckie Przedsiębiorstwo Robót Montażowych S.A. wchodzące w skład koncernu
EXBUD S.A.
2. W końcu lat 90-tych, a na początku 2000 r., zaznaczył się wyraźny spadek działalności tych
firm z uwagi na przekształcenia własnościowe i ograniczenie ekspansji na rynki budowlane
dużych miast (Warszawa) oraz wzrastającą konkurencję firm zagranicznych.
3. Świadectwem upadku branży budowlanej w Kielcach jest ocena struktury zatrudnienia
w latach 19802000 r. podana w tab. 1.4.
1.6.5. Transport i komunikacja
1. Miasto Kielce posiada rozwiniętą sieć powiązań drogowych zewnętrznych i tranzytowych.
Podstawowy układ tras komunikacyjnych Kielcach jest ukształtowany i utrwalony w około
8085%; oparty jest na trzech drogach krajowych [7, 74, 73]. Układ ten tworzą ulice główne
stanowiące dwa wzajemnie prostopadłe wiązki ciągów komunikacyjnych o przebiegu: wschód
– zachód i północ – południe. Ukształtowany w ten sposób schemat krzyżowo–pasmowy,
umożliwia przejmowanie narastającego ruchu przez trasy równoległe, zastępcze.
2. Sieć dróg publicznych w mieście liczyła wg stanu na 1999 r. – 371,55 km w tym:
 drogi krajowe
- 23,12 km,
 drogi wojewódzkie - 25,50 km,
 drogi powiatowe
- 114,51 km,
 drogi gminne
- 223,94 km.
Nawierzchnię twardą posiadało 73,42% dróg, nieulepszoną 6,6%, a gruntową 20,27%.
3. Miasto posiada dobrze rozwinięty podsystem miejskiej komunikacji zbiorowej, której
głównym ogniwem jest Miejski Zakład Komunikacji, zapewniający jednocześnie komunikację
z sąsiednimi gminami. Łączna długość tras komunikacyjnych MZK wynosi 658 km, co daje
wskaźnik 3,07 km na 1000 mieszkańców. Przewozy realizowane przez innych przewoźników
w mieście tj. PKS, PKP i prywatnych busów – mają wymiar marginalny. Ogółem przewozy
13
Program ochrony środowiska dla miasta Kielce
dobowe szacuje się na 212 000 pasażerów (211 810 ludność – stan na 31.12.2002 r.).
Zapewniona jest gęstość sieci w mieście i bezprzesiadkowe połączenia z centrum, dworcami
PKS i PKP oraz terenami uprzemysłowionymi; relacja Białogon–Piaski, ma zapewnioną
łączność kolejową.
4. Ruch ciężarowy związany jest głównie z wywozem materiałów sypkich, kruszyw, cementu
i wapna z zakładów wydobywczych, usytuowanych na obrzeżach Kielc. Udział ruchu
ciężarowego w całości ruchu kołowego jest zmienny – zależny od lokalizacji trasy
i przyległego zainwestowania. Brak wyznaczonych w mieście tras przejazdowych i parkingów
na obrzeżach miasta.
5. Podsystem komunikacji kolejowej w ruchu pasażerskim funkcjonuje niezależnie od
miejskiego systemu transportowego. Kolejowe połączenia mają wymiar połączeń lokalnych
i ponadregionalnych, zapewniając dogodne bezpośrednie połączenia z różnymi częściami
kraju, poszerzane w okresie ustawowych świąt i wakacji o nowe relacje. Ruch towarowy ma
istotne znaczenie z uwagi na tranzytowa trasę kolejową relacji północ – południe z
odgałęzieniami na wschód i zachód. Dominuje wywóz surowców i produktów przemysłu
skalnego i cementowo – wapienniczego z rejonu Białego Zagłębia. Ruch towarowy ma
znaczenie ekonomiczne dla regionu świętokrzyskiego.
1.7. Charakterystyka przemian społeczno-gospodarczych
na tle przemian w województwie świętokrzyskim
1. Województwo świętokrzyskie położone jest w południowo-wschodniej części Polski na
obszarze Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej i Niecki Nidziańskiej. Powierzchnia województwa
świętokrzyskiego, jednego z najmniejszych w kraju – 11 672 km2, co stanowi 3,7% obszaru
kraju (15 miejsce przed opolskim). Region zamieszkuje 1 323,7 tys. osób, co stanowi 13
miejsce przed lubelskim, opolskim i podlaskim. Na każdy km2 przypada 114 osób, przy
średniej w kraju 124 osoby. Województwo świętokrzyskie otoczone jest przez 6 województw
o dużej liczbie ludności z największymi aglomeracjami w kraju  warszawską, krakowską,
łódzką i katowicką. Odległość od stolicy województwa  Miasta Kielce  do centrum tych
aglomeracji waha się w granicach 120180 km, co stwarza dogodny układ komunikacyjny.
2. Warunki urbanizacyjne województwa świętokrzyskiego należy ocenić jako korzystne z punktu
widzenia możliwości rozwoju przedsiębiorczości, a zatem i przestrzeni ekonomicznej. Sieć
osadniczą w regionie stanowi 29 miast oraz 73 gminy z 2842 wsiami. Sieć miejska jest dobrze
rozmieszczona na całym obszarze, natomiast cechuje ją mniejsza gęstość niż w skali kraju.
Przeciętnie jedno miasto w regionie przypada na 204,5 km2, podczas gdy w Polsce 357,4 km2.
Natomiast sieć wsi charakteryzuje się większą od przeciętnej gęstością  na jedną wieś
przypada 4,1 km, a w kraju 5,5 km2. Wyniki te świadczą o wyższym stopniu urbanizacji
województwa świętokrzyskiego.
3. Województwo świętokrzyskie ma charakter przemysłoworolniczy o wysokim stopniu
koncentracji istotnych działów przemysłu. Cechą charakterystyczną jest wyraźny podział na
przemysłową północ i rolnicze południe, stanowiące zaplecze dla produkcji żywności
ekologicznej. Ośrodki miejskie skupiające największą ilość miejsc pracy w przemyśle,
znajdują się na obszarze dawnego Staropolskiego Obszaru Przemysłowego, późniejszego 
od przed wojny, tzw. Centralnego Okręgu Przemysłowego. Współczesny przemysł ma
solidne podstawy w przemyśle wydobywczym i przetwórstwie lokalnych surowców
skalnych. Zaplecze rolnicze południowej części województwa ma przyzwoite warunki
glebowe w postaci rędzin, wykształconych na bazie rozległych obszarów wychodni skał
węglanowych oraz gleb lessowych Wyżyny KieleckoSandomierskiej. Obszar ten posiada
mniejszą koncentrację przedsiębiorczości, dysponuje natomiast znaczącym potencjałem
14
Program ochrony środowiska dla miasta Kielce
ludnościowym w największych miastach i przyległych gminach. W ośrodkach tych istnieje
możliwość podejmowania różnych form przedsiębiorczości zarówno usług na rzecz
rolnictwa, jak i przedsiębiorczości pozarolniczej, ale o technologiach nieuciążliwych dla
środowiska.
4. O potencjale rozwojowym regionu decyduje jeden z podstawowych czynników, tj. czynnik
demograficzny. W roku 2000 liczba mieszkańców województwa świętokrzyskiego wyniosła
1 322,8 tys. osób, co stanowiło 3,4% mieszkańców kraju przy 3,7% udziale w powierzchni
kraju. Analiza wskaźników ludnościowych wskazuje na niekorzystne trendy procesów
demograficznych. Uwidacznia się wyraźnie wpływ transformacji ustrojowej rozpoczętej na
początku lat dziewięćdziesiątych. W województwie świętokrzyskim, podobnie jak w całym
kraju, zaznacza się wyraźny spadek naturalny, maleje liczba zawieranych małżeństw, na co ma
wpływ niska mobilność przestrzenna ludności. Wyraźną granicą demograficzną jest rok 1995,
od którego tendencje spadkowe są już czytelnie zarysowane i trend ten utrzymuje się do chwili
obecnej (2002 r.).W procesie tym uwzględniono nowy podział administracyjny kraju.
W miastach województwa świętokrzyskiego zamieszkuje tylko 45,8% ludności, podczas, gdy
w kraju wskaźnik urbanizacji jest wyższy o 16 punktów i wynosi 61,8%. Malejąca liczba
mieszkańców województwa od 1995 r. spowodowana była bardzo niskim przyrostem
naturalnym, podobnie niskim saldem migracji - napływ ludności był niższy niż odpływ poza
województwo. Kolejnym czynnikiem negatywnym jest wskaźnik przyrostu naturalnego, który
w przeliczeniu na 1000 mieszkańców wyniósł 0,13 (1998 r.), a w 2002 r.  1,3.
Istnieje silna zależność pomiędzy wielkością migracji a możliwością zatrudnienia, poziomem
bezrobocia, kondycją przemysłu i budownictwa mieszkaniowego, relacjami cen mieszkań
i wysokości dochodów w stosunku do, np. stolicy czy województw ościennych. Najbardziej
niekorzystnym i niepokojącym jest fakt, że wśród migrujących dominują ludzie młodzi
w wieku do 24 lat, którzy stanowią 48% ludności odpływowej. Z tych 48% migrujących blisko
28% to ludzie z wyższym wykształceniem, a ponad 30% migrujących legitymuje się
wykształceniem licencjackim, policealnym i średnim  nabytym w szkołach i uczelniach
w Kielcach. Układ taki można uznać za modelowy „drenaż mózgów”, mający miejsce
w dawnych krajach postkolonialnych. Na ogólną liczbę 17292 bezrobotnych mieszkańców
Kielc w 2002 r. 12,2% (2112 bezrobotnych) ma wyższe wykształcenie, a 29,6% 
wykształcenie średnie zawodowe. Udział ludności w wieku poprodukcyjnym zwiększył się z
14,8% w 1990 r. do 16,1% w 1998, a w 2002 r. wynosi 14,5%. Trend malejący uwidacznia się
przy analizie ludności w wieku przedprodukcyjnym z 30,2% w roku 1990 do 25,6% w 1998 r.
i 19,2% w 2002 r.
5. W rozwoju województwa świętokrzyskiego daje się zauważyć spektakularny upadek
przemysłu  z kieleckim na czele, a także w regionie północnym (Skarżysko Kamienna,
Końskie, Stąporków, Ostrowiec Świętokrzyski, Starachowice). Drastyczne obniżenie liczby
miejsc pracy, skala bezrobocia powyżej średniej krajowej  to widoczny efekt transformacji
przemysłu na podstawach przemysłu obronnego. W niezłej kondycji pozostał
zrestrukturyzowany przemysł wydobywczo-przetwórczy Białego Zagłębia będący w rękach
kapitału zagranicznego, podobnie jak przemysł energetyczny, którego przedstawicielem jest
Elektrownia im. T. Kościuszki w Połańcu. Upadłość grozi firmom wydobywczym: Wiśniówka
i Bukowa Góra, które nie przeszły procesu restrukturyzacyjnego. W latach 20012002
podobny los połączył sztandarowe, bo ponadregionalne firmy budowlane - budownictwa
ogólnego i przemysłowego; przejęcie kapitałowe firm EXBUD i Mitex, upadłość Piasecki
S.A., ograniczenie do minimum możliwości budowlanych w zakresie budownictwa
przemysłowego BICK S.A. Miasto Kielce, z potencjałem 1/6 ludności, mieści się dokładnie
w prognozie rozwojowej województwa świętokrzyskiego i ze wszystkimi jego
konsekwencjami:
15
Program ochrony środowiska dla miasta Kielce
niekorzystne zmiany demograficzne z uwidaczniającym się „drenażem mózgów” ludzi
niezbędnych dla dalszego rozwoju miasta regionalnego, znacznym udziałem bezrobotnych
w grupie z wyższym wykształceniem,
 spektakularny upadek podstawowych gałęzi przemysłu metalowego i specjalizowanego
(Chemar, KZWM SHL, Kielecka Fabryka Pomp), przejęcie kapitałowe ISKRY - obecnie
NSK ISKRA,
 ograniczenie funkcji rejonowych kolejnictwa przez permanentne zmiany strukturalne PKP
w stosunku do Kielc,
 upadłość lub przejęcie kapitałowe ponadregionalnych przedsiębiorstw budowlanych:
Piasecki SA (upadłość w 2003 r.], Mitex, EXBUD - Skanska.
Podane przykłady wskazują obecnie na konieczną niezbędność zracjonalizowania działań
planistycznych opartych na prognozach demograficznych i rozwojowych, nie przewidujących
ujemnej skokowej zmiany w rozwoju ekonomicznym i społecznym miasta.
Niezbędne jest podkreślenie faktu, że wszystkie prognozy z lat 19971998 wykonywane były
przed zmianą podziału administracyjnego kraju w 1998 r., który nie przewidywał kontynuacji
istnienia województwa kieleckiego, a miasta Kielce - jako stolicy województwa. Ważniejsze
prognozy mogły mieć charakter „optymistyczny” dla udokumentowania celowości
pozostawienia województwa, a Kielc jako miasta wojewódzkiego.

6. Istotny wpływ na kształtowanie przemian społeczno-ekonomicznych miały procesy migracji,
które w znaczący sposób oddziaływały na rozwój ludnościowy i przestrzenny miasta Kielce.
W aspekcie historycznym, w kształtowania się tych procesów widać wyraźnie powtarzalne
periody prosperity i upadku miasta, ważne dla kształtowania współczesnego
i perspektywicznego obrazu miasta.
7. Struktura zatrudnienia
Na podstawie danych Roczników statystycznych województwa świętokrzyskiego
przeanalizowano strukturę zatrudnienia w mieście w latach 1980  2002. Generalnie w latach
1980 2002 liczba zatrudnionych zmalała z 98622 osób do 65804, tj. o ok. 33,3%.
Tab. 1.4. Zatrudnienie w Kielcach 1980 - 2002 wg działów gospodarki narodowej
Rok
1
ogółem
2
98 622
1980
97 333
1985
99 549
1989
78 407
1991
70 194
1992
71 198
1993
75 860
1994
76 624
1995
79 860
1996
78 478
1997
79 249
1998
78 023
1999
71 644
2000
65 804
2002
Źródło: WUS Kielce.
Zatrudnienie:
w tym:
w przemyśle w budownictwie
w handlu
3
4
5
33 178
29 625
29 027
21 502
20 292
19 357
21 634
21 401
22 505
21 529
20 670
19 492
17 025
15 178
16 153
14 439
15 657
10 619
9 318
9 593
8 506
8 120
8 264
9 453
9 746
9 593
7 898
5 642
10 904
11 438
12 315
9 150
6 984
7 340
9 058
9 628
11 210
10 653
11 187
10 539
9 678
9 196
Analiza struktury zatrudnienia wskazuje na spadek zatrudnienia (głównie w wyniku likwidacji
lub restrukturyzacji wiodących zakładów):
 w przemyśle:
16
Program ochrony środowiska dla miasta Kielce
 z 33178 zatrudnionych w 1980 r. do 17025 w 2000 r. (ok. 49%),
 z 33178 zatrudnionych w 1980 r. do 15178 w 2002 r. (ok. 54%),
 w budownictwie:
 z 16153 w 1980 r. do 7898 w 2000 r. (ok. 51%),
 z 16153 w 1980 r. do 5642 w 2002 r. (ok. 65%),
 w handlu:
 z 10904 zatrudnionych w 1980 r. do 9678 w 2000 r. (ok. 11%),
 z 10904 zatrudnionych w 1980 r. do 9169 w 2002 r. (ok. 16%).
Stabilność zatrudnienia w okresie 20 lat występuje w handlu i w szeroko rozumianych
usługach. Formą usług jest również transport i gospodarka magazynowa zatrudniająca 8797
osób. Podobnie jak w województwie, nastąpił upadek firm branży metalowej (przemysłu
zbrojeniowego) i jest mało prawdopodobne jego odtworzenie w poprzednim kształcie.
Identyczna sytuacja występuje w budownictwie po upadku trzech regionalnych firm, ale tu
należy spodziewać się ekspansji firm z zewnątrz, wyłanianych w ramach przetargów
publicznych.
8. Liczba podmiotów gospodarczych w rejestrze REGON wg stanu na 31.12.2002 r. (wskaźnik
aktywności gospodarczej): ogółem 27 545, w tym:
 w sektorze publicznym
648,
 w sektorze prywatnym
- 6897,
 przedsiębiorstwa państwowe 28,
 spółdzielnie
103,
 spółki handlowe
- 1770,
 osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą - 21 516.
9. Struktura branżowa podmiotów gospodarczych: ogółem 27 545, w tym:
 przetwórstwo przemysłowe:
- 2396,
 budownictwo
- 3028,
 handel i naprawy
9808,
 transport, gospodarka magazynowa, łączność - 2118,
 obsługa nieruchomości
- 4708,
 pozostałe sekcje
- 5487.
10. Struktura zatrudnienia:
 pracujących w gospodarce narodowej ogółem 65 804, w tym:
 rolnictwo, łowiectwo:
201
(0,31%),
 przemysł:
15178 (23,06%),
 budownictwo:
5642
(8,57%),
 handel i naprawy:
9169 (13,93%),
 transport, gospodarka
magazynowa, łączność: 4736
(7,19%),
 edukacja:
7183 (10,92%),
 ochrona zdrowia:
7915 (12,03%).
11. Potencjał siły roboczej – ludność w wieku:
 przedprodukcyjnym 40607 (19,2%),
 produkcyjnym
14431 (66,3%),
 poprodukcyjnym
30772 (14,5%),
 ogółem
211810 (100%).
Bezrobotni zarejestrowani: ogółem 17292, w tym:
 kobiety:
8797,
 absolwenci:
1498,
17
Program ochrony środowiska dla miasta Kielce
 bez zasiłku:
13666.
Stopa bezrobocia 16,0 %.
12. Usługi turystyczne:
 baza noclegowa: 14 obiektów w mieście w tym:
– 9 hoteli, moteli i pensjonatów,
– 5 pozostałe obiekty i
– 44 obiekty w powiecie kieleckim, dysponujących 2814 miejscami noclegowymi,
 miejsca noclegowe: 1386 w tym:
– 605 w hotelach, motelach, pensjonatach oraz
– 781 w pozostałych obiektach,
 korzystający z noclegów (ogółem): 71982 w tym: 66528 stanowili turyści krajowi, a 5454
turyści zagraniczni.
Brak danych o zatrudnieniu w szeroko rozumianych usługach turystycznych: obsługa
hotelowa, gastronomia, przewodnicy, transport, podmioty o specjalizacji turystycznowystawienniczej.
1.8. Specyficzne cechy kierunkujące rozwój miasta
1. Na podstawie diagnozy stanu rozwojowego miasta Kielce przeprowadzono wstępną analizę
SWOT, uwzględniającą czynniki społeczno–ekonomiczne i wskazującą dla określonej
dziedziny rozwoju miasta.
 wewnętrzne mocne i słabe strony oraz
 zewnętrzne szanse i zagrożenia .
Kategorie diagnostyczne przyjęte do diagnozy:
 atut  zjawisko pozytywne z punktu widzenia możliwości kształtowania rozwoju miasta,
na występowanie którego bezpośredni wpływ ma samo miasto (mieszkańcy, instytucje,
władze samorządowe);
 słabość  zjawisko ograniczające możliwości rozwoju miasta, na które bezpośredni wpływ
ma samo miasto (mieszkańcy, instytucje, władze samorządowe;
 szansa  zjawisko korzystne z punktu widzenia możliwości kształtowania rozwoju miasta,
występowanie którego jest uwarunkowane czynnikami leżącymi poza możliwościami
bezpośredniego wpływu miasta;
 zagrożenia  zjawisko negatywne mogące stanowić przeszkodę dla rozwoju miasta,
występowanie, którego jest uwarunkowane czynnikami leżącymi poza możliwościami
bezpośredniego wpływu samego miasta.
2. Mocne strony miasta Kielce:
 wybitnie korzystne położenie geograficzne i komunikacyjne,
 dogodne połączenia drogowe i kolejowe we wszystkich kierunkach,
 atrakcyjne ukształtowanie terenu o doskonałych walorach krajobrazowych,
 nagromadzenie dóbr kultury o znacznych walorach kultury materialnej, w tym unikatowe
z zakresu historycznego górnictwa, kopalnictwa, geologii i początków wyższego
szkolnictwa geologiczno-górniczego,
 otwarty układ przestrzenny miasta na określonych kierunkach,
 duży udział powierzchni przyrodniczo cennych, terenów leśnych i zieleni urządzonej,
 korzystne warunki topoklimatyczne o znacznym zróżnicowaniu wewnątrzmiejskim,
 zakończona w obrębie miasta eksploatacja surowców mineralnych, która powodowała
powstawanie szkód górniczych, budowlanych i geologicznych, obecnie ustabilizowanych,
 występowanie wód podziemnych o dobrej jakości, nie wymagających stałego uzdatniania,
 dobrze rozwinięta sieć masowej komunikacji miejskiej, uzupełnianej transportem PKS,
prywatnym oraz transportem kolejowym,
18
Program ochrony środowiska dla miasta Kielce

funkcjonowanie silnego ośrodka badawczo-naukowego o specjalności laserowej
i pneumatyki; występowanie licznych szkół wyższych i średnich,
 mocny ośrodek rzemiosła ludowego i rzemiosła sztuk budowlanych dla rekonstrukcji,
rewaloryzacji i konserwacji zabytków,
 ponadregionalny ośrodek kultury, centrum targowe, ośrodek szkolenia wojsk ONZ,
 trwałe urządzenia infrastruktury technicznej, rezerwy terenów pod zabudowę do 2050 r.,
 rezerwy terenów pod trasy komunikacyjne,
 restrukturyzacja przemysłu i ograniczenie uciążliwości do poziomów wydajności
technicznej,
 ponadregionalne połączenia drogowe i kolejowe, w ograniczonym zakresie lotnicze,
 postępująca likwidacja obszarów o naruszonych standardach jakości środowiska,
 postępująca budowa bazy dla rozwoju turystyki, rekreacji, lecznictwa uzdrowiskowego,
w oparciu o lokalne i ponadlokalne obszary przyrody ożywionej i nieożywionej – w tym
powstanie GEOPARKU o funkcji oddziaływania krajowego i międzynarodowego,
 postępująca edukacja ekologiczna, szczególnie wśród młodego społeczeństwa miasta,
 rozwinięta baza dla rekreacji i sportów wodnych, zimowych – jako ośrodka regionalnego,
 rozwinięte usługi lecznicze, szczególnie w dziedzinie onkologii i kardiologii.
3. Słabe strony miasta Kielce:
 nie rozwiązane do końca problemy w systemie komunikacyjnym miasta, niedrożności na
skrzyżowaniach i rondach,
 mały udział zieleni towarzyszącej w obszarze śródmieścia,
 duży udział zdegradowanych terenów poprzemysłowych, szczególnie w strefie ochrony
pośredniej ujęcia wód podziemnych,
 zanieczyszczenie wód powierzchniowych, stwarzające zagrożenie dla jakości wód
podziemnych,
 zanieczyszczenie powietrza,
 naruszenie klimatu akustycznego na podstawowych ciągach komunikacyjnych miasta,
 przejazdy przez miasto transportów z materiałami niebezpiecznymi, stwarzającymi
zagrożenie dla zbiorników wód podziemnych GZWP 417 i 418,
 zmiany w lokalnych ekosystemach w dolinach rzecznych – szczególnie Silnicy,
 niska emisja – uciążliwa szczególnie w Centrum,
 wibracja i zjawiska parasejsmiczne w pobliżu szlaków kolejowych i głównych ciągów
drogowych,
 ograniczona przepustowość kanalizacji sanitarnej i deszczowej w określonych dzielnicach
miasta,
 brak docelowego rozwiązania dla odbioru i podczyszczania ścieków deszczowych
w zlewni Silnicy,
 niewystarczająco rozwinięta świadomość ekologiczna społeczeństwa Miasta,
 migracja młodych ludzi z wyższym wykształceniem do ośrodków zewnętrznych, przy
jednocześnie wysokiej stopie bezrobocia wśród ludności z wyższym i średnim
zawodowym wykształceniem,
 dezintegracja środowiska naukowego, uniemożliwiająca utworzenie Uniwersytetu.
4. Szanse rozwoju miasta Kielce:
 przystąpienie kraju do Unii Europejskiej,
 korzystna sytuacja województwa świętokrzyskiego w kontekście pomocy przedakcesyjnej
oraz szansa na uzyskanie funduszy pomocowych i strukturalnych z UE,
 wzrost gospodarczy kraju i województwa,
 usytuowanie w niszy ekologicznej pomiędzy największymi aglomeracjami: Warszawa,
Łódź, Kraków, Katowice, Lublin,
19
Program ochrony środowiska dla miasta Kielce


dogodny układ komunikacyjny i położenie względem największych aglomeracji,
posiadanie i sąsiedztwo terenów o wybitnych walorach przyrodniczych, kulturowych
i historycznych,
 sąsiedztwo terenów atrakcyjnych turystycznie, rekreacyjnie i leczniczo (uzdrowiska),
 wzrost uprawnień samorządowych w wyniku dalszej decentralizacji państwa,
 modernizacja i rozbudowa krajowych węzłów drogowych o przebiegu N-S i W-E,
 ogólnokrajowe i międzynarodowe regulacje prawne – ustawy i dyrektywy - zobowiązujące do
podniesienia jakości środowiska,
 procesy decentralizacji i demokratyzacji zarządzania środowiskiem,
 postęp naukowy, społeczny, technologiczny,
 istnienie licznych stowarzyszeń regionalnych i lokalnych pracujących na rzecz ochrony
środowiska.
5. Zagrożenia rozwoju miasta Kielce:
 napływ zanieczyszczeń z poza terenu miasta, szczególnie z Białego Zagłębia, jak również
transgranicznych ze Śląska, Czech i Bełchatowa,
 brak wystarczającej współpracy gmin w kwestiach ponadlokalnych,
 mała świadomość własnej roli mieszkańców w budowaniu przyszłości miasta,
 słaba świadomość ekologiczna społeczeństwa – szczególnie starszego pokolenia,
 prymat wąsko pojmowanych interesów ekonomicznych zagrażających środowisku,
 brak spójnych rozwiązań instytucjonalnych w zakresie ochrony środowiska.
6. Obraz przyszłościowy w polityce społecznoekonomicznej miasta Kielce:
 :w zakresie funkcjonowania przemysłu istniejącego - prowadzenie polityki wymuszania
wdrażania rozwiązań modernizacyjnych proekologicznych nie dopuszczania do przyjmowania
zleconej działalności o dużej wodo-energochłonności, z powstawaniem odpadów
niebezpiecznych, emisji pyłów czy hałasu, ścieków przemysłowych,
 wprowadzanie zakazu uruchamiania zakładów, warsztatów i przedsięwzięć naruszających
standardy jakości środowiska,
 preferowanie rozwoju „przemysłu turystycznego, rekreacyjnego i leczniczego” w oparciu o
lokalną i ponadlokalną bazę przyrodniczą; usługi rozwijające się w Kielcach stwarzają
możliwość zatrudnienia bezrobotnych, gdyż w usługach tych człowieka nie zastąpi
automatyzacja czy robotyzacja,
 usługi targowe, szkoleniowe – w tym sił militarnych krajowych i zagranicznych – mają szansę
stać się specjalnością miasta,
 preferowanie rozwoju bazy usług hotelowych, gastronomicznych, agroturystyki, sportów
wodnych i zimowych – jako, że określona baza już istnieje i ma szansę być specjalnością
ponadregionalną,
 zachowanie trwałej tendencji powiększania nakładów inwestycyjnych na ochronę środowiska
i gospodarkę wodną w mieście, które w roku 2002 przedstawiały się następująco:
 ochrona środowiska – nakłady ogółem: 11 828,4tys. zł
przy budżecie:
421 071,2 tys. zł, w tym:
dochody własne:
5 579,0 tys. zł,
z budżetu centralnego:
431,7 tys. zł,
z budżetu wojewody:
0
z zagranicy:
0
fundusze ekologiczne:
4 854,4 tys. zł,
kredyty i pożyczki krajowe:
421,5 tys. zł,
inne środki:
541,8 tys. zł,
 gospodarka wodna – nakłady ogółem: 6 158,7 tys. zł, w tym:
ujęcia i doprowadzenie wody:
5 798,2 tys. zł
zbiorniki wodne:
---------------regulacje i obwałowania rzek:
94,6 tys. zł.
20
Program ochrony środowiska dla miasta Kielce
21
Download