PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji Opracowanie: Prof. dr. hab. med. Walentyna Balwierz Klinika Onkologii i Hematologii Dziecięcej, Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie, P-A Instytut Pediatrii CM UJ Nowotwory wieku rozwojowego Rokowanie Obecnie ponad 70% nowotworów może być wyleczonych Warunki: szybkie właściwe rozpoznanie i ustalenie grupy ryzyka niezwłoczne rozpoczęcie i przeprowadzenie właściwego leczenia zapewnienie finansowania Koszty 100 000 – 1 000 000 zł/jeden pacjent Nowotwory wieku dziecięcego Występowanie Pomimo postępu, jaki dokonał się w onkologii i hematologii dziecięcej na przestrzeni ostatnich 20 lat Wśród przyczyn zgonów u dzieci powyżej pierwszego roku życia i u młodzieży, nowotwory zajmują drugie miejsce po zatruciach i wypadkach Z tego powodu stanowią nadal istotny problem w medycynie wieku rozwojowego Nowotwory wieku dziecięcego Postępowanie Postępowanie w chorobie nowotworowej obejmuje kilka etapów Podejrzenie lub wczesne rozpoznanie choroby nowotworowej Ustalenie rozpoznania i określenie zaawansowania choroby i innych ważnych czynników rokowniczych, zakwalifikowanie do odpowiedniej grupy ryzyka Zastosowanie odpowiedniego leczenia (chirurgia, chemioterapia, radioterapia, leczenie wspomagające) Sprawowanie opieki po zakończeniu leczenia choroby nowotworowej Opieka paliatywna - w przypadku braku szans na wyleczenie Nowotwory wieku rozwojowego Postępowanie Wczesne rozpoznanie lub podejrzenie Zadanie dla: wszystkich lekarzy poprzez zbieranie szczegółowego wywiadu dokładne badanie i obserwację pacjentów uświadamianie społeczeństwa o wczesnych objawach choroby nowotworowej pielęgniarek pracowników laboratoriów medycznych pacjenta/rodziców/opiekunów Nowotwory wieku rozwojowego Wczesne objawy Mogą być nie charakterystyczne, zbliżone do objawów występujących w innych schorzeniach wieku dziecięcego Zależą rodzaju nowotworu od miejsca, w którym zaczyna wzrastać guz Nowotwory wieku dziecięcego Przyczyny opóźnienia rozpoznania ze strony pacjenta/rodziców/opiekunów ze strony pracowników służby zdrowia Nowotwory wieku dziecięcego Przyczyny opóźnienia rozpoznania ze strony pacjenta/rodzica Późne zgłoszenie pacjenta do lekarza skąpe objawy przez długi czas lekceważenie istniejących objawów obawa przed rozpoznaniem choroby nowotworowej Gwałtownie rozwijające się objawy Nowotwory wieku dziecięcego Przyczyny opóźnienia rozpoznania spowodowane przez Służbę Zdrowia niestaranne zbieranie wywiadu lekceważenie stwierdzanych objawów, ich utrzymywania się i narastania pomimo zachowawczego leczenia niestaranne badanie fizykalne badanie klatki piersiowej wyłącznie osłuchiwaniem zaniechanie badania przez oglądanie, w tym oceny symetrii zaniechanie badanie brzucha ograniczenie badania WYŁĄCZNIE do stanu miejscowego Nowotwory wieku dziecięcego Przyczyny opóźnienia rozpoznania spowodowane przez Służbę Zdrowia Zbyt późne wykonanie badania radiologicznego klatki piersiowej lub USG jamy brzusznej Błędna interpretacja badań obrazowych Opóźnienie weryfikacji histopatologicznej Nieprawidłowe pobranie materiału do badania histopatologicznego Zaniechanie ponownego pobrania materiału Nowotwory wieku dziecięcego Przyczyny opóźnienia rozpoznania spowodowane przez Służbę Zdrowia Zbyt późne kierowanie pacjenta do specjalisty w dziedzinie onkologii i hematologii dziecięcej wydłuża czas do: właściwej diagnozy wdrożenia odpowiedniego leczenia zmniejsza szansę wyleczenia Możliwości i znaczenie wczesnego rozpoznawania nowotworów u dzieci i młodzieży Aby wcześnie rozpoznać nowotwór muszą być spełnione następujące warunki: Konieczna jest znajomość objawów klinicznych nowotworów występujących u dzieci i młodzieży Stwierdzenie objawów, które mogą sugerować chorobę nowotworową, wymaga niezwłocznego jej potwierdzenia lub wykluczenia Dokładne zebranie wywiadu Nie lekceważenie stwierdzanych objawów, ich utrzymywania się i narastania pomimo zachowawczego leczenia Nie można pominąć występowania w rodzinie poważnych chorób, w tym nowotworów niedoborów immunologicznych chorób metabolicznych i związanych z niestabilnością chromosomów przyczyn zgonów wśród członków rodziny Nowotwory wieku dziecięcego Wczesne rozpoznanie Dokładne badania lekarskiego w każdej sytuacji i okoliczności zgłoszenia dziecka, przyczyni się do wcześniejszego rozpoznania – przypadkowej diagnozy Wykorzystanie wszystkich metod badania fizykalnego klatki piersiowej, jamy brzusznej, głowy: oglądanie, opukiwanie, osłuchiwanie Nie ograniczanie badania WYŁĄCZNIE do stanu miejscowego Nowotwory wieku dziecięcego Wczesne rozpoznanie Wczesne kierowanie do badania radiologicznego klatki piersiowej lub USG jamy brzusznej Poprawna interpretacja badań obrazowych Wczesna weryfikacja histopatologicznych stwierdzanych Prawidłowe pobieranie materiału do badania histopatologicznego Nie zwlekanie z ponownym pobraniem materiału Nowotwory wieku dziecięcego Wczesne rozpoznanie W przypadku podejrzenia lub rozpoznania choroby nowotworowej niezwłoczne kierowanie pacjenta do ośrodka onkologii i hematologii dziecięcej szybka właściwa diagnoza niezwłoczne wdrożenie odpowiedniej terapii zwiększenie szansy na wyleczenie PRZYKŁADY OPÓŹNIEŃ W ROZPOZNANIU CHORÓB NOWOTWOROWYCH U DZIECI I MŁODZIEŻY w danym województwie Analiza przyczyn i konsekwencji