Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Siewierz
advertisement
LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ SIEWIERZ, październik 2007 r. 40-045 Katowice, ul. Astrów 10 tel. +48 32 203 30 79, fax +48 32 203 30 41 www.nizielskiborys.pl e-mail: [email protected] LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Spis treści Wstęp _____________________________________________________________________________________ 4 Pojęcie „rewitalizacja”________________________________________________________________________ 5 1.1 Zagadnienia przestrzenne_____________________________________________________________ 7 1.1.1 Lokalizacja, powierzchnia, ludność, historia ___________________________________________ 7 1.1.2 Struktura demograficzna i społeczna/trendy ____________________________________________ 9 1.1.3 Granice stref ochrony konserwatorskiej ______________________________________________ 16 1.1.4 Zagospodarowanie przestrzenne i własność nieruchomości _______________________________ 22 1.1.5 Infrastruktura techniczna__________________________________________________________ 26 1.1.6 Identyfikacja problemów__________________________________________________________ 29 1.2 Gospodarka _______________________________________________________________________ 30 1.2.1 Główni pracodawcy - struktura i trendy ______________________________________________ 30 1.2.2 Rynek pracy ___________________________________________________________________ 32 1.3 BudŜet Siewierza – analiza ___________________________________________________________ 33 1.4 Sfera społeczna ____________________________________________________________________ 34 1.4.1 Bezrobocie_____________________________________________________________________ 34 1.4.2 Mieszkania ____________________________________________________________________ 42 1.4.3 Infrastruktura oświatowa__________________________________________________________ 46 1.4.4 Bezpieczeństwo publiczne i przestępczość ____________________________________________ 47 1.4.5 Określenie grup społecznych wymagających wsparcia w ramach programu rewitalizacji ________ 51 1.4.6 Struktura organizacji pozarządowych ________________________________________________ 54 1.4.7 Identyfikacja problemów__________________________________________________________ 55 1.5 Analiza SWOT – mocnych i słabych stron ______________________________________________ 56 1.6 Nawiązanie do strategicznych dokumentów dotyczących rozwoju przestrzenno – społeczno gospodarczego Siewierza __________________________________________________________________ 59 1.6.1 Cele strategiczne Miasta i Gminy Siewierz – Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Siewierz ______ 59 1.6.2 Cele strategiczne Miasta i Gminy Siewierz - Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Siewierz ____________________________________________________________ 60 1.6.3 2 3 Zadania strategiczne Miasta i Gminy Siewierz - Plan Rozwoju Lokalnego ___________________ 60 ZałoŜenia programu Rewitalizacji __________________________________________________________ 61 2.1 Podokresy programowania___________________________________________________________ 61 2.2 Zasięg terytorialny rewitalizowanego terenu ____________________________________________ 61 2.2.1 Kryteria wyboru obszarów ________________________________________________________ 61 2.2.2 Obszary objęte Programem Rewitalizacji _____________________________________________ 62 Planowane działania rewitalizacyjne________________________________________________________ 66 3.1 Potencjalne projekty rewitalizacyjne __________________________________________________ 67 3.1.1 Działania przestrzenne (techniczno-materialne) _______________________________________ 67 3.1.2 Działania gospodarcze na obszarze rewitalizowanym ___________________________________ 68 3.1.3 Działania społeczne na obszarze rewitalizowanym _____________________________________ 68 4 Plan finansowy _________________________________________________________________________ 69 5 System wdraŜania _______________________________________________________________________ 71 URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 2 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ 6 Sposoby monitorowania, oceny i komunikacji społecznej _______________________________________ 71 6.1 System monitorowania ______________________________________________________________ 71 6.2 Ewaluacja_________________________________________________________________________ 72 6.3 Sposoby komunikacji społecznej ______________________________________________________ 72 Załącznik Nr 1 Fiszki projektowe wybranych zadań rewitalizacyjnych _________________________________ 74 Załącznik Nr 2 Obszary polityki rozwoju województwa śląskiego _____________________________________ 85 URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 3 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Wstęp Gmina Siewierz, stojąc przed kolejną perspektywą pozyskiwania funduszy na działania rewitalizacyjne, w dalszym ciągu stara się realizować ideę zarządzania poprzez planowanie strategiczne oraz operacyjne. Procesy planowania są prowadzone m.in. metodą planowania partnerskiego. Cele zrównowaŜonego rozwoju gminy osiągane są poprzez przygotowywanie projektów realizowanych z wykorzystaniem zewnętrznych źródeł finansowania, w tym środków publicznych pochodzących z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013. W 2004 r. Gmina Siewierz opracowała swój podstawowy dokument planistyczny pt.: „Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Siewierz na lata 2004 – 2015”. W 2004 r. przygotowano zgodnie z wymaganiami Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR), „Plan Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Siewierz na lata 2004 – 2006 i 2007 - 2013 ”. W 2007 r. podjęta została decyzja o opracowaniu „Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Siewierz” (LPR). Dokument ten przede wszystkim ma na celu wskazanie moŜliwości pozyskiwania środków pienięŜnych z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej (UE) w latach 2007 – 2013 – dla finansowania projektów przygotowanych zgodnie z wymaganiami poddziałania 6.2.2 Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Śląskiego na lata 2007 – 2013. Opracowanie i zatwierdzenie przez Radę Miasta w formie uchwały, „Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Siewierz”, jest warunkiem wykorzystania tychŜe środków. Ponadto niniejszy dokument ma za zadanie ukierunkować działania władz i mieszkańców na rzecz sanacji wyznaczonej części gminy. Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Siewierz” obejmuje lata 2007-2015. Proces budowania „Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Siewierz” składa się z kilku etapów: 1) Zdiagnozowanie sytuacji Siewierza jako podstawowej bazy danych o Siewierzu dla uczestników procesu planowania (por. rozdział pt. „Charakterystyka obecnej sytuacji w Siewierzu”). 2) Edycje warsztatów z udziałem mieszkańców. W ich trakcie zostały określone wszelkie ustalenia dotyczące procesu rewitalizacji, potwierdzone granice obszarów rewitalizacji i kierunki wyboru działań do programu rewitalizacji. 3) Budowa planu działań na obszarze rewitalizowanym w latach 2007 - 2015 (i w latach następnych) oraz planu finansowego realizacji rewitalizacji. 4) Określenie formy zarządzania „Lokalnym Programem Rewitalizacji dla Gminy Siewierz”, sposobów monitorowania, oceny i komunikacji społecznej. 5) Uchwalenie przez Radę Miejską „Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Siewierz”. Do wykonania niniejszego dokumentu wykorzystano m.in.: 1) materiały źródłowe oraz informacje udostępnione przez Urząd Miasta i Gminy Siewierz, 2) zebrane i zanalizowane przez autorów niniejszego opracowania materiały, m.in. z Głównego Urzędu Statystycznego, Wojewódzkiego Urzędu Pracy, Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, 3) informacje odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego, 4) strategiczne krajowe dokumenty. Opracowanie „Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Siewierz” było zrealizowane metodą planowania partnerskiego. Brali w nim udział przedstawiciele władz miasta oraz pracownicy samorządowi, przedsiębiorcy, przedstawiciele organizacji pozarządowych, lokalni liderzy. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 4 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Pojęcie „rewitalizacja” Zgodnie ze Wielkim Słownikiem Wyrazów Obcych PWN (2005 r.), słowo „rewitalizacja”, pochodzące od łacińskiego słowa vitalis – Ŝywotny, Ŝyciodajny, oznacza odbudowę i odnowę zniszczonych budynków lub dzielnic miasta, mającą na względzie potrzeby mieszkańców. Celem rewitalizacji obszarów zdegradowanych jest wielofunkcyjne wykorzystanie zdegradowanych obszarów. W ramach poddziałania prowadzona będzie rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich, poprzemysłowych i powojskowych. Rewitalizacja powyŜszych obszarów przyczyni się m. in. do nadania nowych funkcji gospodarczych, edukacyjnych, turystycznych, rekreacyjnych, społecznych i kulturalnych obiektom poprzemysłowym i powojskowym. Będzie obejmowała takŜe uzupełnienie istniejącej zabudowy oraz przygotowanie terenów inwestycyjnych z dostępem do krajowej lub międzynarodowej sieci drogowej. Uzupełnieniem tych działań zmierzających do kompleksowej rewitalizacji obszarów zdegradowanych, będą równieŜ inwestycje w zakresie tkanki mieszkaniowej. REWITALIZACJA Działanie skupione na zdegradowanym obiekcie i obszarze, którego celem jest przywrócenie jego pierwotnego stanu i funkcji, bądź teŜ znalezienie dla niego nowego zastosowania i doprowadzenie do stanu, w którym obiekt ten staje się wartościowy i funkcjonalny. Rewitalizacja jest pojęciem stosowanym najczęściej w odniesieniu do części miasta lub zespołu obiektów budowlanych, które w wyniku przemian gospodarczych, społecznych, ekonomicznych i innych, utraciły częściowo swoją pierwotną funkcję i przeznaczenie. Rewitalizacja jest w tym znaczeniu zespołem działań z zakresu budownictwa, planowania przestrzennego, ekonomii i polityki społecznej, których celem jest doprowadzenie do oŜywienia, poprawy funkcjonalności, estetyki, wygody uŜytkowania i jakości Ŝycia w rewitalizowanym zespole. definicja podana w Podręczniku WdraŜania Regionalnego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Województwa Śląskiego, źródło: http://rpo.silesia-region.pl/ URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 5 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Siewierski rynek – serce obszaru rewitalizowanego. Obszar wymaga pilnych działań rewitalizacyjnych. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 6 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ 1.1 Zagadnienia przestrzenne 1.1.1 Lokalizacja, powierzchnia, ludność, historia Siewierz opatrzony jest identyfikatorem terytorialnym gminy o numerze 2401073; (Siewierz - miasto: 1 2401074, Siewierz - obszar wiejski 2401075). Siedzibą gminy jest miasto Siewierz. W skład gminy wchodzi miasto Siewierz i sołectwa. Według Statutu Gminy Siewierz na terenie gminy funkcjonuje 10 jednostek pomocniczych (sołectw): Brudzowice, Dziewki, Gołuchowie, Leśniaki, Nowa Wioska, Podwarpie, Tuliszów, WaręŜyn, Wojkowice Kościelne, śelisławice. Siewierz połoŜony jest w powiecie będzińskim, w północnej części województwa śląskiego (subregion centralny, centralny obszar metropolitarny), w pobliŜu granicy z województwem małopolskim. Miasto 2, 2 i Gmina Siewierz obejmuje powierzchnię 115 km z czego miasto zajmuje powierzchnię 39 km , a 2 sołectwa 76 km . Według danych zawartych na miejskim portalu internetowym na dzień 31 grudnia 2006 r. gmina liczyła 12.101 mieszkańców, z czego 5.462 osób mieszkało w Siewierzu, natomiast 6.639 osób mieszkało na terenie 10 sołectw. Według Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego miejski obszar Siewierza został zaklasyfikowana do miejscowości „bardzo małych”; z liczbą ludności od 5 do 10 tys. mieszkańców. Siewierz graniczy od południa z Dąbrową Górniczą, od południowego zachodu z Gminą Mierzęcice, od zachodu z Gminą OŜarowice (pow. Tarnogórski), od północy z Gminami Powiatu Myszkowskiego Koziegłowy i Myszków, a od wschodu z Gminami Powiatu Zawierciańskiego – Porębą i Łazami. Wśród otaczających Siewierz ośrodków specyficzną rolę spełniają dwa ośrodki powiatowe o podobnym potencjale ludnościowym: Będzin, jako stolica powiatu, w skład którego po reformie administracyjnej wchodzi Siewierz, oraz Zawiercie (a takŜe Myszków), w tradycyjnych powiązaniach usługowych. Rysunek 1 Lokalizacja Siewierza w województwie śląskim Źródło: www.silesia-region.pl 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia, stosowania i udostępniania krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju oraz związanych z tym obowiązków organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 7 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Gmina usytuowana jest bezpośrednio przy linii kolejowej łączącej Warszawę ze Śląskiem i Małopolską, która stanowi o niegdysiejszym i teraźniejszym przemysłowym rozwoju miasta. Siewierz spełnia równieŜ istotną funkcję komunikacyjną i jest traktowany jako znaczący węzeł drogowy. Siewierz połoŜony jest na skrzyŜowaniu trzech dróg krajowych: 1. DK 1 – Gdańsk - Toruń - Łódź - Częstochowa – Dąbrowa Górnicza – Cieszyn. 2. DK 86 – łącząca DK 1 z Katowicami i Tychami. 3. DK 78 – Chałupki – Gliwice – Zawiercie – Chmielnik – Kielce. Geograficznie Siewierz jest usytuowany jest w dolinie Czarnej Przemszy, na wysokości 290,0 m n.p.m. Nad miastem górują wzgórza: Brudzowice - 368,4 m n.p.m., Łysa Góra - 329,4 m n. p. m. i Warpie 338,7 m n. p. m. Siewierz połoŜony jest w północno wschodniej części WyŜyny Śląskiej – na skraju Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Sama WyŜyna Śląska rozciąga się od prawego brzegu górnej Odry, aŜ po krawędź WyŜyny Krakowsko –Wieluńskiej. Według Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego, na jego terenie istnieje gęsta sieć osadnicza historycznych ośrodków miejskich o genezie średniowiecznej. W granicach województwa śląskiego znajduje się 46 miast historycznych. Do grona tych miejscowości został zaklasyfikowany Siewierz - równieŜ jednen z 33 historycznych miast, posiadających obecnie prawa miejskie, których układy urbanistyczne wpisane są do rejestru zabytków. Siewierz naleŜy do najstarszych grodów w Polsce. Pierwsza wzmianka historyczna znajduje się w dokumencie legata papieskiego Idziego z 1125 r. W 1276 r. Siewierz otrzymał prawa miejskie. Odrębność terytorialną ziemi siewierskiej po raz pierwszy stwierdzono w dokumencie z 1266 r., wspominającym o "districtus severiensis". Od 1443 Ziemia siewierska stała się udzielnym księstwem pozostającym we władaniu biskupów krakowskich. W wiekach XIII-XIV Siewierz wraz z okolicą był powaŜnym ośrodkiem przemysłowym; kopano i wytapiano tu srebro i ołów. W wiekach XV-XVIII działały liczne kuźnice Ŝelaza, bazujące na lokalnych zasobach rud Ŝelaza. W XVII Siewierz był miastem znaczącym. Wtenczas placem centralnym miasta był czworokątny Rynek zwany Wielkim. Z rynku wychodziły trzy ulice: Bytomska, Koziegłowska i Krakowska, a od strony północnej - plac targowy. W centrum Rynku stał murowany dwupiętrowy Ratusz, wybudowany na podstawie przywileju z 1580 r. Panowanie biskupów krakowskich oraz niezaleŜność terytorialna księstwa zakończyły się w czasie obrad Sejmu Wielkiego. Na podstawie ustaw z 1790 r. i 1791 r. Księstwo zostało włączone do Korony, jako osobna jednostka terytorialna w woj. krakowskim. Król Stanisław August specjalnym aktem z dnia 27 kwietnia 1792 r. potwierdził przywileje nadane miastu przez biskupów krakowskich oraz nadał miastu nowy herb. Po III rozbiorze Polski ziemia siewierska została włączona do Prus, jako tzw. Nowy Śląsk, a Siewierz stał się miastem powiatowym. Po zajęciu w 1807 r, Siewierza przez wojska francuskie, Napoleon Bonaparte reaktywował Księstwo Siewierskie i nadał je marszałkowi Lannes księciu de Montebello. Po upadku Napoleona ziemia siewierska została zajęta przez wojska rosyjskie, a księstwo zlikwidowane. Odtąd Siewierz, aŜ do 1914 r. znajdował się pod zaborem rosyjskim. W wyniku reformy administracyjnej przeprowadzonej przez władze carskie Siewierz utracił prawa miejskie. W okresie międzywojennym Siewierz wraz z całym powiatem zawierciańskim powstałym w 1927 r. naleŜał do woj. kieleckiego. W czasie II wojny światowej Siewierz znalazł się w granicach III Rzeszy. Po zakończeniu wojny ziemia siewierska wraz z całym powiatem zawierciańskim została przyłączona do województwa śląsko-dąbrowskiego. W 1962 r, przywrócono prawa miejskie i nadano herb. Reorganizacja administracji terenowej przeprowadzona w 1973 r. spowodowała przyłączenie do Miasta i Gminy sąsiednich wsi: Brudzowic, Dziewek, Gołuchowic, śelisławic, Podwarpia, Wojkowic Kościelnych, Kuźnicy WaręŜyńskiej i Trzebiesławic. W latach 70-tych nastąpił dalszy rozwój siewierskiego przemysłu. Zbudowano nowoczesną Wytwórnię Gazów Technicznych POLGAZ oraz trzy kopalnie dolomitów: SIEWIERZ, PODLEŚNA i NOWA WIOSKA. W latach tych Siewierz zasłynął w kraju z szeregu inicjatyw gospodarczych. Ze środków państwowych, własnych i nagród zbudowano wiele obiektów uŜyteczności publicznej, jak Dom Kultury i Przedszkole. Rozbudowano Szkołę Podstawową i budynek Urzędu Miasta. Przebudowano Rynek, zmodernizowano ulice i drogi, wykonano sieć wodociągową i hydrofornię. Zmiany polityczne jakie zaszły w kraju po 1989 r., nie zwolniły tempa rozwoju miasta. Zbudowano sieć gazociągową, rozbudowano sieć telefoniczną w gminie, wyremontowano zabytkowy budynek starej gminy, uruchomiono takŜe miejską komunikację autobusową. Znaczącym źródłem wiedzy na temat historii, kultury, tradycji Siewierza i okolic jest praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, pt. „Siewierz, Czeladź, Koziegłowy. Studia i materiały z dziejów Siewierza i Księstwa Siewierskiego”. Publikację wydano w 1994 roku nakładem Muzeum Śląskiego i została ona sfinansowana przez Urząd Miasta i Gminy Siewierz. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 8 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ 1.1.2 Struktura demograficzna i społeczna/trendy 1.1.2.1 Przemiany demograficzne Według danych Głównego Urzędu Statystycznego na dzień 31.12.2006 r. liczba mieszkańców Siewierza ze względu na faktyczne miejsce zamieszkania wyniosła 12 262 mieszkańców. Liczba mieszkańców miasta wyniosła 5494, natomiast obszarów wiejskich 6768. Gęstość zaludnienia wynosi 106 osób na 2 1 km². Gęstość zaludnienia miasta wynosi 144 osób na 1 km natomiast obszarów wiejskich wynosi 87 2 osób na 1 km . Ludność stan na dzień 31.12.2006 r Miasto Ogółem MęŜczyźni Kobiety Razem Siewierz Powiat będziński woj. śląskie Wieś MęŜczyźni Kobiety Razem MęŜczyźni Kobiety 12262 5943 6319 5494 2625 2869 6768 3318 3450 151163 71895 79268 114514 54306 60208 36649 17589 19060 1904687 1003057 492464 510593 4669137 2253857 2415280 3666080 1761393 Tabela 1. Struktura liczby mieszkańców Siewierza na tle powiatu będzińskiego i województwa śląskiego. Źródło: GUS Katowice Z powyŜszych danych wynika, Ŝe na koniec 2006 roku mieszkańcy Miasta i Gminy Siewierz stanowili 8,1 % mieszkańców powiatu będzińskiego oraz 0,26 % mieszkańców województwa śląskiego. Mieszkańcy miejskiej części Siewierza stanowią 0,15 % mieszkańców miejskich obszarów województwa oraz 4,8 % miejskich obszarów powiatu będzińskiego. Mieszkańcy wiejskiej części Siewierza stanowią 1,85 % mieszkańców obszarów wiejskich województwa oraz 0,67 % obszarów wiejskich powiatu będzińskiego. W ciągu kilku ostatnich lat liczba mieszkańców Miasta i Gminy Siewierz nie wykazuje radykalnych tendencji wzrostowych i spadkowych, co obrazuje poniŜszy wykres. LUDNOŚĆ 2000-2006 12350 12300 12238 2003 2004 SIEWIERZ 12262 12234 12193 12100 12142 12150 12193 12200 12289 12250 12050 2000 2001 2002 2005 2006 lata Wykres 1 Mieszkańcy Siewierza wedle zmian w latach 2000 – 2006 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 9 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Zmiany liczby ludności w podziale na miasto i obszary wiejskie Siewierza przedstawia poniŜsza tabela. LICZBA LUDNOŚCI ROK OBSZAR MIEJSKI OBSZAR WIEJSKI 2000 12193 5571 6622 2001 12142 5545 6597 2002 12193 5569 6624 2003 12234 5559 6675 2004 12238 5560 6678 2005 12289 5550 6739 2006 12262 5494 6768 Tabela 2. Zmiany liczby ludności w podziale na miasto i obszary wiejskie Siewierza. LICZBA LUDNOŚCI NA OBSZARZE MIEJSKIM SIEWIERZA 2006 5494 5550 LATA 2005 2004 5560 2003 5559 2002 5569 2001 5545 2000 5571 5440 5460 5480 5500 5520 5540 5560 5580 LICZBA LUDNOŚCI Wykres 2. Liczba ludności na obszarze miejskim Siewierza LICZBA LUDNOŚCI NA OBSZARZE WIEJSKIM SIEWIERZA 2006 6768 LATA 2005 6739 2004 6678 2003 6675 2002 2001 2000 6500 6624 6597 6622 6550 6600 6650 6700 6750 6800 LICZBA LUDNOŚCI Wykres 3. Liczba ludności na obszarze wiejskim Siewierza URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 10 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Liczba ludności na obszarach wiejskich Siewierza systematycznie wzrasta. W porównaniu do roku 2000 odnotowano przyrost o 146 osób. Z kolei liczba ludności na obszarach miejskich spada od wartości 5571 mieszkańców w 2000 do 5494 w 2006 – spadek o 77 osób. Wiek mieszkańców to równie istotna informacja, szczególnie jeŜeli weźmiemy pod uwagę szeroko pojęte przemiany demograficzne, mogące mieć wpływ na koniunkturę lub dekoniunkturę, m.in. na rynku pracy. Udział Kobiety MęŜczyźni procentowy 0-4 487 3,97% 254 233 5-9 558 4,55% 290 268 10-14 739 6,03% 362 377 15-19 822 6,70% 415 407 20-24 887 7,23% 468 419 25-29 1026 8,37% 537 489 30-34 931 7,59% 464 467 35-39 717 5,85% 333 384 40-44 771 6,29% 386 385 45-49 943 7,69% 478 465 50-54 1126 9,18% 545 581 55-59 853 6,96% 452 401 60-64 545 4,44% 241 304 65-69 516 4,21% 218 298 70 i więcej 1341 10,94% 500 841 12262 100,00% 5943 6319 Ogółem Tabela 3 Struktura wiekowa mieszkańców Siewierza na koniec 2006 roku Źródło: GUS Katowice. Wyszczególnienie Ogółem W wyniku analizy danych dotyczących struktury wieku mieszkańców moŜna zauwaŜyć przewagę grupy wiekowej osób posiadających 70 lat i więcej (10,94% populacji Siewierza). Druga co do liczebności jest grupa mieszkańców to osoby w wieku od 50 – 54 roku Ŝycia (1126 – 9,18% populacji). Osoby w wieku 25 – 29 lat stanowią grupę liczącą 1026 osób (8,37%). Ludność w % Siewierz 18,61% Powiat będziński 16,03% Województwo śląskie 18,64% Polska 20,35% 65,44% 15,92% 52,81 64,10% 15,55% 56,00 Wiek przedprodukcyjny (0-17lat) 63,77% 66,00% Wiek produkcyjny (18-59/64 lata) 17,62% 17,96% Wiek poprodukcyjny (60/65 i więcej lat) 56,82 51,51 Liczba osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym 37,97% 38,87% Wiek mobilny (18-44 lata) 25,80% 25,08% Wiek niemobilny (45-59/64 lata) 24,60% 25,23% Kobiety w wieku 15-49 lat Tabela 4 Struktura ludności Siewierza wg produktywności wieku w województwa i kraju. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 40,14% 39,99% 25,31% 24,11% 26,07% 25,77% 2006 roku na tle powiatu, Z analizy powyŜszych informacji wynika, iŜ struktura wieku mieszkańców Siewierza jest podobna do struktury wieku ludności województwa śląskiego. ZauwaŜyć moŜna mniejszy wskaźnik osób w wieku produkcyjnym w porównaniu do otoczenia. „Liczba osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym” dla Siewierza jest w dalszym ciągu wyŜsza niŜ dla jego otoczenia, co moŜna uznać za zjawisko negatywne. Siewierz w 2006 roku posiadał odsetek osób w wieku niemobilnym wyŜszy niŜ województwo i kraj. Odsetek kobiet w wielu 15-49 lat był równieŜ niŜszy niŜ województwo i kraj. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku osób w wieku mobilnym (37,97%). URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 11 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Ludność w wieku przedprodukcyjnym 25,00% 20,00% 18,64% 18,61% 20,35% 16,03% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% Siewierz Powiat będziński Województwo śląskie Polska wiek 0-17 lat Wykres 4 Struktura wieku mieszkańców Siewierza na tle jego otoczenia stan na dzień 30.06.2006 roku. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Ludność w wieku produkcyjnym 66,00% 66,00% 65,44% 65,50% 65,00% 64,50% 64,00% 64,10% 63,77% 63,50% 63,00% 62,50% Siewierz Powiat będziński Województwo śląskie Polska wiek 18-59/64 lata Wykres 5 Struktura wieku mieszkańców Siewierza na tle jego otoczenia stan na dzień 30.06.2006 roku. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Ludność w wieku poprodukcyjnym 18,00% 17,62% 17,96% 17,00% 15,92% 16,00% 15,55% 15,00% 14,00% Siew ierz Pow iat będziński Wojew ództw o śląskie Polska w iek 60/65 i w ięcej lat Wykres 6 Struktura wieku mieszkańców Siewierza na tle jego otoczenia stan na dzień 30.06.2006 roku. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 12 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Bardzo istotna z punktu widzenia procesu rewitalizacji jest wiedza na temat struktury ludności według wieku produkcyjnego na przestrzeni lat. Dla Siewierza wskaźnik ten ujęty w latach 2002 - 2006 obrazuje poniŜsza tabela. Ludność Ogółem MęŜczyźni Kobiety Obszar miejski Obszar wiejski Wiek przedprodukcyjny (0-17 lat) Wiek produkcyjny (18-59/64 lat) Wiek poprodukcyjny 2002 r. 12 193 5962 6231 5569 6624 2003 r. 12 234 5957 6277 5559 6675 2004 r. 12 238 5941 6297 5560 6678 2005 r. 12 289 5942 6347 5550 6739 2006 r. 12 262 5943 6319 5494 6768 2540 (20,83% ogółu) 2478 2381 2332 2282 (20,25% ogółu) (19,45% ogółu) (18,98% ogółu) (18,61% ogółu) 7496 7603 7696 7804 7819 (61,48% ogółu) (62,15% ogółu) (62,89% ogółu) (63,50% ogółu) (63,77% ogółu) 2153 2161 2153 2161 2157 (17,69% ogółu) (17,60% ogółu) (17,66% ogółu) (17,52% ogółu) (17,62% ogółu) (60/65 i więcej lat) Tabela 5 Struktura ludności Siewierza wg płci, obszaru zamieszkania i wieku produkcyjnego w latach 2002-2006 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wyraźną tendencją demograficzną Siewierza jest systematyczny, procentowy i ilościowy spadek liczby osób w wieku przedprodukcyjnym. Nurt ten oddaje ogólne tendencje demograficzne zachodzące na terenie kraju. Z kolei korzystnym nurtem jest wzrost procentowy i ilościowy osób w wieku produkcyjnym. Jest to związane głównie z wejściem na rynek pracy wyŜu demograficznego lat osiemdziesiątych. Liczba osób w wieku poprodukcyjnym utrzymuje się na stałym poziomie. Niebywale istotnym i powszechnym elementem, szczególnie po wejściu Polski w struktury Unii Europejskiej stała się szeroko (nie tylko geograficznie), pojęta migracja ludności. Istotnym elementem w analizie sytuacji obecnej Siewierza jest diagnoza sytuacji migracyjnej. Zestawienie migracji obrazuje poniŜsza tabela. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 13 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ SALDO MIGRACJI 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 W RUCHU WEWNĘTRZNYM Ogółem +56 +30 +64 +100 +56 +53 +48 MęŜczyźni +20 +18 +46 +47 +26 +16 +17 Kobiety +36 +12 +18 +53 +30 +37 +31 ZAGRANICA Ogółem +3 +1 0 +1 0 +6 0 MęŜczyźni +2 +1 0 +1 0 0 -1 Kobiety +1 0 0 0 0 +6 +1 RAZEM Ogółem +59 +31 +64 +101 +56 +59 +48 MęŜczyźni +22 +19 +46 +48 +26 +16 +17 Kobiety +37 +12 +18 +53 +30 +43 Tabela 6 Migracje na pobyt stały, gminne wg typu, kierunku i płci migrantów Źródło: GUS Katowice +31 Pod względem migracji Siewierz wykazuje dodatnie tendencje. Miejscowość wciąŜ przyciąga nowych mieszkańców. Miasto i gmina jest miejscem, gdzie zameldowania znacznie przewyŜszają wymeldowania. Na przestrzeni lat 2000 – 2006 bilans migracji (osoby meldujące się na pobyt minus osoby, które dokonały wymeldowania) jest dodatni i wynosi 418 osób, co stanowi 3,4 % populacji Siewierza w roku 2006. Tabela poniŜej przedstawia poziom migracji dokonany w biurze ewidencji ludności, w następujących kategoriach: - zameldowania na pobyt stały po przybyciu z innego miejsca w kraju lub z zagranicy, - wymeldowania związanego z wyjazdem za granicę na pobyt stały. Dodatnie wskaźniki dowodzą, Ŝe w latach 2000 – 2005 więcej osób meldowało się na pobyt stały niŜ dokonywało wymeldowania. Zdecydowana większość migrujących do Siewierza pochodzi z miast. Saldo migracji stałej Saldo migracji 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Razem Ogółem +59 +31 +64 +101 +56 +59 +280 Miasta +45 +26 +57 +72 +56 +27 +212 Wieś +11 +4 +7 +28 0 +26 +61 +6 +7 Zagranica +3 +1 0 +1 0 Tabela 7 Migracje na pobyt stały gminne wg typu i kierunków Źródło: GUS Katowice URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 14 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Saldo migracji 2000 2001 2002 2003 2005 2004 Razem Urodzenia Ŝywe ogółem 92 85 88 93 89 90 537 męŜczyźni 53 47 45 52 35 54 286 kobiety 39 38 43 41 54 36 251 Zgony ogółem 129 139 136 147 141 143 835 męŜczyźni 67 72 77 85 85 73 459 kobiety 62 67 59 62 56 70 376 ogółem Przyrost naturalny ogółem -37 -54 -48 -54 -52 -53 -298 męŜczyźni -14 -25 -32 -33 -50 -19 -173 kobiety -23 -29 -16 -21 -2 -34 -125 Tabela 8 Ruch naturalny wg płci Źródło: GUS Katowice Przyrost naturalny ludności to róŜnica między liczbą urodzeń Ŝywych, a liczbą zgonów w danym okresie. Na charakter ruchu naturalnego ludności Siewierza zasadniczy wpływ ma przewaga zgonów nad urodzeniami. Ujemny przyrost naturalny bilansowany jest przez korzystną migrację. W poniŜszej tabeli porównano wskaźniki przyrostu naturalnego oraz salda migracji w latach 2003-2005 dla Siewierza i jego otoczenia. Przyrost Saldo Przyrost naturalny migracji naturalny Obszar Saldo migracji Przyrost Saldo naturalny migracji na 1000 mieszkańców na 1000 mieszkańców na 1000 mieszkańców 2003 2004 2005 Siewierz -4,4 +0,12 -4,3 +0,2 -4,3 +0,2 woj. śląskie -1,4 -2,0 -1,2 -1,8 -1,2 -1,9 miasta woj. śląskiego -1,5 -3,4 -1,3 -3,3 -1,4 -3,2 Polska -0,4 -0,4 -0,2 -0,2 -0,1 -0,3 Tabela 9 Wskaźniki przyrostu naturalnego oraz salda migracji w latach 2003-2005 ( w osobach). Źródło: GUS Katowice Wskaźnik ‘przyrost naturalny na 1000 mieszkańców’ Siewierza jest ujemny, a jego wartość bezwzględna jest większa w porównaniu z otoczeniem. Wskaźnik ‘saldo migracji’ dla Miasta i Gminy jest z kolei dodatni, a jego wartość jest dodatnia, co róŜnicuje go wobec wartości wskaźników dla jego otoczenia. Kierunek zmian demograficznych w Siewierzu jest podobny do trendów w województwie i Polsce, natomiast saldo migracji jest zdecydowanie dodatnie. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ demograficznych 15 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ W wyniku analizy demograficznej Siewierza moŜna sformułować następujące wnioski: - niewielkie znaczenie na mapie demograficznej województwa - mieszkańcy Siewierza stanowią 8,1% mieszkańców powiatu będzińskiego oraz 0,26% województwa śląskiego; - gmina ma charakter miejsko – wiejski; 44,8 % mieszkańców zamieszkuje obszar miejski Siewierza natomiast 55,2% obszar wiejski; - liczba mieszkańców na obszarach wiejskich Siewierza rośnie, co w połączeniu z dodatnim bilansem migracji świadczy o atrakcyjności miejscowości dla budownictwa jednorodzinnego; - większość osób meldujących się na pobyt stały pochodzi z miast, co świadczy o korzyściach Siewierza z procesów deglomeracyjnych zachodzących w województwie śląskim; - korzystne wskaźniki dla rynku pracy przejawiające się w relatywnie większym odsetkiem ludności w wieku przedprodukcyjnym oraz rosnącym procentem mieszkańców w wieku produkcyjnym. 1.1.3 Granice stref ochrony konserwatorskiej 1.1.3.1 Stan obiektów dziedzictwa kulturowego Obiekty istniejące wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego: ADRES Siewierz Siewierz, ul. Kościuszki 12 OBIEKT OBJĘTY OCHRONĄ NUMER REJESTRU ZABYTKÓW I DATA WPISU Układ urbanistyczny z centralnie połoŜonym rynkiem i ulicami wybiegającymi z naroŜników 3 Maja, teren kościoła parafialnego, droga do zamku, plac straŜacki, ograniczony ulicami: Kościuszki, Długosza, Ludową, Krakowską, Bytomską i Częstochowską A/803/67 Zespół kościoła parafialnego św. Macieja: A/778/67 - budynek kościoła z XV wieku, murowany, tynkowany, z wieŜą 17 czerwiec 1967 r. 20 grudzień 1967 r. - mur otaczający kościół z drugiej połowy XVIII wieku - bramki w murze Granice ochrony konserwatorskiej obejmują zespół w ramach ogrodzenia Siewierz, ul. Krakowska Kościół filialny pod wezwaniem świętego Walentego z XVII wieku, murowany, tynkowany. A/779/67 17 czerwiec 1967 r. Granice ochrony konserwatorskiej obejmują najbliŜsze otoczenie Siewierz Zamek (obecnie w ruinie) z XIII wieku, przebudowany w XVI wieku, renesansowy z fragmentami gotyckimi, murowany z cegły i kamienia. A/777/67 17 czerwiec 1967 r. Granice ochrony konserwatorskiej obejmują całość obiektu i otoczenie w promieniu 100 metrów od linii fosy zamkowej Siewierz, ul. Kościuszki 5 Dom z XIX wieku o charakterze dworku polskiego Siewierz, 22 Budynek mieszkalny z XVIII wieku, murowany, tynkowany ze szczytem Rynek A/269/50 27 stycznia 1950 r. A/780/67 17 czerwiec 1967 r. Granice ochrony konserwatorskiej obejmują działkę URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 16 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ ADRES Kuźnica Świętojańska OBIEKT OBJĘTY OCHRONĄ Kościółek cmentarny pod wezwaniem świętego Jana Chrzciciela z pierwszej połowy XII wieku (prawdopodobnie z 1138 roku), romański, przebudowany w XVII wieku, zrekonstruowany w latach 1947 – 1956, murowany, z pozostałościami polichromii romańskiej i gotyckiej. NUMER REJESTRU ZABYTKÓW I DATA WPISU A/776/67 17 czerwiec 1967 r. Granice ochrony konserwatorskiej obejmują obiekt w ramach ogrodzenia Ratanice Sulików, ul. Młyńska Młyn wodny z XVIII wieku, bezstylowy A/524/57 Granice ochrony konserwatorskiej obejmują cały obiekt 2 maj 1957 Budynek mieszkalny nr 21 podworski z XVIII / XIX wieku, murowany z kamienia, tynkowany A/799/67 17 czerwiec 1967 r. Granice ochrony konserwatorskiej obejmują najbliŜsze otoczenie Wojkowice Kościelne Kościół parafialny świętych Marcina i Doroty z XIII wieku, przebudowany, murowany, tynkowany A/16/60 Wojkowice Kościelne WyposaŜenie i wystrój kościoła parafialnego świętych Marcina i Doroty, w tym figura przydroŜna świętego Jana Nepomucena z 1740 roku, późnobarokowa, wykonana z kamienia B/516/78 Wojkowice Kościelne Spichlerz z XVII / XVIII wieku, drewniany A/17/60 śelisławice Kaplica groblowa z XVIII / XIX wieku, murowana, tynkowana. 25 kwiecień 1978 r. 23 luty 1960 roku A/801/67 17 czerwiec 1967 r. Granice ochrony konserwatorskiej obejmują najbliŜsze otoczenie Tabela 10 Obiekty istniejące wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego. Stan na 18 lipiec 2007 r. Źródło: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach. Obiekty wpisane do rejestru zabytków objęte są wszelkimi rygorami prawnymi wynikającymi z treści aktów prawnych. Wszelkie prace remontowe, zmiany funkcji i przeznaczenia obiektów wymagają pisemnego zezwolenia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, a zmiany własności – Ministra Kultury. W przypadku zamierzonej zmiany funkcji budynku lub jego części uŜytkownik lub właściciel składa wniosek o przebudowę, w celu dostosowania do nowej funkcji, przedstawiając opracowany na własny koszt projekt zmian. Negatywna opinia Państwowej SłuŜby Ochrony Zabytków nie stanowi podstawy do roszczenie odszkodowania. Rozbiórka obiektu moŜe być dokonana wyłącznie po skreśleniu z rejestru zabytków przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na wniosek właściciela obiektu. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 17 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Obiekty połoŜone na terenie Gminy Siewierz i wpisane do wojewódzkiej ewidencji zabytków: Obiekt Charakterystyka / Lokalizacja Ocena stopnia zachowania/ zalecenia Kościół cmentarny św. Jana Siewierz / w pobliŜu drogi krajowej ul. Kościół w stanie dobrym. Nie Warszawskiej. odprawiane są naboŜeństwa. Obiekt zamknięty dla ruchu turystycznego. Kaplica grobowa (Zalassowskich) Obiekt wolnostojący w śelisławicach, Jest odnowiona. Opieka nad ul. Piastów 6 obiektem sprawowana jest społecznie. Tabela 11 Lokalizacja i stan obiektów wpisanych do ewidencji zabytków Źródło: Na podstawie informacji z dnia 18 lipca 2007 r. Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Katowicach. Zasady obowiązujące w przypadku obiektów wpisanych do ewidencji zabytków są następujące: − − − − wymóg utrzymania dóbr kultury w ich tradycyjnej formie budowlanej z zachowaniem gabarytów i formy obiektów, kształtów, spadków i rodzaju pokrycia dachów, wystroju i detali architektonicznych, stolarki okiennej i drzwiowej – kształt, wielkość i podziały z zachowaniem rysunku profili i materiału, rekonstrukcje elewacji na podstawie dostępnych materiałów archiwalnych, działalność inwestycyjna i remonty powodujące zmiany w elewacjach lub konstrukcji obiektów wymagają uzgodnienia Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, w odniesieniu do obiektów przewidzianych do rozbiórek lub wyburzenia ze względu na stan techniczny naleŜy przed likwidacją zadokumentować je archiwalnie, wykonując dokumentację inwentaryzacyjno – pomiarową oraz fotograficzną po wcześniejszej opinii Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Przykłady bogactwa architektonicznego dziedzictwa Siewierza pokazują poniŜsze zdjęcia. Zespół kościoła parafialnego św. Macieja Apostoła. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 18 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Dom z XIX wieku o charakterze dworku polskiego. Zamek w Siewierzu. 1.1.3.2 Uwarunkowania przyrodnicze i ochrony środowiska Siewierz ma charakter miejsko - wiejski. Miejska część gminy wyróŜnia się typową dla miasta zabudową, natomiast sołectwa mają charakter wiejski z zabudową rozlokowaną wzdłuŜ jednej ulicy. Siewierz charakteryzuje się urozmaiconą hydrografią. W części północnej przez teren gminy przepływa rzeka Brynica, a przez część wschodnią i południową Przemsza. Sieć hydrograficzną uzupełniają dopływy tych rzek (Trzonia, Czeczówka, Trzebyczka, Mitręga, Potok śelisławicki). Podstawowe znaczenie ma zbiornik zaporowy na rzece Przemszy – Zalew Przeczycko – Siewierski (którego przewaŜająca część znajduje się na terenie gminy) oraz zbiornik wodny „Kuźnica WaręŜyńska”. Siewierz charakteryzuje się znaczną powierzchnią terenów otwartych. Lasy, które zajmują 30% powierzchni, tworzą zwarty kompleks w północno - zachodniej jej części. Ponad połowa terenów leśnych (ok. 2000 ha) to lasy państwowe naleŜące do Nadleśnictwa Siewierz, około 1500 ha zajmują lasy będące głównie własnością Spółki dla Zagospodarowania Wspólnoty Leśno Gruntowej w Siewierzu. Tereny rolnicze zlokalizowane są głównie we wschodniej, północnej i południowej części gminy. PrzewaŜają gleby średniej jakości pod względem klasy bonitacyjnej. Perspektywy rozwoju rolnictwa ogranicza jednak przede wszystkim duŜe rozdrobnienie gospodarstw i przestarzała struktura produkcji rolnej. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 19 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Znaczna część terenów jest w uŜytkowaniu górniczym, odkrywkowych kopalń: − Górnicze Zakłady Dolomitowe S.A. - Kopalnia „Siewierz”, − Kopalnia Dolomitu Nowa - Wioska - Kopalnie Odkrywkowe Surowców Drogowych w Katowicach, − z/s w Będzinie Łagiszy, − Przedsiębiorstwo WielobranŜowe „Promag”, − Kuźnica WaręŜyńska (kopalnia piasku w Dąbrowie Górniczej, której część terenu naleŜy do Gminy Siewierz). Kopalnie te oprócz przeobraŜenia powierzchni terenu wpływają znacząco na wody podziemne, których drenaŜ powoduje przesuszanie gruntów w zasięgu lejów depresji wytworzonych przez system odwadniania zakładów górniczych. Istotnym atutem Siewierza są walory turystyczne i rekreacyjne. Oprócz Zalewu Przeczycko Siewierskiego gmina pełni waŜną funkcję jako baza turystyczna dla Jury – Krakowsko - Częstochowskiej. 1.1.3.2.1 Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego Na terenie gminy Siewierz zlokalizowane są 4 stanowiska pomiarowe powietrza, które wchodzą w sieć pomiarową obsługiwaną przez Wojewódzką Stację Sanitarno - Epidemiologiczną w Katowicach (Brudzowice, Kuźnica WaręŜyńska, Sulików, śelisławice). Stanowiska te prowadzą pomiary opadu pyłu, w tym takich substancji jak: Pb, Zn i Cd. 2 W latach 1999-2002 zanotowano, Ŝe roczny opad pyłu ogółem spadł z 31,4 do 25g/km . 2 W latach 1998-2001 zanotowano, Ŝe roczny opad ołowiu ogółem spadł z 16,4 do 8,6 mg/km . 2 W latach 1998-2000 zanotowano, Ŝe roczny opad cynku ogółem spadł z 48,4 do 28,0 mg/km . 2 W latach 1998-2001 zanotowano, Ŝe roczny opad kadmu ogółem spadł z 0,454 do 0,254 mg/km . Stan sanitarny powietrza w obszarze gminy jest wypadkową istniejącego, ogólnego stanu zanieczyszczenia atmosfery w regionie (konurbacja górnośląska) i emisji zanieczyszczeń ze źródeł lokalnych. Biorąc pod uwagę połoŜenie gminy, warunki klimatyczne, bliskość istotnych emitorów przemysłowych zlokalizowanych na dominujących kierunkach wiatru w przedmiotowym rejonie moŜna wnioskować, Ŝe czynnik zewnętrzny - napływ zanieczyszczeń pyłowo-gazowych w obszar gminy z rejonów przyległych (i dalszych) - stanowi istotny element ogólnego stanu sanitarnego powietrza w gminie. Aktualny stan sanitarny powietrza w obszarze gminy uznać naleŜy za niezadowalający. Stan ten uwidacznia się w szczególności w okresie grzewczym, kiedy następuje znaczne pogorszenie stanu sanitarnego powietrza w porównaniu z sezonem letnim. Oznacza to, Ŝe główną przyczyną uciąŜliwego zanieczyszczenia powietrza w wymiarze lokalnym jest tzw. niska emisja tzn. emisja zanieczyszczeń pyłowo-gazowych z lokalnych kotłowni i indywidualnych palenisk domowych. Problem ograniczenia niskiej emisji naleŜy uznać jako podstawowe, priorytetowe zadanie w zakresie poprawy stanu sanitarnego powietrza w gminie. Na terenie gminy Siewierz nie występują natomiast źródła emisji niezorganizowanej z obiektów powierzchniowych takich jak hałdy, wysypiska śmieci i oczyszczalnie. Na terenie gminy nie występują duŜe zakłady przemysłowe, które rzutowałyby znacząco na wielkość emisji zanieczyszczeń. 1.1.3.2.2 Stan czystości wód powierzchniowych Na terenie Gminy Siewierz znajdują się punkty monitoringu jakości wód powierzchniowych zlokalizowanych na rzece Przemsza i jej dopływach potokach: Mitręga i Trzebyczka. Woda w pozostałych ciekach nie jest badana, a ich jakość określono na podstawie analogii do Przemszy oraz rodzaju i wielkości ognisk zanieczyszczających wody powierzchniowe. Wyniki badań wskazują na pozaklasową jakość wód we wszystkich punktach monitoringu poza odcinkiem rzeki poniŜej zbiornika w Przeczycach. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 20 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ O pozaklasowości wód decydują głównie zanieczyszczenia bakteriologiczne, co świadczy o zanieczyszczeniu rzeki ściekami socjalno bytowymi. Zaobserwować moŜna równieŜ pogorszenie się jakości wody rzeki Przemsza na terenie gminy w zakresie związków biogennych oraz zawiesiny. Świadczy to o bezpośrednim wpływie zanieczyszczeń z terenów gminy na jakość wody w rzece. Jedynie poniŜej zbiornika w Przeczycach jakość wody mieści się w III klasie czystości, na co wpływ mają naturalne procesy oczyszczania zachodzące w zbiorniku. 1.1.3.2.3 Stan sanitarny lasów Na terenie Gminy Siewierz lasy zajmują powierzchnię ponad 3,5 tys. ha. Jako Ŝe powierzchnia Siewierza wynosi 11 384 ha, lasy stanowią około 31,% jej powierzchni. W administracji lasów Państwowych, Nadleśnictwo Siewierz Obręb Łysa Góra pozostaje 2031 ha, a pozostałą część stanowią lasy prywatne – w tym przewaŜająca większość w zarządzie Spółki dla Zagospodarowania Wspólnoty Leśno Gruntowej w Siewierzu. Największym zwartym kompleksem leśnym jest kompleks w północno - zachodniej części Gminy, obejmujący: las Szeligowiec, las między Trzonią, a Brynicą oraz w dolinie Trzoni. Ponadto występują równieŜ mniejsze obszary leśne, stanowiące w zdecydowanej większości własność prywatną. Te niewielkie enklawy leśne rozproszone są praktycznie na terenie całej Gminy. Korzystnym z punktu widzenia gospodarki leśnej jest dominujący udział powierzchniowy duŜych kompleksów leśnych stanowiących ok. 70% ogólnej powierzchni lasów w Gminie. Stwarza to perspektywy do uzyskania racjonalnego i efektywnego wykorzystywania lasów zarówno z punktu widzenia gospodarki leśnej jak równieŜ pod względem przyrodniczym i turystyczno - rekreacyjnym. 1.1.3.2.4 Postępująca degradacja i dewastacja gleb Stopień zanieczyszczenie gleb w Gminie Siewierz nie jest rozpoznany. Poza jednym punktem krajowego monitoringu gleb w Kuźnicy Sulikowskiej, nie wykonywano badań zanieczyszczenia gleb metalami cięŜkimi. Na podstawie niekorzystnych wyników (bardzo silne, dyskwalifikujące dla upraw rolnych zanieczyszczenie kadmem) z jednego punktu pomiarowego, połoŜonego w niewielkiej odległości od drogi Katowice - Warszawa trudno wyrokować o stanie gleb na rozległych terenach rolnych w całej gminie. Biorąc pod uwagę czynniki zewnętrzne moŜna uznać, iŜ do istotnych czynników decydujących o degradacji gleby naleŜą metale, zwłaszcza cięŜkie. Głównym źródłem skaŜenia środowiska metalami cięŜkimi - oprócz emisji przemysłowych i motoryzacyjnych – są równieŜ odpady przemysłowe i komunalne, ścieki, osady ściekowe, nawozy i środki ochrony roślin. Na podstawie wyników badań z sąsiedniej Gminy Mierzęcice moŜna wnioskować, Ŝe zanieczyszczenie gleb w Gminie Siewierz jest silne i średnie pod względem zawartości kadmu, oraz średnie lub słabe pod względem zawartości cynku. Zawartość pozostałych metali (Cu, Pb i Ni) prawdopodobnie jest niska i nie wpływa na przydatność gleb do upraw rolnych. Wykonanie badań gleb, a na podstawie ich wyników mapy zanieczyszczeń jest wskazane z uwagi na opracowywanie Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego. Obszary o ponadnormatywnym zanieczyszczeniu moŜna będzie na etapie tworzenia Planu wyłączyć z uŜytkowania rolniczego i przeznaczyć dla innych funkcji (uprawy przemysłowe, zalesienia itp.). Ochrona Ekologicznego Systemu Obszarów Chronionych wymaga podporządkowania zagospodarowania przestrzennego działaniom ekologicznym, związanym z ochroną przyrody. Na obszarach o walorach krajobrazowo-przyrodniczych występuje konieczność uwzględnienia wymogów ochrony przyrody we wszystkich rodzajach działalności gospodarczej, w tym w gospodarce związanej z uŜytkowaniem zasobów przyrodniczych (gospodarka leśna czy eksploatacja złóŜ surowców). NaleŜy równieŜ wprowadzić ograniczenia w uŜytkowaniu i gospodarowaniu terenów poprzez obejmowanie ich ochroną. Wymagane jest zaostrzenie obowiązujących standardów środowiska dotyczących jakości powietrza, wód, gleb oraz ekosystemów. Ochrona tych obszarów równieŜ wymaga objęcia ich monitoringiem środowiska. Stan środowiska przyrodniczego, jak równieŜ stopień jego degradacji jest wynikiem nakładania się wielu czynników, charakterystycznych dla województwa śląskiego. MoŜna jednak orzec, Ŝe w chwili obecnej stan ten nie jest ani lepszy ani gorszy od stanu w innych, podobnych wielkością i przemysłem miastach Polski. Nad obszar miasta napływają substancje szkodliwe z terenu wielkoprzemysłowego Śląska, obszaru niezwykle mocno zanieczyszczonego. Drogą powietrzną dostają się równieŜ tlenki siarki i azotu, pyły, a takŜe metale cięŜkie. Efektem tego oddziaływania są podwyŜszone wartości zanieczyszczenia powietrza, wód i gleby. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 21 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Wielki przemysł Śląska nie jest jednak wyłącznym sprawcą zanieczyszczania okolicy Miasta i Gminy Siewierz. DuŜym zagroŜeniem dla atmosfery okolicy jest emisja pyłów i gazów z lokalnych kotłowni c. o. Znaczny udział w zanieczyszczaniu powietrza Siewierza mają równieŜ spaliny samochodowe, gdyŜ w mieście brak jest na dzień dzisiejszy obwodnicy tranzytu drogowego. Niemały wpływ na obecną sytuację ekologiczną ziemi siewierskiej ma niska świadomość społeczna w zakresie ochrony środowiska. Zaobserwować moŜna większe zanieczyszczenie odpadami lasów, brzegów rzek i zbiorników wodnych. Znaczny przyrost ilość śmieci jest niewspółmierny w stosunku do realnych moŜliwości ich zlikwidowania czy przetworzenia. 1.1.3.2.5 Tereny zdegradowane Po zrekultywowaniu starego składowiska odpadów w Siewierzu nie ma udokumentowanych terenów zdegradowanych, ani wyznaczonych stref ograniczonego uŜytkowania. Oczywiście prowadzona eksploatacja odkrywkowa przeobraŜa i degraduje powierzchnię ziemi. W Gminie Siewierz jest to jednak stan przejściowy, bowiem we wszystkich odkrywkach przewiduje się po zakończeniu eksploatacji utworzyć zbiorniki wodne. Nie zostały zinwentaryzowane dzikie wysypiska odpadów. W przypadku gminy o tak duŜej powierzchni lasów, skuteczna kontrola i zapobieganie powstawaniu nielegalnych miejsc składowania odpadów jest bardzo utrudniona. Likwidacja dzikich wysypisk odpadów powoduje „przemieszczanie” ich w miejsca mniej widoczne. Skuteczna moŜe być tylko edukacja ekologiczna społeczeństwa i tworzenie sprawnego systemu gospodarki odpadami albo wzrost zamoŜności mieszkańców. 1.1.4 Zagospodarowanie przestrzenne i własność nieruchomości Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Siewierz podaje, Ŝe układ osadniczy Siewierza nie jest organizmem jednorodnym. WyróŜniają się trzy ośrodki typu miejskiego lub podmiejskiego. Są to: • Siewierz - miasto, jego część wschodnia wraz z Piwonią oraz część zachodnia; • śelisławice oraz Wojkowice Kościelne, jako osady typu podmiejskiego. W obszarach wiejskich dominują wsie „ulicówki”, o znacznie zaawansowanym procesie urbanizacji, wchodzące w skład sołectw lub tworzących samodzielne sołectwa. Do tego typu osadniczego naleŜą równieŜ połoŜone w granicach miasta wsie Kuźnica Sulikowska i Sulików. Układ osadniczy Siewierza jest średnio ziarnisty, z tendencją do rozpraszania zabudowy w obszarach wiejskich. Jest to strukturalnie i przestrzennie niekorzystne zjawisko, utrudniające rozwój i działalność istniejących usług publicznych oraz skuteczność projektowanych inwestycji publicznych (np. budowy systemu kanalizacji). Główne ośrodki układu osadniczego Siewierza posiadają następujące cechy charakterystyczne: • Siewierz- miasto, na które składają się: » część wschodnia - stare miasto wraz z Kuźnicą Świętojańską, obszar ograniczony ulicą Warszawską, linią kolejową i doliną Czarnej Przemszy; jest to obszar posiadający jeszcze nie pełną strukturę, co wynika z kolizji funkcjonalnych, głównie komunikacyjnych oraz znacznych rezerw niezainwestowanych terenów oraz luk budowlanych; siłą miastotwórczą jest połoŜenie komunikacyjne oraz rozległy zasięg wpływów tego ośrodka; » część zachodnia - nowe miasto, obszar ograniczony ulicą Warszawską, linią kolejową, skrajem lasu Szeligowiec i ulicą Parkową; jest to obszar o jednorodzinnej strukturze zabudowy mieszkaniowej, zawierający znaczne rezerwy w niezabudowanych działkach; posiada potencjał rozwojowy głównie dla budownictwa mieszkaniowego i usług publicznych; • Piwoń - dzielnica podmiejska połoŜona wzdłuŜ ulicy Kieleckiej, między lasem a Czarną Przemszą z wyraźnym podziałem funkcjonalnym na tereny zabudowy mieszkaniowej oraz na tereny przemysłowe po przeciwnej stronie ulicy; • śelisławice - wielodroŜny układ przestrzenny z kształtującym się ośrodkiem usługowym obsługującym przyległe sołectwa i wsie; • Wojkowice Kościelne - stanowiące układ przestrzenny z kształtującym się ośrodkiem usługowym obsługującym przyległe tereny wraz z usługami w Podwarpiu; dla tego ośrodka główną szansą jest połoŜenie w zasięgu wpływów węzła dróg krajowych. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 22 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Tereny przemysłu wydobywczego zajmują wydzielone powierzchnie w trzech kompleksach w północnej część gminy oddzielając obszary zabudowy sołectwa Dziewki od śelisławic. Stan ten powoduje ograniczenia rozwoju zabudowy w Nowej Wiosce. Mocną stroną struktury przestrzennej Siewierza są tereny otwarte. Składają się na nie zarówno pola uprawne i obszary łąk, jak równieŜ lasy i wody, w tym Zalew Przeczycko - Siewierski, stawy w Kuźnicy Świętojańskiej oraz rzeki Czarna Przemsza i Mitręga wraz z dopływami. W układzie przestrzennym na północy gminy istnieje jeszcze ciągłość przestrzenna terenów otwartych ciągnących się od lasu Szeligowiec dwoma pasmami przez Dziewki, Nową Wioskę, śelisławice do lasów Czekanki i Krzemiendy oraz wzdłuŜ linii kolejowej do Piwonii i Czekanki. W południowej części gminy pasmo terenów otwartych związane jest z wodą - zalewem i rzekami: Czarną Przemszą i Mitręgą. Z przywodnymi obszarami otwartymi związane są ośrodki turystyczno- wypoczynkowe “WaręŜyno”, rejon ulicy Rybackiej oraz Tuliszów - Chmielowskie. Odrębnym elementem struktury obszarów wypoczynkowych jest zespół domów letniskowych w Czekance w paśmie leśnym śelisławice- Krzemienda. Trwałym elementem struktury południowej części gminy jest teren Kopalni Piasku “Kuźnica WaręŜyńska”, połoŜonej nad Czarną Przemszą i Trzebyczką. Ze względu na swą rozległość ww. obszar (wraz z częścią połoŜoną w granicach Dąbrowy Górniczej) stanowi niezmienny składnik krajobrazu tej części gminy. Powierzchnia Siewierza składa się z następujących elementów: tereny zurbanizowane – 2,7 % powierzchni, tereny leśne – 30,7 % powierzchni, tereny rolnicze – 56,4 % powierzchni, tereny przemysłowe – 1,1 % powierzchni, tereny przeznaczone pod transport – 3,5 % powierzchni, zbiorniki i cieki wodne – 3,6 % powierzchni, pozostałe – 2 % powierzchni, Powierzchnia Siewierza w % 2,00% 3,60% 3,50% tereny zurbanizowane 2,70% 1,10% tereny leśne 30,70% tereny rolnicze tereny przemysłowe tereny przeznaczone pod transport zbiorniki i cieki wodne 56,40% pozostałe Rysunek 2 Powierzchnia Siewierza. Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji z UMiG Siewierz. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 23 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ 1.1.4.1 Obszary przeznaczone do zabudowy i pod inwestycje Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego wyodrębniło następujące tereny przeznaczone do zabudowy i pod inwestycje: a. Tereny osiedleńcze – związane z polityką mieszkaniową Miasta i Gminy. Podstawową zasadą prowadzenia polityki w tym zakresie powinno być niedopuszczanie do niepotrzebnego rozpraszania zabudowy. Przewiduje się, iŜ do ok. 2015 roku (stan docelowy): • • • • • • liczba mieszkań powinna się zwiększyć się o ponad ok. 920 (tj. o 25%) - jest to poziom określony przez wielkość deficytu oraz przyrostu mieszkań dla przybywających gospodarstw domowych; z ogólnego, powyŜszego wzrostu liczby mieszkań, ok. 610 przypada na luki budowlane, ok. 280 na budownictwo niskiej intensywności na nowych terenach (w tym ok. 30 o podwyŜszonym standardzie) i ok. 30 na budownictwo wielorodzinne; zdecydowana większość zabudowy mieszkaniowej będzie, zgodnie z obecnie panującą tendencją, realizowana w formie budownictwa jednorodzinnego wolno stojącego; przewiduje się tereny dla budownictwa wielorodzinnego, tylko jako kontynuację istniejącego zespołu w rejonie ul. Sosnowej; największy wzrost funkcji mieszkaniowych powinien mieć miejsce w Siewierzu - Osiedle Zachód (o ok. 74%); w wyjątkowych przypadkach dopuszcza się moŜliwość realizacji- poza wyznaczonymi terenami zabudowy mieszkaniowej- zabudowy siedliskowej, bezpośrednio związanej z produkcją rolną, jednak poza kompleksami rolnymi (tego rodzaju budownictwa nie bilansowano w niniejszych wyliczeniach). Przy bilansowaniu moŜliwości budownictwa mieszkaniowego przyjęto załoŜenia o przeciętnej wielkości 2 działki: na nowych terenach - na poziomie 1000 m , a w przypadku budownictwa rezydencjonalnego 2 (o wysokim standardzie) - na poziomie 2000m . Dla budownictwa rezydencjonalnego proponuje się teren w zachodniej części Siewierza- Osiedle Zachód. b. Tereny zieleni i wypoczynku Obszary zieleni miejskiej - w stanie docelowym obejmują 52,5 ha. Składają się na nie tereny formujące pierścień okrąŜający miasto. Obecnie tylko jeden z tych obszarów - Rejentowskie Górki - traktowany jest jako teren zieleni miejskiej (park miejski). Włączenie do tego systemu pozostałych terenów w zasadniczy sposób go wzbogaca i zwiększa odporność, przy czym włączenie to powinno mieć moŜliwie niewielki wymiar inwestycyjny (np. alejki, ławki, oświetlenie). Podstawową sprawą jest udostępnienie tych terenów (np. eliminacja ogrodzeń), w tym regulacja stosunków własnościowych. c. Tereny usługowe Aktywizacja działalności usługowych zakłada uruchomienie nowych terenów o łącznej wielkości ok. 37 ha oraz wykorzystanie terenu Szpitala Chorób Płuc w Siewierzu (ok. 5 ha). Specyficzną formą terenów usługowych są tereny wypoczynkowo - turystyczne (m.in. strefy rekreacji), zlokalizowane w trzech kompleksach: • • • nad Zalewem Przeczycko- Siewierskim (dwa tereny: północny- ok.21 ha i południowy- ok. 31 ha), w Dziewkach, Nowej Wiosce i śelisławicach - tereny nad projektowanymi zbiornikami wodnymi w wyrobiskach po kopalniach “Siewierz”, “Nowa Wioska” i “Podleśna” (razem ok. 17 ha), tereny nad zbiornikiem wodnym w wyrobisku kopalni piasku “Kuźnica WaręŜyńska”; w większości tereny te znajdują się w Dąbrowie Górniczej, w niewielkim tylko stopniu zahaczając o Siewierz (ok. 3 ha). URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 24 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Propozycje rozwoju usług, poparte ofertami terenowymi, zmierzają w dwóch kierunkach: • • obsługa ruchu samochodowego, zarówno tranzytowego jak i lokalnego - spowodowanego korzystnym połoŜeniem i wzrostem atrakcyjności wypoczynkowo - turystycznej Siewierza (motele, stacje benzynowe, stacje obsługi samochodów, bary, parkingi, obiekty i place składowe oraz postojowe), usługi wypoczynku i turystyki w oparciu o lokalne walory (zalew istniejący i projektowane, lasy, zamek, tereny rekreacyjno- sportowe, campingi itp.). Oprócz tego zakłada się powstanie elementów doposaŜenia infrastruktury gminy (szkoła, hala, obiekty handlowe). Najistotniejszym elementem proponowanego programu jest ośrodek koncentracji specjalistycznych funkcji usługowych “Stodoły”. Jego bardzo atrakcyjna lokalizacja w centrum miasta i potencjalnie bardzo dobra dostępność komunikacyjna (po realizacji spinki pomiędzy ulicami Polną a Oleśnickiego), sprawiają, iŜ ośrodek ten rokuje duŜe nadzieje. Obok strefy wytwórczo - usługowej na skrzyŜowaniu DK 1 z DK 15 jest to najistotniejszy punkt w przestrzeni gminy. Ośrodek koncentracji specjalizowanych funkcji usługowych powinien być obszarem zorganizowanej działalności inwestycyjnej. Lokalne ośrodki usługowe obsługujące odpowiednio ludność północnych i południowych sołectw lokuje się w śelisławicach i w Wojkowicach Kościelnych. d. Tereny wytwórcze Nowe tereny przeznaczone dla wytwórczości mogą stanowić istotny czynnik w działaniach na rzecz aktywizacji gospodarki gminy. Ich uruchomienie powinno być obwarowane zastrzeŜeniami dotyczącymi przede wszystkim ochrony środowiska, ale równieŜ skalą obiektów, ich architekturą itp. Szczególną szansę dla rozwoju gospodarczego gminy moŜna upatrywać w powstaniu waŜnego węzła komunikacyjnego na skrzyŜowaniu drogi DK 1 z przedłuŜoną w kierunku Pyrzowic DK 15. W związku z tym proponuje się zarezerwować w rejonie Wojkowic Kościelnych i Podwarpia odpowiednią wielkość terenów (tzw. strefa wytwórczo- usługowa), z przeznaczeniem na działalności obsługi transportu, spedycji, składowania lub działalności produkcyjnych. Na obszar strefy wytwórczo- usługowej proponuje się przeznaczyć cztery tereny: • • • • Marcinków I (oraz - w przypadku potrzeby rozszerzenia tego terenu - Marcinków II), Nowa Wieś, Podskale, Pastwiska. KaŜdy z tych terenów strefy wytwórczo- usługowej powinien być obszarem zorganizowanej działalności inwestycyjnej. Z uwagi na rzemieślnicze tradycje gminy proponuje się wyznaczyć - głównie w sołectwach - szereg terenów o stosunkowo niewielkiej powierzchni dla obsługi drobnych działalności wytwórczych. W śelisławicach teren taki jest stosunkowo duŜy, bo o powierzchni ok. 12 ha. Ponadto proponuje się równieŜ określić tereny intensyfikacji działalności gospodarczej, obecnie nie zawsze dość efektywnie wykorzystane. Tereny te stanowią potencjalną rezerwę moŜliwą do stosunkowo szybkiego zagospodarowania i aktywizacji. Specyficzną formą intensyfikacji działalności wytwórczej jest intensyfikacja produkcji rolnej. NiezaleŜnie od restrukturyzacji rolnictwa w skali kraju, restrukturyzacji rolnictwa w Siewierzu sprzyjać będzie wyznaczenie rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Opierać się będzie na kompleksach rolnych. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 25 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ 1.1.5 Infrastruktura techniczna 1.1.5.1 System komunikacji 1.1.5.1.1 Drogi i ulice W zakresie zewnętrznych powiązań drogowych miasto i gmina połoŜone jest w trójkącie dróg krajowych: DK – 1 Cieszyn – Górny Śląsk – Częstochowa – Łódź – Trójmiasto (międzynarodowa droga E75). DK – 78 Przejście graniczne Chałupki / Bohumin – Górny Śląsk – Zawiercie – Szczekociny – Jędrzejów – Chmielnik. DK – 86 Górny Śląsk – Częstochowa (lotnisko Pyrzowice). Poprzez drogę E75 Siewierz ma wygodne połączenie z autostradą A4 (E40), stanowiącą jeden z istotnych składników transeuropejskiego korytarza drogowego wschód-zachód. Dostępność do układu dróg krajowych z terenu miasta zapewnia droga wojewódzka: DW – 793 Siewierz – Myszków – śarki. Drogi DK – 1, DK – 78, DK - 86 i DW – 793 stanowią szkielet układu ulicznego Siewierza. Droga DK - 1 przebiega w układzie północ – południe (ulica Warszawska), droga DK – 78 jest główną osią drogową miasta w układzie wschód – zachód. 1.1.5.1.2 Komunikacja zbiorowa Przez teren gminy przebiega linia kolejowa relacji Zawiercie – Siewierz – Mierzęcice – Tarnowskie Góry, o długości 43 km. Obecnie pociągi towarowe kursują na trasie Siewierz – Zawiercie o długości 15 km i na trasie Siewierz – Mierzęcice o długości 7 km. Komunikację zbiorową obsługującą mieszkańców Miasta i Gminy, tworzy Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego w Katowicach, do którego gmina przystąpiła w 1996 roku. Miasto i Gmina jest dobrze skomunikowana zarówno z Będzinem jak teŜ Zawierciem, Myszkowem, Dąbrową Górniczą i wewnątrz Gminy. Wielu przewoźników obsługuje Miasto i Gminę, z których wymienić moŜna m.in. PKS Zawiercie, Saniko Myszków, PKM Sosnowiec, MZKP Tarnowskie Góry, Meteor Jaworzno i Kłosak śory, którzy łącznie obsługują 12 regularnych linii. Prócz tego przez Siewierz przebiegają linie dalekobieŜne PKS, które umoŜliwiają przemieszczanie się w dalsze części Polski. W gminie istnieją 84 przystanki, z tego 33 mają wiaty. 1.1.5.2 Gospodarka wodno- ściekowa 1.1.5.2.1 Zaopatrzenie w wodę Zaopatrzeniem w wodę na terenie Siewierza zajmują się: − Zakład Usług Wodnych i Kanalizacyjnych (ZUWiK) Siewierz obsługujący sołectwa Gminy Siewierz, − Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji (RPWiK) Zawiercie, obsługujące Miasto Siewierz. Sieć wodociągowa na terenie miejskim i sołectw nie tworzy jednego spójnego systemu, lecz osiem oddzielnych systemów zaopatrzenia w wodę obszarów wiejskich gminy. Podział taki jest wynikiem rozmieszczenia źródeł zaopatrzenia w wodę z istniejących ujęć oraz zewnętrznymi dostawcami wody. Sieć wodociągowa w części północnej gminy, zasilana z czterech ujęć, jest skojarzona i współpracuje ze 3 sobą, wykorzystując zbiornik wyrównawczy 2 x 150m . Sieć wodociągowa w części południowej gminy związana jest z poszczególnymi ujęciami i stanowi niezaleŜnie działające systemy, o obniŜonej pewności zasilania spowodowanej brakiem pierścieniowego zasilania odbiorców. Zasoby wody są znaczne i zapewniają pokrycie potrzeb Miasta i Gminy, a takŜe mogą słuŜyć sąsiednim gminom. Wymiany URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 26 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ wymagają rurociągi azbesto - cementowe w śelisławicach. Występują równieŜ małe przepustowości rurociągów spowodowane przewęŜeniami (np. rurociąg z Czekanki z f250 mm na f150 mm). Powoduje to okresowe niedobory wody w mieście na końcówkach sieci. Zaopatrzenie w wodę miasta Siewierz oparte jest na ujęciach głębinowych RPWiK Zawiercie zlokalizowanych na terenie Miasta i Gminy: 3 1. Ujęcie wody Chmielowskie posiada wydajność eksploatacyjną 30m /h, przy zatwierdzonej 3 wielkości zasobów wynoszącej 48,7m /h. Jakość wody pobieranej z tego ujęcia jest dobra. Ujęcie 3 wody w Czekance posiada wydajność eksploatacyjną 190m /h, przy zatwierdzonej wielkości 3 zasobów wynoszącej 300m /h. Jakość wody pobieranej z tego ujęcia jest dobra. 2. Ujęcie wód triasowych o charakterze pomocniczym znajduje się na Placu StraŜackim Miasta i 3 posiada zatwierdzone zasoby w wysokości 100,9 m /h. Współpracuje ono ze zbiornikiem 3 retencyjno- wyrównawczym 2x150m . Woda pobierana z tego ujęcia wymaga uzdatnienia przez jej odŜelazienie. Ponadto przekroczone jest stęŜenie manganu, którego nie poddaje się procesowi uzdatnienia. Ujęcie to nie jest aktualnie eksploatowane. W ostatnich latach woda z tego ujęcia była pobierana jedynie w okresach letnich suszy. Zaopatrzenie w wodę sołectw gminy Siewierz oparte jest na źródłach ZUWiK w Siewierzu: − zakup wody, − dwa własne ujęcia wód podziemnych, − ujęcia wód podziemnych naleŜące do zakładów przemysłowych. ZUWiK kupuje wodę z Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Dąbrowie Górniczej oraz z Gminnego Zakładu Usług Wodnych Mierzęcice. Aktualnie woda pochodzi z poszczególnych ujęć głębinowych: − Tuliszów – zaopatruje Tuliszów, Podwarpie, Hektary, Marcinków, Wojkowice Kościelne, − Trzebiesławice – PWiK Dąbrowa Górnicza zaopatruje Podwarpie, Zawarpie, Gołuchowice, Siewierz ul. Graniczna, − śelisławice – zaopatruje Leśniaki, śelisławice, Dziewki, Nowa Wioska, − Kopalnia Siewierz (GZD SA) – zaopatruje Dziewki, Brudzowice, śelisławice, − Ujejsce- PWiK Dąbrowa Górnicza zaopatruje Wojkowic Kościelnych, − wodociąg grupowy Mierzęcice (GZGWiK) – zaopatruje WaręŜyn, Kuźnica WaręŜyńska, Piaskowa, Podleśna, − Czekanka – zaopatruje Miasto Siewierz, Sulików, Kuźnica Sulikowska, Kuźnica Świętojańska, Gołuchowice. 1.1.5.2.2 Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków Na terenie Miasta i Gminy Siewierz zdiagnozowany został niedostatecznie rozbudowany system komunalnej sieci kanalizacyjnej sanitarnej. Obecnie na terenie Miasta Siewierz funkcjonuje lokalny system odprowadzania wód deszczowych, który poprzez nielegalne wpięcia mieszkańców przekształcił się w kanalizację ogólnospławną. Istniejąca sieć kanalizacyjna (obejmująca niecałe 10% obszarów, które obejmuje koncepcja budowy kanalizacji sanitarnej) ma niewielki zasięg i występuje jedynie w głównych ulicach centrum Miasta Siewierz. Łączna długość tej sieci wynosi ok. 12 918 mb. Ilość wód deszczowych 3 (obliczeniowa) zrzucanych do Przemszy wynosi 73056 m /rok z powierzchni ok. 24,259 ha. Ścieki z sieci deszczowej odprowadzane są poprzez istniejące wyloty kanalizacyjne do: − Przemszy (1000 przy ul. Krakowskiej, 800 przy ul. świrki i Wigury), − Potoku Jordan (600 i 400 przy ul. 3-go Maja). Ponadto na terenie miasta funkcjonują lokalne zakładowe oczyszczalnie ścieków przemysłowych i sanitarnych. Aktualnie do oczyszczalni ścieków Szpitala Chorób Płuc w Siewierzu odprowadzane są dodatkowo ścieki sanitarne z budynku Urzędu Gminy i Ośrodka Zdrowia. Na pozostałym obszarze powstające ścieki gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych i dalej wywoŜone do oczyszczalni ścieków lub nielegalnie odprowadzane bezpośrednio do cieków powierzchniowych. Na terenie Siewierza funkcjonuje wybudowana w 2005 roku oczyszczalnia ścieków. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 27 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ 1.1.5.3 Gospodarka energetyczna 1.1.5.3.1 Elektroenergetyka Zaopatrzenie w energię elektryczną odbywa się z krajowej sieci elektroenergetycznej, której zarządcą dla obszaru gminy Siewierz jest Będziński Zakład Elektroenergetyczny S.A. – Rejon Energetyczny Zawiercie. Całość sieci średniego i wysokiego napięcia poza niewielkimi fragmentami pracuje w wykonaniu napowietrznym, który wynika z wiejskiego charakteru zagospodarowania terenów gminy. Zasilanie Gminy w energię elektryczną odbywa się głównie za pośrednictwem sieci ŚN 15kV. Stan sieci na terenie Gminy ocenia się na dobry. 1.1.5.3.2 Zaopatrzenie w gaz W granicach administracyjnych Gminy Siewierz istnieją gazociągi wysokiego ciśnienia o charakterze przesyłowym oraz gazociągi konsumpcyjne średnio- i niskopręŜne, doprowadzające gaz bezpośrednio do odbiorców. Gazociągi średniego ciśnienia, które przebiegają przez teren Gminy: − gazociąg tranzytowy Kraków - Częstochowa (350 o ciśnieniu 0,4 MPa, gazociąg zasila stację redukcyjno-pomiarową, − przez środkową część gminy biegną 2 - gazociągi średniopręŜne 350 o ciśnieniu 0,4 MPa, zlokalizowany w ul. Warszawskiej oraz w Brudzowicach. Gazociągi średniopręŜne zasilają w niewielkim stopniu odbiorców indywidualnych do celów socjalnobytowych i grzewczych. Redukcja ciśnienia na niskie odbywa się u odbiorcy. Istnieją więc moŜliwości korzystania z tego typu paliwa ekologicznego. 1.1.5.3.3 Ciepłownictwo Na terenie Gminy Siewierz nie występuje sieć ciepłownicza. 1.1.5.4 Gospodarka odpadami System usuwania odpadów komunalnych na terenie Miasta i Gminy Siewierz obejmuje: − zorganizowany odbiór odpadów komunalnych w pojemnikach, − selektywną zbiórkę surowców wtórnych wyodrębnionych z odpadów komunalnych gromadzonych w odpowiednich do tego celu workach, − gromadzenie odpadów komunalnych stałych niesegregowanych w zbiornikach do czasowego opróŜniania (minimum dwa razy w roku). Zbiorniki te powinny mieć nieprzepuszczalne ściany i dno, szczelne przykrycie z zamykanym otworem wsypowym oraz zamykanym otworem bocznym do usuwania odpadów. Do zbiorników tych naleŜy doprowadzić utwardzony dojazd. Skład morfologiczny odpadów komunalnych Gminy Siewierz nie jest znany ze względu na brak aktualnych badań w tym zakresie. W zakresie odbioru odpadów komunalnych na terenie Gminy Siewierz działa 8 podmiotów gospodarczych, a 12 posiada zezwolenie Burmistrza Miasta i Gminy Siewierz na działalność w tym zakresie. Worki na surowce wtórne wydzielone z odpadów komunalnych są odpowiedniego koloru i są zaopatrzone w napisy określające rodzaj gromadzonych odpadów. Zorganizowanym wywozem odpadów objętych jest około 8400 mieszkańców, tj. 69%. Zorganizowanych wywozem odpadów objęci są równieŜ właściciele działek letniskowych. Selektywną zbiórkę odpadów wprowadzono w Gminie w 1997r, aktualnie objętych jest nią około 5000 mieszkańców tj. 41%. Stosowany jest tylko workowy system selektywnej zbiórki, nie stosuje się zestawów kontenerowych (tzw. „gniazd”). Segregowane „u źródła” surowce wtórne są odbierane bezpłatnie, równieŜ przeznaczone na ten cel worki są zakupywane przez UMiG. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 28 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ W 2006 roku z terenu gminy zebrano 132 280 kg odpadów opakowaniowych. Według sprawozdania sporządzonego przez Urząd Miasta i Gminy Siewierz w 2006 roku zebrano: 850 kg opakowań z blachy białej i lekkiej innej niŜ aluminiowa, 5000 kg opakowań z papieru i tektury, 89 900 kg opakowań ze szkła gospodarczego. 84% zebranych odpadów opakowaniowych przekazano do odzysku i recyklingu. Gmina Siewierz wydała w 2006 roku 62 091,12 zł na zebranie i przekazanie odpadów. Na terenie Gminy nie prowadzi się selektywnej zbiórki odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. Nie prowadzi się równieŜ selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych, odpadów wielkogabarytowych oraz odpadów poremontowych. Na terenie Gminy funkcjonuje szereg podmiotów prowadzących działalność w zakresie gospodarki surowcami wtórnymi. Niski stopień skanalizowania Siewierza powoduje, Ŝe problem stanowią nieczystości płynne gromadzone w zbiornikach bezodpływowych, które wywoŜone są przez firmy specjalistyczne do oczyszczalni ścieków w Siewierzu, Zawierciu, Porębie, Strzybnicy („Leśna”), Miasteczku Śląskim, Elektrowni Łagisza, Będzinie, Lublińcu, Częstochowie i Mierzęcicach. Taka sytuacja ma istotny wpływ na ograniczenie rozwijania podstawowych funkcji Siewierza: wytwórczej, turystycznej i mieszkaniowej. Ponadto, jest to istotny mankament zagraŜający zasobom wód powierzchniowych i wgłębnych (szczególnie przy braku geologicznych warstw nieprzepuszczalnych nad warstwami wodonośnymi) oraz obniŜający jakość środowiska przyrodniczego, co jest istotne ze względu na rozwój funkcji turystycznych Gminy. 1.1.5.4.1 Gospodarka odpadami przemysłowymi Gospodarka odpadami przemysłowymi nie stanowi przedmiotu odpowiedzialności władz samorządowych. Zakłada się, Ŝe zgodnie z polityką ekonomiczną państwa w najbliŜszych latach następować będzie stałe zmniejszanie ilości odpadów przemysłowych w drodze stosowania energo- i materiałooszczędnych technologii produkcji, kontrolowanego obiegu postępowania z odpadami, w szczególności niebezpiecznymi, których powstaniu nie udało się zapobiec lub gospodarczo wykorzystać. Prowadzeniu polityki kontrolowanego obiegu powstających odpadów sprzyjać będzie system reglamentacyjny, obejmujący uzyskiwanie zezwoleń na wytwarzanie odpadów przemysłowych i uzgadnianie sposobu postępowania z odpadami, oraz system koncesyjny, obejmujący uzyskiwanie zezwoleń na odbiór, transport i ich wykorzystanie lub unieszkodliwianie. Do składowania w ramach istniejących składowisk komunalnych dopuszczane będą odpady o charakterze zbliŜonym do komunalnych. 1.1.6 Identyfikacja problemów 1.1.6.1 Infrastruktura dla ekologii Konieczne jest zaostrzenie aktualnych standardów środowiska dotyczących jakości powietrza, wód, gleb oraz ekosystemów. Poprawa czystości środowiska naturalnego w Siewierzu jest uwarunkowana zmniejszeniem zanieczyszczenia powietrza, co moŜna uzyskać m.in. poprzez zwiększenie płynności ruchu samochodowego w wyniku modernizacji układu komunikacyjnego w mieście oraz polepszenie stanu ulic tak, aby spełniały wymagania normatywne. Do istotnych czynników decydujących o stanie komunikacji i bezpieczeństwa na terenie miasta naleŜy stan dróg i system rozwiązań połączeń komunikacyjnych. W związku z zachodzącymi zmianami w lokalnym przemyśle oraz ciągłym wzrostem ilości samochodów osobowych rejestrowanych na terenie powiatu będzińskiego zachodzi konieczność modernizacji dróg i skrzyŜowań poprzez dostosowanie ich do bieŜących i przyszłych potrzeb. Głównym problemem jest brak kompleksowego rozwiązania komunikacyjnego. Układ dróg tranzytowych przebiega przez tereny zabudowy mieszkaniowej co negatywnie wpływa na ich rozwój. Układ ten rodzi konieczność opracowania nowych rozwiązań komunikacyjnych dla gminy. Konieczne są remonty lub przebudowa infrastruktury technicznej, szczególnie w zakresie ochrony środowiska na terenie zdegradowanych obszarów gminy, w tym: URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 29 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ a) dokończenie budowy, remontów lub przebudowy sieci kanalizacyjnych i innych urządzeń do oczyszczania, gromadzenia, odprowadzania i przesyłania ścieków, b) budowa, remonty lub przebudowa kanalizacji deszczowej, c) budowa, remonty lub przebudowa sieci wodociągowych, ujęć wody i urządzeń słuŜących do gromadzenia i uzdatniania wody oraz urządzeń regulujących ciśnienie wody. 1.1.6.2 Tereny i infrastruktura pod inwestycje Siewierz planuje pozyskiwać dla rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości nowe, niezagospodarowane tereny w strefach przemysłowych. Tereny te wymagają jednak rekultywacji, uzbrojenia technicznego oraz modernizacji systemów komunikacji drogowej. 1.2 Gospodarka Sejmik Województwa Śląskiego przyjął uchwałą podział województwa na cztery obszary polityki rozwoju (załącznik Nr 2). Siewierz leŜy w środkowym obszarze polityki rozwoju. Na środkowy obszar polityki rozwoju składają się następujące powiaty: lubliniecki, tarnogórski, będziński, zawierciański, gliwicki, mikołowski tyski i pszczyński. (załącznik Nr 2). 1.2.1 Główni pracodawcy - struktura i trendy Zlokalizowany na terenie Siewierza przemysł zaliczany jest do tzw. Myszkowsko - Zawierciańskiego Okręgu Przemysłowego, stanowiącego jeden z obszarów ekologicznego zagroŜenia Polski. Okręg ten łączy się od północy z Częstochowskim Okręgiem Przemysłowym, a od południa z Okręgiem Górnośląskim (GOP) i Okręgiem Krakowskim. Z większych jednostek gospodarczych działających na terenie gminy naleŜy wyróŜnić: BOC GAZY Sp. z o.o., Electrolux Poland S.A., Górnicze Zakłady Dolomitowe S. A., Rolnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa „PRAWDA”, Grupa Ślączka Sp. z o. o., AXA – MAG Sp. z o.o., Kopalnie Odkrywkowe Surowców Drogowych Kopalnia „Nowa Wioska”, Siewierskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o., PGL LP Nadleśnictwo Siewierz. Głównymi branŜami (według PKD) na mapie gospodarczej Siewierza jest przemysł, produkcja, budownictwo, handel, naprawy, gospodarka, edukacja, bankowość, przetwórstwo, rolnictwo i leśnictwo. Podmioty gospodarcze najwaŜniejsze z punktu widzenia rozwoju miasta to kategoria mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Na koniec grudnia 2006 roku w ewidencji przedsiębiorców prowadzonej przez Burmistrza Siewierza zarejestrowane były 974 podmioty. W 2006 roku dokonano 88 wpisów i 102 wykreśleń z ewidencji. Obraz przedsiębiorczości w Siewierzu w 2006 roku przedstawia poniŜsza tabela. Rodzaje działalności gospodarczej (sekcja PKD) – stan na 2006 rok Miasto Gmina Razem A – ROLNICTWO, ŁOWIECTWO I LEŚNICTWO 18 21 39 C – GÓRNICTWO 3 2 5 106 98 204 E – WYTWARZANIE I ZAOPATRYWANIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ, GAZ I WODĘ 1 - 1 F – BUDOWNICTWO 48 47 95 G – HANDEL HURTOWY I DETALICZNY, NAPRAWA POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH, MOTOCYKLI, ORAZ ARTYKUŁÓW UśYTKU OSOBISTEGO I DOMOWEGO 318 248 566 H – HOTELE I RESTAURACJE 27 26 53 I – TRANSPORT, GOSPODARKA MAGAZYNOWA I ŁĄCZNOŚĆ 39 70 109 J – POŚREDNICTWO FINANSOWE 21 11 32 D – PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 30 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Rodzaje działalności gospodarczej (sekcja PKD) – stan na 2006 rok Miasto Gmina Razem K – OBSŁUGA NIERUCHOMOŚCI, WYNAJEM I USŁUGI ZWIĄZANE Z PROWADZENIEM DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ 55 18 73 L – ADMINISTRACJA PUBLICZNA I OBRONA NARODOWA, OBOWIĄZKOWE UBEZPIECZENIE SPOŁECZNE I POWSZECHNE UBEZPIECZENIE ZDROWOTNE 5 9 14 M – EDUKACJA 19 18 37 N – OCHRONA ZDROWIA I POMOC SPOŁECZNA 19 11 30 O – DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWA KOMUNALNA, SPOŁECZNA I INDYWIDUALNA, POZOSTAŁA 32 20 52 599 1310 Łącznie 711 Tabela 12 Rodzaje działalności gospodarczej zgodnie z PKD. Źródło: GUS Katowice W przewaŜającej większości przedsiębiorcy wpisani do ewidencji prowadzonej przez Burmistrza Miasta i Gminy Siewierz to firmy jednoosobowe i rodzinne. W ostatnim czasie zwiększył się rynek pracy poprzez powstanie bądź inwestycje nowych firm (prowadzonych głównie jako spółki z ograniczoną odpowiedzialnością), takich jak: Electrolux, Birner, Paks’D, Gemini. Jednostki zarejestrowane wg sektorów Ogółem 2003 2004 2005 1327 1306 1309 2006 1310 Sektor publiczny jednostki ogółem (podmioty gospodarki narodowej) 34 34 37 38 jednostki prawa i komunalne ogółem 29 29 32 32 przedsiębiorstwa państwowe 0 0 0 1 spółki handlowe 1 1 1 1 spółki z udziałem kapitału zagranicznego 0 0 0 0 gospodarstwa pomocnicze 0 0 0 0 jednostki ogółem (podmioty gospodarki narodowej) 1293 1272 1272 1272 Osoby fizyczne gospodarczą 1085 1061 1053 1046 45 49 50 49 9 10 10 7 Spółdzielnie 12 12 12 12 Fundacje 2 2 2 2 Stowarzyszenia i organizacje społeczne 19 20 21 25 budŜetowego państwowe Sektor prywatny prowadzące działalność Spółki handlowe Spółki handlowe zagranicznego z udziałem kapitału Tabela 13 Podmioty Gospodarki Narodowej Zarejestrowane w Rejestrze REGON według sektorów własnościowych na terenie Miasta i Gminy Siewierz. Źródło: GUS Katowice URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 31 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ W analizowanym okresie zmniejszała się sukcesywnie liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą przy wzroście liczby spółek prawa handlowego, co świadczy o konsolidacji rynku. Miasto i Gmina Siewierz prowadzi politykę prowadzącą do rozwoju przedsiębiorczości. W 2004 roku uchwałą Rady Miasta i Gminy nr XXXII/235/04 wprowadzono: • zwolnienie osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Będzinie z opłaty za zgłoszenie o dokonanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej (po przedłoŜeniu przez nie zaświadczenia o pozostawaniu w rejestrze bezrobotnych, wydanego przez Powiatowy Urząd Pracy w Będzinie), • zwolnienie przedsiębiorców z opłaty za zgłoszenie o dokonanie zmiany wpisu do ewidencji działalności gospodarczej w przypadku, gdy zmiana wpisu powstała z przyczyn niezaleŜnych od przedsiębiorcy a wynika ze zmian podejmowanych z urzędu jak: zmiana numeracji budynku, zmiana nazwy ulicy, nadanie nowych nazw ulic. Natomiast w 2006 roku w Uchwale nr LV/383/2006, w sprawie udzielenia przez gminy pomocy regionalnej na wspieranie nowych inwestycji lub tworzenia nowych miejsc pracy wyraŜono zamiar udzielenia przedsiębiorcy pomocy publicznej na wspieranie nowych inwestycji lub tworzenia nowych miejsc pracy związanych z nową inwestycją w formie zwolnienia z podatku od nieruchomości zgodnie z warunkami określonymi w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 4 sierpnia 2006r. / Dz. U. Nr 142 poz. 1017/. 1.2.2 Rynek pracy Na kształt i wielkość lokalnego rynku pracy ma wpływ liczba podmiotów gospodarczych i osób w nich zatrudnionych. Szczególnie waŜny dla rozwoju gospodarczego jest rozwój małych i średnich przedsiębiorstw, a wśród nich dynamika zmian liczby osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Ten ostatni wskaźnik charakteryzuje stan gospodarczy danego obszaru. W poniŜszej tabeli oraz na wykresie porównano wskaźnik przedsiębiorczości wyraŜony liczbą osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na 1000 osób dla Siewierza oraz województwa śląskiego w latach 2000 - 2005. 2000 78 Siewierz 62 Województwo śląskie Tabela 14 Wskaźnik przedsiębiorczości Źródło: GUS Katowice Obszar 2001 81 65 2002 86 69 2003 89 70 2004 87 71 2005 86 70 Wskaźnik przedsiębiorczości w latach 2000 - 2005 100 90 80 86 78 70 60 62 89 87 86 70 71 70 81 65 69 Siewierz województwo śląskie 50 40 2000 2001 2002 2003 2004 2005 lata Wykres 7 Wskaźnik przedsiębiorczości dla Miasta i Gminy Siewierz i województwa śląskiego Źródło: GUS Katowice URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 32 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Z powyŜszego zestawienia wynika, iŜ w całym badanym okresie wskaźnik przedsiębiorczości (liczba osób prowadzących działalność gospodarczą na 1000 mieszkańców), dla Siewierza był większy niŜ dla województwa śląskiego. Co więcej, wskaźnik ten dla Siewierza wykazuje tendencje rosnące. 1.3 BudŜet Siewierza – analiza W świetle danych dotyczących gospodarki bardzo istotnym jest budŜet miasta, którego krótką analizę przedstawiono poniŜej. BudŜet Siewierza za 2006 rok zamknął się kwotą 26 631 576 zł po stronie dochodów oraz kwotą 29 114 456 zł po stronie wydatków. Dochody własne miasta wyniosły 16 649 995 zł (62,52 % budŜetu), subwencje 5 289 145 zł (19,86 % budŜetu) zaś dotacje 4 692 436 (17,62 % budŜetu). 2002 2003 2004 2005 2006 Dochody własne 11 065 102 11 368 026 12 439 546 14 228 755 16 649 995 Subwencje 5 115 575 5 164 870 4 910 611 4 970 582 5 289 145 Dotacje 1 347 446 1 273 141 3 696 943 5 761 773 4 692 436 17 528 123 17 806 037 21 047 100 24 961 110 26 631 576 Dochody ogółem Tabela 15 Struktura dochodów budŜetowych Miasta i Gminy Siewierz w latach 2002 – 2006 Źródło: GUS Katowice, opracowanie własne na podstawie danych UMiG Siewierz W ostatnich latach moŜna zauwaŜyć systematyczny wzrost dochodów własnych oraz wyraźny wzrost dotacji w strukturze dochodów. W ciągu 4 lat udział dotacji w strukturze budŜetu miasta zwiększył się ponad trzykrotnie. Niekorzystnym czynnikiem rzutującym na strukturę budŜetu miasta w kolejnych latach jest niewątpliwie zadłuŜenie. Łączna kwota zaciągniętych zobowiązań na koniec 2006 roku wynosiła 7 893 762,41 zł. Wydatki na inwestycje zanotowały radykalny wzrost. W 2002 roku miasto przeznaczyło na inwestycje 724 125 zł, co stanowiło 4,5 % budŜetu. JednakŜe juŜ w roku 2005 była to kwota 13 719 716 zł, co stanowiło 42,2 % wydatków. W następnych latach prognozy inwestycyjne są mniej optymistyczne, ze względu na konieczność spłaty zaciągniętych zobowiązań. W najbliŜszych latach przewiduje się wydatki na inwestycje na poziomie ok. 4 mln zł. rocznie. Ilość oraz wielkość realizowanych inwestycji będzie ściśle związana z pozyskiwaniem środków na ich realizację z funduszy zewnętrznych. Wydatki ogółem Rok Wydatki inwestycyjne (w zł) majątkowe % wydatków budŜetowych 2002 16 012 460 724 125 4,5 % 2003 16 321 371 801 737 4,9 % 2004 22 715 203 5 344 056 23,5 % 2005 32 499 842 13 719 716 42,2 % 2006 29 114 456 9 607 770 33 % ---2007 2 479 457 9 %* Tabela 16 Wydatki oraz środki przeznaczone w budŜecie miasta na inwestycje Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UMiG Siewierz i GUS Katowice * prognoza URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 33 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Znaczny wzrost wydatków na inwestycje w latach 2004 – 2005 spowodowany był rozpoczęciem lub kontynuowaniem waŜnych przedsięwzięć infrastrukturalnych z punktu widzenia rozwoju gminy, takich jak: • • • • • budowa oczyszczalni ścieków, budowa kanalizacji sanitarnej etap I – tzw. „Stary Siewierz”, termomodernizacja szkoły w śelisławicach, budowa zintegrowanego posterunku słuŜb ratowniczych w Siewierzu, budowa hali sportowej przy Zespole Szkół w Siewierzu. Wydatki na inwestycje zostały pokryte z dochodów własnych i zewnętrznych źródeł dofinansowania, w tym: z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Będzinie oraz EkoFunduszu w Warszawie. Plan zadłuŜenia gminy i kosztów jej obsługi przedstawia poniŜsza tabela. WIERZYCIEL STAN NA STAN NA STAN NA 1.01.2007 1.01.2008 1.01.2009 NFOŚiGW 4 000 000,00 3 000 000,00 2 000 000,00 WFOŚiGW 3 663 847,00 2 738 619,00 1 737 707,00 Odsetki 229 915,41 172 158,57 112 131,21 Razem 7 893 762,41 5 910 777,57 3 849 838,21 Tabela 17 ZadłuŜenie i koszty jego obsługi w latach 2007-2011. Źródło: UMG Siewierz STAN NA 1.01.2010 1 000 000,00 736 795,00 52 103,85 1 788 898,85 STAN NA 1.01.2011 --67 511,00 2 025,33 69 536,33 ZadłuŜenie i koszty obsługi Gminy w latach 2007 – 2011 przedstawiono na dzień 30 czerwca 2007 r. W związku ze zmiennym oprocentowaniem redyskonta weksli (srw) wysokość odsetek od zaciągniętych poŜyczek moŜna jedynie oszacować. W dniu 28 czerwca 2007 r. stopa redyskonta weksli NBP wynosiła 4,75 %. 1.4 Sfera społeczna 1.4.1 Bezrobocie Na koniec czerwca 2007 roku w ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Będzinie pozostawało 613 osób (w tym 353 kobiet) z terenu Siewierza. Stanowili oni 7 % bezrobotnych z terenu powiatu będzińskiego. 17 % bezrobotnych z terenu Siewierza ( tj. 105 osób) posiadało prawo do otrzymywania zasiłku. Osoby zamieszkałe na obszarach wiejskich Siewierza stanowiły 51,7 % (tj. 317 osób) bezrobotnych. Na mapie bezrobocia województwa śląskiego Siewierz połoŜony jest w powiecie o jednym z większych poziomów bezrobocia. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w Katowicach w końcu marca br. stopa bezrobocia (udział zarejestrowanych bezrobotnych w cywilnej ludności aktywnej zawodowo) wyniosła 12,3% (w kraju – 14,4%) i była niŜsza zarówno w porównaniu do grudnia 2006 r. (o 0,5 pkt procentowego), jak i do końca marca ub. r. (o 3,4 pkt). Rozkład terytorialny natęŜenia bezrobocia nie zmienił się istotnie. Nadal obserwowano duŜe zróŜnicowanie natęŜenia bezrobocia zarówno w układzie powiatów jak i podregionów. Największy udział bezrobotnych spośród cywilnej ludności aktywnej zawodowo w końcu marca br. odnotowano w Świętochłowicach (21,2%), Bytomiu (20,3%) oraz w powiatach: zawierciańskim (20,2%), myszkowskim (19,4%) i będzińskim (19,3%). Tradycyjnie najlepszą sytuację pod tym względem obserwuje się w Katowicach (stopa bezrobocia 5,3%), Bielsku-Białej (7,0%) oraz w powiatach bieruńsko - lędzińskim (7,7%) i pszczyńskim (8,7%), a takŜe w Tychach (8,8%) i w Rybniku (8,9%). Katowice są jednym z pięciu miast w Polsce o najniŜszej stopie bezrobocia wspólnie z Warszawą (4,4%), Poznaniem (4,6%), Sopotem (4,6%) oraz Krakowem (5,3%). Na koniec I kwartału 2007 r. stopa bezrobocia w powiecie będzińskim wynosi 19,3%, w podregionie centralnym 12,5 % a w województwie śląskim – 12,3 %. W powiecie będzińskim było 9774 bezrobotnych, w tym 5747 kobiet, a w województwie śląskim – 221 409 bezrobotnych, w tym 131 151 kobiet. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 34 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Według danych Głównego Urzędu Statystycznego liczba bezrobotnych osób z terenu Siewierza na koniec marca 2007 roku liczyła 693 osoby, w tym 379 kobiet. Z danych pozyskanych z Powiatowego Urzędu Pracy w Będzinie wynika, Ŝe na koniec czerwca 2007 liczba bezrobotnych spadła o 80 osób i liczy 613 osób, w tym 353 kobiet. Liczba bezrobotnych stale maleje, z 938 osób w 2004 r do 613 osób w drugim kwartale 2007 roku. Liczba osób bezrobotnych z terenu Siewierza 1000 938 928 844 800 693 689 613 l 600 400 200 0 2003 2004 2005 2006 mar-07 cze-07 okres liczba osób bezrobotnych Wykres 8 Liczba bezrobotnych w Siewierzu w latach 2003 – 2007. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Katowice W Siewierzu utrzymuje się relatywnie wysoki poziom bezrobocia, wyŜszy niŜ średnia dla województwa śląskiego i Polski. Stan ten jest spowodowany m.in. procesami restrukturyzacji duŜych przedsiębiorstw przemysłowych i redukcją zatrudnienia – zwolnieniami grupowymi z przyczyn dotyczących zakładu pracy. Dla porównania aktualnego natęŜenia bezrobocia w powiecie będzińskim z jego otoczeniem, pokazano poniŜej stopę bezrobocia w powiatach na koniec I kwartału 2007 r. stopa bezrobocia rejestrowanego w województwie śląskim według powiatów w I kwartale 2007 r. w % 25 20 14,4 13,1 12,6 12,6 11,7 11,6 11,4 10,6 10,5 9,3 8,7 7,7 rybnicki kłobucki gliwicki mikołowski lubliniecki cieszyński tarnogórski bielski Ŝywiecki raciborski pszczyński bieruńskolędziński 19,3 będziński 5 14,5 19,4 myszkowski 18,4 20,2 10 zawierciański 15 wodzisławski częstochowski 0 Rysunek 3 Stopa bezrobocia w wybranych powiatach Źródło: GUS Katowice URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 35 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Dla porównania natęŜenia oraz zmian bezrobocia w powiecie będzińskim z jego otoczeniem w latach ubiegłych, przedstawiono w poniŜszych tabelach i na wykresach stopę bezrobocia w powiatach i miastach na prawach powiatu w latach 2002 – 2006. Powiat bieruńsko-lędziński pszczyński raciborski Ŝywiecki bielski lubliniecki tarnogórski cieszyński 2002 Stopa bezrobocia w % 2003 2004 11,0 11,3 11,7 14,2 13,4 14,3 14,4 16,0 14,1 13,0 15,0 15,5 15,6 16,1 16,9 15,7 2005 2006 11,0 9,9 7,8 12,1 13,7 15,7 14,8 14,9 16,0 15,5 12,0 12,8 14,6 14,3 14,8 15,1 14,3 9,0 9,7 11,1 11,5 12,0 12,2 12,2 16,7 12,8 13,1 16,3 17,2 19,2 20,9 21,5 23,0 22,7 12,9 13,4 15,3 15,8 19,1 19,6 19,9 20,8 15,9 17,7 16,9 gliwicki 14,6 15,4 14,7 mikołowski 14,0 17,9 17,2 kłobucki 15,7 21,2 17,1 wodzisławski 18,8 22,6 21,2 rybnicki 19,2 24,0 22,9 myszkowski 16,1 22,0 22,3 częstochowski 22,8 24,8 24,0 będziński 21,8 24,8 24,2 zawierciański Tabela 18 Stopa bezrobocia na przełomie ostatnich 5 lat - powiaty Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Katowice Zmiany stopy bezrobocia w powiecie będzińskim w 2006 roku na tle otoczenia obrazuje kolejny wykres. Zmiany stopy bezrobocia w powiatach 2002-2006 30,0 25,0 2002 20,0 2003 15,0 2004 2005 10,0 2006 zawierciański będziński częstochowski myszkowski rybnicki wodzisławski kłobucki mikołowski gliwicki cieszyński tarnogórski lubliniecki bielski Ŝywiecki raciborski pszczyński 0,0 bieruńsko-lędziński 5,0 Rysunek 4 Zmiany stopy bezrobocia w ciągu minionych 5 lat Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Katowice URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 36 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Stopa bezrobocia dla wybranych obszarów województwa śląskiego w I kwartale 2007 r. (według stanu na koniec marca) przedstawia się następująco: Stopa bezrobocia w I kwartale 2007 - dane porównawcze 25,00% 20,00% 15,00% jednostki samorządu terytorialnego 10,00% 19,30% 12,50% 12,30% 5,00% 0,00% województwo śląskie podregion centralny powiat będziński Rysunek 5 Stopa bezrobocia w skali województwa, podregionu (subregionu), i powiatu. Źródło: GUS Katowice Stopa bezrobocia w powiecie będzińskim jest radykalnie większa od stopy bezrobocia w podregionie centralnym oraz województwie. Stan bezrobocia według wieku przedstawia się następująco. Bezrobotni wg wieku w % ogółu bezrobotnych - stan na 31.03.2007 r. Obszar Siewierz gminy wiejsko miejskie w woj. śląskim województwo śląskie 18–24 lat 19,19 25–34 lata 28,72 35–44 lata 16,88 45–54 lata 28,28 55–59 lat 6,21 60 i więcej lat 0,72 19,78 28,59 19,51 25,14 6,02 0,96 17,91 27,12 20,25 27,07 6,58 1,07 Tabela 19 Bezrobotni wg wieku w % ogółu bezrobotnych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Katowice Bezrobotni wg wieku w % ogółu bezrobotnych - stan na 30.06.2007 r. Obszar Siewierz 18–24 lat 17,4 25–34 lata 28 35–44 lata 19 45–54 lata 28,5 55–59 lat 6 60 i więcej lat 1,1 Tabela 20 Bezrobotni wg wieku w % ogółu bezrobotnych Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Będzinie Zdecydowanie największą grupę bezrobotnych na terenie Miasta i Gminy Siewierz stanowią osoby w wieku 25 – 34 lat oraz 45 - 54 lat. Natomiast w kategorii wiekowej 35 - 44 lat procent osób bezrobotnych wynosi 16,88 (stan na I kwartał 2007r.) i jest niŜszy niŜ w gminach wiejsko-miejskich i województwie śląskim. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 37 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Bezrobotni według wieku w Siewierzu w % - stan na II kwartał 2007r. 6 1,1 17,4 18–24 lat 28,5 25–34 lata 35–44 lata 45–54 lata 55–59 lat 28 60 i więcej lat 19 Rysunek 6 Bezrobotni według wieku w Siewierzu. Źródło: GUS Katowice Bezrobotni wg wykształcenia w % ogółu bezrobotnych - stan na 31.03.2007 r. Obszar gimnazjalne zasadnicze średnie i poniŜej zawodowe ogólnokształcące policealne i średnie zawodowe Siewierz 28,57 29,00 10,25 24,10 gminy wiejsko miejskie w woj. 30,06 33,74 8,05 21,91 śląskim województwo śląskie 33,81 30,82 7,53 21,67 Tabela 21 Struktura bezrobocia według poziomu wykształcenia w I kwartale 2007 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i Katowice URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ wyŜsze 8,08 6,24 6,17 38 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Najliczniejszą grupę bezrobotnych w Siewierzu stanowią osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym (201 osób na 693 bezrobotnych). Osoby z wykształceniem co najmniej średnim stanowią większy odsetek niŜ w województwie śląskim oraz gminach miejsko-wiejskich z jego terenu. Struktura bezrobocia w Siewierzu według poziomu wykształcenia w II kwartale 2007 r. bezrobotni w % 29 24 8 policealne i średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe 11 wyŜsze 28 gimnazjalne i poniŜej 35 30 25 20 15 10 5 0 Rysunek 7 Struktura bezrobocia w Siewierzu według poziomu wykształcenia na koniec II kwartału 2007 r. Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Będzinie. Obszar Siewierz Czas pozostawania bez pracy w miesiącach 1 miesiąc powyŜej i mniej 1–3 3–6 6 – 12 12 – 24 24 9,10 13,85 11,26 15,15 15,00 35,64 gminy wiejsko miejskie w woj. śląskim 6,74 13,88 14,62 15,22 15,57 33,97 województwo śląskie 7,63 14,83 13,95 15,53 15,37 32,69 Tabela 22 Bezrobotni wg czasu pozostawania bez pracy – stan na I kwartał 2007 roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i US Katowice Sytuacja bezrobotnych w gminie Siewierz ze względu na czas pozostawania bez pracy zbliŜona jest do danych wojewódzkich i na poziomie gmin wiejsko-miejskich w województwie śląskim. Najliczniejszą grupę bezrobotnych stanowią osoby pozostające bez pracy powyŜej 2 lat. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 39 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Struktura bezrobocia w Siewierzu według czasu pozostawania bez pracy na koniec II kwartału 2007 r. 40 35 30 25 20 15 10 5 35 8 12 15,5 14 15,5 3–6 6 – 12 12 – 24 bezrobotni w % 0 do 1 1–3 24 i więcej okres liczony w miesiącach Rysunek 8 Struktura bezrobocia w Siewierzu według czasu pozostawania bez pracy na koniec II kwartał 2007 r. Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Będzinie. Najliczniejszą grupę bezrobotnych z terenu Siewierza pod względem staŜu pracy stanowią osoby bez jakiegokolwiek staŜu pracy (26 % ogółu bezrobotnych). Struktura bezrobocia w Siewierzu według staŜu pracy na koniec II kwartału 2007 r. 30 25 20 15 26 10 5 11,7 15,5 16 15 bezrobotni w % 12,3 3,5 0 do 1 1–5 5 – 10 10 – 20 20– 30 30 i więcej bez staŜu okres liczony w m iesiącach Rysunek 9 Struktura bezrobocia w Siewierzu według staŜu pracy na II kwartał 2007 r. Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Będzinie. Opierając się na Ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy do osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy naleŜą: 1. długotrwale bezrobotni, 2. osoby do 25 roku Ŝycia, 3. osoby powyŜej 50 roku Ŝycia, 4. bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych, 5. niepełnosprawni, 6. samotnie wychowujący co najmniej jedno dziecko do 7 roku Ŝycia. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 40 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Statystykę osób bezrobotnych z terenu Miasta i Gminy Siewierz, według stanu na 30 czerwiec 2006 roku, będących w szczególnej sytuacji przedstawia poniŜsze zestawienie. BEZROBOTNI ZAREJESTROWANI Z TERENU SEWIERZA Osoby w szczególnej sytuacji na rynku pracy Ogółem Z prawem do zasiłku Razem Kobiety Razem Kobiety Do 25 roku Ŝycia 107 61 18 4 Długotrwale bezrobotne 380 216 5 2 PowyŜej 50 roku Ŝycia 146 71 26 15 Bez kwalifikacji zawodowych 209 113 25 10 Samotnie wychowujący co najmniej jedno dziecko do 7 roku Ŝycia 9 8 - - Niepełnosprawni 19 9 8 6 Tabela 23 Bezrobotni zarejestrowani z terenu Siewierza – stan na II kwartał 2006 roku Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Będzinie W oparciu o powyŜsze dane moŜna wyciągnąć następujące wnioski: 1. Populacja bezrobotnych z obszaru gminy Siewierz charakteryzuje się duŜym odsetkiem długotrwale bezrobotnych (35%) oraz znacznym odsetkiem osób bez staŜu pracy (26%). 2. Siewierz połoŜony jest w powiecie będącym jednym z trzech powiatów województwa śląskiego o najwyŜszej stopie bezrobocia. 3. Korzystną tendencją jest stale malejąca liczba bezrobotnych. 4. Najliczniejszą grupę bezrobotnych stanowią osoby w wieku 45-54 lat (28,5% bezrobotnych). URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 41 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Jednostka 2003 2004 2005 2006 Liczba bezrobotnych 928 938 844 689 Liczba osób zaktywizowanych przez róŜne programy Liczba bezrobotnych 152 118 111 175 16,3% 12,5% 13,1% 25,3% Liczba ofert pracy w powiecie, w tym pracy subsydiowanej Liczba ofert pracy 1 586 1 311 920 1 596 Proporcja w % 9,6% 5,0% 9,4% 8,6% 2 ---- ---- ---- 40 000 ---- ---- ---- Liczba osób ---- 3 10 14 Kwota w złotych ---- 33 200,00 117 500,00 172 145,11 Liczba Siewierz osób/ liczba stanowisk Ogółem --- --- 3/8 --- --- --- 17/31 29/36 Siewierz --- --- 56 865,00 --- Ogółem --- --- 231 945,00 435 254,24 Liczba bezrobotnych PoŜyczki na rozpoczęcie działalności gospodarczej – liczba i kwota * Środki przyznawane jednorazowo na podjęcie działalności gospodarczej przez osoby bezrobotne Refundacja kosztów wyposaŜenia i doposaŜenia stanowisk pracy dla bezrobotnych skierowanych na te miejsca Proporcja w % Liczba osób Kwota w złotych Kwota w złotych Tabela 24 Działania aktywizacyjne PUP Będzin dla bezrobotnych z terenu Siewierza w latach 2003 – 2006. Źródło danych: PUP Będzin. * w związku z wejściem w Ŝycie z dniem 1 czerwca 2004 r. ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. nr 99 poz. 1001 z późn. zmianami), zmieniającej zapis pozwalający osobom bezrobotnym starać się o poŜyczki na załoŜenie własnej działalności gospodarczej, poŜyczki na rozpoczęcie działalności gospodarczej zostały zastąpione środkami przyznawanymi jednorazowo na podjęcie działalności gospodarczej przez osoby bezrobotne. 1.4.2 Mieszkania 1.4.2.1 Zasoby mieszkaniowe Według Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Siewierz przewiduje się, iŜ do ok. 2015 roku (stan docelowy): liczba mieszkań w Siewierzu powinna się zwiększyć o ponad ok. 920 (tj. o 25%). Jest to poziom określony przez wielkość deficytu oraz przyrostu mieszkań dla przybywających gospodarstw domowych. Zdecydowana większość zabudowy mieszkaniowej będzie, zgodnie z obecnie panującą tendencją, realizowana w formie budownictwa jednorodzinnego wolno stojącego. Przewiduje się tereny dla budownictwa wielorodzinnego, tylko jako kontynuację istniejącego zespołu w rejonie ul. Sosnowej. Największy wzrost funkcji mieszkaniowych powinien mieć miejsce w Siewierzu – Osiedle Zachód (o ok. 74%). W wyjątkowych przypadkach dopuszcza się moŜliwość realizacji - poza wyznaczonymi terenami zabudowy mieszkaniowej - zabudowy siedliskowej, bezpośrednio związanej z produkcją rolną, jednak poza kompleksami rolnymi (tego rodzaju budownictwa nie bilansowano w niniejszych wyliczeniach). URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 42 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Wyszczególnienie Stan Stan Stan 1/ istniejący docelowy Przyrost z tego w terenach: istniejący = 100 ukształt. i nowych (wielkość kształtu- działki) MW (kształt.) jących 1000m 2 2000m 2 OGÓŁEM 3757 5680 151 1923 613 1310 29 30 Miasto razem 1833 2480 125 647 207 440 29 30 485 971 200 489 89 400 29 - 1.169 1.289 110 120 80 40 - 30 179 217 121 38 38 - - - 1924 3200 166 1276 406 870 - - Brudzowice 337 406 121 69 69 - - - Dziewki 177 289 163 112 52 40 - - 33 36 109 3 3 - - - śelisławice 348 442 127 94 94 - - - Leśniaki 137 301 219 164 24 140 - - Gołuchowice 131 144 110 13 13 - - - 39 664 1.702 625 5 620 - - Podwarpie 202 234 116 32 32 - - - Wojkowice K. 360 518 143 158 88 70 - - WaręŜyn 160 186 116 26 26 - - - Siewierzzachód Siewierzwschód SiewierzKuźnica S. Sołectwa razem Nowa Wioska Tuliszów Tabela 25 Ilość mieszkań w stanie istniejącym i docelowym w Siewierzu Źródło danych: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Siewierz Wielkość ponad 900 nowych mieszkań wykracza poza bieŜące potrzeby społeczności Siewierza. Oznaczałoby to średnio realizację rocznie w okresie 2000- 2015 ok. 57 mieszkań, podczas gdy o okresie 1989- 1997 rocznie średnio realizowano 33 mieszkania. NaleŜy przy tym pamiętać o wynikach prognozy biologicznej ludności, wyraźnie wskazującej na stabilizację liczby ludności w perspektywie 2015. Podstawową zasadą prowadzenia polityki przestrzennej powinno być niedopuszczanie do niepotrzebnego rozpraszania zabudowy. Przy bilansowaniu moŜliwości budownictwa mieszkaniowego 2 przyjęto załoŜenia o przeciętnej wielkości działki - na nowych terenach - na poziomie 1000 m , 2 a w przypadku budownictwa rezydencjonalnego (o wysokim standardzie) na poziomie 2000 m . Dla budownictwa rezydencjonalnego proponuje się teren w zachodniej części Siewierza – Osiedle Zachód. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 43 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Specyfikacja Jednostka 2000 Mieszkania miesz. 3 768 Izby izba 14 856 Powierzchnia uŜytkowa 2 m 302 294 mieszkań Zasoby gmin (komunalne) Mieszkania miesz. 14 Izby izba 40 Powierzchnia uŜytkowa 2 m 722 mieszkań Tabela 26 Zasoby mieszkaniowe wg rodzaju Źródło: GUS Katowice 2001 3 786 14 956 2002 3 725 16 506 305 799 2003 4060 17 860 2004 4 089 18 035 2005 4 109 18 173 344162 372 927 377 323 380 508 14 40 14 44 15 46 15 46 22 72 722 726 816 816 1 325 2 Zasoby mieszkaniowe Siewierza w 2005 wynosiły 4 109 mieszkań (o powierzchni uŜytkowej 380 508 m ), a w całym powiecie 59 865 mieszkań. Jedn. m. mieszkania izby powierzchnia uŜytkowa miesz. izba m 2 2000 15 81 2001 Siewierz 18 100 2002 2003 2004 2005 0 1 550 335 1 354 29 175 20 138 2 192 3 505 38 363 województwo śląskie 5 634 6 541 7 605 26 997 31 571 38 074 28 765 4 396 3 185 14 692 77 632 1 926 875 9 938 48 796 8534 43 017 1 218 385 1 095 146 mieszkania miesz. izby izba powierzchnia 2 uŜytkowa m 649 247 758 444 939 619 Tabela 27 Mieszkania oddane do uŜytku w Siewierzu i woj. śląskim Źródło: GUS Katowice PoniŜszy rysunek ilustruje rozmieszczenie przestrzenne mieszkańców Siewierza w podziale na sołectwa i obszar miejski. 1. Miasto Siewierz: 5462 mieszkańców. 2. Sołectwa, razem 6625 mieszkańców. • Gołuchowice (428 mieszkańców), • Podwarpie (619 mieszkańców), • Tuliszów (123 mieszkańców), • Dziewki (605 mieszkańców), • śelisławice (1387 mieszkańców), • Nowa Wioska (123 mieszkańców), • Leśniaki (370 mieszkańców), • Brudzowice (1226 mieszkańców), • WaręŜyn (491 mieszkańców), • Wojkowice Kościelne (1253 mieszkańców). URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 44 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Mieszkańcy Siewierza według podziału terytorialnego Miasto Siewierz 10% Gołuchowice 4% Podwarpie Tuliszów 10% 45% Dziewki śelisławice 3% Nowa Wioska 1% Leśniaki 12% Brudzowice 5% 1% 5% 4% WaręŜyn Wojkowice Kościelne Rysunek 10 Liczba mieszkańców miasta Siewierza wg podziału terytorialnego (stan na 30.12.2006 r.) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z UMiG Siewierz. Zasoby mieszkaniowe będące własnością Gminy Siewierz przedstawiają się następująco: L.p. 1 ADRES Siewierz, ul. Kościuszki 8 OPIS BUDYNKU MIESZKALNEGO 2 2 lokale mieszkalne o łącznej powierzchni 87 m 2 I lokal – 39,00 m 2 II lokal – 48,00 m 2 2 Wojkowice Kościelne, 3 lokale mieszkalne o łącznej powierzchni 116,30 m 2 ul. Drogowców 4 - I lokal: 28,30 m 2 - II lokal: 44,00 m 2 - III lokal: 44,00 m 2 3 Siewierz, ul. Oleśnickiego 21 4 lokale mieszkalne o łącznej powierzchni 481,80 m 2 - I lokal – 138,90 m 2 - II lokal – 149,70 m 2 - III lokal – 158,90 m 2 - IV lokal – 34,30 m 2 4 Siewierz, ul. Warszawska 91 2 lokale mieszkalne o łącznej powierzchni 107,10 m 2 - I lokal – 53,55 m 2 - II lokal – 53,55 m 5 Siewierz, ul. Długa 2 1 lokal mieszkalny znajdujący się w budynku Szkoły Podstawowej nr 2 w Siewierzu o powierzchni 39,00 2 m 6 śelisławice, ul. Przyszłości 9 2 lokale mieszkalne znajdujące się w budynku Zespołu Szkolno Przedszkolnego w śelisławicach, o 2 łącznej powierzchni 201 m 2 - I lokal – 77,00 m 2 - II lokal – 124,00 m Tabela 28 Mieszkania oddane do uŜytku w Siewierzu Źródło: UMiG Siewierz. W ramach działań rewitalizacyjnych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe mogą realizować następujące typy projektów : − gdy wsparcie dotyczy tylko inwestycji w budynki o charakterze niemieszkalnym: • przebudowa i remont obiektów oraz ich jednoczesna adaptacja na cele gospodarcze, edukacyjne, turystyczne, rekreacyjne, społeczne i kulturalne, przyczyniająca się do likwidacji istotnych problemów gospodarczych lub społecznych na obszarze rewitalizowanym. Inwestycje w tym zakresie muszą realizować co najmniej dwa spośród URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 45 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ • • • wymienionych celów i nie mogą dotyczyć budynków o charakterze mieszkalnym (pełniących funkcje mieszkalne); uzupełnienie istniejącej zabudowy, remont istniejących uŜytkowanych oraz niezagospodarowanych budynków na cele: gospodarcze, edukacyjne, turystyczne, rekreacyjne, społeczne i kulturalne wraz z zagospodarowaniem przyległego otoczenia, przyczyniające się do likwidacji istotnych problemów gospodarczych lub społecznych na obszarze rewitalizowanym. Inwestycje w tym zakresie muszą realizować co najmniej dwa spośród wymienionych celów i nie mogą dotyczyć budynków o charakterze mieszkalnym (pełniących funkcje mieszkalne); zagospodarowywanie przestrzeni, w tym budowa nowych obiektów na cele gospodarcze, edukacyjne, turystyczne, rekreacyjne, społeczne i kulturalne. Inwestycje w tym zakresie muszą realizować co najmniej dwa spośród wymienionych celów i nie mogą dotyczyć budynków o charakterze mieszkalnym (pełniących funkcje mieszkalne tworzenie i rozbudowa systemów monitoringu w tym zakup i instalacja systemów monitoringu wizyjnego w celu podniesienia bezpieczeństwa w przestrzeniach publicznych. Inwestycje w tym zakresie muszą realizować co najmniej dwa spośród wymienionych celów działania: gospodarcze, edukacyjne, turystyczne, rekreacyjne, społeczne i kulturalne − gdy wsparcie dotyczy inwestycji w budynki o charakterze mieszkalnym: • zastępowanie azbestowych elementów budynków wielorodzinnych mieszkalnych materiałami mniej szkodliwymi dla zdrowia człowieka wraz z utylizacją azbestu ) - tzn. w przypadku, gdy nawet część budynku przeznaczona jest na cele mieszkaniowe budynek traktowany jest jako budynek o charakterze mieszkalnym. Wyklucza się tym samym projekty polegające na remoncie np. bloków mieszkalnych, kamienic, jeŜeli chociaŜ w części pełnią one funkcje mieszkaniowe. W ramach działania nie przewiduje się takŜe wsparcia projektów polegających na renowacji zabytkowych kamienic, jeŜeli pełnią one funkcje mieszkaniowe. Inwestycje wynikające z powyŜszych wytycznych mogą być zgłaszane do Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Siewierz. 1.4.3 Infrastruktura oświatowa Zapewnienie mieszkańcom Siewierza dobrych warunków Ŝycia wymaga świadczenia na obszarze gminy dobrej jakości usług edukacyjnych, na co składać się powinna oferta szkół, ciekawe zajęcia pozalekcyjne, róŜnorodne formy dokształcania oraz dbałość o ich zgodność merytoryczną z potrzebami rynku pracy. Walory gminy podnosi oferta sportowo – rekreacyjna, umoŜliwiająca szeroki wybór form spędzania wolnego czasu, w tym aktywne uczestnictwo w działalności klubów i sekcji sportowych. Rozwój indywidualny zapewnić powinny takŜe propozycje instytucji kulturalnych, łączących podtrzymywanie lokalnych tradycji z uczestnictwem w kulturze regionu kraju. Siewierz posiada dobrze rozwiniętą bazę edukacyjną od poziomu przedszkolnego do szkół średnich. Wykaz jednostek kształcenia publicznego na terenie Siewierza przedstawia się następująco: • Przedszkola: − • • Przedszkole w Siewierzu, ul. Słowackiego 1 – posiada plac zabaw. Zespoły Szkolno - Przedszkolne: − Zespół Szkolno Przedszkolny w Wojkowicach Kościelnych (Przedszkole, Szkoła Podstawowa im. M. Skłodowskiej-Curie, Gimnazjum) 42-510 Wojkowice Kościelne, ul. Zachodnia 4 – posiadający boisko asfaltowe. − Zespół Szkolno Przedszkolny w śelisławicach (Przedszkole, Szkoła Podstawowa im. H. Sienkiewicza, Gimnazjum) 42-470 Siewierz, ul. Przyszłości 9 – posiadający boisko betonowe (zdewastowane), boisko trawiaste do piłki noŜnej. Zespoły szkół publicznych: szkoły podstawowe gimnazja: − Szkoła Podstawowa nr 2 w Siewierzu - posiadająca boisko trawiaste do piłki noŜnej, boisko wielofunkcyjne asfaltowe do minikoszykówki i siatkówki, bieŜnia i skocznia do skoku w dal (stan: nowowykonane). − Szkoła Podstawowa w Dziewkach - posiadająca boisko trawiaste do gry w piłkę noŜną, boisko asfaltowe do koszykówki i siatkówki. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 46 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ • − Zespół Szkół w Brudzowicach (Szkoła Podstawowa oraz Gimnazjum), Siewierz, ul. Szkolna 41 – posiadający nową halę sportową, − Zespół Szkół w Siewierzu (Szkoła Podstawowa im. Księstwa Siewierskiego oraz Gimnazjum), Siewierz, ul. Piłsudskiego 31 – posiadający halę sportową przyszkolną, boisko asfaltowe do gry w piłkę noŜną, bieŜnię asfaltową, skocznię do skoku w dal. Szkolnictwo ponadgimnazjalne: − • Zespół Szkół, (Liceum Ogólnokształcące, Liceum Ekonomiczne), Siewierz, ul. Kościuszki 15 – posiadający asfaltowe boisko do gry w piłkę noŜną Inne − Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Gołuchowicach, Siewierz, ul. Gołuchowice 60. Ponadto na terenie Gminy Siewierz znajdują się trzy boiska sportowe naleŜące do klubów sportowych. Stadiony znajdują się w Siewierzu, Brudzowicach i śelisławicach. Do istotnych obiektów na mapie sportowej Siewierza naleŜą równieŜ: − - boisko w Kuźnicy WaręŜyńskiej, − - boisko w Siewierzu na osiedlu przy ul. Bema, − - boisko trawiaste i asfaltowe przy OSP Wojkowice Kościelne, OSP Leśniaki w Leśniakach. 1.4.4 Bezpieczeństwo publiczne i przestępczość Przestępczość występuje głównie na obszarach rewitalizowanych i jest związana przewaŜnie z wandalizmem. Strukturę przestępczości w układzie porównawczym powiatu będzińskiego i województwa przedstawiają poniŜsze tabele. Przestępstwa stwierdzone w zakończonych postępowaniach przygotowawczych wg wybranych rodzajów przestępstw w 2005 r. Kryminalne w tym przeciwko Ogółem Razem śycia i zdrowia Mienia KradzieŜ samochodów Gospodarcze Drogowe Inne Województwo śląskie 193 415 151 334 4 635 126 215 Powiat będziński 6 558 5 252 164 4 217 Tabela 29 Przestępstwa w zakończonych postępowaniach Źródło: GUS Katowice 6 324 15766 245 438 19380 6935 643 225 Wskaźniki wykrywalności sprawców przestępstw stwierdzonych wg wybranych rodzajów przestępstw w 2005r. Ogółem Kryminalne Gospodarcze Drogowe Województwo śląskie 52,6% 40,7% 95,5% 99,1% Powiat będziński 52,6% 41,9% 99,1% 99,7% Tabela 30 Wskaźnik wykrywalności przestępstw Źródło: GUS Katowice URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 47 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ PoniŜej przedstawione są dane statystyczne dotyczące Siewierza odnotowane przez Komisariat Policji w Siewierzu w latach 2002 - 2006. Tabele przedstawiają liczbę przestępstw odnotowanych w Rejestrze Śledztw i Dochodzeń, według rodzajów przestępstw oraz sołectw. 1. Przestępstwa przeciwko Ŝyciu i zdrowiu: a) Zabójstwa Zabójstwo 2002 2003 2004 2005 2006 0 0 0 0 0 Tabela 31 Przestępstwa przeciw Ŝyciu i zdrowiu - zabójstwa Źródło: Komisariat Policji w Siewierzu b) Uszczerbek na zdrowiu Uszczerbek zdrowiu na 2002 2003 2004 2005 2006 2 4 4 5 2 Tabela 32 Przestępstwa przeciw Ŝyciu i zdrowiu – uszczerbek na zdrowiu Źródło: Komisariat Policji w Siewierzu c) Udział w bójce lub pobiciu Udział w bójce lub pobiciu 2002 2003 2004 2005 2006 3 5 4 4 2 Tabela 33 Przestępstwa przeciw Ŝyciu i zdrowiu – udział w bójce lub pobiciu Źródło: Komisariat Policji w Siewierzu d) Przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu i bezpieczeństwu w komunikacji: 2002 2003 2004 2005 2006 32 37 46 84 101 PrzPrzestępstwa kryminalne 316 312 342 258 198 PRPrzestępstwa ogółem 412 398 426 367 328 Przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu i bezpieczeństwu w komunikacji Tabela 34 Przestępstwa przeciw bezpieczeństwu powszechnemu i bezpieczeństwu w komunikacji Źródło: Komisariat Policji w Siewierzu URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 48 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ e) Przeciwko wolności i obyczajności: zgwałcenia 2002 2003 2004 2005 2006 0 0 0 0 0 ZGZgwałcenia Tabela 35 Przestępstwa przeciw wolności i obyczajowości – zgwałcenia Źródło: Komisariat Policji w Siewierzu f) Przeciwko rodzinie i opiece: 2002 2003 2004 2005 2006 10 11 12 12 10 rzPrzestępstwo przeciwko rodzinie i opiece Tabela 36 Przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece Źródło: Komisariat Policji w Siewierzu g) Związane z narkotykami: 2002 2003 2004 2005 2006 2 4 5 6 4 PrzPrzestępstwa związane z narkotykami Tabela 37 Przestępstwa związane z narkotykami Źródło: Komisariat Policji w Siewierzu h) Przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego: czynny opór: Czynna napaść na funkcjonariusz publicznego 2002 2003 2004 2005 2006 1 0 0 0 1 Tabela 38 Przestępstwa przeciw terytorialnego Źródło: Komisariat Policji w Siewierzu działalności instytucji państwowych URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ oraz samorządu 49 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ zniewaŜenie funkcjonariusza lub organu publicznego: ZniZniewaŜenie funkcjonariusza publicznego 2002 2003 2004 2005 2006 1 3 3 4 2 Tabela 39 Przeciw działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego– zniewaŜenie funkcjonariusza lub organu publicznego Źródło: Komisariat Policji w Siewierzu i) przeciwko mieniu: kradzieŜ rzeczy: KradzieŜ rzeczy 2002 2003 2004 2005 2006 128 118 131 91 82 Tabela 40 Przestępstwa przeciw mieniu, kradzieŜ rzeczy Źródło: Komisariat Policji w Siewierzu kradzieŜ z włamaniem KraKradzieŜ z włamaniem 2002 2003 2004 2005 2006 84 92 89 52 31 Tabela 41 Przestępstwa przeciw mieniu – kradzieŜ z włamaniem Źródło: Komisariat Policji w Siewierzu rozbój, kradzieŜ rozbójnicza, wymuszenie rozbójnicze: RRRozbój, kradzieŜ rozbójnicza, wymuszenie rozbójnicze 2002 2003 2004 2005 2006 4 3 4 7 2 Tabela 42 Przestępstwa przeciw mieniu – rozbój, kradzieŜ rozbójnicza, wymuszenie rozbójnicze Źródło: Komisariat Policji w Siewierzu inne 2002 2003 2004 2005 2006 PrzPrzestępstwa kryminalne 91 83 94 79 72 PPPrzestępstwa ogółem 145 121 128 102 91 Tabela 43 Przestępstwa kryminalne, przestępstwa ogółem Źródło: Komisariat Policji w Siewierzu URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 50 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ 2. Liczba interwencji policji: 1999 Liczba 848 interwencji na terenie Siewierza 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 870 893 908 912 956 938 970 Tabela 44 Liczba interwencji policji Źródło: Komisariat Policji w Siewierzu Zwraca uwagę rosnący poziom przestępstw przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu i bezpieczeństwu komunikacji przy jednoczesnym spadku przestępstw kryminalnych oraz przestępstw ogólnych zanotowanych w kartotekach Komisariatu Policji w Siewierzu. Na uwagę zasługuje brak odnotowanych zabójstw oraz zgwałceń. Pozytywnym zjawiskiem jest spadek odnotowanej liczby kradzieŜy rzeczy i kradzieŜy z włamaniem. Ogólną, rosnąca liczbę interwencji policji na terenie Miasta i Gminy Siewierz przedstawia poniŜszy wykres. Liczba interwencji policji na terenie Siewierza w latach 1999 - 2006 980 960 940 920 900 880 860 840 820 800 780 970 956 938 908 912 893 Liczba interwencji na terenie Siewierza 870 848 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Wykres 9 Liczba interwencji policji na terenie Miasta i Gminy Siewierz w latach 1999 – 2006. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Komisariatu Policji w Siewierzu. 1.4.5 Określenie grup społecznych wymagających wsparcia w ramach programu rewitalizacji Końcowymi beneficjantami realizacji „Programu Rewitalizacji dla Gminy Siewierz”, jest społeczność lokalna (mieszkańcy, przedsiębiorstwa i organizacje działające na terenie gminy), w szczególności ta mieszkająca i działająca w zdegradowanych obszarach miejskich. Za obszar zdegradowany naleŜy uznać tę część obszarów miejskich, w której mają miejsce zaległości w działalności remontowo – modernizacyjnej obiektów kubaturowych, zły stan infrastruktury komunalnej, niedostatki w zakresie usług publicznych. Stan ten rzutuje na zmniejszenie funkcjonalności przestrzeni publicznej i jej złe oddziaływanie na tendencje integracyjne społeczności lokalnej. WaŜnym czynnikiem świadczącym o degradacji danego obszaru jest podwyŜszony stan bezrobocia wśród mieszkańców, mała aktywność gospodarcza oraz występujące objawy patologii społecznych takich jak alkoholizm, narkomania i przestępczość. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 51 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Do grup społecznych wymagających szczególnego wsparcia ze strony gminy oraz kluczowych partnerów społecznych naleŜy zaliczyć: • przedsiębiorców, których trzeba wesprzeć poprzez stworzenie warunków dla inwestowania i infrastruktury (np. drogi, kanalizacja, zaopatrzenie w wodę i energię elektryczną), • osoby bezrobotne, ze szczególnym uwzględnieniem osób długotrwale bezrobotnych, • mieszkańców, których budynki posiadają standard techniczny nie odpowiadający wymaganiom obecnych przepisów. Biorąc pod uwagę konieczność określenia grup wymagających wsparcia przydatne będą dane Ośrodka Pomocy Społecznej z lat 2005 i 2006. W roku 2005 Ośrodek Pomocy Społecznej udzielił pomocy 1825 osobom z terenu Siewierza. Liczba ta nieznacznie się zwiększyła w roku 2006 i wynosiła odpowiednio 1876 osoby. Biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców Siewierza pomoc oscyluje w granicach 15,3 % ogółu mieszkańców. 2005 Liczba rodzin 2006 Liczba osób Liczba rodzin Liczba osób bezrobocie 224 726 175 543 bezdomność 1 1 3 3 niepełnosprawność 120 284 135 333 długotrwała choroba 122 272 140 337 ochrona macierzyństwa --- --- --- --- Bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych 109 312 144 400 r. niepełne 41 126 31 103 r. wielodzietne 8 53 11 72 alkoholizm 20 43 30 65 klęska Ŝywiołowa --- --- --- --- zdarzenia losowe --- --- 4 13 7 2 6 w tym: trudności opuszczeniu karnego po 3 zakładu sprawienie pogrzebu 1 1 1 Tabela 45 Lista beneficjentów ( przyczyny przyznania pomocy społecznej ) Źródło: Ośrodek Pomocy Społecznej Siewierz 1 Rodziny z dziećmi Rodziny niepełne Osoby samotne Rodziny emerytów i rencistów 8 41 108 100 2006 11 31 Tabela 46 Struktura rodzin - beneficjentów OPS Źródło: OPS Siewierz 105 110 rok 2005 URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 52 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ 2005 rodzaj Liczba rodzin 2006 Liczba osób Liczba rodzin Liczba osób z. celowe 307 852 267 737 z. okresowe 133 430 144 445 z. stałe 37 65 36 58 doŜywianie 107 444 123 465 dopłata do DPS 2 2 6 6 schronienie --- --- 2 2 6 11 12 usługi opiekuńcze 5 Tabela 47 Formy pomocy Źródło: OPS Siewierz rok sołectwo Brudzowice Dziewki Gołuchowice Leśniaki Nowa Wioska Podwarpie Tuliszów 2005 41 10 18 15 2 5 --- 2006 33 11 17 13 2 9 --- rok sołectwo rok WaręŜyn Wojkowice śelisławice miasto Siewierz Kościelne 2005 4 36 25 2005 179 2006 4 29 25 2006 161 Tabela 48 Liczba rodzin korzystających ze świadczeń pomocy społecznej w rozbiciu na sołectwa i miasto. Źródło: OPS Siewierz Dominującym kryterium udzielenia pomocy jest bezrobocie. Na dalszych miejscach jest: bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, niepełnosprawność, długotrwała choroba oraz alkoholizm. PoniŜej przedstawione zostało zestawienie beneficjentów (rodzin) pomocy społecznej w stosunku do liczby ludności z uwzględnieniem podziału na obszary miejskie i wiejskie. Mimo większej liczby ludności na obszarach wiejskich, to na obszarze miejskim jest więcej rodzin korzystających z pomocy Ośrodka Pomocy Społecznej. ROK LICZBA LUDNOŚCI OBSZAR MIEJSKI LICZBA RODZIN BENEFICJENTÓW OPS 2005 12289 5550 179 2006 12262 5494 161 URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 53 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ ROK LICZBA LUDNOŚCI OBSZAR WIEJSKI LICZBA RODZIN BENEFICJENTÓW OPS 2005 12289 6739 156 2006 12262 6768 143 Tabela 49 Liczba rodzin korzystających ze świadczeń pomocy społecznej w stosunku do liczby rodzin - beneficjentów OPS. Źródło: Zestawienie własne na podstawie danych OPS Siewierz i GUS Katowice. 1.4.6 Struktura organizacji pozarządowych 1 Fundacja „Zamek Siewierski” im. Księstwa Siewierskiego Siewierz 2 Towarzystwo Społeczno – Kulturalne „Niwy” 42-470 Brudzowice, ul. Przykościelna 52 Prezes: Emilian Kocot 3 Stowarzyszenie Mieszkańców Ziemi Siewierskiej „ZGODA” Siewierz, ul. Piłsudskiego 4 Prezes: Marek Kolasiński 4 Stowarzyszenie „Inicjatywa Młodych” Siewierz, ul. Sosnowa 12/11 Zarząd: ul. Warszawska 36 Prezes: Marian Nowacki Przemysław Szarek Łukasz Łukasik 5 Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Siewierz, ul. Słowackiego 2 Przewodnicząca: Eugenia Kosteczka 6 Polskie Stowarzyszenie „Dom Europejski”, Koło w Siewierzu Siewierz, ul. Słowackiego 2 7 Polski Związek Wędkarski, koło nr 104 Siewierz, ul. Będzińska 9a Prezes: Mirosław Winiarski 8 Związek Hodowców Gołębi Siewierz, ul. Spokojna 29 Krzysztof Soczyński 9 Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych --- --- 10 Związek Harcerstwa Polskiego --- --- 11 Stowarzyszenie Społeczno – Kulturalne Sołtysów i Członków Rad Sołeckich Powiatu Będzińskiego --- Prezes: Jan Bańka 12 Chorągiew Rycerska Księstwa Siewierskiego Izba Tradycji i Kultury Dawnej w Siewierzu, ul. Kościuszki 5 Przewodniczący: Grzegorz Będkowski 13 Gminne Koło Pszczelarzy śelisławice, ul. Przyszłości 1 Prezes: Lucjan Merta 14 Koło Łowieckie „Orlik” w Siewierzu 15 Koło Łowieckie Ryś w Siewierzu --- Eugeniusz Korkus 16 LKS Przemsza Siewierz --- Tadeusz Korusiewicz 17 LKS Ostoja śelisławice --- Jan Pawłowski Janusz Kmiecik 18 KS „Niwy” Brudzowice --Tabela 50 Organizacje pozarządowe w Siewierzu Dariusz Michalczyk Źródło: UMG Siewierz URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 54 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Na podstawie powyŜszej listy moŜna stwierdzić, iŜ cechą mogącą wyróŜnić Siewierz spośród jednostek samorządu terytorialnego są organizacje pozarządowe o profilu kulturalno – społecznym nawiązujące do historii, a zwłaszcza okresu funkcjonowania Księstwa Siewierskiego. Ma to znaczenie w przypadku działań mogących przyciągnąć turystów na obszar rewitalizowany. 1.4.7 Identyfikacja problemów Zasoby mieszkaniowe Większość budynków mieszkalnych powstała przed 25 laty i wcześniej, w czasach, kiedy obowiązywały inne normy techniczne i wymagania przepisów budowlanych. W zakresie mieszkalnictwa na plan pierwszy wysuwają się następujące zadania: likwidacja substandardu mieszkaniowego z priorytetem rehabilitacyjnych poszczególnych ulic i pojedynczych budynków, ekonomizacji zarządzania zasobami mieszkaniowymi z priorytetem dla działań zapewniającym naleŜyte techniczne utrzymanie substancji mieszkaniowej w celu zahamowania procesu degradacji budynków mieszkalnych, wspieranie zwiększenia efektywności gospodarki mieszkaniami poprzez promocję zamiany mieszkań w celu dostosowania warunków mieszkaniowych najemców do ich moŜliwości finansowych. dla prac modernizacyjno– Głównym celem modernizacji jest poprawa jakości zasobów, co wiąŜe się ściśle z utrzymaniem i gospodarowaniem zasobami mieszkalnymi. Modernizacja starych zasobów mieszkaniowych przynieść ma poprawę standardu w stopniu zapewniającym sens dalszego wieloletniego ich uŜytkowania (a więc istotne zbliŜenie standardu do współczesnych wymagań), stanowić ma takŜe czynnik poprawy zagospodarowania jako działanie na rzecz ładu przestrzennego. Podjęcie działań modernizacyjnych stwarza takŜe szansę na: wzrost atrakcyjności terenów ze względu na lokowanie na tych terenach róŜnego rodzaju inicjatyw, handlu i usług, co stanowi impuls do poprawy wyglądu zabudowy i stanu zagospodarowania terenu. Tworzy takŜe środki finansowe i leŜy w interesie osób prowadzących działalność, a takŜe w interesie miasta; poprawa warunków mieszkaniowych to równieŜ poprawa jakości środowiska urbanistycznego. Brak infrastruktury technicznej, dojazdów i usług to znaczne pogorszenie jakości Ŝycia. Odnowa tkanki urbanistycznej, która towarzyszy procesowi modernizacji zasobów mieszkaniowych uwzględnia zasady racjonalnego zuŜycia energii w budynku, zaopatrzenia w wodę i kanalizację. Poprawa warunków Ŝycia. Warunkiem rozwoju Siewierza jest zahamowanie procesu degradacji miasta poprzez poprawę jakości infrastruktury społecznej. NaleŜy spodziewać się, Ŝe w miarę rozwoju miasta mieszkańcy będą bardziej się z nim utoŜsamiać. Powinna wpłynąć na to przede wszystkim stabilizacja gospodarcza, a takŜe realizacja inicjatyw edukacyjnych, kulturalnych, rekreacyjnych, sportowych itp.; poprawie ulegać będzie równieŜ estetyka miejskiej części Siewierza. Konsekwentna realizacja zamierzeń dotyczących infrastruktury społecznej będzie sprzyjała zarówno wzrostowi atrakcyjności Siewierza jako miejsca zamieszkania oraz prowadzenia działalności gospodarczej. Siewierz, ze względu na atrakcyjne połoŜenie i warunki przyrodnicze, powinien być postrzegany jako atrakcyjna alternatywa dla miejsca zamieszkania w stosunku do obszarów aglomeracyjnych. Oczekiwane rezultaty zaleŜą od realizacji działań w celu poprawy jakości Ŝycia, która przyczyni się do wzrostu atrakcyjności gospodarczej Miasta i Gminy oraz wzrostu zatrudnienia. Dla poprawy warunków Ŝycia społeczności lokalnej konieczne jest stałe monitorowanie i inicjowanie działań dla zaspokojenia potrzeb następujących grup: • bezrobotnych, głównie pod kątem moŜliwości ich zaktywizowania na rzecz załoŜenia własnej działalności gospodarczej oraz przekwalifikowań, • młodzieŜy, w celu zapewnienia poŜądanego poziomu i kierunków wykształcenia, • mieszkańców, pod kątem struktury handlu i usług, • lokalnych przedsiębiorstw, w aspekcie najistotniejszych problemów przy prowadzeniu biznesu oraz zgłaszanego, a nie zaspokajanego przez lokalne podmioty popytu na produkty i usługi. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 55 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Bezrobocie i degradacja społeczności. Wysoka stopa bezrobocia przekłada się na małe dochody mieszkańców oraz ich uboŜenie, jak teŜ na zmniejszenie aktywności gospodarczej. Poziom i struktura bezrobocia oraz niska jakość infrastruktury społecznej (organizacje, jakość oświaty, oferta spędzania wolnego czasu - kulturalna i sportowa), przyczyniają się do wzrostu przestępczości i degradacji społecznej oraz materialnej Miasta i Gminy. 1.5 Analiza SWOT – mocnych i słabych stron Sytuacja obszaru rewitalizowanego powinna być traktowana przez pryzmat kluczowych czynników charakteryzujących Siewierz jako całość. Czynniki te obejmują potencjały, procesy, zjawiska, tendencje, itp. Czynniki zostały sklasyfikowane w następujący sposób: MOCNE STRONY (ATUTY) – wewnętrzne czynniki mające (lub mogące mieć) pozytywny wpływ na rozwój obszaru rewitalizowanego, wyróŜniające go w sposób korzystny w otoczeniu, tworzące podstawy dla jej przyszłego rozwoju, podnoszące jej atrakcyjność i konkurencyjność w oczach mieszkańców, inwestorów, osób odwiedzających; POTENCJAŁY ROZWOJOWE (SZANSE) – czynniki w otoczeniu obszaru sprzyjające (lub mogące sprzyjać) rozwojowi, pozwalające na eliminowanie słabości, wzmacnianie sił, uruchamianie nowych kierunków rozwoju; SŁABE STRONY – wewnętrzne czynniki mające (lub mogące mieć) negatywny wpływ na rozwój obszaru, utrudniające rozwój i realizację zamierzeń, braki w potencjałach obniŜające pozycję obszaru zarówno w oczach mieszkańców, jak i podmiotów zewnętrznych; ZAGROśENIA – czynniki w otoczeniu obszaru utrudniające (lub mogące utrudniać) rozwój, stanowiące bariery w przełamywaniu dzisiejszych trudności i blokujące moŜliwości podejmowania działań w róŜnych, istotnych z punktu widzenia rozwoju miasta dziedzinach. MOCNE STRONY (ATUTY) OBSZARU REWITALIZOWANEGO 1. Korzystne połoŜenie rozpatrywane w następujących kategoriach: • centralnie, w stosunku do całej powierzchni Miasta i Gminy, • w pasie WyŜyny Krakowsko – Częstochowskiej czyniącej z miasta doskonałą bazę wypadową na teren Jury z dwoma waŜnymi szlakami turystycznymi: szlak orlich gniazd oraz szlak warowni jurajskich, • w bliskości portów lotniczych (Pyrzowice, Balice, Ostrawa), • w ciągu transeuropejskich korytarzy transportowo – komunikacyjnych: S1, DK 1, DK 78, • blisko Zalewu Przeczycko – Siewierskiego. • blisko korytarza ekologicznego Czarnej Przemszy. 2. Bogate tradycje kupieckie i rzemieślnicze – będące czynnikiem wyróŜniającym Siewierz w skali województwa. 3. Rozpoznawalne produkty kulinarne: gęś, Ŝurek siewierski, pieczonki, chleb. 4. Dobre zaplecze kulturalno – oświatowe oraz przywiązanie do tradycji i historii regionu. 5. DuŜa ilość powierzchni i obiektów zabytkowych. 6. Bogate tradycje i Ŝycie kulturalne animowane przez domy kultury i organizacje pozarządowe mające wpływ na dobry odbiór miasta przez mieszkańców i turystów. WyróŜniającą marką są orkiestry dęte, ludzie świata kultury (rzeźbiarze, poeci, plastycy). 7. Zwarta zabudowa tworząca wyróŜniające się centrum. 8. Bogactwo przyrodnicze wyraŜone zróŜnicowaną budową geologiczną i rzeźbą terenu, z korytarzem ekologicznym w ciągu rzeki Czarna Przemsza oraz szlakiem Orlich Gniazd. 9. Świadomość istnienia i eksponowanie materialnego dorobku kulturowego z atrakcyjnymi obiektami zabytkowymi. 10. Znacząca rola małych firm w strukturze gospodarczej miasta. 11. Funkcjonująca oczyszczalnia ścieków. 12. Rosnąca liczba ludności (z liczby 12 142 w 2001 roku do 12 626 w 2006 roku). 13. Dodatni bilans migracji. 14. WyŜszy niŜ w województwie śląskim wskaźnik przedsiębiorczości. 15. Rosnące wydatki budŜetowe na inwestycje Urzędu Miasta i Gminy Siewierz. 16. Zarejestrowany spadek liczby osób bezrobotnych przy rosnącej liczbie ludności. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 56 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ POTENCJAŁY ROZWOJOWE (SZANSE) OBSZARU REWITALIZOWANEGO 1. PołoŜenie na skrzyŜowaniu krajowych i międzynarodowych, drogowych szlaków komunikacyjnych. 2. Planowana budowa obwodnicy Siewierza wyłączająca z ruchu cięŜkiego centrum miasta. 3. Walory połoŜenia geograficznego, zasobów przyrodniczych oraz klimatu, a szczególnie elementy regionalnego rusztu ekologicznego, na które składają się: Zalew PrzeczyckoSiewierski, Kuźnica WaręŜyńska, oraz doliny rzek Czarnej Przemszy, Mitręgi i potoków śelisławickiego i Trzoni. 4. Zachowanie historycznych wartości kulturowych dla powiększenia atrakcyjności miasta i poczucia toŜsamości mieszkańców. 5. Rezerwy w istniejącym zainwestowaniu na terenach mieszkaniowych miasta i sołectw oraz relatywnie dobre warunki mieszkaniowe. 6. Rozwinięty układ przestrzeni publicznych, w tym siewierski rynek i jego otoczenie. 7. Dobrze zaplanowany rozwój miasta wyraŜający się w opracowanych dokumentach strategicznych. 8. Proinwestycyjne nastawienie władz miasta realizujące zasadę, Ŝe dobra infrastruktura techniczna (drogi, kanalizacja) przyczyniają się do rozwoju gospodarczego. 9. Największa w Polsce koncentracja ludności na obszarze Aglomeracji Górnośląskiej stanowiąca rynek zbytu dla wytwarzanych produktów, generująca miejsca pracy dla mieszkańców oraz stanowiąca potencjalną klientelę w obszarze turystyki i rekreacji. 10. MoŜliwość wykorzystania środków unijnych na modernizację i rozwój infrastruktury, modernizacji starych zasobów mieszkaniowych oraz rewitalizację terenów zdegradowanych. 11. Obecność na terenie województwa śląskiego atrakcji turystycznych, zwłaszcza ich nagromadzenie na terenie Jury Krakowsko-Częstochowskiej. 12. Dalszy napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych na obszar subregionu centralnego województwa śląskiego. 13. Modernizowana, gęsta sieć drogowa w aglomeracji i regionie powodująca dobrą dostępność komunikacyjną. 14. Restrukturyzacja gospodarki Górnego Śląska oraz unowocześnienie przemysłu powodujące zmniejszenie emisji zanieczyszczeń przemysłowych. 15. ZbieŜne zapisy w strategiach, planach i programach rozwoju otaczających gmin umoŜliwiające harmonijny i zrównowaŜony rozwój Miasta i Gminy. 16. Wzrost tendencji deglomeracyjnych duŜych obszarów miejskich będący szansą na osiedlanie się mieszkańców duŜych miast na terenie Siewierza. 17. Wzrost zainteresowania mieszkańców duŜych miasta rekreacją i aktywnym spędzaniem wolnego czasu – Siewierz ma predyspozycje do stania się „bazą wypadową” na Jurę pod warunkiem rozbudowy infrastruktury okołoturystycznej. SŁABE STRONY OBSZARU REWITALIZOWANEGO 1. Niska funkcjonalność i stopień doinwestowania obiektów i powierzchni stanowiących przestrzeń publiczną w mieście, dające obszarowi niekorzystny wizerunek i obniŜający komfort Ŝycia mieszkańców. 2. Niekorzystny wewnętrzny układ komunikacyjny generujący zwiększoną emisję hałasu i spalin, stwarzający duŜe niebezpieczeństwo dla mieszkańców, wpływający destruktywnie na odbiór rynku jako miejsca centralnego. 3. Niewystarczająca infrastruktura techniczna (drogowa, kanalizacyjna, mieszkaniowa) miasta, zwłaszcza stan dróg, wpływający na bezpieczeństwo drogowe oraz stan pojazdów, problem braku kanalizacji, problemy mieszkaniowe w tym brak mieszkań socjalnych. 4. Niewystarczająca infrastruktura sportowa, rekreacyjna, kulturalna powodująca brak moŜliwości spędzania wolnego czasu zwłaszcza przez młodzieŜ. 5. Wysoki poziom bezrobocia (w tym ludzie młodzi) oraz jego struktura - bezrobocie trwałe oraz mała aktywność bezrobotnych w poszukiwaniu pracy. 6. Brak obiektu dostosowanego do organizowania duŜych imprez widowiskowych. 7. Postępująca degradacja substancji mieszkaniowej, wpływająca na komfort Ŝycia mieszkańców. 8. Brak wyraźnego wizerunku miasta, utrudniający prowadzenie skutecznej polityki promocyjnej. 9. Ograniczenia uŜytkowania lasów dla celów rekreacyjnych oraz ograniczenia w prowadzeniu inwestycji liniowych na ich terenie. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 57 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ 10. Ograniczenia w uŜytkowaniu i zainwestowaniu dolin rzek: Czarnej Przemszy i Mitręgi, potoków: śelisławickiego, Trzoni, Zalewu Przeczycko- Siewierskiego, stawów oraz ich sąsiedztwa. 11. Konieczność przestrzegania wymagań konserwatorskich w planowaniu, projektowaniu i realizacji inwestycji. 12. Ograniczenie samodzielności miasta w zaspokajaniu ponadpodstawowych usługowych potrzeb mieszkańców (szczególnie w zakresie ochrony zdrowia i edukacji). 13. Brak własnego składowiska odpadów komunalnych i przemysłowych. 14. Niepełny (obejmujący ok. 50% obszaru rewitalizowanego) system odprowadzenia i oczyszczania ścieków obniŜający atrakcyjność Siewierza. 15. Rozproszenie zabudowy powiększa koszty inwestycyjne i eksploatacyjne projektowanych systemów odprowadzenia i oczyszczania ścieków oraz innych elementów infrastruktury technicznej. 16. Niewystarczające wykorzystanie obiektów zabytkowych. 17. NiŜszy procent osób w wieku produkcyjnym w porównaniu z otoczeniem (powiatem będzińskim i województwem. 18. Procentowy spadek liczby osób w wieku przedprodukcyjnym. 19. Znaczny odsetek osób korzystających z pomocy społecznej. 20. Nieuregulowany status prawny nieruchomości połoŜony w obszarze rewitalizacji. 21. DuŜa liczba obiektów zdegradowanych, wpływających niekorzystnie na estetykę obszaru rewitalizacyjnego i zagraŜających bezpieczeństwu mieszkańców. ZAGROśENIA OBSZARU REWITALIZOWANEGO 1. Postępujący regres demograficzny Aglomeracji Górnośląskiej i województwa śląskiego, jest to tendencja ogólnokrajowa rzutująca negatywnie na całą sferę działalności gospodarczej i społecznej. 2. Niski poziom identyfikacji elit z regionem śląskim i ich słabość w kreowaniu wizji przyszłości i zarządzaniu rozwojem - potencjał lokalizacyjny, społeczny i gospodarczy prawie pięciomilionowego województwa z pewnością nie jest w pełni wykorzystywany. 3. Utrwalony stereotyp negatywnego postrzegania regionu śląskiego przez regiony sąsiednie i w skali kraju - Śląsk postrzegany jest często jeszcze jednowymiarowo, jako region przemysłowy, brudny, „czarna dziura” na mapie Polski. 4. Niska podaŜ atrakcyjnych miejsc pracy dla młodych, wykształconych ludzi, zwłaszcza w skali powiatu. 5. Napływ nad obszar Siewierza zanieczyszczeń z terenu Górnego Śląska powodujący podwyŜszone wartości szkodliwego zanieczyszczenia powietrza, wód i gleby. 6. Kompleksowy, uporządkowany rozwój bazy turystycznej, rekreacyjnej i sportowej Beskidu Śląskiego wraz z poprawą powiązań komunikacyjnych, będący znaczną konkurencją dla terenów Jury Krakowsko – Częstochowskiej. 7. Brak wyraźnie określonego miejsca Siewierza w procesach rozwojowych województwa powodujący problem z określeniem i wsparciem ze strony województwa długofalowego rozwoju. 8. NiezrównowaŜone uŜytkowanie zasobów środowiska przyrodniczego (spowodowane zanieczyszczeniem wód powierzchniowych oraz niską emisją) obniŜające jego jakość. 9. Powielanie niedostosowanej do otoczenia zabudowy, szczególnie mieszkaniowej, obniŜającej kulturowy ład przestrzenny oraz powszechne poczucie estetyki. 10. Rozpraszanie się zabudowy mieszkaniowej na terenach dotychczas niezainwestowanych. 11. Bariery infrastruktury technicznej, głównie w systemie odprowadzania i oczyszczania ścieków dla rozwoju wytwórczości. 12. Znaczne natęŜenie ruchu kołowego, a tranzytowego w szczególności, na ciągach ulicznych. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 58 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ 1.6 Nawiązanie do strategicznych dokumentów dotyczących przestrzenno – społeczno - gospodarczego Siewierza rozwoju „Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Siewierz” jest zgodny z lokalnymi priorytetami i celami rozwojowymi, zapisanymi w dokumentach strategicznych. Dokumenty te tworzą ramy funkcjonowania zarówno samorządu, jak i podmiotów zlokalizowanych na terenie jego działania. Do krajowych i regionalnych Programów, z którymi zgodny jest Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Siewierz naleŜą: 1. „Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006” – dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 14 stycznia 2003 roku . 2. „Wstępny projekt Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007 – 2013” - wersja przekazana Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. MgiPS . 3. „Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2001-2006” – przyjęta uchwałą Nr 105 Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2000 roku . 4. „Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2015” – przyjęta uchwałą Nr I/24/1/2000 Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 25 września 2000 roku . 5. „Strategia rozwoju województwa śląskiego na lata 2000 – 2020”. Katowice lipiec 2005. 6. „Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego 2007 – 2013”. Katowice, wrzesień 2007 r. 7. „Program Ochrony Środowiska Województwa Śląskiego do 2004” roku oraz cele długoterminowe do roku 2015 – przyjęty uchwałą Nr I/49/12/2002 Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 15 kwietnia 2002 roku . 8. „Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego” – przyjęty uchwałą Nr II/21/2/2004 Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 21 czerwca 2004 roku. Do dokumentów o charakterze lokalnym, z którymi spójny jest „Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Siewierz” naleŜą: 1. „Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Siewierz na lata 2004 – 2015”. 2. „Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Siewierz na lata 2004 – 2015” 3. „Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Siewierz” 4. „Plan Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Siewierz na lata 2004 – 2006 i 2007 – 2013” 5. „Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta i Gminy Siewierz na lata 2004 – 2015”. 6. „Plan wykorzystania gminnego zasobu nieruchomości w latach 2007 – 2008”. – Załącznik do zarządzenia nr 7 / 07 Burmistrza Miasta i Gminy Siewierz z dnia 23 stycznia 2007 r.” W dokumentach programujących rozwój Miasta i Gminy Siewierz wyznaczono cele, które będą równieŜ osiągane poprzez działania rewitalizacyjne. 1.6.1 Cele strategiczne Miasta i Gminy Siewierz – Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Siewierz Cel strategiczny nr 1. Cel strategiczny nr 2. Cel strategiczny nr 3. Cel strategiczny nr 4. Poprawa wykorzystania walorów geograficzno – przyrodniczych oraz dziedzictwa historyczno – kulturowego dla rozwoju gospodarczego gminy Rozbudowa oraz unowocześnienie infrastruktury technicznej, między innymi poprzez zwiększenie aktywności inwestycyjnej z wykorzystaniem Programów pomocowych Unii Europejskiej Wzrost wykształcenia mieszkańców, ich świadomości społecznej oraz zdolności adaptacyjnej do zmian społecznych i gospodarczych Poprawa jakości Ŝycia w zakresie bezpieczeństwa, ochrony zdrowia i środowiska naturalnego URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 59 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ 1.6.2 Cele strategiczne Miasta i Gminy Siewierz - Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Siewierz Cel Główny: Siewierz ośrodkiem wytwórczym oraz aglomeracyjnym ośrodkiem turystycznym, o atrakcyjnym środowisku zamieszkania. Cel składowy nr 1. wielostronne funkcje ośrodkowe- dostępność do usług publicznych i komercyjnych. Cel składowy nr 2. zróŜnicowanie i atrakcyjność funkcji turystycznych i wypoczynkowych. Cel składowy nr 3. zróŜnicowana egzogeniczna działalność ośrodka przemysłu, rzemiosła, handlu i spedycji. Cel składowy nr 4. równowaga środowiska kulturowego i przyrodniczego- czystość ekologiczna. Cel składowy nr 5. sprawność systemu transportowego- w powiązaniach krajowych i wewnątrzgminnych. 1.6.3 Zadania strategiczne Miasta i Gminy Siewierz - Plan Rozwoju Lokalnego Zadania polegające na poprawie sytuacji na terenie Miasta i Gminy Siewierz. 1. Zmiany w strukturze gospodarczej terenu w tym zasady kształtowania rolnej i leśnej przestrzeni produkcyjnej. 2. Rozwój systemu komunikacji i infrastruktury. 3. Zmiany w sposobie uŜytkowania terenu. 4. Poprawa stanu środowiska naturalnego. 5. Poprawa warunków i jakości Ŝycia mieszkańców, w tym zmiany w strukturze zamieszkania. W „Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego” określono, iŜ Siewierz leŜy w europejskim i krajowym paśmie rozwoju, gdzie ma miejsce wspieranie rozwoju infrastruktury technicznej i transportowej, poprawiającej warunki inwestowania. Zapisy „Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Siewierz” wpisują się w piątą oś rozwoju pt. „Wzmocnienie potencjału rozwojowego regionów i przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów”, której instrumentem realizacji jest poddziałanie 6.2.2 Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Śląskiego na lata 2007-2013” Analizowany program jest spójny ze „Strategią rozwoju województwa śląskiego na lata 2000 – 2020”. Dotyczy to w szczególności następujących celów strategicznych: • II (rozbudowa oraz unowocześnienie systemów infrastruktury technicznej), kierunek działań 4 (rozbudowa i modernizacja infrastruktury komunalnej), • IV (poprawa jakości środowiska naturalnego i kulturowego oraz zwiększenie atrakcyjności przestrzeni), kierunek działań 2 (zagospodarowanie centrów miast oraz zdegradowanych dzielnic), kierunek działań 3 (rewitalizacja terenów zdegradowanych). Realizacja programu będzie miała takŜe wpływ na osiągnięcie celu II „Wzmocnienie Funkcji Węzłów Sieci Osadniczej” Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego, a w szczególności na osiągnięcie działania 4.4 „Rewaloryzacja terenów zdegradowanej zabudowy” realizowanego w ramach kierunku polityki przestrzennej nr 4 „Rewitalizacja miejskich dzielnic”. Program ten realizuje cele zawarte w „Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 – 2020” oraz cele zawarte w „Wojewódzkim programie wyrównywania szans osób niepełnosprawnych oraz przeciwdziałania ich wykluczeniu społecznemu na lata 2003 – 2005” poprzez działania wspierające osiągnięciu celu ‘likwidacja barier architektonicznych oraz urbanistycznych i ułatwienie osobom niepełnosprawnym dostępu do przestrzeni publicznej. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 60 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ 2 ZałoŜenia programu Rewitalizacji 2.1 Podokresy programowania Przy opracowaniu „Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Siewierz” przyjęto okres planowania 2007 – 2015, który w większości odpowiada okresowi programowania funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. 2.2 Zasięg terytorialny rewitalizowanego terenu 2.2.1 Kryteria wyboru obszarów Punkt wyjścia do ustalenia granic terenów miejskich Siewierza do rewitalizacji stanowiła definicja rewitalizacji sformułowana na uŜytek Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013. Za obszar zdegradowany naleŜy uznać tę część gminy, w której mają miejsce zaległości w działalności remontowo – modernizacyjnej obiektów kubaturowych, zły stan infrastruktury komunalnej, niedostatki w zakresie usług publicznych. WaŜnym czynnikiem świadczącym o degradacji danego obszaru jest podwyŜszony stan bezrobocia wśród mieszkańców, mała aktywność gospodarcza oraz występujące objawy patologii społecznych takich jak alkoholizm, narkomania, przestępczość. Zgodnie z tą definicją sporządzono zhierarchizowaną listę sześciu kryteriów wyboru, z których trzy pierwsze, lokalna społeczność podczas konsultacji społecznych uznała za najwaŜniejsze. Kryteria wyboru terenów do rewitalizacji: 1. duŜa ilość obiektów o wartości kulturowej i architektonicznej, w tym wpisanych do rejestru zabytków, 2. występowanie obszarów nieekonomicznie wykorzystanej przestrzeni o duŜym potencjale gospodarczym, 3. 4. 5. 6. wysoki poziom degradacji infrastruktury technicznej i budynków, wysoka stopa bezrobocia (w powiązaniu z niskim poziomem wykształcenia ludności), wysoki poziom ubóstwa oraz trudne warunki mieszkaniowe, wysoka stopa przestępczości. Siewierz wyróŜnia się znaczną atrakcyjnością obiektów architektonicznych, cennych z punktu widzenia dziedzictwa kulturowego. Zły stan tych budynków hamuje rozwój turystyki oraz wpływa niekorzystnie na odbiór miasta przez mieszkańców. Z punktu widzenia rewitalizacji waŜną okolicznością jest występowanie niewykorzystanych obszarów o duŜym potencjale gospodarczym oraz wysoki poziom degradacji obiektów kubaturowych. Jest to czynnik hamujący rozwój gospodarczy, a tym samym wzrost dochodów zarówno mieszkańców jak i jednostki samorządu terytorialnego. Wysoka stopa bezrobocia jest podstawową przyczyną uboŜenia mieszkańców. Brak pracy i niskie przychody ograniczają aktywność społeczną i gospodarczą ludzi, jak równieŜ ich potencjał zakupowy. Mała chłonność rynku, a zwłaszcza popyt na usługi oraz produkty, które nie są niezbędne do Ŝycia, podobnie jak relatywnie wysoki stopień degradacji oraz niedostatek infrastruktury technicznej ograniczają rozwój przedsiębiorczości i sektora usług rynkowych. Ubóstwo oraz degradacja budynków mieszkalnych przyczyniają się równieŜ do powstawania patologii społecznych i zmniejszenia poczucia bezpieczeństwa Ŝycia. Jest to równieŜ determinant spadku atrakcyjności danego obszaru zarówno dla mieszkańców, jak i turystów. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 61 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Przy wytyczeniu obszaru rewitalizowanego wzięto pod uwagę układ osadniczy Siewierza. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego podaje, Ŝe na terenie gminy Siewierz wyróŜnić moŜna trzy ośrodki typu miejskiego lub podmiejskiego. Są to: • Siewierz - miasto, jego część wschodnia wraz z Piwonią oraz część zachodnia; • śelisławice oraz Wojkowice Kościelne, jako osady typu podmiejskiego. Biorąc za kryterium liczbę mieszkańców oraz status terenu do rewitalizacji wytypowano miejski obszar Siewierza, który składa się z: • części wschodniej - stare miasto wraz z Kuźnicą Świętojańską, jest ograniczone ulicą Warszawską, linią kolejową i doliną Czarnej Przemszy. Jest to obszar posiadający jeszcze nie pełną strukturę, co wynika z kolizji funkcjonalnych, głównie komunikacyjnych oraz znacznych rezerw niezainwestowanych terenów oraz luk budowlanych. Siłą miastotwórczą jest połoŜenie komunikacyjne oraz rozległy zasięg wpływów tego ośrodka. • części zachodniej - nowe miasto, obszar ograniczony ulicą Warszawską, linią kolejową, skrajem lasu Szeligowiec i ulicą Parkową, o jednorodzinnej strukturze zabudowy mieszkaniowej, posiada znaczne rezerwy w niezabudowanych działkach; stanowi obszar rozwojowy głównie dla budownictwa mieszkaniowego i usług publicznych. 2.2.2 Obszary objęte Programem Rewitalizacji Układ architektoniczny Siewierza charakteryzuje się zwartą zabudową centrum, połoŜonego w widłach ulic Warszawskiej, Bytomskiej, świrki i Wigury i Kieleckiej. Jest to historyczna, kształtowana przez wiele lat zabudowa, posiadająca charakter typowo miejski. Zamieszkana jest przez większą część mieszkańców obszarów miejskich Siewierza. Obszar ten charakteryzuje się bogatym dziedzictwem kultury materialnej, licznymi terenami przyrodniczymi oraz terenami inwestycyjnymi. Rysunek 11 Siewierz - obszar miejski. Obszar rewitalizowany na terenie miejskim Siewierza wybrano w oparciu przede wszystkim o kryterium duŜej ilości obiektów o wartości kulturowej i architektonicznej, występowanie niewykorzystanych obszarów o duŜym potencjale gospodarczym (głównie turystycznym) oraz wysoki poziom degradacji infrastruktury technicznej i budynków. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 62 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Rysunek 12 Obszar rewitalizacji Gminy Siewierz URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 63 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Granice obszaru Rewitalizacji przedstawiają się następująco: patrząc od południa, od skrzyŜowania ul. Warszawskiej z ulicą Młyńską, wzdłuŜ ulicy Młyńskiej oraz ulicy Zagłębiowskiej i Krakowskiej. Następnie równolegle do rzeki Czarna Przemsza, opierając się na kompleksie leśnym (Pasieki), do ulicy Wodnej, gdzie granica opiera się na ulicy Zdrojowej. Następnie ulicą Kielecką granica przechodzi w ulicę Przemysłową i zdąŜa do linii kolejowej obejmując boisko sportowe. Następnie obszar rewitalizowany obejmuje tereny zlokalizowane wzdłuŜ drogi krajowej Nr 1 po stronie wschodniej i zachodniej. Następnie granica biegnie wzdłuŜ linii kolejowej od skrzyŜowania z ulicą Warszawską do ulicy Parkowej, gdzie wchodząc w ulicę Polną dochodzi do ulicy Warszawskiej. Na obszarze rewitalizacji znajduje się sześć z trzynastu obiektów istniejących, wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego. Obiekty te nadają obszarom miejskim duŜej atrakcyjności turystyczno – kulturowej. ZauwaŜalna jest duŜa ilość zdegradowanych i zdewastowanych obiektów (głównie budynki po dawnych stodołach). Teren ten ulega stałej degradacji ze względu na brak moŜliwości inwestowania, wynikający z nieuregulowanych kwestii własnościowych. NajwaŜniejszym obiektem rewitalizowanego obszaru, jest obiekt zamkowy wraz z otoczeniem. Zamek w Siewierzu to ruiny znajdującego się w bagnistej dawniej dolinie Czarnej Przemszy, Zamku Biskupów Krakowskich KsiąŜąt Siewierskich. Początki zamku sięgają XIII w., a jego śladami są pozostałości konstrukcji drewniano-kamiennych, odkrytych w czasie prac archeologicznych. Zamek był wielokrotnie przebudowywany przez biskupów krakowskich Piotra Tomickiego, Franciszka Konarskiego i Andrzeja Trzebickiego (po potopie szwedzkim). W ostatnim okresie uŜytkowania przypadającym na XVIII w. był to zamek czteroskrzydłowy, zgrupowany wokół zbliŜonego do czworokąta dziedzińca. Styl zamku specjaliści określają jako renesansowy z fragmentami gotyckimi. Najlepiej zachowanymi częściami zamku są beluard oraz wieŜa zwana szlachecką. Beluard, zbudowany z kamienia łamanego na planie prostokąta o półkolistym zamknięciu, bronił dostępu do bramy znajdującej się w przyziemiu wieŜy. WieŜa zbudowana została z cegły, kamienia łamanego i bloków kamiennych, pokryta była do połowy XIX w. wysokim dwuczęściowym barokowym hełmem. Obiekt ten jest niewykorzystany turystycznie. NajwaŜniejszym terenem wybranego obszaru rewitalizowanego jest średniowieczny rynek, wokół którego skupia się centrum usługowe miasta. Otoczony jest z czterech stron zwartą zabudową w większości piętrową, z dachami o kalenicach równoległych do elewacji frontowych. Pierwotny kształt prostokątnego placu w ciągu wieków ulegał deformacji do nieregularnego prostokąta. WzdłuŜ pierzei placu biegnie jezdnia asfaltowa o zmiennej szerokości. Dodatkowo rynek przecięty jest na ukos przelotową drogą w kierunku Kielc i Myszkowa, o duŜym nasileniu ruchu kołowego. Z punktu widzenia celów procesu rewitalizacji, wybrany obszar jest atrakcyjny pod względem: architektonicznym z obiektami wpisanymi do rejestru zabytków; m. in. rynek, kościół św. Macieja, kościół św. Walentego, kościół św. Jana Chrzciciela, zamek, domy mieszkalne z XVIII i XIX wieku przyrodniczym z obszarami wzdłuŜ korytarza ekologicznego Czarnej Przemszy oraz zalewu Przeczycko – Siewierskiego turystycznym z miejscami, wydarzeniami i produktami utrwalonymi w świadomości mieszkańców woj. śląskiego; takimi jak: targ koński, chleb siewierski, pieczonki, pieczona gęś, Ŝurek gospodarczym z bliskością atrakcyjnych terenów inwestycyjnych, zwłaszcza w kontekście budowy obwodnicy Siewierza Potencjał tego terenu napotyka bariery, uniemoŜliwiające jego pełne wykorzystanie przez Miasto i Gminę Siewierz. Działania rewitalizacyjne dokonywane na tym obszarze powinny przyczyniać się do nadania obszarom i obiektom nowych funkcji gospodarczych, edukacyjnych, turystycznych, rekreacyjnych, społecznych i kulturalnych. Rewitalizacja winna obejmować takŜe uzupełnienie istniejącej zabudowy, przygotowanie terenów inwestycyjnych z dostępem do krajowej lub międzynarodowej sieci drogowej. Uzupełnieniem działań zmierzających do kompleksowej rewitalizacji obszarów zdegradowanych, będą równieŜ inwestycje w zakresie tkanki mieszkaniowej. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 64 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Działania rewitalizacyjne moŜemy podzielić na następujące kategorie: 1. DZIAŁANIA PRZESTRZENNE, (TECHNICZNO – MATERIALNE), 2. DZIAŁANIA GOSPODARCZE, 3. DZIAŁANIA SPOŁECZNE. Zestawienie potencjału obszaru rewitalizowanego, napotykanych problemów oraz koniecznych działań rewitalizacyjnych przedstawia poniŜsza tabela. POTENCJAŁ NAPOTYKANE PROBLEMY DZIAŁANIA REWITALIZACYJNE KONIECZNE DO PODJĘCIA − degradacja tkanki mieszkaniowej obszaru, − brak działań adaptacyjnych obiektów kubaturowych na nowe cele − niewystarczająca ekspozycja obiektów zabytkowych PRZYRODNICZY − niezagospodarowane bogate tereny przyrodnicze Działania przestrzenne TURYSTYCZNY − niewykorzystane turystycznie obiekty i tereny turystyczne, Działania przestrzenne − brak środków finansowych na promocje lokalnych produktów turystycznych, Działania społeczne − duŜy ruch samochodowy przejeŜdŜający przez centrum ARCHITEKTONICZNY GOSPODARCZY Działania przestrzenne Działania gospodarcze − brak dróg dojazdowych łączących Działania przestrzenne obszar rewitalizacyjny z terenami inwestycyjnymi Tabela 51 Zestawienie potencjału obszaru rewitalizowanego, napotykanych problemów oraz zalecanych działań rewitalizacyjnych Źródło: Opracowanie własne. W procesie rewitalizacji wytypowanego obszaru waŜne są koronne inwestycje, które wyznaczą kierunek i rodzaj procesu przywrócenia obszarowi właściwych funkcji. Kamienie milowe procesu rewitalizacji: I. Przebudowa rynku etap I – polegająca na przebudowie płyty, zagospodarowaniu zieleni, lokalizacji obiektów małej architektury. Działania te przywrócą funkcję integrującą rynku dla społeczności lokalnej. II. Zagospodarowanie zamku w Siewierzu poprzez budowę platformy widokowej . III. Budowa obwodnicy Siewierza. IV. Przebudowa rynku etap II – polegająca na wyłączeniu ruchu kołowego z terenu rynku oraz wypiętrzeniu reliktów ratusza. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 65 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Obszar rewitalizowany obejmuje tereny Siewierza, które decydują o jego miejskim charakterze. Na nim znajduje się większość budynków uŜyteczności publicznej, w tym siedziby władz Miasta i Gminy, Komisariatu Policji, Gminne Centrum Informacji, Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, Miejsko Gminna Biblioteka Publiczna, Ośrodek Pomocy Społecznej, przychodnie i poradnie zdrowia, cmentarz, kościół i szkoły. Na obszarze rewitalizowanym funkcjonuje pięć stref ochrony konserwatorskiej. Na tym terenie znajdują się strefy zagroŜone patologiami społecznymi. Jedną z nich jest płyta rynku, która ze względu na układ architektoniczny przyczynia się do wzrostu zagroŜenia przestępczością. Obszar rewitalizacji wymaga uporządkowania przestrzennego, w tym wyburzenia starej zabudowy gospodarczej (stodoły) oraz otwarcia centrum dla działalności małych i średnich przedsiębiorstw celem rozwoju handlu oraz usług. Obszar rewitalizowany pełni waŜne funkcje administracyjne, handlowo-usługowe oraz komunikacyjne. KrzyŜują się tutaj waŜne drogi w województwie śląskim. Z tego powodu cechuje go wysokie natęŜenie ruchu samochodowego oraz pieszego. Ruch lokalny miesza się z ruchem tranzytowym, co zmniejsza bezpieczeństwo ruchu drogowego i utrudnia wykonywanie funkcji publicznych. Ponadto brakuje odpowiedniej liczby miejsc postojowych dla samochodów. Od jakości (estetyki, funkcjonalności i bezpieczeństwa) przestrzeni publicznych w tym obszarze zaleŜy jakość Ŝycia w mieście i jego konkurencyjność. 3 Planowane działania rewitalizacyjne W rozdziale tym przedstawiono listę zadań inwestycyjnych i remontowych w układzie tabelarycznym w ujęciu na lata 2007 – 2015. W celu ustalenia kryteriów wyboru działań rewitalizacyjnych uczestnicy warsztatów planowania partnerskiego przeprowadzili dyskusję. W trakcie debaty zgłaszano propozycje projektów, których listę zawiera załącznik Nr 3. W oparciu o to ustalono następujące priorytety, które przekładają się na rodzaj zadań i projektów kwalifikujących się do programu rewitalizacji. P1. Modernizacja części wspólnych budynków mieszkalnych (dachy, ściany zewnętrzne, wejścia) oraz ich otoczenia (pawilony usługowe, mała architektura, drogi, parkingi, dojazd, place zabaw). P2. Budowa i modernizacja pawilonów usługowych oraz pomieszczeń dla prowadzenie działalności gospodarczej przez małe i średnie przedsiębiorstwa, poprawa dostępności dla pieszych, osób niepełnosprawnych i samochodów (chodniki, drogi dojazdowe, parkingi, pochylnie, windy). P3. Modernizacja i adaptacja funkcjonalna starych budynków z ich zachowaniem oraz rewitalizacja obiektów dziedzictwa kulturowego. P4. Otwarcie komunikacyjne miasta, strefy przemysłowych oraz obszarów usługowych, rozdzielenie ruchu tranzytowego i lokalnego, uporządkowanie ciągów ruchu pieszego. P5. Zmiana funkcji budynków uŜyteczności publicznej dla organizacji pozarządowych z przeznaczeniem na działalność kulturalną, sportową i społeczną, słuŜącą zwalczaniu i zapobieganiu patologiom społecznym. P6. Otwieranie obszarów inwestycyjnych wraz z ich uzbrojeniem w infrastrukturę nawierzchniową (drogi, podziemia, kanalizacja, parkingi). P7. Wzbogacenie przestrzeni publicznej łącznie z monitoringiem i tworzeniem stref bezpieczeństwa poza osiedlami. PowyŜsze priorytety mają charakter wielowymiarowy i zostały one wykorzystane do programowania działań w następujący sposób: URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 66 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ DZIAŁANIA PRZESTRZENNE (TECHNICZNO-MATERIALNE) P1. Modernizacja części wspólnych budynków mieszkalnych (dachy, ściany zewnętrzne, wejścia) oraz ich otoczenia (pawilony usługowe, mała architektura, drogi, parkingi, dojazd, place zabaw). P2. Budowa i modernizacja pawilonów usługowych oraz pomieszczeń dla prowadzenie działalności gospodarczej przez małe i średnie przedsiębiorstwa, poprawa dostępności dla pieszych, osób niepełnosprawnych i samochodów (chodniki, drogi dojazdowe, parkingi, pochylnie, windy). P3. Modernizacja i adaptacja funkcjonalna starych budynków z ich zachowaniem oraz rewitalizacja obiektów dziedzictwa kulturowego. P4. Uregulowanie systemu komunikacyjnego Siewierza, strefy przemysłowych oraz obszarów usługowych, rozdzielenie ruchu tranzytowego i lokalnego, uporządkowanie ciągów ruchu pieszego. P5. Zmiana funkcji budynków uŜyteczności publicznej dla organizacji pozarządowych z przeznaczeniem na działalność kulturalną, sportową i społeczną, słuŜącą zwalczaniu i zapobieganiu patologiom społecznym. P7. Wzbogacenie przestrzeni publicznej łącznie z monitoringiem i tworzeniem stref bezpieczeństwa. DZIAŁANIA GOSPODARCZE P2. Budowa i modernizacja pawilonów usługowych oraz pomieszczeń dla prowadzenie działalności gospodarczej przez małe i średnie przedsiębiorstwa, poprawa dostępności dla pieszych, osób niepełnosprawnych i samochodów (chodniki, drogi dojazdowe, parkingi, pochylnie, windy). P3. Modernizacja i adaptacja funkcjonalna starych budynków z ich zachowaniem oraz rewitalizacja obiektów dziedzictwa kulturowego. P6. Otwieranie obszarów inwestycyjnych wraz z ich uzbrojeniem w infrastrukturę nawierzchniową (drogi, podziemia, kanalizacja, parkingi). DZIAŁANIA SPOŁECZNE P5. Zmiana funkcji budynków uŜyteczności publicznej dla organizacji pozarządowych z przeznaczeniem na działalność kulturalną, sportową i społeczną, słuŜącą zwalczaniu i zapobieganiu patologiom społecznym. P7. Wzbogacenie przestrzeni publicznej łącznie z monitoringiem i tworzeniem stref bezpieczeństwa. Zadania zaplanowane na lata 2007 – 2013 będą realizowane w ramach posiadanych środków finansowych, zarówno własnych jak i zewnętrznych – głównie fundusze strukturalne UE. W latach 2014 – 2015 i w latach następnych nastąpi realizacja zadań o charakterze fakultatywnym (kolejność ich realizacji będzie uzaleŜniona nie tylko od posiadanych środków finansowych, ale równieŜ od stopnia zaawansowania realizacji zadań zaplanowanych na lata 2013 – 2015 ). Kryteria kolejności realizacji zadań, ustalone są w obrębie jednostek organizacyjnych wg priorytetu czasu ich realizacji. 3.1 Potencjalne projekty rewitalizacyjne 3.1.1 Działania przestrzenne (techniczno-materialne) Cele szczegółowe rewitalizacji: 1) działania dotyczące rozwoju infrastruktury technicznej, 2) działania dotyczące restrukturyzacji przemysłu, 3) działania dotyczące remontów i renowacji istniejących zasobów mieszkaniowych, 4) działania dotyczące rozwoju infrastruktury społecznej, kulturalnej, turystycznej. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 67 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ 3.1.2 Działania gospodarcze na obszarze rewitalizowanym Cele szczegółowe rewitalizacji: 1) działania dotyczące wspierania przedsiębiorczości, 2) działania dotyczące rozwoju turystyki bądź innych sektorów gospodarki lokalnej, 3.1.3 Działania społeczne na obszarze rewitalizowanym Cele szczegółowe rewitalizacji: 1) działania dotyczące rozwoju zasobów ludzkich, 2) działania dotyczące przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, 3) działania dotyczące walki z patologiami społecznymi, 4) działania dotyczące zapobieganiu zjawisku bezrobocia, 5) działania na rzecz aktywizacji środowisk dziecięcych i młodzieŜowych, WYBRANE PROJEKTY: 1) BUDOWA KANALIZACJI SANITARNEJ DLA MIASTA SIEWIERZ – ETAP II (OSIEDLE ZACHÓD) 2) BUDOWA KANALIZACJI DESZCZOWEJ DLA MIASTA SIEWIERZ (OSIEDLE ZACHÓD) 3) PRZEBUDOWA PŁYTY RYNKU W SIEWIERZU. 4) BUDOWA DROGI ZBIORCZEJ PRZY DRODZE KRAJOWEJ NR 1 W SIEWIERZU W CELU AKTYWIZACJI TERENÓW INWESTYCYJNYCH ORAZ POPRAWY BEZPIECZEŃSTWA RUCHU DROGOWEGO NA DRODZE KRAJOWEJ NR 1. 5) TERMOMODERNIZACJA I REMONT ZESPOŁU SZKÓŁ W SIEWIERZU. 6) REMONT KOMPLEKSOWY MIEJSKO-GMINNEGO OŚRODKA KULTURY W SIEWIERZU. 7) BUDOWA PLATFORMY WIDOKOWEJ W WIEśY BRAMNEJ ZAMKU W SIEWIERZU. 8) PRACE BUDOWLANO KONSERWATORSKIE MAJĄCE NA I UDOSTĘPNIENIE ZWIEDZAJĄCYM RUIN ZAMKU W SIEWIERZU. CELU ZABEZPIECZENIE 9) ZAGOSPODAROWANIE TERENÓW NA CELE REKREACYJNE, TURYSTYCZNE I SPORTOWE WOKÓŁ ZAMKU W SIEWIERZU. 10) BUDOWA INFRASTRUKTURY AKTYWNYCH FORM TURYSTYKI I REKREACJI „CENTRUM SPORTÓW LETNICH I WODNYCH POGORIA” (BUDOWA ŚCIEśKI ROWEROWEJ ZBIORNIK KUŹNICA WARĘśYŃSKA – RUINY ZAMKU W SIEWIERZU WRAZ Z INFRASTRUKTURĄ AKTYWNYCH FORM TURYSTYKI PRZY ZAMKU) – PROJEKT REALIZOWANY WSPÓLNIE Z DĄBROWĄ GÓRNICZĄ, BĘDZINEM I SŁAWKOWEM. 11) BUDOWA MIASTECZKA RUCHU DROGOWEGO W SIEWIERZU. POZOSTAŁE PROJEKTY 12) Budowa i modernizacja baz sportowo – rekreacyjnych w Gminie Siewierz niepowiązanych z infrastrukturą szkolną. 13) Budowa i modernizacja przyszkolnych baz sportowo – rekreacyjnych w Gminie Siewierz. 14) Budowa i modernizacja placów zabaw na terenie Gminy Siewierz. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 68 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ 15) Budowa systemu monitoringu w Siewierzu. 16) Budowa systemu szlaków rowerowych w Gminie Siewierz. 17) Budowa lub adaptacja budynku na cele socjalne. 18) Budowa chodnika w ciągu ulicy Strumień. 19) Przebudowa wysepki w ciągu ulicy Kopernika. 20) Budowa chodnika w ciągu ulicy Targowej, od ul. Krasickiego do ul. Bema. 21) Wykonanie nowej nakładki asfaltowej na Placu Wojska Polskiego. 22) PrzedłuŜenie nawierzchni asfaltowej w ciągu ulicy Kolejowej. 23) Budowa drogi wraz z odwodnieniem ul. Wodnej. 24) Urządzenie terenów zielonych w centrum Siewierza. 25) Przebudowa boiska sportowego LKS Przemsza Siewierz. 26) Promocja walorów turystycznych Gminy Siewierz poprzez organizację imprezy kulturalnej o ogólnopolskim zasięgu PN. „Komnata Natchnień”. 27) Termomodernizacja budynku Przedszkola w Siewierzu. Lista ta jest listą otwartą. Szczegółowe opisy i charakterystyka projektów znajduje się w fiszkach projektowych będących załącznikiem nr 1 do niniejszego opracowania. 4 Plan finansowy Źródłami finansowania zadań będą środki: • własne budŜetu Miasta i Gminy; • własne indywidualnych beneficjentów (innych niŜ gmina Siewierz); • budŜetu państwa; • Narodowego, Wojewódzkiego i Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej; • Europejskiego Banku Inwestycyjnego, • Funduszy Unijnych. URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 69 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Planowane przedsięwzięcia rewitalizacyjne – plan finansowy Lp. 1 NAZWA PRZEDSIĘWZIĘCIA BUDOWA KANALIZACJI SANITARNEJ DLA MIASTA SIEWIERZ – ETAP II (OSIEDLE ZACHÓD) do 2007 2008 po 2008 2004 – 2011 300 000 4 000 000 12 250 000 ŹRÓDŁA Razem FINANSOWANIA Środki własne 16 550 000 EFRR BUDOWA KANALIZACJI DESZCZOWEJ DLA MIASTA SIEWIERZ (OSIEDLE ZACHÓD) 2007-2011 3 PRZEBUDOWA PŁYTY RYNKU W SIEWIERZU 2005-2011 4 BUDOWA DROGI ZBIORCZEJ PRZY DRODZE KRAJOWEJ NR 1 W SIEWIERZU W CELU AKTYWIZACJI TERENÓW INWESTYCYJNYCH ORAZ POPRAWY BEZPIECZEŃSTWA RUCHU DROGOWEGO NA DRODZE KRAJOWEJ NR 1 2006-2011 TERMOMODERNIZACJA I REMONT ZESPOŁU SZKÓŁ W SIEWIERZU 2008-2010 2 NAKŁADY FINANSOWE / w zł./ LATA REALIZACJI 0 1 000 000 9 150 000 10 150 000 Środki własne EFRR Środki własne 35 300 3 000 000 5 000 000 8 035 300 EFRR 5 Środki własne 20 000 75 000 31 905 000 32 000 000 EFRR Środki własne 0 70 000 2 430 000 2 500 000 EFRR REMONT KOMPLEKSOWY MIEJSKO-GMINNEGO OŚRODKA KULTURY W SIEWIERZU 2008-2010 7 BUDOWA PLATFORMY WIDOKOWEJ W WIEśY BRAMNEJ ZAMKU W SIEWIERZU 2005-2008 363 600 24 400 0 388 000 8 PRACE BUDOWLANO KONSERWATORSKIE MAJĄCE NA CELU ZABEZPIECZENIE I UDOSTĘPNIENIE ZWIEDZAJĄCYM RUIN ZAMKU W SIEWIERZU. 2007-2010 21 770 500 000 3 000 000 3 521 770 9 ZAGOSPODAROWANIE TERENÓW NA CELE REKREACYJNE, TURYSTYCZNE I SPORTOWE WOKÓŁ ZAMKU W SIEWIERZU 2007-2015 10 BUDOWA INFRASTRUKTURY AKTYWNYCH FORM TURYSTYKI I REKREACJI „CENTRUM SPORTÓW LETNICH I WODNYCH POGORIA” (BUDOWA ŚCIEśKI ROWEROWEJ ZBIORNIK KUŹNICA WARĘśYŃSKA – RUINY ZAMKU W SIEWIERZU WRAZ Z INFRASTRUKTURĄ AKTYWNYCH FORM TURYSTYKI PRZY ZAMKU) – PROJEKT REALIZOWANY WSPÓLNIE Z DĄBROWĄ GÓRNICZĄ, BĘDZINEM I SŁAWKOWEM 2007-2010 11 BUDOWA MIASTECZKA RUCHU DROGOWEGO W SIEWIERZU 6 Środki własne 0 70 000 2 430 000 2 500 000 EFRR Środki własne Inwestor zewnętrzny EFRR Środki własne EFRR Środki własne 0 70 000 2 430 000 2 500 000 EFRR 2008 RAZEM 0 30 000 1 170 000 131 200 0 0 871 870 8 839 400 69 765 000 1 200 000 Środki własne EFRR Środki własne 131 200 Program Razem Bezpieczniej 79 476 270 EFRR – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego URZĄD MIASTA I GMINY SIEWIERZ 70 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ 5 System wdraŜania System wdraŜania „Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Siewierz” powiązany będzie ze strukturą organizacyjną Urzędu Miasta i Gminy i gminnych jednostek organizacyjnych. Osobami odpowiedzialnymi za realizację poszczególnych projektów Programu będą merytoryczni pracownicy Urzędu Miasta i Gminy. Zadaniem poszczególnych osób będzie opracowanie i wdroŜenie procedur monitorowania procesów realizacyjnych, komunikowanie się z projektodawcami w sprawach realizacji projektów i sporządzania raportów dla Burmistrza Miasta. Konkretne projekty będą wdraŜane zgodnie z zasadami wydatkowania środków według źródeł ich pochodzenia (krajowych i UE). Realizacja indywidualnych projektów zgłoszonych do Programu zaleŜy od instytucji, które je zgłosiły. 6 Sposoby monitorowania, oceny i komunikacji społecznej 6.1 System monitorowania W celu sprawnego i efektywnego wdraŜania „Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Siewierz” konieczne jest ciągłe monitorowanie efektów rzeczowych projektów wchodzących w zakres Programu oraz wydatków ponoszonych na ich realizację. Proces monitorowania obejmie analizę danych, które obrazować będą tempo i stan zaawansowania wdraŜanych projektów. Za proces monitorowania będzie odpowiedzialny Zastępca Burmistrza Miasta oraz Referat Rozwoju i Inwestycji, który pełnił będzie funkcję zespołu zadaniowego ds. Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Siewierz. KaŜdorazowo po zakończeniu realizacji danego projektu Referat Rozwoju i Inwestycji opracuje indywidualny raport końcowy. Raporty końcowe dla poszczególnych projektów będą przedkładane Burmistrzowi Miasta i Gminy. Raz w roku Burmistrz będzie przedkładać opracowanie pt. „Raport na temat wdraŜania Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Siewierz” Radzie Miejskiej. W celu oceny postępów w realizacji „Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Siewierz” moŜna wybrać i przyjąć poszczególne wskaźniki monitorowania z zaproponowanej poniŜej listy: 1. wskaźniki produktu a) długość wybudowanych dróg na obszarach objętych rewitalizacją w m, b) długość zmodernizowanych dróg na obszarach objętych rewitalizacją w m, c) liczba wybudowanych obiektów infrastruktury drogowej w szt., d) liczba zmodernizowanych obiektów infrastruktury drogowej w szt., 2 e) powierzchnia wybudowanych obiektów infrastruktury drogowej w m , f) 2 powierzchnia zmodernizowanych obiektów infrastruktury drogowej w m , g) liczba budynków poddanych renowacji w szt., 2 h) powierzchnia budynków poddanych renowacji w m , 2 i) powierzchnia usługowa w budynkach poddanych renowacji w m , j) długość wybudowanej infrastruktury komunalnej w zakresie ochrony środowiska w m, k) długość przebudowanej/wyremontowanej środowiska w m, l) infrastruktury komunalnej w zakresie ochrony liczba budynków przebudowanych/wyremontowanych na działalność organizacji pozarządowych w szt., 2 m) powierzchnia budynków zmodernizowanych na działalność organizacji pozarządowych w m , n) liczba budynków przebudowanych/wyremontowanych na cele edukacyjno-szkoleniowe w szt., 2 o) powierzchnia budynków zmodernizowanych na cele edukacyjno-szkoleniowe w m , p) liczba obiektów zmodernizowanych na cele kulturalne w szt., 71 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ 2 q) powierzchnia obiektów zmodernizowanych na cele kulturalne w m , r) liczba zrewitalizowanych obiektów dziedzictwa kulturowego w szt., s) liczba nowych/wyremontowanych obiektów infrastruktury rekreacyjnej, sportowej lub aktywnego wypoczynku w szt., t) liczba zmodernizowanych obiektów na cele działalności gospodarczej w szt., 2 u) powierzchnia zmodernizowanych obiektów na cele działalności gospodarczej w m . 2. wskaźniki rezultatu a) liczba nowych punktów usługowych na terenach zrewitalizowanych w szt., 2 b) powierzchnia usługowa faktycznie wykorzystywana w m , c) liczba osób korzystających z nowych/zmodernizowanych obiektów organizacji pozarządowych w osobach, d) liczba osób korzystających z nowej/zmodernizowanej bazy edukacyjno-szkoleniowej w osobach, e) liczba osób korzystających z nowej/zmodernizowanej bazy kulturalnej w osobach, f) liczba osób korzystających z nowych/wyremontowanych obiektów infrastruktury rekreacyjnej, sportowej lub aktywnego wypoczynku w osobach, g) liczba przedsiębiorstw zlokalizowanych na terenach zrewitalizowanych w szt., h) liczba nowych miejsc pracy utworzonych na terenach zrewitalizowanych w szt., i) powierzchnia terenów inwestycyjnych, które stały się dostępne na terenach zrewitalizowanych w 2 m, j) powierzchnia nowych przestrzeni publicznych w m . 6.2 2 Ewaluacja Oceny wyników realizacji „Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Siewierz” dokona Komisja BudŜetu, Finansów i Rozwoju Gospodarczego Rady Miejskiej w Siewierzu. Ewaluacja będzie polegała na weryfikacji załoŜeń przyjętych w Programie, dotyczących poszczególnych przedsięwzięć ujętych w Programie. Po przeprowadzeniu oceny zostaną sformułowane zalecenia naprawcze, mające na celu pełne wdroŜenie planowanych przedsięwzięć. Za wykonanie poszczególnych zaleceń odpowiedzialne będą merytoryczne Wydziały Urzędu Miasta i Gminy lub gminne jednostki organizacyjne. Ocenie zostaną poddane poszczególne przedsięwzięcia oraz wskaźniki właściwe dla danego projektu. Ocena powinna obejmować: − sprawdzenie czy dany projekt został wykonany, − porównanie planowanego i rzeczywistego okresu realizacji projektu, − porównanie planowanego i rzeczywistego kosztu projektu, − sprawdzenie czy zostały rozliczone koszty kwalifikowane projektu oraz czy osiągnięto zaplanowaną wielkość oraz poziom uzyskanego dofinansowania z funduszy zewnętrznych, − sprawdzenie rodzaju i wielkości osiągniętych wskaźników projektu, − sprawdzenie sposobu zarządzania projektem po jego zakończeniu. 6.3 Sposoby komunikacji społecznej Przewiduje się, Ŝe opracowanie metodą planowania partnerskiego oraz realizacja „Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Siewierz” przyczyni się do integracji lokalnej społeczności oraz wzrostu jej aktywności w celu zmiany obecnego stanu społeczno - gospodarczego. Zachętą do podejmowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych będzie informowanie o realizacji „Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Siewierz”, wyjaśnianie społeczności lokalnej, jakie korzyści dają jej projekty rewitalizacyjne oraz promocja sukcesów osiągniętych przez projekty oraz ich autorów. 72 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Komunikacja ma zapewnić wszystkim partnerom Programu: dostęp do pełnej informacji o Programie, pobudzenie społeczności lokalnej do wyraŜenia własnych opinii, wzajemne porozumienie między partnerami biorącymi udział w rewitalizacji. W związku z powyŜszym w procesie komunikacji społecznej Urząd Miasta i Gminy zapewni powszechny dostęp do informacji o moŜliwościach uzyskania wsparcia w ramach funduszy strukturalnych, o kryteriach oceny i wyboru projektów oraz obowiązujących w tym zakresie procedurach dla wszystkich zainteresowanych realizacją projektów na terenie Siewierza. Podstawowym medium informacyjnym będzie informacja na miejskim portalu internetowym oraz informacja w prasie lokalnej (Kurier Siewierski). Ponadto przewiduje się informacyjne i konsultacyjne spotkania z przedstawicielami społeczności lokalnej. Zainteresowani przygotowaniem projektów oraz wniosków o dofinansowanie ich realizacji będą mogli równieŜ uzyskać informację w Urzędzie Miasta i Gminy, w Referacie Rozwoju i Inwestycji. 73 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Załącznik Nr 1 Fiszki projektowe wybranych zadań rewitalizacyjnych Projekt 1 Jednostka zgłaszająca projekt: Miasto i Gmina Siewierz Nazwa projektu: BUDOWA KANALIZACJI SANITARNEJ DLA MIASTA SIEWIERZ – ETAP II (OSIEDLE ZACHÓD) Miejsce realizacji projektu: Teren rewitalizacji obszarów miejskich Siewierza Cele projektu Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych Okres przygotowania i realizacji zadania 2004-2011 Wykonawcy projektu Zgodnie z Prawem Zamówień Publicznych Oszacowanie nakładów inwestycyjnych 16 550 000 Określenie strony prawnej realizacji i eksploatacji - własność, zarządca realizacja: Miasto i Gmina Siewierz na terenach będących we władaniu Gminy Siewierz eksploatacja: Zakład Usług Wodnych i Kanalizacyjnych w Siewierzu, Produkty: Długość wybudowanej sieci kanalizacji sanitarnej (bez przyłączy) – 14 km Liczba wybudowanych przepompowni ścieków – 9 szt. Bezpośrednie efekty realizacji projektu (produkty i rezultaty) Rezultaty: Liczba osób obsługiwanych przez system kanalizacji będącej przedmiotem wniosku – 1690 osób Liczba osób obsługiwanych przez system kanalizacji w gminie – 1 800 osób Ilość ścieków odprowadzanych kanalizacją będącą przedmiotem 3 wniosku 200m /doba 74 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Projekt 2 Jednostka zgłaszająca projekt: Miasto i Gmina Siewierz Nazwa projektu: BUDOWA KANALIZACJI DESZCZOWEJ DLA MIASTA SIEWIERZ (OSIEDLE ZACHÓD) Miejsce realizacji projektu: Teren rewitalizacji obszarów miejskich Siewierza Cele projektu Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych Okres przygotowania i realizacji zadania 2007-2011 Wykonawcy projektu Zgodnie z Prawem Zamówień Publicznych Oszacowanie nakładów inwestycyjnych 10 150 000 Określenie strony prawnej realizacji i eksploatacji - własność, zarządca realizacja: Miasto i Gmina Siewierz na terenach będących we władaniu Gminy Siewierz eksploatacja: Zakład Usług Wodnych i Kanalizacyjnych w Siewierzu, Produkty: Bezpośrednie efekty realizacji projektu (produkty i rezultaty) Długość wybudowanej sieci kanalizacji deszczowej – 10,5 km Rezultaty: Długość sieci kanalizacji deszczowej na terenie gminy – 8 km. 75 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Projekt 3 Jednostka zgłaszająca projekt: Miasto i Gmina Siewierz Nazwa projektu: PRZEBUDOWA PŁYTY RYNKU W SIEWIERZU Miejsce realizacji projektu: Teren rewitalizacji obszarów miejskich Siewierza - zachowanie dla przyszłych pokoleń dziedzictwa kulturowego, - wzrost rozpoznawalności oferty kulturalnej miasta, gminy i regionu, - poprawa oferty turystycznej Siewierza, Cele projektu - rozwój aktywnych form turystyki i rekreacji, - wzrost rozpoznawalności oferty turystycznej Siewierza, - poprawa warunków aktywnego sposobu spędzania wolnego czasu, - zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej zarówno miasta Siewierza, jak i województwa śląskiego. Okres przygotowania i realizacji zadania 2005-2011 Wykonawcy projektu Zgodnie z Prawem Zamówień Publicznych Oszacowanie nakładów inwestycyjnych 8 035 300 zł. Określenie strony prawnej realizacji i eksploatacji - własność, zarządca Miasto i Gmina Siewierz, zarządca - Burmistrz Miasta i Gminy Siewierz, na terenach będących we władaniu Gminy Siewierz Produkty: Liczba obiektów zabytkowych zaadaptowanych na cele kulturalne – 2 szt. Bezpośrednie efekty realizacji projektu (produkty i rezultaty) Liczba miejsc parkingowych powstałych przy obiektach adaptowanych na cele kulturalne – 20 szt. Powierzchnia odrestaurowanych obiektów dziedzictwa kulturowego 2 – 200 m Rezultaty: Liczba osób korzystających ze zmodernizowanej bazy kulturalnej – 40 000 / rok 76 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Projekt 4 Jednostka zgłaszająca projekt: Miasto i Gmina Siewierz Nazwa projektu: BUDOWA DROGI ZBIORCZEJ PRZY DRODZE KRAJOWEJ NR 1 W SIEWIERZU W CELU AKTYWIZACJI TERENÓW INWESTYCYJNYCH ORAZ POPRAWY BEZPIECZEŃSTWA RUCHU DROGOWEGO NA DRODZE KRAJOWEJ NR 1 Miejsce realizacji projektu: Teren rewitalizacji obszarów miejskich Siewierza - poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego - udroŜnienie terenów inwestycyjnych Siewierza Cele projektu: - aktywizacja terenów inwestycyjnych i tworzenie miejsc pracy - wzrost rozwoju gospodarczego Siewierza - poprawa funkcjonalności i parametrów technicznych układu sieci uzupełniającej. Okres przygotowania i realizacji zadania 2006 – 2011 Wykonawcy projektu: Zgodnie z Prawem Zamówień Publicznych Oszacowanie nakładów inwestycyjnych: 32 000 000 zł. Określenie strony prawnej realizacji i eksploatacji - własność, zarządca: Inwestor zewnętrzny zarządca- Gmina Siewierz, na terenach będących we władaniu Gminy Siewierz Produkt: Długość wybudowanych dróg gminnych – 2805,47 m Długość przebudowanych dróg gminnych – 192,12 m Liczba wybudowanych skrzyŜowań - 5 szt. Bezpośrednie efekty realizacji projektu (produkty i rezultaty): Liczba przebudowanych skrzyŜowań – 2 szt. Długość wybudowanej sieci kanalizacji deszczowej – 238,20 m. Rezultat: NatęŜenie ruchu na drodze – 547 pojazdów (rok 2030) Nośność wybudowanego obiektu (drogi/mostu) – 100 kN/oś (KR2) 77 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Projekt 5 Jednostka zgłaszająca projekt: Miasto i Gmina Siewierz Nazwa projektu: TERMOMODERNIZACJA I REMONT ZESPOŁU SZKÓŁ W SIEWIERZU Miejsce realizacji projektu: Teren rewitalizacji obszarów miejskich Siewierza - poprawa warunków kształcenia mieszkańców Siewierza Cele projektu - poprawy jakości infrastruktury technicznej i sanitarnej, obiektów dydaktycznych, obiektów sportowych wchodzących w skład Zespołu Szkół w Siewierzu - wzrost dostępności i poprawa warunków kształcenia na poziomie przedszkolnym, podstawowym, gimnazjalnym i ponadgimnazjalnym. Okres przygotowania i realizacji zadania 2008-2010 Wykonawcy projektu Zgodnie z Prawem Zamówień Publicznych Oszacowanie nakładów inwestycyjnych 2 500 000 zł. Określenie strony prawnej realizacji i eksploatacji - własność, zarządca Miasto i Gmina Siewierz, zarządca- Dyrekcja Zespołu Szkół w Siewierzu, na terenach będących we władaniu Gminy Siewierz Produkt mierzony będzie w: - Liczbie wybudowanych obiektów dydaktycznych - Liczbie zmodernizowanych obiektów dydaktycznych - Powierzchni wybudowanych obiektów dydaktycznych - Powierzchni zmodernizowanych obiektów dydaktycznych - Liczbie wybudowanych pracowni komputerowych - Powierzchni wybudowanych pracowni komputerowych - Liczbie zmodernizowanych pracowni komputerowych - Powierzchni zmodernizowanych pracowni komputerowych - Ilości stanowisk z dostępem do Internetu Bezpośrednie efekty realizacji projektu (produkty i rezultaty) - Powierzchni obiektu z wybudowaną/zmodernizowaną infrastrukturą techniczną/sanitarną - Długości wymienionej instalacji - Liczbie urządzeń infrastruktury technicznej i sanitarnej - Liczbie obiektów dydaktycznych przystosowanych dla potrzeb osób niepełnosprawnych - Powierzchni zmodernizowanych obiektów dydaktycznych przystosowanych dla potrzeb osób niepełnosprawnych - Liczbie zakupionych urządzeń dydaktycznych lub pomocy naukowych - Liczbie zakupionych mebli Rezultat mierzony będzie w: - Liczbie uczniów korzystających z wybudowanych/zmodernizowanych obiektów dydaktycznych - Liczbie usuniętych barier architektonicznych 78 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Projekt 6 Jednostka zgłaszająca projekt: Miasto i Gmina Siewierz Nazwa projektu: REMONT KOMPLEKSOWY MIEJSKO-GMINNEGO OŚRODKA KULTURY W SIEWIERZU Miejsce realizacji projektu: Teren rewitalizacji obszarów miejskich Siewierza Cele projektu - zachowanie dla przyszłych pokoleń dziedzictwa kulturowego Okres przygotowania i realizacji zadania 2008 – 2010 Wykonawcy projektu Zgodnie z Prawem Zamówień Publicznych Oszacowanie nakładów inwestycyjnych 2 500 000 zł. Określenie strony prawnej realizacji i eksploatacji - własność, zarządca Miasto i Gmina Siewierz, zarządca – Dyrekcja Miejsko – Gminnego Ośrodka Kultury w Siewierzu, na terenach na które Gmina Siewierz uzyska prawo dysponowania gruntem na cele budowlane. Produkt mierzony będzie w: - Liczbie obiektów zabytkowych poddanych procesom: konserwacji, renowacji, modernizacji, adaptacji Bezpośrednie efekty realizacji projektu (produkty i rezultaty) - Powierzchni obiektów zabytkowych poddanych procesom: konserwacji, renowacji, modernizacji, adaptacji Rezultat mierzony będzie w: - Liczbie osób korzystających ze zmodernizowanej bazy kulturalnej - Liczbie nowych miejsc pracy 79 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Projekt 7 Jednostka zgłaszająca projekt: Miasto i Gmina Siewierz Nazwa projektu: BUDOWA PLATFORMY WIDOKOWEJ WRAZ ZE SCHODAMI W WIEśY BRAMNEJ ZAMKU W SIEWIERZU Miejsce realizacji projektu: Obszar rewitalizacji obszarów miejskich Siewierza - zachowanie dla przyszłych pokoleń dziedzictwa kulturowego, - wzrost rozpoznawalności oferty kulturalnej miasta, gminy i regionu, - poprawa oferty turystycznej Siewierza, Cele projektu - rozwój aktywnych form turystyki i rekreacji, - wzrost rozpoznawalności oferty turystycznej Siewierza, - poprawa warunków aktywnego sposobu spędzania wolnego czasu, - zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej zarówno miasta Siewierza, jak i województwa śląskiego. Okres przygotowania i realizacji zadania 2005-2008 Wykonawcy projektu Zgodnie z Prawem Zamówień Publicznych Oszacowanie nakładów inwestycyjnych 388 000 zł. Określenie strony prawnej realizacji i eksploatacji - własność, zarządca Miasto i Gmina Siewierz, zarządca - Burmistrz Miasta i Gminy Siewierz, na terenach będących we władaniu Gminy Siewierz Liczba obiektów zabytkowych poddanych procesom: konserwacji, renowacji, modernizacji, adaptacji - 1 Bezpośrednie efekty realizacji projektu (produkty i rezultaty) Powierzchnia obiektów zabytkowych poddanych procesom: 2 konserwacji, renowacji, modernizacji, adaptacji - 248 m Liczba osób korzystających ze zmodernizowanej bazy kulturalnej 8.000/rok Liczba nowych miejsc pracy – 1 80 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Projekt 8 Jednostka zgłaszająca projekt: Miasto i Gmina Siewierz Nazwa projektu: PRACE BUDOWLANO KONSERWATORSKIE MAJĄCE NA CELU ZABEZPIECZENIE I UDOSTĘPNIENIE ZWIEDZAJĄCYM RUIN ZAMKU W SIEWIERZU Miejsce realizacji projektu: Obszar rewitalizacji obszarów miejskich Siewierza - zachowanie dla przyszłych pokoleń dziedzictwa kulturowego, - wzrost rozpoznawalności oferty kulturalnej miasta, gminy i regionu, - poprawa oferty turystycznej Siewierza, Cele projektu - rozwój aktywnych form turystyki i rekreacji, - wzrost rozpoznawalności oferty turystycznej Siewierza, - poprawa warunków aktywnego sposobu spędzania wolnego czasu, - zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej zarówno miasta Siewierza, jak i województwa śląskiego. Okres przygotowania i realizacji zadania 2008 – 2010 Wykonawcy projektu Zgodnie z Prawem Zamówień Publicznych Oszacowanie nakładów inwestycyjnych 3 521 770 Określenie strony prawnej realizacji i eksploatacji - własność, zarządca Miasto i Gmina Siewierz, zarządca- Burmistrz Miasta i Gminy Siewierz, na terenach będących we władaniu Gminy Siewierz Produkt mierzony będzie w: - Liczbie obiektów zabytkowych poddanych procesom: konserwacji, renowacji, modernizacji, adaptacji - Powierzchni obiektów zabytkowych poddanych procesom: konserwacji, renowacji, modernizacji, adaptacji - Liczbie obiektów zabytkowych zaadaptowanych na cele kulturalne Bezpośrednie efekty realizacji projektu (produkty i rezultaty) - Liczbie miejsc parkingowych powstałych przy obiektach adaptowanych na cele kulturalne - Powierzchni terenów zagospodarowanych na cele kulturalne - Powierzchni odrestaurowanych obiektów dziedzictwa kulturowego - Ilości odrestaurowanych obiektów dziedzictwa kulturowego Rezultat mierzony będzie w: - Liczbie osób korzystających ze zmodernizowanej bazy kulturalnej liczba nowych miejsc pracy 81 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Projekt 9 Jednostka zgłaszająca projekt: Miasto i Gmina Siewierz Nazwa projektu: ZAGOSPODAROWANIE TERENÓW NA CELE REKREACYJNE, TURYSTYCZNE I SPORTOWE WOKÓŁ ZAMKU W SIEWIERZU Miejsce realizacji projektu: Obszar rewitalizacji obszarów miejskich Siewierza - poprawa oferty turystycznej obszaru rewitalizowanego, - rozwój aktywnych form turystyki, Cele projektu - wzrost rozpoznawalności oferty turystycznej Siewierza - poprawa warunków aktywnego sposobu spędzania wolnego czasu - wielofunkcyjne wykorzystanie obszarów zdegradowanych Okres przygotowania i realizacji zadania 2007 – 2015 Wykonawcy projektu Zgodnie z Prawem Zamówień Publicznych Oszacowanie nakładów inwestycyjnych 2 500 000 zł. Określenie strony prawnej realizacji i eksploatacji - własność, zarządca Miasto i Gmina Siewierz, zarządca - Burmistrz Miasta i Gminy Siewierz, na terenach będących we władaniu Gminy Siewierz Produkt mierzony będzie w: - liczbie nowych obiektów infrastruktury aktywnego wypoczynku - powierzchni nowych obiektów infrastruktury aktywnego wypoczynku - liczbie zmodernizowanych obiektów infrastruktury aktywnego wypoczynku - powierzchni zmodernizowanych obiektów infrastruktury aktywnego wypoczynku - długości nowopowstałych ścieŜek/ tras aktywnej turystyki Bezpośrednie efekty realizacji projektu (produkty) - długości zmodernizowanych ścieŜek/ tras aktywnej turystyki Rezultat mierzony będzie w: - liczbie nowych miejsc pracy - liczbie nowych przedsiębiorstw powstałych w wyniku realizacji projektu - liczbie turystów korzystających z nowej infrastruktury aktywnego wypoczynku - liczbie turystów korzystających ze zmodernizowanej infrastruktury aktywnego wypoczynku 82 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Projekt 10 Jednostka zgłaszająca projekt: Miasto i Gmina Siewierz Nazwa projektu: BUDOWA INFRASTRUKTURY AKTYWNYCH FORM TURYSTYKI I REKREACJI „CENTRUM SPORTÓW LETNICH I WODNYCH POGORIA” (BUDOWA ŚCIEśKI ROWEROWEJ ZBIORNIK KUŹNICA WARĘśYŃSKA – RUINY ZAMKU W SIEWIERZU WRAZ Z INFRASTRUKTURĄ AKTYWNYCH FORM TURYSTYKI PRZY ZAMKU) – PROJEKT REALIZOWANY WSPÓLNIE Z DĄBROWĄ GÓRNICZĄ, BĘDZINEM I SŁAWKOWEM. Miejsce realizacji projektu: Obszar rewitalizacji obszarów miejskich Siewierza - poprawa oferty turystycznej Siewierza - rozwój aktywnych form turystyki i rekreacji Cele projektu - wzrost rozpoznawalności oferty turystycznej Siewierza - poprawa warunków aktywnego sposobu spędzania wolnego czasu - zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej zarówno miasta Siewierza, jak i województwa śląskiego Okres przygotowania i realizacji zadania 2007-2010 Wykonawcy projektu Zgodnie z Prawem Zamówień Publicznych Oszacowanie nakładów inwestycyjnych 1 200 000 zł. Określenie strony prawnej realizacji i eksploatacji - własność, zarządca Miasto i Gmina Siewierz, zarządca - Burmistrz Miasta i Gminy Siewierz, na terenach będących we władaniu Gminy Siewierz Produkty: - powierzchnia nowych obiektów infrastruktury aktywnego 2 wypoczynku – 6 000 m - powierzchnia zmodernizowanych obiektów infrastruktury 2 aktywnego wypoczynku – 1 000 m Bezpośrednie efekty realizacji projektu (produkty i rezultaty) Rezultaty: liczba turystów korzystających z nowej infrastruktury aktywnego wypoczynku – 8 000 osób / rocznie liczba turystów korzystających ze zmodernizowanej infrastruktury aktywnego wypoczynku – 2 000 osób / rocznie 83 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Projekt 11 Jednostka zgłaszająca projekt: Miasto i Gmina Siewierz Nazwa projektu: BUDOWA MIASTECZKA RUCHU DROGOWEGO Miejsce realizacji projektu: Obszar rewitalizacji obszarów miejskich Siewierza Cele projektu Głównym celem projektu jest wypracowanie wśród młodych mieszkańców Gminy Siewierz poprawnego zachowania i reakcji na drodze, a tym samym zmniejszenie zagroŜenia zdrowia i Ŝycia w ruchu drogowym. Okres przygotowania i realizacji zadania 2008 Wykonawcy projektu Zgodnie z Prawem Zamówień Publicznych Oszacowanie nakładów inwestycyjnych 131 200 zł. Określenie strony prawnej realizacji i eksploatacji - własność, zarządca Miasto i Gmina Siewierz, zarządca - Burmistrz Miasta i Gminy Siewierz, na terenach będących we władaniu Gminy Siewierz Bezpośrednie efekty realizacji projektu (produkty i rezultaty) − Wypracowanie u dzieci i młodzieŜy (około 1400 osób) odpowiednich zachowań jako uczestników ruchu drogowego oraz reakcji i postaw w razie bycia świadkiem wypadku. − Zwiększenie świadomości istniejących zagroŜeń, wzmocnienie dyscypliny u młodych uczestników ruchu drogowego. − Zwiększona teoretyczna i praktyczna znajomość przepisów o ruchu drogowym. 84 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Załącznik Nr 2 Obszary polityki rozwoju województwa śląskiego Rysunek 13 Podział Województwa Śląskiego na Cztery Obszary Polityki Rozwoju Źródło: „Strategia rozwoju województwa śląskiego na lata 2000 – 2015”. Katowice 2000. 85 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI DLA GMINY SIEWIERZ Rysunek 14 Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego Źródło: www.silesia-region.pl 86
