Aktualne wytyczne w diagnostyce histopatologicznej związanej z

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego
pn. „Rozwój kompetencji i kwalifikacji lekarzy poprzez udział
w bezpłatnych, nowoczesnych kursach doskonalących”, nr projektu: POWR.05.04.00-00-070/16
RAMOWY PROGRAM KURSU DOSKONALĄCEGO DLA LEKARZY
pt „Aktualne wytyczne w diagnostyce histopatologicznej związanej z przeszczepioną nerką oraz
przeszczepioną wątrobą”
AUTOR
dr hab. n. med. Agnieszka Perkowska-Ptasińska Pracownia Histopatologii
Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i
Chorób Wewnętrznych
Instytutu Transplantologii
im. Prof. Tadeusza Orłowskiego
ul. Nowogrodzka 59; 02-006 Warszawa
Potwierdzam pozytywną opinię co do treści i formy kształcenia zawartych w programie oraz
rekomenduję niniejszy program do realizacji w ramach doskonalenia zawodowego lekarzy
prof. dr hab. n. med. Andrzej Marszałek
Program zatwierdził:
prof. dr hab. n. med. Konrad Ptaszyński
Konsultant Krajowy w dziedzinie patomorfologii
Zakład Patologii Nowotworów
Wielkopolskie Centrum Onkologii
ul. Garbary 15
61-866 Poznań
Koordynator naukowy (merytoryczny) projektu
Kierownik Katedry i Zakładu Patomorfologii
Wydziału Nauk Medycznych
Uniwersystet Warmińsko-Mazurski
ul. Żołnierska 18, 10-561 Olsztyn
Warszawa 2017
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego
pn. „Rozwój kompetencji i kwalifikacji lekarzy poprzez udział
w bezpłatnych, nowoczesnych kursach doskonalących”, nr projektu: POWR.05.04.00-00-070/16
Cel kształcenia
Celem ogólnym kursu jest przygotowanie lekarzy do wykonywania diagnostyki patomorfologicznej zmian
rozwijających się w nerce przeszczepionej i w wątrobie przeszczepionej zgodnie z aktualnymi
wytycznymi.
Zakres wiedzy nabywanej podczas kursu – część e-learningowa oraz warsztatowa, stacjonarna
Kurs powinien obejmować zagadnienia dotyczące:
1. aktualnego stanu wiedzy w zakresie procesów immunologicznych będących podstawą rozwoju
różnych form odrzucania przeszczepów narządowych (odrzucania: nadostre, ostre i przewlekłe,
komórkowe i zależne od przeciwciał).
2. Aktualnego stanu wiedzy w zakresie patologii przeszczepów: nerkowego i wątrobowego nie
związanych z odrzucaniem (zakażenia wirusowe, uszkodzenia związane z toksycznym
oddziaływaniem leków, uszkodzenia związane z powikłaniami operacji transplantacji,
uszkodzenia związane z niedokrwieniem).
3. Aktualnych wytycznych dotyczących opracowania materiału (bioptat gruboigłowy, wycinek
operacyjny, narząd usunięty w całości) pochodzącego z przeszczepionej nerki, przeszczepionej
wątroby (wytyczne dotyczące sposoby opracowania materiału tkankowego, zakresu barwień
histologicznych i immunohistochemicznych niezbędnych do właściwego przeprowadzenia
procesu diagnostycznego).
Aktualnych wytycznych obejmujących kryteria jakościowe i ilościowe rozpoznawania poszczególnych
form patologii w przeszczepionej nerce, przeszczepionej wątrobie
Zakres umiejętności nabywanych podczas kursu
Kurs powinien umożliwić nabycie następujących umiejętności:
1. sposobu opracowania (opisu makroskopowego i właściwego pobrania wycinków) usuniętej nerki
przeszczepionej, wątroby przeszczepionej.
2. Optymalnego wykorzystania materiału uzyskanego metodą biopsji gruboigłowej lub wycinka
operacyjnego w procesie diagnostyki patomorfologoicznej (podział materiału z przeznaczeniem
do badania w mikroskopii świetlnej, immunofluorescencji, mikroskopii elektronowej).
3. Wyboru badań/barwień histologicznych i immunohistochemicznych niezbędnych do właściwej
diagnostyki materiału tkankowego: bioptatu gruboigłowego, wycinka operacyjnego lub usuniętej
w całości nerki przeszczepionej, wątroby przeszczepionej.
4. Stosowania aktualnych kryteriów rozpoznawania różnych form patologii przeszczepionej nerki,
przeszczepionej wątroby.
5. Sformułowania zgodnie z aktualnymi wytycznymi opisu morfologii w oparciu o wykonane
badania wraz z wnioskami/rozpoznaniem.
Czas kształcenia
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego
pn. „Rozwój kompetencji i kwalifikacji lekarzy poprzez udział
w bezpłatnych, nowoczesnych kursach doskonalących”, nr projektu: POWR.05.04.00-00-070/16
I. Część e-learningowa
Łączna liczba godzin przeznaczonych na realizację pełnego kursu w formie e-learningowej powinna
odpowiadać 8 godzinom dydaktycznym.
Ze względu na specyfikę realizacji kursu, dostępność dla zakwalifikowanego uczestnika do:
a)
treści kursu powinna być nieograniczona w czasie realizacji projektu;
b)
testu kończącego kurs e-learningowy, którego zaliczenie warunkuje możliwość udziału w części
warsztatowej, stacjonarnej - zapewniona przez okres 2 miesięcy od momentu pierwszego zalogowania
do kursu.
II. Część warsztatowa - stacjonarna
Łączna liczba godzin przeznaczonych na realizację programu kształcenia kursu wynosi 7 godzin
dydaktycznych (7 x 45 min.), w tym:
zajęcia teoretyczne – 3 godziny,
zajęcia praktyczne – 4 godziny.
Sposób organizacji zajęć
I. Część e-learningowa
Zajęcia powinny być podzielone na wyodrębnione tematycznie moduły, z elementami interaktywnymi i
pytaniami weryfikującymi nabywana wiedzę.
Co najmniej 15% zajęć w formie multimedialnego przekazu audio wideo.
Co najmniej 50% zajęć zilustrowane będzie odpowiednimi przykładami zdjęć preparatów
histopatologicznych.
II. Część warsztatowa, stacjonarna
Zajęcia powinny być prowadzone w odpowiednio wyposażonej sali dydaktycznej, z wykorzystaniem:
1. Rzutnika multimedialnego;
2. Komputera – serwera ze zgormadzonymi materiałami dydaktycznymi w formie m.in.
zdygitalizowanych preparatów histopatologicznych;
3. Indywidualnych tabletów pozwalających na zdalny dostęp do materiałów umieszczonych na serwerze.
Walidacja efektów nauczania
I. Część e-learningowa
W związku z realizacją programu w formie e-learningowej należy przeprowadzić następującą procedurę
oceniania nabywania wiedzy i umiejętności przez lekarzy:
1. Na bieżąco w trakcie realizacji poszczególnych tematów - sprawdzenie stopnia opanowania wiedzy i
umiejętności będących przedmiotem nauczania teoretycznego i praktycznego poprzez prezentowane
pytania wymagające zaznaczenia właściwej odpowiedzi przez uczestnika kursu, na które otrzymuje
informację zwrotną nt prawidłowości udzielonej odpowiedzi lub ze wskazaniem błędów w
odpowiedzi.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego
pn. „Rozwój kompetencji i kwalifikacji lekarzy poprzez udział
w bezpłatnych, nowoczesnych kursach doskonalących”, nr projektu: POWR.05.04.00-00-070/16
2. Konieczność udzielenia odpowiedzi na co najmniej 2 quizy z wykorzystaniem zeskanowanych i
zdygitalizowanych preparatów.
3. Końcowy test, którego pozytywne zaliczenie warunkuje możliwość udziału w części warsztatowej
kursu:
- czas trwania powinien wynosić co najmniej 30 min i obejmować co najmniej 20 pytań testowych warunkiem uzyskania zaliczenia kursu i otrzymania certyfikatu jest zaliczenie testu w co najmniej 70%.
I.
Część warsztatowa, stacjonarna
W związku z realizacją programu kursu doskonalącego należy przeprowadzić następującą procedurę
oceniania nabywania wiedzy i umiejętności przez lekarzy:
1. Na bieżąco w trakcie realizacji poszczególnych tematów - sprawdzenie stopnia opanowania wiedzy i
umiejętności będących przedmiotem nauczania teoretycznego i praktycznego przez osoby
prowadzące dany temat np. wykonanie quizów spradzających z wykorzystaniem zeskanowanych
preparatów.
2. Końcowy egzamin teoretyczny i/lub praktyczny:
- przeprowadzony przez trzyosobową komisję egzaminacyjną powołaną przez organizatora kursu
doskonalącego (w skład wchodzi kierownik naukowy kursu, wykładowca oraz koordynator naukowy
(merytoryczny) projektu);
- czas trwania egzaminu powinien wynosić co najmniej 1 godz. dydaktyczną (45 min);
- warunkiem uzyskania zaliczenia kursu i otrzymania certyfikatu jest zaliczenie egzaminu w co najmniej
70% ;
- egzamin powinien być prowadzony w formie pisemnej i/lub w postaci elektronicznej (e-learning) z
wykorzystaniem tabletów – testu składającego się z co najmniej 30 pytań
- celem egzaminu końcowego będzie sprawdzenie wiedzy uczestników kursu w zakresie głównych typów
patologii przeszczepionej nerki, przeszczepionej wątroby oraz umiejętności stosowania kryteriów
rozpoznawania różnych form patologii przeszczepu w oparciu o aktualne wytyczne, w tym klasyfikację
banffijską oraz obraz kliniczny pacjenta.
Wykaz umiejętności będących przedmiotem kształcenia
W wyniku realizacji programu kształcenia kursu doskonalącego „Aktualne wytyczne w diagnostyce
histopatologicznej związanej z przeszczepioną nerką oraz przeszczepioną wątrobą” lekarz powinien:
 dysponować umiejętnością wskazania typu badań mikroskopowych które powinny być
wykonane w ramach diagnostyki zmian w tkance przeszczepionej nerki, przeszczepionej
wątroby.
 Dysponować umiejętnością zastosowania kryteriów jakościowych i ilościowych rozpoznawania
zmian zgodnie z aktualną klasyfikacją banffijską w ocenie patologii występujących w
przeszczepionej nerce, przeszczepionej wątrobie.
 współpracować z zespołem lekarzy transplantologów.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego
pn. „Rozwój kompetencji i kwalifikacji lekarzy poprzez udział
w bezpłatnych, nowoczesnych kursach doskonalących”, nr projektu: POWR.05.04.00-00-070/16
PROGRAM KURSU – CZĘŚĆ E-LEARNINGOWA
Temat zajęć
Podstawowe informacje o
przebiegu okresu
potransplantacyjnego. Kliniczna
charakterystyka różnych form
patologii przeszczepionej nerki,
przeszczepionej wątroby.
Wątroba przeszczepiona. Różne
formy patologii przeszczepu.
Klasyfikacja banffijska, metody
opracowania materiału
tkankowego z uwzględnieniem
rodzajów barwień
histologicznych, barwień
immunohistochemicznych.
Nerka przeszczepiona. Różne
formy patologii przeszczepu.
Klasyfikacja banffijska, metody
opracowania materiału
tkankowego z uwzględnieniem
rodzajów barwień
histologicznych, barwień
immunohistochemicznych,
wskazań do badania
ultrastrukturalnego
Czas trwania
w godz.
dydaktycznych
na realizację
kursu przez
uczestnika
2,67 godz. dyd.
(120 min.)
Uwagi co do sposobu
przedstawienia
zagadnień
Wymagania ramowe
dotyczące osoby
przygotowującej zajęcia
Film, audio wideo,
prezentacja
multimedialna – forma
dowolna
Specjalista w zakresie
chorób wewnętrznych i
transplantologii
klinicznej,
2,67 godz. dyd. Film, audio wideo,
(120 min.)
prezentacja
multimedialna – forma
dowolna, jednak
obowiązkowo
obejmująca prezentację
co najmniej 10 obrazów
histopatologicznych
2,67 godz. dyd. Film, audio wideo,
(120 min.)
prezentacja
multimedialna – forma
dowolna, jednak
obowiązkowo
obejmująca prezentację
co najmniej 10 obrazów
histopatologicznych
specjalista patomorfolog
z doświadczeniem w
zakresie
patologii
wątroby przeszczepionej
specjalista patomorfolog
z doświadczeniem w
zakresie patologii nerki
przeszczepionej,
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego
pn. „Rozwój kompetencji i kwalifikacji lekarzy poprzez udział
w bezpłatnych, nowoczesnych kursach doskonalących”, nr projektu: POWR.05.04.00-00-070/16
PROGRAM KURSU – CZĘŚĆ WARSZTATOWA STACJONARNA
Temat zajęć
Różne formy uszkodzenia
przeszczepu nerkowego i
wątrobowego. Aspekty kliniczne
i histopatologiczne
Czas trwania
Uwagi co do sposobu
w godz.
przeprowadzenia zajęć
dydaktycznych
3
Wykład prowadzony
przez patomorfologa
i klinicystę
Analiza przypadków (obraz
kliniczny, obrazy biopsyjne)
biorców przeszczepionej nerki,
2
Ćwiczenia
Analiza przypadków (obraz
kliniczny, obrazy biopsyjne)
biorców przeszczepionej
wątroby
2
Ćwiczenia
Wymagania ramowe
dotyczące osoby
prowadzącej zajęcia
Specjalista w zakresie
chorób wewnętrznych i
transplantologii
klinicznej
(klinicysta),
specjalista patomorfolog
z doświadczeniem w
zakresie patologii nerki i
wątroby przeszczepionej
(patomorfolog),
specjalista patomorfolog
z doświadczeniem w
zakresie patologii nerki
przeszczepionej
(patomorfolog)
specjalista patomorfolog
z doświadczeniem w
zakresie patologii
wątroby przeszczepionej
(patomorfolog)
KWALIFIKACJE KADRY DYDAKTYCZNEJ
Wykładowcami powinny być osoby posiadające odpowiednie doświadczenie dydaktyczne oraz kliniczne
tj.:
1. Zakres ich aktualnie wykonywanej pracy obejmuje diagnostykę patomorfologiczną zmian w
przeszczepionej nerce, przeszczepionej wątrobie (patolog), lub kliniczną opiekę nad biorcami
przeszczepionej nerki, wątroby (klinicysta).
2. Posiadają tytuł specjalisty lub specjalizację II stopnia w dziedzinie patomorfologii lub w dziedzinach
chorób wewnętrznych i transplantologii klinicznej (klinicysta).
3. Legitymują się co najmniej 10-letnim stażem klinicznym w zakresie diagnostyki patomorfologicznej
zmian w nerce przeszczepionej, wątrobie przeszczepionej (patolog) lub w zakresie transplantologii
klinicznej (klinicysta).
4. Posiadają stopień naukowy co najmniej doktora nauk medycznych.
5. Legitymują się co najmniej 10 letnim doświadczeniem w zakresie prowadzenia kształcenia przedi/lub podyplomowego.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego
pn. „Rozwój kompetencji i kwalifikacji lekarzy poprzez udział
w bezpłatnych, nowoczesnych kursach doskonalących”, nr projektu: POWR.05.04.00-00-070/16
FORMY DALSZEGO SAMOKSZTAŁCENIA PO ZAKOŃCZENIU KURSU
Zaleca się uczestnikom korzystanie z następującej literatury:/zagadnień publikowanych na platformie elearningowej w zakresie patologii nerki przeszczepionej i wątroby przeszczepionej:
- platforma e-learningowa
- aktualna klasyfikacja banffijska
- aktualne zalecenia zgodne z wytycznymi PTN, PTP i PTPM