Czechy - ZSTarczyn

Czechy
Państwo w Europie Środkowo Wschodniej
Spis treści (1)
Godło Czech
Mapa Czech
Położenie w Europie
Historia Czech (1)
Historia Czech (2)
Historia Czech (3)
Historia Czech (4)
Historia Czech (5)
Czasy współczesne (1)
Czasy współczesne (2)
Stolica Czech – Praga (1)
Stolica Czech – Praga (2)
Spis treści (2)
Praga – Krajobrazy (1)
Praga – Krajobrazy (2)
Czechy – Krajobrazy (1)
Czechy – Krajobrazy (2)
Niektóre zwroty w języku czeskim (1)
Niektóre zwroty w języku czeskim (2)
Turystyka
Ludność Czech
Waluta
Autor
Godło Czech
Mapa Czech
Położenie w Europie
Historia Czech (1)
W II i I wieku przed Chrystusem obszar Czech zamieszkiwali Celtowie. Od
jednego z celtyckich plemion, Bojów, pochodzi łacińska nazwa państwa – Bohenia.
W V wieku podczas wędrówek ludów tereny te opanowali Słowianie. W wieku VII
plemiona słowiańskie zjednoczyły się w państwo Samona, głównie po to, aby
wspólnie walczyć z chanatem awarskim. W połowie IX wieku na obszarze Moraw i
Słowacji powstało państwo Wielkomorawskie.
W centralnych Czechach w tym czasie władzę sprawował ród Przemyślidów. Na
przełomie IX i X wieku dokonano chrystianizacji państwa. Przemyślidzi w połowie
następnego wieku zjednoczyli plemiona czeskie, tworząc państwo pozostające w
zależności lennej od cesarza niemieckiego.
Jednakże Przemysł Ottokar I wykorzystał przejściowe osłabienie cesarstwa i w
roku 1198 koronował się na króla Czech. Po wygaśnięciu dynastii Przemyślidów w
roku 1306 na tron czeski wstąpił Jan Luksemburski, którego syn, Karol I został
cesarzem niemieckim. Na czas jego panowania, Praga stała się stolicą cesarstwa.
Dynastia panująca w Czechach i na Morawach do 1306 roku. Wiadomość na temat
początków i powstania dynastii Przemyślidów zawarł w swojej kronice Kosmas.
Praojcem Czechów, który rządził w złotym wieku miał być Boemus, dopiero w
późniejszych kronikach określany Czechem. Według Kosmasa osiedlił się on ze
swoim ludem zaraz po potopie w okolicach góry Rip na południe od Pragi.
Wiadomo, że góra ta była związana z obrzędami pogańskimi. Nazwa “Boemus” jest
eponimiczna – wprowadzona od nazwy ludu. Późniejsze złe czasy doprowadziły do
powołania Kroka lub Kraka, który był prawodawcą i sędzią.
Historia Czech (2)
Doczekał się on trzech córek, z których najmłodsza Libiusza miała dar przepowiadania
przeszłości. Ona to, po śmierci ojca, na żądanie ludu wskazała księcia – sędziego,
którym został oracz ze Stadnic o imieniu Przemysł, tzn. roztropny, przewidujący,
przemyśliwający. Był on właściwym protoplastą dynastii Przemyślidów. Według tradycji
po nim miało sprawować władzę siedmiu książąt: Niezamysł, Manta, Wojen, Unisław,
Krzesomysł, Neklan, Gostiwit.
Pierwszym znanym ze źródeł księciem czeskim z dynastii Przemyślidów był Borzywój,
ożeniony z Ludmiłą, z którą doczekał się dwóch synów: Spitygniewa i Wratysława.
W okresie wojen państwa Wielkomorawskiego z Niemcami udało mu się uniezależnić od
Moraw. Późniejsze przekazy podają, że przyjął chrzest z rąk Metodego. W tym czasie,
do roku 955, rywalami Przemyślidów do władzy był ród Sławnikowiców, z którego
pochodził św. Wojciech. Ośrodkiem władzy był Levy Hradec, skąd Borzywoj pod koniec
IX wieku przeniósł swoją siedzibę na Hradczany na lewym brzegu Wełtawy (obecnie
dzielnica Pragi).
W pierwszej połowie X wieku Przemyślidzi przejęli pod swą władzę poza Czechami:
Śląsk, Małopolskę, północne Morawy, zachodnią Słowację. W szczytowym okresie
powodzenia dynastii za Przemysła Ottokara II, sprawowali władzę w Austrii (1251),
Styrii (1260), Karyntii i Krainie (1269), które utracili w 1276 roku.
Historia Czech (3)
W ostatnim okresie świetności dynastii Wacław II opanował większość ziem polskich, w
1300 został koronowany na króla Polski, a także doprowadził do koronacji swego syna na
króla Węgier.
Duże znaczenie dla umocnienia pozycji i dodania blasku dynastii miało uznanie za
świętego księcia Wacława, zamordowanego w 929 lub 935 roku przez brata Bolesława I
Srogiego. Kult ten zaczął się oficjalnie rozwijać wkrótce po śmierci Wacława, a wielkim
jego propagatorem był św. Wojciech. Kult św. Wacława dotarł także na ziemie polskie, o
czym świadczy wezwanie katedry krakowskiej. Ze związków dynastycznych
Przemyślidów podkreślić należy, ważne dla historii Polski, ich powiązania z Piastami,
m.in. Dobrawa, córka Bolesława I, została pierwszą chrześcijańską żoną Mieszka I.
Przemyślidzi wchodzili poza tym w związki z Arpadami, Wettynami, Babenbergami,
rodami Bergów, Wittelsbachów, a także książętami ruskimi i serbskimi.
Po śmierci Brzetysława I (1055) na mocy jego testamentu wyodrębnione zostały Czechy i
Morawy, co doprowadziło do podziału dynastii na dwie linie: potomków Wratysława II,
rządzącego w Czechach, oraz potomków Konrada I i jego brata Ottona I Pięknego na
Morawach. Linia morawska wymarła w 1200 roku, ale dopiero w 1222 po śmierci
Władysława Henryka, brata Przemysła Ottokara I, doszło do połączenia obu dzielnic.
Przemyślidzi w stosunkach wewnętrznych i zewnętrznych w dużym stopniu opierali się
na związkach z Niemcami (Bawarią).
Próby utrzymania niezależności przez Bolesława I, twórcę wczesnofeudalnego państwa
czeskiego, zostały przekreślone narzuceniem przez Niemców stosunków trybutarnych.
Mimo podejmowania wysiłków przez kolejnych Przemyślidów (Bolesława II,
Brzetysława I), Czechom nie udało się uzyskać samodzielności.
Historia Czech (4)
Do ważnej zmiany w stosunkach czech z państwem niemieckim doszło po
wstąpieniu na tron w Niemczech dynastii salickiej. Przemyślidzi, poprzednio zależni
bezpośrednio od Bawarii, stanęli teraz na równych prawach z książętami szczepowymi w
Niemczech w stosunku do króla niemieckiego. W 1085/1086 r. książę Wratysław II po
raz pierwszy, a później Władysław II w 1158 roku dożywotnio otrzymali koronę od
cesarza. W roku 1114 przyznano im tytuł wielkich cześników cesarskich, a od 1169
Przemyślidzi uczestniczyli w elekcji królów niemieckich. Dopiero Przemysłowi
Ottokarowi I, który wykorzystał wojnę domową w Niemczech, udało się uzyskać
dziedziczny tytuł królewski.
Szczyt potęgi dynastii, związany z upadkiem władzy w Niemczech w okresie
bezkrólewia, przypadł na okres panowania Przemysła Ottokara II, który został księciem
Austrii (1251 – 1276), objął władzę w Styrii (1260 – 1276), Karyntii i Krainie (1269 –
1276). Potęga, jako osiągnęło państwo, dała mu podstawy do ubiegania się o godność
królewską w Niemczech. Na przeszkodzie stanęło jednak kilka czynników: utrata
bezpośredniego poparcia papieża Grzegorza X, obawy elektorów przed potęgą Ottokara i
wysuwany przez nich argument, że był Słowianinem. To zadecydowało o wyborze na
króla Rudolfa Habsburga, i konflikcie z nowym królem, który dążył do restauracji
władzy królewskiej w Niemczech przez rewindykacje rozgrabionych posiadłości
królewskich.
Najbardziej dotknęło to Przemysła Ottokara II, który zginął w przegranej bitwie pod
Dunkurt (Suche Kruty – 1278) w Austrii.
Dynastia Przemyślidów utraciła na rzecz Rudolfa Austrię, Styrię i Karyntię, a Czechy i
Morawy dopiero w 1258 roku zostały przekazane synowi Przemysła Ottokara,
Wacławowi, jako lenno. Wacław II pod wpływem Rudolfa Habsburga, którego był
zięciem, zmienił kierunek ekspansji i zainteresował się rozbitą na dzielnice Polską.
Historia Czech (5)
Zhołdował kilka księstw śląskich, w latach 1291 – 1292 ustanowił swe rządy w
Krakowie, w 1300 został koronowany na króla Polski i zaręczył się z Ryksą, córką
zamordowanego w 1296 roku króla Polski Przemysła II. Jako wnuk Beli IV Arpada
wysunął pretensje do tronu węgierskiego, wyprawiając się zbrojnie do Budy, gdzie w
1301 roku przeprowadził koronację na króla Węgier swego syna Wacława. Fakt ten
wywołał konflikt z papieżem, popierającym kandydaturę do tronu węgierskiego Karola
Roberta Andegaweńskiego, a także z Albrechtem Habsburgiem, obawiającym się o swą
pozycję w Rzeszy. Zmusiło to Wacława do powrotu wraz z synem do Pragi (1304), gdzie
musiał się przeciwstawić, zresztą z powodzeniem (klęska wojsk niemieckich pod Kutną
Horą), wyprawie Albrechta Habsburga. Czechy za jego panowania doszły do szczytu
potęgi, m.in. dzięki bogactwu, jakie przynosiły kopalnie srebra w Kutnej Horze i
Igławie. Umożliwiło mu to wprowadzenie od 1300 roku nowej monety – grosza.
Wraz z przedwczesną śmiercią Wacława II wygasła polityka Przemyślidów,
zapoczątkowana jeszcze przez Wacława I, tworzenia wielkiego państwa o charakterze
dynastycznym. Następcą Wacława II, został jego szesnastoletni syn Wacław III, który w
roku 1305 jeszcze za życia ojca, utracił prawo do korony węgierskiej. W polityce
wewnętrznej Wacław III doprowadził do anarchizacji kraju – wzrostu potęgi możnych,
nie potrafił także przeciwstawić się zyskującemu w Polsce coraz większe poparcie i
wpływy Władysławowi Łokietkowi, którego naturalnym sprzymierzeńcem stali się
Andegawenowie węgierscy.
Jedynym sposobem zażegnania temu niebezpieczeństwu było podjęcie wyprawy
zbrojnej. W czasie przygotowania pospolitego ruszenia Wacław III został 4 sierpnia 1306
roku zamordowany. Był ostatnim potomkiem rodzimej dynastii Przemyślidów. Jego
śmierć stała się tragedią dla państwa czeskiego.
Czasy współczesne (1)
Republika Czechosłowacka zajmowała tereny Czechy, Morawy, Śląsk Opawski,
Słowację, Ruś Zakarpacką, a od roku 1920 także część Śląska Cieszyńskiego,
Spisza i Orawy.
Najbardziej znanym prezydentem okresu międzywojennego był Edward Beneš
( 1884 – 1948). Prezydent w latach 1935 – 1938, 1945 – 1948, który złożył dymisję
po podpisaniu przez mocarstwa zachodnie układu monachijskiego. W czasie drugiej
wojny światowej, gdy Czechy włączono do Rzeszy, pełnił funkcję głowy państwa
czeskiego na emigracji. Współpracował z rządem polskim w Londynie ( wraz z
Władysławem Sikorskim planował utworzenie konfederacji polsko –
czechosłowackiej). W roku 1945 został ponownie prezydentem odrodzonej
Czechosłowacji.
Pomyślny rozwój nowego państwa trwał do drugiej wojny światowej. W marcu
1939 roku Niemcy utworzyli na terenie Czechosłowacji tzw. Protektorat Czech i
Moraw, będący pod ich okupacją. Niecałe trzy lata po wojnie, po lutowym zamachu
stanu władzę w kraju objęła partia komunistyczna, której rządy skończyły się
dopiero w listopadzie w roku 1989 w wyniku tzw. aksamitnej rewolucji.
Zápotocký Antonín (1884-1957), Syn L. Zápotockýego. W latach 1948-1953
premier, od 1953 prezydent Czechosłowacji. Działacz czechosłowackiego i
międzynarodowego ruchu robotniczego, pisarz. Od 1900 w partii
socjaldemokratycznej. 1921 współtwórca Komunistycznej Partii Czechosłowacji,
1922-1925 jej sekretarz generalny, 1925-1938 członek Biura Politycznego.
Działacz Międzynarodówki Komunistycznej i Czerwonej Międzynarodówki
Związków Zawodowych. W1939 aresztowany przez hitlerowców, więziony do
1945 w obozach koncentracyjnych, gdzie uczestniczył w ruchu oporu.
Czasy współczesne (2)
1945-1950 przewodniczący Centralnej Rady Związków Zawodowych.
Gdy I sekretarzem czechosłowackiej partii komunistycznej został Aleksander
Dubček
( 1921 – 1992); I sekretarz 1967 – 1969; przewodniczący Zgromadzenia
Federalnego 1989 – 1992; usiłował zreformować ustrój, jednak w sierpniu1968
roku interweniowały wojska Układu Warszawskiego. O polskiej części inwazji
Pod rządami jego następcy na stanowisku pierwszego sekretarza Gustawa Husaka
( 1913 – 1991) nastąpił okres ostrych represji przeciwko społeczeństwu i
nielegalnej opozycji.
W roku 1989 miała miejsce tzw. “ aksamitna rewolucja “ w wyniku której obalono
system komunistyczny i zarządzono wolne wybory, prezydentem został były
dysydent, znany dramatopisarz, Václav Havel ur. 1936 roku. W wyniku rozpadu
państwa na Czechy i Słowację ustąpił z urzędu, jednak w roku 1993 wybrano go
prezydentem Czech.
1 lutego 1993 roku powstała niezależna Republika Czeska.
Vaclav Klaus ur. w roku 1941; premier 1993 – 1997, lider Obywatelskiej Partii
Demokratycznej został pierwszym premierem Republiki Czeskiej – stracił urząd w
wyniku afer korupcyjnych.
Josefa Tošovsky`ego (premier 1997 – 1998) zastąpił Miloš Zeman (premier od
roku 1998) z partii socjaldemokratycznej.
Po premierze Vladimirze Špidli funkcję objął Stanislav Gross, prezydent Václav
Klaus. Obecnie premierem jest Mirek Topolánek.
Stolica Czech – Praga (1)
Nazwa została wyprowadzona od słowa
czeskiego "práh" które oznacza próg domu
(związane jest to z legendą o Libuszy) ale także próg na rzece.
Położona po obu stronach rzeki Wełtawy. Obszar 496 km²;
1 218 644 mieszkańców (2008), główny ośrodek gospodarczy
kraju. Przemysł maszynowy, elektrotechniczny, włókienniczy i
inne. Uczelnie: m.in. Uniwersytet Karola (data założenia
1348, najstarszy uniwersytet w Europie Środkowej,
współpraca naukowa z Uniwersytetem Jagiellońskim w
Krakowie).
Stolica Czech – Praga (2)
W 1992 r. zabytkowe centrum Pragi zostało zapisane na liście
światowego dziedzictwa UNESCO. Praga jest uważana za
jedno z najbardziej atrakcyjnych miast Europy, z tego
względu corocznie odwiedzają ją liczne rzesze turystów.
W mieście znajduje się ponad 20 muzeów i prawie 100 galerii.
Niektórymi z atrakcji turystycznych są:
Hradczany z zamkiem oraz gotycką katedrą św. Wita, św. Wacława
i
św. Wojciecha (św. Adalberta);
Złota Uliczka w Pradze;
Malá Strana – pełna kościołów, pałaców i ogrodów oraz urokliwych uliczek;
barokowy kościół św. Mikołaja z XVIII wieku na Malostranské náměstí;
Stare Miasto na prawym brzegu Wełtawy;
Ratusz Staromiejski (XIV wiek) ze słynnym zegarem astronomicznym Orloj na Staroměstské
náměstí;
Týnský Chrám – Kościół Marii Panny przed Tynem, kiedyś centrum husytyzmu; Ratusz
Nowomiejski (XV wiek);
Most Karola;
wzgórze Wyszehrad;
wieża telewizyjna z platformą widokową, w dzielnicy Žižkov;
Galeria Narodowa w Pradze;
liczne zabytkowe piwiarnie np. U Fleků, U Kocoura czy U sv. Tomaše;
"Tańczący dom" nad Wełtawą;
Praga – Krajobrazy (1)
Praga – Krajobrazy (2)
Czechy – Krajobrazy (1)
Czechy – Krajobrazy (2)
Niektóre zwroty w języku czeskim (1)
parek w rohliku = hot-dog
ripadło = koparka
momentalnie niepzitomna = chwilowo nieobecna
mandolinka bramborowa = stonka ziemniaczana
potapac = nurek
divadło = teatr
"Bytka abo ne bytka to je zapytka" = Być albo nie być oto jest pytanie
"Zahlastana fifułka" = "Zaczarowany flet"
trup = kadłub (samolotu)
ryhlik = pociąg pospieszny
Mnichowo = Monachium (Munchen)
Niektóre zwroty w języku czeskim (2)
czerstwe = świeże
skleo = piwnica
pivnica = piwiarnia
obchód = sklep
oprava zavady = naprawa uszkodzenia
vlak = pociąg osobowy
divka = dziewczyna
kveten = maj (oprócz 1 maja)
koło = rower
stan = namiot
frajerka = dziewczyna
Turystyka
Turystyka jest bardzo ważną dziedziną czeskiej gospodarki przynoszącą pokaźne
dochody, w 2001 roku, całkowity zysk z turystyki wyniósł 118,13 miliardów
czeskich koron, co stanowiło 5,5% PNB i 9,3% ogólnych dochodów z eksportu.
Branża turystyczna daje zatrudnienie dla ponad 110 000 osób - czyli ponad 1%
wszystkich mieszkańców Czech.W 2005 roku Republikę Czeską odwiedziło ponad
6,3 mln osób. Natomiast w 2006 ponad 6,4 mln.
Czechy są krajem atrakcyjnym turystycznie. Corocznie Republika Czeska jest
odwiedzana przez 25-30 milionów osób, choć wielu z nich przejeżdża przez kraj
tranzytem. Najwięcej przyjezdnych pochodzi z Niemiec, Austrii, Polski, Słowacji,
Węgier, Włoch i Francji. Magnesem przyciągającym miliony zagranicznych
turystów jest przede wszystkim Praga, niegdyś stolica cesarstwa niemieckiego,
miasto pełne zabytków najwyższej światowej klasy. Praga, jako ośrodek turystyki
międzynarodowej, zdystansowała już pobliskie metropolie - Budapeszt i Wiedeń.
Wśród pozostałych miast najczęściej odwiedzane przez turystów są: Brno,
Ołomuniec, Pilzno, Liberec, Czeskie Budziejowiece i Ostrawa. Do dziś
międzynarodową renomą cieszą się czeskie uzdrowiska - Karlowe Wary (Karlsbad)
i Mariańskie Łaźnie (Marienbad). Wielu turystów odpoczywa w czeskich górach Karkonoszach na granicy z Polską oraz w graniczących z Niemcami Rudawach
(m.in. Czeska Szwajcaria) i w Szumawie.
Ludność Czech
12000000
10000000
Ludność
8000000
6000000
4000000
2000000
0
1857 1869 1880
1890 1900 1910 1921 1930 1950 1961
Lata
1970 1980 1991 2001
Waluta
Jednostką płatniczą w Czechach jest Korona czeska.
1 Korona czeska = 0,15 PLN
50 halerzy
1 Korona czeska = 100 halerzy
Zapraszamy
Autor: Marcin Kowalczyk kl. IIb