Zakładanie działalności gospodarczej w krajach Unii Europejskiej
advertisement
Zakładanie działalności gospodarczej w krajach Unii Europejskiej autorzy: Kamila Żyndul Grzegorz Pyliński redakcja merytoryczna: Aleksander Żołnierski Warszawa, listopad 2004 Spis treści Austria Belgia Cypr Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Litwa Luksemburg Łotwa Malta Niemcy Polska Portugalia Słowacja Słowenia Szwecja Węgry Wielka Brytania Włochy Aneks 2 Wstęp Oddajemy do Państwa rąk informator na temat możliwości zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej w krajach Unii Europejskiej. Niniejsza publikacja została przygotowana z myślą o osobach zamierzających podjąć działalność gospodarczą w jednym z krajów Wspólnoty, a także przedsiębiorcach, którzy zamierzają aktywnie prowadzić działalność gospodarczą na Jednolitym Rynku Europejskim. Mija już pół roku od akcesji Polski do Unii Europejskiej, co stanowi to dobrą okazję do dokonania pierwszych podsumowań. Pomimo wielu obaw, polscy przedsiębiorcy bardzo dobrze odnaleźli się w nowej rzeczywistości. Potwierdzeniem tego jest, m.in. znaczący wzrost eksportu do krajów UE-15. Poniższy informator składa się z 25 rozdziałów poświęconych poszczególnym krajom tworzącym rozszerzoną UE. Zaprezentowane informacje dotyczą zasad podejmowania działalności gospodarczej, form prawnych, obciążeń podatkowych, w tym podatku od towarów i usług. W opracowaniu czytelnik znajdzie także adresy polskich placówek dyplomatycznych a także innych instytucji, które mogą dostarczyć przedsiębiorcom wszelkich użytecznych informacji. Mamy nadzieję, iż przedstawione dane pomogą Państwu zrealizować zamierzone cele. Autorzy pragną podziękować Ministerstwu Gospodarki i Pracy za umożliwienie wykorzystania materiałów znajdujących się na stronach internetowych Wydziałów Ekonomiczno-Handlowych Polskich Ambasad w krajach Unii Europejskiej. Ze względu na ogromny obszar wiedzy, zawartej w prezentowanej publikacji, pragniemy prosić Państwa o uwagi i komentarze na temat zawartych w nim informacji. Autorzy 3 1. Austria PKB (mld USD) Austria 245,3 dynamika PKB (%) PKB per capita (USD) 0,7 30000 inwestycje (% PKB) 22,5 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 1,4 4,4 Gospodarka Austrii oparta jest przede wszystkim na usługach (turystyka, handel, tranzyt, instytucje finansowe i ubezpieczeniowe), przemyśle i rolnictwie. W Austrii eksploatowane są rudy żelaza, ropa naftowa oraz gaz ziemny, węgiel kamienny i brunatny, grafit, sól kamienna, kwarc i surowce ceramiczne (m.in. glina) oraz magnezyt, którego Austria jest największym producentem na świecie. Ponad połowa ludności znajduje zatrudnienie w usługach, 37% w przemyśle, a pozostała, niewielka, część w rolnictwie. Przemysł obejmuje liczne drobne i średnie zakłady produkcyjne, głównie hutnicze, maszynowe, elektrotechniczne, metalowe, środków transportu, spożywcze, włókiennicze, drzewne. Największym ośrodkiem przemysłowym jest Wiedeń i jego okolice. Austria jest członkiem Unii Europejskiej od 1 stycznia 1995 roku, a od 1 stycznia 1999 roku należy do Unii Gospodarczej i Walutowej. Austria jest jednym z najbogatszych i najbardziej stabilnych gospodarek w UE. Od 1 stycznia 2002 roku walutą obowiązującą w Austrii jest euro. Austriacka gospodarka zanotowała w ostatnich latach spadek koniunktury, który w dużej mierze był spowodowany przez recesję gospodarczą na świecie. Pomimo ochłodzenia gospodarki, Austria wciąż zajmuje silną pozycję na rynku gospodarczym. Świadczą o tym podstawowe wskaźniki ekonomiczne za rok 2002: PKB na poziomie 1,4% (powoli wzrasta, w roku 2001 wynosił 0,9%), PKB na osobę - 27 100 USD, inflacja 1,8% (tendencje spadkowe), wskaźnik bezrobocia - 1% (wzrasta), dług publiczny - 2%, eksport - 77,4 mld euro, import - 77,1 mld euro. 1.1. Zakładanie działalności gospodarczej w Austrii Osoby, które nie są obywatelami austriackimi korzystają ze swobody prowadzenia działalności gospodarczej w Austrii. Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej może zostać ograniczona tylko wówczas, gdy podobne procedury obowiązują obywateli Austrii. Austriacka ustawa o działalności gospodarczej klasyfikuje cztery typy działalności gospodarczej: 1. 2. 3. 4. Działalność nie podlegająca żadnym ograniczeniom. Działalność rzemieślnicza. Działalność z poświadczonymi kwalifikacjami i doświadczeniem, ale bez zezwolenia. Działalność z poświadczonymi kwalifikacjami i doświadczeniem, ale z zezwoleniem. Aby rozpocząć prowadzenie działalności należy sporządzić wstępny biznes plan. Powinien on zawierać syntezę przedsięwzięcia, dokładny opis planowanej działalności, analizę rynkową, sposób zarządzania firmą, opis szans i ryzyka prowadzonej działalności. Konieczne jest także wykazanie, że planowana działalność gospodarcza jest w interesie gospodarki austriackiej. Ponadto wymaga się najmu lokalu, w którym prowadzona będzie działalność gospodarcza. Należy sprawdzić, czy prowadzenie planowanej działalności nie jest ograniczone innymi przepisami. Jest to o tyle istotne, gdyż w przypadku działalności koncesjonowanej procedura uzyskania pozwolenia jest dość skomplikowana. Ważne jest także, czy dana aktywność gospodarcza nie wymaga określonych uprawnień czy kwalifikacji. Zarejestrowania działalności gospodarczej dokonuje się w urzędzie dzielnicowym lub magistracie. Przy wypełnianiu wniosków rejestracyjnych istnieje możliwość skorzystania z bezpłatnej pomocy izb gospodarczych. Rejestracja firmy następuje w systemie one-stop-shop – jeden urzędnik załatwia wszelkie formalności. Po zarejestrowaniu działalności gospodarczej należy dokonać zgłoszenia dla 4 celów ubezpieczeniowych i podatkowych. W ciągu miesiąca od rozpoczęcia działalności gospodarczej przedsiębiorca powinien zgłosić ten fakt we właściwym urzędzie skarbowym. 1.2. Formy prawne 1. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Gesellschaft mit beschränkter Haftung) zawierana jest na podstawie umowy pomiędzy wspólnikami. Dopuszcza się także przypadki rejestrowania spółki z o.o. przez osobę fizyczną, która posiada 100% udziałów w spółce. Dla ważności zawarcia umowy spółki wymaga się sporządzenia jej w formie aktu notarialnego. Spółka podlega rejestracji w sądzie gospodarczym właściwym dla miejsca zamieszkania wspólników. Minimalny kapitał zakładowy został określony na poziomie 35.000 euro, z czego przynajmniej połowa musi być wniesiona w gotówce. Minimalna wartość pojedynczego udziału wynosi 70 euro. W przypadku, gdy liczba udziałowców przekroczy 300 osób, zgromadzenie wspólników jest zobowiązane powołać radę nadzorczą. 2. Spółka akcyjna (Aktiengeselschaft) ma podobną procedurę zakładania jak spółka z o.o. Zamiast udziałowców występują akcjonariusze. Ponoszą oni odpowiedzialność za zobowiązania spółki tylko do wysokości wniesionych kapitałów. Akcje są zbywalne i podlegają zwykłemu obrotowi. W spółce akcyjnej występują: akcjonariusze, rada nadzorcza, zarząd i komisja rewizyjna. Koszty założenia spółki akcyjnej przy wynajęciu usług prawniczych nie powinny przekraczać kwoty 10.000 euro. Minimalny kapitał założycielski to 70.000 euro, z czego wpłata gotówkowa musi stanowić przynamniej 25% kapitału. 3. Spółka jawna (Offene Handelsgesellschaft – OHG) jest spółką osobową, która powstaje na mocy porozumienia dwóch osób zamierzających prowadzić wspólne przedsiębiorstwo. Wspólnicy spółki odpowiadają za zobowiązania przedsiębiorstwa całym swoim majątkiem, a w braku rozdzielności majątkowej wśród małżonków również majątkiem objętym wspólnota małżeńską. 4. Spółka komandytowa (Kommanditgesellschaft – KG) powstaje na podstawie porozumienia przynajmniej dwóch osób, które prowadzą przedsiębiorstwo jako własna firmę. Za zobowiązania spółki wobec wierzycieli odpowiada bez ograniczeń komplementariusz, natomiast komandytariusz tylko w zakresie wniesionych kapitałów. 1.3. Podatek od osób prawnych Podatek od osób prawnych (Korperschaftsteuer) wynosi w Austrii 34% i naliczany jest od osiągniętego dochodu. Od 1 stycznia 2005 stopa podatku zostanie obniżona do poziomu 25%. Dywidendy i inne zyski, które osiągają austriackie firmy z tytułu udziału w austriackich spółkach kapitałowych są zwolnione z podatku od osób prawnych. 1.4. Podatek VAT Podstawowa stawka podatku od towarów i usług została ustalona na poziomie 20%. Stosowane są również stawki na poziomie 10% i 12%. Stawka 10% jest naliczana dla towarów żywnościowych, rolnych, wynajmu powierzchni mieszkalnej i przewozu osobowego. Produkty eksportowane, usługi linii lotniczych oraz związane z obsługą eksportu są obłożone stawką zerową. Płatności podatkowe są dokonywane miesięcznie do piętnastego dnia każdego miesiąca. 1.5. Ważne adresy • Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Austrii: www.botschaftrp.at 1130 Wien, Hietzinger Hauptstraße 42 C 5 tel.: 87015-0, Tel.: 87015-100 dyżurny ambasady: tel.: 87015-220 e-mail: sekretariat@botschaftRP@at • Wydział Ekonomiczno-Handlowy przy Ambasadzie Rzeczypospolitej Polskiej Titlgasse 15 A-1130 Wien tel. (+43-1) 877-73-12, 877-83-41, 877-63-42 • Austriacki Urząd Statystyczny - www.oestat.gv.at • Austriacka Izba Handlowa - www.wk.or.at • Ministerstwo Gospodarki - www.bmwa.gv.at • • Krajowe Biuro Obsługi Rynku Pracy - www.ams.or.at Państwowa Agencja ds. Promocji Inwestycji Zagranicznych - www.aba.gv.at 6 2. Belgia PKB (mld USD) Belgia dynamika PKB (%) 299,1 1,1 PKB per capita (USD) 29100 inwestycje (% PKB) 19,7 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 1,6 8,1 Belgia jest krajem wysoko rozwiniętym, jednym z najzamożniejszych w świecie. Gospodarka jest mocno zintegrowana zarówno z pozostałymi krajami Benelux’u, jak i z UE (głównie Francja i Niemcy). Najbardziej rozwiniętym sektorem gospodarki są usługi, w nich zatrudnienie znajduje 69% Belgów, następny jest przemysł 28% zatrudnień, a na samym końcu rolnictwo, tylko 3%. Jeśli chodzi o handel zagraniczny to głównie eksportuje się środki transportu (16%), metale i wyroby metalowe (12%), maszyny (11%) oraz produkty chemiczne i metale nieżelazna, natomiast importuje się maszyny (17%), środki transportu (13%), surowce mineralne (12%) oraz żywność. Gospodarka belgijska charakteryzuje się stabilnym i systematycznym rozwojem. Pomimo sprzyjających warunków do inwestowania polscy przedsiębiorcy rzadko decydują się na inwestowanie w tym kraju. Podstawową barierą są dość wysokie podatki oraz bardzo złożona struktura administracyjna. 2.1. Zakładanie działalności gospodarczej Do zarejestrowania firmy przez obywatela polskiego potrzebna będzie wiza pobytowa, którą można otrzymać w Ambasadzie Królestwa Belgii. W Ministerstwie Klas Średnich i Rolnictwa, w Wydziale Zezwoleń Gospodarczych należy uzyskać zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej. W podaniu o zezwolenie należy podać rodzaj planowanej działalności gospodarczej, załączyć kopie paszportu i zaświadczenie o kwalifikacjach zawodowych. Kolejnym krokiem jest sprawdzenie w Izbie Rzemiosła i Handlu w danej prowincji, czy planowana działalność gospodarcza nie jest zamieszczona na liście zawodów reglamentowanych. Po sprawdzeniu należy dokonać wpisu do Rejestru Handlowego lub Rzemieślniczego. W przypadku niektórych zawodów wnioskujący powinien posiadać zaświadczenie o prawie do wykonywania zawodu. Następnie należy wpisać się do kasy ubezpieczeń społecznych dla pracowników niezależnych (w terminie 90 dni od rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej). Kolejnym krokiem jest zarejestrowanie się w Biurze Kontroli VAT właściwym dla miejsca prowadzenia działalności (wymaga się kopii zaświadczenia z Rejestru Handlowego). Po zarejestrowaniu należy założyć konto firmowe oraz zgłosić firmę w zakładzie ubezpieczeń wzajemnych. 2.2. Formy prawne działalności gospodarczej 1. Najczęściej spotykaną formą prowadzenia działalności gospodarczej jest spółka jednoosobowa (independant). Do najważniejszych zalet tej formy prowadzenia działalności gospodarczej należą minimalny koszt związany z założeniem firmy, brak obowiązku sporządzenia aktu założycielskiego w obecności notariusza, uproszczone formy księgowości, a także brak wymogu posiadania wkładu kapitałowego w momencie rejestracji działalności gospodarczej. Taka forma działalności pozwala na szybkie dostosowywanie się do zmieniających się potrzeb rynku. Aby utworzyć spółkę z ograniczona odpowiedzialnością należy: • podpisać przed notariuszem statut spółki określający jej charakter i sposoby działania; • do kopii statutu dla notariusza dołączyć plan finansowy wydatków spółki w najbliższych dwóch latach w stosunku do wniesionych kapitałów; • załączyć zaświadczenie z banku o wniesieniu środków na pokrycie kapitału zakładowego; • w przypadku pokrycia udziałów aportem rzeczowym wymaga się opinii 7 • rzeczoznawcy majątkowego; uzyskać zgodę na prowadzenie działalności gospodarczej, uzyskać numer handlowy w Rejestrze Handlowym lub Rzemieślniczym oraz zarejestrować firmę w zakładzie ubezpieczeń wzajemnych. 2. Spółki prawa handlowego (oparte na Kodeksie Handlowym): a) spółka jawna, b) spółka komandytowa, c) spółka akcyjna, d) spółka akcyjno-komandytowa, e) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, f) spółka jednoosobowa. 3. Spółki cywilne (oparte na Kodeksie Cywilnym): a) stowarzyszenia nie nastawione na zysk, b) stowarzyszenia chwilowe, c) europejskie ośrodki koordynacyjne. Zaletami prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółek jest partycypacja kilku osób we wnoszeniu kapitału zakładowego oraz określona granica odpowiedzialności za zobowiązania firmy. Wady spółek to konieczność wniesienia wkładu własnego w formie pieniężnej lub aportu rzeczowego, rozbudowane formy prowadzenia księgowości i rachunkowości, sformalizowane procedury założenia działalności oraz zespołowy proces decyzyjny, z którym wiąże się mniejsza elastyczność. Do utworzenia spółki akcyjnej wymaga się co najmniej dwóch wspólników, kapitału założycielskiego w wysokości ok. 62.000 euro lub aportu rzeczowego o tej wartości. Należy spełnić warunki przewidziane dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a także powołać Radę Nadzorczą, składającą się z przynajmniej dwóch członków. Przedstawicielstwo spółki zagranicznej to firma zagraniczna, która na terenie Belgii regularnie dokonuje czynności stanowiących część charakterystycznej dla tej firmy działalności profesjonalnej, reprezentowana przez osobę upoważnioną do prowadzenia spraw firmy na terytorium Belgii. W celu założenia przedstawicielstwa firma zagraniczna jest zobowiązana złożyć w odpowiednim Wydziale Trybunału Handlowego: a) akt założycielski i statut; b) decyzję władz właściwych dla danej formy przedsiębiorstwa o utworzeniu przedstawicielstwa na terenie Belgii wraz z nazwą firmy (o ile różni się od nazwy firmy-matki), adresem przedstawicielstwa w Belgii oraz datą jego utworzenia; zakresem działalności przedstawicielstwa, upoważnieniem osoby lub osób do wykonywania czynności prawnych w imieniu przedsiębiorstwa; c) kopię aktu notarialnego przedsiębiorstwa macierzystego; d) bilans roczny i syntetyczny przedsiębiorstwa macierzystego. Wymaga się, aby powyższe dokumenty były przetłumaczone na język francuski lub flamandzki i uprawomocnione w Konsulacie Królestwa Belgii w Warszawie. Nabycie akcji lub udziałów w spółce belgijskiej bądź też wniesienie aportu rzeczowego do spółki jest kontrolowane przez Belgijsko-Luksemburski Instytut Wymiany przy Narodowym Banku Belgii. Instytut sprawuje pieczę nad płatnościami i transferami z Unii Ekonomicznej BelgijskoLuksemburskiej. W przypadku wejścia kapitałowego do spółki belgijskiej wymaga się zachowania wszelkich wymagań związanych z obrotem finansowym Unii. 8 2.3. Podatek dochodowy od osób prawnych Stawka podstawowa podatku dochodowego od osób prawnych wynosi 39%, ale faktycznie wynosi 40,17%, gdyż jest podwyższona o tzw. podatek kryzysowy. 2.4. Podatek VAT Stawka podstawowa podatku od towarów i usług została określona na poziomie 21%. Ponadto występuje stawka przejściowa – 12%, zredukowana – 6% oraz super-zredukowana – 1%. 2.5. Ważne adresy • Ministerstwo Klas Średnich i Rolnictwa: www.cmlag.fgov.be • Ambasada RP w Brukseli Avenue des Gaulois 29 1040 Bruxelles tel. 00322 735 72 12 00322 733 73 40 e-mail: [email protected] • Serwer dziennika gospodarczego „L’Echo” proponujący szeroki dostęp do różnych bibliotek informacyjnych, również do bazy danych o 900.000 firmach: www.echonet.be • Dostęp (płatny) do biuletynów i legislacji prawnej: www.belgilex.be • Witryna oferująca usługi przedsiębiorstwom w Regionie Bruksela: www.technopol.be • Sieć dokumentacji zagadnień podatkowych: www.fiscalnet.be 9 3. Cypr PKB (mld USD) Cypr, cz. grecka Cypr, cz. turecka 14,82 1,27 dynamika PKB (%) 1,9 2,6 PKB per capita (USD) 19200 5600 inwestycje (% PKB) 19,9 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 4,1 12,6 3,4 5,6 Około 20% czynnych zawodowo Cypryjczyków znajduje zatrudnienie w przemyśle (w greckiej części 26,5%). Cypr posiada rozwinięty przemysł przetwórczy (głównie petrochemiczny), tekstylny, cementowy, obuwniczy i rolno-spożywczy. Najbardziej jednak rozwiniętym jest przemysł turystyczny. Wydobywa się rudy chromu, miedzi, piryty oraz azbest. Głównymi ośrodkami przemysłu są trzy miasta: Nikozja, Limassol, Famagusta. Handel i usługi to sektor, którym daje zatrudnienie największej liczbie pracowników - 52%. Na Cyprze import znacznie przewyższa import, co tworzy ujemny bilans wymiany handlowej. Głównymi partnerami zagranicznymi są kraje UE, a szczególnie Wielka Brytania. Cypr stanowi bardzo atrakcyjną ofertę biznesowa, na którą składają się: geograficzne położenie wyspy u styku Europy, Bliskiego Wschodu i Afryki, powszechna akceptacja języka angielskiego jako języka komunikacji biznesowej, relatywnie niskie koszty operacyjne, nowoczesna infrastruktura finansowa, bankowa, ubezpieczeniowa i komunikacyjna oraz korzystny dla biznesu system podatkowy. 3.1. Rejestracja przedsiębiorstwa Dla obywateli Unii Europejskiej nie ma praktycznie żadnych ograniczeń w zakładaniu przedsiębiorstw na Cyprze i od 1 maja 2004 traktowani są oni tak samo jak obywatele Cypru. Pierwszym krokiem potencjalnego inwestora zakładającego firmę jest pisemne wystąpienie do Departamentu Rejestracji Spółek Ministerstwa Handlu, Przemysłu i Turystyki (Department of Registrar of Companies) z propozycją nazwy firmy, w celu uzyskania akceptacji nazwy. Odpowiednie formularze dla realizacji tego kroku dostępne są na stronach internetowych Departamentu. Po uzyskaniu zgody na nazwę firmy należy podjąć właściwą procedurę rejestracyjną. W tym celu w Department of Registrar of Companies należy złożyć wniosek rejestracyjny (formularz dostępny jest na stronie internetowej). Do formularza należy dołączyć: • • • • • • umowę i statut spółki (Memorandum and Articles of Association); dokumenty te powinny być przygotowane lub autoryzowane przez uprawnione cypryjskie biuro prawne, dane personalne udziałowca lub udziałowców (nazwisko, adres, narodowość, kopia paszportu lub dowodu, liczba przypisanych udziałów, dane personalne członków zarządu spółki, adres spółki, dane sekretarza firmy (występującego jako łącznik z firmą), informację o kapitale spółki (nie wymagane są żadne certyfikaty bankowe). Minimalny kapitał początkowy nowej firmy powinien wynosić 1.000 funtów cypryjskich. Okres oczekiwania na rejestrację firmy trwa zasadniczo 1-1,5 miesiąca. Przewidziano jednak (za dodatkowa opłatą) możliwość przyspieszenia procedury do około tygodnia. Opłaty administracyjne za rejestrację firmy (wraz z kosztami znaczków skarbowych, niezbędnej ilości urzędowych odpisów i kopii - zamykają się w kwocie 200 funtów cypryjskich (procedura przyspieszona). Procedura rejestracji oddziału (branch office) firmy zagranicznej jest jeszcze bardziej uproszczona. W pierwszym rzędzie do Department of Registrar należy zgłosić lokalizację oddziału, do nazwy firmy dodać "branch office in Cyprus", a w ciągu miesiąca od ustanowienia oddziału przekazać do 10 Department of Registrar przetłumaczone na język grecki statut i umowę firmy macierzystej, dane personalne dyrekcji oddziału i dane sekretariatu. Po zarejestrowaniu firmy, należy uzyskać z odpowiedniego departamentu Ministerstwa Finansów numer płatnika VAT oraz uzyskać numer ubezpieczeniu społecznego (Social Insurance). Obie procedury są bardzo proste i trwają kilka dni. W zakładaniu i prowadzeniu firm na Cyprze specjalizują się dziesiątki kancelarii prawniczych i autoryzowanych biur audytorskich. 3.2. Formy prawne działalności gospodarczej Przedsiębiorstwa rejestrowane na Cyprze mogą przybierać różne formy organizacyjno-prawne charakterystyczne dla brytyjskiego systemu prawnego. Najbardziej rozpowszechnioną formą prawną przedsiębiorstw rejestrowanych do tej pory na wyspie są spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (limited companies), które dzielą się na dwie grupy: publiczne spółki z o.o. (public limited companies) i prywatne spółki z o.o. (private limited companies). Ta ostatnia forma, w której liczba wspólników nie może przekroczyć 50, a udziały firmy nie mogą być przedmiotem publicznego obrotu, jest, ze względu na stosunkowo wygodne parametry prawne i administracyjne związane z jej funkcjonowaniem, najbardziej atrakcyjną formą przedsiębiorstwa dla małych i średnich firm rodzinnych. Znacznie mniej popularne są nie posiadające osobowości prawnej spółki osobowe (partnerships), których szczególna formą są spółki komandytowe (limited partnership). 3.3. Podatek dochodowy od osób prawnych Stopa podatku od osób prawnych – CIT dla wszystkich spółek nim objętych wynosi 10%. Podatek CIT opłacają: 1. firmy, które mają zarząd (management and control) na terytorium Cypru, czyli tzw. Cypryjscy Rezydenci Podatkowi (CRP); płacą one CIT od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania; 2. firmy, które nie są CRP lecz posiadają na Cyprze zakład (permament establishment); płacą one CIT tylko od tej części dochodów, która jest generowana na Cyprze; Zwolnione z płacenia podatku CIT są: 1. spółki, które są zarejestrowane na Cyprze ale nie mają tam zarządu; 2. spółki, które są zarządzane i kontrolowane z Cypru ale nie mają tam siedziby i nie prowadzą tam działalności gospodarczej. 3.4. VAT Na Cyprze obowiązują trzy stawki podatku VAT: 1. podstawowa stawka VAT 15%, 2. zredukowana stawka VAT 5%, która obejmuje: – lody, orzechy suche, chipsy ziemniaczane, pakowane produkty zbożowe, – książki, gazety i czasopisma, – gaz w butlach, – wodę nie butelkowaną, – transport pasażerski, 11 – usługi restauracyjne i hotelowe (do 1 stycznia 2008). 3. stawka VAT 0%, którą objęte są produkty farmaceutyczne i spożywcze (do 1 stycznia 2008) oraz obrót działkami budowlanymi. 3.5. Ważne adresy • Wydział Ekonomiczno – Handlowy Ambasady RP na Cyprze: www.wehcypr.org.cy 11, Acharnon Str., 2027 Strovolos P.O.Box 21648, 1511 Nicosia tel. +357 22427 077 +357 22313 031 • Ambasada RP na Cyprze 12-14 Kennedy Ave. flat 302 1087 Nicosia tel. +357 22753 517 +357 22753 784 12 4. Czechy PKB (mld USD) Czechy dynamika PKB (%) 161,1 PKB per capita (USD) 2,9 15700 inwestycje (% PKB) 26 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 0,1 9,9 W Republice Czeskiej dominują takie gałęzie przemysłu jak przemysł cementowy, motoryzacyjny, chemiczny, szklarski, obuwniczy, drzewny. Na całym świecie znane jest również czeskie piwo. Około 55% powierzchni kraju stanowią tereny uprawne. Najwięcej, bo aż 47% ludności w Czechach znajduje zatrudnienie w przemyśle, zaś w rolnictwie zaledwie 11%, a w usługach 42%. Największymi partnerami zagranicznymi są: Niemcy, Austria, Włochy i Polska. Gospodarka czeska rozwija się dynamicznie, znaczący wzrost został spowodowany akcesją Republiki Czeskiej do Unii Europejskiej. Wśród przyczyn szybkiego wzrostu gospodarczego upatruje się stale rosnący popyt wewnętrzny oraz „eksport” towarów po 1 maja 2004 do krajów UE-15. Wskaźnik PKB w I kwartale 2004 roku wyniósł 3,1%, zaś czescy ekonomiści przewidują utrzymanie tego wskaźnika na koniec 2004 roku na tym samym poziomie. 4.1. Zakładanie działalności gospodarczej W Republice Czeskiej zgłoszeniu we właściwym urzędzie podlega działalność: • rzemieślnicza, o ile warunkiem podjęcia działalności gospodarczej są uprawnienia zawodowe, które można uzyskać po ukończeniu odpowiedniej szkoły, • wiązana, jeżeli warunkiem podjęcia działalności gospodarczej są zdolności zawodowe uzyskane w inny sposób, • wolna, jeżeli do podjęcia działalności gospodarczej nie są wymagane uprawnienia zawodowe. Warunkiem rozpoczęcia działalności gospodarczej jest posiadanie tzw. karty przedsiębiorcy (żivnostensky list), a także koncesja, o ile jest wymagana. Każda firma z kapitałem zagranicznym działająca na terenie Republiki Czeskiej musi być zarejestrowana w rejestrze sądowym właściwym dla miejsca siedziby firmy. Dopiero po dokonaniu wpisu do rejestru handlowego firma staje się podmiotem prawnym w rozumieniu prawa czeskiego. Opłata sądowa za dokonanie wpisu w sądowym rejestrze handlowym wynosi 5.000 koron czeskich (ok. 715 PLN). 4.2. Formy prowadzenia działalności gospodarczej 1. Spółka cywilna (verejna obchodni spolecnost – v.o.s.). 2. Spółka komandytowa (komanditni spolecnost – k.s.) 3. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (spolecnost rucenim omezenym – s.r.o.) – spółka kapitałowa, która powstaje z chwilą podpisania umowy przez wspólników. Umowa musi być sporządzona w formie aktu notarialnego. Zawarcie umowy należy zgłosić w rejestrze handlowym. Należy tam złożyć następujące dokumenty: wniosek o wpisanie do rejestru handlowego, umowę spółki, notarialnie uwierzytelnione kopie kart przedsiębiorców, oświadczenie osoby dysponującej wkładem o spłaceniu kapitału (wkłady o charakterze niepieniężnym powinny być wycenione przez rzeczoznawcę). Przed wpisaniem spółki do rejestru wystarczy wpłacić 30% wkładów, lecz łączna wysokość spłaconych wkładów powinna wynieść minimum 100.000 koron czeskich. Ponadto należy złożyć oświadczenie pełnomocnika o spełnieniu ogólnych warunków prowadzenia działalności gospodarczej w Republice, wyciągi z rejestru skazanych w RP i RCz wszystkich pełnomocników spółki, wystawione nie później niż na 3 miesiące przed zgłoszeniem wniosku o rejestrację. 13 4. Spółka akcyjna (akciova spolecnost – a.s.), do założenia której wymagane są dodatkowe dokumenty potwierdzające, że: – – – – założycielskie walne zgromadzenie spółki odbyło się zgodnie z postanowieniami ustawy, subskrybenci rozpisali całość kapitału zakładowego, oraz że co najmniej 30% kapitału zostało wpłacone, został zatwierdzony statut spółki, zostali wybrani członkowie statutowych organów spółki. 5. Przedstawicielstwo, oddział lub filia prawnej osoby zagranicznej to kolejna forma prowadzenia działalności gospodarczej na terenie RCz. Do ich założenia wystarczy, że zagraniczna osoba prawna ustanowi osobę odpowiedzialną za rejestrację i funkcjonowanie przedstawicielstwa. Osobą taką może być obywatel czeski jak również cudzoziemiec – obywatel jednego z państw EU. Osoba ta musi spełniać ogólne warunki umożliwiające prowadzenie działalności gospodarczej w RCz. Do zarejestrowania przedstawicielstwa (oddziału, filii) należy przedstawić następujące dokumenty: – – – – – wniosek macierzystej firmy z wolą otwarcia na terytorium RCz swego przedstawicielstwa przetłumaczony na język czeski i potwierdzony notarialnie, licencję na prowadzenie działalności gospodarczej (jeśli jej posiadanie jest przewidziane oddzielnymi przepisami), umowę najmu powierzchni biurowej na siedzibę przedstawicielstwa w RCz, wyciąg z rejestru handlowego firmy macierzystej przetłumaczony na język czeski i potwierdzony notarialnie, uwierzytelnioną kartę przedsiębiorcy. Przedstawicielstwo może występować jedynie jako ośrodek informacyjny i w takim przypadku nie jest zobowiązane do płacenia podatków z tytułu działalności firmy, nie musi także posiadać numeru statystycznego ICO (odpowiednik polskiego REGON-u). Jeśli przedstawicielstwo zgłosi do sądu rejestrowego, że będzie prowadzić działalność gospodarczą zobowiązane jest do uzyskania ICO – numeru statystycznego firmy oraz DIC – numeru podatkowego firmy (odpowiednik polskiego NIP) i tym samym zobowiązuje się do płacenia podatków oraz do prowadzenia księgowości zgodnie z czeskimi przepisami o prowadzeniu ksiąg rachunkowych. 4.3. Podatek dochodowy od osób prawnych Od 1 stycznia 2004 liniowa stawka podatku dochodowego od osób prawnych w Czechach wynosi 28%. Podatek od dywidend kształtuje się w wysokości 15%. 4.4. Podatek od towarów i usług Od 1 maja 2004 ustalono w Czechach podstawową stawkę podatku od wartości dodanej DPH (odpowiednik VAT) w wysokości 19%. Obowiązuje również stawka obniżona, którą opodatkowane są m.in. artykuły spożywcze, napoje, książki, i gazety, leki, prace budowlane związane z mieszkalnictwem. 4.5. Ważne adresy • Wydział Ekonomiczno – Handlowy Ambasady RP w Pradze: www.weh.cz Hradešínská 1931/58 14 101 00 Praha 10 tel. 00420 2 71 73 23 42 15 5. Dania PKB (mld USD) Dania dynamika PKB (%) 167,2 PKB per capita (USD) 0 31100 inwestycje (% PKB) 19,9 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 2,1 6,1 W Danii produkty przemysłu spożywczego stanowią 30% całego eksportu. Na bazie importowanych surowców naturalnych rozwinięty jest także przemysł elektroniczny, elektromaszynowy i tekstylny. Ważną gałęzią przemysł jest też produkcja wyrobów farmaceutycznych, nabiału, artykułów z mięsa wieprzowego oraz przetwórstwo żywności. Gospodarka Danii cechuje się dość znaczną otwartością. Eksport i import stanowią około 40% Produktu Narodowego Brutto (PNB). Około 60% duńskiego obrotu handlowego z zagranicą przypada na kraje UE-15. W 2001 roku Dania miała bilans dodatni w obrotach handlowych rzędu 4.1 mld USD. Głównym instrumentem rządu duńskiego w zakresie regulacji polityki wobec sektora małych i średnich przedsiębiorstw jest polityka podatkowa. W ostatnich latach wzrost gospodarczy malał, co było odzwierciedleniem ogólnych tendencji na rynkach międzynarodowych. 5.1. Zakładanie działalności gospodarczej W Danii każdy może założyć firmę i prowadzić działalność gospodarczą. Nie dotyczy to zawodów wymagających specjalnych kwalifikacji. Obcokrajowcy mogą podejmować działalność gospodarczą pod warunkiem jej zarejestrowania w Duńskiej Agencji Przedsiębiorstw i nadania numeru identyfikacyjnego CVR. Na osiem dni przed rozpoczęciem działalności należy zarejestrować firmę w regionalnym urzędzie podatkowym. Dużym utrudnieniem w prowadzeniu działalności gospodarczej w Danii jest wymóg rozliczania się z Urzędem Skarbowym w języku urzędowym tj. duńskim. Do zarejestrowania działalności gospodarczej w formie samozatrudnienia wymagany jest biznes plan przyszłej działalności, a także świadectwa potwierdzające uprawnienia do świadczenia określonych usług. 5.2. Formy prawne działalności gospodarczej 1. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (anpartsselskab - ApS) jest najpopularniejszą formą prowadzenia działalności gospodarczej w Danii. Wspólnicy są zobowiązani do wniesienia kapitałów na pokrycie udziałów. Przy rejestracji spółki w Duńskiej Agencji Handlu i Przedsiębiorstw należy uiścić opłatę rejestracyjną. W tej formie funkcjonują najczęściej mniejsze i średnie przedsiębiorstwa. Wymagany kapitał własny spółki został określony na poziomie 125.000 koron duńskich. Wymaga się, aby w spółce został powołany prezes lub zarząd, albo obydwie te formy. W zakresie podatków spółki z o.o. zobowiązane są do płacenia podatku od osób prawnych w wysokości 30%. 2. Spółka akcyjna (aktieselskab - w skrócie A/S) jest rzadziej spotykaną formą prowadzenia działalności gospodarczej. Taką formę wybierają głównie duże przedsiębiorstwa, które mogą sobie pozwolić na pokrycie kapitału akcyjnego w wysokości 500.000 koron duńskich. Prawo wymaga powołania, podobnie jak w przypadku spółki z o.o., prezesa lub zarządu, lub obu. Spółka akcyjna jest zobowiązana do płacenia podatku od osób prawnych w wysokości 30%. 3. Spółka jawna (interssentskab - I/S) to spółka osobowa, która powstaje na podstawie umowy między wspólnikami. Wspólnikiem może być osoba fizyczna lub prawna. Odpowiedzialność 16 wspólników za zobowiązania spółki jest solidarna. 4. Spółka komandytowa (kommanditselskab - K/S) to forma zbliżona do spółki jawnej, z tą jednak różnicą, że w spółce jawnej odpowiedzialność ponoszą wszyscy wspólnicy, natomiast w spółce komandytowej odpowiedzialność ponoszą komplementariusze, a odpowiedzialność komandytariuszy ograniczona jest tylko do wysokości wniesionych kapitałów. 5.3. Podatek od dochodów Przedsiębiorstwa prowadzące działalność gospodarczą w Danii są zobowiązane do płacenia podatków zgodnie z postanowieniami Ustawy o rachunkowości. Wysokość podatku została ustalona na poziomie 30%, przy czym dochód firmy stanowi przychód pomniejszony o koszty działalności i przewidziane prawem odpisy podatkowe oraz zyski kapitałowe. Oddziały firm zagranicznych podlegają tzw. ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Mają obowiązek płacenia podatków od dochodów wypracowanych w Danii, przy czym obowiązują je takie same zasady przy naliczaniu, deklarowaniu i pobieraniu podatku jak spółki prawa handlowego. 5.4. Podatek VAT Wysokość podatku VAT została ustalona na poziomie 25% i obejmuje wszystkie towary i większość usług. Wszystkie podmioty gospodarcze, których obrót przekracza 20.000 koron duńskich zobowiązane są do płacenia podatku VAT. Na towary i usługi transportowe, które podlegają obowiązkowi VAT, stawka jest równa 0%. W praktyce oznacza to, iż nie należy naliczać VAT przy ich sprzedaży, ale nabywca zachowuje prawo do redukcji VAT przy nabywaniu tych towarów i usług. 5.5. Ważne adresy • Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Królestwie Danii Richelieus Alle 12 2900 Hellerup, Denmark tel: (+45) 39467700, faks: (+45) 39467766 e-mail:[email protected] • Wydział Ekonomiczno-Handlowy Ambasady RP w Danii: http://www.brh-dania.dk • Duńska Agencji Przedsiębiorstw i Handlu: www.eogs.dk • Główny Urząd Ceł i Podatków: www.toldskat.dk/adresser/regioner.htm 17 6. Estonia PKB (mld USD) Estonia 17,35 dynamika PKB (%) 4,7 PKB per capita (USD) 12300 inwestycje (% PKB) 30,2 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 1,3 10,1 Najlepiej rozwiniętym sektorem gospodarki Estonii jest przemysł elektroniczny i elektrotechniczny oraz maszynowy. Jednym z głównych estońskich produktów eksportowych są silniki elektryczne i wyroby przemysłu elektronicznego. Dobrze rozwinięty jest też przemysł drzewny, a także produkcja mebli oraz przemysł odzieżowy i przetwórstwa spożywczego. Położenie Estonii nad Morzem Bałtyckim sprawia, że dobrze rozwinęło się tu rybołówstwo. Znaczna część połowów przeznaczona jest na eksport. Blisko połowa czynnych zawodowo zatrudniona jest w przemyśle (45%), 12% znajduje zatrudnienie w rolnictwie, a 39% w usługach. Dzisiejszą Estonię należy postrzegać jako nowoczesny, na wskroś skandynawski kraj, z szybko rozwijającą się gospodarką, opartą na prawodawstwie europejskim. Może to być argumentem za nawiązywaniem dobrych kontaktów handlowych i gospodarczych z tym krajem. 6.2. Formy prawne działalności gospodarczej w Estonii Zgodnie Kodeksem Handlowym Estonii (Commercial Code - www.legaltext.ee) działalność gospodarczą mogą prowadzić osoby prawne i osoby fizyczne. Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą może, na własne życzenie, dokonać wpisu do Rejestru Handlowego o ile jest płatnikiem VAT. Opłata za wpis wynosi 500 EEK. Spółka cywilna (TÜ), czyli przedsiębiorstwo, którego udziałowcami jest minimum dwóch, lub więcej partnerów, działające na mocy umowy cywilno-prawnej. Nie ma wymogów odnośnie minimalnego kapitału spółki oraz obowiązku rejestracji umowy w Rejestrze Handlowym. Podział zysku jest z reguły proporcjonalny do wysokości wniesionego kapitału przez poszczególnych udziałowców. Po wycofaniu się z działalności firmy, lub też zaprzestania przez nią działalności udziałowcy spółki ponoszą odpowiedzialność finansową za wszystkie zobowiązania firmy, które powstały przed datą zaprzestania działalności. Opłata za wpis spółki cywilnej do Rejestru Handlowego wynosi 500 EEK. Spółka partnerska z ograniczoną odpowiedzialnością (UÜ) jest odpowiednikiem polskiej spółki komandytowej. Może zostać utworzona przez co najmniej dwóch wspólników. Jeden ze wspólników musi być komplementariuszem, czyli musi odpowiadać wobec wierzycieli bez ograniczeń, a drugi musi być komandytariuszem, a więc jest zobowiązany odpowiadać całym swym majątkiem do wysokości sumy komandytowej. Opłata za wpis spółki partnerskiej do Rejestru Handlowego wynosi 500 EEK. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (OÜ) wymaga minimalnego kapitału założycielskiego w wysokości 40.000 EEK. Nominalna wartość jednego udziału spółki z o.o. powinna wynosić 100 EEK. Udziały spółki mogą być odstępowane (sprzedawane) innej spółce z o.o., jednakże udziałowiec spółki ma prawo pierwokupu. Jeżeli kapitał założycielski spółki jest wyższy od 400.000 EEK, lub tak stanowi Statut, spółka musi posiadać niezależnego audytora. Opłata za wpis do Rejestru Handlowego wynosi 0,2% nominalnego kapitału założycielskiego (minimum 3.000 EEK, ale nie więcej niż 20.000 EEK). Spółka akcyjna (AS) wymaga minimalnego kapitału założycielskiego w wysokości 400.000 EEK, a nominalna wartość akcji spółki akcyjnej wynosi 10 EEK. Za wpis spółki akcyjnej do Rejestru Handlowego należy uiścić opłatę w wysokości 0,2% nominalnego kapitału założycielskiego 18 (minimum 3.000 EEK, maksimum 20.000 EEK). Przedstawicielstwo. W celu założenia przedstawicielstwa wymagane są następujące dokumenty: wniosek firmy, wyciąg z rejestru handlowego, zezwolenie na powołanie przedstawicielstwa (filii), postanowienie o powołaniu dyrektorów przedstawicielstwa, kopię aktu założycielskiego firmy, dane adresowe. Przedstawicielstwo może podjąć swoją działalność od momentu jego wniesienia do Rejestru Handlowego, przy czym nie posiada ono osobowości prawnej. Księgowość przedstawicielstwa powinna być prowadzona niezależnie od firmy, a poświadczony notarialnie bilans roczny wymaga zgłoszenia do Rejestru Handlowego po zakończeniu roku obrachunkowego. 6.3. Podatek dochodowy od osób prawnych Osoby prawne zwolnione są od obowiązku podatkowego w przypadku zainwestowania wypracowanego zysku w rozwój firmy. Nie dotyczy to sytuacji, kiedy zysk przeznaczany jest na wypłatę dywidendy lub wynagrodzeń. 6.4. Podatek od towarów i usług (VAT) W Estonii obowiązują trzy stawki podatku VAT: stawka podstawowa VAT 18%, stawka zredukowana VAT 5% i stawka VAT 0%. 6.5. Ważne adresy • Wydział Ekonomiczno – Handlowy Ambasady RP: www.poola.ee Narva mnt 9A 10 503 Tallinn P.O. box 240 tel. +372 6604 378 19 7. Finlandia PKB (mld USD) Finlandia dynamika PKB (%) 142,2 1,9 PKB per capita (USD) 27400 inwestycje (% PKB) 18 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 0,9 9 Do niedawna gospodarka Finlandii oparta była głównie na przemyśle drzewnym. Lasy zajmują 66% powierzchni tego kraju. Nadal Finlandia jest największym w Europie dostawcą celulozy, drugim papieru i trzecim - tarcicy. Obecnie dynamicznie rozwijają się inne gałęzie przemysłu: wysoko rozwinięty przemysł elektroniczny, przemysł gumowy, tworzyw sztucznych i farmaceutyczny. Finlandia to stabilny, pozbawiony barier biurokratycznych, ciągle jeszcze nie odkryty rynek zbytu dla polskich towarów i usług. 7.1. Zakładanie działalności gospodarczej Zasady prowadzenia działalności gospodarczej w Finlandii reguluje ustawa o prowadzeniu działalności gospodarczej (Laki elinkeinon harjoittamisesta) z dnia 27.9.1919/122. Zgodnie z tą ustawą, działalność gospodarczą prowadzić mogą następujące podmioty: 1. Osoby fizyczne mieszkające na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Istotne znaczenie ma właśnie miejsce zamieszkania, a nie obywatelstwo (na przykład obywatel polski mieszkający w Rosji musi uzyskać zgodę Urzędu Patentów i Rejestracji). 2. Fińska osoba prawna, wspólnota lub fundacja. 3. Zagraniczna osoba prawna, wspólnota lub fundacja założona zgodnie z prawodawstwem kraju wchodzącego w skład Europejskiego Obszaru Gospodarczego i mająca tam siedzibę, która zarejestrowała swoją filię w Finlandii. Nie wymaga się pozwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej. 7.2. Formy prawne działalności gospodarczej w Finlandii Polski przedsiębiorca, który chce zaistnieć na fińskim rynku, może uczynić to w jednej z następujących form prawnych: 1. Przedsiębiorca jednoosobowy (elinkeinonharjoittaja – sole proprietorship) - najprostsza forma prowadzenia biznesu. Przez tego rodzaju działalność rozumieć należy np. handel detaliczny na targowiskach, pchlich targach i jarmarkach. Obywatel Polski może swobodnie prowadzić indywidualną działalność gospodarczą w Finlandii pod warunkiem, że zarejestruje swoją działalność u odpowiednich władz: na policji, w Urzędzie Skarbowym i w Rejestrze Handlowym. 2. Spółka jawna (avoin yhtiö – general partnership). 3. Spółka komandytowa (kommandiittiyhtiö – limited partnership).Koszt rejestracji jest taki sam dla spółki jawnej oraz dla spółki komandytowej i wynosi 155 euro (dane z roku 2004). 4. Prywatna spółka akcyjna (osakeyhtiö, skrót Oy – private limited company) – najmniejszy kapitał akcyjny tego rodzaju spółki wynosi 8 000 euro. Ze względu na niski kapitał zakładowy jest to forma prawna prowadzenia działalności najczęściej wybierana przez małych i średnich przedsiębiorców. 5. Publiczna spółka akcyjna (julkinen osakeyhtiö, skrót Oyj – public limited company), czyli spółka, która może oferować publicznie swoje akcje. Najmniejszy kapitał akcyjny publicznej 20 spółki akcyjnej wynosi 80.000 euro. Spółka akcyjna to najpopularniejsza forma prawna prowadzenia działalności w Finlandii. Koszt rejestracji spółki akcyjnej to 330 euro (2004). 6. Oddział (sivuliike – branch office). Koszt rejestracji oddziału wynosi 330 euro. Oddziałem firmy zagranicznej może kierować osoba na stałe mieszkająca w Finlandii. Oddział firmy zagranicznej może działać jako agent lub importer, jak również może być jednostką produkcyjną. Oddział nie ma osobowości prawnej – działa w imieniu i na rachunek przedsiębiorstwa – matki. Formalności związane z utworzeniem przedstawicielstwa lub firmy w Finlandii trwają minimum około trzech tygodni. Przy zakładaniu firmy lub przedstawicielstwa warto skorzystać z pomocy prawnika fińskiego znającego tutejsze przepisy i warunki. Dokumenty muszą być przetłumaczone na język fiński lub szwedzki przez tłumacza przysięgłego. Przed rozpoczęciem działalności gospodarczej należy złożyć w Urzędzie Patentów i Rejestracji zgłoszenie zawierające podstawowe dane o podmiocie gospodarczym. Zgłoszenia dokonuje się na formularzu zatwierdzonym przez Urząd Patentów i Rejestracji. Do złożenia zgłoszenia zobowiązane są następujące podmioty: a. spółka jawna, spółka komandytowa, spółka akcyjna, konsorcjum towarzystw ubezpieczeniowych, spółdzielnia, bank oszczędnościowy, towarzystwo hipoteczne, towarzystwo ubezpieczeniowe, skomercjalizowana spółka państwowa oraz spółdzielnie mieszkaniowe b. stowarzyszenia ideowe lub fundacje posiadające stałą siedzibę i zatrudniające co najmniej jednego pracownika c. osoba fizyczna, która uzyskała zgodę na prowadzenie działalności gospodarczej w branży wymagającej koncesji; osoba posiadająca stałą siedzibę dla prowadzenia działalności gospodarczej oraz zatrudniająca inną, niż małżonek osobę lub potomka w linii zstępnej o ograniczonej zdolności prawnej. Obowiązek zgłoszenia nie dotyczy prowadzących gospodarstwo rolne i zajmujących się rybołówstwem d. wspólnota lub fundacja zagraniczna, która otwiera w Finlandii filię e. europejska gospodarcza grupa interesów i zarejestrowana gdzie indziej grupa interesów zakładająca filię w Finlandii. Szczegółowe informacje na powyższe tematy są dostępne w witrynie internetowej portalu www.enterprisefinland.fi i na stronie internetowej Urzędu Patentów i Rejestracji www.prh.fi. 7.3. Podatek dochodowy od osób prawnych Jednolita stawka podatku dochodowego dla przedsiębiorstw (corporate income tax) wynosi 29% i naliczana jest od całości dochodów. Ustawodawstwo związane z polityką regionalną („Ustawa o podwyższonej amortyzacji inwestycji na terenach słabo rozwiniętych”) przewiduje preferencje podatkowe w postaci ulg podatkowych dla małych i średnich przedsiębiorstw, które dokonały inwestycji w latach 1993-2000. Jednak preferencja ta będzie stosowana po raz ostatni w sprawozdaniach za rok 2004. 7.4. Podatek od towarów i usług Podstawowa stawka VAT w Finlandii wynosi 22%. Ponadto obowiązują także dwie stawki zredukowane: 1. Stawka VAT 17% na pasze dla zwierząt oraz żywność (z wyłączeniem usług gastronomicznych, żywych zwierząt, wody pitnej, napojów alkoholowych i wyrobów 21 2. tytoniowych). Stawka VAT 8% na lekarstwa, książki, spektakle kinowe, przewóz pasażerów, hotele i inne usługi mieszkaniowe, opłaty za wstęp (teatry, cyrki, przedstawienia muzyczne i taneczne, imprezy sportowe, ogrody zoologiczne, muzea i inne tego typu imprezy i instytucje). Oprócz tego obowiązuje stawka VAT 0% obejmująca subskrypcję gazet i periodyków (sprzedaż pojedynczych egzemplarzy podlega pełnemu opodatkowaniu), usługi poligraficzne dla publikacji związanych z działalnością korporacyjną na użytek publiczny, statki (z wyłączeniem użytkowanych dla celów sportu i wypoczynku; redukcja dotyczy sprzedaży, wynajmu, i czarteru statków oraz ich naprawy, obsługi i innych prac z nimi związanych, dostawy złota dla banku centralnego, handel zagraniczny. 7.5. Ważne adresy • Ambasada RP w Finlandii: www.embassyofpoland.fi (strona w języku polskim, angielskim i fińskim) – strona Wydziału – Ekonomiczno - Handlowego Armas Lindgrenin tie 21 00570 Helsinki, Suomi – Finland 22 8. Francja PKB (mld USD) Francja 1661 dynamika PKB (%) PKB per capita (USD) 0,5 27600 inwestycje (% PKB) 19,2 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 2,1 9,7 Tradycyjnie ważnym sektorem gospodarki francuskiej jest rolnictwo. Udział produktów rolnych i wyrobów przemysłu przetwórstwa spożywczego w globalnej wartości eksportu jest bardzo wysoki, sięga 15%. Francja zajmuje pierwsze miejsce w świecie w produkcji wina, utrzymuje się w pierwszej piątce producentów buraków cukrowych, mleka, mięsa, zbóż. Podstawę gospodarki rolnej stanowią gospodarstwa rodzinne. Francja posiada dobrze rozwinięte hutnictwo żelaza i stali skupione w ośrodkach na północy kraju i w Lotaryngii. Na wysokim poziomie stoi hutnictwo metali nieżelaznych: miedzi i aluminium. Francuski przemysł włókienniczy, pomimo braku własnych surowców, zajmuje miejsce w pierwszej światowej dziesiątce pod względem produkcji przędzy bawełnianej i wełnianej. Dynamiczny rozwój przeżywają nowoczesne sektory gospodarki, których główne ośrodki pokrywają się z największymi ośrodkami miejskimi oraz portami kraju. Do branż takich zaliczyć należy przemysł samochodowy i lotniczy, elektryczny i elektroniczny, elektromaszynowy. Gospodarka francuska ze swym potencjałem zajmuje drugie miejsce (po Niemczech) w Europie. Francja jest również czwartym inwestorem świata i trzecim rynkiem pod względem napływu inwestycji zagranicznych. Zajmuje czwarte miejsce na liście największych światowych eksporterów i importerów, w tym drugie w eksporcie produktów rolno-spożywczych i trzecie w eksporcie usług. Według oszacowań dokonanych dla krajów o liczbie ludności przekraczającej 20 milionów, w roku 2003 Francja zajęła 8. miejsce na liście krajów najbardziej konkurencyjnych oraz piąte miejsce na świecie co do wartości PKB – po USA, Japonii, Niemcach oraz Wielkiej Brytanii. Kraj ten jest liderem w światowej turystyce (średniorocznie odwiedza Francję 75 mln turystów). Do atutów gospodarki francuskiej należy zaliczyć silnie rozwinięty przemysł obronny i lotniczy, prężny sektor wysokich technologii produkcyjnych, nowoczesny potencjał usługowy i silnie zróżnicowane rolnictwo. Są to dziedziny, które w sposób szczególny generują dodatnie saldo w handlu zagranicznym. Francja posiada jedną z najlepiej rozwiniętych infrastruktur transportowokomunikacyjnych (autostrady, lotniska, szybka kolej TGV) i hotelarsko-gastronomicznych. 8.1. Działalność gospodarcza, formalności i koszty We francuskim systemie prawnym nie ma specjalnej ustawy dotyczącej spółek z kapitałem zagranicznym. Przedsiębiorstwo zagraniczne zamierzające inwestować na terenie Francji ma możliwość wyboru dowolnej formy prawnej w ramach obowiązującego francuskiego prawodawstwa. Nie istnieją ograniczenia dotyczące inwestycji zagranicznych we Francji. Jedynie inwestycje powyżej 1.530.000 euro muszą być notyfikowane Ministrowi Gospodarki, Finansów i Przemysłu. Proces tworzenia oraz zasady działania spółek są uregulowane w Kodeksie Handlowym. Istotnym elementem jest ustanowienie siedziby spółki. Siedziba spółki może znajdować się w miejscu zamieszkania jej prawnego przedstawiciela. Jeśli przepisy lub postanowienia umowne nie stanowią inaczej, nie ma ograniczenia czasowego co do takiej lokalizacji siedziby, w przeciwnym razie czas korzystania z lokalu mieszkalnego jako siedziby spółki wynosi maksymalnie 5 lat. W przypadku przedsiębiorców indywidualnych, ustawa zniosła pojęcie „siedziby przedsiębiorstwa” zastępując je terminem „adres przedsiębiorstwa”. Może on być zgodny z miejscem zamieszkania przedsiębiorcy, bez ograniczenia czasowego. Kolejną czynnością jest sporządzenie i przyjęcie umowy spółki (statutu) oraz jej regulaminu wewnętrznego. Przygotowując statut spółki, który określa m.in. jej formę i nazwę (logo) należy 23 sprawdzić we francuskim Urzędzie Patentowym (INPI) czy wybrana przez wspólników nazwa (logo) nie jest już wykorzystana. Ponadto w statucie należy podać adres siedziby spółki, wysokość kapitału zakładowego, rodzaj i ilość udziałów lub akcji, formę ich wniesienia (gotówka, aport rzeczowy itp.). Statut nie musi być potwierdzony notarialnie, chyba że część kapitału wnoszona jest w aporcie (np. nieruchomość). Dokumenty spółki powinny być sporządzone w języku francuskim lub w polskim. Dokumenty w języku polskim muszą być zaopatrzone w tłumaczenie na francuski, wykonane przez tłumacza przysięgłego zarejestrowanego w sądzie. W skład dokumentacji wchodzi: • • • • • • statut i regulamin wewnętrzny spółki, świadectwo niekaralności Prezesa (członków zarządu), umowa najmu lub kupna lokalu (lokali), zaświadczenie o przelaniu kapitału założycielskiego na konto spółki, informacje dotyczące zarządcy lub prezesa, zaświadczenie o opłaceniu publikacji ogłoszenia o założeniu spółki w Dzienniku Oficjalnym Ogłoszeń Handlowych (BODAC). Wszelkie niezbędne do rejestracji spółki dokumenty składa się w jednym z Centrów Formalności Przedsiębiorstw (CFE) między 30. a 15. dniem przed rozpoczęciem działalności. Administracyjna procedura zgłoszeniowa może zostać dokonana za pomocą internetu. Rejestracja obowiązuje handlowców prowadzących działalność indywidualną i wszystkie spółki handlowe i cywilne, z wyjątkiem spółek cichych. CFE istnieją praktycznie w każdym francuskim departamencie. Są to specjalne oddziały lokalnych izb handlowych, które zajmują się formalnościami rejestracji spółek oraz wszelkich zmian związanych ze statutem lub zarządzaniem. CFE weryfikuje otrzymane przez przedsiębiorę dokumenty i następnie przekazuje je do Rejestru Handlowego i Spółek (Registre du Commerce et des Sociétés) przy Sądzie Handlowym w miejscu właściwym dla siedziby spółki, do urzędu podatkowego (centre des impôts), organów ubezpieczeniowych itp. celem dokonania stosownych operacji i zapisów związanych z rozpoczęciem funkcjonowania spółki. Po załatwieniu formalności związanych z rejestracją i ukazaniu się ogłoszenia w BODAC, Centrum wydaje wyciąg Kbis potwierdzający rejestrację spółki. Wyciąg służy jako dowód istnienia spółki we wszystkich urzędach, bankach i pozwala na praktyczne rozpoczęcie działalności, w tym korzystanie z konta bankowego. Kapitał zakładowy jest wpłacany na konto bankowe spółki, które zostaje uruchomione po rejestracji. W trakcie procedury tworzenia i rejestracji przedsiębiorstwa wnioskodawca wypełnia średnio około dwudziestu różnego rodzaju formularzy. Koszt formalności związanych z utworzeniem spółki wynosi ok. 760 euro, a procedura rejestracji powinna trwać około 8 dni. Wyciągi z rejestru można zamawiać w dowolnej ilości zarówno przez internet: http://www.infogreffe.com, jak bezpośrednio w Rejestrze Handlowym i Spółek, w którym spółka została zarejestrowana. Nowo utworzona firma uzyskuje przyznawany numer identyfikacyjny tzw. SIRET składający się z 14 cyfr zawierający w sobie numer SIREN (identyfikujący przedsiębiorstwo) oraz NIC (identyfikujący lokalizację lub główną siedzibę firmy). 8.2. Formy prawne działalności gospodarczej we Francji 1. Indywidualna działalność gospodarcza jest odpowiednia do działalności o niewielkim ryzyku i ograniczonych inwestycjach. Ten rodzaj działalności jest łatwy do założenia i prosty w zarządzaniu. Minusem tej formy są wysokie składki socjalne oraz system opodatkowania ograniczający możliwości samofinansowania przedsiębiorstwa indywidualnego. Każdy rzemieślnik, handlowiec czy przemysłowiec rozpoczynając prowadzenie działalności zobowiązany jest wnosić składkę na ubezpieczenia społeczne. Składka jest wyliczana na 24 podstawie przychodów firmy. W pierwszych dwóch latach działalności mogą to być roczne stawki ryczałtowe odpowiednio w wysokości 6.258 euro w pierwszym roku działalności i 9.387 euro w drugim roku działalności. Po rozpoczęciu funkcjonowania istnieje możliwość obniżenia składki w oparciu o rzeczywiste przychody uzyskiwane z prowadzonej działalności. Ulgi w opłacie składki mogą uzyskać bezrobotni tworzący przedsiębiorstwo oraz pracownicy najemni chcący utworzyć własną firmę, a także osoby uzyskujące przychody roczne poniżej określonych progów. Działalność gospodarczą można prowadzić indywidualnie, bez konieczności założenia spółki handlowej czy cywilnej. Aby zostać tzw. handlowcem (commerçant) osoby zainteresowane muszą spełniać określone wymogi prawne (pełnoletność, niekaralność), dokonywać we własnym imieniu i na własny rachunek czynności handlowych tytułem działalności zawodowej. Osoby posiadające kwalifikacje do wykonywania wolnego zawodu mogą prowadzić działalność indywidualną i wówczas określa się ich pojęciem pracowników niezależnych (travailleur independant). Wśród wolnych zawodów rozróżnia się: • Zawody reglamentowane, regulowane odrębnymi przepisami prawnymi. Przedstawiciele tych zawodów są często zorganizowani w izby czy zrzeszenia. Do tej grupy należą: lekarze, psycholodzy, weterynarze, zawody para-medyczne, architekci, geodeci, zawody „morskie” (professions de mer), adwokaci i inne zawody związane z wymiarem sprawiedliwości (tzw. professions juridiques), biegli księgowi i rewidenci księgowi, agenci ds. nieruchomości, rzecznicy patentowi, tłumacze konferencyjni (guide-inerprete conferencier national). Innym, np. agentom ubezpieczeniowym przyznano status szczególny. Niemniej, wszyscy praktykujący wolny zawód reglamentowany muszą przestrzegać zasad etyki zawodowej (codes de déontologie) swojej profesji i są poddani kontroli organizacji zawodowych, do których przynależą. Tytuł osób wykonujących wolny zawód reglamentowany chroniony jest przez prawo. Obywatele polscy, chcący wykonywać we Francji jeden z ww. zawodów, muszą uzyskać zgodę właściwej izby i wpis na listę uprawnionych do wykonywania zawodu. Często wydanie takiej zgody poprzedza uznanie dyplomu polskiego za ekwiwalent dyplomu francuskiego, koniecznego do wykonywania danej profesji oraz złożenie egzaminów zawodowych udowadniających kompetencje zawodowe niezbędne do prowadzenia praktyki we Francji. Informacje o procedurze uznawania dyplomów (uznanie „akademickie” i uznanie zawodowe) oraz adresy organizacji zawodowych dokonujących uznania zawodowego dyplomu można znaleźć na stronie http://www.education.gouv.fr/int/refran.htm. • Wolne zawody nie reglamentowane, czyli takie, które grupują wszystkie profesje niezwiązane z działalnością handlową, rzemieślniczą, przemysłową czy też rolniczą i nie podlegające odrębnemu uregulowaniu prawnemu. Do tej grupy należą wszystkie osoby, wykonujące niezależnie praktykę, której przedmiotem są usługi intelektualne, np. tłumacze czy konsultanci. 2. Działalność okresowa („nie osiadła”). Prowadzenie sprzedaży przez jakąkolwiek osobę (fizyczną lub prawną) w ramach działalności „nie osiadłej” (activité non sédentaire), obejmującej działalność, także sezonową na drogach publicznych, w halach, na jarmarkach, bazarach, targowiskach itp., podlega przepisom szczególnym, które obowiązują wszystkich kupców (commerçants). Należy wziąć pod uwagę, że obywatel polski zamierzający prowadzić działalność „nie osiadłą” winien legitymować się stosownymi zaświadczeniami, że posiada zarejestrowane w Polsce przedsiębiorstwo. Osoby pragnące prowadzić działalność „nie osiadłą” muszą także przestrzegać francuskich przepisów dotyczących warunków pobytu 25 i zatrudnienia (pozwolenia na pracę) oraz prowadzenia swej działalności. Przed rozpoczęciem prowadzenia działalności „nie osiadłej” należy złożyć we właściwym lokalnym urzędzie (na obszarze którego działalność ma być prowadzona), oświadczenie (déclaration) celem otrzymania karty lub uprawnienia zezwalającego na wykonywanie działalności. Złożenie takiej deklaracji jest wymagane tylko wtedy, gdy wnioskodawca nie zamieszkuje (lub nie posiada siedziby) w gminie, w której ma być prowadzona działalność. Pamiętać trzeba, że wykonywanie działalności „nie osiadłej” w Paryżu podlega przepisom szczególnym, nieco odmiennym od wyżej przedstawionych. 3. Spółki cywilne, obok spółek handlowych, należą do kategorii spółek posiadających osobowość prawną. Francuskie spółki cywilne posiadają osobowość prawną od momentu rejestracji w Rejestrze Handlowym i Spółek. Status takiej spółki jest regulowany przez przepisy kodeksu cywilnego (artykuł 1832 i następne). Spółka cywilna powstała na mocy aktu (umowy) jednej lub więcej osób ma na celu osiągnięcie zysku przez wspólników. Wspólnicy są odpowiedzialni solidarnie i całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki. Forma spółki cywilnej jest wykorzystywana głównie do prowadzenia działalności w zakresie handlu nieruchomościami, produkcji rolnej lub jest zakładana przez osoby uprawiające wolne zawody. 4. Spółka handlowa to drugi rodzaj spółki, obok spółki cywilnej, należący do kategorii spółek posiadających osobowość prawną. Ten rodzaj działalności regulowany jest francuskim Kodeksem Handlowym. Spółka handlowa zostaje powołana w wyniku zawarcia umowy spółki (statut spółki) przez wspólników. Umowa musi mieć formę pisemną, ale nie we wszystkich przypadkach musi w sporządzaniu umowy uczestniczyć notariusz. Do spółek handlowych zaliczane są: a. Spółka jawna (société en nom collectif – SNC). W tej spółce wszyscy wspólnicy muszą być handlowcami (commerçant). Każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. W spółce jawnej każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Wierzyciel może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Przeważnie są to spółki rodzinne, lecz ta forma prawna jest także wykorzystywana przez zagranicznych inwestorów i przedsiębiorców, ze względu na korzystny system podatkowy. Spółka nie wymaga określenia minimalnego kapitału. b. Spółka komandytowa zwykła (société en commandite simple – SCS). W spółce francuskiej występują dwa rodzaje wspólników: komplementariusze (les associés commandités) zarządzający spółką, reprezentujący ją i odpowiadający za jej zobowiązania całym majątkiem oraz komandytariusze (les associés commanditaires), których odpowiedzialność za długi spółki jest ograniczona do wysokości sumy komandytowej. Komandytariusze nie pełnią żadnych funkcji w zarządzie spółki, ale mają prawo do kontroli jej działalności. c. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (société à responsabilité limitée – SARL). Forma ta, zbliżona do polskiej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jest najbardziej rozpowszechnioną formą prowadzenia działalności gospodarczej we Francji. Spółka ta posiada od 2 do 50 wspólników. Może także występować pod formą spółki jednoosobowej (EURL – entreprise unipersonnelle à responsabilité limitée), gdzie jedynym wspólnikiem jest osoba fizyczna lub prawna. Od 6 sierpnia 2003 wysokość kapitału zakładowego określa statut spółki, a ustawodawca nie narzuca minimum. SARL/EURL może wystąpić w dwóch odmianach. SARL/EURL o kapitale zakładowym stałym (à capital fixé) albo SARL/EURL o kapitale zmiennym 26 (à capital variable). Wspólnicy spółki ponoszą odpowiedzialność za długi spółki do wysokości wniesionych wkładów (udziałów), czyli jest to tzw. odpowiedzialność ograniczona. Udziały mogą być swobodnie przekazywane w drodze dziedziczenia czy w przypadku likwidacji wspólności majątkowej między małżonkami oraz wstępnymi i zstępnymi. Zbycie udziałów osobom trzecim, obcym wobec spółki wymaga zgody większości wspólników, reprezentujących co najmniej 3/4 udziałów w kapitale zakładowym. Udziały są swobodnie zbywane między wspólnikami spółki. Spółka jest zarządzana przez jednego lub kilku dyrektorów (gérant), którzy nie muszą być wspólnikami. Dyrektor reprezentuje spółkę wobec osób trzecich. Dyrektor, który nie jest udziałowcem lub posiada mniej niż 50% udziałów jest uważany za pracownika spółki i opłaca składki społeczne, jak każda osoba wykonująca wolny zawód. Przyjęcie bilansu rocznego jest zatwierdzane przez zgromadzenie wspólników w ciągu 6 miesięcy od zakończenia roku obrachunkowego. d. Spółka akcyjna (société anonyme – SA) to jedyna forma spółki, która może być notowana na giełdzie. Forma ta jest używana przez duże przedsiębiorstwa. Spółka akcyjna wymaga minimum 7 akcjonariuszy, którzy mogą być obcokrajowcami. Tylko spółki notowane na giełdzie mogą wydawać akcje na okaziciela. Kapitał zakładowy spółek akcyjnych wynosi minimalnie 37.000 euro, a w przypadku spółki notowanej na giełdzie – 225.000 euro, z tym, że co najmniej połowa kapitału zakładowego musi być pokryta w momencie rejestracji, reszta w ciągu 5 lat. Wejście na giełdę wymaga zezwolenia Komisji Transakcji Giełdowych (COB). Spółka akcyjna ma obowiązek wyznaczyć jednego lub, w niektórych przypadkach, dwóch niezależnych rewidentów księgowych do sprawdzenia rocznych rachunków. Rewident ma zaś obowiązek zgłaszania wszelkich nieścisłości lub przestępstw finansowych do prokuratora. Tak jak w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, uchwały zwykłego zgromadzenia akcjonariuszy zapadają większością głosów, chyba że statut spółki stanowi inaczej. Uchwały zgromadzenia nadzwyczajnego wymagają większości 2/3 głosów. 5. Spółka cicha (société en participation) należy do kategorii spółek nieposiadających osobowości prawnej. Taka spółka, zakładana zazwyczaj przez grupy profesjonalistów (lekarzy, pielęgniarki, akuszerki, itp.) podlega zarejestrowaniu i działa na podstawie umowy wspólników, która jest nieznana osobom trzecim. Wspólnicy ponoszą odpowiedzialność solidarną, całym swoim majątkiem, za długi spółki. Spółka cicha nie wymaga skomplikowanych formalności i posiada prostą, mało kosztowną strukturę. Jest dobrą formą prawną dla prowadzenia działalności krótkookresowej lub do realizowania określonych zadań na rzecz wspólników. 6. Zgrupowanie w interesie ekonomicznym (Groupement d'intérêt économique) pozwala przedsiębiorstwom grupować się we wspólnej strukturze, przy zachowaniu przez członków pełnej niezależności. Zgrupowanie charakteryzuje się następującymi cechami: • musi działać jako przedłużenie (rozszerzenie, uzupełnienie) działalności gospodarczej swoich członków, • celem jest ułatwianie rozwoju działalności gospodarczej jego członków i poprawa ich wyników ekonomicznych, • nie ma obowiązku przynoszenia zysku, • posiada pełną osobowość prawną, • może być utworzone bez kapitału zakładowego, • członkowie zgrupowania są odpowiedzialni bez ograniczeń i solidarnie za długi tego zgrupowania, • organizacja i funkcjonowanie zgrupowania są bardzo elastyczne, a ustawa daje dużą swobodę jej członkom. 27 7. Przedstawicielstwo. Przedsiębiorstwa zagraniczne nie są zobowiązane do posiadania przedstawicielstwa jako zarejestrowanej struktury organizacyjnej. Działalność bez rejestracji jest możliwa, gdy firma zagraniczna wynajmie lokal do prowadzenia działalności i otworzy rachunek bankowy. Natomiast, gdy przedsiębiorstwo zagraniczne posiada lokale tytułem własności lub najmu handlowego i zatrudnia więcej niż jedną osobę we Francji, musi utworzyć strukturę przedstawicielstwa tj.: biuro łączności (bureau de liaison), albo oddział (succursale).Więcej informacji dotyczących tworzenia przez przedsiębiorców zagranicznych przedstawicielstwa we Francji można uzyskać na stronie internetowej http://www.afii.fr. 8. Filia (filiale) przedsiębiorstwa zagranicznego jest nową osobą prawną, utworzoną wg przepisów prawa francuskiego, do której spółka matka wnosi co najmniej 50% kapitału. We Francji filie spółek zagranicznych przybierają najczęściej postać spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (SARL), spółki jednoosobowej z ograniczoną odpowiedzialnością (EURL) lub spółki akcyjnej (SA)także o prostej i mało kosztownej strukturze. Wzajemne relacje między spółką-matką a filią ustala podpisana przez obie strony umowa. 8.3. Podatek dochodowy od osób prawnych (impôt sur les sociétés) Do rozliczenia podatku dochodowego od osób prawnych służy deklaracja „2065”. Podatek wyliczany jest na podstawie przychodów roku poprzedniego, opłacany jest zwykle w czterech ratach – do 15 marca, 15 czerwca, 15 września 15 grudnia. Regulacje na temat tego podatku zawiera Generalny Kodeks Podatkowy (CGI). Ogólna stawka podatku od dochodu spółek jest ustalona w wysokości 33,33%. 8.4. Podatek od towarów i usług (TVA) We Francji stawki podatku VAT na rok 2004 są następujące: • • • stawka podstawowa 19,6% stawka zredukowana 5,5%, która obowiązuje na niektóre produkty żywnościowe (oprócz alkoholi), produkty potrzebne dla rolnictwa, materiały budowlane, prace remontowe i budowlane w zakresie budownictwa mieszkaniowego i mieszkań socjalnych, sprzedaż nieruchomości spółdzielczych, prowadzenie ośrodków opieki nad osobami niepełnosprawnymi, etc. stawka specjalna 2,1% którą objęte są niektóre lekarstwa, niektóre publikacje prasowe, książki, prasa, niektóre produkty związane z działalnością teatralną. Deklaracje VAT należy składać co miesiąc, a gdy roczny VAT nie przekracza 1 830 euro, deklaracje składa się co trzy miesiące. Deklaracja dotyczy sprzedaży wszelkich towarów i świadczenia usług w ciągu ostatniego miesiąca (lub trzech miesięcy). Podatek jest płatny przekazem bankowym w momencie składania deklaracji. W spółkach, których obroty wynoszą powyżej 15 000 000 euro, podatek opłaca się za pośrednictwem przekazu elektronicznego. Nadpłacona kwota podatku VAT może być może być zaliczona na poczet należnych podatków płatnych w następnych miesiącach po miesiącu, w trakcie którego nastąpiła nadpłata. Dokładne informacje o stawkach podatku VAT na poszczególne grupy produktów i usług można uzyskać na stronie internetowej francuskiego Ministerstwa Finansów http://www.minefi.gouv.fr. 8.5. Ważne adresy • Wydział Ekonomiczno – Handlowy Ambasady Polskiej w Paryżu: www.weh.ambassade.pologne.net (strona dostępna w języku polskim) • Ambasada RP w Paryżu: www.ambassade.pologne.net (strona w języku francuskim) 28 86, rue de la Faisanderie 75116 Paris • Krajowy Rejestr Spółek Handlowych (Registre du Commerce et des Sociétés): www.euridile.inpi.fr 29 9. Grecja PKB (mld USD) Grecja dynamika PKB (%) 213,6 PKB per capita (USD) 4,7 20000 inwestycje (% PKB) inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 25,5 3,6 9,4 Grecja znana jest w gospodarce światowej z doskonale rozwiniętego przemysłu stoczniowego i włókienniczego, a także z produkcji jednych z najlepszych gatunków tytoniu. Grecja jest jedną z potęg światowego rybołówstwa i żeglugi morskiej. Zarówno w sektorze przemysłowym jak i w rolnictwie zatrudnienie znajduje po 25% populacji, natomiast połowa mieszkańców zajmuje się usługami. Głównymi partnerami handlowymi są Niemcy, Włochy i Francja. Grecja to kraj, który ma dużo do zaoferowania zagranicznym przedsiębiorcom. Warto zwrócić uwagę na różnego rodzaju zachęty inwestycyjne, takie jak, np. granty gotówkowe na pokrycie części wydatków inwestycyjnych lub biznes planu, czy też subsydiowanie oprocentowania kredytów długo i średnio terminowych. 9.1. Zakładanie działalności gospodarczej Przed rozpoczęciem prowadzenia działalności gospodarczej na terenie Grecji cudzoziemcy zobowiązani są do otrzymania od właściwych władz stosownego zezwolenia. Zakres działalności gospodarczej jest dowolny. Wyjątek stanowią obszary uznane za ważne pod względem publicznym, w których wymagane jest posiadanie koncesji bądź licencji, oraz prowadzenie działalności w określonych zawodach, do której konieczne jest specjalne zezwolenie. Otrzymanie koncesji lub licencji wymagane jest do prowadzenia działalności gospodarczej w następujących dziedzinach: a) b) c) d) e) f) eksploatacja złóż publicznych, telekomunikacja, poczta, zarządzanie portami, obrót bronią, prowadzenie punktów gier losowych i in. 9.2. Formy prawne działalności gospodarczej Prowadzenie działalności gospodarczej możliwe jest na zasadach działalności niezależnej, czyli samozatrudnienia, jak również poprzez założenie i prowadzenie przedsiębiorstwa zatrudniającego pracowników. Otwierając na terenie Grecji przedsiębiorstwo, należy pamiętać jednak o ograniczeniach swobody przepływu pracowników. Polscy pracownicy mogą być zatrudniani bez ograniczeń głównie jako tzw. personel kluczowy, czyli kadra zarządzająca firmą: a) b) c) d) personel kierowniczy - dyrektorzy, kierownicy działów lub sekcji; personel pełniący funkcje nadzorcze i kontrolne; osoby uprawnione do podejmowania decyzji kadrowych; osoby z rzadko spotykanymi, wysokimi, specjalistycznymi kwalifikacjami. Pamiętać należy, że od wszystkich cudzoziemców, którzy chcą prowadzić działalność na terenie Grecji, władze greckie wymagają przestawienia dokumentu, potwierdzającego zakupienie (umowa 30 kupna) lub wynajęcie (umowa najmu) nieruchomości, w której planowana działalność będzie prowadzona. Przedsiębiorca ma do wyboru następujące formy działalności: 1. Samozatrudnienie (spółka osobowa) – do założenia tego rodzaju działalności wymagane jest zarejestrowanie firmy we właściwym miejscowo Urzędzie Podatkowym (D.O.Y. – Wydział Rejestrów), zarejestrowanie działalności w odpowiedniej izbie samorządu gospodarczego oraz zatwierdzenie ksiąg i danych w Urzędzie Podatkowym. Ponadto wymagana jest następująca dokumentacja: • dokumentacja dotycząca nieruchomości, w której planowana działalność będzie prowadzona (np. umowa najmu), • zaświadczenie o rejestracji przedsiębiorcy w kasie ubezpieczeniowej (T.E.V.E., T.A.E. lub innej; przynależność do kasy ubezpieczeniowej zależy od przedmiotu działalności), • zaświadczenie o stanie zobowiązań ubezpieczeniowych, • zaświadczenie o przynależności do odpowiedniej Izby, • zaświadczenie o prawie do używania danej nazwy, • podanie złożone w Rejestrze Izby, • fotokopia poświadczenia rozpoczęcia prowadzenia działalności wydana przez właściwy miejscowo Urząd Podatkowy, • fotokopia dowodu osobistego lub paszportu, • znaczek skarbowy, którego wartość uzależniona jest od wielkości rejonu lub miasta w którym działalność będzie prowadzona. 2. Handel obnośny. Tę formę wymieniamy oddzielnie, ponieważ jest specyficzną formą niezależnej działalności gospodarczej. Do zajmowania się handlem obnośnym konieczne jest posiadanie zezwolenia od władz regionalnych z miejsca, w którym dana osoba mieszkała przez ostatnie 2 lata. Wolno prowadzić handel obnośny tylko na obszarze danego regionu (z wyjątkiem towarów pozyskiwanych z morza, np. ryb, lub produktów rolniczych; sprzedaż tych produktów może odbywać się na terenie całej Grecji). W przypadku, gdy handel ograniczony jest do stałego miejsca sprzedaży (np. stragan), należy posiadać zezwolenie od władz miejscowości, w której taka działalność ma być prowadzona. Także rodzaj sprzedawanego towaru wymaga zgromadzenia dodatkowej dokumentacji którą wydają np. służby sanitarne w przypadku żywności. Handel obnośny alkoholem nie jest dozwolony. 3. Spółka akcyjna. Do założenia spółki akcyjnej niezbędny jest udział co najmniej dwóch założycieli, którymi mogą być osoby fizyczne lub prawne. Minimalny kapitał zakładowy wymagany przy zakładaniu takiej spółki wynosi (od 1 stycznia 2002 roku) 60 000 euro. Kapitał dzielony jest na udziały imienne lub anonimowe. Kapitał w gotówce składany jest na rachunek bankowy, wkład rzeczowy podlega obowiązkowej wycenie przez komisję działającą przy Ministerstwie Rozwoju. W celu założenia spółki akcyjnej należy: a) sporządzić statut spółki w formie aktu notarialnego, b) złożyć statut we właściwym miejscowo urzędzie regionalnym, c) zarejestrować statut w Rejestrze Sądowym Spółek Akcyjnych, d) opublikować statut wraz z ogłoszeniem o założeniu firmy w Gazecie Rządowej. Akcje niektórych spółek akcyjnych (np. instytucji oświatowych, firm zajmujących się handlem nieruchomościami, firm telewizyjnych i radiowych, lotnisk, banków, firm ubezpieczeniowych, wyższej użyteczności itp) muszą być imienne. 4. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. W celu założenia tego rodzaju spółki należy sporządzić statut w formie aktu notarialnego, zarejestrować statut we właściwym miejscowo Rejestrze Sądowym Spółek oraz opublikować w Gazecie Rządowej ogłoszenie o zarejestrowaniu firmy. Minimalny kapitał zakładowy wnosi (od 1 stycznia 2002 roku) 18 000 euro. Kapitał 31 dzielony jest na wkłady imienne, które muszą być złożone w całości w trakcie zakładania firmy. Przynajmniej 50% kapitału musi być złożone w gotówce. 5. Oddział firmy zagranicznej w Grecji może zostać otworzony po tym, jak złożony zostanie wniosek do Sekretariatu Generalnego ds. Handlu i Ochrony Konsumenta oraz wniosek do władz lokalnych. Po zarejestrowaniu oddział firmy zagranicznej traktowany jest jak spółka grecka pod każdym względem – prawa podatkowego, cywilnego, handlowego, rachunkowości, obowiązku przynależności od izby gospodarczej itp. 9.3. Podatek dochodowy od przedsiębiorstw Firmy greckie płacą podatek od zysku przed podziałem. Oddziały firm zagranicznych są opodatkowane od ich zagregowanych zysków bez względu na to, czy dokonywały transferów swoich zysków do firm macierzystych. Podatek dochodowy od przedsiębiorstw oraz spółek akcyjnych notowanych na koniec roku kalendarzowego na giełdzie wynosi 35%. Od dochodów oddziałów firm zagranicznych, greckich spółek akcyjnych nienotowanych na Giełdzie Ateńskiej na koniec roku kalendarzowego oraz banków greckich naliczany jest podatek w wysokości 37,5 %. Jeśli cała kwota podatku jest płacona jednorazowo, płatnik otrzymuje rabat w wysokości 2,5% kwoty podatku. Jeśli firma zyskuje dochód z nieruchomości, dochód brutto z tego tytułu podlega dodatkowemu podatkowi w wysokości 3 %, jednakże w kwocie nie wyższej od podatku dochodowego. Polska i Grecja zawarły umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania, którą stosuje się odpowiednio do oddziałów firm polskich w Grecji. 9.4. Podatek od towarów i usług Podatek VAT na towary i usługi został wprowadzony w Grecji w 1987 roku. Podstawowa stopa VAT wynosi 18 %. Oprócz tego, stosowane są dwie obniżone stawki podatku VAT: • • stawka VAT 4% na gazety, czasopisma, książki i bilety do teatru; stawka VAT 8% dla towarów i usług uważanych za niezbędne, takich jak świeże produkty żywnościowe, lekarstwa, prąd elektryczny, usługi transportowe i niektóre usługi profesjonalne. Powyższe stawki VAT podlegają redukcji o 30% jeśli towary lub usługi są dostarczane podatnikom na wyspach Dodekanezu i innych Wyspach Egejskich. 9.5. Ważne adresy • Wydział Ekonomiczno – Handlowy Ambasady RP w Grecji: www.wehateny.gr • Hellenic Centre for Investment (ELKE): www.elke.gr (strona w języku angielskim, niemieckim i greckim) Mitropoleos 3 10 557 Athens 32 tel. + 30 210 335 5700 33 10. Hiszpania PKB (mld USD) Hiszpania 885,5 dynamika PKB (%) 2,4 PKB per capita (USD) inwestycje (% PKB) 22000 25,6 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 3 11,3 Podstawową gałęzią hiszpańskiej gospodarki jest rolnictwo oraz rybołówstwo. W Hiszpanii jest też wysoko rozwinięty przemysł spożywczo-rolny. Rozwinięty jest również przemysł włókienniczy, skórzano-obuwniczy, odzieżowy. Bardzo istotną gałęzią gospodarki jest turystyka. Zatrudnienie w przemyśle znajduje około 30% Hiszpanów, natomiast w rolnictwie zaledwie 3,5% Hiszpania to jeden z najważniejszych partnerów gospodarczych Polski. Oba kraje są do siebie bardzo podobne: mają podobną wielkość, liczbę ludności i podobne problemy gospodarcze związane z akcesją do Unii Europejskiej. To sprawia, że mimo dużej odległości dzielącej oba państwa, wiele firm polskich działa na rynku hiszpańskim. 10.1. Zakładanie działalności gospodarczej, dokumenty i koszty Hiszpańskie przepisy dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej są zbliżone do polskich. Podobne są też procedury związane z wydawaniem pozwoleń, rejestracją i zgłoszeniami. Rozpoczęcie działalności gospodarczej, z wyjątkiem działalności w zakresie m.in. radia, telewizji, przemysłu zbrojeniowego, i transportu, nie wymaga pozwolenia. Osoby zakładające spółkę (w jakiejkolwiek postaci) muszą przede wszystkim uzyskać z Centralnego Rejestru Handlowego zaświadczenie imienne spółki (Cetificacion Negativa del Nombre). Koszt takiego zaświadczenia wynosi około 10 euro. Zaświadczenie to potwierdza, że w Hiszpanii nie istnieje inna firma o tej samej nazwie. Żeby uniknąć wielokrotnego składania wniosków, zaleca się przedsiębiorcom, aby proponowali co najmniej trzy nazwy przyszłej spółki. Następnie spółka musi ustalić swoją siedzibę, otworzyć konto w banku, przelać na to konto kapitał założycielski oraz sporządzić umowę założenia spółki. Założyciele spółki zobowiązani są zgłosić spółkę do Rejestru Handlowego, za co należy uiścić opłatę w wysokości około 150 euro. Honoraria Rejestru Handlowego ustalone są w odnośnych przepisach. Należy do nich doliczyć 85 euro opłaty za obowiązkowe ogłoszenie w Monitorze Rejestru Handlowego, czyli BORME (Boletín Oficial del Registro Mercantil). Spółkę zagraniczną należy zgłosić do Rejestru Inwestycji Zagranicznych. W urzędzie skarbowym (Agencia Tributaria) należy zapłacić podatek (Impuesto sobre Operaciones Societarias) w wysokości 1% kapitału spółki. Urząd skarbowy nadaje spółce numer NIF (Numero de Identificacion Fiscal), hiszpański odpowiednik naszego NIP. Numer NIF wydawany jest nieodpłatnie. Do rozpoczęcia działalności potrzebne jest także pozwolenie urzędu miasta (Licencia Municipal de Apertura), potwierdzające, że prowadzona działalność jest zgodna z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego miasta lub gminy. Jeśli spółka kupi nieruchomość lub ustanowi na niej hipotekę, musi o tym powiadomić Rejestr Nieruchomości (Registro de la Propiedad Inmobiliaria). Jeśli będzie się zajmowała działalnością przemysłową, to powiadamia o tym Rejestr Przemysłowy (Registro Industrial). Prawnicy doradzają też, by zastrzec nazwę, logo i inne znaki firmy w miejscowym urzędzie patentowym. 34 W Tesoreria General de la Seuridad Social, czyli w Instytucie Poboru Składek i Ewidencji Ubezpieczonych, odpowiedniku naszego ZUS, należy złożyć wniosek o nadanie spółce numeru identyfikacji ubezpieczeniowej. Dla osób prowadzących działalność gospodarczą na własny rachunek przewidziany jest specjalny tryb ubezpieczenia (Regimen Especial de Autonomos). Do ubezpieczenia należy także zgłosić zatrudnionych przez spółkę pracowników. Należy zrobić to w dniu podpisania z pracownikiem umowy o pracę. W Tesoreria General de la Seuridad Social trzeb także założyć i zarejestrować księgę wizyt (Libro de Visita), która w każdej chwili może być skontrolowana przez inspektorów zakładu ubezpieczeń społecznych. Za nieprzestrzeganie tych przepisów grozi kara grzywny. W Hiszpanii każda firma musi też wstąpić do jednej spośród kilkudziesięciu działających w tym kraju izb gospodarczych. Do kosztów założenia spółki należy również doliczyć honorarium notariusza za sporządzenie umowy spółki (Escritura de Constitucion). Jest ono obliczane według przepisów o opłatach notarialnych i wynosi około 100 euro w przypadku spółek o kapitale założycielskim wynoszącym 6 000 euro i 150 ero dla spółek o kapitale od 6 000 do 18 000 euro. Jeśli doliczymy do tego opłaty za różnego rodzaju odpisy, zaświadczenia itp., koszty notarialne założenia spółki z o.o. o kapitale 18 000 euro nie powinny przekroczyć 350 euro. Należy również doliczyć 150 euro na opłacenie tłumaczeń dokumentów z języka polskiego na hiszpański. Dlatego też, chociaż minimalny kapitał wymagany do założenia spółki z o.o. wynosi 3.006 €, zaleca się założenie spółki z kapitałem pozwalającym na pokrycie kosztów założenia i kosztów funkcjonowania spółki przez co najmniej sześć miesięcy, co jest możliwe przy kapitale wynoszącym 18 000 euro. Łączne wydatki związane z powołaniem i rejestracją najczęściej spotykanej w Hiszpanii formy działalności gospodarczej, czyli spółki z o.o., z kapitałem założycielskim w wysokości 18 000 euro nie powinny przekroczyć 1 000 euro. 10.2. Formy prawne działalności gospodarczej 1. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą mają do wyboru 3 formy: a) samodzielne prowadzenie działalności gospodarczej, odpowiednik polskiego samozatrudnienia; zgłoszenie samozatrudnienia jest jednorazowe i obowiązkowe; należy dokonać go w pierwszym dniu miesiąca kalendarzowego rozpoczęcia działalności; b) spółkę cywilną; c) spółkę jawną. Wspólną cechą wszystkich trzech form jest to, że nie ma obowiązku wniesienia minimalnego kapitału początkowego, a wspólnicy odprowadzają podatek dochodowy od osób fizycznych I.R.P.F. (Impuesto Rendimiento Personas Físicas). Największym ryzykiem związanym z prowadzeniem tego rodzaju działalności jest to, że właściciel lub właściciele odpowiadają za zobowiązania całym swoim majątkiem. 2. Najpopularniejszą formą działalności gospodarczej w Hiszpanii jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Sociedad Limitada - S.L.). Spółka z o.o. może być powołana przez jedną lub kilka osób fizycznych lub prawnych. Minimalny kapitał założycielski wynosi 3 006 euro, dzieli się na udziały o jednakowej wartości i może być wniesiony tylko w gotówce. Spółka odprowadza podatek dochodowy od osób prawnych (Impuesto sobre Sociedades), a odpowiedzialność wspólników ogranicza się do wysokości wniesionego kapitału. Ze względu na elastyczność, stosunkowo małe koszty i formalności, a także możliwość zmiany na inny typ 35 spółki, ta forma działalności jest najkorzystniejsza dla małych i średnich przedsiębiorstw. Spółka z o.o. może być kierowana przez jedną osobę lub przez liczący od 3 do 12 osób zarząd, powoływany i odwoływany na podstawie uchwały wspólników spośród wspólników lub spoza ich grona. W spółce z o.o. brak jest organu kontrolnego, jakim według polskiego prawa jest rada nadzorcza. Funkcje rady nadzorczej pełni zgromadzenie ogólne wspólników. Oprócz członków zarządu w spółce może być zatrudniony dyrektor (lub kilku dyrektorów) mający pełnomocnictwa zarządu do reprezentowania jej wobec osób trzecich. 3. Spółka akcyjna (Sociedad Anónima - S.A) może zostać powołana przez co najmniej trzech akcjonariuszy, którymi mogą być zarówno osoby fizyczne jak i osoby prawne. Minimalny kapitał założycielski wynosi 60 102 euro, z czego co najmniej 25% musi zostać uiszczone w gotówce. Pozostała część może być wniesiona w postaci aportu rzeczowego. 4. Spółki wieloosobowe z nieograniczoną odpowiedzialnością (Sociedades Colectivas). 5. Spółki komandytowe (Sociedades Comanditarias), zwykłe lub akcyjne. 6. Spółka pracownicza (Sociedad Laboral), akcyjna lub z ograniczoną odpowiedzialnością, charakteryzująca się tym, że ponad 50% kapitału należy do jej pracowników zatrudnionych na czas nieokreślony. 7. Spółdzielnia (Sociedad Cooperativa) jest jednym z rodzajów spółki handlowej specjalnej i w związku z tym podlega specjalnym przepisom podatkowym dotyczącym podatku dochodowego od osób prawnych. 8. Spółka gwarancji wzajemnej (Sociedad de Garantía Recíproca) z kapitałem minimalnym wynoszącym 1 803 037 euro, mająca co najmniej 150 wspólników. 9. Spółki ryzyka kapitałowego – (Sociedades de Capial – Riesgo) o kapitale minimalnym w wysokości 1 202 025 euro. 10. Grupy zysku ekonomicznego – (Agrupaciones de Interés Económico) bez minimum kapitałowego. 11. Spółki inwestycyjne – (Sociedades de Inversión Mobiliaria) z kapitałem minimalnym w wysokości 1 202 025 euro. Do założenia takiej spółki wymagane jest zezwolenie administracyjne oraz przedłożenie i zatwierdzenie projektu statutu spółki, a także dokonanie wpisu do odpowiednich rejestrów. 12. Filia spółki polskiej może zostać otwarta po dokonaniu wpisu w odpowiednim Rejestrze Handlowym. Aby to zrobić, należy przedstawić dokumenty, przetłumaczone na hiszpański i zalegalizowane, potwierdzające istnienie spółki polskiej, jej aktualny statut, skład zarządu i umowę o założeniu filii. Po zarejestrowaniu filii, należy rozpocząć prowadzenie księgowości (z uwagi na to, że filia będzie prowadziła stałą działalność na terenie Hiszpanii) oraz składanie deklaracji podatkowych. Filie polskich firm muszą również składać corocznie swoje rozliczenia w Rejestrze Handlowym bez obowiązku tłumaczenia ich na język hiszpański. Filie nie posiadają osobowości prawnej i działają zawsze jako oddziały firmy macierzystej. Dyrektor filii występuje jako pełnomocnik firmy polskiej a nie jako reprezentant filii. W kwestiach związanych z budową lub przebudową lokalu czy też budynku filii, oraz w kwestiach podatkowych i ubezpieczeniowych filia podlega prawu hiszpańskiemu. 10.3. Podatek dochodowy od osób prawnych 36 Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nakłada obowiązek podatkowy na podmioty utworzone zgodnie z prawem hiszpańskim oraz na firmy, których siedziba lub zarząd znajdują się na terenie Hiszpanii. Stawka podatku wynosi 35%. Jeśli jednak wysokość zysku przedsiębiorstwa nie przekracza 90 152 euro, podatek zostaje obniżony do 30%. 10.4. Podatek od towarów i usług W Hiszpanii obowiązują trzy stawki VAT: 16%, 7% i 4%. 1. Stawka podstawowa w wysokości 16% obciąża wszystkie rodzaje dostaw towarów i usług. 2. Stawką 7% objęte są dostawy, zakupy wewnątrz Unii oraz import produktów spożywczych, wody, materiałów dla rolnictwa, lekarstw i materiałów sanitarnych, mieszkania, domy i garaże, motorowery, kwiaty cięte i żywe rośliny. Ta sama stawka obowiązuje niektóre usługi: przewóz pasażerów, hotele i restauracje, rolnictwo, leśnictwo i hodowlę bydła, działalność artystyczną, sprzątanie miast, imprezy kulturalne i rozrywkowe, radio i telewizję, pomoc socjalną, świadczenia medyczne, imprezy sportowe, targi i wystawy handlowe, usługi pogrzebowe. 3. Stawka VAT 4% obowiązuje na następujące produkty: podstawowe artykuły spożywcze, książki, czasopisma i gazety, materiały szkolne, niektóre lekarstwa, mieszkania o cenach kontrolowanych przez państwo, protezy i pojazdy dla osób niepełnosprawnych, naprawa i przystosowanie pojazdów dla osób niepełnosprawnych. Podatek VAT rozliczany jest kwartalnie. Do urzędu skarbowego wpłacana jest różnica między podatkiem VAT pobranym od klientów i VAT zapłaconym dostawcom. Gdy różnica ta jest ujemna, odlicza się ją od następnych dodatnich kwot do zapłacenia przez podatnika. Raz w roku przedstawia się podsumowanie roczne. 10. 5. Ważne adresy • Ambasada RP w Hiszpanii: www.embajada-polonia.org (również w języku polskim) • Instytut do Spraw Handlu Zagranicznego (Instituio Espanol de Comercio Exterior): www.portal.icex.es Paseo de la Castellana 14-16 28046 Madrid tel.+ 34 91 349 61 00 • Ministerstwo Gospodarki: www.mineco.es • Ministerstwo Finansów: www.minhac.es • Ministerstwo Rozwoju: www.mfom.es • Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych: www.mtas.es 37 11. Holandia PKB (mld USD) Holandia 461,4 dynamika PKB (%) -0,7 PKB per capita (USD) 28600 inwestycje (% PKB) 20,1 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 2,1 5,3 Holandia jest krajem dobrze i wszechstronnie rozwiniętym gospodarczo. Swoje znaczenie we współczesnym państwie zachowały dziedziny mające wielowiekową tradycję: handel i transport morski oraz rybołówstwo. Obecnie przemysł przetwórczy wytwarza 32% produktu krajowego brutto. Takie branże jak: stoczniowa, lotnicza (Fokker), samochodowa nabierają coraz większego znaczenia. Ważną role w gospodarce narodowej Holandii odgrywa rolnictwo, mimo, że dostarcza jedynie 4% PKB. Produkty pochodzenia rolnego dostarczają, bowiem 20% wpływów z eksportu. Ze względu na mocno ograniczony areał ziem możliwych do wykorzystania rolniczego zaznacza się tendencja do ograniczania produkcji zbóż na rzecz bardziej dochodowego ogrodnictwa i hodowli kwiatów. Owoce, warzywa, kwiaty cięte i doniczkowe, cebulki kwiatowe produkuje się głównie z myślą o eksporcie. Gospodarka holenderska należy do najbardziej rozwiniętych w Unii Europejskiej. Holandia zajmuje szóste miejsce na światowej liście eksporterów (trzecie miejsce wśród eksporterów produktów rolnych) i jest szóstym co do wielkości inwestorem na świecie. Niderlandzki PKB zajmuje w światowych rankingach pozycję 14. Grupa osób zawodowo czynnych w tym kraju składa się z 6,8 miliona osób, z czego ponad 64% pracuje w sektorze usług, pozostali zaś w przemyśle, sektorze rolnym oraz w administracji. PKB na głowę wynosi aktualnie ok. 22.550 euro. Bezrobocie wynosi około 3,75%. 11.1. Zakładanie działalności gospodarczej Działalność gospodarczą należy głosić w ogólnodostępnym rejestrze handlowym prowadzonym przez regionalną Izbą Przemysłowo-Handlową. Z tego obowiązku zwolnieni są przedsiębiorcy działający w sektorze rolnictwa i rybołówstwa, przedstawiciele wolnych zawodów, przedsiębiorcy działający w sferze użyteczności publicznej oraz handlowcy-akwizytorzy. Do zarejestrowania działalności gospodarczej wymaga się są odpowiednich formularzy, dostępnych w odpowiedniej Izbie Przemysłowo-Handlowej. Przy zgłaszaniu działalności gospodarczej wymagany jest dokument tożsamości osoby zgłaszającej oraz oryginały dokumentów, np. umowa najmu lokalu dla oznaczenia siedziby firmy. Po dokonaniu czynności rejestracyjnych przedsiębiorca otrzymuje ośmiocyfrowy numer rejestracyjny, który jest potrzebny do identyfikacji firmy. Czynności rejestracyjnych należy dokonać na tydzień przed planowaną datą rozpoczęcia działalności gospodarczej. W rejestrze powinny widnieć następujące informacje: • • • • • • • nazwa firmy; siedziba; forma prawna; opis działalności; nazwiska i adresy właścicieli, zarządzających, członków rady nadzorczej i wspólników; wysokość kapitału zainwestowanego w firmę; liczba zatrudnionych osób. W przypadku, gdy przedsiębiorca planuje wybudowanie zakładu produkcyjnego lub usługowego wymaga się pozwolenia na budowę a także pozwolenia dotyczącego gospodarczego wykorzystania środowiska. Planując prace budowlane przedsiębiorca powinien wpierw uzyskać pozwolenie dotyczące środowiska, a dopiero później starać się o pozwolenie budowlane. 38 Ustawa o zakładaniu przedsiębiorstw nie wymaga fachowej wiedzy na temat prowadzenia działalności gospodarczej. Ustawodawca przyjął założenie, że osoba podejmująca działalność gospodarczą taką wiedzę posiada lub jest w stanie ją posiąść. Brak doświadczenia i wiedzy może natomiast stanowić problem w przypadku starania się o uzyskanie kredytu. Powyższe zapisy nie dotyczą zawodów: piekarza, rzeźnika oraz elektryków, gdzie poza posiadaniem świadectwa zawodowego wymaga się dyplomu przedsiębiorcy. Dyplom wiedzy o przedsiębiorczości wymagany jest w przypadku działalności w zakresie: • produktów żywnościowych; • sektora budownictwa; • instalacji; • motoryzacji. 11.2. Formy prawne działalności 1. Firma jednoosobowa (eenmanszaak, eenmansbedrijf) pozbawiona jest osobowości prawnej. Przedsiębiorca jest jedynym właścicielem swojej firmy. Jako właściciel ma prawo do całości zysków. Właściciel firmy jednoosobowej jest zobowiązany do płacenia podatku dochodowego od osób fizycznych. Przedsiębiorca odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania firmy, a w przypadku małżeństwa, również majątkiem współmałżonka (nie dotyczy to sytuacji, gdy małżonkowie mają rozdzielność majątkową). 2. Spółka jawna (vennootschap onder firma, V.O.F.) to spółka osobowa nie posiadająca osobowości prawnej, która powstaje w wyniku umowy dwóch lub więcej osób fizycznych. Wspólnicy wnoszą do spółki środki finansowe, aporty rzeczowe oraz własną pracę. Dla powstania spółki nie jest wymagana forma pisemna, jest ona jednak przydatna do określenia praw i obowiązków wspólników. Może być sporządzona u notariusza, choć nie jest to konieczne, może być również spisana według wzoru. Wszyscy wspólnicy spółki jawnej są traktowani jak samozatrudnieni. Każdy ze wspólników płaci podatek dochodowy od osób fizycznych proporcjonalnie do przypadającego mu udziału w zysku. Gdy aktywa spółki nie są wystarczające do pokrycia jej zobowiązań, każdy ze wspólników spółki jawnej odpowiada majątkiem za zobowiązania spółki. W przypadku małżeństwa wierzyciele mogą zaspokajać roszczenia również z majątku współmałżonka (w przypadku rozdzielności majątkowej brak takich możliwości) 3. Spółka komandytowa (Commanditaire vennootschap) to spółka osobowa nie posiadająca osobowości prawnej, w której występują dwa rodzaje wspólników: komplementariusze i komandytariusze. Pierwsi należą do grupy aktywnych wspólników, przez co ponoszą pełną odpowiedzialność, natomiast druga grupa jest inwestorem biernym. Komandytariusze finansują przedsięwzięcie, ale nie uczestniczą w jego realizacji, wobec czego przysługuje im mniej praw, ale przez to ponoszą także mniejszą odpowiedzialność. Spółka komandytowa jest zawiązywana na podstawie umowy, w której określa się czas trwania spółki (chyba że jest bezterminowy), wkłady finansowe, uprawnienia, system podziału zysków, oraz zasady umarzania udziałów. Prawo podatkowe traktuje komplementariuszy jako przedsiębiorców samozatrudnionych, wobec czego zobowiązani są oni do płacenia podatku dochodowego od osób fizycznych, natomiast komandytariusze są traktowani jako „współuprawnieni”. Za zobowiązania spółki komandytariusz odpowiada tylko do wysokości wniesionego kapitału, natomiast komplemetariusz ponosi pełną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, również własnym majątkiem. 4. Spółka partnerska (Maatschap) to spółka osobowa, nie posiadająca osobowości prawnej, która 39 utworzona została przez przedstawicieli wolnych zawodów, np. lekarzy czy prawników. Spółka nie posiada odrębnego kapitału, a zakłada jedynie pewną wspólnotę interesów i współpracuje dla osiągnięcia zysków. W sprawach podatkowych wspólnicy spółki partnerskiej są traktowani jak samozatrudnieni. Każdy ze wspólników podejmuje zobowiązanie jedynie we własnym imieniu, jednakże ponosi odpowiedzialność za zobowiązania całej spółki. 5. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Besloten vennootschap) to spółka kapitałowa posiadająca osobowość prawną, która ma na celu prowadzenie wszelkiego rodzaju działalności gospodarczej dopuszczonej prawem. Aby założyć spółkę z o.o. przedsiębiorca powinien otrzymać zaświadczenie z Ministerstwa Sprawiedliwości o braku przeszkód do prowadzenia działalności gospodarczej. Forma prawna spółki z o.o. ogranicza zakres odpowiedzialności przedsiębiorcy za zobowiązania spółki do wysokości wniesionych kapitałów. Do założenia spółki z o.o. wymagane jest wniesienie kapitałów lub aportów rzeczowych w wysokości 18.152 euro. Udziały są rejestrowane na konkretne nazwisko i do ich sprzedaży wymagane jest sporządzenie umowy sprzedaży w formie aktu notarialnego. Dla ważności powstania spółki poza wniesieniem kapitałów czy aportów wymaga się sporządzenia umowy spółki w formie aktu notarialnego w języku niderlandzkim. Umowa spółki określa wysokość kapitału zakładowego, nominalną wartość udziałów w euro, organy spółki, zasady przekazywania udziałów, kompetencje członków zarządu, wynagrodzenie rady nadzorczej, zasady zwoływania walnego zgromadzenia wspólników oraz zasady dzielenia zysków i strat. 6. Spółka akcyjna (Naamloze vennootschap) to kolejny rodzaj spółki posiadającej osobowość prawną. Jest to forma dość rzadko spotykana w Holandii. Stosowana jest przez duże przedsiębiorstwa, które często wykorzystują kapitał obcy na wielką skalę. Spółka akcyjna może emitować zarówno akcje imienne, jaki i na okaziciela. 11.3 Podatek dochodowy od spółek Podstawę opodatkowania spółek stanowi zysk po potrąceniu ewentualnych strat i niektórych wydatków, np. odsetek i długów hipotecznych. Przed opodatkowaniem od zysku odlicza się także: • • • • • • • udziały w zysku członków kierownictwa i pracowników firmy, transfery zysku na rzecz kredytodawców, udziały w zysku sprzedających koncesje, licencje i patenty, koszty założenia przedsiębiorstwa i koszty związane z podwyższeniem kapitału lub jego zmianami, udziały w zysku osób odpowiedzialnych za spółkę komandytową, transfery zysku spółki ubezpieczeniowej na rzecz ubezpieczonych (z tytułu polisy), dobrowolne datki dla krajowych instytucji kościelnych, charytatywnych, kulturalnych i naukowych Limit odliczeń wynosi 6% zysku i dotyczy wyłącznie spółek krajowych. Od zysku przed opodatkowaniem nie można odliczyć: wynagrodzeń z tytułu świadczeń kapitałowych założycieli i udziałowców spółki, przychodów kapitałowych, podatku od gier. Podatkiem dochodowym od spółek obciążone są w przedsiębiorstwa z siedzibą w Niderlandach oraz przedsiębiorstwa, które nie maja siedziby, ale przekazują dochody na rachunki w Holandii. Podatek jest pobierany od zysków podlegających opodatkowaniu, uzyskanych przez przedsiębiorstwo w danym roku po odliczeniu strat, które podlegają odliczeniu. Obowiązują dwie stawki podatkowe: 40 • • 29% od zysków do kwoty 22.689 euro, 34,5% od zysków powyżej 22.689 euro. 11.4. Podatek VAT Standardowa stawka podatku od towarów i usług wynosi 19% i ma zastosowanie do większości towarów i usług. Niższa stawka VAT 6% stosowana jest w przypadku żywności, wody, książek, gazet, czasopism, dzieł sztuki, reklamy prasowej, materiałów dla niewidomych, leków, transportu pasażerskiego, kosztów zakwaterowania w hotelach, opłat wstępu do muzeów, kin, na imprezy sportowe, parków rozrywki, usług i towarów wykorzystywanych w rolnictwie, usług pracochłonnych. Prawodawstwo holenderskie przewiduje również stosowanie stawki 0%. 11.5. Ważne adresy • Informacje w języku niderlandzkim na stronie Ministerstwa Spraw Ekonomicznych: http://www.ez.nl/beleid/ext_frame.asp?site=/beleid/home_ond/diplomaregister/level_1_welk_ diploma.htm • Zezwolenia na prowadzenie działalności (Vestigingsvergunningen) i informacje o sposobach ich uzyskania: www.kvk.nl 41 12. Irlandia PKB (mld USD) Irlandia 116,2 dynamika PKB (%) 1,4 PKB per capita (USD) 29600 inwestycje (% PKB) 22,9 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 3,5 4,7 Irlandia jest od niedawna jednym z najszybciej rozwijających się krajów Unii Europejskiej. Przed przystąpieniem Irlandii do Unii Europejskiej PKB na 1 mieszkańca wynosił zaledwie 59% średniej Unii Europejskiej. Główną dziedziną gospodarki Irlandii jest nadal rolnictwo, pomimo istotnego wzrostu udziału w PKB wysoko zaawansowanych technologicznie sektorów gospodarki. Największymi partnerami handlowymi Irlandii są: Wielka Brytania, Niemcy, Francja oraz Stany Zjednoczone. Coraz więcej polskich przedsiębiorców zainteresowanych jest prowadzeniem działalności gospodarczej w Irlandii. Powodów jest wiele: szybki rozwój gospodarczy tego kraju, niskie podatki i związana z tym nadzieja na generowanie dużych dochodów z działalności firmy. 12.1. Zakładanie działalności gospodarczej w Irlandii Podstawę działalności spółki stanowią umowa spółki (Memorandum of Association) oraz statut spółki (Articles of Association). Umowa spółki określa stosunek spółki do świata zewnętrznego i zawiera informacje na temat: - nazwy spółki, - przedmiotu działalności spółki, - wielkości i rodzaju udziałów spółki. Statut spółki określa wewnętrzną organizację spółki i zawiera zapisy dotyczące emisji i transferu udziałów, powoływania i odwoływania dyrektorów, przebiegu zgromadzeń wspólników, itd. Zarówno umowa spółki jak i statut spółki mogą być zmieniane przez zwyczajne zgromadzenie wspólników lub, jeśli pozwala na to statut spółki, w drodze uchwały pisemnej. Funkcje wykonawcze w spółce pełnią dyrektorzy. Każda spółka powinna posiadać przynajmniej dwóch dyrektorów. Maksymalna liczba dyrektorów w spółce nie jest formalnie ograniczona, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Prawo irlandzkie wymaga, aby przynajmniej jeden z dyrektorów był rezydentem w Irlandii. Jeżeli polska firma działająca w Irlandii nie ma lub nie chce mieć dyrektora będącego irlandzkim rezydentem, może wykupić specjalny rodzaj ubezpieczenia, zwany Bond, który zwalnia z obowiązku opisanego powyżej. Jest to forma zabezpieczenia na wypadek kar, które mogą być nałożone na spółkę w związku z jej działalnością, w konsekwencji m.in. niedopełnienia obowiązków podatkowych. Ubezpieczenie, ważna dwa lata, którego koszt wynosi około 1 500 – 2 000 euro, i którego maksymalna kwota odpowiedzialności wynosi 25 394,76 euro, powinno być złożone w Urzędzie Rejestracji Spółek (CRO) i mieć szczegółowo określoną formę. Wzór dokumentu dostępny jest na stronie internetowej CRO (www.cro.ie) w publikacji pt. Information Leaflet No. 17. Każda spółka musi mieć swojego Sekretarza Zarządu (Company Secretary), który odpowiada za wypełnianie obowiązków administracyjnych spółki. Sekretarzem może być osoba prawna lub osoba fizyczna, która nie musi na stałe mieszać w Irlandii. Najczęściej sekretarzem zarządu zostaje jej dyrektor. 42 Aby założyć nową firmę należy wypełnić druk A1 w Urzędzie Rejestracji Spółek (CRO) oraz uiścić opłatę w wysokości 60 euro Przed dokonaniem wpisu w Biurze Rejestracji Spółek (CRO) warto sprawdzić w Rejestrze Nazw Handlowych (Business Names Register) oraz w Rejestrze Znaków Zastrzeżonych (Trade Mark Register), czy wybrana nazwa nie została już wykorzystana. O rozpoczęciu działalności należy powiadomić Urząd Skarbowy (Tax Office) oraz zakład ubezpieczeniowy. Irlandzkie przepisy przewidują ponadto obowiązek uruchomienia firmowego konta bankowego. Firmy polskie mogą prowadzić działalność gospodarczą w Irlandii poprzez bezpośrednie zarejestrowanie w tym kraju spółki lub poprzez rejestrację oddziału. Osoby fizyczne mogą podejmować działalność gospodarczą na zasadach samozatrudnienia. 12.2. Formy prawne działalności gospodarczej Ustawodawstwo irlandzkie czyni zasadnicze rozróżnienie pomiędzy spółkami osobowymi (unincorporated bodies) oraz spółkami kapitałowymi (incorporated bodies). I. Spółki osobowe (unincorporated bodies) Spółką osobową może być przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą (sole proprietorship) na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Spółką osobową jest również spółka jawna (partnership). Jednoosobowa działalność gospodarcza (sole proprietorship) to najprostsza forma prowadzenia działalności gospodarczej. W tym przypadku formalności związane z rejestracją firmy są ograniczone do minimum. Należy zarejestrować się jako płatnik VAT oraz w CRO - Urzędzie Rejestracji Spółek (Companies Registration Office). II. Spółki kapitałowe (incorporated bodies) Podstawową cechą spółek kapitałowych jest to, że posiadają one własną, niezależną od ich właścicieli, osobowość prawną. Spółki kapitałowe mogą pozywać oraz być pozywane we własnym imieniu. Do spółek kapitałowych należą: 1. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Private Limited Company) to najczęściej wybierana forma prowadzenia działalności w Irlandii. Cechą charakterystyczną takiej spółki jest to, że odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki jest ograniczona do wysokości posiadanych udziałów. Spółkę z o.o. obowiązują następujące wymagania. - liczba wspólników powinna być nie większa niż 50 (minimalna liczba wspólników to jedna osoba), - prawa członków do wyzbywania się udziałów powinny być ograniczone, - spółka nie może emitować akcji ani występować z ofertą sprzedaży akcji. Spółka z o.o. jest zobowiązana do stosowania wyrazu „Limited” (lub jego skrótu Ltd”) w swojej nazwie. Emisja udziałów jest obłożona 1% podatkiem kapitałowym (capital duty). 2. Spółka akcyjna (Public Limited Company). Spółka akcyjna podobna jest do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w tym aspekcie, że zobowiązania akcjonariuszy są 43 ograniczone do wysokości udziałów (akcji). Cechy charakterystyczne spółek akcyjnych to: - swoboda zbywania udziałów spółki, - brak ograniczeń co do liczby wspólników, pod warunkiem, że nie jest ich mniej niż siedmiu, - możliwość publicznego zbywania udziałów (akcji) oraz notowania ich na giełdzie, - wypełnianie dodatkowych obowiązków w zakresie sprawozdawczości i kapitału. Nie istnieją ograniczenia co do maksymalnej wielkości udziałów, jednakże spółka akcyjna musi posiadać minimalny kapitał zakładowy w wysokości 38 092 euro, z czego przynajmniej 25% musi być objęte przez akcjonariuszy. Nazwa spółki akcyjnej musi zawierać skrót „plc”. Ta forma działalności gospodarczej, w odróżnieniu od spółki z o.o., wydaje się mało atrakcyjna dla inwestorów polskich ze względu na uciążliwości związane z emisją akcji oraz ze względu na wymagania opisane powyżej. III. Oddział Firma polska może posiadać swój oddział w Irlandii. Za oddział uznawana jest firma, która: • • • • • prowadzi działalność na terenie Irlandii, prowadzi działalność o charakterze stałym a nie tymczasowym, posiada własną strukturę organizacyjną, może samodzielnie negocjować kontrakty z osobami trzecimi, posiada pewną niezależność finansową. Dochody oddziału firmy polskiej w Irlandii podlegają opodatkowaniu irlandzkim podatkiem od osób prawnych (CIT) w wysokości 12,5%. Oddział firmy polskiej musi być zarejestrowany w Urzędzie Rejestracji Spółek (CRO). Oddziały firm są zobowiązane do składania sprawozdań finansowych zgodnie z ustawodawstwem unijnym. Firma zagraniczna prowadząca w Irlandii działalność gospodarczą w formie oddziału zobowiązana jest złożyć w Urzędzie Rejestracji Spółek (CRO) sprawozdanie finansowe firmy-matki w ciągu 11 miesięcy od zakończenia roku dla firmy - matki, bądź w tym samym czasie co firma - matka. Nie ma wymogu składania osobnych sprawozdań finansowych z działalności oddziału. W wielu przypadkach struktura oddziału może być najbardziej korzystną formą pod względem podatkowym dla firmy polskiej planującej prowadzenie działalności handlowej w Irlandii. 12.3. Podatek dochodowy od osób prawnych Podatek dochodowy od osób prawnych prowadzących działalność gospodarczą (CIT) jest w Irlandii najniższy w Unii Europejskiej i wynosi 12,5%, a w przypadku działalności na rynkach finansowych podatek wynosi zaledwie 10% uzyskanego dochodu. 12.4. Podatek od towarów i usług Podstawowa stawka VAT w Irlandii wynosi 21%. Stosowane są również dwie stawki preferencyjne: 44 • • • stawka VAT 4,3% (np. na zwierzęta hodowlane oraz psy wyścigowe tzw. Greyhounds), stawka VAT 13,5% (np. na usługi budowlane), specjalna stawka obniżona VAT 0% na obuwie i odzież dziecięcą. Firmy zarejestrowane w Irlandii, których dochody w 75% pochodzą ze sprzedaży do odbiorców będących płatnikami VAT w Unii Europejskiej oraz poza nią, mogą ubiegać się o stałe zwolnienie z VAT przy zakupie większości towarów i usług. Firma taka otrzymuje specjalne upoważnienie (13A Authorization), którego kopię przedstawia swoim dostawcom. Dostawcy mogą wtedy stosować zerową stawkę VAT na wszelkie dostawy dla tej firmy. Tego typu zwolnienie przysługuje wyłącznie firmom, których podstawowa działalność polega na świadczeniu dostaw towarów. Firmy spoza Irlandii oraz firmy, które nie są płatnikami VAT, które otrzymały faktury z naliczonym irlandzkim VAT mogą ubiegać się o jego zwrot w Urzędzie Celno - Skarbowym (The Revenue). 12.5. Ważne adresy • Ministerstwo Sprawiedliwości: www.justice.ie • Ministerstwo Gospodarki: www.entemp.ie • Ambasada RP w Dublinie, Wydział Ekonomiczno-Handlowy: www.dublin.polishembassy.ie 4 The Vicarage, St John's Road Dublin 4 Ireland tel.: 00 353 1 269 1370 • Urząd Rejestracji Spółek CRO (Companies Registration Office): www.cro.ie Parnell House 14 Parnell Square Dublin 1 tel.: 00 353 (0) 1 804 5200 45 13. Litwa PKB (mld USD) Litwa dynamika PKB (%) 40,88 PKB per capita (USD) 9 11400 inwestycje (% PKB) 20,8 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) -1,2 10,3 Litewski przemysł elektrotechniczny i elektryczny bazujący na importowanych surowcach jest jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi gospodarki. Struktura zatrudnienia: usługi - 40,9%, przemysł 39,5%, rolnictwo - 17,8%. Handel zagraniczny: eksportuje się głównie maszyny (42%), gaz, ropę (18%), artykuły żywnościowe (16%), natomiast importuje się maszyny (31%), artykuły przemysłu lekkiego (30%), artykuły żywnościowe (18%). Największymi partnerami handlowymi są: Rosja, Włochy, Niemcy, Ukraina. Litewska gospodarka jest jedną z najlepiej rozwiniętych i najbardziej urozmaiconych spośród krajów nadbałtyckich. W ciągu ostatnich kilkunastu lat powstały liczne przedsiębiorstwa specjalizujące się w elektronice, chemii, produkcji narzędzi przemysłowych, przetwórstwie metalu, wyrobów drewnianych, materiałów konstrukcyjnych, przetwórstwa spożywczego i przemysłu lekkiego, w tym produkcji tkanin, odzieży, mebli i sprzętów domowych. Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych spowodowała dalsze inwestycje i modernizację. Wzrost gospodarczy Litwy jest imponujący i od kilku oscyluje w granicach 4-5%. 13.1. Zakładanie działalności gospodarczej Obywatele krajów członkowskich Unii Europejskiej mogą bez przeszkód prowadzić działalność gospodarczą w Republice Litewskiej. Rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej może nastąpić poprzez zarejestrowanie nowej działalności lub poprzez nabycie udziałów w firmach już istniejących. Warunkiem rejestracji przedsiębiorstwa jest posiadanie lokalu na terenie Litwy. Przedsiębiorcy zagraniczni mogą również utworzyć delegaturę posiadającą osobowość prawną lub otworzyć przedstawicielstwo nie posiadające osobowości prawnej. 13.2. Formy prawne działalności gospodarczej na Litwie 1. Indywidualna działalność gospodarcza, którą może zarejestrować osoba fizyczna. Nazwa firmy musi zawierać imię i nazwisko przedsiębiorcy. Przedsiębiorca ponosi pełną odpowiedzialność za zobowiązania firmy i odpowiada całym swoim majątkiem, a w przypadku małżonków w razie braku rozdzielności majątkowej również małżonek odpowiada za zobowiązania firmy. 2. Spółka jawna powstaje na mocy umowy zawartej przez kilka osób fizycznych. Współwłaściciele ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki. W przypadku, gdy kapitały spółki nie wystarczają na pokrycie zobowiązań, wówczas współwłaściciele ponoszą odpowiedzialność własnym majątkiem. 3. Spółka komandytowa jest pod względem formy zbliżona do spółki jawnej. W spółce komandytowej współwłaściciele dzielą się na dwie grupy: komplementariuszy i komandytariuszy. Komplementariusz jest tzw. współwłaścicielem czynnym i działa w imieniu spółki, w związku z czym ponosi pełną odpowiedzialność za jej zobowiązania. Komandytariusz jest tzw. współwłaścicielem biernym, a jego odpowiedzialność za zobowiązania spółki ogranicza się do wysokości kapitałów wniesionych do spółki. 4. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością powstaje w momencie podpisania umowy spółki. Minimalny kapitał zakładowy został określony na poziomie 10.000 LTL (ok. 2.500 USD). W 46 spółce z o.o. odpowiedzialność udziałowców za zobowiązania spółki ogranicza się do środków wniesionych na pokrycie kapitału zakładowego. 5. Spółdzielnie stanowią jednostkę ekonomiczną o składzie zmiennym i kapitale. Tworzone są przez grupy osób fizycznych lub osób fizycznych i prawnych w celu realizacji określonego celu gospodarczego. 13.3. Podatek dochodowy od osób prawnych Podatek dochodowy od osób prawnych wynosi 24% opodatkowanego zysku. Stawka podatkowa 29% naliczana jest od dywidend wypłacanych udziałowcowi, stawka 5% obejmuje organizacje non-profit, natomiast firmy zagraniczne, które nie są zarejestrowane na Litwie i otrzymują pieniądze od litewskich firm na działalność badawczą, konsultingową, pośrednictwo, projektowanie, organizację pracy, zarządzanie i usługi koordynacyjne, płacą podatek od wzbogacenia w wysokości 15% uzyskiwanego dochodu. 13.4. Podatek od sprzedaży towarów i usług (VAT) Podstawowa stawka podatku VAT wynosi na Litwie 18%. Obowiązuje również stawka VAT 0% dla eksportu litewskiego. Podatek VAT nie obejmuje m.in.: lekarstw i sprzętu medycznego, niektórych szkoleń i usług edukacyjnych, publikacji i dystrybucji gazet oraz książek (z pewnymi wyjątkami), wynajmu domów lub mieszkań na okres dłuższy niż 2 miesiące, usług bankowych i ubezpieczeniowych. Występują także dwie stawki preferencyjne na poziomie 5% i 9%. 13.5. Ważne adresy • Litewska Agencja Rozwoju: http://www.lda.lt; na stronie znajdują się linki do ministerstw, urzędów państwowych, organizacji otoczenia biznesu, targów i wystaw. • Ambasada Litewska: [email protected], www : http://www.poland.ambasada.lt/ Aleja Szucha 5 00-580 Warszawa tel. 022 625 33 68, fax. 022 625 34 40 • Wydział Ekonomiczno - Handlowy Ambasady RP w Wilnie Vasario 16-osios 14/2 LT- 2001, Vilnius tel. 261 79 60, fax. 261 06 86 e-mail: [email protected] • Centrum Euro Info w Wilnie: [email protected] Sv. Jono 3, LT-2600 Wilno tel. +370 2649071, Fax. +370 2220160 • Centrum Euro Info w Kownie: [email protected] K. Donelaicio st.8, LT-3000 Kowno tel. +370 7201491, Fax. +370 7208330 47 14. Luksemburg PKB (mld USD) Luksemburg dynamika PKB (%) 25,01 1,2 PKB per capita (USD) 55100 inwestycje (% PKB) 20,7 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 2 3,6 Luksemburg to kraj prawie w całości przemysłowo-rolniczy. Tam też znajdują się większe ośrodki przemysłowe, które produkują między innymi maszyny, artykuły chemiczne i opony. Luksemburg jest uważany na tle innych krajów Unii Europejskiej za raj podatkowy. Mieści się tu prawie dwieście banków z całego świata, przez co kraj stał się naturalnym centrum finansowym. Choć nie ma dostępu do morza, armatorzy z całego świata rejestrują tu swoje statki. Luksemburg eksportuje głównie metale i wyroby metalowe (38%), tworzywa sztuczne i gumę (13%), natomiast importuje się maszyny i aparaty (18%), metale i wyroby metalowe (15%), surowce mineralne (13%). Największymi partnerami handlowymi są: Niemcy, Francja i Belgia. Luksemburg, najmniejszy, ale najbogatszy kraj Unii Europejskiej, uważany jest także za raj podatkowy, co przyciąga coraz to więcej osób chętnych do prowadzenia działalności gospodarczej. Swą pozycję zawdzięcza w dużej mierze bardzo dobrze rozwiniętemu sektorowi bankowemu (na terenie Luksemburga siedziby posiada ok. 200 banków). W 2000 r. wartość PKB na mieszkańca wyniosła 36,4 tys. $ i była najwyższą w UE. Standard życia wynosi 160% średniej UE-15. 14.1. Zakładanie działalności gospodarczej Aby rozpocząć działalność gospodarczą należy złożyć wniosek w Ministerstwie do Spraw Małych i Średnich Przedsiębiorstw. Formularze urzędowe dostępne są w Izbie Przemysłowo – Handlowej oraz w ww. Ministerstwie. Koszt rejestracji wynosi około 25 euro. Rejestracji należy dokonać w ciągu miesiąca od utworzenia firmy. Wnioskodawcy muszą udokumentować swoją stabilną sytuację finansową oraz przedstawić zaświadczenia potwierdzające ich kwalifikacje. Procedura otwarcia przedsiębiorstwa trwa około dwóch miesięcy. Kolejnym krokiem jest zgłoszenie firmy do właściwego terytorialnie urzędu podatkowego 14.2. Formy prawne działalności gospodarczej 1. Podmiot jednoosobowy. 2. Cooperative - ma maksymalnie siedmiu wspólników, których udziały są niezbywalne. 3. Association momentanee (joint venture) – forma nie posiadająca osobowości prawnej, tworzona w konkretnym celu. 4. Spółka akcyjna (société anonyme). 5. Spółka cywilna (société civile). 6. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (société à responsabilité limitée - s.a.r.l) jest najpopularniejszą formą działalności gospodarczej wśród małych i średnich przedsiębiorstw. Ta konstrukcja prawna wzorowana jest na prawie niemieckim. Przedsiębiorstwo posiada własną nazwę. Wspólnicy muszą posiadać zdolność do czynności prawnych, a ich odpowiedzialność ogranicza się do wniesionego przez nich kapitału. Nie ma wymogu istnienia organu kontrolnego. 7. Spółka partnerska (société en nome collectif) jest formą często wybieraną przez małe 48 przedsiębiorstwa rodzinne i rzemieślnicze. Do założenia spółki partnerskiej potrzeba co najmniej dwóch osób posiadających zdolności do czynności prawnych. Przed rozpoczęciem działalności należy spisać umowę spółki. Wysokość podatku dochodowego płaconego przez wspólników zależy od liczby posiadanych przez nich udziałów. Prawo nie przewiduje organu kontrolnego dla tej formy działalności. 14.3. Podatek od firm Podatek dochodowy od przedsiębiorstw płacony jest według skali progresywnej. Przy dochodach do 9.916 euro stawka podatku wynosi 20%. Przy dochodach od 9.916 do 14.874 euro stawka podatku naliczana jest od 1.983 euro plus 50 % od kwoty powyżej 9.916 euro do 14.874 euro. Natomiast przy dochodach powyżej 14.874 euro trzeba zapłacić podatek w wysokości 30%. Dodatkowo każda firma płaci 4% podatku na fundusz dla bezrobotnych. 14.4. Podatek od towarów i usług Wysokość podatku od towarów i usług została ustalona na poziomie 15%. Na niektóre wyroby jest jednak niższa. Stawka 12% obowiązuje na usługi turystyczne, reklamowe, publikacje i wydawnictwa, tytoń, wina. Stawką 6% objęte są energia elektryczna i gaz płynny, a stawką 3% - artykuły spożywcze, farmaceutyczne, transport pasażerski, usługi hotelarskie, odzież, opieka medyczna. Stosowana jest również stawka 0 proc., która obejmuje usługi transportowe. 14.5. Ważne adresy • Ambasador RP w Brukseli (Belgia) akredytowany jest również w wielkim Księstwie Luksemburga. Ambasada RP w Brukseli Avenue des Gaulois 29 1040 Bruxelles tel. 00322 735 72 12 00322 733 73 40 e-mail: [email protected] • Izba Handlowa 31 Boulevard Konrad Adenauer L2981 Luxembourg 49 15. Łotwa PKB (mld USD) Łotwa dynamika PKB (%) 23,9 7,4 PKB per capita (USD) 10200 inwestycje (% PKB) 27,1 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 2,9 8,6 Łotwa jest krajem przemysłowo-rolniczym. Produkuje się m.in. pojazdy silnikowe, sprzęt telekomunikacyjny. Coraz większe znaczenie ma także leśnictwo, rybołówstwo, hodowla (głównie bydła mlecznego). Struktura zatrudnienia: usługi - 43,9%, przemysł - 40,6%, rolnictwo - 15,5%. Handel zagraniczny: eksportuje się głównie ciężarówki (18%), żyto (13%), jęczmień (6,6%), natomiast importuje się gaz ziemny, smary, materiały pędne (60,9%), surówkę miedzi (13,6%). Największymi partnerami handlowymi są: kraje byłego ZSSR, Niemcy. Obecny stan gospodarki Republiki Łotewskiej jest wynikiem konsekwentnej polityki monetarnej i fiskalnej. Znaczący wpływ odgrywa także integracja z gospodarką światową, poprawa klimatu inwestycyjnego, wzrost bezpośrednich inwestycji zagranicznych i stały postęp w działaniach reformatorskich, związanych z potrzebą wypełnienia warunków stawianych przez Unię Europejską. Od 1 maja 2004 Republika Łotewska znajduje się wśród krajów tworzących Unię Europejską. Choć nie wszystkie stawiane przed tą republiką nadbałtycką wymagania zostały spełnione, to jednak zmiany, które dotychczas zaszły, uzasadniają optymistyczne spojrzenie na przyszłość gospodarczą Łotwy. Zanotowano w ostatnim czasie nieznaczny wzrost inflacji do ok. 3%, ale w dużej mierze był on spowodowany akcesją do Unii Europejskiej. Bardzo dobrze gospodarka łotewska wygląda pod względem wzrostu gospodarczego – utrzymuje się stałe tępo wzrostu na poziomie 6,2% (średnia z ostatnich pięciu lat). 15.1. Zakładanie działalności gospodarczej Obywatele łotewscy jak i obcokrajowcy mogą rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej na jednakowych zasadach. Łotwa także nie wprowadziła żadnych ograniczeń dotyczących dostępu do rynku pracy. 15.2. Formy prawne działalności gospodarczej Prowadzenie działalności gospodarczej przez firmy krajowe i zagraniczne reguluje Kodeks Handlowy. 1. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga minimalnego kapitału założycielskiego w wysokości 2.000 LVL, który należy zdeponować w banku. Nazwa spółki z o.o. powinna zawierać słowa sabiedriba ar ierobetotu atbildibu, w skrócie SIA lub nazwę sabiedriba. Rejestracja nowej spółki z o.o. odbywa się w Rejestrze Przedsiębiorstw Republiki Łotewskiej. W tym celu należy złożyć wymagane dokumenty, m.in. formularz wniosku, umowę i statut spółki, protokół z pierwszego zebrania wspólników, dokumenty potwierdzające wartość zainwestowanego kapitału, dokumenty zawierające adres prawny spółki (pełna lista dokumentów znajduje się na stronie Wydziału Ekonomiczno – Handlowego Ambasady RP w Rydze: www.poltrade.lv). Opłata skarbowa za rejestrację przedsiębiorstwa wynosi 100 LVL dla spółek, których kapitał założycielski nie przekracza 5.000 LVL lub 250 LVL dla spółek, których kapitał założycielski jest wyższy niż 5.000 LVL. Należy również uiścić opłatę w wysokości 25 LVL za publikację ogłoszenia w gazecie „Latvijas Vestnesis" (www.lv-laiks.lv). 2. Spółka akcyjna wymaga kapitału założycielskiego, którego wysokość zależy od charakteru prowadzonej działalności. Dla banków wysokość kapitału założycielskiego wynosi 2.000.000 50 LVL, dla ubezpieczeń na życie - 1.000.000 LVL, dla innych ubezpieczeń - 500.000 LVL, dla spółek giełdowych - 100.000 LVL, dla lombardów - 10.000 LVL i dla wszystkich pozostałych spółek akcyjnych - 5.000 LVL. Dokumenty założycielskie potrzebne do założenia spółki akcyjnej są podobne do dokumentów wymaganych przy spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. 3. Przedstawicielstwo firmy zagranicznej na Łotwie może zostać otwarte po otrzymaniu pozwolenia od Rejestru Przedsiębiorstw Republiki Łotewskiej. Przedstawicielstwo nie posiada prawa do prowadzenia działalności gospodarczej. W celu otrzymania zezwolenia na otwarcie przedstawicielstwa, firma powinna złożyć do Rejestru następujące dokumenty: kwestionariusz z Rejestru Przedsiębiorstw wskazujący cel i potrzebę otwarcia przedstawicielstwa, zalegalizowany certyfikat rejestracyjny wydany przez zagraniczną jednostkę rejestrującą firmy, statut firmy zagranicznej, list rekomendacyjny z banku obsługującego firmę zagraniczną, pełnomocnictwo dla osoby występującej w imieniu firmy zagranicznej wraz z kopią paszportu i dwoma zdjęciami tej osoby (format 3cm x 4cm), dokumenty potwierdzające adres przedstawicielstwa na terenie Łotwy, potwierdzenie z banku o dokonaniu opłaty skarbowej. Przedstawicielem firmy zagranicznej może być osoba fizyczna nie prowadząca działalności gospodarczej - opłata skarbowa wynosi 50 USD. Opłata za przedłużenie lub zmianę okresu działalności i wniesienie zmian do statutu przedstawicielstwa wynosi 100 USD. 4. Oddział (filia) firmy zagranicznej ma prawo do prowadzenia działalności na terenie Łotwy. Powinien być zarejestrowany jako płatnik podatków w Republice Łotewskiej oraz w Rejestrze Przedsiębiorstw Republiki Łotewskiej. W celu rejestracji stałego oddziału (bądź filii) firmy zagranicznej, do Rejestru Przedsiębiorstw powinny być dostarczone następujące dokumenty: dane przedsiębiorstwa zagranicznego, statut oddziału, dokumenty potwierdzające wiarygodność firmy zagranicznej, pełnomocnictwo dla osoby reprezentującej oddział oraz pozwolenia lub licencje na prowadzenie tych rodzajów działalności, które wymagają pozwoleń lub licencji. Opłata za założenie oddziału wynosi 800 USD. Wszystkie dokumenty wydane zagranicą winny być przetłumaczone na język łotewski i potwierdzone notarialnie. 15.3. Podatek dochodowy od przedsiębiorstw Podatek dochodowy od przedsiębiorstw obejmuje wszystkie przedsiębiorstwa zarejestrowane na Łotwie, w tym przedsiębiorstwa zagraniczne i stałych przedstawicielstw przedsiębiorstw zagranicznych. Od 1 stycznia 2004 stopa podatkowa dla wszystkich rodzajów przedsiębiorstw wynosi 15%. Przedsiębiorstwa małe korzystają ze zniżki podatkowej w wysokości 20% od kwoty naliczonego podatku. Do tej grupy przedsiębiorstw zaliczają się te firmy, których majątek bilansowy nie przekracza 70.000 LVL, te, których roczny obrót netto jest mniejszy niż 200.000 LVL lub te, które zatrudniają średnio 25 osób. Aby firma mogła skorzystać ze zniżki, powinna spełniać co najmniej 2 z powyższych warunków. 15.4. VAT Standardowa stawka podatku VAT na Łotwie wynosi 18%. Podstawę opodatkowania stanowi roczna suma ogólnej wartości dostarczonych dóbr i wyświadczonych usług. 51 Od 1 stycznia 2003 roku obowiązuje także dodatkowa stawka VAT w wysokości 9%. Obejmuje ona: – literaturę dla młodzieży, literaturę szkoleniową i naukową, – działalność środków masowego przekazu, – dostawy ciepłej i zimnej wody, kanalizację i usuwanie śmieci, – specjalistyczne artykuły dla niemowląt, – usługi pogrzebowe, – usługi hotelarskie. Następujące towary i usługi zwolnione są całkowicie z podatku VAT: – usługi edukacyjne, socjalne i medyczne, – dostawy farmaceutyków i sprzętu medycznego, – usługi kulturalne, – wpływy z loterii, gier hazardowych itp., – usługi świadczone przez instytucje kredytowe i ubezpieczeniowe, – dotacje, także rzeczowe, na rzecz pomocy humanitarnej, – usługi konsularne, – badania naukowe, – filmy fabularne, dokumentalne i animowane, – sprzedaż nieruchomości z wyjątkiem sprzedaży nieruchomości, które nie były dotąd używane oraz przekazania nieruchomości użytkownikowi po ukończeniu budowy, – dostawy dóbr importowanych wyłączonych z podatku celnego, z wyjątkiem dostaw dóbr o stawce zerowej podatku celnego, – usługi w zakresie pożarnictwa, – dostawy eksportowe i międzynarodowe usługi (w tym transportowe), – usługi pocztowe, – przewożenie uczniów przez licencjonowanych przewoźników. 15.5. Ważne adresy • Ambasada RP w Rydze, Mednieku 6 B LV-1010 Riga tel.: +371 7031500 e-mail: [email protected] (Sekcja Konsularna - tel.: 7031504, fax: 7031554) • Wydział Ekonomiczno - Handlowy Ambasady RP w Rydze: www.poltrade.lv Elizabetes 2ª LV-1340 Riga tel.: +371 7039751, 7039752, fax: 7039755. e-mail: [email protected] • Ekonomikas Ministrija (Ministerstwo Gospodarki) Brivibas 55 LV-1519 Riga tel.: +371 7013101, fax: 7280882 • Finansu Ministrija (Ministerstwo Finansów) Smilsu l LV-1919 Riga tel.: +371 7095502, fax: 7095503 www.fm.gov.lv • Latvijas Tirdzniecības un Rūpniecības kamera (Łotewska Izba Przemysłowo-Handlowa) 52 K. Valdemara 35 Riga LV-1010 tel.: +371 7225595, fax: 7820092, 7332276 • Latvijas Tirgotāju Asociacīja (Łotewskie Stowarzyszenie Handlowców) Bruninieku 12-9 LV-1001 Riga tel.: +371 7297372. tel./fax:7297364 • Latvijas Mazo un Vidējo Uzņēmumu Konfederacija (Konfederacja Małych i Średnich Przedsiębiorstw) Valmieras 31 Riga LV-1009 tel.: +371 9515765, tel./fax:7554667 • Latvijas Attīstības aģentūra (Agencja Rozwoju Łotwy) Perses iela 2, Riga LV-1442, Latvia, tel.: +371 7039400, fax: 7039401 53 16. Malta PKB (mld USD) Malta dynamika PKB (%) 7,082 0,8 PKB per capita (USD) 17700 inwestycje (% PKB) 23,1 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 0,4 7 Głównymi gałęziami gospodarki Malty są handel i usługi. Istotne znaczenie ma turystyka, ale także przemysł, który wytwarza 40% produktu krajowego brutto. Na Malcie rozwinął się przemysł tekstylny, spożywczy (wino, piwo, produkty rybne), meblarski, a także nowoczesny przemysł elektroniczny, elektrotechniczny i chemiczny. Ponad 40% powierzchni całego kraju zajmują użytki rolne. Uprawia się tak jak w większości krajów południowych warzywa, owoce cytrusowe, winorośle, migdały, figi, tytoń oraz bawełnę. Bilans handlowy Malty jest ujemny. Głównymi partnerami handlowymi są Włochy, Francja, Niemcy, Wielka Brytania oraz USA. Dobre położenie geograficzne Malty, nowoczesna infrastruktura, wykwalifikowana siła robocza i stabilność polityczna stwarzają korzystne warunki dla działalności gospodarczej i rozwoju inwestycji na terenie tego kraju. 16.1. Zakładanie działalności gospodarczej Do dnia akcesji Malty do Unii Europejskiej niemożliwym było podjęcie zatrudnienia czy też rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej przez obcokrajowców. Po 1 maja br. sytuacja się radykalnie zmieniła. Obywatele państw członkowskich mogą bez przeszkód podejmować działalność gospodarczą na Malcie. 16.2. Formy prawne działalności gospodarczej Podstawową formą działalności gospodarczej na Malcie są spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Spółka z o.o. może być publiczna lub prywatna. Prywatna spółka nie może mieć więcej niż 50 udziałowców i nie może korzystać z państwowych środków finansowych. Rejestracji spółki dokonuje się w biurze Registrar Memorandum of Association. Wniosek o rejestrację powinien zawierać: • nazwę firmy, • nazwiska i adresy wszystkich udziałowców, • miejsce i adres firmy na Malcie, • zakres działalności firmy, • określenie kapitału zakładowego, • szczegółowe dane o dyrektorach, • szczegółowe dane o sekretarzu firmy, • status firmy, • dane osoby oficjalnie upoważnionej do reprezentowania firmy. Opłaty rejestracyjne wynoszą: od 100 do 573 funtów maltańskich. Wysokość opłaty zależy od wielkości kapitału zakładowego. W celu założenia oddziału firmy zagranicznej należy dokonać rejestracji w biurze Registrar. 16.3. Podatek dochodowy od przedsiębiorstw Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) wynosi na Malcie 35%. Istnieje obowiązek potracenia podatku w wysokości 15 % ze źródeł z tytułu dywidend wypłacanych maltańskim rezydentom. Przedsiębiorstwa-rezydenci mają możliwość zarejestrowania się jako Międzynarodowe 54 Przedsiębiorstwa Handlowe (International Trading Companies - ITC) lub Międzynarodowe Holdingi Przedsiębiorstw (International Holding Comapanies - IHC). Dzięki takiej rejestracji firmy (ICT) te mogą skorzystać ze specjalnego kredytu podatkowego. Wówczas realna stopa opodatkowania wynosi 4,17%. W przypadku firm IHC stawka wynosi 0%, a w przypadku „kwalifikowanego udziału” stawka zgodna z prawem maltańskim lub 11,67% bez „kwalifikowanego udziału”. 16.4. VAT Obowiązują trzy stawki podatku od towarów i usług (VAT): stawka podstawowa VAT 18% i dwie stawki zredukowane: stawka VAT 5% i stawka VAT 0%. 16.5. Ważne adresy Na Malcie nie ma polskiej placówki dyplomatycznej. Funkcje przedstawicielstwa polskiego na Malcie pełnią placówki dyplomatyczne we Włoszech. • Ambasada RP w Rzymie: www.ambasciatapolonia.it Via P. P. Rubens, 20 00197 Roma tel. 06.36 20 42 00 • Wydział Ekonomiczno – Handlowy Ambasady RP w Rzymie: www.infopolonia.it Via Olona, 2/4 00198 Roma tel. 0039 06 854 11 28 0039 06 854 81 89 55 17. Niemcy PKB (mld USD) Niemcy 2271 dynamika PKB (%) -0,1 PKB per capita (USD) 27600 inwestycje (% PKB) 17,7 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 1,1 10,5 Zjednoczenie Niemiec wywarło silny wpływ na niemiecką gospodarką. Znaczą część wydatków budżetowych stanowią środki alokowane w landach wschodnich. Ogromne nakłady finansowe jednak nie dają spodziewanych efektów i na terenie dawnej Niemieckiej Republiki Demokratycznej zachodzi proces wyludniania się miast. Gospodarka niemiecka w ostatnich latach zaczęła się borykać z problemami niskiego tempa wzrostu gospodarczego i wysokiego poziomu bezrobocia. Te niekorzystne tendencje przy jednoczesnym braku przyzwolenia społecznego na dokonanie reform w sferze socjalnej nie rokują na szybką poprawę sytuacji. Niekorzystnym faktem, pod względem gospodarczym, jest także konkurencja podatkowa ze strony tzw. nowych państw Unii Europejskiej, która powoduje przenoszenie zakładów produkcyjnych do Czech, Polski, Słowacji i Węgier. Rząd RFN, obawiając się napływu taniej siły roboczej, wprowadził do 2009 r. (z możliwością przedłużenia do 2011) ochronę rynku pracy. 17.1. Zakładanie działalności gospodarczej W Republice Federalnej Niemiec na podstawie ustawy o działalności gospodarczej (Gewerbeordnung) obowiązuje wolność działalności gospodarczej. Oznacza to, że działalność gospodarczą prowadzić może każdy obywatel, a także cudzoziemiec. Poza wolnością gospodarczą pozostawać mogą jedynie takie sfery działalności, które wymagają specjalnych zezwoleń z uwagi na ich specyfikę lub konieczność posiadania specjalnych uprawnień (tzw. Niederlassungsrecht) np. służba zdrowia, adwokaci).Cudzoziemcy mają prawo do podjęcia i prowadzenia w Niemczech samodzielnej działalności gospodarczej oraz do zakładania i prowadzenia przedsiębiorstw, zwłaszcza spółek niezależnie od wysokości udziału wniesionego do spółki kapitału własnego. Oznacza to w praktyce, że inwestorzy zagraniczni traktowani są na równi z inwestorami niemieckimi i korzystają z takich samych praw z zastrzeżeniem ogólnie obowiązujących przepisów prawa np. dotyczących uzyskiwania zezwoleń na niektóre dziedziny działalności z pełnej swobody prowadzenia działalności gospodarczej. 17.2. Formy prawne działalności gospodarczej 1. Przedsiębiorstwo jednoosobowe (selbstständige Erwerbstätigkeit) podlega regulacjom kodeksu cywilnego. Prawodawstwo niemieckie nie wymaga wpisania takiego przedsiębiorstwa do rejestru handlowego. Brak także konieczności prowadzenia pełnej księgowości i sporządzania bilansu przez przedsiębiorstwa jednoosobowe. Podejmowanie działalności gospodarczej na zasadzie samozatrudnienia może być uzależnione od posiadania przez przedsiębiorcę odpowiednich koncesji czy zezwoleń. Koncesje są wymagane w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej w gastronomii, transporcie, handlu obwoźnym, ubezpieczeniach, ochronie, handlu bronią i materiałami niebezpiecznymi. Od uznania kwalifikacji zawodowych zależy prawo do wykonywania zawodu w rzemiośle. Aby zarejestrować działalność gospodarczą należy posiadać stałe miejsce zameldowania. Później należy wytypować miejsce na siedzibę firmy i zgłosić działalność gospodarczą w urzędzie ds. gospodarczych (Gewerbeamt/Wirtschaftsamt). Gdy planowana działalność gospodarcza wiąże się z uzyskaniem koncesji lub potwierdzeniem/uzyskaniem kwalifikacji zawodowych, formalności te muszą zostać dopełnione przed złożeniem wniosku o zarejestrowanie działalności. Z urzędu skarbowego przedsiębiorca otrzymuje numer identyfikacji podatkowej. Wykonywanie zawodu rzemieślnika jest uregulowane w ustawie o rzemiośle, która dzieli zawody rzemieślnicze na kategorie A i B. Do kategorii a zostały zaliczone zawody 56 wymienione w załączniku A do ww. ustawy, natomiast do B zalicza się zawody tzw. około rzemieślnicze, które są wymienione w załączniku B. Aby uzyskać uprawnienia do wykonywania zawodu rzemieślnika należy dokonać wpisu do rejestru rzemiosła lub wpis na listę zakładów zbliżonych do rzemiosła. 2. Oddział przedsiębiorstwa (Zweigniederlassung) to jednostka wyodrębniona przestrzennie i organizacyjnie z zakładu głównego, występująca i prowadząca działalność samodzielnie. Oddział nie staje się jednak samodzielnym przedsiębiorstwem, choć może być stroną w postępowaniu procesowym. Utworzony oddział podlega wpisowi do rejestru handlowego. Wniosek o wpis powinien zawierać adres siedziby oddziału, przedmiot działalności oddziału, dane osoby kierującej oddziałem, dane o kapitale oddziału, numer wpisu do rejestru przedsiębiorców, formę prawną przedsiębiorstwa i właściwe dla niego prawo, przetłumaczoną na język niemiecki umowę spółki lub statut ze wszystkimi późniejszymi notarialnie poświadczonymi zmianami, osoby uprawnione do reprezentowania przedsiębiorstwa oraz notarialnie poświadczone wzory podpisów członków zarządu. 3. Filia przedsiębiorstwa (Betriebsstätte, unselbständige Zweigstelle), czyli niesamodzielny oddział przedsiębiorstwa, to najmniej skomplikowana forma działalności gospodarczej w Niemczech. Filia nie ma samodzielności w działaniu, jest pod każdym względem uzależniona od macierzystego przedsiębiorstwa i nie może prowadzić odrębnej działalności. Zazwyczaj otwierana jest w celu prowadzenia promocji, badania rynku, prowadzenia salonu z ekspozycją towarów, nadzorowania realizacji kontraktu itp. Rozpoczęcie działalności gospodarczej zgłasza się podobnie jak w przypadku oddziału samodzielnego we właściwym miejscowo urzędzie ds. gospodarczych. Filia nie ma osobowości prawnej, a jej utworzenie nie podlega zgłoszeniu do rejestru handlowego. Zgłaszając utworzenie filii trzeba posiadać dowód tożsamości, wyciąg z rejestru handlowego zawierający pozwolenie na działalność, pozwolenia na działalność, jeśli są one konieczne dla określonej branży, kopię umowy kupna lub wynajmu lokalu lub kartę rzemieślniczą w przypadku wykonywania rzemiosła, dla którego taka karta jest wymagana. 4. Spółka jawna (Gesellschaft bürgerlichen Rechts). 5. Spółka komandytowa (Kommanditgesellschaft). 6. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Gesellschaft mit beschränkter Haftung) to najczęściej wykorzystywana forma działalności prawnej w Niemczech. Minimalny kapitał zakładowy dla spółki z o.o. wynosi 25.000 euro. Spółka może zostać zgłoszona do rejestracji, gdy wpłacono minimum połowę kapitału zakładowego i na każdy wkład co najmniej jedną czwartą jego wartości. Szacuje się, że opłaty z tytułu założenia firmy w Niemczech wynoszą ok. 1.300 euro. 7. Spółka akcyjna (Aktiengesellschaft). Przed rozpoczęciem postępowania administracyjnego zaleca się złożenie wizyty w Izbie Przemysłowo-Handlowej właściwej dla miejsca siedziby przyszłej spółki, aby sprawdzić ewentualną konieczność uprzedniego uzyskania koncesji/pozwolenia dla przewidywanej działalności. Izba udzieli informacji, czy proponowana nazwa firmy nie jest już zastrzeżona. Jeśli spółka miałaby prowadzić prace, dla których potrzebne są uprawnienia zawodowe, to konieczne jest wdrożenie postępowania przed izbą rzemieślniczą, podobnie jak w przypadku otwierania oddziału. 17.3. Podatek od osób prawnych Stawka podatku dochodowego od osób prawnych wynosi w Niemczech 25 proc. Jednak są od tej 57 zasady wyjątki. Przykładem może być program drugi niemieckiej telewizji (Zweites Deutsche Fernsehen - ZDF), który płaci specjalną stawkę CIT w wysokości 4 proc. od dochodów uzyskiwanych z reklam. 17.4. Podatek od towarów i usług Stawka podstawowa podatku od towarów i usług wynosi 16%. Na część artykułów spożywczych, sprzęt i usługi medyczne a także transport pasażerski stosowana jest stawka zredukowana 7% stawka. 17.5. Ważne adresy • • • • • • • • Ambasada RP w Berlinie Lassenstr. 19-21 D-14193 Berlin tel. + 49 30 223 13 0, fax + 49 30 223 13 155 e-mail: [email protected] Wydział Ekonomiczno-Handlowy Ambasady RP w Berlinie: Glinkastrasse 5-7 10117 BERLIN tel. (+ 49 30) 229 27 39, fax (+ 49 30) 229 24 51 e-mail: [email protected] Ambasada RP Przedstawicielstwo w Kolonii Lindenallee 7 D-50968 Koeln tel. (+ 49 221) 93 730-0, fax (+ 49 221) 34 30 89 e-mail: [email protected] Konsulat Generalny RP w Hamburgu Gruendgensstr. 20 D-22309 Hamburg tel.: (+ 49 40) 631 11 81; 631 20 91, fax (+ 49 40) 632 50 30 e-mail: [email protected] Konsulat Generalny RP w Hamburgu Wydział Ekonomiczno-Handlowy Gr¸ndgensstr. 20 D-22309 Hamburg tel. (+ 49 40) 632 50 31, fax (+ 49 40) 632 50 29 Konsulat Generalny RP w Lipsku Trufanowstr. 25 D-04105 Leipzig tel. + 49 341 562 330-0, fax + 49 341 562 33 33 e-mail: [email protected] Konsulat Generalny RP w Lipsku Wydział Ekonomiczno-Handlowy Gerberstr. 14 D-04105 Leipzig tel. + 49 341 980 02 81, fax + 49 341 980 20 43 Konsulat Generalny RP w Monachium Ismaninger Strafle 62a D-81675 Muenchen tel. + 49 89 418 60 836, fax + 49 89 47 13 18 e-mail: [email protected] Izby przemysłowo-handlowe w Niemczech: 58 • • • • • • Deutscher Industrie- und Handelstag (DIHT) Adenauerallee 148 D-53113 Bonn tel. +49-228 1040, fax +49-228 104158 Deutscher Industrie- und Handelstag (DIHT) ñ B¸ro Berlin An der Kolonnade 10 D-10117 Berlin tel. +49-30 23856-47 /-48, fax +49-30 2385646 Industrie- und Handelskammer zu Berlin Hardenbergstr. 16-18 D-10623 Berlin tel. +49-30 31510-0, fax +49-30 31510-278 Handelskammer Bremen Am Markt 13, Haus Schutting D-28195 Bremen tel. +49-421 3637-0, fax +49-421 3637299 Industrie- und Handelskammer Dresden Niedersedlitzer Str.63 D-01257 Dresden tel. +49-351 28020, fax +49-351 2802280 Industrie- und Handelskammer zu Dusseldorf Ernst-Schneider-Platz 1 D-40212 Duesseldorf tel. +49-211 35570, fax +49-211 3557400 59 18. Polska PKB (mld USD) Polska 427,1 dynamika PKB (%) 3,7 PKB per capita (USD) 11100 inwestycje (% PKB) 18,4 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 0,7 20 Do lokowania działalności w Polsce zachęca przede wszystkim strategiczne dla działalności produkcyjnej i usługowej położenie w Europie Środkowej. Istotnym elementem jest także wykształcona i relatywnie tania siła robocza. Nie bez znaczenia jest zarazem wielkość polskiego rynku, największego rynku konsumenckiego w krajach Europy Środkowej, liczącego prawie 40 mln konsumentów. 18.1. Zakładanie działalności gospodarczej – pięć kroków 1. Należy uzyskać wpis do ewidencji działalności gospodarczej w urzędzie gminy właściwym dla miejsca zamieszkania. W celu uzyskania wpisu należy złożyć wypełniony formularz zgłoszeniowy i okazać dowód osobisty. Zaświadczenie o wpisie do ewidencji wystawiane jest nie później niż po upływie 14 dni. Koszt zaświadczenia wynosi 100 zł. 2. Następnie, nie później niż po upływie 14 dni od dnia otrzymania zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, należy udać się do Urzędu Statystycznego aby otrzymać numer REGON. Od 1 stycznia 2004 możliwe jest złożenie wniosku o otrzymanie numeru REGON w Urzędzie Gminy, przy składaniu wniosku o wpis. Może to jednak wydłużyć procedurę (w Urzędzie Statystycznym numer ten jest z reguły wydawany od ręki). Wniosek o otrzymanie REGON ma symbol RG-1. 3. Trzecim krokiem jest założenie firmowego rachunku bankowego. 4. Kolejnym krokiem jest zgłoszenie identyfikacyjne NIP, którego należy dokonać we właściwym terytorialnie urzędzie skarbowym. Od 1 stycznia 2004 roku można składać zgłoszenie identyfikacyjne NIP jednocześnie ze złożeniem wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej (osoby fizyczne, które posiadają już NIP – składają zgłoszenie aktualizacyjne). Jeśli zgłoszenie do urzędu skarbowego zostało złożone za pośrednictwem urzędu gminy należy, po załatwieniu formalności w banku i uzyskaniu numeru konta oraz po otrzymaniu z urzędu statystycznego zaświadczenia o numerze REGON, złożyć w urzędzie skarbowym zgłoszenie aktualizacyjne z podaniem wykazu rachunków bankowych oraz z uwierzytelnioną kopią zaświadczenia o numerze identyfikacyjnym REGON. W urzędzie skarbowym należy również wybrać formę rozliczeń z fiskusem oraz zdecydować, czy będzie się płatnikiem VAT. Zgłoszenie VAT kosztuje 152 zł. 5. Piątym krokiem jest zgłoszenie się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Nie powinno to nastąpić później niż w terminie 7 dni od daty rozpoczęcia wykonywania działalności. Informacje o tym jak krok po kroku założyć własną firmę można znaleźć w portalu finansowym www.msp.money.pl. („Zakładam własną firmę”). Można tam również pobrać niezbędne formularze lub wypełnić formularze aktywne. 18.2. Formy prawne działalności gospodarczej 1. Indywidualna działalność gospodarcza – najprostsza i najtańsza forma działalności, odpowiednia jednak dla działalności o niewielkim zakresie. Jej zaletą, oprócz niskich nakładów finansowych, jest stosunkowa łatwość założenia i likwidacji działalności oraz możliwość wybrania dowolnej formy opodatkowania (w ramach obowiązujących przepisów). Do wad tej formy działalności jest to, że właściciel odpowiada całym majątkiem za zobowiązania oraz konieczność opłacania składek ZUS bez względu na dochody. 60 2. Spółka cywilna nie ma osobowości prawnej. Powstaje na mocy umowy zawartej przez minimum 2 wspólników, z których każdy musi zarejestrować się osobno. W umowie wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Jest to prosta forma organizacji działalności gospodarczej, w głównej mierze oparta na wzajemnym zaufaniu, ponieważ wspólnicy mogą podejmować decyzje bez uzgadniania z innymi. Wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności, innych praw albo na świadczeniu usług. Zakłada się, że wkłady wspólników mają równą wartość. Nie ma wymagań odnośnie kapitału założycielskiego. Wspólnicy solidarnie odpowiadają za zobowiązania spółki majątkiem spółki oraz majątkiem własnym bez ograniczeń. Zaletą tej formy działalności jest możliwość wyboru formy opodatkowania (jak w przypadku działalności indywidualnej). 3. Spółka jawna ma formę bardzo podobną do spółki cywilnej i tak jak ta ostatnia nie posiada osobowości prawnej. Powstaje w wyniku zawarcia umowy spółki na piśmie przez niewielką z reguły liczbę wspólników. Nie ma wymagań dotyczących kapitału założycielskiego. Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają bez ograniczeń całym swoim majątkiem. Dostępne formy opodatkowania dla spółki jawnej to ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, podatkowa księga przychodów i rozchodów lub pełna księgowość. 4. Spółka partnerska to specyficzna forma służąca wyłącznie do wykonywania wolnych zawodów. Jej bezsprzecznymi zaletami jest ograniczenie odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte przez innych partnerów, brak określonych wymagań kapitałowych oraz brak wymogu prowadzenia pełnej księgowości. Wadą tej formy jest ograniczenie zakresu działalności do wykonywania wolnych zawodów oraz konieczność sporządzenia statutu w postaci aktu notarialnego. 5. Spółka komandytowa to korzystna forma współdziałania jednostek o zróżnicowanym kapitale, umożliwiająca wspólnikom dogodne ukształtowanie odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Odpowiedzialność komandytariuszy, którzy mogą występować w imieniu spółki tylko jako pełnomocnicy, ograniczona jest do wysokości sumy komandytowej, co do której nie ma określonych wymagań, zaś co najmniej jeden komplementariusz odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczeń. Umowa spółki musi być sporządzona w formie aktu notarialnego. Wadami tej formy jest konieczność prowadzenia pełnej księgowości (co łączy się z wysokimi kosztami) oraz brak osobowości prawnej. 6. Spółka komandytowo – akcyjna to odpowiednia forma dla przedsiębiorców, którzy zamierzają dokapitalizować swoją firmę a obawiają się obcego przejęcia. Jest to forma, w której co najmniej jeden wspólnik – komplementariusz – odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczeń, a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem i jest wyłączony z odpowiedzialności za zobowiązania. Wadą tej formy, oprócz konieczności sporządzenia aktu notarialnego i wymogu prowadzenia pełnej księgowości, jest wysoki minimalny kapitał zakładowy – 50.000 zł. 7. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością to popularna spółka kapitałowa, która może zostać utworzona przez jedną lub więcej osób w każdym prawnie dopuszczalnym celu. Zaletami tego rodzaju działalności jest wyłączenie odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki oraz możliwość pozyskania kapitału poprzez pozyskanie nowych wspólników. Wadą tej formy jest wysoki minimalny kapitał założycielski – 50.000 zł., oraz kosztowna procedura rejestracyjna spółki. Umowa spółki musi być sporządzona w formie aktu notarialnego. Wartość nominalna udziału w spółce z o.o. nie może być niższa niż 50 zł. 8. Spółka akcyjna jest najbardziej złożoną formą spółki handlowej. Jest to forma odpowiednia do prowadzenia średnich i dużych przedsiębiorstw. Może zostać zawiązana przez jedną lub 61 więcej osób, a jej statut musi zostać sporządzony w formie aktu notarialnego. Kapitał zakładowy spółki akcyjnej nie może być niższy niż 500.000 zł., a wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 grosz (0,01 zł.). Zaletami tej formy działalności jest możliwość pozyskiwania kapitału poprzez emisję akcji lub obligacji, łatwość kumulacji kapitału i brak odpowiedzialności akcjonariuszy za zobowiązania spółki. Wadą, oprócz bardzo wysokiego kapitału zakładowego, jest kosztowny i czasochłonny proces rejestracji oraz brak wpływu mniejszych akcjonariuszy na działalność przedsiębiorstwa. 18.3. Podatek dochodowy od osób prawnych Podatek dochodowy od osób prawnych w 2004 roku wynosi 19% i naliczany jest od podstawy opodatkowania. 18.4. Podatek od towarów i usług Stawka podstawowa podatku od towarów i usług – VAT- wynosi 22%. W Polsce obowiązują również dwie stawki zredukowane: stawka VAT 7% i stawka VAT 3%, oraz stawka VAT 0%. 18.5. Ważne adresy • Portal informacyjny dla małych i średnich przedsiębiorstw: www.msp.money.pl • Ministerstwo Finansów: www.mf.gov.pl ul. Świętokrzyska 12 00-916 Warszawa • Ministerstwo Gospodarki i Pracy: www.mg.gov.pl Pl. Trzech Krzyży 3/5 00-507 Warszawa • Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości: www.parp.gov.pl ul. Pańska 81/83 00-834 Warszawa • Informacje o podatku VAT: www.vat.pl 62 19. Portugalia PKB (mld USD) Portugalia 181,8 dynamika PKB (%) -1,3 PKB per capita (USD) 18000 inwestycje (% PKB) 22,3 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 3,3 6,4 Portugalia posiada liczne bogactwa naturalne: rudy wolframu (największe złoża w Europie), piryty, rudy cyny, uranu, żelaza oraz węgiel brunatny i sól kamienna. W Portugalii rozwinięty jest przemysł włókienniczy, spożywczy, stoczniowy, maszynowy, elektrotechniczny. Duże dochody płyną również z turystyki. Ziemie uprawne w Portugalii stanowią zaledwie 38% powierzchni kraju. Duże znaczenie ma rybołówstwo. Portugalia jest krajem zaniedbywanym przez polskich przedsiębiorców, przede wszystkim z powodu dużej odległości pomiędzy krajami i z powodu wolniejszego, w porównaniu z innymi krajami Unii Europejskiej, wzrostu gospodarczego. Portugalia ma jednak duży potencjał, a formalności związane z otwarciem przedsiębiorstwa ograniczone są tu do minimum. 19.1. Zakładanie działalności Znaczącym ułatwieniem jest to, że w Portugalii wszystkich formalności można dokonać w jednym miejscu, w CFE, czyli w Centrum Formalności Przedsiębiorstw (Centro des Formalidades das Empresas). CFE, zakładane w miejscach delegatur lub filii oddziałów administracji publicznej, są centrami usługowymi w zakresie obsługi i udzielania informacji, oraz jednostkami działającymi w celu ułatwienia przebiegu procesu tworzenia, przekształcenia lub likwidacji przedsiębiorstw, jak również innych operacji w tym zakresie. W zakresie czynności CFE znajduje się tworzenie spółek i zmiany umów spółek już istniejących. 19.2. Formy prawne działalności gospodarczej w Portugalii 1. Spółka udziałowa - spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sociedade por quotas). Minimalny kapitał założycielski dla spółki z o.o. wynosi 5 000 euro. Kapitał zakładowy podzielony jest na udziały, z których żaden nie może być mniejszy niż 100 euro, czyli 2% minimalnego kapitału zakładowego. Każdemu wspólnikowi przypada udział początkowy przy założeniu spółki. Spółka odpowiada za długi tylko majątkiem spółki. Firmę określa imię wszystkich lub tylko niektórych wspólników, szczególna nazwa lub oba elementy wraz ze sformułowaniem „Z ograniczoną odpowiedzialnością” lub „z o.o.”. Ze względu na niską kwotę wymaganego kapitału zakładowego i schemat odpowiedzialności wobec dłużników spółki, ten rodzaj spółki jest najbardziej korzystny dla małych i średnich przedsiębiorców. 2. Spółka udziałowa jednoosobowa (Sociedade unipessoal por quotas) tworzona jest na zasadzie jedynego wspólnika, (może nim być osoba fizyczna lub prawna), który jest posiadaczem całości kapitału spółki (minimum 5 000 euro). Może ona powstać w wyniku koncentracji udziałów kapitałowych spółki w rękach jedynego wspólnika, niezależnie od powodu takiej koncentracji. Przedsiębiorstwo określa wyrażenie „Spółka Jednoosobowa” lub „Jednoosobowa” przed słowem „Z ograniczoną odpowiedzialnością” lub „z o.o.”. Odpowiedzialność za zobowiązania spółki ograniczona jest do wysokości kapitału spółki. W celu utworzenia jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie deklaracji jest konieczne, aby wpłaty kapitałowe spółki zostały zrealizowane wyłącznie w formie pieniężnej, a przekazanie pieniędzy nie wymaga aktu notarialnego. 63 3. Spółka akcyjna (Sociedade Anónima) charakteryzuje się tym, że kapitał spółki podzielony jest na akcje, a odpowiedzialność każdego wspólnika odpowiada wartości posiadanych przez niego akcje. Wszystkie akcje mają taką samą wartość nominalną, która nie może być niższa od 1/100 euro. Nominalny minimalny kapitał wynosi 50.000 euro, a aport rzeczowy nie jest akceptowany. Nazwę spółki tworzy imię lub firma jednego lub kilku wspólników albo nazwa własna, lub połączenie obu, oraz wyrażenie „Spółka Akcyjna” lub „SA”. Spółka akcyjna nie może być utworzona przez mniej niż 5 wspólników, z wyjątkiem sytuacji prawnego zwolnienia z tego wymogu. 4. Spółka w imieniu zbiorowym (Sociedade em nome colectivo) charakteryzuje się tym, że wspólnicy odpowiadają indywidualnie za swoje wkłady. Za zobowiązania spółki odpowiadają wsparciem spółki solidarnie z innymi wspólnikami. Przy zakładaniu spółki akceptowany jest aport rzeczowy, ale jego wartość nie wchodzi w kapitał spółki. Nazwa spółki, o ile nie obejmuje wszystkich wspólników indywidualnie, powinna zawierać imię lub nazwę firmy jednego z nich z wyrażeniem skróconym lub całościowym „i Spółka” lub przez jakiekolwiek inne określenie wskazujące na istnienie innych wspólników. 5. Spółka komandytowa (Sociedade em comandita) charakteryzuje się tym, że każdy wspólnik odpowiada tylko za swój wkład. Wspólnicy komandytowi, których powinno być co najmniej 5, odpowiadają za długi spółki solidarnie z innymi wspólnikami. Wkład wspólnika komandytowego nie może być aportem rzeczowym. Nazwa spółki składa się z nazwy firmy jednego z wspólników komandytowych i należy dołączyć do niej określenie „Komandytowa” lub „& Komandytowa Akcyjna”. Nazwiska wspólników komandytowych nie mogą figurować w nazwie spółki o ile nie ma na to specjalnego pozwolenia. Wyróżnia się dwa rodzaje spółek komandytowych: • Spółka komandytowa zwykła (Sociedade em comandita simples), której kapitał nie jest reprezentowany w formie akcji. • Spółka komandytowa akcyjna (Sociedade em comandita por acções), w przypadku której wkłady wspólników komandytowych są reprezentowane w formie akcji. 19.3. Zakładanie spółki w Centrum Formalności Przedsiębiorstw (CFE) O ile istnieje zamiar założenia spółki w jednym z centrów CFE, należy pamiętać o tym, że wszystkie działania z tym związane powinny być podjęte w centrum CFE. W CFE znajdują się różne komórki, zwane gabinetami, zajmujące się różnymi aspektami związanymi z zakładaniem działalności Poniżej przedstawiamy formalności związane z założeniem działalności gospodarczej w Portugalii. Nieco inna procedura obowiązuje w przypadku tworzenia spółki jednoosobowej na postawie deklaracji o założeniu spółki. Ta procedura zostanie opisana dalej. Aby rozpocząć działalność gospodarczą korzystając z usług jednego z Centrów Formalności Przedsiębiorstw – CFE, należy: 1. Złożyć podanie o zaświadczenie o dopuszczalności nazwy oraz o wydanie Tymczasowej Karty Identyfikacyjnej Osoby Prawnej (Cartão Provisório de Identificação de Pessoa Colectiva). Podania należy złożyć w Gabinet Krajowego Rejestru Osób Prawnych (RNPC), który jest jedną z komórek wewnątrz CFE. Wymagane są następujące dokumenty: - druk Model 11 w dwóch egzemplarzach - druk Model 10, - poświadczenie złożenia właściwych opłat: 29,93 euro za wydanie zaświadczenia i 9,98 euro za wydanie prowizorycznej karty. 64 2. Drugim krokiem jest spisanie aktu notarialnego. Zajmuje się tym Biuro Notarialne CFE. Dokumenty wymagane do sporządzenia aktu to: - zaświadczenie o dopuszczalności, - tymczasowa karta z numerem identyfikacyjnym osoby prawnej, - kserokopie dokumentów tożsamości stron zawierających umowę spółki; (jeśli są to osoby fizyczne wymagana jest kserokopia dowodu osobistego i NIP, jeśli są to osoby prawne – zaświadczenia Urzędu Rejestrów Handlowych, karty identyfikacyjnej osoby prawnej, wstępnego jawnego aktu notarialnego, dowodu osobistego i karty podatnika osoby, która poręcza lub reprezentuje spółkę), - dokument potwierdzający wniesienie opłaty „SISA” (podatek od przekazania / zakupu nieruchomości), o ile nieruchomość stanowi wkład do kapitału spółki. 3. Kolejnym krokiem jest zadeklarowanie początku działalności w Gabinecie Głównego Urzędu Podatkowego w CFE. Wymagane są następujące dokumenty: - druk Model 1698 INCM w trzech, - Tymczasowa Karta Identyfikacyjna Osoby Prawnej, - kserokopia Jawnego Aktu Notarialnego, - kserokopie dowodów osobistych i NIP wspólników i techników księgowości. 4. Następnie należy złożyć podanie o wpis do Rejestru Handlowego, o publikację w Dzienniku Rządowym i wpis do Krajowego Rejestru Osób Prawnych. Instytucją zajmującą się tym w CFE jest Gabinet Rejestru Handlowego. Gabinet zajmie się wysyłką całej dokumentacji do kompetentnego Urzędu Rejestrów Handlowych (w rejonie siedziby spółki). Dokumenty, które należy złożyć to: - Jawny Akt Notarialny utworzenia spółki, - zaświadczenie o dopuszczalności; - deklaracja o rozpoczęciu działalności. Obowiązek opublikowania w Dzienniku Rządowym obejmuje spółki udziałowe, akcyjne lub komandytowe akcyjne. Gabinet Rejestru Handlowego pobiera opłaty przeznaczone na obowiązkową publikację, które następnie, wraz z gotowym tekstem zostaną przekazane kompetentnemu Urzędowi, który zajmie się ich publikacją. 5. Następnym krokiem jest wpis w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. W CFE zajmuje się tym Okręgowy Oddział Ubezpieczeń Społecznych (CRSS). Wymagane są do tego następujące dokumenty: - biuletyn identyfikacyjny podatnika, - Jawny Akt Notarialny o założeniu spółki, - Karta Identyfikacyjna Osoby Prawnej, - akta o mianowaniu członków statutowych organów i forma ich wynagrodzenia, - kserokopie kart podatnika członków organów statutowych spółki, - dokument podatkowy dotyczący rozpoczęcia działalności. Wpis do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych powinien być dokonany w terminie 30 dni od daty rozpoczęcia działalności. 6. Złożyć podanie o wpis do Kartoteki Handlowej lub Przemysłowej zajmuje się tym Generalna Dyrekcja Handlu i Konkurencji lub Oddział Okręgowy Ministerstwa Gospodarki w rejonie siedziby spółki. W celu złożenia podania wymagany jest druk Generalnej Dyrekcji Handlu i Konkurencji w dwóch egzemplarzach lub druk Okręgowego Oddziału Ministerstwa Gospodarki w dwóch egzemplarzach, Model 387 INCM. Wpisu do Kartoteki Handlowej lub Przemysłowej należy dokonać w terminie 30 dni od daty otwarcia placówki lub rozpoczęcia pracy. 65 W celu utworzenia jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie deklaracji jest konieczne, aby wpłaty kapitałowe spółki zostały zrealizowane wyłącznie w formie pieniężnej, a przekazanie pieniędzy nie wymaga aktu notarialnego. Procedura jest następująca: 1. Należy złożyć podanie o zaświadczenie o dopuszczalności firmy lub nazwy osoby prawnej i o wydanie Tymczasowej Karty Identyfikacyjnej Osoby Prawnej. W dniu odbioru Tymczasowej Karty Identyfikacyjnej Osoby Prawnej powinno się wyznaczyć w Gabinecie Rejestru Handlowego (GARC) datę okazania deklaracji założenia spółki. Należy dokonać depozytu kapitału spółki okazując Tymczasową Kartę. 2. Po wyznaczeniu daty okazania dokumentu osobistego w GARC należy zdeponować kapitał spółki w imieniu firmy w jednym z banków oraz opracować deklarację założenia spółki (każda strona powinna liczyć 25 linii tekstu). 3. Po otrzymaniu zaświadczenia o dopuszczalności, Tymczasowej Karty i zrealizowaniu postępowań poza CFE należy, w uprzednio wyznaczonym dniu, stawić się w centrum CFE i przedstawić następujące dokumenty: - deklarację o założeniu spółki (o ile to możliwe w formacie informatycznym – na dyskietce), - dowód osobisty i numer NIP podatnika, - deklarację o rozpoczęciu działalności (druk Model 1698 INCM), z winietą, odpowiednio podpisany przez technika księgowości), - sprawozdanie Rewidenta Księgowego (ROC) o ile istnieją wkłady bez konieczności spisania aktu notarialnego, - dowód uiszczenia opłaty skarbowej. O ile ogół przedstawionych dokumentów jest zgodny z wymogami, klienta kieruje się do Gabinetu Głównego Urzędu Podatkowego DGGI, w celu zadeklarowania rozpoczęcia działalności, a następnie do Gabinetu Ubezpieczeń Społecznych w celu dokonania właściwego wpisu. Akt utworzenia spółki zakończony jest okazaniem deklaracji o założeniu spółki i podaniem o wpis w Gabinecie Rejestrów Handlowych – GARC. 19.4. Podatek dochodowy od osób prawnych - IRC Płatnikami IRC są osoby prawne prawa publicznego lub prywatnego, posiadające lub nie osobowość prawną, których siedziba bądź faktyczny zarząd znajduje się na terenie Portugalii. • • • Podmioty portugalskie nie prowadzące działalności handlowej, przemysłowej lub rolniczej objęte są stawką podatkową IRC 20%. Podmioty zagraniczne nie posiadające stałej siedziby objęte są stawka 25%. Pozostałe podmioty objęte są stawką 30%, którą Rada Miejska może podnieść maksymalnie do 33,2%. W przypadku zakładania nowej firmy stawka IRC jest zredukowana do poziomu 20% w ciągu pierwszych 5 lat działalności. Mikroprzedsiębiorstwa korzystają ze zredukowanych stawek IRC. Stawka podstawowa dla firm mikro wynosi 20%. Dla firm mikro w interiorze stawka IRC wynosi 15%, a także mogą one korzystać z prawa do odliczenia od naliczonego podatku maksymalnie 35% sumy podatku w ramach poniesionych inwestycji. Mikroprzedsiębiorstwa założone po 1 stycznia 1999 przez osoby w wieku od 18 do 35 lat są zwolnione z podatku. Natomiast stawka dla przedsiębiorstw założonych przed 1 stycznia 1999 przez osoby w wieku od 18 do 35 lat wynosi 15% i mają one prawo do odliczenia od naliczonego podatku maksymalnie 40% sumy podatku w ramach poniesionych inwestycji 66 19.5. Podatek od towarów i usług W Portugalii obowiązuje stawka podstawowa VAT, w wysokości 19% (12% dla Madery i Azorów), oraz dwie stawki zredukowane: 12% (8% dla Madery i Azorów) i 5% (4% dla Madery i Azorów). 19.6. Ważne adresy • Centrum Formalności Przedsiębiorstw (Centro des Formalidades das Empresas): www.cfe.iapmei.pt Av. Columbano Bordalo Pinheiro, 86 1070-065 Lizbona tel. + 351 21 72 32 300 Strona dostępna jest także w języku angielskim i francuskim. Dokumenty, które należy złożyć aby rozpocząć działalność również są wymienione w tych językach. • Ambasada RP w Lizbonie: www.emb-polonia.pt Avenida des Descobertas, 2 1400-092 Lizbona tel. + 351 21 30 12 350 + 351 21 30 14 200 + 351 21 30 41 410 • Wydział Ekonomiczno – Handlowy Ambasady RP w Portugalii: www.negociosnapolonia.com 67 20. Słowacja PKB (mld USD) Słowacja 72,29 dynamika PKB (%) 3,9 PKB per capita (USD) inwestycje (% PKB) 13300 25,8 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 8,6 15,2 Słowacja jest najsłabiej uprzemysłowionym regionem byłej Czechosłowacji. Rolnictwo jest ważną gałęzią gospodarki, mimo, że grunty orne zajmują zaledwie 30% powierzchni kraju. Najwięcej Słowaków znajduje zatrudnienie w przemyśle (44%) i usługach (42%). W rolnictwie pracuje 14% ludności czynnej zawodowo. Głównymi partnerami handlowymi są: Czechy, Niemcy i Rosja. Po rozpadzie Czechosłowacji eksperci dość lekceważąco wypowiadali się na temat gospodarki Słowacji. Mimo to, od rozpadu cały czas radzi sobie ona bardzo dobrze. W porównaniu z rokiem 2002, w roku 2003 zaobserwowano wzrost gospodarczy na poziomie 4.2%, wynikający głównie ze znaczącego popytu zagranicznego i ze wzrostu wartości dodanej w przemyśle, usługach finansowych, rolnictwie, szkolnictwie i budownictwie. W 2003 roku zanotowano również bardzo wysoki, najwyższy do 1995 roku, bilans handlowy. 20.1. Prowadzenie działalności gospodarczej przez osoby fizyczne Zagraniczna osoba fizyczna może prowadzić działalność gospodarczą na terytorium Słowacji o ile spełnia ogólne oraz specyficzne warunki prowadzenia działalności. Ogólne warunki prowadzenia działalności gospodarczej to: ukończenie 18 roku życia, zdolność do podejmowania czynności prawnych oraz niekaralność za czyny umyślne. W niektórych rodzajach działalności wymagane jest udokumentowanie odpowiedniego przygotowania fachowego. Prowadzenie działalności gospodarczej przez zagraniczne osoby fizyczne z krajów członkowskich Unii Europejskiej, nie wymaga wpisu do Rejestru Handlowego Republiki Słowackiej. Koncesje wymagane są w przypadku produkcji, konserwacji, likwidacji i handlu bronią, amunicją oraz materiałami wybuchowymi, świadczenia usług w zakresie lotnictwa, transportu osobowego, wymiany walut, ochrony mienia, aukcji, weterynarii, prowadzenia cmentarzy oraz usług kurierskich. Zezwolenie (živnostenský lis) wydane będzie po złożeniu wniosku w Urzędzie ds. Działalności Gospodarczej (Živnostensky úrad) w miejscu, gdzie prowadzona będzie działalność. 20.2. Osoby prawne Zgodnie z Kodeksem Handlowym Republiki Słowackiej, osoby zagraniczne mogą prowadzić działalność gospodarczą na terenie Słowacji na takich samych zasadach jak osoby krajowe, o ile odrębne przepisy prawne nie stanowią inaczej. Prawo do prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Słowacji osoba zagraniczna nabywa z dniem wpisu swego przedsiębiorstwa lub jednostki organizacyjnej do Rejestru Handlowego. Do Rejestru Handlowego wpisywane są podstawowe dane dotyczące osoby zagranicznej wnioskującej o dokonanie wpisu oraz dane nowopowstałego podmiotu prawnego (nazwa handlowa, siedziba, przedmiot przedsiębiorstwa, wysokość kapitału zakładowego, imiona i nazwiska oraz miejsca zamieszkania osób upoważnionych do podejmowania czynności prawnych w imieniu przedsiębiorstwa, itp.) Do założenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością niezbędny jest minimalny kapitał zakładowy w wysokości 200.000 SKK (koron słowackich). Przed złożeniem wniosku o wpis do Rejestru Handlowego, każdy wkład na poczet kapitału zakładowego powinien być wniesiony w wysokości co 68 najmniej 30% jego wartości. Ogólna wartość wniesionych środków na poczet kapitału, musi wynosić minimum 100.000 SKK. 20.3. Wpis do Rejestru Handlowego Wnioski o wpis do Rejestru Handlowego składane są na specjalnych formularzach, dostępnych na stronie internetowej www.orsr.sk. Do wniosku o wpis do Rejestru Handlowego należy załączyć: a. umowę spółki lub akt założycielski oddziału; b. statut, o ile został przyjęty; c. pisemne oświadczenie o dokonanej wpłacie na poczet kapitału zakładowego; d. orzeczenie rzeczoznawcy, że wartość wkładu niepieniężnego odpowiada wartości wymaganego wkładu pieniężnego; e. zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej lub koncesja wydana przez Urząd ds. Działalności Gospodarczej (Živnostensky úrad); f. wypis z rejestru karalności osób upoważnionych do czynności prawnych w imieniu przedsiębiorstwa; g. pisemne oświadczenie założyciela, że nie jest jedynym wspólnikiem w więcej niż dwóch spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, jeżeli założycielem spółki jest jedna osoba fizyczna; h. jeżeli spółkę zakłada jedna spółka z o.o., należy złożyć pisemne oświadczenie założyciela, że nie jest jednoosobową spółką z o. o.; i. inne dokumenty stwierdzające fakty zapisywane do Rejestru Handlowego. Za złożenie wniosku o rejestrację firmy należy uiścić opłatę w wysokości: • • • • • • 20.000 SKK w przypadku rejestracji spółki akcyjnej, 10.000 SKK w przypadku rejestracji innej osoby prawnej, 5.000 SKK w przypadku rejestracji osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, 5.000 SKK w przypadku rejestracji oddziałów osób prawnych, SKK w przypadku rejestracji oddziałów osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, 1.500 SKK w przypadku rejestrowania innych zmian danych. 20.4. Podatek dochodowy Dochody wszystkich podmiotów (osób fizycznych, prawnych, rezydentów i osób, które nie są rezydentami) opodatkowane są jedną 19% stawką podatku liniowego. Przedmiotem opodatkowania są wszystkie przychody z działalności gospodarczej oraz z kapitału oprócz m.in.: • • • • • • świadczeń przyjętych w formie odszkodowań, darowizny i dziedziczenia, kredytów i pożyczek, dywidend wypłacanych z zysku przedsiębiorstw po opodatkowaniu oraz z tytułu podziału masy upadłościowej, za wyjątkiem spółek niejawnych i komandytowych, świadczeń wypłacanych członkom spółek rolnych z tytułu udziałów majątkowych, podatku od wartości dodanej otrzymanego przy sprzedaży przez płatników tego podatku, przychodów z tytułu nabycia nowych akcji, łącznie z ich wymianą przy zaniku podatnika bez likwidacji, jak również w przypadku, gdy w procesie połączenia, podziału lub fuzji uczestniczy subiekt z siedzibą w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej. 69 Osoby zagraniczne podlegają obowiązkowi podatkowemu od dochodów uzyskanych na terenie Słowacji. Zarówno przy opodatkowaniu dochodów osób fizycznych jak i prawnych, stosuje się postanowienia umów międzynarodowych o zapobieganiu podwójnemu opodatkowaniu. Podstawę opodatkowania stanowią przychody pomniejszone o koszty ich uzyskania, kwoty zwolnione od podatku oraz stratę z bieżącego lub poprzedniego okresu podatkowego. Okresem rozliczeniowym podatku jest miesiąc kalendarzowy. Jeżeli płatnik w poprzednim roku kalendarzowym osiągnął obroty nieprzekraczające 10.000.000 SKK, okresem rozliczeniowym jest kwartał. Zeznanie podatkowe powinno zostać złożone i zapłata podatku dokonana w terminie do 25 dni od zakończenia okresu rozliczeniowego. Płatnik, który realizował dostawy wewnatrzwspólnotowe jest zobowiązany w okresie do 25 dni po zakończeniu kwartału przekazać zestawienie towarów zrealizowanych w ramach tych dostaw. 20.5. Podatek od towarów Jeżeli osoba zagraniczna realizuje dostawy towarów na obszar Słowacji w formie sprzedaży wysyłkowej, a ogólna wartość towarów bez podatku przekroczy w danym roku kalendarzowym 1.500.000 SKK, osoba ta jest zobowiązana do rejestracji podatkowej w Urzędzie Podatkowym dla Bratysławy I. Rejestracji należy dokonać przed wysyłką towarów, w wyniku której dojdzie do przekroczenia ustalonego pułapu. Jeżeli osoba, która nie jest płatnikiem podatku nabywa towary w innym państwie członkowskim, jest zobowiązana do rejestracji podatkowej, o ile wartość nabytych towarów przekroczy 420.000 SKK w danym roku kalendarzowym. Stawka podatkowa dla wszystkich towarów i usług objętych podatkiem wynosi 19 %. 20.6. Ważne adresy • Ambasada RP w Bratysławie: www.polamb.sk ul. Hummelova 4 814 91 Bratislava tel. 00 421/2/5441 31 75 00 421/2/5441 31 74 • Wydział Ekonomiczno – Handlowy Ambasady RP w Bratysławie: www.weh.polamb.sk ul. Zelená 6 814 26 Bratislava tel. 00 421/2/5443 27 44 00 421/2/5443 03 35 70 21. Słowenia PKB (mld USD) Słowenia 36,82 dynamika PKB (%) 2,3 PKB per capita (USD) 19000 inwestycje (% PKB) inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 23,3 5,6 11,2 Słowenia jest jedną z najlepiej uprzemysłowionych republik byłej Jugosławii. Głównym źródłem dochodów jest przemysł i rolnictwo. Rozwinięty jest przemysł przetwórczy i włókienniczy. Gospodarka Słowenii odczuwa negatywne trendy w gospodarce światowej – trzeci rok z rzędu wzrost PKB był niski i wyniósł 2,3%, a produkcja przemysłowa wzrosła zaledwie o 1,4% i była to najniższa dynamika wzrostu od 1999 roku. Pomimo niskiej dynamiki wzrost gospodarczy Słowenii jest stabilny. 21.1. Formalności związane z rejestracją przedsiębiorstwa Wszystkie dokumenty wymagane do wpisu i złożone w sądzie muszą być oryginałami lub kopiami potwierdzonymi notarialnie. Dokumenty muszą być sporządzone w języku słoweńskim lub przetłumaczone przez tłumacza przysięgłego. W przypadku otwierania oddziału dokumenty oddziału muszą zostać załączone w oryginale wraz ze słoweńskim tłumaczeniem przez tłumacza przysięgłego. Koszty porad prawnych są wysokie i wynoszą 1.500 - 2.000 USD w zależności od statusu przedsiębiorstwa. Koszty notariusza to ok. 250 USD, a tłumaczenie 1 strony przez tłumacza przysięgłego kosztuje 25 USD. Znaczek skarbowy na wpis spółki akcyjnej kosztuje 1.200 USD, spółki z o.o. 550 USD, a oddziału 120 USD. Czas wpisu do rejestru jest w Słowenii bardzo długi i trwa od 1,5 do 4 miesięcy. Rejestr handlowy jest księgą publiczną. Dane znajdujące się w rejestrze handlowym są jawne i każdy ma prawo je przeglądać, przepisywać bądź żądać wypisu z rejestru handlowego. Każdy wpis do rejestru handlowego jest publikowany w Dzienniku Ustaw. Koszty publikacji wynoszą ok. 200 USD, w zależności od długości wpisu. Czas wpisu wynosi ok. 3 tygodni. Po rejestracji przedsiębiorstwo może uzyskać stempel, co pozwala na kontynuowanie procedur związanych z rozpoczęciem działalności gospodarczej. Ustawa o rejestrze handlowym nakłada na przedsiębiorstwa obowiązek uzyskania numeru statystycznego w okresie 5 dni od rejestracji w sądzie. W tym celu należy wypełnić formularz wymagający szczegółowego przedstawienia danych z zakresu kapitału, prowadzonej działalności, siedziby itp. oraz przedłożyć kopię rejestracji. Następnie przedsiębiorstwo uzyskuje numer identyfikacyjny, bez którego nie może rozpocząć działalności i ma go obowiązek używać w transferze danych przy prowadzeniu działalności (rachunki, pisma itp.). Niestosowanie się do tego wymogu karane jest grzywną w wysokości 25.000 SIT. Rejestracja w urzędzie statystycznym jest bezpłatna. Po uzyskaniu numeru identyfikacyjnego urząd statystyczny przesyła informację o zarejestrowaniu przedsiębiorstwa do Izby Gospodarczej w Słowenii, w której członkostwo jest obowiązkowe. Następnie, w terminie 8 dni od rejestracji w sądzie przedsiębiorstwo musi zostać zarejestrowane w odpowiednim dla jego siedziby urzędzie podatkowym i otrzymać numer identyfikacji podatkowej (davcne stevilke). Rejestracja pozwala na uzyskanie numeru ubezpieczenia socjalnego i konta, na które przekazywane są miesięczne wpłaty na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, zdrowotne, inwalidzie, macierzyńskie i na ubezpieczenie dla bezrobotnych. 71 21.2. Formy prawne działalności w Słowenii 1. Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą to osoba, która prowadzi działalność nastawioną na zysk na własny rachunek. Osoba taka może pozostawać w stosunku pracy – prawo słoweńskie nie ogranicza możliwości prowadzenia działalności gospodarczej poza stałym zatrudnieniem. Osoba rejestruje działalność gospodarczą wpisując się do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Urząd Podatkowy (z wyjątkiem branż, w których wymagane jest specjalne zezwolenie, np. gastronomia). Osoba fizyczna odpowiada za swą działalność całym swoim majątkiem. 2. Spółka akcyjna. Dla założenia spółki akcyjnej minimalny kapitał założycielski wynosi 4,1 mln SIT. Przed rejestracją minimum 25% wartości nominalnej w gotówce musi zostać wpłacone na konto. Aporty rzeczowe są dopuszczalne, nie mogą jednak przekraczać 75% kapitału założycielskiego i muszą być w pełni wniesione przed rejestracją. Minimalna wartość akcji wynosi 1.400 SIT. Spółka musi posiadać minimum 5 akcjonariuszy. W spółce akcyjnej musi być zatrudnionych co najmniej 20 pracowników. Odpowiedzialność spółki ograniczona jest do wysokości kapitału akcyjnego. 3. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga minimalnego kapitału założycielskiego w wysokości 2,1 mln SIT. Spółka z o.o. może mieć od 1 do 50 udziałowców. Co najmniej 25% wartości nominalnej w gotówce i wszystkie aporty rzeczowe muszą zostać wniesione przed rejestracją spółki. Odpowiedzialność finansowa ograniczona jest do wysokości kapitału założycielskiego. 21.3. Podatek dochodowy od osób prawnych Dochodem podlegającym opodatkowaniu jest nadwyżka przychodów (wpływów) nad kosztami ich uzyskania. Stawka opodatkowania wynosi 25% podstawy opodatkowania. W specjalnych strefach ekonomicznych stawka podatku od osób prawnych wynosi 10%. 21.4. Podatek od towarów i usług Podatkiem VAT objęte są wszystkie przedsiębiorstwa, z wyjątkiem prowadzących określoną przez ustawę działalność, małe przedsiębiorstwa i rolnicy, których obroty nie przekraczają progu 5 mln SIT rocznie oraz przedsiębiorstwa zajmujące się produkcją na eksport i prowadzące działalność w zakresie transportu międzynarodowego. W Słowenii obowiązują dwie stawki podatku VAT: 1. stawka podstawowa VAT 20%, 2. stawka obniżona VAT 8,5%, która obejmuje następujące usługi: – – – – – – – – obrót i import artykułów żywnościowych (z wyjątkiem napojów alkoholowych) i surowców, do przygotowania żywności, obrót i import karmy dla zwierząt, dostawy wody, obrót i import leków oraz materiałów i towarów medycznych i ortopedycznych dla inwalidów, przewóz ludzi i ich bagaży, obrót i import nośników dźwięku i obrazu, prawa autorskie i usługi z obszaru literatury i sztuki, bilety na wystawy, do kin, cyrku, ogrodów zoologicznych, na wydarzenia sportowe itp., 72 – – – – – – – budowa mieszkań, remonty, utrzymanie i adaptacja mieszkań i domów oraz specjalnych obiektów dla inwalidów, obrót i import nawozów i środków fitofarmaceutycznych, usługi hotelowe oraz noclegi w motelach, na kampingach itp., wykorzystanie obiektów sportowych, usługi pogrzebowe, usługi higieny publicznej, usług Poczty RS. 21.5. Ważne adresy • Ambasada RP w Ljubljanie: poland-embassy.si XV Cesta, št. 18 1000 Ljubljana tel. (+ 3861) 423 28 82 423 28 83 • Wydział Ekonomiczno – Handlowy Ambasady RP w Ljubljanie Cesta 27 aprila 37 1000 Ljubljana tel. (+ 3861) 423 14 48 423 05 05 73 22. Szwecja PKB (mld USD) Szwecja 238,3 dynamika PKB (%) 1,7 PKB per capita (USD) 26800 inwestycje (% PKB) 15,7 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 1,9 4,9 Gospodarka szwedzka oparta jest przede wszystkim na przemyśle (w tym zaawansowanych technologiach), górnictwie i leśnictwie. Głównymi gałęziami przemysłu są: przemysł elektroniczny, maszynowy, metalowy, elektrotechniczny, chemiczny, drzewny, włókienniczy, spożywczy. Struktura zatrudnienia: usługi - 68,5%, przemysł - 28,3%, rolnictwo - 3,2%. Handel zagraniczny: eksportuje się głównie maszyny i pojazdy mechaniczne (43,1%), produkty gotowe i półfabrykaty (35,1%), surowce (11,1%) do Niemiec (15%), Wielkiej Brytanii (10%), USA i Norwegii (8%), importuje się produkty gotowe i półfabrykaty (40,1%), maszyny i pojazdy mechaniczne (36,1%), produkty chemiczne (11,1%) z Niemiec (19,1%), USA (9%), Wielkiej Brytanii (9%). Gospodarka Szwecji jest silnie uzależniona od handlu międzynarodowego, a w szczególności od eksportu. Polska nie zajmuje znaczącego miejsca w handlu zagranicznym Szwecji, jednak w ostatnich latach obserwuje się znaczące ożywienie w stosunkach gospodarczych pomiędzy tymi krajami. 22.1. Formy prawne działalności gospodarczej w Szwecji 1. Przedsiębiorca jednoosobowy (Enskild näringsidkare) ta forma odpowiadająca polskiemu jednoosobowemu przedsiębiorcy prowadzącemu działalność na podstawie wpisu do rejestru. Ten rodzaj działalności jest prowadzony i reprezentowany przez jedną osobę i nie posiada osobowości prawnej. Przedsiębiorca odpowiada całym swym majątkiem za skutki działalności gospodarczej. Sprawozdanie i rozliczenie działalności gospodarczej przedsiębiorstwa jest załącznikiem do corocznego własnego rozliczenia podatkowego. Szwedzki przedsiębiorca jednoosobowy ma prawo zaliczania zysków na poczet inwestycji w następnych latach i podobnego rozliczania deficytu rocznego. Nie ma obowiązku dokonywania audytu działalności finansowej. Ta forma działalności, nazywana popularnie Enskild Firma, jest często wykorzystywana przez Polaków. Aby zarejestrować tego rodzaju przedsiębiorstwo należy uzyskać numer statystyczny oraz numer VAT. W tym celu należy złożyć w centralnym urzędzie podatkowym w Sztokholmie następujące dokumenty: - formularze podatkowe tzw. skatte - och avgiftsanmälan, SKV 4620 – dostępne na stronie www.skatteverket.se, - poświadczoną kopię paszportu, - zaświadczenie z urzędu podatkowego o braku zaległości podatkowych oraz z ZUS o niezaleganiu z opłatami socjalnymi. Wszystkie polskie dokumenty powinny być przetłumaczone na język angielski lub szwedzki i poświadczone w konsulacie szwedzkim w Polsce. Gdy nazwa firmy ma być chroniona należy zarejestrować ją w Urzędzie Patentowo Rejestrowym PRV na formularzu 903. Koszt takiej rejestracji wynosi 800 SEK. Prowadzenie działalności gospodarczej w Szwecji na zasadzie samozatrudnienia wymaga uzyskania pozwolenia na pobyt. Pozwolenie wydawane jest na ogół na okres pięciu lat, lecz jeśli prowadzona działalność nie będzie przynosiła dochodów pozwalających na utrzymanie się w Szwecji, pozwolenie może zostać cofnięte. 2. Spółka prawa cywilnego (Enkelt Bolag) jest najprostszym rodzaj spółki posiadanej przez 74 więcej niż jedną osobę. Spółka prawa cywilnego nie posiada ona osobowości prawnej, zwykle uważana jest za umowę pomiędzy wspólnikami w celu wykonywania działalności gospodarczej. Majątek wykorzystywany w spółce prawa cywilnego nie jest własnością spółki, lecz jednego lub kilku wspólników. Wierzytelność spółki spoczywa na wspólniku lub wspólnikach, którzy uczestniczyli w czynności, która spowodowała dług. Właściciele odpowiadają za długi lub straty całym własnym majątkiem. Dochód należy zadeklarować w załącznikach do zeznań podatkowych właścicieli. Spółka prawa cywilnego może jednak lokować zyski do przyszłego wykorzystania, a deficyt może zostać skompensowany wypracowanym dochodem, lub przyszłą nadwyżką. Spółka ta nie jest rejestrowana w Urzędzie Patentowo - Rejestrowym PRV; rejestrowane są (na formularzu 907) jedynie osoby fizyczne ją tworzące. 3. Spółka handlowa (Handelsbolag, w skrócie HB) to rodzaj spółki najbliższy polskiej spółce jawnej. Jest to przedsiębiorstwo założone i prowadzone przez dwie lub więcej osoby prawne lub fizyczne. Posiada ona pewną formę osobowości prawnej i może posiadać własne aktywa i pasywa, lecz każdy ze wspólników jest solidarnie i osobno odpowiedzialny za długi i inne nabyte zobowiązania. Wspólnicy mają równe prawa do decydowania o działalności spółki, chyba że jest to inaczej sformułowane w umowie. Chociaż dla dokonania rejestracji nie jest wymagany statut spółki, Urząd Patentowo – Rejestrowy PRV zaleca posiadanie pisemnej umowy dla uniknięcia nieporozumień w przyszłości. Spółka handlowa może posiadać radę nadzorczą, jednak zwykle zarządzana jest bezpośrednio przez wspólników. Spółka handlowa sporządza formalne, roczne sprawozdania. Rokiem finansowym jest rok kalendarzowy, jeśli co najmniej jeden ze wspólników jest osobą fizyczną. Dochód ze spółki deklarowany jest przy rozliczaniu podatków osobistych lub przez firmy tworzące spółkę. Spółka ulega rozwiązaniu w przypadku wypowiedzenia umowy przez wspólnika, w przypadku bankructwa lub śmierci wspólnika, chyba, że umowa stanowi inaczej. Nie jest konieczne posiadanie dużego kapitału początkowego czy biegłego księgowego. Spółka handlowa rejestrowana jest w Urzędzie Patentowo-Rejestrowym na formularzu 901. Koszt takiej rejestracji wynosi 800 SEK. 4. Spółka komandytowa (Kommanditbolag, w skrócie KB) jest odmianą spółki handlowej. Charakteryzuje się tym, że jeden lub kilku wspólników ograniczyło swe zobowiązania w umowie spółki do wysokości sumy zainwestowanej w jej działalność. Wspólnicy o ograniczonej odpowiedzialności noszą nazwę komandytariuszy. Co najmniej jeden wspólnik główny musi ponosić nieograniczoną odpowiedzialność. Jednak wspólnikiem głównym może być też osoba prawna, która sama ma ograniczoną odpowiedzialność, jak np. spółka z o.o. Komandytariusz może uczestniczyć w zarządzaniu spółką bez utraty ograniczenia swojej odpowiedzialności, pod warunkiem, że dopuszcza to umowa spółki. Nie może on jednak reprezentować spółki jeśli nie jest wyposażony w specjalne pełnomocnictwa. Rejestracji spółki dokonuje się w Urzędzie Patentowo-Rejestrowym na formularzu 902. Koszt rejestracji wynosi 800 SEK. 5. Spółka akcyjna (Aktiebolag, w skrócie AB). W Szwecji nie ma rozróżnienia pomiędzy spółką z ograniczoną odpowiedzialnością a spółką akcyjną – wszystkie są akcyjne, dzielą się jedynie na prywatne i publiczne. Spółka prywatna – privat aktiebolag - nie może oferować publicznie swoich akcji, spółka publiczna – publik aktiebolag - może to robić. Ogromna większość z 220 tysięcy spółek akcyjnych w Szwecji to spółki prywatne. Istnieje tylko około 500 spółek publicznych z akcjami zbywanymi na różnych rynkach. Spółki akcyjne są bardzo rozpowszechnioną formą prowadzenia działalności gospodarczej, nie tylko wśród dużych firm, lecz również średnich i małych, łącznie z firmami jednoosobowymi. Kapitał akcyjny dla spółki prywatnej wynosi minimum 100.000 SEK, a dla spółki publicznej 500.000 SEK. Spółka akcyjna jest tworzona przez jedną lub kilka osób fizycznych lub prawnych i posiada pełną osobowość prawną. Udziałowcy spółki nie ponoszą osobistej 75 odpowiedzialności za długi i zobowiązania spółki. (Tylko w pewnych skrajnych okolicznościach zarząd oraz dyrektor mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności). Rozpoczęcie działalności wymaga dokonania rejestracji w Urzędzie Patentowo Rejestrowym. Należy wówczas wypełnić formularz 816. Koszt rejestracji wynosi 1.700 SEK. Spółka otrzymuje numer w rejestrze Urzędu Patentowo - Rejestrowym. Przed oficjalną rejestracją spółka musi posiadać zaprzysiężonego rewidenta księgowego. Spółka jest zarządzana przez zarząd wybrany przez wspólników. Jeżeli spółka nie ma żadnego zamieszkałego w Szwecji przedstawiciela uprawnionego do reprezentowania spółki, powinna wyznaczyć osobę mieszkającą w Szwecji i upoważnić tę osobę do odbierania pozwów sądowych, zawiadomień urzędowych itp. Osoba ta powinna być zarejestrowana w PRV. Spółka musi składać roczne sprawozdania w PRV. W przypadku spółki akcyjnej rok finansowy nie musi pokrywać się z rokiem kalendarzowym. Z punktu widzenia opodatkowania, spółka akcyjna uważana jest za najbardziej korzystną formę działalności gospodarczej w Szwecji. Poprzez ograniczenie odpowiedzialności cywilnoprawnej udziałowców jest również najbezpieczniejszą formą działalności, godną polecenia polskim przedsiębiorcom. 6. Oddział (Filial) jest kolejną korzystną formą prowadzenia działalności w Szwecji dostępną podmiotom zagranicznym. Oddział (filia) firmy zarejestrowanej i funkcjonującej w innym kraju nie posiada własnej osobowości prawnej, lecz stanowi integralną część firmy zagranicznej. Podlega on jednak prawu szwedzkiemu i decyzjom władz szwedzkich, w odniesieniu do swej działalności w tym kraju. Oddział nie posiada własnego kapitału, jego pasywa i aktywa są częścią tych samych elementów firmy macierzystej. Jego działalnością kieruje dyrektor wyposażony w pełnomocnictwo firmy macierzystej do pełnego reprezentowania jej we wszystkich sprawach związanych z funkcjonowaniem oddziału. Dyrektor zarządzający występuje do PRV o rejestrację oddziału w Szwecji. Jeśli wniosek spełnia wszystkie wymagania PRV, rejestracja nie wymaga uzyskiwania zgody i jest automatyczna. Oddział prowadzi własną księgowość niezależną od księgowości firmy macierzystej. Dyrektor przedstawia PRV uwierzytelniony odpis księgowości oddziału oraz sprawozdanie biegłego rewidenta za poprzedni rok finansowy. Należy również przedstawić analogiczne dokumenty dotyczące całej spółki zagranicznej, pod warunkiem, że są one publicznie dostępne w kraju siedziby spółki. Księgowość oddziału oraz sprawozdanie biegłego rewidenta nie muszą być przedstawiane, gdy spółka zagraniczna podlega prawodawstwu w ramach Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EEA) i posiada formę prawną porównywalną do szwedzkiej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Dokumenty dotyczące całej spółki zagranicznej muszą zostać przetłumaczone na język szwedzki i przedłożone PRV. Zysk oddziału podlega takiemu samemu opodatkowaniu jak zysk szwedzkiej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Nazwa oddziału musi obejmować nazwę zagranicznej firmy wraz z dodatkiem „filial” i musi jednoznacznie precyzować kraj rejestracji spółki macierzystej. Nazwa musi odróżniać się od innych nazw w rejestrze firm PRV. Nagłówki na papierze firmowym filii, formularze zamówień oraz inne materiały muszą zawierać informacje o formie prawnej spółki, zarejestrowanym biurze, rejestrze w kraju pochodzenia i numerze w tym rejestrze oraz numerze w rejestrze filii w Szwecji. Dla ścisłości należy także wspomnieć o dwóch kolejnych formach prowadzenia działalności gospodarczej, czyli o stowarzyszeniu gospodarczym (ekonomisk förening) oraz o fundacji (stiftelse). Są to jednak formy stosunkowo rzadko wykorzystywane i raczej nie stanowią interesującej alternatywy dla inwestorów zagranicznych. 22.2. Zakładanie spółki akcyjnej Zapotrzebowanie na spółki akcyjne jest w Szwecji tak powszechne, że specjaliści od prawa 76 gospodarczego dysponują standardowymi, założonymi i zarejestrowanymi, ‘uśpionymi’ spółkami, które można od nich nabyć, unikając procedury zakładania. Poniżej podane są podstawowe procedury i dokumenty związane z zakładaniem spółki akcyjnej. Jedną z możliwości jest zakupienie od firm prawniczych czy konsultingowych spółki ‘uśpionej’. Nazwę, zarząd i statut ‘uśpionej’ spółki można łatwo zmienić po jej przejęciu. Ponieważ tworzenie spółek akcyjnych jest w Szwecji stosunkowo powszechne, Wydział ds. Spółek Urzędu Patentowo-Rejestrowego przygotował kompletny „pakiet początkowy”. Pakiet zawiera pełne instrukcje dotyczące sposobu założenia spółki, wszystkie formularze podań oraz druki wymaganych dokumentów. W skład pakietu wchodzi akt założycielski spółki, statut spółki, protokół posiedzenia zarządu i rocznego walnego zgromadzenia udziałowców, druk rejestru udziałów i świadectwa udziałowego. Zawiera on również instrukcje wypełniania i składania formularzy. Szwedzka spółka akcyjna staje się legalnym podmiotem po zarejestrowaniu w Wydziale ds. Spółek Szwedzkiego Urzędu Patentowo - Rejestrowego (PRV). W celu rejestracji należy wykonać szereg dość rutynowych czynności. Spółkę powołuje jeden lub kilku założycieli. Założyciele przygotowują następujące dokumenty: 1. Akt założycielski spółki (Stiftelseurkund) - jeden oryginał i jeden poświadczony odpis, oraz dwa egzemplarze projektu statutu spółki. Dokumenty te zawierają proponowaną cena poszczególnych udziałów, czas zapłaty, czas zwołania posiedzenia założycielskiego, nazwę firmy wraz z wyrazem „aktiebolag” lub skrótem AB, oznaczającym akcyjną, siedzibę firmy, działalność jaką spółka będzie wykonywać, wysokość kapitału akcyjnego, nominalną wartość udziałów, liczbę dyrektorów, liczbę biegłych księgowych, sposób zwoływania walnego zgromadzenia udziałowców, sprawy zarezerwowane dla walnego zgromadzenia oraz daty rozpoczęcia i zakończenia roku finansowego. Oprócz tych obowiązkowych punktów statut spółki może zawierać szczegóły takie jak prawo pierwokupu udziałów, rozmaite prawa dotyczące głosowania w powiązaniu z udziałami, liczbę głosów każdego z udziałowców na walnym zgromadzeniu, polubowne rozwiązywanie sporów, itd. 2. Protokół posiedzenia założycielskiego udziałowców (Protokoll från konstituerande bolagsstämma). Protokół, podpisany przez przewodniczącego i potwierdzony przez jeszcze jednego uczestnika posiedzenia, zawiera przyjęcie uchwały o utworzeniu spółki zgodnie z aktem założycielskim oraz wybór zarządu oraz biegłego księgowego. 3. Ostatnim krokiem tworzenia spółki akcyjnej jest rejestracja w Rejestrze Spółek PRV. W ciągu sześciu miesięcy od podpisania aktu założycielskiego należy złożyć następujące dokumenty: • • • • • akt założycielski, projekt statutu spółki oraz protokół z posiedzenia założycielskiego udziałowców; zaświadczenie bankowe (Bankintyg) stwierdzające, że w jednym ze szwedzkich banków zdeponowano minimalny kapitał udziałowy w wysokości 100.000 SEK. Jeśli minimalny wkład pozostaje w formie majątku innej niż gotówka (aport), należy przedstawić pisemne oświadczenie biegłego księgowego. Zaświadczenie musi określać w jaki sposób majątek ten posłuży spółce; listę subskrybentów (Teckningslista). Gdy subskrypcja udziałów jest zawarta w akcie założycielskim składanie listy nie obowiązuje; przyjęty statut spółki (Antagna bolagsordningen), wymagany tylko wtedy gdy projekt statutu spółki został zmieniony na posiedzeniu udziałowców. zezwolenie z Wydziału ds. Spółek PRV dla osoby lub osób mieszkających poza Europejskim Obszarem Gospodarczym (EEA) na występowanie w charakterze 77 założyciela, dyrektora lub członka zarządu spółki. Zwykle następujące osoby muszą być mieszkańcami EEA: założyciel, co najmniej połowa członków zarządu i zastępców członków zarządu, dyrektor i zastępca dyrektora oraz jeden sygnatariusz. Jeśli osoby te nie są mieszkańcami EEA, należy uzyskać zezwolenie z Wydziału ds. Spółek PRV. Zezwolenia takie wydawane są rutynowo. Podanie o formularz rejestracyjny (Registreringsanmälan) oraz wyżej wymienione dokumenty należy wysłać do Wydziału ds. Spółek PRV. Jednocześnie należy uiścić opłatę rejestracyjną w wysokości 1.100 SEK. Podanie musi zawierać potwierdzone wzory podpisów wszystkich członków zarządu, zastępców członków zarządu, dyrektora i zastępcy dyrektora (jeśli dotyczy) oraz jeszcze jednej osoby uprawnionej do składania podpisów w imieniu spółki. Należy wyznaczyć zaprzysiężonego rewidenta na stanowisko księgowego spółki i musi on złożyć swój podpis na podaniu, potwierdzając przyjęcie nominacji. 22.3. Podatek dochodowy od osób prawnych Podatek dochodowy od osób prawnych płacą jedynie spółki akcyjne (AB) oraz stowarzyszenia gospodarcze. Obowiązująca w Szwecji stawka podatku dochodowego od osób prawnych wynosi 28%. Dochody firm będące podstawą do opodatkowania naliczane są w Szwecji zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami w Unii Europejskiej i międzynarodowymi standardami księgowości. Tak jak w Polsce, zyski kapitałowe są opodatkowane jak zwykły zysk firmy. Straty kapitałowe, najczęściej są odliczane od zysku i zwykle mogą być przenoszone na lata następne. Firmy mogą odprowadzać część dochodu na rezerwy celowe, które nie są opodatkowane aż do momentu wykorzystania ich do finansowania działalności. Powszechna dostępność tego rodzaju lokat i możliwość prowadzenia rotacji tych rezerw, pozwala na efektywne obniżenie stawki podatku dochodowego z 28 do około 26%. W zakresie sprawozdawczości finansowej obowiązują również wszystkie zasady stosowane powszechnie na przykład zasada kosztów historycznych, księgowości narastającej, natychmiastowego rozpoznania ryzyka straty i nie kredytowania dochodu bez zarobków. Pracodawcy obciążani są dodatkowo częścią składki na ubezpieczenia społeczne pracowników, która podlega odliczeniom od dochodu firmy do opodatkowania. 22.4. Podatek od towarów i usług System naliczania i rozliczania podatku VAT jest w Szwecji zgodny z ogólnymi zasadami przyjętymi w Unii Europejskiej. Podatku VAT zwany jest w Szwecji „Moms” - skrót od mervärdeskatt. W Szwecji obowiązują trzy stawki podatku VAT: 1. Stawka podstawowa VAT 25%. 2. Obniżona stawka VAT 12% na żywność, usługi hotelowe, transport pasażerski oraz kilka innych usług. 3. Obniżona stawka VAT 6 %, której podlegają gazety codzienne, bilety wstępu na komercyjne imprezy sportowe oraz imprezy kulturalne. Rozliczenia VAT podlegają ogólnym zasadom unijnym w tym zakresie: VAT jest pobierany w kraju sprzedaży towaru przy zakupach detalicznych z wyjątkiem środków transportu i w kraju zakupu przy transakcjach handlowych. Możliwe jest odzyskanie podatku VAT na granicy zarówno przez osoby fizyczne jak i firmy, które nie są zarejestrowane jako płatnicy VAT w tym kraju, o ile wywóz dokonywany będzie do kraju poza UE. 22.5. Ważne adresy 78 • Szwedzki Urząd Patentowo-Rejestrowy PRV (Patent- och registreringsverket): www.prv.se • Wydział Ekonomiczno www.polcommerce.com Friggagatan 4 114 27 Stockholm tel. +46 845 38 420 • Ambasada RP w Szwecji: www.polemb.se Karlavägen 35 114 32 Stockholm • Polsko – Szwedzka Izba Gospodarcza (następca polskiej filii Szwedzko-Polskiej Izby Handlowej z siedzibą w Sztokholmie): www.psig.com.pl ul. Chmielna 101/102 80-472 Gdańsk tel. +48 58 763 14 69 / 79 – Handlowy przy Ambasadzie PR w Sztokholmie: 79 23. Węgry PKB (mld USD) Węgry 139,8 dynamika PKB (%) 2,9 PKB per capita (USD) 13900 inwestycje (% PKB) 22 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 4,7 5,9 Głównymi produktami przemysłowymi Węgier są wyroby metalowe, chemikalia, pojazdy mechaniczne, ale także odzież czy urządzenia elektroniczne. W produkcji rolnej – podobnie jak w sąsiednich krajach, przoduje tu uprawa zbóż. Węgry są dla Polski atrakcyjnym partnerem handlowym. Dynamika wzrostu (zarówno eksportu, jak i importu) od wielu już lat nie spada poniżej kilkunastu procent. Zgodnie z Umową CEFTA w wymianie towarów przemysłowych pomiędzy naszymi krajami obowiązują zerowe stawki celne. Wszystko to powoduje, że zainteresowanie w Polsce Węgrami jako partnerem, nie tylko nie słabnie, ale rośnie. Powodem tego w dużym stopniu jest przejściowo mniejszy popyt na towary polskie na rynku krajowym oraz na rynku najważniejszego partnera gospodarczego Polski - Niemiec. 23.1. Rejestracja spółek Zarówno spółki bez osobowości prawnej, jak i posiadające osobowość prawną należy wpisać do węgierskiego rejestru handlowego (cégbiróság). Rejestr ten prowadzony jest przez wydzielone wydziały w sądach. Przy dokonywaniu rejestracji konieczne jest przedstawienie umowy spółki oraz udokumentowanie założenia konta bankowego. W przypadku podmiotu zagranicznego dokonującego rejestracji spółki posiadającej osobowość prawną wpłata na konto musi być dokonana w walucie wymienialnej. Konto bankowe jest zablokowane do momentu złożenia dokumentów spółki do sądu rejestrowego. W przypadku, kiedy działalność spółki będzie prowadzona w dziedzinach wymagających uzyskania zezwolenia albo koncesji (odnosi się to głównie do działalności o znaczeniu strategicznym, czyli do energetyki oraz przemysłu zbrojeniowego), spółka jest zobowiązana uzyskać zezwolenia i decyzje przed rozpoczęciem działalności. Przed rozpoczęciem działalności gospodarczej spółka musi uzyskać numer typu REGON w węgierskim Głównym Urzędzie Statystycznym (KSH), numer ewidencyjny podatnika w urzędzie skarbowym APEH) oraz numer węgierskiego odpowiednika ZUS (TBK). Opłata sądowa za zarejestrowanie spółki wynosi 2% kapitału zakładowego (w przypadku spółek bez osobowości prawnej – 2% wniesionych wkładów), lecz nie mniej niż 60.000 forintów, a nie więcej niż 600.000 forintów. Koszt opublikowania w oficjalnym dzienniku urzędowym informacji o powstaniu spółki wynosi 20.000 forintów. 23.2. Formy prawne działalności gospodarczej 1. Działalność gospodarcza prowadzona przez osoby fizyczne podlega rejestracji w urzędach samorządu terytorialnego (Önkormányzati Okmány Iroda). 2. Spółka jawna (közkereseti társaság, skrót węgierski Kkt.). Spółka jawna pozbawiona jest osobowości prawnej. W spółce jawnej każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Wspólnikami w takich spółkach mogą być zarówno osoby fizyczne, jak też prawne. Wspólnicy, jeśli są osobami fizycznymi, najczęściej osobiście świadczą pracę i wspólnie 80 prowadzą działalność gospodarczą. Nie ma ustawowych wymogów odnośnie wysokości kapitału zakładowego ani wymaganej wartości wkładów wnoszonych do spółki. 3. Spółka komandytowa (betéti társaság, skrót węgierski Bt), drugi typ spółki bez osobowości prawnej, charakteryzuje się tym, że co najmniej jeden ze wspólników – komplementariusz (węg. beltag) - odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem i przynajmniej jeden z nich - komandytariusz (węg. kültag) - do wysokości swojej sumy komandytowej. Udziałowcami w spółce komandytowej mogą być osoby fizyczne i prawne. Warunkiem jest jednak to, że partner z nieograniczoną odpowiedzialnością w spółce komandytowej może być udziałowcem tylko w jednej takiej spółce. Równocześnie spółka komandytowa nie może być komplementariuszem w innej spółce komandytowej. Nie ma ustawowych wymogów odnośnie wysokości kapitału zakładowego ani wymaganej wartości wkładów wnoszonych do spółki. 4. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (korlátolt felelősségű társaság, skrót węgierski Kft.) należy do grupy spółek posiadających osobowość prawną. Spółka z o.o. odpowiada za swoje zobowiązania do wysokości majątku spółki, a wspólnicy są w zasadzie zwolnieni z takiej odpowiedzialności, ryzykując jedynie wniesionymi do spółki wkładami. Spółka z o.o. może być jednoosobowa, z tym, iż należy to zaznaczyć przy rejestracji spółki. Wymagana minimalna wartość kapitału założycielskiego wynosi 3 miliony forintów. Na konto bankowe spółki należy wpłacić nie mniej niż 30% wysokości kapitału założycielskiego lecz co najmniej 1.000.000 forintów. W przypadku spółki jednoosobowej na konto należy wpłacić całą kwotę. Pozostała część kapitału założycielskiego może być wniesiona w formie aportu. Udziały wspólników mogą być różnej wielkości, jednak minimalna wartość jednego udziału nie może być niższa niż 100.000 forintów i musi być podzielna przez 10.000. 5. Spółka akcyjna (részvénytársaság, skrót węgierski Rt) jest drugim typem spółki posiadającej osobowość prawną. Minimalny kapitał akcyjny dla spółki akcyjnej wynosi 20.000.000 forintów. Na konto bankowe należy wpłacić nie mniej niż 30% kapitału akcyjnego, wpłata musi jednak wynosić nie mniej nią 10.000.000 forintów. Pozostała część kapitału akcyjnego może być wniesiona w formie niepieniężnej. Spółka akcyjna może być zawiązywania i istnieć jako spółka jednoosobowa. W przypadku tworzenia banku, który może mieć wyłącznie formę spółki akcyjnej, wymagany jest kapitał założycielski w wysokości minimum 1 miliarda forintów. 6. Filie (fióktelep) to kolejna forma prawna działalności dostępna przedsiębiorcom zagranicznym na rynku węgierskim. Dla podjęcia działalności konieczne jest dokonanie wpisu w rejestrze sądowym. W celu rejestracji filii niezbędne są poświadczone notarialnie dokumenty zawierające decyzję podmiotu zagranicznego o utworzeniu filii oraz dokumenty określające jej formę prawną, siedzibę, majątek, zakres działalności. Opłata za rejestrację filii wynosi 200.000 forintów. Filie zagranicznych podmiotów gospodarczych są traktowane na Węgrzech jak podmioty krajowe i ich działalność powinna być zgodna z ustawodawstwem węgierskim. Zagraniczne podmioty gospodarcze zobowiązane są zapewnić filiom fundusze niezbędne dla pokrycia kosztów stałych ich działalności i wywiązywania się z ciążących na nich zobowiązań płatniczych. Filie w ramach działalności handlowej są upoważnione do zawierania kontraktów. 7. Przedstawicielstwo handlowe (kereskedelmi képviselet) zagranicznych podmiotów gospodarczych może zostać otworzone po dokonaniu wpisu w rejestrze sądowym. W celu rejestracji przedstawicielstwa niezbędne są poświadczone notarialnie dokumenty zawierające decyzję podmiotu zagranicznego o jego utworzeniu oraz określające jego formę prawną, siedzibę, majątek, zakres działalności. Opłata za rejestrację przedsiębiorstwa wynosi 100.000 forintów. W porównaniu z uprawnieniami filii, działalność przedstawicielstwa jest 81 ograniczona. Mogą one jedynie pośredniczyć w zawieraniu kontraktów oraz prowadzić działalność informacyjno-reklamową. 23.3. System podatkowy i inne obciążenia przedsiębiorstw (dane z 2002 roku) Zagraniczne i krajowe przedsiębiorstwa zarejestrowane na Węgrzech zobowiązane są odprowadzać podatek od osiągniętego zysku w wysokości 18 %. Ponadto obowiązuje podatek ryczałtowy od dywidend, wynoszący 20 %. Roczne oświadczenie podatkowe i bilans należy złożyć w odpowiednim urzędzie skarbowym do 31 maja roku następnego. Oprócz podatków centralnych samorządy w ramach przepisów prawnych mogą ustanowić podatki miejscowe. W 2002 roku najwyższa stawka takiego podatku wynosiła 2%. Obowiązek wpłat na fundusze ubezpieczeń społecznych jest na Węgrzech podzielony pomiędzy pracobiorców i pracodawców. Pracobiorcy zobowiązani są, zgodnie z limitami obowiązującymi w 2002 roku, do wpłaty 3% dochodów brutto na fundusz ubezpieczeń zdrowotnych oraz 8% dochodów brutto na fundusz ubezpieczeń emerytalnych. Jeśli dochody brutto pracobiorcy przekroczą kwotę 2.386.850 forintów, zawiesza się dalsze potrącanie wpłat na ubezpieczenia zdrowotne i emerytalne. Ponadto pracobiorcy wpłacają 1,5 % płacy brutto na fundusz pracy. Pracodawcy są zobowiązani do odprowadzania 29% pensji brutto pracowników na fundusz ubezpieczeń emerytalnych i zdrowotnych (z tego 11% - na ubezpieczenia zdrowotne, a 18% - na ubezpieczenia emerytalne), 3% pensji brutto na fundusz pracy, 1,5% na fundusz szkoleniowy oraz stałej miesięcznej kwoty w wysokości 4.500 HUF od jednego pracownika na fundusz ubezpieczeń zdrowotnych. Przyjęta przez węgierski parlament ustawa o uproszczonym podatku od działalności gospodarczej będzie obowiązywała od 1 stycznia 2003 roku. 23.4. Podatek EVA Wśród "nowości" podatkowych rząd wprowadził nową stawkę podatkową i uproszczony tryb rozliczania się z podatku od osób prawnych, tzw. "egyszerűsített vállakozói adó", w skrócie EVA. Podatek ten może zostać wybrany przez: - osobę fizyczną prowadząca indywidualną działalność gospodarczą, legitymującą się ważną legitymacją przemysłowo-handlową bądź odpowiednim zezwoleniem, - notariusza, - samodzielnego komornika sądowego, - adwokata i eksperta patentowego, - aptekarza, - weterynarza, oraz przez: - spółkę komandytową, - spółkę jawną, - spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, - spółdzielnię, - kancelarię adwokacką, patentową, komorniczą, - towarzystwo leśne. Podatek EVA można wybrać, jeżeli w roku wyboru, jak też w roku poprzedzającym wybór 82 prowadzona była działalność gospodarcza. W przypadku spółek podatek EVA nie może być wybrany, jeżeli spółka w ww. okresie przekształciła się lub jeżeli w szeregi jej członków wstąpiła osoba posiadająca ponad 50% udziałów (nie dotyczy przypadku dziedziczenia). Nie można wybrać tego podatku, jeżeli w ww. czasie władze podatkowe nałożyły karę za nie wydawanie rachunków i paragonów. Podatek EVA można wybrać, jeżeli w ww. okresie łączne wpływy powiększone o podatek VAT nie przekroczyły 15.000.000 forintów, bądź w roku wyboru nie przekroczą tej kwoty. Jeżeli osoba prowadząca indywidualną działalność gospodarczą posiada ponad 10% udziałów w spółce i spółka ta wybierze podatek EVA, to osoba ta nie może być podatnikiem EVA. Podatek EVA może być wybierany tylko przez te spółki, które nie posiadają udziałów w innych spółkach o osobowości prawnej lub bez osobowości prawnej. Wyjątkiem od tej sytuacji jest posiadanie papierów wartościowych w myśl ustawy o publicznym obrocie papierami wartościowymi. 23.5. Podatek od towarów i usług Podstawowa stawka podatku VAT wynosi 25%. Obowiązują również stawki obniżone: stawka obniżona VAT 12% oraz, w niektórych przypadkach, stawka VAT 0%. Płatnik podatku EVA przestaje być płatnikiem podatku VAT. 23.6. Ważne adresy • Wydział Ekonomiczno – Handlowy Ambasady PR w Budapeszcie: www.ambpl-weh.org.hu Stefánia út 65 H-1143 Budapest tel. (63-1) 251 46 77 • Ambasada RP w Budapeszcie Varosligeti Fasor 16 H-1068 Budapest tel. (00 361) 35 11 300, 35 11 301 83 24. Wielka Brytania PKB (mld USD) Wielka Brytania dynamika PKB (%) 1666 2,2 PKB per capita (USD) 27700 inwestycje (% PKB) 16,2 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 1,4 5 Wielka Brytania jest jedną z potęg gospodarczych świata (6 miejsce w świecie, po USA, Japonii, Niemczech, Włoszech i Francji, ok. 4% produktu świat.). Jest kolebką nowoczesnego przemysłu. Rolnictwo odgrywa drugorzędną rolę w gospodarce Wielkiej Brytanii (zatrudnienie poniżej 2%). Rozwinięte jest rybołówstwo przybrzeżne i dalekomorskie. Rozwinięta turystyka zagraniczna (ok. 15 mln gości rocznie) i krajowa. Gospodarka brytyjska jest jedną z najbardziej rozwiniętych w Unii Europejskiej. Na świecie jest drugim, po Stanach Zjednoczonych inwestorem, a także drugim na świecie biorcą bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Wielka Brytania w 2002 r. zanotowała niższy od zakładanego wzrost gospodarczy. Przeciętne tempo wzrostu PKB wyniosło 1,8% i było wyższe od tempa wzrostu gospodarek Niemiec czy całej UE-15. W tym samym okresie poziom inflacji wyniósł 1,3% i był jednym z najniższych w strefie UE. Wpływ na niższe od zakładanego tempo wzrostu gospodarczego miała sytuacja na rynkach międzynarodowych. Oznaki osłabienia gospodarki uwidoczniły się na londyńskiej giełdzie, gdzie odnotowano spadki indeksów rzędu 25%. W 2002 r. odnotowano także spadek poziomu inwestycji o 8,5% w stosunku do roku poprzedniego. 24.1. Zakładanie działalności gospodarczej W Wielkiej Brytanii wszystkie podmioty gospodarcze, zarówno krajowe, jak i zagraniczne, obowiązuje zasada równorzędnego traktowania. Nie ma ograniczeń co do transferu zysków i kapitału, zaciągania kredytów przez firmy obce, oraz w nabywaniu nieruchomości przez osoby zagraniczne. Budynki wykorzystywane do prowadzenia działalności gospodarczej muszą uzyskać certyfikat stwierdzający prawidłowe zabezpieczenie przeciwpożarowe. 24.2. Formy prawne działalności gospodarczej 1. Spółka zwykła (Partnership) jest rezultatem zawarcia umowy pomiędzy wspólnikami, których celem jest osiąganie zysku. Spółka zwykła nie posiada osobowości prawnej (z wyjątkiem Szkocji). Konstrukcja spółki wywodzi się z prawa precedensowego. Liczba wspólników jest zazwyczaj ograniczona do 20 i są oni solidarnie odpowiedzialni za zobowiązania spółki. 2. Spółka zwykła z ograniczoną odpowiedzialnością części wspólników (Limited Partnership) podlega obowiązkowi rejestracji. Jej konstrukcja opiera się na prawie stanowionym. Występują w niej dwie kategorie wspólników: • general partners, którzy są odpowiedzialni bez ograniczeń za prowadzenie spółki i jej zobowiązania, • limited partners, których odpowiedzialność ograniczona jest do wysokości wkładów kapitałowych; limited partners nie uczestniczą w zarządzaniu spółką. 3. Spółki korporacyjne tworzone są na podstawie aktu królewskiego lub parlamentarnego. Uzyskują osobowość prawną poprzez wpis do rejestru. 4. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Limited Company) jest najpopularniejszą formą prowadzenia działalności gospodarczej w Wielkiej Brytanii. Dzieli się na spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością do wysokości udziałów (spotykana najczęściej) lub do 84 wysokości gwarancji. W przypadku likwidacji spółki lub jej niewypłacalności, udziałowcy zobowiązani są do uzupełnienia funduszy spółki poprzez wniesienie należnych i niewypłaconych dotychczas udziałów. Dokumenty niezbędne do założenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością to: • • • • Memorandum of Association – pełni rolę umowy założycielskiej i statutu spółki; zawiera następujące informacje: nazwa spółki, miejsce zarejestrowania siedziby, cele i zakres działalności, oświadczenie o ograniczonej odpowiedzialności, suma kapitału, i in.; Articles of Association – określa m.in. prawa udziałowców (akcjonariuszy), zasady przekazywania udziałów (akcji), procedurę zwoływania i prowadzenia walnego zgromadzenia, kompetencje zarządu, zasady wypłaty dywidend oraz tworzenia rezerw; wypełniony formularz Form 10, który zawiera informacje o zarządzie oraz adres organu rejestrowego; wypełniony formularz Form 12, który stanowi deklarację statutową zgodności ze wszystkimi wymaganiami prawnymi dotyczącymi otwierania spółki. 5. Oddział i filia. Firmy zarejestrowane poza terenem Wielkiej Brytanii, Irlandii Północnej i Gibraltaru mogą zarejestrować w Wielkiej Brytanii oddział lub “place of business” w organie rejestrowym (Companies House). Następnie w okresie do 1 miesiąca do organu rejestrowego należy dostarczyć następujące dokumenty: nazwisko i adres przynajmniej jednej osoby zamieszkałej w Wielkiej Brytanii uprawnionej do reprezentowania firmy macierzystej, poświadczoną kopię dokumentów określających status firmy macierzystej oraz informację o członkach zarządu firmy macierzystej. Po zaakceptowaniu złożonej dokumentacji zostaje wydany dokument stwierdzający fakt rejestracji (wraz z numerem i datą). Po tym fakcie, oddział lub “place of business” zaczyna funkcjonować według zasad obowiązujących firmy brytyjskie. Firma macierzysta ma obowiązek corocznego składania do organu rejestrowego w Wielkiej Brytanii kopii własnych sprawozdań finansowo-ekonomicznych. Ponadto należy informować organ rejestrowy o wszelkich zmianach zachodzących w firmie macierzystej (zmiana nazwy, aktu założycielskiego, składu zarządu, adresu itp.). 24.3. Podatek dochodowy od osób prawnych W Wielkiej Brytanii za pobór podatków bezpośrednich odpowiada Rada Dochodów Państwa (Board of Inland Revenue - IR). Podstawowa stawka podatku dochodowego od osób prawnych wynosi 30% i obejmuje ona przedsiębiorstwa, których dochody wynoszą powyżej 1.500.001 funtów. Dla małych i średnich przedsiębiorstw stawkę podatkową ustalono na poziomie 20% dla przedziału dochodowego 50.000 – 300.000 funtów. Istnieje również stawka początkowa 10% dla przedziału 0 - 10.000 funtów. Marginal relief (ulga przedziałowa) jest ulgą podatkową obliczaną dla kwot dochodów znajdujących się między podstawowymi przedziałami, wyznaczonych przez stawki opodatkowania. Podatek dla dochodów w tym przedziale oblicza się wg stawki dla górnej granicy dochodów, minus ulga (marginal relief). Dla dochodów znajdujących się w podstawowych przedziałach podatek oblicza się bez ulgi podatkowej. 24.4. Podatek od towarów i usług W Wielkiej Brytanii instytucją odpowiedzialną za pobór podatku od towarów i usług (VAT) oraz podatku akcyzowego jest Urząd Ceł i Akcyzy Jej Królewskiej Mości (Her Majesty’s Customs and Excise). W Wielkiej Brytanii istnieje obowiązek rejestracji płatników VAT. Obowiązek taki powstaje wówczas, gdy przez okres ostatnich 12 miesięcy wartość obrotów podlegająca opodatkowaniu VAT 85 wyniesie co najmniej 54.000 funtów brytyjskich. Istnieje także możliwość dobrowolnego zarejestrowania się jako płatnik podatku VAT, gdy próg obrotów jest niższy. Podstawowa stawka VAT 17,5% obejmuje większość towarów i usług. Stawkę preferencyjną VAT 5% stosuje się w przypadku paliw i energii dostarczanych na terenie Wielkiej Brytanii dla domów i instytucji charytatywnych. Stawka ta obejmuje także adaptacje budynków na cele handlowe lub do zamieszkania, a także sprzedaż fotelików samochodowych dla dzieci. Dla pewnej grupy towarów stosuje się stawkę 0%. Dotyczy to większości produktów żywnościowych, budowy nowych domów mieszkalnych, ubrań dla dzieci, samochodów przystosowanych do użytku przez inwalidów, transportu publicznego i książek, i in. W przypadku niektórych dostaw towarów i usług jest możliwe uzyskanie zwolnienia z VAT. Dotyczy to m.in. ubezpieczeń, dzierżawy ziemi i budynków (oprócz garaży, miejsc parkingowych, hoteli lub pomieszczeń hotelowych), usług zdrowotnych oraz w pewnym zakresie szkolnictwa i doskonalenia zawodowego. Wielka Brytania wprowadziła także jednolitą stawkę VAT 4% dla rolników. Wyróżnia się dwa rodzaje podatku VAT. Pierwszy, nazywany podatkiem wytwórczym (output tax) obejmuje dostawy towarów i usług dostarczanych przez podatnika. Podatek VAT płacony przy nabywaniu towarów i usług zwany jest podatkiem wsadowym (input tax). Firmy rozliczają z urzędem podatkowym jedynie różnicę między wartościami obu rodzajów podatków. 24.5. Ważne adresy • Ambasada RP w Londynie: www.polishembassy.org.uk 47 Portland Place London W1B 1JH tel. 0044 87 07 74 27 00 0044 87 07 74 27 02 • Wydział Ekonomiczno – Handlowy Ambasady RP w Londynie: www.polishemb-trade.co.uk 15 Devonshire Street London W1G 7AP tel. 0044 20 75 80 54 81 • Department of Trade and Industry: www.dti.gov.uk • London Chamber of Commerce and Industry 33 Queen Street London EC4R 1AP tel. +44-20-7203 1828 fax +44-20-7489 0391 • British-Polish Chamber of Commerce 55 Prince’s Gate Exhibition Road London SW7 2PG tel. +44-20-7591 0057 fax +44-20-7591 0067 e-mail: [email protected] • Polish Business Club 86 Park Royal Business Center Suite 28, Park Royal House 23 Park Royal Road London NW 10 7JH tel. +44-20-8961 4114 fax +44-20-8961 4113 e-mail: [email protected] • British Trade International Bay 769 Kingsgate House 66-74 Victoria Street London SW1E 6SW tel. +44-20-7215 8227 fax +44-20-7215 8161 e-mail: [email protected] 87 25. Włochy PKB (mld USD) Włochy dynamika PKB (%) 1550 0,4 PKB per capita (USD) 26700 inwestycje (% PKB) 19,1 inflacja (%) stopa (CPI) bezrobocia (%) 2,7 8,6 Włoska gospodarka oparta jest w głównej mierze na przemyśle i usługach. Rozwinięty również jest przemysł metalowy, samochodowy, elektroniczny, petrochemiczny, metalurgiczny, włókienniczy, odzieżowy, skórzany oraz spożywczy. Włochy są eksporterem ropy naftowej i gazu ziemnego. Duży udział w PKB Włoch mają dochody z turystyki. Gospodarka włoska jest jedną z najbardziej rozwiniętych gospodarek Unii Europejskiej. Należy jednak zaznaczyć, że rozwój gospodarczy kraju nie przebiegał jednolicie. Włochy są podzielone na tzw. bogatą i rozwiniętą Północ oraz biedne, oparte na rolnictwie Południe. Zabiegi kolejnych rządów w zakresie aktywizacji gospodarczej Południa przynoszą powoli zakładane efekty, jednakże przepaść pomiędzy ww. obszarami jest wciąż znacząca. Wzrost gospodarczy Włoch w 2003r. wyniósł 0,3% PKB i był o 0,2% niższy od zakładanego. Wśród przyczyn niskiego poziomu wzrostu gospodarczego upatruje się w spadku dynamiki produkcji przemysłowej, wzroście cen produktów rolnych, pogorszeniem się sytuacji na rynku turystycznym, a także stałym wzroście paliw. W 2003 roku poziom bezrobocia wyniósł 8,7% i zmniejszył się z 9,0% w 2002r. Inflacja w roku 2003 wyniosła ok. 2,7% wg. ISTAT, natomiast wg organizacji konsumenckich kształtowała się na poziomie 5,5-6%. 25.1 Zakładanie działalności gospodarczej Działalność przedsiębiorstw we Włoszech regulowana jest przez Kodeks Prawa Cywilnego (Codice Civile) z 1942 r. z późniejszymi zmianami oraz „reforma systemu spółek kapitałowych i spółek spółdzielczych” (Riforma organica della disciplina delle Società di capitali e delle Società Cooperative), która weszła w życie 1 stycznia 2004 roku (więcej informacji na stronie www.infopolonia.it/reforma prawa spolek.html). Zgodnie włoskim Kodeksem Cywilnym, działalność o charakterze gospodarczym podlega wpisowi do Rejestru Przedsiębiorstw (Registro delle Imprese). Rejestry takie prowadzą dla wszystkich rodzajów przedsiębiorstw wyłącznie Izby Handlowe właściwe terytorialnie. Wykaz wszystkich Izb Handlowych można znaleźć na stronie www.camcom.it. Od 1 lipca 2003 r. składanie wszystkich dokumentów związanych z wpisem firmy do Rejestru Przedsiębiorstw jest możliwe wyłącznie drogą elektroniczną lub na nośniku elektronicznym (system TELEMACO) po potwierdzeniu podpisem elektronicznym. W celu zarejestrowania działalności gospodarczej w tym systemie konieczne jest posiadanie specjalnej karty SMART, umożliwiającej składanie podpisu elektronicznego. Karty takie można otrzymać w biurach Izb Handlowych. W celu ułatwienia przedsiębiorcom korzystania z systemu Izba Handlowa w Rzymie wydała Vademecum na jego temat. Jest ono dostępne na stronach internetowych Izby (www.rm.camcom.it) w języku włoskim i zawiera wszystkie informacje na temat rejestracji przedsiębiorstw drogą elektroniczną oraz na temat innych procedur związanych z prowadzeniem firmy. Obowiązek rejestracji przedsiębiorstwa drogą elektroniczną nie obowiązuje przedsiębiorców indywidualnych oraz podmiotów, które podlegają rejestracji jedynie w Wykazie GospodarczoAdministracyjnym (REA), czyli stowarzyszeń, przedstawicielstw firm zagranicznych, itp. 25.2. Formy prawne działalności gospodarczej Najbardziej popularnymi formami prawnymi prowadzenia działalności gospodarczej dla firm średnich jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (società a responsabilità limitata, Srl) zaś duże przedsiębiorstwa oraz firmy, których akcje są notowane na giełdzie (obowiązkowo) spółka akcyjna 88 (società per azioni, Spa). Do założenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (società a responsabilità limitata, S.r.l.) wymagany jest kapitał założycielski w wysokości 10.000 euro. Akt założycielski musi być sporządzony przez notariusza jako akt publiczny i może mieć formę umowy bądź aktu jednostronnego. Należy wpłacić co najmniej 25% podpisanego kapitału. Kapitał zakładowy może być pieniężny lub wniesiony w aporcie. W przypadku spółki akcyjnej (società per azioni, S.p.a) wysokość kapitału zakładowego wynosi 120.000 euro. Nie można dokonać podwyższenia kapitału dopóki uprzednio wyemitowane akcje nie zostały w pełni uwolnione. Akt założycielski musi być sporządzony przez notariusza, jako akt publiczny i może mieć formę umowy bądź aktu jednostronnego. Wkład musi zostać wniesiony w formie pieniężnej, o ile w akcie założycielskim nie ustalono inaczej. Przy podpisaniu aktu założycielskiego należy wpłacić do banku co najmniej 25% wkładów pieniężnych (czyli co najmniej 30.000 EUR). Całą kwotę należy wpłacić jeśli spółka powołana zostaje aktem jednostronnym. Obowiązkowe jest zarejestrowanie spółki w Rejestrze Przedsiębiorstw (Registro delle Imprese). Oddział (sede secondaria di societá estera) prowadzi działalność gospodarczą we Włoszech, ale nie jest traktowany przez prawo włoskie jako jednostka niezależna od spółki zagranicznej. W związku z tym spółka zagraniczna jest bezpośrednio odpowiedzialna za wszelką działalność wykonywaną przez oddział oraz za zobowiązania oddziału. Utworzenie oddziału musi być zarejestrowane we Rejestrze Przedsiębiorstw (Registro delle Imprese) właściwej terytorialnie Izby Handlowej. Wymagane jest odpowiednie udokumentowanie rejestracji spółki w kraju gdzie ona ma swoją główną siedzibę. Spółka zagraniczna jest zobowiązana zgłosić do Rejestru dane osobowe, pełnomocnictwa i potwierdzone podpisy osób upoważnionych do reprezentowania jej we Włoszech. W stosunku do osób trzecich, oddział spółki zagranicznej ponosi odpowiedzialność w zakresie i na zasadach określonych w dokumentach zarejestrowanych we Włoszech, nawet gdyby były one odmienne od tych zarejestrowanych w kraju macierzystej siedziby spółki. Firma macierzysta musi wciągać do ewidencji oświadczenia roczne dotyczące oddziału. Oddział musi prowadzić księgowość obowiązującą przedsiębiorstwa handlowe i dostosować się do procedur rachunkowych, włącznie ze sporządzaniem bilansu. Oddział musi składać roczną deklarację podatkową u włoskich władz podatkowych. Odziały spółek zagranicznych płacą podatki na tych samych zasadach jak spółki włoskie Po zapłaceniu podatku dochodowego we Włoszech, pozostałe zyski mogą być swobodnie przekazane do firmy macierzystej. Przedstawicielstwo nie jest osobą prawną, jest zatem uzależnione od macierzystego przedsiębiorstwa: nie może prowadzić odrębnej działalności ani zawierać kontraktów z klientami. Zazwyczaj otwierane jest w celu promocji, badania rynku, prowadzenia salonu z ekspozycją towarów, nadzorowania realizacji kontraktu, itp. Poprzez otwarcie biura przedstawicielskiego możliwa jest reklama produktów we Włoszech i nawiązanie bezpośredniego kontaktu z klientami. Otwarcie biura przedstawicielskiego podlega obowiązkowi rejestracji w REA (Repertorio delle notizie economiche e amministrative) we właściwej terytorialnie Izbie Handlowej. W celu rejestracji przedstawicielstwa firmy polskiej należy złożyć akt powołania jednostki lokalnej we Włoszech, wraz z określeniem prawnego przedstawiciela na Włochy, wyciąg z Krajowego Rejestru Sądowego zawierający dane polskiej firmy, formularz UL i formularz „intercalaire P”, a także uiścić opłatę wpisową (diritti di segreteria) w wysokości ok.20 euro (jej wysokość ustalają poszczególne Izby) Wszystkie polskie dokumenty muszą być przetłumaczone na język włoski przez tłumacza przysięgłego i legalizowane przez konsulat włoski w Polsce. 25.3. Ułatwienia dla przedsiębiorców Sportello Unico, czyli okienka dla przedsiębiorców powstały na szczeblu gmin w każdym regionie Włoch w ramach polityki wspierania przedsiębiorczości. Są to swoiste one-stop-shop, w których 89 przedsiębiorca może dokonać wszystkich formalności związanych z założeniem firmy. Gwarantuje to przedsiębiorcy przejrzystość i skuteczność procedur oraz oszczędność czasu. Listę one-stop-shop w poszczególnych gminach oraz dane teleadresowe można znaleźć na stronie http://pers.mininterno.it/sportelloUnico/su_ric.htm. Okienka rozpoczęły działalność załatwiając przede wszystkim dokumenty urzędowe konieczne do budowy, modernizacji, przeniesienia lub zamknięcia zakładu produkcyjnego. Powinny również świadczyć usługi w zakresie udzielania informacji koniecznych do rozpoczęcia, zmiany lub zakończenia działalności produkcyjnej, handlowej i usługowej; załatwiania dokumentów urzędowych (zezwoleń, zaświadczeń, certyfikatów); prowadzenia bazy danych firm na terenie gminy; pomocy prawnej w zakładaniu przedsiębiorstw i w wypełnianiu formularzy; informowania o nowych przepisach i procedurach w różnych sektorach oraz świadczenia usług wspierających przedsiębiorczość. 25.4. Podatek od osób prawnych We Włoszech podatek od osób prawnych jest egzekwowany zarówno na poziomie krajowym jak i lokalnym. Standardowa stawka krajowa podatku dochodowego od osób prawnych wynosi 37 proc. Ponadto każde przedsiębiorstwo płaci podatek w wysokości 4,25 proc. na szczeblu lokalnym. Istnieje wiele możliwości zmniejszenia zobowiązań podatkowych, zwłaszcza tych na poziomie lokalnym. 25.5. Podatek od towarów i usług Stawka podstawowa podatku od towarów i usług wynosi 20 proc. Na część produktów i usług nałożone są niższe stawki tego podatku. Stawka zredukowana 10-proc. dotyczy państwowych usług telekomunikacyjnych, tekstyliów, obuwia, transportu pasażerskiego oraz usług hotelowych. Stawka super zredukowana 4-proc. nałożona została na niektóre artykuły spożywcze, wyposażenie medyczne, produkty farmaceutyczne, a stawką zerową objęty został transport publiczny. Podatek VAT jest obowiązkowy dla każdego rodzaju działalności wykonywanej we Włoszech. Przedsiębiorca na początku swojej działalności powinien skontaktować się z odpowiednim biurem, gdzie otrzyma numer dla potrzeb VAT. Przedsiębiorstwa indywidualne mogą ubiegać się o numer VAT w oddziałach odpowiednich instytucji w swoich regionach, a korporacje w miejscu, gdzie korporacja ma zarejestrowaną siedzibę. 25.6. Ważne adresy • • • • Ambasada RP w Rzymie: www.ambasciatapolonia.it Via P. P. Rubens, 20 00197 Roma tel. 06.36 20 42 00 Wydział Ekonomiczno – Handlowy Ambasady RP w Rzymie: www.infopolonia.it Via Olona, 2/4 00198 Roma tel. 0039 06 854 11 28, 0039 06 854 81 89 Konsulat Generalny RP w Mediolanie Corso Vercelli, 56 20 145 Milano tel. 00 39 02 48194975 fax. 00 39 02 48020345 [email protected] Wydział Ekonomiczno – Handlowy KG w Mediolanie Via Capecelatro, 53/4 20 148 Milano 90 tel. 00 39 02 487 131 64 fax. 00 39 02 40 53 03 91 Aneks Rola poszczególnych gospodarek nowych krajów członkowskich w stosunku do gospodarki UE15 nie jest jeszcze na tyle ugruntowana i silna1, aby mogła już obecnie spowodować istotny wstrząs będący efektem rozszerzenia Unii. Nowych dziesięć krajów członkowskich przyczyniło się przede wszystkim do powiększenia populacji UE, zaś wielkość ich PKB wynosi jedynie 4% PKB UE15. Rozszerzenie Unii Europejskiej nie stało się też na razie znaczącym szokiem dla handlu w obrębie państw należących do Wspólnoty. Handel z nowymi krajami członkowskimi stanowi zaledwie 1% PKB i 3.5% całości wymiany handlowej krajów UE15. Jeszcze w okresie ostatnich 10 lat wymiana między UE i obecnymi nowymi krajami członkowskimi poddana została znacznej liberalizacji. Istotnym jest też to, że nie nastąpiło radykalne zwiększenie napływu kapitału z UE do nowych państw członkowskich, a co za tym idzie nie wydaje się, aby w najbliższej przyszłości krajom UE15 groził spadek wartości inwestycji lokalnych. Inwestycje bezpośrednie przedsiębiorstw unijnych w dotychczasowych krajach kandydujących stanowiły jedynie 0,8% ich inwestycji w UE i 1,5% całej wartości zagranicznych inwestycji bezpośrednich. Może natomiast okazać się, że już niedługi „zysk” dla gospodarki UE będzie efektem przyspieszenia wzrostu gospodarczego nowych członków Unii. Istotne znaczenie dla całej gospodarki Unii Europejskiej ma kapitał ludzki nowych jej członków. Czynna zawodowo populacja stanowi blisko 30% tej części populacji UE15. Jednak jak dotąd, nawet wziąwszy pod uwagę znaczące różnice płac, zasada swobodnego przepływu pracowników nie spowodowała istotnych migracji. Przystąpienie nowych krajów członkowskich do Unii Europejskiej spowodowało zniesienie przeszkód w wymianie między krajami rozszerzonej UE. Nowi członkowie już w najbliższych latach wzmocnią swą pozycję na rynku unijnym w takich sektorach jak przemysł odzieżowy i meblowy, a także w przemyśle samochodowym. Prawdopodobne jest, że również w efekcie implementacji elementów Strategii Lizbońskiej gospodarki krajów członkowskich Unii wyspecjalizują się w dziedzinach w których mają przewagę komparatywną. Przewagę taką osiągają już obecnie w dziedzinach przemysłu opartych na kapitale i wysokiej technologii. Takie działania spowodują również w gospodarkach nowych krajów członkowskich istotne zmiany w kierunku większego zaangażowania kapitałowego w procesach produkcyjnych przy równoczesnym odejściu od systemów wytwórczych opartych przede wszystkim na niskich kosztach pracy. Specjalizacja produkcji w krajach UE15 i w rozszerzonej Unii może początkowo napotykać wiele problemów. Konkurencja wewnętrzna w rozszerzonej Unii ze strony nowych państw członkowskich wymusi w niedługim czasie unijnych producentów do zwiększenia presji na podniesienie jakości wyrobów i usług. Wymiana handlowa między starymi a nowymi krajami członkowskimi przybrała formę wymiany międzygałęziowej i pokrywa się z międzynarodowym podziałem procesu produkcji w wielu branżach. 1 por. F. Lemoine, Skutki rozszerzenia UE na gospodarki krajów członkowskich, CEPII (Centrum Studiów Prospektywistycznych i Informacji Międzynarodowych), Paryż 2003 92 PKB per capita (USD) dynamika PKB (%) Włochy Wielka Brytania, Węgry, Szwecja, Słowenia, Słowacja, Portugalia, Polska, Niemcy, Malta, Łotwa, Luksemburg, Litwa, Irlandia, Holandia, Hiszpania, Grecja, Francja, Finlandia, Estonia, Dania, Czechy, Cypr, cz. turecka Cypr, cz. grecka Belgia, Austria, PKB per capita i dynamika PKB w 2003 roku w krajach UE15 i kandudyjących 60000 10 50000 8 40000 6 30000 4 20000 2 10000 0 0 -2 Włochy Wielka Brytania, Węgry, Szwecja, Słowenia, Słowacja, Portugalia, Polska, Niemcy, Malta, Łotwa, Luksemburg, Litwa, Irlandia, Holandia, Hiszpania, Grecja, Francja, Finlandia, Estonia, Dania, Czechy, Cypr, cz. turecka Cypr, cz. grecka Belgia, Austria, Inwestycje w 2003 roku w krajach UE15 i kandudyjących (% PKB) 31 29 27 25 23 21 19 17 15 inwestycje (% PKB) 94 -5 inflacja (%) (CPI) Włochy Wielka Brytania, Węgry, Szwecja, Słowenia, Słowacja, Portugalia, Polska, Niemcy, Malta, Łotwa, Luksemburg, Litwa, Irlandia, Holandia, Hiszpania, Grecja, Francja, Finlandia, Estonia, Dania, Czechy, Cypr, cz. turecka Cypr, cz. grecka Belgia, Austria, Inflacja i stopa bezrobocia w 2003 roku w krajach UE15 i kandudyjących 20 15 10 5 0 stopa bezrobocia (%) 95 Kraj PKB (mld USD) dynamika PKB (%) Austria Belgia Cypr, cz. grecka cz. turecka Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Litwa Luksemburg Łotwa Malta Niemcy Polska Portugalia Słowacja Słowenia Szwecja Węgry Wielka Brytania Włochy 245,3 299,1 14,82 1,27 161,1 167,2 17,35 142,2 1661 213,6 885,5 461,4 116,2 40,88 25,01 23,9 7,082 2271 427,1 181,8 72,29 36,82 238,3 139,8 1666 1550 0,7 1,1 1,9 2,6 2,9 0 4,7 1,9 0,5 4,7 2,4 -0,7 1,4 9 1,2 7,4 0,8 -0,1 3,7 -1,3 3,9 2,3 1,7 2,9 2,2 0,4 PKB per capita (USD) 30000 29100 19200 5600 15700 31100 12300 27400 27600 20000 22000 28600 29600 11400 55100 10200 17700 27600 11100 18000 13300 19000 26800 13900 27700 26700 inwestycje (% PKB) inflacja (% CPI) 22,5 19,7 19,9 1,4 1,6 4,1 12,6 0,1 2,1 1,3 0,9 2,1 3,6 3 2,1 3,5 -1,2 2 2,9 0,4 1,1 0,7 3,3 8,6 5,6 1,9 4,7 1,4 2,7 26 19,9 30,2 18 19,2 25,5 25,6 20,1 22,9 20,8 20,7 27,1 23,1 17,7 18,4 22,3 25,8 23,3 15,7 22 16,2 19,1 stopa bezrobocia (%) 4,4 8,1 3,4 5,6 9,9 6,1 10,1 9 9,7 9,4 11,3 5,3 4,7 10,3 3,6 8,6 7 10,5 20 6,4 15,2 11,2 4,9 5,9 5 8,6 96 źródło: www.cia.gov 97
