Formy rynku - podstawy ekonomii
advertisement
1 FORMY RYNKU 2 Rynki różnią się od siebie. Są różne rodzaje rynku… Na przykład: - Poczta Polska (na rynku listów o wadze do 50 gramów) - Play, Era, Plus, Orange - Koreptycje z angielskiego w Warszawie - Rynek pszenicy w powiecie kutnowskim 3 Oto przyczyny zróżnicowania rynków: 1. Korzyści skali. 2. Naturalne i sztuczne bariery wejścia (i wyjścia). 3. Inne czynniki (np. zmowy przedsiębiorstw). 4 KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA A FORMA RYNKU AC = h(Q) AC Korzyści skali Niekorzyści skali A C B 0 QB Q 5 KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA A FORMA RYNKU AC = h(Q) AC, P AC P* D 0 Q* Q Oto rynek z ogromnymi korzyściami skali. Nie da się tu sprzedać więcej niż Q*, bo cena nie może spaść poniżej P*. (Jeśli Q>Q*, to P<AC i producent traci rentowoność). Na takim rynku zwiększenie produkcji prawie zawsze powoduje obniżenie się kosztów przeciętnych. 6 KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA A FORMA RYNKU AC, P ACA AC P* D 0 QA Q* Q Gdyby na takim rynku produkowało kilku (np. 8) producentów, każdy z nich wytwarzałby mało (np. QA) i przeciętny koszt produkcji każdego z nich byłby duży (np. ACA). W dodatku wszyscy oni wytwarzaliby na stromo opadającej części linii kosztu przeciętnego, AC… 7 KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA A FORMA RYNKU AC, P ACA AC P* D 0 QA Q* Q Skutkiem byłyby „wojny cenowe”, które przetrwałby – zapewne – tylko jeden producent… 8 KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA A FORMA RYNKU AC, P ACA AC P* D 0 QA Q* Q Jak się okazuje, wielkie korzyści skali mogą być przyczyną naturalnej monopolizacji rynku… (Analiza kosztów przedsiębiorstwa pozwala zrozumieć sytuację rynkową). Producenci na rynku pokazanym na rysunku stosują podobną technikę produkcji, więc ich linie kosztów przeciętnych są takie same (AC1= AC2 =AC3=AC4). Powiedzmy, że na rynku jest więcej niż czterech producentów. a) Czy wszyscy oni mogą osiągnąć optimum techniczne? (Wskazówka: cena musi pokryć przeciętny koszt produk- 0 cji!). 9 P, AC AC1 AC2 AC3 AC4 D Q Producenci na rynku pokazanym na rysunku stosują podobną technikę produkcji, więc ich linie kosztów przeciętnych są takie same (AC1= AC2 =AC3=AC4). Powiedzmy, że na rynku jest więcej niż czterech producentów. a) Czy wszyscy oni mogą osiągnąć optimum techniczne? (Wskazówka: cena musi pokryć przeciętny koszt produk- 0 cji!). 10 P, AC AC1 AC2 AC3 AC4 Nie. Ich łączna produkcja przekroczyłaby wtedy pojemność rynku (cena rynkowa spadłaby poniżej przeciętnych kosztów produkcji). b) Czy wzrostowi produkcji towarzyszy tu obniżka kosztów przeciętnych? D Q Producenci na rynku pokazanym na rysunku stosują podobną technikę produkcji, więc ich linie kosztów przeciętnych są takie same (AC1= AC2 =AC3=AC4). Powiedzmy, że na rynku jest więcej niż czterech producentów. a) Czy wszyscy oni mogą osiągnąć optimum techniczne? (Wskazówka: cena musi pokryć przeciętny koszt produk- 0 cji!). 11 P, AC AC1 AC2 AC3 AC4 Nie. Ich łączna produkcja przekroczyłaby wtedy pojemność rynku (cena rynkowa spadłaby poniżej przeciętnych kosztów produkcji). b) Czy wzrostowi produkcji towarzyszy tu obniżka kosztów przeciętnych? Tak. Przecież w takiej sytuacji przynajmniej jeden z producentów wytwarza mniej od optimum technicznego, czyli taką ilość dobra, której odpowiada stromo opadająca część jego linii kosztów przeciętnych. c) Dlaczego w tej gałęzi prawdopodobna jest wojna cenowa? D Q Producenci na rynku pokazanym na rysunku stosują podobną technikę produkcji, więc ich linie kosztów przeciętnych są takie same (AC1= AC2 =AC3=AC4). Powiedzmy, że na rynku jest więcej niż czterech producentów. a) Czy wszyscy oni mogą osiągnąć optimum techniczne? (Wskazówka: cena musi pokryć przeciętny koszt produk- 0 cji!). 12 P, AC AC1 AC2 AC3 AC4 Nie. Ich łączna produkcja przekroczyłaby wtedy pojemność rynku (cena rynkowa spadłaby poniżej przeciętnych kosztów produkcji). b) Czy wzrostowi produkcji towarzyszy tu obniżka kosztów przeciętnych? Tak. Przecież w takiej sytuacji przynajmniej jeden z producentów wytwarza mniej od optimum technicznego, czyli taką ilość dobra, której odpowiada stromo opadająca część jego linii kosztów przeciętnych. c) Dlaczego w tej gałęzi prawdopodobna jest wojna cenowa? Przynajmniej jedna firma, zwiększając produkcję, może osiągnąć spadek kosztów produkcji. Zachęca ją to do obniżenia ceny dobra. Przedsiębiorstwo to prawdopodobnie wypowie konkurentom wojnę cenową. d) Do czego doprowadzi ta wojna? D Q P, AC 13 Producenci na rynku pokazanym na rysunku stosują podobną technikę produkcji, więc ich linie kosztów przeciętnych są takie same (AC1= AC2 =AC3=AC4). Powiedzmy, że na rynku AC1 AC2 AC3 AC4 jest więcej niż czterech producentów. a) Czy wszyscy oni mogą osiągnąć opD timum techniczne? (Wskazówka: cena musi pokryć przeciętny koszt produk- 0 Q cji!). Nie. Ich łączna produkcja przekroczyłaby wtedy pojemność rynku (cena rynkowa spadłaby poniżej przeciętnych kosztów produkcji). b) Czy wzrostowi produkcji towarzyszy tu obniżka kosztów przeciętnych? Tak. Przecież w takiej sytuacji przynajmniej jeden z producentów wytwarza mniej od optimum technicznego, czyli taką ilość dobra, której odpowiada stromo opadająca część jego linii kosztów przeciętnych. c) Dlaczego w tej gałęzi prawdopodobna jest wojna cenowa? Przynajmniej jedna firma, zwiększając produkcję, może osiągnąć spadek kosztów produkcji. Zachęca ją to do obniżenia ceny dobra. Przedsiębiorstwo to prawdopodobnie wypowie konkurentom wojnę cenową. d) Do czego doprowadzi ta wojna? Do zmniejszenia liczby producentów działających na tym rynku do czterech. Przy stosowanej tu technice produkcji i danej wielkości popytu (pojemności rynku) na rynku nie jest w stanie utrzymać się więcej niż czterech producentów. 14 15 Przyczyny zróżnicowania rynków: 1. Korzyści skali. 2. Naturalne i sztuczne bariery wejścia (i wyjścia). 3. Inne czynniki (np. zmowy przedsiębiorstw). 16 Oto standardowa klasyfikacja rodzajów (form) rynku: dwa modele skrajne to KONKURENCJA DOSKONAŁA i MONOPOL Dwa modele pośrednie to KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA i OLIGOPOL. KONKURENCJA DOSKONAŁA ● KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA ● OLIGOPOL ● MONOPOL ● 17 KONKURENCJA DOSKONAŁA 18 KONKURENCJA DOSKONAŁA jest to rynek, na którym działa WIELU producentów i konsumentów, NIE MA BARIER wejścia (i wyjścia), produkt jest JEDNORODNY, o czym POWSZECHNIE WIADOMO. 19 WARUNKI KONIECZNE POWSTANIA RYNKU KONKURENCJI DOSKONAŁEJ (ŁĄCZNIE TWORZĄ ONE WARUNEK WYSTARCZAJĄCY) 1. Nabywców i sprzedawców musi być wielu. 2. Produkt musi być jednorodny. 3. Doskonała infomacja. 4. Brak barier wejścia (i wyjścia). 20 SKUTEK 1: Żadna firma w pojedynkę nie ma wpływu na cenę rynkową, P. Linia popytu na produkty przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego jest (prawie) pozioma]. Powoduje to, że cena rynkowa, P, jest równa utargowi krańcowemu przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego, MR (P=MR). 21 SKUTEK 2: Typowe przedsiębiorstwo z rynku konkurencji doskonałej w długim okresie osiąga JEDYNIE ZYSK NORMALNY. 22 Gdyby cena rynkowa, P*, nie była równa minimalnym kosztom przeciętnym, ACMIN, firma osiagałaby zysk ekonomiczny lub ponosiłaby stratę ekonomiczną. Wejścia lub wyjścia zmieniłyby wtedy wielkość oferty rynkowej, a więc także poziom ceny, przywracając równość: P*=ACMIN. 23 24 MC=S Q1 MC=MR=P! 25 Z poziomu przedsiębiorstwa przenieśmy się teraz na poziom całej gałęzi wolnokonkurencyjnnej… 26 Skutki szoku popytowego w gałęzi wolnokonkurencyjnej 27 ZADANIE Oto linia popytu na produkty wytwarzane w pewnej gałęzi, w której panuje konkurencja doskonała. Cena 5 4 3 2 1 0 Ilość 0 1 2 3 4 5 Stały koszt krańcowy równa się 0,99999. a) Ile wynosi utarg krańcowy, MR, przedsiębiorstwa z tej gałęzi przy wielkości produkcji 2? Dlaczego? b) Ile wynosi utarg krańcowy, MR, przedsiębiorstwa z tej gałęzi przy produkcji równej 3? Dlaczego? c) Ile wyniosłaby produkcja, gdyby panowała tu konkurencja doskonała? Dlaczego? 28 MONOPOL 29 MONOPOL jest to rynek, na którym działa NIEZAGROZONY INWAZJĄ INNYCH PRZEDSIĘBIORSTW JEDYNY DOSTAWCA PRODUKTU w gałęzi. 30 Są DWA RODZAJE MONOPOLI: 1. MONOPOL JEDNOZAKŁADOWY (NATURALNY) jest to taki monopol, który osiąga WIELKIE KORZYŚCI SKALI. 2. MONOPOL WIELOZAKŁADOWY składa się z wielu przedsiębiorstw, wytwarzających taki sam produkt. Na opanowanym przezeń rynku NIE WYSTĘPUJĄ DUŻE KORZYŚCI SKALI. 31 Tak czy nie? Monopolista powinien ustalić cenę na możliwie najwyższym poziomie; jego zysk będzie wtedy największy. 32 Typowa sytuacja monopolu wielozakladowego Siła rynkowa monopolisty (ang. market power) Zysk monopolistyczny (niesprawiedliwość) Nieefektywność Typowa sytuacja monopolu jednozakladowego Siła rynkowa monopolisty (ang. market power) Zysk monopolistyczny (niesprawiedliwość) Nieefektywność 33 34 Nie ma sensu porównywać konkurencji doskonałej z monopolem naturalnym. Z powodu wielkich korzyści skali wchodzący w grę rynek i tak nigdy nie będzie rynkiem wolnokonkurencyjnym). 35 Natomiast porównanie konkurencji doskonałej i monopolu wielozakładowego ujawnia, że MONOPOLE PRODUKUJĄ MNIEJ I SPRZEDAJĄ DROŻEJ niż duża grupa konkurujących ze sobą firm. 36 Monopol wielozakładowy, a gałąź wolnokonkurencyjna: POZIOMA LINIA PODAŻY Wyobraź sobie gałąź, w której KRAŃCOWY KOSZT produkcji BARDZO powoli zwiększa się w miarę wzrostu produkcji i wynosi np. około MC= 5… MC, P D MC 5 0 Q 37 Już mała zmiana ceny powoduje tu bardzo dużą zmianę wielkości produkcji MC, P D P*=5 MC 0 Q* Q 38 Jeśli zaś w pewnej gałęzi KRAŃCOWY KOSZT produkcji JEST STAŁY i wynosi np. MC= 5, LINIA PODAŻY na rynku STAJE SIĘ POZIOMA. MC, P D ___ MC=S ___ MC=P=5 0 Q 39 Pozioma linia podaży MC, P D ___ MC=5 ___ MC=S 0 Q 40 PRODUKCJA I CENA W GAŁĘZI WOLNOKONKURENCYJNEJ P,MR,AC,MC, MR=P=MC PC A MC=AC=S D 0 QC Q 41 MONOPOL PRODUKUJE MNIEJ I SPRZEDAJE DROŻEJ NIŻ GAŁĄŹ WOLNOKONKURENCYJNA P,MR,AC,MC, PM B PC E MR=P=MC A D MR 0 QM MC=AC=S QC Q 42 ZADANIE Oto linia popytu na produkty wytwarzane w pewnej gałęzi. Stały koszt krańcowy równa się 0,99999. a) Ile wyniosłaby produkcja, gdyby panowała tu konkurencja doskonała? Cena 5 4 3 2 1 0 Ilość 0 1 2 3 4 5 b) Ile wyniosłaby produkcja po przejęciu gałęzi przez monopolistę? c) Jak to możliwe, że przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjne, inaczej niż monopolista, nie muszą obniżać ceny, aby zwiększyć sprzedaż? Przecież z tablicy wynika coś innego! 43 KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA 44 KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA jest to rynek, na którym działa wielu producentow i nabywców, nie ma barier wejścia (i wyjścia), lecz produkt – inaczej niż w przypadku konkurencji doskonałej - NIE JEST JEDNORODNY. 45 Konkurencja monopolistyczna jest to rynek, na którym działa wielu producentow i nabywców, nie ma barier wejścia (i wyjścia), lecz produkt – inaczej niż w przypadku konkurencji doskonałej - NIE JEST JEDNORODNY. Konkurencja niecenowa Różnicowanie produktu 46 KONKURENCJA NIECENOWA polega na wykorzystywaniu w celu konkurowania z innymi producentami dobra innych narzędzi niż cena produktu 47 RÓŻNICOWANIE PRODUKTU polega na nadawaniu wyrobom cech, które odróżniają je od produktów konkurentów (dotyczy to np. funkcji produktu, materiałów, wzornictwa). Celem jest przywiązanie nabywców do tej odmiany dobra, którą wytwarza konkretne przedsiębiorstwo, i uzyskanie możliwości pewnego podniesienia ceny. 48 Narzędziem różnicowania produktu bywa reklama. ZWOLENNICY: Reklama informuje, umożliwia wzrost produkcji i wykorzystanie korzyści skali, wzmaga konkurencję i wymusza ulepszenia produktu. PRZECIWNICY: Nierzetelność informacji Marnotrawstwo środkow Szkodliwe skutki uboczne (np. marnotrawstwo czasu) Wzrost kosztow i cen (koszty!) Umacnainie się monopoli 49 W krótkim okresie przeciętna firma działająca na rynku konkurencji monopolistycznej, która ma pewien niewielki wpływ na wielkość podaży rynkkowej i cenę, osiąga także niewielki zysk ekonomiczny. W długim okresie wejscia konkurentów sprawiają, że zysk ekonomiczny zanika i pojawia się równowaga w punkcie styczności. 50 Oto dwie ważne cechy sytuacji, która - w długim okresie - powstaje na rynku konkurencji monopolistycznej. 1. Jest produkowane przy niepełnym wykorzystaniu możliwosci produkcyjnych (nie zostaje osiagnięte optimum techniczne”). 2. Skoro tak, to przedsiebiorstwa chętnie zwiększyłyby produkcję i sprzedaż po dotychczasowej cenie. Na rynku konkurencji doskonałej jest zupelnie inaczej! 51 Tak czy nie? W odróżnieniu od typowego przedsiębiorstwa działającego na rynku konkurencji monopolistycznej typowemu przedsiębiorstwu wolnokonkurencyjnemu nie zależy na zwiększeniu sprzedaży po dotychczasowej cenie. 52 53 54 OLIGOPOL 55 OLIGOPOL jest to rynek, na którym działa niewiele (kilka, kilkanaście) firm. Bariery wejścia na rynek są tu dość wysokie, a o zachowaniach przedsiębiorstw decyduje ich WSPÓŁZALEŻNOŚĆ. 56 Otóż grupa oligopolistów może się porozumieć po to, aby zbiorowo powtórzyć zachowania monopolisty. 57 Sytuacja powstała w wyniku porozumienia oligopolistów nie jest jednak stabilna. Skoro oligopol jako całość osiąga zysk nadzwyczajny, to cena rynkowa przewyższa przeciętny koszt wytworzenia jednostki produktu. Zachęca to oligopolistów do wyłamania się ze zmowy. 58 Taka sytuacja nazywa się DYLEMATEM WIĘŹNIA (ang. prisoner’s dilemma). KOOPERACJA OPŁACA SIĘ WSZYSTKIM BARDZIEJ NIŻ WALKA, LECZ KRÓTKOOKRESOWY INTERES I BRAK ZAUFANIA DO PARTNERA SKŁANIAJĄ DO RYWALIZACJI. 59 Oligopol i dylemat więźnia Produkcja firmy B Duża Produkcja Duża firmy A Mała Mała (a) 3,5 3,5 (b) 5 3 (c) 5 (d) 4 4 3 60 Co mogłoby zwiększyć trwałość porozumienia oligopolistów, stojących w obliczu dylematu więźnia? 61 Po pierwsze, warunkiem trwałości porozumienia jest, oczywiście, wiarygodność gróźb graczy, że w razie oszustwa oni także zwiększą produkcję. Groźby te mogą nie być przekonujące. 62 Po drugie, gry oligopolistow zwykle mają wiele partii. W takiej sytuacji motywacja do oszukiwania słabnie. Wszak oszukany może odmówić kooperacji w następnej partii… 63 MATRIKSOWY TURNIEJ Powiedzmy, że z partnerem rozgrywasz wiele kolejnych partii gry w dylemat więźnia. Jaka strategia jest najbardziej opłacalna? Czy opłaca Ci się kooperować, czy rywalizować? Aby przekonać się, jakie strategie gry w taki powtarzany dylemat więźnia są najlepsze , amerykański politolog Robert Axelrod zorganizował turniej. Uczestniczyły w nim nadsyłane przez chętnych programy komputerowe, zaprojektowane tak, aby mogły grać w dylemat więźnia. Każdy z programów grał ze wszystkimi pozostałymi programami. Wygrała STRATEGIA WET ZA WET (ang. TIT-FORTAT)! Zgodnie z tą strategią gracz zaczyna od kooperacji, a potem robi to, co przeciwnik robił w poprzedniej partii: kooperuje dopóty, aż partner nie przestanie kooperować, następnie sam nie kooperuje, aż partner znowu zacznie kooperować. 64 ZADANIE Użyteczność profesorów Buffona i Holleryka zależy głównie od liczby słuchaczy, choć liczy się też poziom nauczania. Kiedy obaj egzaminatorzy są wymagający, mają wielu studentów. Obniżenie wymagań powoduje przypływ studentów od konkurenta, który broniąc się – też stawia same piątki. W efekcie wykładowcy mają wielu, ale za to niedouczonych studentów. a) Zaproponuj macierz wypłat opisującą grę Buffona z Hollerykiem. Jak nazywa się taka sytuacja? b) Na czym polega w tej sytuacji konflikt racjonalności prywatnej i społecznej? c) W jaki sposób społeczeństwa rozwiązują takie jak ten konflikty racjonalności prywatnej i społecznej? d) Co może zrobić rektor Patałłah, aby jakość nauczania wzrosła? 65 RÓWNOWAGA NASHA Sytuacja d w tabeli ilustrującej „dylemat więźnia” jest przykładem RÓWNOWAGI NASHA. Równowagą Nasha (od nazwiska matematyka Johna Nasha, ur. 1924) nazywamy stan, kiedy KAŻDY Z GRACZY WYBRAŁ OPTYMALNĄ DLA SIEBIE STRATEGIĘ POSTĘPOWANIA PRZY DANYCH STRATEGIACH WYBRANYCH PRZEZ POZOSTAŁYCH GRACZY. Wymagający Holleryk Nie wymagający Buffon Wymagający Nie wymagający 3, 3 4, 1 (a) (b) 1, 4 (c) (d) 2, 2 66 Równowaga Nasha w wielu grach (i w życiu!) bywa wynikiem gorszym od jakiegoś innego wyniku gry. Jeśli jednak ten inny, lepszy, wynik nie jest również równowagą Nasha, nie jest on stabilny (trwały). (Zauważ, że np. sytuacja a, choć lepsza dla obu graczy, nie jest równowagą Nasha). Buffon Wymagający Nie wymagający Wymagający 3, 3 4, 1 Holleryk (a) (b) Nie wymagający 1, 4 2, 2 (c) (d) 67 EWOLUCJA SPOŁECZEŃSTW A ALTRUIZM Gra w „dylemat więźnia” kończy się rywalizacją, mimo że kooperacja jest bardziej opłacalna. .. A jednak eksperymenty ekonomistów pokazują, że grający w „dylemat więźnia” zaskakująco często kooperują, a nie rywalizują. Dotyczy to nawet składających się z jednej partii gier, kiedy motywem kooperacji nie mogą być zyski z zachęcenia partnera do kooperacji w przyszłości. 68 EWOLUCJA SPOŁECZEŃSTW A ALTRUIZM cd. Niektórzy argumentują, że w toku ewolucji społecznej W WALCZĄCYCH O PRZETRWANIE SPOŁECZNOŚCIACH LUDZKICH PRZEZ TYSIĄCLECIA POWSTAWAŁY ZACHĘCAJĄCE DO KOOPEROWANIA I ZNIECHĘCAJĄCE DO NIEKOOPEROWANIA NORMY KULTUROWE. ZYSKI Z KOOPERACJI SPRAWIAJĄ, ŻE NORMY TE UPOWSZECHNIAJĄ SIĘ I SĄ PRZEKAZYWANE Z POKOLENIA NA POKOLENIE. Psycholodzy wskazują przykłady takich sytuacji i twierdzą, że ludzie uczą się norm kulturowych w imię korzyści z kooperacji. Dodajmy, że kiedy podział korzyści z kooperacji jest bardzo nierówny, rośnie prawdopodobieństwo masowego niekooperowania i utracenia przez całą społeczność korzyści z kooperacji... 69 ROLA WEJŚĆ I WYJŚĆ Pomyślmy teraz o wpływie zagrożenia wejściem konkurentów do gałęzi na zachowania firm działających na różnych rynkach. 70 Jeśli wejście na atrakcyjny rynek i wyjście z niego nie jest trudne, mamy do czynienia z RYNKIEM SPORNYM (ang. contestable market). 71 „Odstraszanie” strategiczne Dzięki odstraszaniu obrona rynku okazuje się bardziej opłacalna od kapitulacji. Perspektywa walki zniechęca do wejścia. W efekcie broniące rynku przedsiębiorstwo zyskuje 3, a nie 1. 72 „Odstraszanie” strategiczne jest przykładem zachowania, które ekonomiści nazywają samoograniczeniem (ang. pre-commitment). Samoograniczenie polega na dobrowolnym pozbawieniu się pewnych możliwości działania w przyszłości, co jest sposobem osiągnięcia jakiegoś celu. Nie tylko przedsiębiorstwa samoograniczają się w imię własnych korzyści. Pomyśl np. o alkoholiku, który wszywa sobie esperal, licząc na to, że kiedy przyjdzie co do czego, strach powstrzyma go to przed sięgnięciem po kieliszek! 73 ZADANIE a) Wskaż przykłady ODSTRASZANIA STRATEGICZNEGO: (i) Wybieram się do „Galerii Mokotów” obejrzeć te luksusowe sklepy, ale portfel i „plastiki” zostawię w domu. (ii) Bojąc się wzrostu cen, bank centralny doprowadził do uchwalenia przez parlament ustawy zakazującej mu dodruku „pustego” pieniądza na potrzeby rządu. (iii) Wrzasnąłem mu nad uchem, a on spadł z krzesła! (iv) Wykładowca, o którym wiadomo, że bardzo dba o swój autorytet, zapowiada studentom, iż egzamin będzie naprawdę trudny. (v) Broniąc podwórza, przechadzał się na wyprężonych łapach, powarkiwał, stroszył sierść na grzbiecie. b) Wskaż cele zachowań, które uznałeś za „odstraszanie”. c) Nazwij wspólną cechę tych wszystkich zachowań (odpowiedz jednym zdaniem). 74 Wybierając odpowiedni model rynku w celu analizy konkretnego rynku, ekonomiści kierują się m. in. informacjami o stopniu KONCENTRACJI PRODUKCJI na rynku. Od im mniejszej liczby firm pochodzi główna część produkcji sprzedawanej na rynku, tym bardziej skoncentrowana jest produkcja. 75 Miarami stopnia koncentracji produkcji na rynku są m. in. : WSKAŻNIK KONCENTRACJI N FIRM (ang. concentration ratio, CR) oraz INDEKS HERFINDAHLA-HIRSCHMANA (ang. Herfindhal-Hirschman Index, HHI) . 76 ZADANIE Na pewnym rynku działa 5 przedsiębiorstw. Udziały w sprzedaży trzech z nich wynoszą odpowiednio: 20%, 10%, 8%. Nie znamy udziałów w sprzedaży największego i najmniejszego przedsiębiorstwa w gałęzi. Wiemy, że wskaźnik koncentracji 3 przedsiębiorstw wynosi 85%. a) Ile wynosi udział w rynku największego przedsiębiorstwa? b) Ile wynosi indeks Herfindahla–Hirschmana? c) Z jaką formą rynku mamy tu prawdopodobnie do czynienia?
