Egzamin_licencjacki_2012_2013

Zakres zagadnień obowiązujących na egzamin dyplomowy
studentów studiów licencjackich na kierunku filozofia
w roku akademickim 2012/2013
Na egzaminie dyplomowym student studiów licencjackich na kierunku filozofia otrzymuje trzy pytania:
1.
2.
3.
pytanie dotyczące tematyki pracy dyplomowej,
pytanie dotyczące wskazanego przez komisję egzaminacyjną zagadnienia z części I,
pytanie dotyczące wskazanego przez komisję egzaminacyjną zagadnienia z części II.
Część I zagadnień – z historii filozofii – posiada charakter obligatoryjny. Studenci przygotowują do
egzaminu wszystkie wymienione niżej zagadnienia.
Część II zawiera pytania z ontologii, epistemologii, logiki i etyki. Studenci wybierają i przygotowują
jeden zestaw zagadnień właściwy jednej z tych czterech dyscyplin.
Powodzenia!
Część I – Historia filozofii
1) Filozofia starożytna:
1. Początki filozofii greckiej: Tales, Anaksymander, Anaksymenes, Empedokles, Anaksagoras,
Diogenes.
2. Liczba jako arche. Pitagorejczycy .
3. Heraklitejskie „stawanie się” a jedyność bytu Parmenidesa.
4. Atomizm Demokryta.
5. Dialogiczna postać racjonalności. Sofiści i Sokrates.
6. Platońska koncepcja idei.
7. Człowiek i państwo w filozofii Platona.
8. Podstawowe pojęcia arystotelesowskiej metafizyki.
9. Arystotelesowska teoria procesu poznawczego i formalnej struktury wiedzy.
10. Emanacyjna koncepcja bytu Plotyna.
11. Główne szkoły etyczne starożytności: stoicy, sceptycy, epikureizm.
1.
2.
1.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
2) Filozofia średniowieczna:
1. Neoplatonizm w teologii negatywnej (Pseudo-Dionizy Areopagita, Jan Szkot Eriugena) i mistycyzmie
Mistrza Eckharta.
2. Złożoność poznania (zagadnienie intelektu czynnego i biernego):
a) Koncepcje Arabów (Awerroes, Awicenna),
b) Awerroizm łaciński (Siger z Rabantu),
c) Augustynizm XIII–wieczny (Wilhelm z Owernii, Aleksander z Hales).
3. Spór o uniwersalia i jego rozwiązania:
a) odmiany nominalizmu (Eryk z Auxerre, Roscelin z Campiegne. Piotr Abelard),
b) realizm pojęciowy (Gilbert de la Porrée, Wilhelm z Champeaux, Bernard z Chartres),
c) konceptualizm,
d) teoria względu (respectus) i teoria stanu (status).
4. Spór dialektyków z antydialektykami. Przedmiot sporu i stanowiska (Piotr Damiani, Roscelin z
Campiegne, Bernard z Clairvaux, Anzelm Z Canterbury, Berengar z Tours).
5. Św. Anzelm z Canterbury: argument ontologiczny na istnienie Boga.
6. Św. Tomasz z Akwinu: pięć dróg rozumowania o Bogu w kontekście kategorii aktu i możności (na
przykładzie jednego, wybranego argumentu).
7. Św. Bonawentura: Egzemplaryzm i teoria iluminacji.
8. Św. Tomasz z Akwinu: metoda separacji w metafizyce i złożenia bytowe (w kontekście kategorii
aktu i możności).
9. Jan Duns Szkot: wielość form substancjalnych w warstwowej koncepcji substancji i jednoznaczność
pojęcia bytu jako bytu.
10. Wilhelm Ockham: nominalizm i zasada ekonomii myślenia (brzytwa Ockhama).
3) Filozofia nowożytna:
1. Renesansowy platonizm (Ficino, Pico), arystotelizm (Pomponazzi), sceptycyzm (Montaigne) i
humanizm chrześcijański (Erazm).
2. 2. Nowożytne utopie społeczne (Morus, Campanella, Rousseau)
3. 3. Rola „cogito” w filozofii Kartezjusza, Pascala, Malebranche'a, Leibniza, Kanta, Fichtego i Hegla.
4. 4. Problem substancji w Filozofii Kartezjusza, Hobbesa, Malebranche'a, Spinozy, Leibniza, Locke'a,
Berkeleya, Hume'a, Kanta i Hegla.
5. 5. Dualizm psychofizyczny w filozofii Kartezjusza, Malebranche'a, Spinozy i Leibniza.
6. 6. Spór o istnienie świata materialnego (Kartezjusz, Berkeley, Hume, Kant).
7. 7. Historiozofia Kanta, Fichtego, Schellinga i Hegla.
8. 8. Koncepcja idei w filozofii Kartezjusza, Malebranche'a, Spinozy, Leibniza, Locke'a, Berkeleya,
Hume'a i Kanta.
9. 9. Idea czasu i przestrzeni w filozofii Kartezjusza, Newtona, Malebranche'a i Kanta.
10. 10. Nowożytne próby uprawomocnienia nauki (Galileusz, Francis Bacon, Kartezjusz, Leibniz, Hume,
Kant, Hegel).
11. 11. Epistemologiczna i ontologiczna rola Boga w filozofii Kartezjusza, Malebranche'a i Leibniza.
12. 12. Nowożytne próby uprawomocnienia etyki i problemy z tym związane (Kartezjusz, Hume, Kant).
13.
4) Filozofia współczesna:
1. 1. Koncepcja filozofii w pozytywizmie (Comte), empiriokrytycyzmie (Mach, Avenarius) i
neopozytywizmie (Schlick, Carnap).
2. 2. Problem prawdy w pragmatyzmie (Peirce, James), fenomenologii (Husserl) i filozofii analitycznej
(Wittgenstein, Russell, F. Ramsey, Strawson, Davidson, Dummett).
3. 3. Relacja metafizyki do ontologii w filozofii Husserla, Ingardena, N. Hartmanna, Heideggera, Levinasa.
4. 4. Koncepcja życia w filozofii Diltheya, Nietzschego, Simmla i Bergsona.
5. 5. Psychologia opisowa (Brentano) i teoria przedmiotu (Meinong) a transcendentalna fenomenologia
(Husserl).
6. 6. Spór idealizm-realizm w filozofii neokantystów (Cohen, Natop), Jamesa, Husserla, Heideggera, N.
Hartmanna, Dummetta, Putnama, Sartre'a, Levinasa.
7. 7. Problemy filozofii języka potocznego (Moore, Wittgenstein, Austin, Ryle, Strawson).
8. 8. Próba zbudowania filozofii jako nauki (Brentano, Husserl, Russell).
9. 9. Filozoficzne próby uprawomocnienia etyki (J.S.Mill, Spencer, Moore, Schlick, Wittgenstein, Sartre,
Levinas).
10. 10. Współczesne krytyki i kontynuacje filozofii Kanta (Spencer, Windelband, Rickert, Cohen, Natorp,
Cassirer, Husserl, Moore, Wittgenstein, Bergson).
1.
Cześć II – Ontologia, epistemologia, logika, etyka
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
1) Ontologia:
1. Koncepcje ontologii i metafizyki.
2. Krytyki metafizyki (klasyczny empiryzm, neopozytywizm).
3. Pojęcie bytu.
4. Istnienie i sposoby jego rozumienia.
5. Koncepcje istoty.
6. Spór o uniwersalia – podstawowe stanowiska.
7. Substancja i własności.
8. Transcendentalia.
9. Monizm.
10. Problem zasady rzeczywistości i racji ostatecznej.
2) Epistemologia:
1. Rodzaje poznania bezpośredniego i pośredniego.
2. Aprioryzm i empiryzm genetyczny i metodologiczny.
3. Racjonalizm i irracjonalizm .
4. Idealizm epistemologiczny immanentny i transcendentalny.
5. Brentano, Husserl, Ingarden i trzy teorie niepowątpiewalności samoświadomości .
6. Standardowa definicja wiedzy i przypadki Gettiera.
7. Klasyczna koncepcja prawdy i jej trudności.
8. Starsze nieklasyczne teorie prawdy: koherencyjna, pragmatyczna, konsensualna.
9. Semantyczna teoria prawdy Tarskiego.
10. Deflacyjne teorie prawdy.
11. Epistemiczne teorie prawdy.
12. Pluralizm aletyczny Wrighta.
13. Relatywizm i absolutyzm aletyczny.
14. Prawda jako mit według Kołakowskiego.
15. Pojęcie i typy sceptycyzmu. Argumenty i hipotezy sceptyczne.
16. Strategie odpierania sceptycyzmu: samorefutacja, poszukiwanie pewności, modyfikowanie pojęć.
3) Logika
1. Klasyczny rachunek zdań: funktory prawdziwościowe a spójniki międzyzdaniowe mowy potocznej,
tautologie rachunku zdań, postać aksjomatyczna rachunku zdań.
2. Pojęcie dowodu; dowodzenie wprost i dowodzenie niewprost.
3. Twierdzenie o dedukcji. Zawodne i niezawodne schematy wnioskowań.
4. Teoria zbiorów: działania na zbiorach, stosunki między zbiorami, prawa rachunku zbiorów.
5. Rachunek predykatów: język rachunku predykatów, tautologie rachunku predykatów.
6. Rachunek nazw: stosunki między zakresami nazw, tautologie rachunku nazw.
7. Definicje: rodzaje definicji ze względu budowę, rodzaje definicji ze względu na funkcję, błędy w
definiowaniu.
8. Teorie składni: Ajdukiewicza teoria kategorii syntaktycznych, Chomsky’ego teoria gramatyk
generatywnych.
9. Gödela twierdzenia o niezupełności i o niesprzeczności a program Hilberta.
10. Tarskiego semantyczna definicja prawdy: język przedmiotowy a metajęzyk, pojęcie spełniania,
pojęcie interpretacji w modelu.
4) Etyka
1. Moralność, etyka, obyczaj, prawo. Jaka jest różnica między moralnością a etyką, etyką a prawem i
obyczajem? Czy można uzasadniać teorie etyczne poprzez obowiązującą moralność, prawo lub obyczaj?
2. Etyka a ewolucyjne podstawy natury ludzkiej. Opisz hipotezę ewolucyjnej genezy moralności. Wskaż
na problemy związane z ewolucyjnym uzasadnieniem etyki.
3. Etyka a determinizm. Przedstaw spór kompatybilizmu z inkompatybilizmem etycznym. Omów
pojęcia determinizmu, wolnej woli, odpowiedzialności.
4. Etyka w różnych kulturach. Przedstaw różnice w moralności różnych kultur oraz uniwersalia
kulturowe. Omów argumenty za relatywizmem kulturowym, subiektywizmem, absolutyzmem oraz
obiektywizmem etycznym. Przedstaw wady tych stanowisk.
5. Szczęście i dobre życie. Wskaż zalecenia dotyczące dobrego życia Sokratesa, Arystotelesa, Epikura i
stoików. Przedstaw ich wady i zalety.
6. Etyka cnót. Opisz arystotelesowską teorię cnót oraz jej współczesne modyfikacje.
7. Intuicjonizm. Przedstaw klasycznych intuicjonistów etycznych i ich koncepcje, np. św. Tomasza,
W.D. Rossa. Co to jest sumienie? Opisz spór partykularyzmu etycznego z generalizmem. Wskaż
argumenty za i przeciw, wady i zalety intuicjonizmu.
8. Etyka umowy społecznej. Omów koncepcje etyki umowy społecznej T. Hobbesa oraz J. Rawlsa.
Przedstaw argumenty za i przeciw tym koncepcjom.
9. Utylitaryzm. Przedstaw różne odmiany utylitaryzmu: J. Benthama, J.S. Milla, R.M. Hare'a, B.
Hookera. Czym się różni utylitaryzm czynu a reguł? Co to jest konsekwencjalizm? Jakie teorie wartości
mogą zakładać utylitaryści?
10. Deontologia. Co głosi nonkonsekwencjalizm? Przedstaw koncepcje deontologiczne I. Kanta i W.D.
Rossa. Przedstaw argumenty za i przeciw tym stanowiskom.