filo umk - Magisterskie24.pl
advertisement
Przedmiot fiolozfi- Filozofia zajmuje się refleksją na temat świata i człowieka. Ludzie od zawsze zadawali sobie pytania filozoficzne typu: dlaczego świat wygląda tak jak wygląda, dlaczego wydarzenia dzieją się tak a nie inaczej, czy nasze życie zależy od czegoś czy też nie itp. Na powyższe pytania udzielano różnych odpowiedzi. Czym różniła się wcześniejsza refleksja na temat świata i człowieka od filozof ii? Rodzaje świadomości: Świadomość mityczna: przed pojawieniem się filozofii odpowiedzi na podstawowe pytania dotyczące świata i człowieka dawały mity i mitologia. Pierwszą formą świadomości społecznej, która chciała odpowiedzieć na najważniejsze pytania dotyczące człowieka i jego życia była więc świadomość mityczna. Według tego sposobu myślenia przedmioty ludzkich wyobrażeń, np. bogów czy istoty mityczne, ale także i ludzi, traktowano jako wytwory natury. Sądzono, że wszystko wyrasta z przyrody, a ludzie i bogowie żyją razem. / Świadomość religijna wykształciła się później. Czym różnił się światopogląd religijny od mitycznego? Według światopoglądu religijnego przedmioty ludzkich wyobrażeń, czyli bogowie, już nie wyrastają z przyrody, one są istotami nadprzyrodzonymi i rządzą losem człowieka. /Światopogląd filozoficzny wykształcił się dopiero w VII wieku p.n.e. Pytania oczywiście pozostały te same, a ludzie nadal poszukiwali na nie odpowiedzi. Czym zatem światopogląd filozoficzny różni się od dwóch poprzednich form świadomości? Otóż tym, że człowiek zaczyna wierzyć we własne siły, we własny umysł. Filozofowie dochodzą do przekonania, że człowiek za pomocą własnego umysłu jest w stanie wyjaśnić rzeczywistość, która go otacza. Zaczęto również krytycznie podchodzić do wcześniejszych form przekazu. Dowodzono, że dzięki filozofii, przy pomocy swojego umysłu, człowiek jest w stanie odpowiedzieć sobie na nurtujące go pytania. Poza tym, człowiek zaczyna obserwować rzeczywistość i zaczyna wyciągać wnioski, czyli zachowuje się jak naukowiec. W ten sposób zrodziła się filozoficzna i krytyczna postawa wobec rzeczywistości. Tales z Miletu- Za pierwszego filozofa uznano Talesa z Miletu. Najprawdopodobniej niczego nie napisał, a jego poglądy znamy z pism Arystotelesa. Uznaje się go za pierwszego filozofa, gdyż jako pierwszy przeszedł od luźnych formułek, wyobrażeń na temat świata do ujęć naukowych, innymi słowy, przeszedł od mitu do nauki. Tales chciał zrozumieć świat, mieć całościowy ogląd przyrody. Zaczął więc przyrodę obserwować i wyciągać z tych obserwacji wnioski. Obserwując przyrodę stwierdził, że wszędzie jest woda, wszystko jest wilgotne, wobec tego podstawowym pierwiastkiem, przyczyną wszystkiego, podstawowym elementem, musi być woda. Nie jest dla nas ważne, czy faktycznie Tales miał rację, a zatem nie jest ważna jego odpowiedź, ale chodzi tutaj bardziej o jego sposób podejścia do problemu. Arystoteles pisze o Talesie, że doszedł on do swoich wniosków na podstawie obserwacji, które doprowadziły go do wniosku, że skoro wszystko ma wilgotną naturę, to oznaczało to dla niego, iż jedyną zasadą, która rządzi wszystkim i stoi u początku wszystkiego jest woda. Z wody wszystko powstaje i w wodę się obróci. Definicja słowa filozofia- Słowo „filozofia” powstało od greckich słów „phileo sophia” – umiłowanie mądrości. Sama nazwa prawdopodobnie pochodzi od Pitagorasa. Jeśli chodzi o genezę filozofii, to Pitagoras mówi, że filozofia powstała ze zdziwienia. Później Marek Aureliusz dodał, że filozofia jest po to, aby się niczemu nie dziwić. Jeżeli filozofię rozumiemy jako umiłowanie mądrości, to nie jest ona tożsama z wiedzą, aczkolwiek doceniamy wiedzę i do wiedzy dążymy. Wiemy, że wiedza ma znaczenie. I dlatego Platon, gdy opisywał kim jest filozof, to mówił, że filozof to istota Główne działy filozofii to: ontologia, czyli nauka o bycie, /epistemologi a lub gnoseologia, czyli teoria poznania (w jaki sposób poznajemy, co poznajemy i jakie są kryteria prawdy), / filozofia człowieka, czyli antropologia filozoficzna, jest to nauka dociekająca filozoficznych aspektów bytu ludzkiego (jaka jest istota i natura człowieka, co czyni nas ludźmi, czym człowiek różni się np. od zwierząt), /aksjologia, czyli filozofia wartości, to nauka, która mówi o wartościach, ich poznawaniu i systematyzacji . W ramach aksjologii wyróżniamy: etykę, czyli naukę o moralności. Podstawowym celem etyki jest udzielenie odpowiedzi na pytanie: co i dlaczego człowiek powinien, czyli mowa jest o sferze powinności człowieka. estetykę, czyli naukę o pięknie i innych wartościach zawartych w sztuce./ filozofia społeczna, czyli refleksja nad naturą Materializm to pogląd filozoficzny według którego materia jest pierwotna, a duch jest wtórny. Gdy patrzymy się na człowieka, to materialista nie zaprzeczy, że mamy świadomość, życie psychiczne czy uczucia, ale stwierdzi, że są to wytwory materii, to jest inny rodzaj materii, bardziej subtelny. Materialista odrzuca jednak pogląd mówiący, że istnieje idea, która jest pierwotna. Cały świat ma strukturę materialną, jest tylko jedna rzeczywistość, rzeczywistość materialna. Materialista wyklucza także istnienie Boga.Twórcą i ojcem materializmu jest Demokryt z Abdery (V w p.n.e.). Zastanawiając się jak materia jest zbudowana, wymyślił atom. Był pierwszym konsekwentny m materialistą, nie uznawał żadnych duchów. Również duszę ludzką postrzegał materialistyczn ie mówiąc, że dusza ludzka jest to ciało zbudowane z subtelnych atomów. Kolejnym przedstawiciel pośrednia między mędrcem a głupcem. Mędrzec bowiem to ktoś, kto kocha prawdę, nie filozofuje, nie szuka prawdy, bo już ją ma, a zatem nie dąży do wiedzy. Głupiec natomiast też nie dąży do wiedzy, bo uważa, że wszystko wie. W takim razie filozof to istota pośrednia, bo on wie, że nic nie wie. Pogląd ten zaczerpnął Platon od Sokratesa, swojego mistrza. Sokrates bowiem twierdził: „wiem, że nic nie wiem”. Dwa główne sposoby patrzenia na rzeczywistość: logocentryzm – to pogląd, według którego istnieje obiektywny, niezależny ład, porządek w świecie, a zadaniem człowieka jest jedynie ten porządek odkryć i zgodnie z nim ułożyć sobie życie. A zatem, w świecie jest sens, cel, ład, a skoro w świecie panuje obiektywny porządek, ład, to człowiek ten ład musi poznać i zgodnie z nim żyć. Wobec powyższego człowiek nie jest odpowiedzialny za świat, bowiem porządku tego nie stworzył, ten porządek już tkwi w rzeczywistości. Zadaniem człowieka jest jedynie ten porządek poznać./ antropocentryzm – to pogląd, według którego nie ma obiektywnego ładu tkwiącego w rzeczywistości, z tego względu to człowiek, na własną odpowiedzialność, tworzy ład i nadaje go światu. Innymi słowy, człowiek tworzy zasady, nadaje je światu i według nich żyje. Wobec tego ponosi też za wszystko odpowiedzialność. Funkcje filozofii: pozytywna (funkcja do …) - filozofia ma dostarczać wiedzy, która będzie nam służyć jako myślowa podstawa naszego życia, a w konsekwencji i naszego działania. Innymi słowy, po to filozofujemy, żeby mieć wiedzę i potem w konkretnej sytuacji dzięki wiedzy wiemy, co zrobić./ negatywna (funkcja od …) - zadaniem filozofii jest oczyścić nasze myśli z błędnych mniemań, przesądów, czy też zweryfikować naszą dotychczasową wiedzę. W ten sposób filozofię uprawiał min. Sokrates (469 – 399 p.n.e.). Przedstawicielem drugiego, bardzo znanego poglądu dialektycznego był Georg Hegel (1770 – 1831). Był on przedstawicielem idealizmu niemieckiego (pocz. XIX wieku, reprezentanci: Kant, Fichte, Hegel, Schelling). Stworzyli oni przełomowe teorie, które wywarły ogromny wpływ na filozofię. Hegel całą rzeczywistość ujmuje rozwojowo, czyli tworzy idealizm dialektyczny. Jego poglądy możemy też określić jako idealizm obiektywny. Hegel urodził się w mieście Stuttgart, studiował na uniwersytecie w Tybindze. Od 1816 roku zaczął wykładać najpierw na uniwersytecie w Heidelbergu, potem w Berlinie. Jego filozofia z czasem stawała się coraz popularniejsza, aż został uznany za oficjalnego filozofa państwa pruskiego. Był bowiem zwolennikiem silnego państwa. Pisał bardzo trudnym językiem, używał trudnej terminologii, jego styl pisania był bardzo oschły. Jego wielkość polega na tym, że stworzył on prawo, którym objaśnił całą rzeczywistość: politykę, prawo, historię, filozofię, życie, itd. Wszystko ujął w system. Ten jego system jest bardzo abstrakcyjny. Twierdził bowiem, że cała rzeczywistość jest wytworem idei, idea jest pierwotna, a materia jest wtórna. Jeśli zrozumiemy ideę, jak ona funkcjonuje, to zrozumiemy też rzeczywistość materialną. A więc kluczem do zrozumienia rzeczywistości jest zrozumienie natury idei. Jest on zatem idealistą obiektywnym, co oznacza, że idea istnieje niezależnie od człowieka. Idea jest pierwotna i istnieje obiektywnie. Dopiero tak pojęta idea wytwarza świat materialny. triadą dialektyczną. Nasz rozwój polega na rozwoju naszej świadomości, my rozwijamy się poprzez myślenie. Cała rzeczywistość według Hegla podlega takiemu oto prawu: teza + antyteza + synteza. Naturą rzeczywistości jest istnienie sprzeczności (podobnie Heraklit), każde pojęcie wytwarza swoją sprzeczność, czyli każda teza wywarza swoją antytezę. Te sprzeczności się ścierają i w wyniku tego ścierania się powstaje synteza. Synteza powstaje już na wyższym poziomie, jest to coś wyższego jakościowo niż pierwotna teza i antyteza, a więc mamy do czynienia z rozwojem jakościowym. Synteza zawiera w sobie najlepsze elementy tezy i antytezy Historia to jest historia państw. W historii wymienia cztery królestwa: wschodnie, greckie, rzymskie, pruskie. Na przykładzie tych królestw widać jak poszerzała się wolność. W królestwach wschodnich, pierwszych despotiach wschodnich wolna była tylko jednostka, reszta to byli niewolnicy. W Grecji i Rzymie sfera wolności się poszerzyła, była duża grupa wolnych obywateli, ale obok nich byli jeszcze też niewolnicy. W królestwie pruskim wolność realizuje się w pełni, nie ma niewolnictwa, wszyscy są wolni. Patrząc się zatem poprzez pryzmat historii ludzie stają się coraz bardziej wolni. Duch obiektywny wciela się w historię, poznaje się, osiąga coraz większą świadomość i staje się wolny. Tym jest historiozofia Hegla. Zajmiemy się jeszcze wolnością. Wolność zdefiniowaliśmy sobie jako rozumne postępowanie w rozumnym świecie Jest to nauka o przedmiocie, zakresie, źródłach i metodach poznania. Innymi słowy, w ramach tej nauki filozoficznej zastanawiamy się, skąd wiemy to, co wiemy (źródła poznania), czy to, co wiemy jest prawdziwe (kryteria prawdy). Co to w ogóle jest poznanie? Poznanie to relacja zachodząca między podmiotem poznającym, a przedmiotem poznania. A zatem, epistemologia zajmuje się tym, co poznajemy i jak poznajemy. Co poznajemy? :możemy poznawać rzeczy dane wprost, np. stół jako stół, poznanie bezpośrednie, obiektywne, /możemy poznawać tylko nasze wrażenia zmysłowe, czyli możemy poznawać de facto tylko naszą świadomość, np. Berkley twierdził, że możemy poznać tylko nasze odczucia, naszą świadomość, / nic nie możemy poznać, np. nihilizm, Protagoras mówił, że świat jest niepoznawalny, a nawet gdybyśmy go poznali, to nie jesteśmy w stanie tego przekazać, natomiast Lock twierdził, że możemy poznawać jedynie reprezentacje rzeczy, Jak poznajemy? Jakie są sposoby poznania? W historii filozofii wyróżniamy trzy główne stanowiska : Empiryzm – głównym źródłem poznania jest doświadczenie, są zmysły, (najbardziej rozpowszechniony), /Racjonalizm – jedynym lub głównym źródłem poznania jest rozum, /Irracjonalizm – jest zaprzeczeniem dwóch poprzednich sposobów poznania. Inna nazwa irracjonalizmu, bardziej adekwatna, to intuicjonizm (Bergson), ani nie doświadczenie ani nie rozum, ale jest inny środek poznania jakim jest intuicja. Empiryzm- Empiryzm, pochodzi od greckiego słowa empiria, co oznacza doświadczenie. Źródłem poznania w empiryzmie jest doświadczenie, a gdy pytamy się o kryteria prawdy, czyli o prawdziwość naszego poznania, to odwołujemy się do jego zgodności z doświadczeniem. Przedstawiciele współczesnego empiryzmu to: Francis Bacon, John Locke, David Hume, Georges Berkley. Mamy dwa rodzaje empiryzmu: empiryzm materialistyczny, (Lock) - doświadczenie zmysłowe jest doświadczeniem zewnętrznym i polega na kontakcie podmiotu poznającego z obiektywnie istniejącym przedmiotem, /empiryzm subiektywno – idealistyczny, (Berkley) - wszelkie doświadczenie jest doświadczeniem wewnętrznym, Są dwa rodzaje doświadczeń: doświadczenie zewnętrzne, doświadczenie wewnętrznych stanów duchowych (reflections), introspekcja, doświadczenie siebie. ludzkiej wspólnoty, o znaczeniu wspólnoty dla jednostki, o relacjach jednostki i wspólnoty, a także o relacjach jednostka – jednostka w ramach wspólnoty. Będziemy tutaj wyróżniać: historiozofię czyli filozofię dziejów, jest to nauka o sensie dziejów. Filozof w odróżnieniu od historyka, zastanawia się czy w dziejach jest jakiś sens, czy jest jakaś prawidłowość, która powoduje, że historia toczy się w ten a nie inny sposób, czy jest jakiś cel, czy też go nie ma, np. Wolter mówił, że historia świata to historia głupoty ludzkiej, toczy się od przypadku do przypadku, nie ma żadnej prawidłowości. Inni natomiast twierdzą, że istnieje jednak zasada, czy też prawo, które powoduje, że historia toczy się w ten a nie inny sposób. filozofię polityki, filozofię kultury (charakterysty czna dla XX wieku). Idealizm to pogląd filozoficzny według którego duch jest pierwotny, em materializmu jest Tomasz Hobbes (XVII wiek). Głosił on, że świadomość to wytwór wysoko zorganizowan ej materii czyli mózgu. Dalej, Benedykt Spinoza (XVII wiek), był wyrazicielem panteizmu, czyli poglądu utożsamiające go Boga ze światem, przyrodą. Twierdził, że jest coś takiego jak Bóg, ale Bóg jest materią, ma strukturę materialną. W przyrodzie znajdują się cechy boskie. Dalej, Fogt (XIX wiek), to przedstawiciel materializmu wulgarnego bądź fizjologicznego , głosił on że wszystkie zjawiska psychiczne (duchowe) stanowią rodzaj zwykłych, biologicznych, materialnych substancji (np. myśl to wydzielina mózgu). Potem mamy materialistów dialektycznych Marksa i Engelsa. Materializm metafizyczny, tutaj metafizyka oznacza coś innego, metafizyka to przeciwieństw o dialektyki. Czym się różni materializm dialektyczny od metafizyczneg idea jest pierwotna, a materia jest wtórna. Materia jest wytworem idei, istnieje tylko idea, nie ma materii (Platon). Twórcą i ojcem idealizmu jest Platon. Inni idealiści to: Arystoteles (IV wiek p.n.e.) uważał, że każda rzecz składa się z dwóch pierwiastków: z materii i formy. Forma to substancja duchowa. Gdy patrzymy na człowieka, to ma on duszę i ciało, na tym polega dualizm człowieka. Św. Tomasz z Akwinu (XIII wiek) opierał swoje poglądy na Arystotelesie, późniejszy neotomizm i doktryna Kościoła opiera się na poglądach Arystotelesa i św. Tomasza. Według nich idea, Bóg jest pierwotny, a zatem człowiek religijny jest idealistą filozoficznym. Bóg bowiem tworzy materię, czyli świat. Nie trzeba być jednak religijnym, żeby być idealistą. U Hegla bytem, ideą jest myśl, myśl wytwarza materię. Kartezjusz to kolejny idealista, który podkreśla o? Metafizyka tutaj oznacza koncepcję negującą rozwój świata. Materializm metafizyczny ujmuje świat statycznie, nierozwojowo, czyli metafizycznie. W świecie zaś istnieje ruch, ale jest to ruch mechaniczny, a więc nie ma rozwoju. Materia podlega prawom mechaniki. Hobbes np. twierdził, że materia porusza się zgodnie z zasadami mechaniki. Na podstawie tego sposobu myślenia powstało słynne hasło: „człowiek maszyna”. Jest to także tytuł książki, którą napisał Julien de la Mettrie. Stworzył on koncepcję człowieka, który jest oświeconą, ożywioną maszyną, nie ma zatem miejsca na wolność człowieka, wszystko jest zdeterminowa ne. Materializm dialektyczny natomiast ujmuje świat dynamicznie i rozwojowo. Dialektyka to ogólna teoria rozwoju całej rzeczywistości . Materializm metafizyczny (mechanistycz ny) panował do ok. XIX wieku, potem do głosu dualizm człowieka. U Kartezjusza mamy dwie przeciwstawne substancje ciało i myślącą duszę. Dalej Georges Berkley - XVII wiek, twórca idealizmu subiektywnego , wreszcie Kant i Hegel. Idealizm obiektywny większość zwolenników idealizmu, to idealiści obiektywni. Ludzie wierzący są w większości idealistami obiektywnymi, bo uważają że jest duch pierwotny. Idealiści obiektywni uważają, że idea jest pierwotna i ona istnieje obiektywnie, czyli niezależnie od umysłu, postrzegania człowieka. Gdy coś istnieje obiektywnie, to istnieje niezależnie od ludzi i ich spostrzegania. Bóg istnieje niezależnie od tego czy Go postrzegamy czy nie. Np. Platon uważał, że realnym bytem są tylko idee, materia nie istnieje, materia to tylko ułuda. Może też istnieć materia która jest wytworem idei. Aby zrozumieć różnicę między idealizmem obiektywnym i subiektywnym, należy doszedł materializm dialektyczny stworzony przez Marksa. Nihilizm, po idealizmie i materializmie, jest trzecim stanowiskiem w rozwoju myśli ludzkiej. Powstał w starożytności, twórcą był sofista, Gorgiasz z Leontinoi na Sycylii. Jako Sycylijczyk charakteryzow ał się skrajnością podejścia do różnych kwestii, żył 109 lat (podobno dlatego, że był kawalerem). W 427 roku p.n.e. mieszkańcy Leontinoi wysłali poselstwo do Aten z prośbą o pomoc, bo oblegali ich kuzańczycy. Na czele tego poselstwa stanął Gorgiasz. Wygłosił on przed mieszkańcami Aten tak świetną mowę, że ci pomogli mieszkańcom Leontinoi. Gorgiasz od tego czasu pozostał już w Atenach i znalazł tam wielu uczniów. Uważał on, że nie ma żadnego kryterium prawdy, są tylko mniemania, które są kształtowane grą słów. Nihilizm Gorgiasza zdefiniować można w rozróżniać pojęcia: obiektywizm i subiektywizm. W języku potocznym często mówimy, że coś jest obiektywne lub subiektywne. Istnieć obiektywnie to znaczy nienależnie od człowieka, od jego woli i świadomości. A zatem, obiektywny to tyle co niezależny do świadomości ludzkiej. Jeśli coś istnieje obiektywnie, to znaczy, że istnieje niezależnie ode mnie, moje zdanie na ten temat nie ma znaczenia. Subiektywizm natomiast to stanowisko filozoficzne, które zakłada, że przedmiot poznania nie istnieje obiektywnie, lecz subiektywnie, tzn. zależnie od podmiotu poznającego. Innymi słowy, istnieć subiektywnie, to istnieć zależnie od człowieka, który poznaje. Np. jeśli powiem, że ten stół jest, to on istnieje, jeśli zaś powiem, że go nie ma, to znaczy, że nie istnieje. Istnienie zatem tego stołu zależy od mojej świadomości. Nic nie istnieje samo w sobie, wszystko trzech punktach: nic nie istnieje, nawet gdyby coś istniało, to i tak nie mogłoby być przez człowieka poznane, gdyby nawet mogło być poznane, to nie mogłoby być przekazane i wytłumaczone drugiemu człowiekowi. Poglądy społeczno – polityczne Heraklita: w społeczeństwi e są mądrzy i głupi, są szlachetni i nieszlachetni. Muszą istnieć takie przeciwieństw a. Demokracja zatem jest szkodliwym ustrojem społecznym, bo oparta jest na idei równości. A istotą rzeczywistości nie jest równość, ale sprzeczności, które się ścierają. Dążenia demokratyczn e trzeba więc gasić szybciej niż pożar. Wobec powyższego był przeciwnikiem demokracji, a zwolennikiem ustroju arystokratyczn ego. Arystokracja zaś to dla niego przede wszystkim mędrcy, czyli chodziło mu o tzw. arystokrację ducha. Rządzić muszą najlepsi, zależy ode mnie, wszystko istnieje w zależności ode mnie. Po raz pierwszy to stanowisko subiektywistyc zne przedstawił sofista Protagoras z Abdery. Sofiści- W V wieku ośrodek filozofii przeniósł się do Aten, pojawili się też sofiści. Sofiści poszukując istoty rzeczywistości nie doszli do wspólnych konkluzji. Każdy z nich przedstawiał inną wersję prawdy o rzeczywistości . Doszli więc do wniosku, że nie jest możliwe znalezienie prawdy obiektywnej o rzeczywistości . A zatem nie ma sensu jej szukać. Zaczęli zatem zajmować się człowiekiem. Filozofia wtedy weszła w tzw. okres humanistyczny , człowiek stał się centrum rozważań. Zaczęto zastanawiać się nad faktyczną, realną działalnością człowieka. Sofiści nie skupiali się na abstrakcyjnych rozważaniach o bycie człowieka, ale nad tym co człowiek faktycznie czyni. Dialektyka ma dwa najmądrzejsi, bo żyć trzeba w harmonii, w zgodnie z Logosem, a tylko mędrcy są w stanie poznać Logos i przełożyć go na język prawa pozytywnego. Chodziło mu zatem o rządy arystokratów ducha, o rządy filozofów. Tłum nie może rządzić, bowiem tłum chce tylko przyjemności, sytości, bogactwa i nie zdaje sobie sprawy, że muszą istnieć także ich przeciwieństw a, rzeczy negatywne, np. nie ma przyjemności bez nieprzyjemnoś ci. Rzeczywistość nie wygląda tak, jak chce tego bezkrytyczny tłum. Poglądy etyczne Heraklita: szczęście nie może polegać na przyjemnościa ch ciała. Gdybyśmy szczęście utożsamiali tylko z przyjemnościa mi ciała, to wtedy szczęśliwe byłyby i woły przy żłobie. Prawdziwe szczęście polega na obcowaniu z Logosem. De facto prawdziwie szczęśliwi mogą być tylko mędrcy. Podobnie jest w przypadku znaczenia, czyli może być rozumiana jako: metoda prowadzenia dyskusji, metoda argumentacji (przykład Sokratesa i jego dialogi oraz zastosowanie metod majeutycznej i elenktycznej), / teoria ontologiczna która mówi, że rzeczywistość złożona jest ze sprzeczności, które się ścierają, a w wyniku tego ścierania się sprzeczności rzeczywistość się rozwija. Innymi słowy, dialektyka w tym znaczeniu rozumiana jest jako ogólna teoria rozwoju. Świat bowiem rozwijając się nie tylko zmienia się ilościowo, ale i jakościowo. Lock stwierdza, że są różne rodzaje idei: idee proste, czyli takie, które pojawiają się w naszym umyśle niezależnie od naszej woli, umysł rejestruje to, co jest dane, jesteśmy niczym zwierciadło, np. gdy tu stoi stół, to doświadczenie odzwierciedla go w naszym umyśle, idee złożone, czyli państwa: co jest ważniejsze państwo, czy jednostka? Ponieważ ogólność jest ważniejsza, pierwotna, dlatego państwo też jest ważniejsze, pierwotne w stosunku do jednostki. Jako jednostka człowiek jest wytworem ogólności. Z tego powodu Hegel stał się oficjalnym filozofem państwa pruskiego, bo absolutyzował znacznie państwa. Dalej, Hegel mówi, że tylko poszczególne fakty złączone w całość są racjonalne. Poszczególne, pojedyncze fakty naszego życia mogą być nieracjonalne, ale dopiero jak spojrzymy na nasze życie jako całość, to możemy powiedzieć, że nasze życie jest racjonalne. Podobnie, gdy spojrzymy na historię, to poszczególne zdarzenia mogą się wydawać jako nieracjonalne, ale gdy spojrzymy na historię jako całość, to widzimy że jest ona racjonalna. Aksjologia → Moralność Jeśli chodzi o aksjologię, to rozpoczniemy takie, które tworzy umysł, w przypadku idei złożonych umysł jest czynny, w przypadku idei prostych jest bierny. Jednakże umysł sam sobie wiedzy nie wytwarza, on opracowuje idee proste i tworzy idee złożone. I na tym polega rola rozumu w poznawaniu. Lock Stwierdził, że celem naszego życia jest poszukiwanie przyjemności i unikanie przykrości Podsumowują c, dla naszego życia nie jest potrzebna wiedza ontologiczna, potrzebna jest wiedza praktyczna, musimy wiedzieć jak żyć, musimy znać zasady moralne, aby uzyskać zbawienie. Poza tym, idea tabula rasa pomogła w kształtowaniu się liberalizmu. Wszyscy rodzimy się równi, a więc ludzie z natury są równi. Nie zawsze tak sądzono w historii, np. starożytność, czy średniowiecze. Koncepcja liberalizmu odeszła od tych poglądów na rzecz równości wszystkich. Skoro zatem rodzimy się równi, to skąd biorą się od moralności. Słowo moralność pochodzi od łac. mos, moris, obyczaj zwyczaj. Moralność jest to system norm, ocen grupy społecznej, która zachowania i poglądy ludzi określa jako właściwe, czyli dobre bądź jako niewłaściwe, czyli złe. Pierwotne jest działanie, a następnie to działanie jest poddawane ocenie. Etyka to nauka o moralności, zawiera w sobie ogólne, filozoficzne twierdzenia wynikające z danego światopoglądu , wyjaśnia genezę, istotę, oraz funkcjonowani e moralności. A zatem etyka i moralność to nie to samo, etyka jest nauką o moralności. Normy moralne mogą być:Dane: przez czynniki naturalne (Kant – imperatywy kategoryczny i praktyczny) oraz czynniki nadnaturalne przez Boga lub bogów, Ustanowione: przez jednostkę (np. Protagoras z Abdery – człowiek miarą wszechrzeczy, podstawa relatywizmu) oraz przez różnice między ludźmi? Lock odpowiada, że wychowanie, warunki polityczne i społeczne powodują, że się między sobą różnimy. A zatem różnice miedzy ludźmi nie biorą się z natury, bowiem z natury wszyscy ludzie rodzą się równi. RacjonalizmCzym różni się racjonalizm od empiryzmu? Empiryści widzę czerpią z doświadczenia ; wiem, bo widzę, dotykam itp., Racjonaliści na to odpowiadają, a skąd wiemy, że np. 2+2 = 4, przecież tego, nie widzimy, nie dotykamy, skąd zatem wiemy, że to prawda? Albo, wszyscy zgadzają się, że tortury są czymś złym. Tortury można zobaczyć, ale czy ktoś widział, pomacał zło, które się z nimi wiążą? Albo, kwestia Boga. Wielu ma w głowie pogląd, że Bóg istnieje, ale czy ktoś kiedyś dotknął, widział Boga? Oczywiście byli święci, którzy mieli doświadczenia mistyczne, ale nie byli to normalni obserwatorzy. A więc grupy ludzi, np. społeczeństwo Jean Paul Sartre (1905 – 1980)Był egzystencjalist ą i marksistą. W 1964 roku otrzymał nagrodę Nobla, ale jej nie przyjął. Postawa Sartre’a jest postawą przeciwną wobec determinizmu. Postrzegał on człowieka jak istotę absolutnie wolną. Aczkolwiek uważał, że nie mamy pełnej wolności pozytywnej, wolności „do”, czyli nie możemy zrealizować wszystkiego, o czym marzymy. Tym niemniej, każdy człowiek dysponuje wolnością negatywną, wolnością „od”, czyli może przeciwstawić się wszystkiemu. Np. jestem na tyle wolny by kogoś zabić, ale mogę się temu przeciwstawić, czy jestem na tyle wolny, że jeśli dojdę do wniosku, iż nie mogę czegoś zrobić, zawsze mogę popełnić samobójstwo, Na tym polega ta pełna wolność człowieka w rozumieniu Sartre’a. Co więcej, Sartre uważa, że człowiek skazany jest racjonaliści odrzucają empiryzm i stwierdzają, że jest wiedza, która nie pochodzi z doświadczenia , ona pochodzi z rozumu. Przy pomocy bowiem rozumu mogę stwierdzić, że faktycznie 2+2 = 4, czym jest zło, oraz że Bóg istnieje. Doświadczeni e nam tego nie jest w stanie dostarczyć. Racjonaliści mówią zatem, rozum jest jedynym źródłem poznania, wiedza wypływa z rozumu, nie z doświadczenia . Rozum sam wiedzę tworzy. Kim dla Platona była jednostka idealna, człowiek idealny? Platon był uczniem Sokratesa, a Sokrates był filozofem, a zatem dla Platona ideałem osobowym jest filozof. Filozof zaś to ktoś, kto kocha prawdę. I chociaż Sokrates podkreślał, że „wie, że nic nie wie”, to jednak ciągle poszukiwał prawdy. A zatem filozof to ktoś, kto kocha prawdę i jej poszukuje. Kartezjusz René Descartes (1596 – 1650) Francuski filozof i matematyk, na wolność. Pojmuje jednak tę kategorię „skazany na wolność” w pejoratywnym znaczeniu. A zatem, nasza wolność nie jest czymś przyjemnym, bo wolność to odpowiedzialn ość. Generalnie ludzie nie chcą być wolni, bo boją się odpowiedzialn ości. Jednakże jest też nuta optymizmu w wolności człowieka, wolność może być także źródłem radości dla człowieka. Człowiek może wspaniale wykorzystać swoją wolność. Innymi słowy, człowiek korzystając ze swojej wolności może skoczyć z urwiska i popełnić samobójstwo, ale może też dokonać wielu pozytywnych rzeczy. Przeznaczenie człowieka leży zatem w jego rękach. Generalnie jego filozofia jest więc optymistyczna. Przykładem tego samego sposobu myślenia o wolności człowieka jak miało to miejsce u Sartre’a, był Erich Fromm, który napisał książkę pt. „Ucieczka od wolności”, w której żył w czasach konfliktu religijnego między Hugenotami i katolikami. W związku z odkryciami geograficznym i, odkryciami Kopernika, Keplera, Galileusza rewolucjonizuj e się wiedza naukowa, pojawiają się poglądy, że istnieją różne metody poznawania świata. W kwestiach wiary mamy konflikty religijne, a wskutek rozwoju nauki słuszność dotychczasow ego pojmowania religii zostaje podważona. To, co kiedyś uznawane było za pewne, teraz ulega zachwianiu. Stare metody wydają się być niepewne, stare teorie są podważane Sceptycyzm jest to pogląd którego istotą jest wątpliwość, czy na którykolwiek z naszych poglądów możemy znaleźć pewny dowód. Sceptycy dowodzili, że nie jesteśmy wstanie poznać prawdy. Albowiem zmysły nas mylą, rozum nas myli, a gdy już istnieją różne poglądy, to przecież są one ze sobą sprzeczne. tłumaczył pojawienie się nazizmu w Niemczech. Podkreślił on, że większość ludzi uciekając od wolności by nie być odpowiedzialn ymi, zgodziła się na rządy jednostki, która tą odpowiedzialn ość wzięła na siebie. Motywy ludzkiej działalności w kontekście teorii moralnych: Intelektualizm etyczny Sokratesa, można go sprowadzić do zdania: wiedza = cnota = szczęście, a polega na tym, że zło wynika z braku wiedzy, jeżeli człowiek wie co jest dobre, to i dobrze postępuje, gdy zaś dobrze postępuje jest szczęśliwy, Platon, nie był egalitarystą, nie każdy jest w stanie przypomnieć sobie świata idei, a zatem nie wszyscy będą wiedzieli, co to jest dobro. Dlatego w idealnym państwie trzeba słuchać mędrca, słuchać jak on mówi czym jest dobro i według jego zaleceń postępować. Poza tym, cechą doktryny moralnej Platona jest absolutyzm, istnieje jeden wzorzec, jeden sposób Np. gdy spojrzymy na historię filozofii, to dochodzimy do wniosku, że każdemu poglądowi można przeciwstawić odmienny i ten uważać za prawdziwy. Nie jest zatem w ogóle możliwe poznanie, prawdy nigdy nie poznamy. Gdy powstrzymam y się od wydawania sądów, osiągniemy spokój i szczęście, czyli tzw. ataraksję Idee wrodzone to: idea substancji, idea Boga, idea duszy oraz naczelne zasady etyki. Wrodzone są też pewne sądy, np. aksjomaty matematyki i obiektów matematyczny ch (każdy ma wrodzoną ideę koła czy linii prostej). Podobnie jest z ideą Boga, mamy wrodzoną ideę Istoty doskonałej, za pomocą zmysłów nie jesteśmy w stanie tej Istoty doskonalej, czyli Boga poznać, ludzie nie są w stanie sobie wyobrazić tej idei, bo są istotami niedoskonały mi. Kartezjusz stwierdza, że nie może być tak, iż coś dobrego życia dla wszystkich (słońce jako symbol, wzór dobra świeci dla wszystkich), pogląd ten legł u podstaw filozofii chrześcijański ej, Arystoteles, doktryna złotego środka, preferował empiryczne podejście do problemów moralnych, co oznacza, że należy obserwować różnych ludzi i dopiero wtedy stwierdzić, czy dobrze czy źle postępują. Arystoteles odmiennie niż Platon uważał, że mamy do czynienia z różnymi sposobami, wzorami życia i one są dobre. Wspólną zaś cechą tych różnych sposobów życia jest szczęście, czyli dobre życie, życie szczęśliwe. niedoskonałeg o może zrodzić doskonałość, ale odwrotnie tak. Jeżeli zatem ludzie mają w umyśle ideę Boga, to idea ta musi być wrodzona. Źródłem tej idei jest Bóg, bo stworzył nas wraz z umysłem, a tam są idee wrodzone. Jeżeli stworzył je Bóg, to one muszą być prawdziwe, bo Bóg jest doskonały, a doskonałość nie oszukuje. Zatem jedynej wiedzy, której możemy być pewni, to są idee wrodzone, które mamy w rozumie. Szukając zatem wiedzy pewnej nie możemy odwoływać się do autorytetów, ale musimy odwołać się do własnego rozumu. Jest to typowy przykład racjonalistyczn ego poglądu Koncepcja idei wrodzonych ma pewien aspekt, który nazywamy egalitaryzmem poznawczym. W takim razie my wszyscy mamy tą prawdziwą wiedzę, co więcej, ta prawdziwa wiedza nie wymaga nauki w szkole. Uczeni są tak kreatywni i pomysłowi, że są w stanie zaciemnić każdą oczywistość. Wystarczy tylko przeanalizowa ć historię filozofii i zobaczyć jak filozofowie zaciemniali to, co jest jasne. Ten egalitarystyczn y pogląd o powszechnym poznaniu jest optymistyczny. Dla porównania, u Platona nie ma egalitaryzmu poznawczego. Platon uważał, że nie wszyscy są zdolni do poznania prawdy, nie wszystkie dusze są w stanie poznać prawdę, dlatego powinniśmy słuchać mędrców.
