Powstawanie Układów planetarnych Pozasłoneczne układy planetarne Etap formowania się planet Mgławica w Orionie Etap formowania się planet Mgławica w Orionie Etap formowania się planet Mgławica w Orionie Formowanie się gwiazdy i planet…. Mgławica zapada się – powstaje dysk kontra Formowanie się gwiazdy i planet…. Zagęszczenia w dyskach proto-planetarnych kontra Teoria kondensacji Faza dysku - obserwacje Beta Pictoris HR4796a Epsilon Eridani Wykrywanie Układów pozasłonecznych Metody poszukiwań Obserwacje wahań prędkości radialnej Poprzez efekt Dopplera Gwiazda Laboratorium 51 Peg – pierwsza nowa planeta Odkryta w roku 1995 Amplituda Dopplerowska v 55 ms -1 Jak można wydedukować Istnienie planety z tej krzywej? 2 G 2 / 3 vS m mP S T 1/ 3 Obserwacje bezpośrednie Zachowanie się linii widmowych Tranzyt planety przed tarczą gwiazdy Tranzyt planety przed tarczą gwiazdy Detekcja Tranzytu - projekt OGLE III w 2003 Mikrosoczewkowanie Mikrosoczewkowanie Bond et al 2004 Mikrosoczewkowanie Obserwacje niepowtarzalne Nieznana odległość Bond et al 2004 OGLE 2003-BLG-235/MOA 2003-BLG-53 Masa planety Masa gwiazdy Wielka półoś Odległość M p 2 MJ M * 0.36 M Sun a 3 AU D 5 kpc Chronometraż pulsarów Chronometraż pulsarów Pierwszy odkryty układ pozasłoneczny: PSR 1257+12 (Wolszczan i Frail 1992) A B C 0.015 3.4 2.8 Eccentricity 0.0 0.018 0.026 Period, days 25.3 66.5 98.2 Sem. axis, AU 0.19 0.36 0.47 Mass, M_Earth Podobny do Ukł. Słonecznego Astrometria Statystyka planetarna 120 układów planetarnych, 138 planet, 15 wielokrotnych • 5 - tranzyt • 4 – chronometraż pulsarów • 1 - mikrosoczewkowanie • 110 – zmiany prędkości radialnych Dynamical Characteristics • Dziwny rozkład półosi wielkich – wiele planet bardzo blisko gwiazd - niewiadoma w odległościach kilkunastu AU - wiele w odl. do 1 AU (“Gorące Jowisze”) • Dominują planety o dużej ekscentryczności jeśli okres większy niż kilka dni - planety bliższe mają orbity kołowe dzięki wpływowi gwiazdy Sporo różnic przy porównaniu do Układu Słonecznego!! Właściwości fizyczne • Większość planet ~ MzJmasą około M Jowisza • Mała ilośc planet bardzo masywnych • „Pustynia brązowych Karłów” – brak planet cięższych niż 13 M J . • Jasna korelacja między metalicznością gwiazd ciągu głównego i prawdopodobieństwem posiadania planet. Kepler Space-based Photometer ( 0.95-m aperture ) Photometric One-Sigma Noise <2x10-5 Monitor 100,000 main-sequence stars for planets. Mission lifetime of 4 years. Launch date – October 2007 Transits of terrestrial planets: - About 50 planets if most have R ~ R_Earth, Modulation of the reflected light from giant inner planets: - About 870 planets with periods less than one week. Transits of giant planets: - About 135 inner-orbit planet detections along with albedos for about 100 of them. SIM (Space Interferometry Mission) Precision astrometry on stars to V=20 Optical interferometer on a 10-m structure Global astrometric accuracy: 4 microarcseconds (µas) Typical observations take ~1 minute; ~ 5 million observations in 5 years Launch date - February 2010 - Search for terrestrial planets around the nearest 250 stars (1 µas) -“Broad survey" for Neptune-size planets around 2000 stars (3 µas) - Giant planets around young stars TPF (Terrestrial Planet Finder) Two complementary space observatories: a visible-light coronagraph and a mid-infrared formation-flying interferometer. TPF coronagraph launch is anticipated around 2014. TPF interferometer launch is anticipated before 2020. Goals: - Survey nearby stars looking for terrestrial-size planets in the "habitable zone“. - Follow up brightest candidates with spectroscopy, looking for atmospheric signatures, habitability or life itself. - Will detect and characterize Earth-like planets around as many as 150 stars up to 15 pc away.