ZZSK – DEFINICJA • Przewlekły, postępujący proces zapalny

ZZSK – DEFINICJA
• Przewlekły,
postępujący
proces
zapalny,
obejmujący
stawy
krzyżowo-biodrowe, stawy i więzadła kręgosłupa, pierścienie
włókniste,
niemal
zesztywnienia.
zawsze
prowadzący
do
ich
kostnego
ZZSK - EPIDEMIOLOGIA
• 0.5 – 1 % populacji
• 15 – 40 r.ż.
• częściej u mężczyzn (M : K jak 5 : 1)
• rzadko u Japończyków i rasy czarnej
• związek choroby z układem antygenów zgodności tkankowej HLA-B27:
• 95 % chorych na ZZSK
• 8 % nie chorujących
• osoby z HLA-B27: 2 – 10 % ryzyko zachorowania
ZZSK – KLINIKA (I)
• podstępny początek
• niewielkie natężenie objawów – chory późno zgłasza się do lekarza
• Wczesne:
- przewlekły ból kręgosłupa, najczęściej okolicy krzyżowej, promieniujący
do pośladków, pachwin, stawów kolanowych
- sztywność kręgosłupa (test palec-podłoga)
- tkliwość stawów krzyżowo-biodrowych (sacroiliitis), objaw Patricka
- nasilenie objawów przy niewielkiej aktywności chorego, w spoczynku
- złagodzenie dolegliwości po ćwiczeniach
- entezopatia pięt, stóp (rozcięgno podeszwowe, ścięgno Achillesa)
- łagodne objawy ogólne: osłabienie, stany podgorączkowe, spadek masy
ciała
ZZSK – KLINIKA (II)
• Późne:
- niemal całkowite ograniczenie ruchomości kręgosłupa i klatki
piersiowej (objawy Otta, Schobera, rozszerzalność kl. piersiowej),
przykurcze mięśniowe
- złamanie w obrębie nieruchomych segmentów kręgosłupa
- podwichnięcie w stawie szczytowo - obrotowym
- zmiana toru oddychania z piersiowego na brzuszny
- ograniczenie pola widzenia (okulary pryzmatyczne)
ZZSK – KLINIKA (III)
• Pozastawowe:
- zapalenie tęczówki (iritis) – 25 %, najczęściej jedno oko, nawracające
- zap. aorty, prowadzące do niedomykalności zastawki aorty
- zaburzenia przewodzenia A-V
- zap. osierdzia (wyjątkowo)
- rzadko włóknienie szczytów płuc, powikłane aspergillozą
- powikłania neurologiczne (zapalenie korzeni nerwowych)
- amyloidoza
„CHOROBA SERCA ZWIĄZANA Z ANTYGENEM HLA-B27”
ZZSK – BADANIA DODATKOWE
• badania laboratoryjne: leukocytoza, niedokrwistość, ↑OB,
↑CRP, RF (-)
• inne
badania
spirometria
dodatkowe:
rtg,
scyntygrafia,
KT,
MRI,
ZZSK – BADANIE RADIOLOGICZNE
obustronne, symetryczne zmiany w stawach krzyżowo –
biodrowych
kwadratowienie trzonów kręgowych
syndesmofity (mosty kostne łączące sąsiednie trzony kręgowe,
otaczające łukowato krążki międzykręgowe) – obraz kija
bambusowego
zarośnięcie stawów międzywyrostkowych kręgosłupa, stawów
żebrowo – kręgowych
zrosty kręgów
wyrośla kostne
ZZSK – STAWY KRZYŻOWO BIODROWE
I. Okres wątpliwy – nieostre zarysy powierzchni stawowych
II. Rzekome poszerzenie szpary stawowej, ubytki cieniowe na
powierzchniach stawowych, odczyn sklerotyczny w tkance
kostnej podchrzęstnej
III. Podobnie jak w okresie II, ale o większym nasileniu, pojawia
się zwężenie szpary stawowej
IV. Zrost kostny, szpary stawowe niewidoczne, brak odczynów
sklerotycznych
ZZSK – RÓŻNICOWANIE
• choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa,
• dyskopatie,
• ŁZS,
• zespół Reitera,
• zapalenia stawów towarzyszące chorobom jelit,
• chondrokalcynoza,
• artropatia ochronozowa,
• hiperostoza kostna,
• choroba Scheuermanna
ZZSK – LECZENIE
• cele leczenia: ograniczenie bólu i sztywności, utrzymanie lub przywrócenie
prawidłowej ruchomości kręgosłupa, bioder, klatki piersiowej, utrzymanie
prawidłowej postawy, zapobieganie rozwojowi kalectwa i innych powikłań.
• leczenie: rehabilitacja, fizjoterapia, NLPZ, glikokortykosteroidy, leki
modyfikujące przebieg choroby (sulfasalazyna), leki biologiczne, leczenie
operacyjne, dieta (?)
• leczenie
zapalenia
tęczówki:
miejscowo
rozszerzające źrenicę, ochrona przed światłem.
glikokortykosteroidy,
leki
ŁZS – DEFINICJA I EPIDEMIOLOGIA
• skojarzenie przewlekłego, postępującego zapalenia stawów z łuszczycą
• częstość występowania w populacji ogólnej – 0.1 %
• wśród chorych na łuszczycę – 5 – 8 %
• szczyt zachorowania – 20 – 40 r.ż.
ŁZS – KLINIKA
• 5 klinicznych postaci:
1 Łuszczycowe
zapalenie
stawów
ograniczone
do
stawów
międzypaliczkowych dalszych rąk i stóp (5 – 10 %)
2 Symetryczne zapalenie wielostawowe przypominające reumatoidalne
zapalenie stawów (25 %)
3 Niesymetryczne zapalenie nielicznych stawów z procesem zapalnym
dotyczącym palców (dactylitis) (50 %)
4 Łuszczycowe zapalenie stawów krzyżowo – biodrowych i kręgosłupa (40
%)
5 Okaleczające zapalenie stawów (arthritis mutilans) (5 %)
tendencja do usztywniania zajętych stawów, palce teleskopowe
ŁZS – BADANIA DODATKOWE
badania laboratoryjne: leukocytoza, niedokrwistość, RF (-), ↑ OB, ↑ kwas
moczowy
rtg: nadżerki stawów międzypaliczkowych dalszych, asymetryczne zapalenie
stawów krzyżowo – biodrowych, narośla kostne wokół nadżerek, kręgosłup:
syndesmofity, parasyndesmofity, osteoliza paliczków paznokciowych (obraz
zaostrzonego ołówka)
ŁZS – RÓŻNICOWANIE I LECZENIE
• różnicowanie:
o ZZSK,
o RZS,
o zespół Reitera,
o zap. stawów w przebiegu chorób jelit,
o gorączka reumatyczna,
o dna
• leczenie: NLPZ, glikokortykosteroidy, leki immunosupresyjne (MTX), leki
biologiczne,
kinezyterapia,
fizykoterapia,
fotochemioterapia,
chirurgiczne (synowektomia, artroplastyka), dieta
leczenie
ZESPÓŁ REITERA – EPIDEMIOLOGIA
• HLA-B27 obecny u 40 – 90 % chorych
• 10 x częściej u chorych na AIDS
• związek
z
przebytymi
zakażeniami
układu
pokarmowego
(Yersinia
enterocolitica, Y. Pseudotuberculosis, Salmonella, Shigella, Campylobacter) i
układu
moczowo-płciowego
(Chlamydia
trachomatis,
urealyticum)
• u około 1% chorych na zapalenie cewki moczowej
• 16 – 35 r.ż.
Ureaplasma
ZESPÓŁ REITERA – KLINIKA
Triada objawów:
• zapalenie stawów (arthritis)
• zapalenie spojówek (conjunctivitis)
•
zapalenie cewki moczowej (urethritis) i/lub zapalenie szyjki macicy (cervicitis) –
wyciek z cewki jałowy !
• inne objawy:
- ogólne: gorączka, zmęczenie, brak apetytu (↓ masy ciała)
- zmiany w obrębie skóry i błon śluzowych (keratoderma blennorrhagicum)
- zapalenie serca, niedomykalność zastawki aortalnej, blok A-V
- zapalenie opłucnej
- białkomocz (nefropatia IgA, amyloidoza)
- neuropatie, uszkodzenie CUN (zapalenie opon m.-rdz., mózgu)
ZESPÓŁ REITERA – BADANIA DODATKOWE,
RÓŻNICOWANIE I LECZENIE
• badania laboratoryjne: leukocytoza, niedokrwistość, ↑ OB, ↑ CRP, RF (-)
• inne badania dodatkowe: rtg, scyntygrafia, bad. mikrobiologiczne, ekg
• różnicowanie: ZZSK, RZS, ŁZS, zap. stawów w przebiegu chorób jelit.
• leczenie:
NLPZ,
glukokortykosteroidy,
antybiotyki, kinezy- i fizykoterapia
leki
immunosupresyjne,
ZAPALENIA STAWÓW W COLITIS ULCEROSA
• zapalenie stawów obwodowych u około 10 - 12 % chorych (przelotne, zwykle
asymetryczne, duże stawy)
• 25 – 45 r.ż.
• zapalenie stawów kręgosłupa 6 - 12 % (HLA-B27 50 – 70 % chorych), stawów
krzyżowo – biodrowych około 14 %
• zapalenie stawów kręgosłupa może poprzedzać, wystąpić prawie równocześnie
lub po pewnym czasie trwania zapalenia jelita grubego
• najczęściej w ciągu pierwszych 5 lat trwania choroby
ZAPALENIE STAWÓW W COLITIS ULCEROSA – OBJAWY,
LECZENIE
• rumień guzowaty, zapalenie tęczówki, pyoderma gangrenosum,
nadżerkowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej
• zwężenie szpar stawowych, niewielka osteoporoza okołostawowa
• rzadko geody i nadżerki stawowe
• leczenie: edukacja, NLPZ, sulfasalazyna, glikokortykosteroidy,
leki biologiczne, kinezyterapia, fizykoterapia
ZAPALENIE STAWÓW W Ch. LEŚNIOWSKIEGO – CROHNA
• najczęściej we wczesnym okresie choroby
• zapalenie stawów obwodowych występuje u około 10 – 20 % chorych (gł.
stawy kończyn dolnych, asymetryczne, kilkustawowe)
• zapalenie stawów krzyżowo – biodrowych i kręgosłupa w 6 – 20 %
• zwykle powierzchowne zapalenie błony maziowej, ale również ziarniniaki
• objawy pozastawowe: rumień guzowaty, pyoderma gangrenosum,
zapalenie tęczówki, zapalenie jamy ustnej
• leczenie: NLPZ, sulfasalazyna, glukokortykoidy, cytostatyki
ZAPALENIA STAWÓW W INNYCH CHOROBACH JELIT
2. Choroba Whipple’a.
• zapalenie stawów u około 80 % chorych (wędrujące, asymetryczne)
• może wyprzedzać objawy ze strony układu pokarmowego
• leczenie: długoterminowa antybiotykoterapia
3. Zespół skórno – stawowy po zespoleniach jelit.
• nienadżerkowe zapalenie kilku lub wielu stawów u 8 - 40 % chorych, zapalenie
pochewek ścięgien (tenosynovitis)
• towarzyszące zmiany skórne
• leczenie: antybiotyki, reanastomoza jelit, resekcja ślepej pętli
4. Zapalenia stawów towarzyszące różnym postaciom trądziku.