zaburzenia lękowe

ZABURZENIA LĘKOWE
STRACH
• Jest to uczuciowa reakcja na realne zagrożenie
• Reakcja strachu zawiera 4 elementy:
- Poznawcze: spostrzeżenia bezpośredniej, prawie pewnej krzywdy wywołanej
przez konkretne, rozpoznawalne zagrożenie
- Somatyczne: zewnętrzne i wewnętrzne (reakcja pogotowia - walki lub ucieczki)
- Emocjonalne: poczucie przerażenia, grozy, paniki
- Behawioralne: reakcje niepokoju i reakcje sprawcze
LĘK
• Lęk to także reakcja na zagrożenie z tym, że zagrożenie nie jest spowodowane czymś realnym
ale oczekiwaniem zagrożenia, którego źródło jest niejasne i rozproszone – różnica w składniku
poznawczym
• Składniki somatyczne, emocjonalne i behawioralne lęku i strachu są takie same, przy czym w
lęku nie ma takiej jak w strachu jasności dotyczącej tego co robić – uciekać czy walczyć.
• Lęk jest najczęściej rozumiany jako rodzaj reakcji patologicznej.
Rodzaje strachu i lęku
• Fobie
• Zaburzenia stresu pourazowego
• Lęk paniczny
• Agorafobia
• Uogólnione zaburzenia lękowe
• Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne
FOBIE
• Stała reakcja strachu nieproporcjonalna do rzeczywistego zagrożenia.
• Rodzaje fobii:
- przed zwierzętami
- przed środowiskiem naturalnym
- fobie sytuacyjne
- fobie społeczne
- fobie przed krwią, zranieniem, zastrzykiem
- inne rodzaje: zarażeniem się chorobą, udławieniem się, zwymiotowaniem itp..
• Terapia fobii:
• Systematyczna desensytyzacja
• Ekspozycja na bodziec wywołujący lęk
• Terapia zanurzania
• Modelowanie
• Wzmaganie napięcia
• Leki: przeciwlękowe i przeciwdepresyjne
Zaburzenia pourazowe
• Reakcja przerażenia i bezradności po doświadczeniu konfrontacji z zagrożeniem życia lub
śmiercią, skutkująca:
- zaburzeniami snu (trudności zasypiania lub nadmierne spanie)
- rozdrażnieniem
- trudnością w koncentracji
- nadmierna czujność
- nieadekwatne reagowanie strachem
Terapia reakcji na stres:
• Terapia ekspozycji
• Otwarcie – ujawnienie
• Desensytyzacja poprzez ruchy gałek oczu
• Leki przeciwlękowe i przeciwdepresyjne
Lęk paniczny – Lęk paniczny to nawracające stany przerażenia występujące bez udziału
wydarzeń zewnętrznych. Dominuje przewaga elementu emocjonalnego i somatycznego:
- silny niepokój, przerażenie lub poczucie wyobcowania;
- brak tchu, zawroty głowy, kołatanie serca, drżenie, dreszcze, ból w klatce piersiowej
Etiologia lęku panicznego
• Teorie biologiczne: Zakłócenia równowagi chemicznej w pewnych obszarach mózgu dotyczy to
przede wszystkim miejsca sinawego, które jest częścią systemu pobudzenia
• Teorie poznawcze: Błędne, katastroficzne interpretacje wrażeń cielesnych: gwałtowne bicie
serca, brak tchu itp..
• Terapia jak w przypadku fobii
AGORAFOBIA – Lęk przed otwartą przestrzenią (rynek) lub zgromadzeniem dużej ilości ludzi,
poprzedzony oczekiwaniem wystąpienia tam lęku panicznego z poczuciem, że nikt nie udzieli
pomocy
Uogólnione poczucie lęku
• Stan przewlekły, trwający często bardzo długi okres
• Emocjonalnie pacjent odczuwa bezradność, napięcie i zdenerwowanie, czujność i ciągłe
rozdrażnienie
• Poznawczo oczekuje się czegoś strasznego ale nieokreślonego
• Fizyczne doświadczanie ciągłego napięcia mięśni
• Behawioralnie - trudność skupienia się, niepokój ruchowy
Przyczyny lęku uogólnionego
• W grupach wielokrotnie pobudzanych neuronów obniża się próg następnego
pobudzenia, otwierając „przetarte” szlaki
• Częste doświadczanie strachu powoduje, że każdy bodziec jest czynnikiem wywoławczym
• Brak poczucia kontroli i nie przewidywalność zdarzeń
Zaburzenia obsesyjno – kompulsyjne
• OBSESJE – powracające myśli, wyobrażenia lub impulsy, których trudno się pozbyć lub nimi
kierować. Towarzyszy temu świadomość ich nieracjonalności i potrzeba usuwania ich ze stanu
świadomości
• KOMPULSJE – przymus wykonywania określonych czynności behawioralnych (rytuałów) lub
czynności umysłowych (liczenie, powtarzanie słów itp..) jako sposobu na przeciwdziałanie
groźnych zdarzeń
Przyczyny natręctw
• Kobiety częściej mają obsesje a mężczyźni kompulsje
• Hipoteza o dziedziczności
• Objawy rozwijają się stosunkowo wcześnie w rozwoju i mają na początku postać
konieczności wykonywania czynności „normalnych” (sprzątanie)
• Osobowość obsesyjno-kompulsywana: uporządkowanie, troska o utrzymanie standardów
moralnych, perfekcjonizm, sztywne przestrzeganie zasad, przywiązywanie uwagi do
drobiazgów, zwracanie uwagi na porządek, sztywność intelektualna, skupienie na
szczegółach
Zaburzenia nastroju (afektywne)
• Zaburzenia afektywne jednobiegunowe
• Zaburzenia afektywne dwubiegunowe
• Zaburzenia dystymiczne
• Zaburzenia depresyjne przewlekłe
Objawy depresji
• Zaburzenia nastroju: uczucie smutku, załamania, bezradności, przygnębienia,
bezużyteczności i winy
• Zaburzenia poznawcze: negatywny obraz własnej osoby, poczucie niepowodzenia i porażki
w dotychczasowym życiu i pesymistyczne patrzenie w przyszłość i poczucie, że samu jest się
przyczyną tych niepowodzeń.
• Zaburzenia motywacji: każda czynność jest ciężarem i wzbudza niechęć do jej wykonywania
• Objawy fizyczne: utrata apetytu, zaburzenia snu, dolegliwości bólowe
Przyczyny zaburzeń nastroju
• Zapadalność wzrasta: 1.3 % w 1910, 5.3% w 1960, 10-15 % obecnie
• Kobiety dwukrotnie częściej chorują – różnice hormonalne i sposób reakcji na stratę
• Zaburzenia motywacji wynikająca z obniżenia dostępności serotoniny,
niewłaściwej liczby receptorów
• Zaburzenia hormonalne, np.: niedoczynność tarczycy
• Wydarzenia życiowe: doświadczenia straty, przykre doświadczenia w dzieciństwie.
Poznawcza teoria depresji
•Triada poznawcza: negatywne myśli na temat własnego „ja”, bieżących doświadczeń i
przyszłości
•Błędy logicznego myślenia:
- arbitralne wnioskowanie
- abstrakcja selektywna
- nadmierne uogólnianie
- wyolbrzymianie i pomniejszanie
- personalizacja
•Wyuczona bezradność
Metody leczenia
• Farmakologiczne: leki trójpierścieniowe (wzrost dostępności norepinefryny), inhibitory
monoaminooksydazy, inhibitory selektywnego wychwytu serotoniny
• Terapia poznawcza
• Terapia interpersonalna