CHOROBY PSYCHICZNE
advertisement
CHOROBY PSYCHICZNE Aleksandra Łatka Agnieszka Kurowska klasa IIIB SPIS TREŚCI • • • • • • • • • • • Co to jest choroba psychiczna? Depresja Anoreksja Bulimia Schizofrenia Fobie Mania (zespół maniakalny) Zaburzenia osobowości Nerwica Psychiatra nie gryzie! Źródła Co to jest choroba psychiczna? Niełatwo jest podać prostą i uogólnioną definicję choroby psychicznej. Po pierwsze współczesna psychiatria wymienia wiele ich typów, różniących się między sobą rodzajem objawów, ich nasileniem i długością trwania, a także odmiennym wpływem na codzienne funkcjonowanie. Po drugie brak jest wyraźnej granicy pomiędzy zachowaniami i odczuciami prawidłowymi i patologicznymi. Zatem nie każde zachowanie odmienne od oczekiwanego musi być przejawem zaburzenia psychicznego. Prawdziwa choroba psychiczna, często określana jako psychoza, powoduje znaczącą dezorganizację zachowania i ogólnej sprawności umysłowej. Do tak rozumianych chorób należą m.in. schizofrenia, zaburzenie schizoafektywne, psychoza maniakalnodepresyjna czy zaburzenia psychiczne wynikające z organicznego uszkodzenia mózgu. Osoba chora psychicznie często wywołuje u innych odczucie zagrożenia i niepokoju. Wynika to z dziwacznych i niezrozumiałych zachowań, wypowiadanych nieprawdziwych przekonań zwanych urojeniami, rozkojarzonej mowy lub słyszenia nieistniejących dźwięków lub głosów, czyli halucynacji. Bardzo często osoba będąca pod wpływem chorobowych doznań nie jest w stanie nad nimi zapanować, nie zawsze jest również świadoma nieprawidłowości swego zachowania. Nieprawdą jest natomiast, że osoba chora psychicznie jest zawsze groźna dla otoczenia. Zachowania agresywne nie są zjawiskiem częstym, choć niekiedy może do nich dojść, szczególnie gdy osoba jest prowokowana przez innych, np. przez rodzinę, która pragnie umieszczenia uciążliwego chorego w szpitalu psychiatrycznym. Bardziej realne zagrożenie osoba chora stwarza dla samej siebie, poprzez tendencje samobójcze czy brak dbałości o swoje podstawowe potrzeby. Istnieją również inne zaburzenia psychiczne, które nie zmieniają funkcjonowania w tak dużym stopniu jak to ma miejsce w psychozach, nie wywołują utraty poczucia realności, ale dają znaczne subiektywne poczucie cierpienia i bycia chorym. Należą do nich niektóre postaci depresji czy zaburzenia lękowe (nerwice). Jeszcze inną kategorię stanowią zaburzenia osobowości, które manifestują się głównie utrwalonymi, niedostosowanymi do norm i oczekiwań społecznych postawami czy zachowaniami i są źródłem konfliktów i napięć w miejscu pracy czy w domu. Istnieje w społeczeństwie lęk przed chorobami psychicznymi i osobami chorymi psychicznie. Wynika on głównie z tego, że otacza je atmosfera tajemniczości i nieprzewidywalności. Kontakt z osobami chorymi psychicznie wystawia na próbę naszą cierpliwość, tolerancję dla innego pojmowania i przeżywania świata, zdolność do okazywania współczucia. Łatwiej jest odwiedzić znajomego, który choruje na serce, niż przyjaciela chorego na schizofrenię, który raczej nie okaże nam wdzięczności. Chorzy psychicznie są samotni i odizolowani od świata podwójnie - samą chorobą oraz naszą obojętnością, a niekiedy wręcz wrogością. Są to często ludzie bardzo inteligentni i wrażliwi, podobnie jak inni tęsknią za przyjaźnią i miłością. Nie zapominajmy o tym i nie szczędźmy im tego. Szpital psychiatryczny w Krakowie Jak widać – szpitale psychiatry czne nie wyglądają tak źle i strasznie, jak kreują je kina. DEPRESJA Depresja, to jedno z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych. Smutek i przygnębienie są emocjami, których doświadcza każdy człowiek wielokrotnie w trakcie swojego życia. Ich pojawienie się nie zawsze jest związane z tym zaburzeniem psychicznym. Ryzyko zachorowania jest znacznie większe u kobiet, niż u mężczyzn. Objawy depresji: • obniżenie nastroju (chory nie odczuwa radości i przyjemności); • lęk i niepokój; • w postawie chorego widać cierpienie (np. zgarbione plecy, opadłe kąciki ust); • uczucie beznadziejności; • myśli samobójcze; • zanik lub zmniejszenie aktywności fizycznej; • bezsenność lub senność nadmierna; • obniżone libido; • jadłowstręt lub nadmierny apetyt. Przyczyny depresji są złożone. Może być to obciążenie genetyczne. Depresja może też wystąpić jako reakcja na ciężką chorobę, silny stres, traumatyczne przeżycie, może być związana z alkoholizmem lub nadużywaniem innych środków uzależniających, a także z obecnością chorób somatycznych. To zaburzenie leczy się lekami antydepresyjnymi, a w bardzo rzadkich przypadkach elektrowstrząsami. ANOREKSJA Życie masz jedno, pamiętaj o nim Anoreksja to najlepiej opisane i zbadane schorzenie z kręgu zaburzeń odżywiania. Anoreksja dotyczy przede wszystkim kobiet. Jednak statystyki pokazują, że zaburzenie to dotyka coraz większej ilości mężczyzn. Obniża się także przeciętny wiek osób chorujących. Zrozumienie anoreksji dla osoby zdrowej jest trudne - ciężko wyobrazić sobie, jak ktokolwiek mógłby dobrowolnie głodzić się. Ciężko zrozumieć także to, że niejedzenie i inne typowe dla anoreksji zachowania to coś więcej niż chęć schudnięcia. Wiele osób nazywa zaburzenia odżywiania, w tym anoreksję, fanaberią. Tymczasem anorektyczne odchudzanie się ma dużo bardziej skomplikowaną naturę. Anoreksja jest jednym z najbardziej śmiertelnych schorzeń psychicznych. Jej leczenie jest trudne, długie i wymaga ogromnej pracy ze strony osoby chorej i jej najbliższych. Dlatego warto zwracać uwagę na najwcześniejsze oznaki tego zaburzenia. Objawy anoreksji: • nadmierne wychudzenie, mimo przekonania chorego o zbyt dużej masie ciała; • ograniczanie ilości i kaloryczności jedzenia; • obniżenie ciśnienia krwi; • ustanie miesiączkowania; • suchość i żółte zabarwienie skóry; • wypadanie włosów; • bóle brzucha; • czasem pokrycie skóry meszkiem Objawy jadłowstrętu pojawiają się najczęściej między czternastym a osiemnastym rokiem życia. Kobiety zapadają na tę chorobę dwadzieścia razy częściej niż mężczyźni. Przyczyny zachorowań nie są do końca poznane, ale znaczenie mogą mieć: wadliwie funkcjonująca rodzina, ze sztywnymi więzami, ograniczająca samodzielność dziecka, zazwyczaj z dominującą matką i mało zaangażowanym ojcem; próba ukrycia własnej seksualności w okresie dojrzewania; dążenie do osiągnięcia idealnego wizerunku szczupłej kobiety. BULIMIA Zaburzony stosunek do jedzenia, tycia i odchudzania są tylko objawami choroby, która pochodzi od umysłu. Jedzenie i wszystkie kwestie z nim związane stają się niejako tematem zastępczym dla problemów emocjonalnych skrywanych głęboko wewnątrz. Bulimia ma istotny wpływ na funkcjonowanie osoby chorej, a także na osoby w najbliższym otoczeniu (przyjaciół, rodzinę). Fiksacja myślenia na jedzeniu oraz na metodach przeciwdziałania przytyciu, w efekcie prowadzi do tego, że trudnością staje się działanie na takich polach jak szkoła, kontakty z innymi ludźmi, zainteresowania, czy plany na przyszłość. Potrafi doprowadzić do niemożliwości realizowania przez osobę chorą swoich ambicji, marzeń, zamykając ją w czterech ścianach własnego mieszkania. Bulimia po pewnym czasie staje się sposobem na odreagowanie uczuć. Wszystkie porażki są odreagowywane napadem bulimicznym, w efekcie eliminując inne sposoby pozbywania się złych emocji. W tym momencie można dostrzec podobieństwo do uzależnienia, i podobnie jak w uzależnieniu, tak w bulimii problemem staje się wyleczenie. Osoba dotknięta tą chorobą często zaprzecza, że ma problem, ukrywa swoje postępowanie, kłamie. Podobnie jak w przypadku uzależnienia, bulimia może zmusić do zachowań lekkomyślnych, nawet kryminalnych. Od wielu pacjentek słyszy się o kradzieżach żywności, czy środków przeczyszczających. W problemy osoby chorej na bulimię często uwikłane są inne osoby. Przyjaciele tracą kontakt, są odrzucani. Rodzina boryka się ze znikającą żywnością, drażliwością. Niekiedy szukając sposobu na powstrzymanie choroby, rodzina podejmuje próby kontrolowania, co też niestety nie jest obojętne dla rodzinnych relacji. Proces leczenia bulimii jest przeważnie skomplikowany, a ponad to zagrożony dużym ryzykiem niepowodzenia, co może zniechęcać do dalszej walki o zdrowie. Aby leczenie było skuteczne musi zaistnieć złożona kombinacja wielu czynników, gdzie zmotywowany pacjent i doświadczony personel są najważniejszymi. SCHIZOFRENIA Ryzyko zachorowania na schizofrenię się zwiększa, gdy choroba występuje u kogoś z najbliższej rodziny. U chorego ryzyko popełnienia samobójstwa zwiększa się wielokrotnie. Przyczyny tej choroby psychicznej nie są znane. Jako najbardziej rozpowszechnione uważa się zmiany biologiczne, np. wyjątkową podatność mózgu przyszłego chorego na stresy i urazy psychiczne. Naukowcy wskazują też na powikłania w okresie życia płodowego oraz okołoporodowe. Ważne są też czynniki dziedziczne - to jedna z nielicznych chorób psychicznych, w której udowodniono wpływ genów. Objawy schizofrenii: niespójność w sferze myślenia, emocji, czynności poznawczych i aktywność; autyzm (życie światem własnych przeżyć); zaburzenia kontaktu z ludźmi; urojenia i omamy; zaburzenia funkcjonowania społecznego; utrata sensu życia i chęci do działania; zaprzestanie dbania o siebie. Zdiagnozować schizofrenię można poprzez wywiad psychiatryczny, ocenę aktualnego stanu zdrowia pacjenta, pogorszenie funkcjonowania społecznego, występowanie w ciągu miesiąca charakterystycznych objawów, stwierdzenie w okresie poprzedzającym pojawienie się choroby. To zaburzenie leczy się lekami neuroleptycznymi klasycznymi i atypowymi, rehabilitacją i terapią środowiskową. FOBIE Przyczyny fobii nie są dotychczas poznane. Rozpoznanie choroby odbywa się na podstawie rozmowy z chorym. Niestety, choć są to częste zaburzenia psychiczne, są bardzo rzadko rozpoznawane. Objawy fobii: • silny, nieuzasadniony lęk pojawiający się jedynie w określonych sytuacjach i tendencja do unikania tych sytuacji. Wyróżnia się kilka rodzajów fobii: agorafobię - lęk przed przebywaniem na otwartej przestrzeni, w miejscach publicznych; środkach komunikacji miejskiej, supermarketach; fobie specyficzne - może to być np. strach przed wężami, pająkami, przed zamkniętymi pomieszczeniami; fobię społeczną - lęk przed sytuacjami, w których człowiek jest pod obserwacją innych (publiczne przemawianie), lub spotyka się z nieznajomymi (duże przyjęcia); lęk w kontaktach z ludźmi i przed ich oceną. Fobie leczy się terapią behawioralną, np. przez stopniowe oswajanie pacjenta z tym, co wywołuje u niego lęk. Czasami stosuje się leki przeciwdepresyjne - zazwyczaj z grupy SSRI (selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny). Warto również wspomnieć, że istnieje fobia szkolna, inaczej zwana skolionofobią lub didaskaleinofobią. Fobia ta jest często bagatelizowana przez rodziców niezdających sobie sprawy, że szkoła może budzić autentyczny lęk. Objawy tej fobii to najczęściej bóle brzucha, bóle i zawroty głowy, skurcze, nudności i wymioty, szybsze bicie serca, stany podgorączkowe, drżenie mięśni, duszności, uporczywy szloch. Najczęstszymi przyczynami występowania fobii są: lęk przed rozstaniem z bliską osobą, np. matką i problemy w kontaktach z rówieśnikami. MANIA (ZESPÓŁ MANIAKALNY) Przeważnie przyczynami manii są obciążenia genetyczne i używanie środków pobudzających. Ryzyko zachorowania wzrasta u mężczyzn. Chorobę tę rozpoznaje się po objawach i obciążeniu rodzinnym. Objawy manii: • podwyższenie nastroju; • wzrost samooceny; • drażliwość, wrogość; • gonitwa myśli, ciągłe podejmowanie nowych mało-racjonalnych działań; • często przygodne kontakty seksualne; • prześladowcze, przelotne omamy słuchowe; • nadużywanie alkoholu; • utrata masy ciała; • zmniejszenie potrzeby snu; • słowotok; • urojenia o mniemanej niezwykłości i genialności chorego. Jeśli występują wszystkie lub większość objawów, choroba powinna być leczona w szpitalu. ZABURZENIA OSOBOWOŚCI Cechy osobowości są odpowiedzialne za sposób myślenia i zachowywania się każdego człowieka oraz za jego relacje z innymi ludźmi. Zazwyczaj nie ulegają zmianie, przez co dana osoba działa i myśli podobnie w porównywalnych sytuacjach. Jeśli jednak ktoś ma pewne cechy znacznie wyostrzone, wyolbrzymione i wyraźnie odbiegające od rozpowszechnionych w danej kulturze wzorców, co utrudnia mu współżycie z innymi, narażając jego i otoczenie na cierpienie, można podejrzewać zaburzenia osobowości. Wiele z nich przypomina cięższe choroby psychiczne, różniąc się od nich m.in. nasileniem i rozległością objawów. Przyczyny zaburzeń osobowości nie są znane. Jako źródło zaburzeń wskazuje się zarówno cechy biologiczne, jak i wpływ środowiska (np. przeżycia w dzieciństwie), a także wadliwe funkcjonowanie mechanizmów obronnych osobowości. Zaburzenia ujawniają się w dzieciństwie lub w okresie dojrzewania i trwają w życiu dorosłym. Ryzyko zachorowania: Wzrasta u osób, których krewni chorują psychicznie i tych, które miały złe relacje emocjonalne w dzieciństwie. Zaburzenia osobowości można zdiagnozować poprzez stwierdzenie powtarzającego się i charakterystycznego sposobu zachowania i przeżywania, nieadekwatnie intensywnych emocji, trudności w panowaniu nad impulsami w stopniu uciążliwym dla pacjenta i otoczenia oraz upośledzającym jego funkcjonowanie; wykluczenie, że takie zachowanie nie jest przejawem innych zaburzeń psychicznych ani nie jest spowodowane chorobą lub urazem mózgu. NERWICA Czasem cierpimy przez ból fizyczny, ale mimo licznych badań i analiz nie sposób dopatrzyć się przyczyny dolegliwości. Powodem problemów może być wówczas nerwica. Mianem nerwicy potocznie określamy kłopoty ze zdrowiem związane z napięciem emocjonalnym. Nazwę tę, wprowadzoną ponad sto lat temu przez samego Zygmunta Freuda, lekarze postanowili obecnie zmienić na "choroby psychosomatyczne". To pojęcie jest szersze i kryje się pod nim więcej dolegliwości. Choroby psychosomatyczne, w tym nerwica, wciąż stanowią dla lekarzy tajemnicę. Wiadomo, że związane są z zaburzeniami pracy układu nerwowego. Wiele czynności naszego ciała (oddychanie, bicie serca, trawienie), dzieje się poza naszymi świadomymi decyzjami. Decyduje o nich wegetatywny układ nerwowy, w skład którego wchodzą układ współczulny i przywspółczulny, działające na zasadzie przeciwieństw: gdy układ przywspółczulny powoduje np. zwiększone wydzielanie kwasu żołądkowego, zwolnienie pracy serca, obniżenie ciśnienia krwi, współczulny wywołuje zdarzenia odwrotne. To przez niego zmniejsza się ilość soków żołądkowych, przyspiesza czynność serca, wzrasta ciśnienie krwi. PSYCHIATRA NIE GRYZIE! Niewiadomo z jakich przyczyn, przyjęło się (zwłaszcza u młodzieży), że pójście do psychiatry jest równoznaczne z byciem „wariatem”. Gdy czujemy, że rozwija się u nas choroba o podłożu psychicznym, należy udać się jak najszybciej w miejsce, które przeważnie młodych ludzi przeraża. Nie leczona, a rozwijająca się choroba, doprowadzi w końcu do poważnych problemów ze zdrowiem psychicznym. Warto kierować się stereotypami, przyjętymi przez ludzi? Psychiatra, to człowiek jak każdy inny. Gdy złamałeś rękę, udasz się do chirurga, gdy czujesz, że dopada Cię grypa lub inne choróbsko, idziesz do lekarza rodzinnego, więc czemu, gdy „boli Cię dusza” wstydzisz się iść do psychiatry i powiedzieć mu o swoich problemach? Każdego lekarza obowiązuje tajemnica lekarska. ZAPAMIĘTAJ, nie warto kierować się stereotypami, lepiej zadbać o własne zdrowie, niż udawać, że wszystko jest w porządku! DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ! ZRÓDŁA • http://tematy.zdrowie.gazeta.pl/temat/zdrowie/choroby+psychiczne+nastolatków • http://anorektyk.pl/objawy-anoreksji/ • http://bulimia.mam-efke.pl/index.php?go=wprowadzenie_do_leczenia_bulimii
