PSYCHOLOGIA

PSYCHOLOGIA
I. Koncepcje psychologiczne
1. Psychoanaliza
a) Zygmunt Freud - twórca
b) inspiracja: badania nad instynktem, hipnoza
c) teza: „Istnieją nieświadome procesy psychiczne determinujące zachowanie się człowieka”
d) nieuświadomione potrzeby, zepchnięte do podświadomości, ślady traumatycznych przeżyć, nadają siłę i
kierunek ludzkiemu działaniu
e) Metody poznawanie podświadomości:
- interpretowanie zjawisk świadomych
- snów
- wspomnień z dzieciństwa
- czynności pomyłkowych i innego zachowania
- metoda swobodnych skojarzeń
- hipnoza
- narkoliza
f) LIBIDO - agregat wrodzonych potrzeb, popędów, instynktów; determinuje wszelkie procesy psychiczne i
nadaje im siłę
g) TRANATOS - instynkt śmierci, agregat destrukcyjny, przejawia się w agresywnym zachowaniu i koszmarach
sennych
h) Aparat psychologiczny:
- ID - biologicznie zdeterminowana część psychiki, impulsy libido, nieuświadomione tendencje o charakterze
biofizjologicznym, id dąży do zaspokojenia popędów.
- SUPEREGO - normy i zasady postępowania, sumienie; społecznie uwarunkowana część psychiki
- EGO - równoważy ID z normami SUPEREGO i decyduje czym się posługiwać - impulsami czy zasadami;
procesy intelektualne i rozsądek to procesy ego.
i) racjonalizacja - przypisywanie własnym zachowaniom i nieuświadomionym motywom, nieaprobowanym
społecznie, intencji wzniosłych, ideowych lub mniejszego zła.
j) medycyna psychosomatyczna - niektóre choroby uwarunkowane są czynnikami psychicznymi, wtórne zyski z
choroby, konflikt psychiczny na symbol fizyczny
k) źródłem patologii jest konflikt między aparatem psychologicznym, co daje efekt somatyczny
2. Behawioryzm
a) zbiór realnych funkcji na bodźce, reakcje poprawne zostają nagrodzone(wzmocnienie pozytywne), reakcje
niepożądane zostają skarcone lub niezauważone(wzmocnienie negatywne)
b) ważne jest co człowiek robi, jak się zachowuje a nie co czuje i myśli
c) sytuacje doświadczalne determinują rozwój człowieka, odrzucenie teorii instynktów
d) gniew i strach są wrodzonymi reakcjami emocjonalnymi
e) osobowość - wyuczony zbiór nawyków
f) teoria uczenia się bazuje na odruchach Pawłowa
g) Uczenie się:
- warunkowanie klasyczne
- warunkowanie instrumentalne
- modelowanie
3. Neobehawioryzm
a) prócz bodźców, na nasze zachowanie mają wpływ również potrzeby, motywy, wartości i pamięć uprzednich
zdarzeń
4. Psychologia humanistyczna
a) narodziła się w czasie wojny w Wietnamie, związana z ruchem Hipisów
b) każdy człowiek jest dobry i ma potencjały twórcze
c) celem życia jest zdobycie doświadczeń życiowych mających umożliwić odkrycie potencjałów
d) źródło patologii: ingerencja innych ludzi w nasze doświadczenia
5. Psychologia poznawcza
a) istotą rozwoju są procesy poznawcze, nauka wiedza o świecie
1
b) dysfunkcjonalne schematy są źródłem patologii
c) Koncepcja Becka (poznawcza teoria depresji) : w depresji chorzy mają schematy poznawcze zaburzone, obraz
przeszłości, negatywny obraz przyszłości i siebie samego
6. Neopsychoanaliza
a) głównym regulatorem zachowania człowieka i najważniejszym elementem kształtowania się osobowości są
pozytywne i negatywna reakcje ludzi na jego zachowanie
II. Osobowość, emocja, potrzeba
1. Regulacyjna teoria osobowości wg Reyowskiego:
a) mechanizmy popędowo emocjonalne - I instancja
b) struktury poznawcze - II poziom regulacji - zbiór wiedzy o świecie i sobie smamym
2. Emocja - proces psychofizjologiczny, odzwierciedlający stosunek człowieka do obiektów pozostających w
związku z jego potrzebami
3. Potrzeba - właściwość człowieka, która powoduje, że poza obiektem (człowiek, przedmiot, stan) nie może
normalnie funkcjonować tzn. zachować siebie, zachować gatunek i rozwijać się.
4. Klasyfikacja potrzeb wg Maslowa:
1. potrzeby fizjologiczne
2. bezpieczeństwo
3. przynależność i miłość
4. szacunek
(respektowanie cudzej
odmienności)
5. poznawcze
6. estetyczne
7. samorealizacja
5. Funkcje emocji:
a) motywująca - ukierunkowują działanie na obiekty realizujące potrzebą
b) przygotowująca - fizjologiczna baza emocji
c) gratyfikacyjna - konsekfencja działania to emocje
6. Typy zaburzeń w strukturach poznawczych:
a) dysonans poznawczy - powstaje w konsekwencji sprzeczności między przekonaniami a stanem faktycznym
b) deprawacja - brak obiektów lub stanów uważnych za ważne
c) frustracja - istnieje przeszkoda w drodze do realizacji naszych potrzeb
d) monotonia - polega na powtarzalności bodźców
e) konflikt - sprzeczność dwóch lub większej ilości potrzeb lub dążeń
f) nadzieja - zakłócenie gdzie występuje informacja o możliwości wystąpienia stanu pożądanego
g) obawa - informacja o możliwości wystąpienia stanu niepożądanego
h) niepewność - informacje sprzeczne , zmienność ludzkich zachowań , sprzeczność przekazu werbalnego o
niewerbalnego
7. Typy zachowań regulacyjnych.
a) asymilacja i akomodacja
b) adaptacja
c) mechanizmy obronne - redukowanie napięci poprzez zmianę obrazu rzeczywistości, zabieg intelektualny
8. Trzy poziomy zachowań regulacyjnych:
2
a) poziom fizykochemiczny - zmiany fizyczne i chemiczne w otoczeniu wywołują pewne określone zmiany w
materialnym organizmie
b) poziom fizjologiczny - zmiany fizykochemiczne wpływają n procesy fizjologiczne
c) poziom psychologiczny - wykonywanie czynności, zachowanie
9. Teoria Jerretsa - Dodstona
I . Dla każdego zadania istnieje poziom pobudzenia emocjonalnego, który jest potrzebny do jego rozwiązania.
II. Im zadanie trudniejsze tym niższy poziom pobudzenia jest potrzebny do jego skutecznego rozwiązania.
10.
zaprzeczanie
rzeczywistości
tłumienie
wyparcie
ZACHOWANIE
ŚWIADOMOŚĆ
NIEŚWIADOMOŚĆ
11. Zachowanie - czynność za pomocą, której człowiek reguluje swoje stosunki z otoczeniem (A. Lewicki)
13. Inna klasyfikacja potrzeb:
POTRZEBY
POWSZECHNE
INDYWIDUALNE
- CHOROBOWE
- NAWYKOWE
- NAŁOGOWE
- KONCEPTUALNE
SAMOZACHOWANIA
FIZJOLOGICZNE
ZACHOWANIA GATUNKU
ORIENTACYJNE
KONTAKTU
EMOCJONALNEGO
POZNAWCZA
SENSU ŻYCIA
14. Właściwości zjawisk emocjonalnych:
a) adaptacja do bodźców uczuciowych - długotrwałe działanie bodźca przyjemnego powoduje spadek uczucia
przyjemności. Adaptacji podlegają również uczucia przykrości, jeśli ich natężenie nie jest zbyt silne. Nie
obserwuje się adaptacji do bodźców bólowych
b) Stępienie - dłuższe powtarzanie się działania bodźców w niezmiennej postaci powoduje zanik reakcji
uczuciowej
c) Irradiacja uczuć - uczucia, które towarzyszyły jakimś zdarzeniom „przenoszą” się na nie tzn. zdarzenia te
nabierają zdolności wywoływania uczuć, które w przeszłości z nimi występowały.
15. Cechy dojrzałej osobowości według Masłowa.
Maslow wyszedł z założenia, że warunkiem rozboju psychicznego człowieka jest zaspokojenie jego
podstawowych, potrze. Potrzeby te rozwijają się w porządku hierarchicznym - człowiek musi zaspokoić swoje
"niższe" potrzeby, aby mogły pojawić się "wyższe" potrzeby. Najniżej w hierarchii znajdują alf potrzeby
fizjologiczne takie jak potrzeba pożywienia i wody, wyżej jest potrzeba przynależności i miłości, której
zaspokojenie polega na poczuciu, że jest się akceptowanym i obdarzonym pozytywnymi uczuciami przez innych
, jeszcze wyżej w hierarchii jest potrzeba szacunku wyrażająca się pragnieniem bycia szanowanym i dążeniem
do osiągnięcia prestiżu i uznania.
Dopiero gdy człowiek potrafi skutecznie zaspokajać swoje potrzeby, może się samorealizować.
3
Maslow obserwował i analizował drogi życiowe ludzi wybitnych, którzy spełniali kryteria zaawansowanego
uczestnictwa w procesie samorealizacji. Na podstawie badań empirycznych opracował listę cech ludzi
samorealizujących się. Należą do nich:
1. Bardziej adekwatne spostrzeganie rzeczywistości i lepszy kontakt z rzeczywistością niż w przeciętnych ludzi.
Ludzie saorealizujący się dociekają prawdy, liczą się z faktami, kierują się prawdą we wszystkich dziedzinach
życia, Wybierają konfrontację i walkę z niemiłą rzeczywistością a nie złudzenia lub przyjemne fantazje.
2. Wysoki stopień akceptacji wobec siebie, innych ludzi i ułomności natury ludzkiej. Ludzie ci nie wstydzą się
siebie ,swoich braków, słabostek. Akceptują siebie i innych.
3. Spontaniczność - osoby samorealizujące się są spontaniczne w myśleniu, wypowiedziach i wyrażaniu swoich
emocji.
4. Koncentracja na problemie - badani potrafili koncentrować się na problemach świata zewnętrznego i na
zadaniach, które realizowali .Stosunkowo mało uwagi poświęcali sobie, swoim osobistym sprawom.
5. Potrzeba samotności - Osoby samorealizujące się chętnie przebywają w samotności wówczas, gdy wymaga
tego napotkana w drodze do celu sytuacja.
6. Wysoki stopień autonomii. Osoby samorealizujące się pozostają wierne swoim ideałom nawet wtedy, gdy w
związku z tym narażone są na bolesne konsekwencje, nawet w trudnych dla siebie sytuacjach rozwijają
zainteresowania, realizują plany i zachowują integralność swojej osobowości.
7. Stała świeżość w ocenie zjawisk - Ludzie samorealizujący się potrafią cieszyć się sprawami dnia codziennego,
przyrodą, innymi ludźmi Mają zdolność dostrzegania tego co niepowtarzalne w wielu zwyczajnych, codziennych
przeżyciach
8. Częste „przeżycia mistyczne”. Osoby samorealizujące się doświadczają okresowo przeżyć "mistycznych" czy
"transcendentylnych", mają wtedy poczucie "wyjścia" poza własną osobę i zjednoczenia ze wszechświatem,
przezywają siebie jako cząstkę ludzkości lub nawet wszechświata
9. Postawa "braterskiego uczucia” Ludzie, których cechuje ta postawa utożsamiają siebie z całą ludzkością.
Przejawiają troskę nie tylko o własne rodziny ale interesują się Innymi ludźmi
10. Bliskie stosunki z kilkoma przyjaciółmi czy osobami kochanymi. Nawet te osoby spośród badanych przez
Masłowa, które nie były popularne w swoich środowiskach, nawiązywały prawdziwie bliskie oparte na głębokiej
miłości, stosunki z jedną lub kilkoma osobami
11. Demokratyczne struktury charakteru. Osoby samorealizujące się oceniając innych ludzi nie kierują się ich
rasą, statusem społecznym, przynależnością religijną czy partyjną, a w stosunkach z innymi uwzględniają i
szanują indywidualność swoich partnerów.
12. Silnie rozwinięty zmysł etyczny. Badani przez Masłowa posiadali własny, rozbudowany system etyczny i
zawsze zgodnie z nim postępowali.
13. Wyzbyte złośliwości poczucie humoru. Głupota ludzka, powszechne słabostki czy pretensjonalność
wywołują u nich śmiech pozbawiony złośliwości.
14. Zdolności twórcze. Osoby samorealizujące się są nonkonformistyczne i niekonwencjonalne, wykazują
inwencję l zdolności twórcze w wielu dziedzinach życia.
15. Opór wobec wpływów kulturowych. Ludzie samorealizujący się nie przyjmują bezkrytycznie wzorów
kulturowych i nie poddają się indoktrynacji. Zachowują krytyczną postawę wobec ułomności wzorów
kulturowych i niesprawiedliwości społecznej.
III. Zaburzenia osobowości.
1. Zaburzenia osobowości - trwały wzorzec psychiczny, który jest źródłem nieprzystosowania społecznego a w
szczególności konfliktów społecznych i dyskomfortu psychicznego.
2. Koncepcje:
a) konstytucjonalne - źródłem zaburzeń jest budowa ciała
b) źródłem zaburzeń jest konflikt między siłami dynamicznymi w osobowości(Freud)
3. Teorie cech - nie próbują wyjaśniać przyczyn, opisanie cech i uporządkowanie ich w syndromy
4. Teorie systemowo- poznawcze - zakładają, że osobowość jest systemem
- właściwości osobowości nie są prosta sumą jej elementów
- zmiana w jednym elemencie daje zmianę w innych
5. Zdrowe typy zachowań:
a) reaktywne - odruchowe, skojarzenie bodźca, reakcji i nagrody
4
b) celowe - zmuszają do osiągnięcia pewnego stanu rzeczy, do ich rozwinięcia spełnione muszą zostać dwa
warunki: zdolność przewidywania zdarzeń i zdolność organizowania zdarzeń
c) w osobowości zaburzonej występuje przewaga zachowań reaktywnych i niska skuteczność zachowań
celowych, zachowanie celowe są dezorganizowane przez emocje, niska zdolność antycypacji.
6. Źródła zaburzeń:
a) biologiczne
b) struktury poznawcze
c) samoregulacyjne mechanizmy przystosowawcze
7. Temperament - względnie stała właściwość organizmu, odpowiadająca za poziom zachowań, odpowiada też
za czas trwania reakcji; charakteryzowany przez reaktywność.
8. Reaktywność
a) względnie stała wielkość reakcji na bodziec
b) zależy od:
- wrażliwości - minimalnej wielkości bodźca wywołującego reakcję
- wydolności - odporności
9. Mechanizmy powstawania chorób psychosomatycznych:
a)
b)
swoisty konflikt
psychiczny
sytuacja
sytuacja lub
bodziec
stres
c)
sytuacja lub
bodziec
lęk
swoiste dla danego konfliktu
reakcje fizjologiczne
specyficzna
emocja
osobowość
objaw fizjol.
stres
lęk
objaw fizjol.
objaw fizjol.
reakcja
fizjologiczn
a
swoiste objawy
choroby
swoiste objawy
choroby
narząd
narząd
predysponowany
choroba
psychosomatyczna
narząd
10. Typy zachowań manipulacyjnych:
a) ingracjacyjne:
- podnoszenie wartości partnera reakcji (komplement)
- konformizm (zgodność opinii)
- autoprezentacja pozytywna lub negatywna
b) agresywne
c) samobójstwa usiłowane
IV. NERWICE:
1. nerwice - psychopochodne zaburzenia czynnościowe o niejednolitym obrazie klinicznym, zwykle z przewagą
zmian z zakresie procesów emocjonalnych. Zakłócenie życia emocjonalnego, wywodzące się z wyparcia
nieakceptowanych uczuć, upośledza rozwój osobisty i funkcjonowanie społeczne.
2. Nerwica objawia się jako:
a) ucieczka w chorobę
b) koncentracja a psychofizjologicznych przejawach życia emocjonalnego
c) koncentracja na marginalnych objawach aktywności umysłowej
3. Mechanizm powstawania nerwicy:
a) konfliktowa emocja lub potrzeba (niezgodna z obrazem siebie lub inną emocją lub potrzebą)
5
b) wyparcie
c) lek - reakcja fizjologiczna
d) konwersja - interpretowanie fizjologicznej bazy emocji jako choroby
e) racjonalizacja leku
f) rozbudowana koncepcja choroby somatycznej
4.
Konflikt emocjonalny lub
poznawczy
wyparcie
lęk
fizjologiczna
baza emocji
racjonalizacja
konwersja
rozbudowana koncepcja
choroby
5. Objawy nerwicowe:
a) wynikające ze stosowania wyparcia i konwersji uczuć takich jak: gniew, nienawiść, miłość, nadzieja, sex,
wstyd, upokorzenie. Konsekwencją tego są zaburzenia funkcji następujących narządów:
- układu krążenia
- duszności
- skóra - neurodermit
- układ mięśniowy - jąkanie, drżenie, tiki, niedowłady, opadnięcie powieki, szczękościsk
- układ moczowy - częstomocz
- układ płciowy - impotencja, anorgazmia
- czuciowy - głuchota, ślepota
- bóle brzucha, biegunki
b) wynikające ze stosowania mechanizmów obronnych innych niż wyparcie:
- wybuchy uczuć będące konsekwencją okresowego załamania się wyparcia
- objawy będące przejawem marginalnej aktywności człowieka: natłok myśli, pustka w głowie
- Zaburzenia psychiczne (cecha charakterystyczna: zachowany jest krytycyzm co odróżnia nerwice od
chorób psychicznych)
 lęk
 depresja
 rozdrażnienie
 trudności skupienia uwagi
 napięcie, niepokój.

6. Somatyzacje są to nawracające zaburzenia somatyczne dotyczące rozmaitych narządów i układów ciała,
utrzymują się co najmniej 2 lata. Chorzy skoncentrowani są na swoich objawach i nie przyjmują do wiadomości
że wyniki badań przeczą występowaniu zaburzeń.
Najczęściej zaburzenia dotyczą i występują pod postacią:
 zaburzonej akcji serca nie mającej potwierdzenia w badaniach diagnostycznych
 pieczenie w przełyku - zgaga
 stany spastyczne żołądka, jelit, zaburzenia ze strony pęcherzyka żółciowego, wzdęcia, zaparcia, (
oczywiście zaburzenia nie potwierdzone w innych badaniach )
 duszności, zaburzenia oddychania, odkrztuszanie, napadowa hiperwentylacja (szybkie, gwałtowne
oddychanie, jakby łapanie powietrza)
 świąd skóry, rumienie, pokrzywki, wypryski, drętwienia, cierpnięcia
 nadmierne pocenie się
 liczne nerwobóle, skurcze mięśniowe
6

zaburzenia równowagi, zawroty głowy, zaburzenia menstruacyjne, zaburzenia jajeczkowania,
ejakulacji.
7. Zaburzenia hipochondryczne
W zespole tym nadmiernemu zainteresowaniu czynnościami ciała towarzyszą lęk, niepokój, którego treścią jest
zagrożenie życia, zdrowia lub przeświadczenie o możliwości istnienia jakiegoś procesu chorobowego.
Dolegliwości bólowe są zazwyczaj trwałe i mniej liczne niż w somatyzacjach. Jednak treść skarg
wypowiadanych przez pacjenta często ulega zmianie. Mimo ogromnego lęku przed chorobą pacjent nie poddaje
się sugestiom lekarza oraz odmawia współpracy z lekarzem .
8. Psychogenne uporczywe bóle
Są to dolegliwości bólowe, których nie można wyjaśnić chorobami somatycznymi ani okolicznościami
fizjologicznymi. Najczęściej spowodowane są konfliktami psychospołecznymi oraz psychicznymi. Pojawienie
się tych bólów jest pozostaje w związku czasowym i logicznym z różnymi wywołującymi np. lęk sytuacjami.
Np. ból głowy pojawia się w wypadku trudnych, wymagających przemyślenia sytuacji życiowych. Najczęściej
pacjent jednak nie uświadamia sobie że musi podjąć jakąś ważną decyzję. Dolegliwości takie najczęściej są
długotrwałe i silne.
9. Nerwica lękowa

Lęk jest nieokreślony

Objawy pobudzenia układu wegetatywnego (poty, biegunki)

Lęk może być napadowy (paniczny) lub uogólniony i długo trwający

Poczucie zagrożenia, zaburzenia snu

Szybsze bicie serca (tachykardia)

Wzrost napięcia mięśniowego

Zaburzenia lękowe w postaci fobii

Inne zaburzenia lękowe
10. Nerwica natręctw (zaburzenia obsesyjno-kompulsywne) jest to zaburzenie związane z nawracającymi,
uporczywymi myślami natrętnymi (obsesje) lub czynnościami przymusowymi (kompulsje).
Myśli natrętne to powstające wyobrażenia, idee, impulsy do działania, które pojawiają się w świadomości w
sposób nawracający. Niemalże zawsze są przeżywane przez pacjenta jako przykre oraz pacjent próbuje się im
przeciwstawić, najczęściej bezskutecznie.
Pojawiają się wbrew woli , budzą sprzeciw a jednocześnie są uznawane za własne. Myślom tym najczęściej
towarzyszy uczucie obniżonego nastroju, często pacjent w celu zmniejszenia lęku uzależnia się od substancji
zmniejszających lęk a także od alkoholu. Myślom tym często towarzyszą wyobrażenia, które są związane z
treścią myślenia. Treść myślenia może zmieniać się w ciagu upływu lat. Te obsesje - myśli, wyobrażenia,
impulsy pojawiają się w sposób powtarzający i uporczywy, wbrew woli pacjenta .
Kompulsje - czynności przymusowe, rytuały są to wielokrotnie powtarzane zachowania, które mają zapobiegać
jakimś mało prawdopodobnym wydarzeniom. Najczęściej wiążą się z niepokojem i lękiem, który nasila się w
momencie zaniechania czynności przymusowej.Często kompulsje łączą się z obsesjami są jakby ich
następstwem. Np. lęk przed zabrudzeniem łączy się z wielokrotnym myciem rąk. Często czynności natrętne
wiążą się z pewnego rodzaju ceremonią, której przerwanie związane jest z powstaniem silnego lęku i niepokoju.
Ważnym elementem zachowań kompulsywnych jest przymus. Powtarzana czynność jest wykonywana mimo, że
wcześniej została ona wykonana dobrze. Związane jest to z niemożnością przeciwstawienia się natrętnej myśli
bądź czynności.
11. Nerwica histeryczna
 Duża zmienność; bogactwo objawów
 Ucieczka w chorobę somatyczną jako sposób rozwiązania problemu, konfliktu
 Objawy sugerujące:
 chorobę wrzodową
 chorobę serca
 chorobę neurologiczną
7



Bez mian organicznych i odchyleń w badaniach
Drgawki i omdlenia histeryczne
Psychogenne bóle głowy
Psychogenne zaburzenia zmysłów (głuchota, ślepota histeryczna).
12. Neurastenia
 Zmęczenie po wysiłku umysłowym które zazwyczaj łączy się z obniżeniem sprawności zawodowej
i efektywności w wykonywaniu pewnych zadań (męczliwość psychiczna)
 Fizyczne zmęczenie, osłabienie, wyczerpanie z uczuciem napięcia, bólami mięśniowymi oraz
niemożnością odprężenia się
 Dodatkowo występują: napięciowe bóle głowy, bóle mięsni, zaburzenia snu, drażliwość,
niestrawność, trudności w koncentrowaniu uwagi i zapamiętywaniu, zniechęcenie, niezadowolenie
i poczucie odrzucenia przez otoczenie
 Często dołączaja się zaburzenia snu
13. LĘK
A. Zespół lęku napadowego (napady paniki) z agorafobią lub bez niej. Charakteryzuje się
niespodziewanymi napadami silnego lęku, z nagłym początkiem, bez czynnika wyzwalającego. Napadom paniki
może towarzyszyć agorafobia (obawa przed przebywaniem na otwartej przestrzeni, samemu poza domem,
w tłumie, w autobusie, w pociągu).
B. Agorafobia bez zaburzenia panicznego. Zaburzenie to zdaniem wielu badaczy jest rzadko spotykane.
Przykładem może być lęk przed wyjściem z domu po ataku serca.
C. Zespół lęku uogólnionego. Lęk przewlekły, uogólniony, trwający przynajmniej przez 1 miesiąc.
Może to być nierealistyczna obawa dotycząca okoliczności życiowych, często bez wyraźnego precyzowania
przedmiotu lęku , nastrój lękowego oczekiwania że „coś się stanie”.
D. Zespół fobii. Cechuje się nie tylko irracjonalną obawą przed przedmiotem lub sytuacją, ale też
koniecznością ich unikania. Wyróżnia się fobię społeczną (obawa przed sytuacjami społecznymi np. unikanie
wystąpień publicznych) i fobię prostą (obawa przed określonymi obiektami, np. zwierzętami, czy sytuacjami, np.
przebywaniem na wysokości).
E. Zespół natręctw (zaburzenia obsesyjno - kompulsywne) - ciągła potrzeba powtarzania myśli
(obsesje) lub zachowań (kompulsje).
F. Zaburzenia lękowe występujące po zadziałaniu stresorów. Wyróżniono postać ostrą i przewlekłą.
Treść marzeń sennych oraz myśli na jawie nawiązują w lękowy sposób do przeżytego urazu psychicznego.
G. Wtórne zaburzenia lękowe spowodowane niepsychiatrycznymi medycznymi uwarunkowaniami.
W tym punkcie koduje się lęk w różnych postaciach spowodowany przyjmowaniem substancji chemicznych
(intoksykacja albo zespół odstawienia), lub chorobami somatycznymi.
8