Rachunek kosztów działań

advertisement
Rachunek kosztów działań
ƒ
Rachunek kosztów działań – ABC (ang. Activity Based Costing)
– powstał jako odpowiedź na krytykę tradycyjnego rachunku kalkulacyjnego
(1987 - Cooper R., Kaplan R. S., How Cost Accounting Systematically Distorts Product
Costs)
ƒ
Wady tradycyjnego rachunku kalkulacyjnego
– przyporządkowanie kosztów produktów na bazie rozmiarów produkcji (ang.
unit-based cost system, volume-based cost system)
ƒ kalkulacja bardziej dokładna im więcej kosztów można ująć jako koszty
bezpośrednie
ƒ typowymi kluczami rozliczeniowymi są wielkości zmienne w stosunku do
rozmiarów produkcji
– grupowanie kosztów według układu funkcjonalnego, opartego na strukturze
organizacyjnej przedsiębiorstwa (ang. functional-based costing)
ƒ koszty ogólnoprodukcyjne są rozliczane proporcjonalnie do sumy kosztów
bezpośrednich i rozliczonych wydziałowych
ABC 1/2006
Procesowa orientacja przedsiębiorstwa
Przedsiębiorstwo
Personel Rozwój
Marketing
Produkcja
Zbyt
Wady organizacji funkcjonalnej:
ƒ brak koncentracji na kliencie
ƒ sztywna struktura
organizacyjna, hierarchie
ƒ nieciągłe przepływy
ƒ rozbudowany system nadzoru i
koordynacji
ƒ zbyt dużo dokumentacji
ƒ więcej możliwości
powstawania błędów
ƒ większe koszty
Realizacja
zamówień
Rozwój
produktów
Obsługa
klientów
Personel
Rozwój
Marketing
Produkcja
Zbyt
ABC 2/2006
Przebieg procesu w strukturze
organizacyjnej
ƒ Pracownik wykonuję swoją część procesu. Kto kontroluje
cały proces?
ABC 3/2006
Od funkcji do procesów
Podejście funkcjonalne
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
od myślenia ukierunkowanego
na działy .....
od wielopoziomowej hierarchii....
od zbyt szczegółowego podziału
pracy....
od zbyt silnej orientacji
przedmiotowej....
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
Podejście procesowe
....do całościowego myślenia
wykraczającego poza granice działów
....do płaskich struktur organizacyjnych
....do większego zakresu zadań i
odpowiedzilności
....do orientacji na wynik
ABC 4/2006
Słowo kluczowe – proces (1)
ƒ
„Proces to zbiór czynności wymagający na wejściu wkładu i dający na wyjściu
rezultat mający pewną wartość dla klienta”
/M. Hammer, J. Champy/
ƒ
„Proces opisuje przepływ i transformację materiałów, informacji, operacji i
decyzji”
/T. H. Davenport/
ƒ
Proces biznesowy to przebieg następujących po sobie działań, mających
początek i koniec oraz jasno zdefiniowany wkład i rezultat (ang. input/output),
prowadzących do osiągnięcia efektu mającego wartość dla klienta
informacja
z rynku
zakup
sprzedaż
transport
faktura
ABC 5/2006
Słowo kluczowe – proces (2)
KLIENT
PRZEDSIĘBIORSTWO
Dane
dostawców
Dane
materiałowe
DOSTAWCA
Przygotować
transport
Zrealizowano
dostawę
Zrealizowano
zamówienie
Realizować
zamówienie
Przekazano
do produkcji
Zaopatrzenie
Zaopatrzenie
Zapotrzebowanie
wystąpiło
Przygotować
zlecenie
Zlecenie
gotowe
Dokumentacja
techniczna
Dane
produktu
Dane
klienta
Opracować
zlecenie
Towar
gotowy
Produkt
wytworzyć
Zlecenie
przyjęto
Przedstawiciel
handlowy
Towar
nadesłano
Produkt
wytworzony
Odlewnia
Opracowanie zlecenia
Wytwarzanie
Towar
przyjąć
Dane
klienta
Dane
produktu
Produkt
przesłać
Towar
przyjęty
Zbyt
Zbyt
LEGENDA
Dane
Funkcje
Jednostki
organizacyjne
Zasoby
ABC 6/2006
Poziomy procesów
Poziom procesów głównych:
Zaopatrzenie
Poziom procesów cząstkowych:
Zakup surowców
Poziom działań:
Wybór
dostawcy
Złożenie
zamówienia
Odbiór
dostawy
ƒUzgodnienia
harmonogramu i
warunków dostaw
ƒWyładunek
dostawy
Zapłata
faktury
Poziom czynności:
ƒAnaliza rynku
dostawców
ƒZłożenie zapytań
ofertowych
ƒAnaliza ofert
ƒNegocjacje
warunków
ƒZawarcie umowy
ƒPotwierdzenie
zamówienia
ƒOdbiór
jakościowy
dostawy
ƒWystawienie
dokumentów
magazynowych
ƒKontrola
merytoryczna
faktury
ƒEwidencja
rozrachunków
ƒRozliczenie
rozrachunków
ABC 7/2006
Dekompozycje procesów
zdefiniować
zdefiniować
potrzeby
potrzeby
klientów
klientów
zaprojektować
zaprojektować
produkty/
produkty/
usługi
usługi
opracować
zlecenia
klienta
przyjąć
zlecenie
klienta
wytworzyć
wytworzyć
produkty/
produkty/
usługi
usługi
przygotować
produkty/
usługi
sprawdzić
zlecenie
dostarczyć
produkty/
usługi
sprawdzić
klienta
realizować
realizować
zlecenia
zlecenia
klientów
klientów
rozliczyć/
zamknąć
zlecenie
potwierdzić
zlecenie
ABC 8/2006
Klasyfikacje procesów
ƒ
ƒ
Procesy podstawowe
–
–
–
–
tworzą wartość
mają strategiczne znaczenie
przebiegają przez wiele działów tradycyjnej organizacji
“wiążą” dostawców z klientami
Procesy wspierające
– nie mają strategicznego znaczenia
– są niezbędne dla prawidłowego przebiegu procesów podstawowych
Procesy podstawowe
realizacja zlecenia klienta
rozwój nowych produktów
dostawcy
klienci
zintegrowana logistyka
Łańcuch wartości
Marketing
Badania
i rozwój
Wytwarzanie
Dystrybucja
Sprzeda ż
Serwis
ABC 9/2006
Przykładowe główne procesy i procesy
cząstkowe
Rozwój
Obsługa
Zarządzanie
Zarządzanie
Zarządzanie
nowego
produktu
klienta
zasobami pracy
łańcuchem
dostaw
finansami
Badania rynku
Przyjęcie
zamówienia
Rekrutacja
Projektowanie sieci Rachunek kosztów
fizycznych dostaw
Analiza
konkurentów
Sprzedaż
Ocena wyników
pracowników
Logistyka
wejścia/wyjścia
Budżetowanie
Badania koncepcji
produktu
Realizacja
zamówienia
Szkolenie i
podnoszenie
umiejętności
personelu
Doradzanie i pomoc
pracownikom
Pomiar poziomu
obsługi i kosztów
dostaw
Projekcja
przychodów
Zarządzanie
kontraktami
Projekcja
przepływów
pieniężnych
Szczegółowe
Sfinalizowanie
projektowanie
zamówienia
wybranej koncepcji
produktu
Zatwierdzenie
finalnej koncepcji
produktu
Rynkowe badania
ostatecznego
produktu
Dostawa
Zarządzanie
kontaktami z
klientami
Zarządzanie
kontaktami z
partnerami
Selekcja i promocja Zarządzanie
pracowników
zasobami produkcji
Działania
dyscyplinarne
Planowanie
obciążeń
podatkowych
Sprawozdawczość
finansowa
Źródło: R. Talwar, Business reengineering – a strategy-driven approach
ABC 10/2006
Koncepcje zmian w organizacji
ƒ
BPR – Business Process Reengineering (lata 90-te)
– „Business Process Reengineering to fundamentalne przemyślenie od nowa
i radykalne przeprojektowanie procesów w firmie, prowadzące w sposób
dramatyczny do przełomowej poprawy według współczesnych, krytycznych
miar takich jak: koszt, jakość, serwis i szybkość”
/M. Hammer, J. Champy, 1993/
ƒ
BPO - Business Process Orientation (obecnie)
– BPO - koncepcja zmian prowadząca do systematycznej organizacji, analizy
i oceny procesów gospodarczych w celu uzyskania poprawy miar takich jak
czas, koszt i jakość tych procesów
ƒ
BPM - Business Process Management (obecnie)
– BPM – systematyczne podejście do analizy i ciągłego doskonalenia działań
w firmie. Konieczne elementy koncepcji to: aktualna dokumentacja
procesów, struktury organizacyjne zorientowane na procesy, cele i mierniki
procesów, system informacji o procesach, system motywacyjny
ABC 11/2006
Podejście procesowe w zarządzaniu
ƒ
Procesy stanowią punkt wyjścia dla:
–
–
–
–
–
–
–
–
–
zmian wewnątrz organizacji
definiowania łańcucha wartości wewnątrz organizacji
definiowania łańcucha wartości między organizacjami
wdrażania zintegrowanych systemów informatycznych zarządzania
uzyskania certyfikatu ISO 9000:2000
E-Biznesu
stosowania rachunku kosztów ABC
zarządzania kosztami działań ABM
wdrożeń koncepcji zarządzania Customer Relationship
Management, Knowledge Management
ABC 12/2006
Model zarządzania procesami biznesu
Źródło: Jost W., Scheer A.-W., Business Process Management: a core task for any company organization, s.40
ABC 13/2006
Modelowanie procesów stanu obecnego
Przygotowanie
Przygotowanie
wywiadów
wywiadów ii formularzy
formularzy
Przeprowadzenie
Przeprowadzenie
wywiadów
wywiadów
Zespół
Zespół projektowy
projektowy ++
wybrani
wybrani pracownicy
pracownicy
Modelowanie
Modelowanie procesów
procesów
np.
za
pomocą
np. za pomocą ARIS
ARIS
Sprawdzanie
Sprawdzanie ii
konsolidacja
konsolidacja modeli
modeli
Model
Model stanu
stanu obecnego
obecnego
procesu
procesu
ABC 14/2006
Analiza i projektowanie stanu docelowego
Analiza łańcucha wartości,
czasu, kosztów, jakości...
Analiza
Analizasłabych
słabych
stron
stronprocesu
procesu
Poszukiwanie
Poszukiwanie
możliwości
możliwościpoprawy
poprawy
Możliwość zastosowania
modeli referencyjnych,
benchmarkingu procesów
Symulacja
Symulacja„nowych”
„nowych”
przebiegów
przebiegówprocesów
procesów
Opracowanie
Opracowanie„nowych”
„nowych”
przebiegów
procesów
przebiegów procesów
Model
Model stanu
stanu
docelowego
docelowegoprocesu
procesu
ABC 15/2006
Łańcuch wartości przedsiębiorstwa
ƒ
Łańcuch wartości (Porter, 1985)
– przedsiębiorstwo jako system działań, których celem jest
wytwarzanie produktów mających wartość dla klienta
– w ramach łańcucha tworzona jest wartość dodana
M
infrastruktura firmy
zarządzanie zasobami ludzkimi
a
r
ż
rozwój technologiczny
a
z
zaopatrzenie
y
s
DZIAŁANIA WSPIERAJĄCE
DZIAŁANIA PODSTAWOWE
z
logistyka
marketing
wytwarzanie logistyka
skierowana produktu
skierowana i zbyt
do wewnątrz
na zewnątrz
obsługa
M
a
r
ż
y
k
s
u
k
u
a
Źródło: Porter M., Competitive Advantege, New York: The Free Press, 1985
ABC 16/2006
Rachunek kosztów – podejście procesowe
Amortyzacja
Materiały
Energia
Usługi obce
Wynagrodzenia Ubezpieczenia Świadczenia
społeczne dla pracowników
Podatki
i opłaty
ponoszenie kosztów
Materiały
Pracownicy
Urządzenia
Pomieszczenia
zapotrzebowanie na zasoby
Działanie
1
Działanie
2
Działanie
3
...
Działanie
N
zapotrzebowanie na wykonywanie działań
Produkt
A
Produkt
B
Produkt
C
Produkt
D
...
Produkt
Z
ABC 17/2006
Definicja rachunku ABC
ƒ
Rachunek kosztów działań – ABC (ang. Activity Based
Costing)
– metoda pomiaru kosztów i efektywności działań, zasobów,
produktów, klientów, i innych obiektów kosztów, polegająca na
powiązaniu zasobów z działaniami oraz działań z innymi obiektami
kosztów na podstawie stopnia wykorzystania działań oraz poznania
przyczynowo-skutkowych relacji między czynnikami powstawania
kosztów a działaniami
/Cooper R., Kaplan R. S./
– zasoby organizacji zużywane są przez działania (procesy), a nie
produkty lub komórki organizacyjne
– zasadnicza część kosztów ogólnych i pośrednich nie zależy od
wolumenu produktów, lecz zmienia się wraz z intensywnością
wykonywanych działań
ABC 18/2006
Model kalkulacji w rachunku ABC
Amortyzacja
Materiały
Energia
Usługi obce
Wynagrodzenia Ubezpieczenia Świadczenia
społeczne dla pracowników
Podatki
i opłaty
przyporządkowanie zasobów prostych do zasobów złożonych
Materiały
Pracownicy
Urządzenia
Pomieszczenia
nośniki kosztów zasobów
Działanie
1
Działanie
2
Działanie
3
...
Działanie
N
nośniki kosztów działań
Produkt
A
Produkt
B
Produkt
C
Produkt
D
...
Produkt
Z
ABC 19/2006
Koncepcja zasobów w ABC
Zasoby złożone
Zasoby
proste
Materiały
Pracownicy
Urządzenia
Pomieszczenia
ƒcena zakupu
ƒpodatki i opłaty
ƒtransport
ƒubezpieczenie
ƒzaładunek,
wyładunek
ƒkontrola
ƒskładowanie
ƒwynagrodzenia
ƒubezpieczenia
społeczne
ƒwyposażenie
stanowiska pracy
ƒnarzędzia
ƒszkolenia
ƒnapoje i posiłki
ƒodzież
ƒśrodki BHP
ƒopieka medyczna
ƒamortyzacja
ƒmedia
energetyczne
ƒmateriały
eksploatacyjne
ƒwyposażenie
maszyny
ƒprogramy
komputerowe
ƒkonserwacja i
remonty
ƒubezpieczenie
ƒamortyzacja
ƒwyposażenie i
instalacje
ƒmateriały
eksploatacyjne
ƒmedia
ƒutrzymanie
czystości
ƒochrona
ƒpodatki i opłaty
ƒnaprawy i remonty
ƒubezpieczenie
ABC 20/2006
Koncepcja nośników kosztów
ƒ
ƒ
ƒ
Nośnik kosztów
– główny czynnik kosztotwórczy, służy za klucz rozliczeniowy
kosztów danego obiektu na inne obiekty
– pokazuje przyczynę powstawania kosztów
Nośnik kosztów zasobów
– miernik wykorzystania zasobów podczas wykonywania działań
Nośnik kosztów działań
– opisują podstawowy czynnik powstawania kosztów działania
– przedstawiają relację przyczynowo-skutkową między działaniami a
innymi obiektami
– główne typy nośników kosztów działań:
ƒ nośniki czasu
ƒ nośniki transakcyjne
ƒ nośniki intensywności
ABC 21/2006
Przykłady nośników kosztów działań
Działanie
Nośnik kosztów działania
Techniczne przygotowanie produkcji
ƒczas technicznego przygotowania produkcji
Planowanie produkcji
ƒliczba zleceń produkcyjnych
Ustawienie urządzeń
ƒczas ustawiania
ƒliczba partii produkcyjnych
ƒczas operacji (roboczogodziny)
ƒliczba powtarzalnych operacji
ƒliczba komponentów
ƒwaga surowców
ƒczas transportu
ƒliczba przesunięć materiałowych
ƒwaga materiałów
ƒczas kontroli
ƒliczba testów
ƒczas przygotowania zmian
ƒliczba zmian
ƒliczba serii produkcyjnych
Operacja produkcyjna
Gospodarka magazynowa
Transport wewnątrzzakładowy
Kontrola jakości
Zmiana technicznych warunków produkcji
Komputerowe sterowanie produkcją
ABC 22/2006
Kalkulacja kosztów w ABC
ƒ
Etapy tworzenia kalkulacji ABC:
–
–
–
–
analiza działań i czynników powstawania kosztów działań
określenie kosztów działań na podstawie kosztów zasobów
wybór nośnika kosztów i kalkulacja kosztu na jednostkę nośnika
przyporządkowanie kosztów działań do produktów
Zaopatrzenie
nośnik kosztów
działania
stawka kosztów
procesu
Księgowość
opracować
ofertę
zamówić
materiały
sprawdzić
rachunek
polecić dokonanie
płatności
proces
proces
częściowy
częściowy
proces
proces
częściowy
częściowy
proces
proces
częściowy
częściowy
proces
proces
częściowy
częściowy
Liczba
ofert
Liczba
zamówień
Liczba pozycji
w rachunku
Liczba
rachunków
Koszt na
ofertę
Koszt na
zamówienie
Koszt na
pozycję w rachunku
Koszt na
rachunek
proces
główny
koszt
koszt na
na
nośnik
nośnik
ABC 23/2006
Download
Study collections