Rachunek kosztów działań Rachunek kosztów działań – ABC (ang. Activity Based Costing) – powstał jako odpowiedź na krytykę tradycyjnego rachunku kalkulacyjnego (1987 - Cooper R., Kaplan R. S., How Cost Accounting Systematically Distorts Product Costs) Wady tradycyjnego rachunku kalkulacyjnego – przyporządkowanie kosztów produktów na bazie rozmiarów produkcji (ang. unit-based cost system, volume-based cost system) kalkulacja bardziej dokładna im więcej kosztów można ująć jako koszty bezpośrednie typowymi kluczami rozliczeniowymi są wielkości zmienne w stosunku do rozmiarów produkcji – grupowanie kosztów według układu funkcjonalnego, opartego na strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa (ang. functional-based costing) koszty ogólnoprodukcyjne są rozliczane proporcjonalnie do sumy kosztów bezpośrednich i rozliczonych wydziałowych ABC 1/2006 Procesowa orientacja przedsiębiorstwa Przedsiębiorstwo Personel Rozwój Marketing Produkcja Zbyt Wady organizacji funkcjonalnej: brak koncentracji na kliencie sztywna struktura organizacyjna, hierarchie nieciągłe przepływy rozbudowany system nadzoru i koordynacji zbyt dużo dokumentacji więcej możliwości powstawania błędów większe koszty Realizacja zamówień Rozwój produktów Obsługa klientów Personel Rozwój Marketing Produkcja Zbyt ABC 2/2006 Przebieg procesu w strukturze organizacyjnej Pracownik wykonuję swoją część procesu. Kto kontroluje cały proces? ABC 3/2006 Od funkcji do procesów Podejście funkcjonalne od myślenia ukierunkowanego na działy ..... od wielopoziomowej hierarchii.... od zbyt szczegółowego podziału pracy.... od zbyt silnej orientacji przedmiotowej.... Podejście procesowe ....do całościowego myślenia wykraczającego poza granice działów ....do płaskich struktur organizacyjnych ....do większego zakresu zadań i odpowiedzilności ....do orientacji na wynik ABC 4/2006 Słowo kluczowe – proces (1) „Proces to zbiór czynności wymagający na wejściu wkładu i dający na wyjściu rezultat mający pewną wartość dla klienta” /M. Hammer, J. Champy/ „Proces opisuje przepływ i transformację materiałów, informacji, operacji i decyzji” /T. H. Davenport/ Proces biznesowy to przebieg następujących po sobie działań, mających początek i koniec oraz jasno zdefiniowany wkład i rezultat (ang. input/output), prowadzących do osiągnięcia efektu mającego wartość dla klienta informacja z rynku zakup sprzedaż transport faktura ABC 5/2006 Słowo kluczowe – proces (2) KLIENT PRZEDSIĘBIORSTWO Dane dostawców Dane materiałowe DOSTAWCA Przygotować transport Zrealizowano dostawę Zrealizowano zamówienie Realizować zamówienie Przekazano do produkcji Zaopatrzenie Zaopatrzenie Zapotrzebowanie wystąpiło Przygotować zlecenie Zlecenie gotowe Dokumentacja techniczna Dane produktu Dane klienta Opracować zlecenie Towar gotowy Produkt wytworzyć Zlecenie przyjęto Przedstawiciel handlowy Towar nadesłano Produkt wytworzony Odlewnia Opracowanie zlecenia Wytwarzanie Towar przyjąć Dane klienta Dane produktu Produkt przesłać Towar przyjęty Zbyt Zbyt LEGENDA Dane Funkcje Jednostki organizacyjne Zasoby ABC 6/2006 Poziomy procesów Poziom procesów głównych: Zaopatrzenie Poziom procesów cząstkowych: Zakup surowców Poziom działań: Wybór dostawcy Złożenie zamówienia Odbiór dostawy Uzgodnienia harmonogramu i warunków dostaw Wyładunek dostawy Zapłata faktury Poziom czynności: Analiza rynku dostawców Złożenie zapytań ofertowych Analiza ofert Negocjacje warunków Zawarcie umowy Potwierdzenie zamówienia Odbiór jakościowy dostawy Wystawienie dokumentów magazynowych Kontrola merytoryczna faktury Ewidencja rozrachunków Rozliczenie rozrachunków ABC 7/2006 Dekompozycje procesów zdefiniować zdefiniować potrzeby potrzeby klientów klientów zaprojektować zaprojektować produkty/ produkty/ usługi usługi opracować zlecenia klienta przyjąć zlecenie klienta wytworzyć wytworzyć produkty/ produkty/ usługi usługi przygotować produkty/ usługi sprawdzić zlecenie dostarczyć produkty/ usługi sprawdzić klienta realizować realizować zlecenia zlecenia klientów klientów rozliczyć/ zamknąć zlecenie potwierdzić zlecenie ABC 8/2006 Klasyfikacje procesów Procesy podstawowe – – – – tworzą wartość mają strategiczne znaczenie przebiegają przez wiele działów tradycyjnej organizacji “wiążą” dostawców z klientami Procesy wspierające – nie mają strategicznego znaczenia – są niezbędne dla prawidłowego przebiegu procesów podstawowych Procesy podstawowe realizacja zlecenia klienta rozwój nowych produktów dostawcy klienci zintegrowana logistyka Łańcuch wartości Marketing Badania i rozwój Wytwarzanie Dystrybucja Sprzeda ż Serwis ABC 9/2006 Przykładowe główne procesy i procesy cząstkowe Rozwój Obsługa Zarządzanie Zarządzanie Zarządzanie nowego produktu klienta zasobami pracy łańcuchem dostaw finansami Badania rynku Przyjęcie zamówienia Rekrutacja Projektowanie sieci Rachunek kosztów fizycznych dostaw Analiza konkurentów Sprzedaż Ocena wyników pracowników Logistyka wejścia/wyjścia Budżetowanie Badania koncepcji produktu Realizacja zamówienia Szkolenie i podnoszenie umiejętności personelu Doradzanie i pomoc pracownikom Pomiar poziomu obsługi i kosztów dostaw Projekcja przychodów Zarządzanie kontraktami Projekcja przepływów pieniężnych Szczegółowe Sfinalizowanie projektowanie zamówienia wybranej koncepcji produktu Zatwierdzenie finalnej koncepcji produktu Rynkowe badania ostatecznego produktu Dostawa Zarządzanie kontaktami z klientami Zarządzanie kontaktami z partnerami Selekcja i promocja Zarządzanie pracowników zasobami produkcji Działania dyscyplinarne Planowanie obciążeń podatkowych Sprawozdawczość finansowa Źródło: R. Talwar, Business reengineering – a strategy-driven approach ABC 10/2006 Koncepcje zmian w organizacji BPR – Business Process Reengineering (lata 90-te) – „Business Process Reengineering to fundamentalne przemyślenie od nowa i radykalne przeprojektowanie procesów w firmie, prowadzące w sposób dramatyczny do przełomowej poprawy według współczesnych, krytycznych miar takich jak: koszt, jakość, serwis i szybkość” /M. Hammer, J. Champy, 1993/ BPO - Business Process Orientation (obecnie) – BPO - koncepcja zmian prowadząca do systematycznej organizacji, analizy i oceny procesów gospodarczych w celu uzyskania poprawy miar takich jak czas, koszt i jakość tych procesów BPM - Business Process Management (obecnie) – BPM – systematyczne podejście do analizy i ciągłego doskonalenia działań w firmie. Konieczne elementy koncepcji to: aktualna dokumentacja procesów, struktury organizacyjne zorientowane na procesy, cele i mierniki procesów, system informacji o procesach, system motywacyjny ABC 11/2006 Podejście procesowe w zarządzaniu Procesy stanowią punkt wyjścia dla: – – – – – – – – – zmian wewnątrz organizacji definiowania łańcucha wartości wewnątrz organizacji definiowania łańcucha wartości między organizacjami wdrażania zintegrowanych systemów informatycznych zarządzania uzyskania certyfikatu ISO 9000:2000 E-Biznesu stosowania rachunku kosztów ABC zarządzania kosztami działań ABM wdrożeń koncepcji zarządzania Customer Relationship Management, Knowledge Management ABC 12/2006 Model zarządzania procesami biznesu Źródło: Jost W., Scheer A.-W., Business Process Management: a core task for any company organization, s.40 ABC 13/2006 Modelowanie procesów stanu obecnego Przygotowanie Przygotowanie wywiadów wywiadów ii formularzy formularzy Przeprowadzenie Przeprowadzenie wywiadów wywiadów Zespół Zespół projektowy projektowy ++ wybrani wybrani pracownicy pracownicy Modelowanie Modelowanie procesów procesów np. za pomocą np. za pomocą ARIS ARIS Sprawdzanie Sprawdzanie ii konsolidacja konsolidacja modeli modeli Model Model stanu stanu obecnego obecnego procesu procesu ABC 14/2006 Analiza i projektowanie stanu docelowego Analiza łańcucha wartości, czasu, kosztów, jakości... Analiza Analizasłabych słabych stron stronprocesu procesu Poszukiwanie Poszukiwanie możliwości możliwościpoprawy poprawy Możliwość zastosowania modeli referencyjnych, benchmarkingu procesów Symulacja Symulacja„nowych” „nowych” przebiegów przebiegówprocesów procesów Opracowanie Opracowanie„nowych” „nowych” przebiegów procesów przebiegów procesów Model Model stanu stanu docelowego docelowegoprocesu procesu ABC 15/2006 Łańcuch wartości przedsiębiorstwa Łańcuch wartości (Porter, 1985) – przedsiębiorstwo jako system działań, których celem jest wytwarzanie produktów mających wartość dla klienta – w ramach łańcucha tworzona jest wartość dodana M infrastruktura firmy zarządzanie zasobami ludzkimi a r ż rozwój technologiczny a z zaopatrzenie y s DZIAŁANIA WSPIERAJĄCE DZIAŁANIA PODSTAWOWE z logistyka marketing wytwarzanie logistyka skierowana produktu skierowana i zbyt do wewnątrz na zewnątrz obsługa M a r ż y k s u k u a Źródło: Porter M., Competitive Advantege, New York: The Free Press, 1985 ABC 16/2006 Rachunek kosztów – podejście procesowe Amortyzacja Materiały Energia Usługi obce Wynagrodzenia Ubezpieczenia Świadczenia społeczne dla pracowników Podatki i opłaty ponoszenie kosztów Materiały Pracownicy Urządzenia Pomieszczenia zapotrzebowanie na zasoby Działanie 1 Działanie 2 Działanie 3 ... Działanie N zapotrzebowanie na wykonywanie działań Produkt A Produkt B Produkt C Produkt D ... Produkt Z ABC 17/2006 Definicja rachunku ABC Rachunek kosztów działań – ABC (ang. Activity Based Costing) – metoda pomiaru kosztów i efektywności działań, zasobów, produktów, klientów, i innych obiektów kosztów, polegająca na powiązaniu zasobów z działaniami oraz działań z innymi obiektami kosztów na podstawie stopnia wykorzystania działań oraz poznania przyczynowo-skutkowych relacji między czynnikami powstawania kosztów a działaniami /Cooper R., Kaplan R. S./ – zasoby organizacji zużywane są przez działania (procesy), a nie produkty lub komórki organizacyjne – zasadnicza część kosztów ogólnych i pośrednich nie zależy od wolumenu produktów, lecz zmienia się wraz z intensywnością wykonywanych działań ABC 18/2006 Model kalkulacji w rachunku ABC Amortyzacja Materiały Energia Usługi obce Wynagrodzenia Ubezpieczenia Świadczenia społeczne dla pracowników Podatki i opłaty przyporządkowanie zasobów prostych do zasobów złożonych Materiały Pracownicy Urządzenia Pomieszczenia nośniki kosztów zasobów Działanie 1 Działanie 2 Działanie 3 ... Działanie N nośniki kosztów działań Produkt A Produkt B Produkt C Produkt D ... Produkt Z ABC 19/2006 Koncepcja zasobów w ABC Zasoby złożone Zasoby proste Materiały Pracownicy Urządzenia Pomieszczenia cena zakupu podatki i opłaty transport ubezpieczenie załadunek, wyładunek kontrola składowanie wynagrodzenia ubezpieczenia społeczne wyposażenie stanowiska pracy narzędzia szkolenia napoje i posiłki odzież środki BHP opieka medyczna amortyzacja media energetyczne materiały eksploatacyjne wyposażenie maszyny programy komputerowe konserwacja i remonty ubezpieczenie amortyzacja wyposażenie i instalacje materiały eksploatacyjne media utrzymanie czystości ochrona podatki i opłaty naprawy i remonty ubezpieczenie ABC 20/2006 Koncepcja nośników kosztów Nośnik kosztów – główny czynnik kosztotwórczy, służy za klucz rozliczeniowy kosztów danego obiektu na inne obiekty – pokazuje przyczynę powstawania kosztów Nośnik kosztów zasobów – miernik wykorzystania zasobów podczas wykonywania działań Nośnik kosztów działań – opisują podstawowy czynnik powstawania kosztów działania – przedstawiają relację przyczynowo-skutkową między działaniami a innymi obiektami – główne typy nośników kosztów działań: nośniki czasu nośniki transakcyjne nośniki intensywności ABC 21/2006 Przykłady nośników kosztów działań Działanie Nośnik kosztów działania Techniczne przygotowanie produkcji czas technicznego przygotowania produkcji Planowanie produkcji liczba zleceń produkcyjnych Ustawienie urządzeń czas ustawiania liczba partii produkcyjnych czas operacji (roboczogodziny) liczba powtarzalnych operacji liczba komponentów waga surowców czas transportu liczba przesunięć materiałowych waga materiałów czas kontroli liczba testów czas przygotowania zmian liczba zmian liczba serii produkcyjnych Operacja produkcyjna Gospodarka magazynowa Transport wewnątrzzakładowy Kontrola jakości Zmiana technicznych warunków produkcji Komputerowe sterowanie produkcją ABC 22/2006 Kalkulacja kosztów w ABC Etapy tworzenia kalkulacji ABC: – – – – analiza działań i czynników powstawania kosztów działań określenie kosztów działań na podstawie kosztów zasobów wybór nośnika kosztów i kalkulacja kosztu na jednostkę nośnika przyporządkowanie kosztów działań do produktów Zaopatrzenie nośnik kosztów działania stawka kosztów procesu Księgowość opracować ofertę zamówić materiały sprawdzić rachunek polecić dokonanie płatności proces proces częściowy częściowy proces proces częściowy częściowy proces proces częściowy częściowy proces proces częściowy częściowy Liczba ofert Liczba zamówień Liczba pozycji w rachunku Liczba rachunków Koszt na ofertę Koszt na zamówienie Koszt na pozycję w rachunku Koszt na rachunek proces główny koszt koszt na na nośnik nośnik ABC 23/2006