Moja firma w Dolnej Saksonii
advertisement
Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Transportu Dolnej Saksonii Wydawca: Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Transportu Dolnej Saksonii Friedrichswall 1 30159 Hannover Redakcja: Przedstawicielstwo Dolnej Saksonii w Polsce Patrycja Kosta www.niedersachsen.pl Kancelaria Herfurth & Partner, Hanower Thomas Gabriel, adwokat Kornelia Katarzyna Winnicka, adwokat www.herfurth.de Hanower, Styczeń 2006 Moja firma w Dolnej Saksonii Szanowny Czytelniku! Chcąc zachęcić polskich przedsiębiorców do rozpoczęcia działalności gospodarczej i inwestowania w Dolnej Saksonii Dolnosaksońskie Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Transportu oddaje w Państwa ręce pierwszą na rynku polskim publikację pokazującą możliwości otwierające się przed polskimi firmami i objaśniającą formalności związane z założeniem firmy w tym kraju związkowym. Przy wsparciu Ministerstwa kancelaria prawna Herfurth & Partner wspólnie z Przedstawicielstwem Dolnej Saksonii w Polsce opracowała praktyczny przewodnik zawierający przydatne dla przedsiębiorców informacje i wskazówki oraz omówienie instytucji, które wspierają inicjatywy gospodarcze w Dolnej Saksonii. Mając na względzie rozszerzenie Unii Europejskiej w publikacji zostało objaśnione w zarysie: zakładanie firm przez obcokrajowców, prowadzenie działalności gospodarczej ze szczególnym uwzględnieniem przepisów i procedur dotyczących swobodnego przepływu towarów i pracowników, formy prawne obowiązujące firmy działające na terenie Niemiec, prawa i obowiązki przedsiębiorców oraz uwarunkowania rynkowe w Dolnej Saksonii. Informacje te mogą być pomocne nie tylko osobom zakładającym nowe firmy, ale również polskim firmom już działającym na rynku niemieckim. Mamy nadzieję, że niniejsza publikacja zachęci polskich przedsiębiorców, którzy zastanawiają się nad lokalizacją firmy w Niemczech, do zainwestowania w Dolnej Saksonii. Za taką lokalizacją przemawia wiele argumentów. Jesteśmy dumni ze znanych na całym świecie dolnosaksońskich przedsiębiorstw jak: Volkswagen, TUI, Continental, Salzgitter. W naszym kraju związkowym mieszczą się również znane instytucje kredytowe, firmy ubezpieczeniowe oraz tysiące innych wysoce wyspecjalizowanych małych i średnich przedsiębiorstw działających w różnych branżach. Stolica naszego kraju związkowego, Hanower, w którym co roku odbywają się jedne z najważniejszych imprez targowych na świecie (m.in. CeBIT oraz Targi Hanowerskie) jest pulsującym centrum wielorakich inicjatyw gospodarczych, które kraj związkowy Dolna Saksonia stara się na różne sposoby wspierać. Mamy nadzieję, że decydując o miejscu lokalizacji przyszłej firmy wybiorą Państwo właśnie nasz kraj związkowy. Życzę ciekawej lektury i zapraszam do odwiedzenia Dolnej Saksonii. Walter Hirche Minister Gospodarki, Pracy i Transportu Dolnej Saksonii 3 S p i s t re ś c i A. B. Polska – państwo członkowskie Unii Europejskiej i) Zatrudnianie pracowników aa) Rynek pracy w Dolnej Saksonii bb) Umowa o pracę, układy zbiorowe cc) Podatki i składki na ubezpieczenie społeczne dla pracowników 10 Po przystąpieniu do Unii Europejskiej: swobody unijne 11 1. Swobodny przepływ towarów 11 2. Swobodny przepływ osób a) Wolność zakładania przedsiębiorstw b) Swoboda przepływu pracowników 11 11 12 3. Swoboda świadczenia usług 13 4. Swoboda przepływu kapitału 13 D. C. 4 27 27 27 28 4. Ograniczony obowiązek podatkowy – podatki ogólnie a) Podatki od zysku aa) Podatek dochodowy od osób fizycznych bb) Podatek korporacyjny cc) Podatek od prowadzenia działalności gospodarczej b) Podatki obrotowe aa) Podatek od towarów i usług bb) Podatek od nabywania nieruchomości c) Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania d) W urzędzie skarbowym e) Numer identyfikacyjny podatku VAT 30 30 30 31 32 33 33 33 33 35 35 Formy prawne działalności gospodarczej 36 1. Formy prawne działalności gospodarczej na terenie Niemiec - zarys a) Uwagi ogólne b) Formy prawne działalności 36 36 36 Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii 14 1. Przepisy dotyczące pobytu, kontrole graniczne 14 2. Zatrudnienie w ramach stosunku pracy a) Zasady ogólne b) Zatrudnienie w ramach umowy o dzieło 14 14 16 2. Przedstawicielstwo, biuro reprezentacyjne (Repräsentanz) 37 3. Oddział / Zakład (Zweigniederlassung) 37 3. Warunki podejmowania samodzielnej działalności gospodarczej a) Zgłoszenie działalności w urzędzie do spraw gospodarczych b) Zezwolenia i koncesje zawodowe c) Obowiązkowe członkostwo w izbach d) Branżowe spółdzielnie ubezpieczeniowe e) Kasa chorych, ubezpieczenia f) Pomieszczenia przedsiębiorstwa g) Planowanie finansowe i banki - założenie konta h) Rachunkowość i jawność rachunkowości aa) Zasady prawidłowej księgowości bb) Zasada jawności 17 18 19 22 22 23 23 24 24 24 26 4. Jednoosobowa firma handlowa (Einzelkaufmännisches Unternehmen, e.K.) 38 5. Spółka cywilna (Gesellschaft bürgerlichen Rechts, GbR) 39 6. Spółka partnerska (Partnerschaftsgesellschaft) 39 7. Spółka cicha (Stille Gesellschaft) 40 8. Spółka jawna (Offene Handelsgesellschaft, OHG) 40 9. Spółka komandytowa (Kommanditgesellschaft, KG) 40 5 E. 6 10. Spółka komandytowa ze spółką z ograniczoną odpowiedzialnością jako komplementariuszem (GmbH & Co KG) 41 11. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Gesellschaft mit beschränkter Haftung, GmbH) 41 12. Spółka akcyjna (Aktiengesellschaft, AG) 42 13. Europejskie zjednoczenie gospodarcze na bazie wspólnych interesów (Europäische Wirtschaftliche Interessenvereinigung, EWIV) 42 14. Societates Europaea (SE) / Europejska spółka akcyjna (ESA) 43 15. Zagraniczne formy prawne 43 Założenie i organizacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (GmbH) 44 1. Warunki powstania spółki 44 2. Odpowiedzialność spółki w organizacji 44 3. Firma (nazwa spółki) 45 4. Przedmiot przedsiębiorstwa 46 5. Wspólnicy i udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością a) Wspólnicy b) Udziały w spółce 46 46 47 6. Organizacja wewnętrzna i reprezentacja a) Zgromadzenie wspólników b) Reprezentacja 48 48 48 7. Kapitał zakładowy 50 8. Rada nadzorcza i rada doradcza 50 9. Podatki 51 F. 10. Wskazówki dotyczące trybu tworzenia spółki a) Zgromadzenie założycielskie b) Umowa spółki (statut spółki) c) Powołanie zarządu d) Otwarcie konta i wpłata kapitału zakładowego e) Zgłoszenie do rejestru handlowego f) Wpis do rejestru handlowego g) Odpowiedzialność w stadium tworzenia spółki h) Spółki „na zapas” (Vorratsgesellschaften) i) Bilans otwarcia j) Koszty tworzenia spółki 52 52 52 52 52 53 53 53 54 54 54 Dolna Saksonia - instytucje otoczenia biznesu 55 1. Rząd, ministerstwa i urzędy a) Rząd Dolnej Saksonii b) Kancelaria Premiera Dolnej Saksonii c) Ministerstwa d) Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Transportu e) Urzędy 56 56 56 57 58 61 2. Finansowanie i wspieranie działalności gospodarczej i inwestycji w Dolnej Saksonii a) Instytucje wspierające - NBank aa) Programy i inicjatywy pomocne bb) Osoby rozpoczynające działalność gospodarczą (Existenzgründer) b) Inne instytucje wspierające i banki aa) Spółka udziałowa - MB GmbH (Mittelständische Beteiligungsgesellschaft Niedersachsen) bb) Bank Powierniczy - NBB (Niedersächsische Bürgschaftsbank) cc) NORD/LB 3. Agencja Promocji Inwestycji Dolnej Saksonii (Investment Promotion Agency Niedersachsen, IPA) 63 63 64 67 67 67 67 68 68 7 8 69 69 71 Załączniki 4. Izby przemysłowo-handlowe oraz izby rzemieślnicze a) Izby przemysłowo-handlowe (Industrie- und Handelskammern, IHK) b) Izby rzemieślnicze (Handwerkskammern) c) Agencja ds. Europy Wschodniej (Osteuropa-Agentur) przy Zrzeszeniu Izb Rzemieślniczych Dolnej Saksonii (VHN) 72 Zał. 1 | Wykaz używanych skrótów i pojęć 81 5. Związki i zrzeszenia branżowe (Vereinigungen und Branchenverbände) 72 Zał. 2 | Związki i zrzeszenia branżowe w Dolnej Saksonii 90 6. Centra technologiczne (Technologiezentren) 73 Zał. 3 | Centra technologiczne w Dolnej Saksonii 106 7. Centra informacyjne (Informationszentren) a) Centrum Transferu Nowych Technologii (IRC - Innovation Relay Centre) b) Europejskie Info-Centrum w Hanowerze (EIC - Euro Info Centre Hannover) c) Stowarzyszenie gospodarcze Pro Hannover Region oraz Europaregion Hannover d) Komunalny System Informacyjny dot. Lokalizacji Przedsiębiorstw w Dolnej Saksonii (Kommunales Standort-Informations-System Niedersachsen (KomSIS) 73 73 73 Zał. 4 | Banki komercyjne w Dolnej Saksonii (Hanower) 111 Zał. 5 | Przydatne adresy 112 74 Zał. 6 | 100 największych przedsiębiorstw w Dolnej Saksonii 113 Zał. 7 | Załącznik A niemieckiej ustawy o rzemiośle (HwO) 118 75 Zał. 8 | Załącznik B niemieckiej ustawy o rzemiośle (HwO) 120 8. Kształcenie i doskonalenie zawodowe kadr kierowniczych a) Międzynarodowe Doskonalenie i Rozwój Zawodowy (InWent) b) Niemiecka Akademia Zarządzania w Dolnej Saksonii (Deutsche Management Akademie Niedersachsen) 75 75 Zał. 9 | Zakładanie spółki w Niemczech 122 76 Zał. 10 | Bilans otwarcia (w języku polskim) 128 9. Targi a) Messe AG b) Przedstawicielstwo Deutsche Messe AG w Polsce 77 77 77 Zał. 11 | Bilans otwarcia (w języku niemieckim) 130 Zał. 12 | Plan zysków i strat 132 10. Polskojęzyczni doradcy podatkowi i prawnicy w Dolnej Saksonii 78 Zał. 13 | Informacje dodatkowe 133 11. Ambasada Rzeczypospolitej Polski 79 12. Przedstawicielstwo Dolnej Saksonii w Polsce 80 Formularze związane z zarejestrowaniem firmy oraz dotyczące deklaracji podatkowej w urzędzie finansowym i wszelkie inne niezbędne do podjęcia dzałalności na terenie Niemiec znajdą Państwo w odrębnej broszurce Dolnosaksońskiego Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Transportu. 9 A. Polska – państwo członkowskie Unii Europejskiej B. Po przystąpieniu do Unii Europejskiej: swobody unijne Polska wraz z dziewięcioma innymi państwami dnia 1 maja 2004 r. przystąpiła do Wspólnoty Europejskiej, a tym samym Polacy stali się obywatelami Unii Europejskiej (UE) w znaczeniu art. 18 Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE). Przystąpienie Polski do UE sprawiło, że podjęcie działalności gospodarczej w RFN, jak również porządek prawny UE, znalazły się w centrum zainteresowania przedsiębiorców. Dolna Saksonia ze względu na swe centralne położenie oraz silną gospodarkę pretenduje do roli pośrednika między „starą” i „nową” Europą. Podstawowe narzędzie współpracy gospodarczej państw członkowskich Unii Europejskiej stanowią cztery swobody, tj. swoboda przepływu towarów, osób i kapitału oraz świadczenia usług. W nowych krajach członkowskich wyżej wymienione swobody podlegają ograniczeniom określonym w regulacjach przejściowych. Republika Federalna Niemiec może w czasie ustanowionego na maksymalnie 7 lat okresu przejściowego stosować ograniczenia w zakresie swobodnego przepływu pracowników w stosunku do obywateli polskich. W niniejszym rozdziale została ta tematyka szczegółowo omówiona. W rozdziale C przedstawiony jest wpływ nowych swobód i ich ograniczeń na działalność gospodarczą Polaków w Dolnej Saksonii. Osoby prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek znajdą w Dolnej Saksonii atrakcyjne warunki dla prowadzenia swojej działalności. Transakcje handlowe w Niemczech, podobnie jak we wszystkich krajach uprzemysłowionych, podlegają regulacjom prawnym. Zagraniczne przedsiębiorstwo, które ma zamiar rozpocząć działalność na rynku niemieckim, powinno 10 A. Polska – nowy członek Unii Europejskiej więc w celu pomyślnego prowadzenia swoich interesów zapoznać się szczegółowo ze specyfiką rynku, zwyczajami oraz uwarunkowaniami społecznymi, jak również ramami prawnymi działalności. Zarówno dla już istniejących polskich przedsiębiorstw, które chcą podjąć działalność gospodarczą w Dolnej Saksonii, a także dla obywateli polskich, którzy dopiero zamierzają działalność w Dolnej Saksonii rozpocząć, znajomość zasad prawnych jest niezbędna do pomyślnego prowadzenia tej działalności. Celem niniejszej publikacji jest pomoc polskim przedsiębiorcom przy planowaniu i realizacji przedsięwzięć gospodarczych w Dolnej Saksonii mająca na celu ułatwienie im startu na tym rynku. Niniejsza broszura zawiera zarys ramowych warunków prawnych i praktycznych wskazówek mogących być pomocnych przy podejmowaniu decyzji o podjęciu działalności w tym kraju związkowym. Informacje zawarte w tej publikacji nie mogą jednak zastąpić szczegółowej, indywidualnej porady prawnej. Ograniczenia te są według prawa unijnego dozwolone tylko w przypadku gdy służą wyższym celom jak np. ochronie zdrowia, konsumenta lub środowiska. Towary mogą zatem we wspólnym rynku wewnętrznym UE być bez ograniczeń transportowane. Narodowe przepisy i certyfikaty mogą tylko wyjątkowo ten przewóz ograniczać. 2. Swobodny przepływ osób Swobodny przepływ osób obejmuje wolność zakładania przedsiębiorstw i swobodę przepływu pracowników. a) Wolność zakładania przedsiębiorstw 1. Swobodny przepływ towarów Przepływ towarów na terenie UE powinien odbywać się bez ograniczeń i barier. W celu osiągnięcia bezbarierowego przepływu towarów na obszarze UE, Traktat Ustanawiający Wspólnotę Europejską (TWE) przewiduje zakaz stosowania opłat celnych w ramach importu i eksportu oraz zniesienie ograniczeń ilościowych w obrotach między państwami członkowskimi (tzw. „unia celna"). W pojedynczych przypadkach swobodny przepływ towarów mogą ograniczać narodowe przepisy państw członkowskich. Wolność zakładania przedsiębiorstw oznacza prawo do podejmowania samodzielnej działalności gospodarczej, tzn. czasowo nieograniczonej działalności na własny rachunek, w dowolnym kraju członkowskim UE w ramach przepisów danego kraju. Działalność czasowo ograniczona, nie jest zatem obejmowana przez wolność zakładania przedsiębiorstw. Czasowo nie ograniczoną integrację gospodarczą stanowi między innymi tworzenie głównej siedziby przedsiębiorstwa lub tylko jego oddziału, agencji albo firmy-córki. B. Po przystąpieniu do Unii Europejskiej: swobody unijne 11 Prawo do podjęcia i wykonywania w każdym kraju UE samodzielnej działalności gospodarczej - gwarantowane w ramach swobody przedsiębiorczości nie podlega żadnym ograniczeniom w krajach, które przystąpiły do UE dnia 1 maja 2004 r. Oznacza to, że obywatele z Polski na powyżej określonych warunkach mogą podejmować samodzielną działalność gospodarczą na terenie Niemiec bez (dalszych) ograniczeń. b) Swoboda przepływu pracowników Swobodny przepływ pracowników obejmuje prawo obywateli krajów członkowskich Unii Europejskiej do wjazdu, pobytu oraz podjęcia pracy w kraju zatrudnienia (prawo do podejmowania pracy w krajach członkowskich UE). W odróżnieniu od swobody świadczenia usług obejmującej tylko czynności wykonywane przez samodzielnych przedsiębiorców swobodny przepływ pracowników dotyczy tylko pracowników, którzy przez nawiązanie stosunku pracy zobowiązują się do wykonywania pracy na rzecz podmiotu zatrudniającego w innym kraju UE. Dla pracowników z Polski dostęp do rynku pracy „starych” państw członkowskich podlega określonym restrykcjom ze względu na możliwość zagrożenia destabilizacji rynku pracy w tych państwach w wyniku napływu pracowników z „nowych” krajów członkowskich. 12 B. Po przystąpieniu do Unii Europejskiej: swobody unijne W ramach Traktatu Akcesyjnego powstała tak zwana zasada "2+3+2". Republika Federalna Niemiec wykluczyła całkowicie swobodny przepływ pracowników z nowych państw UE w okresie pierwszych 2 lat po akcesji. Przez ten czas przejściowo obowiązują, jak dotychczas, narodowe i bilateralne regulacje dotyczące dostępu do rynku pracy. Najpóźniej pod koniec drugiego roku członkostwa Polski, Niemcy mają prawo zgłoszenia Komisji Europejskiej zamiaru przedłużenia obowiązywania okresu przejściowego o kolejne 3 lata. Po upływie tego 5-letniego okresu, Niemcy będą mogły wystąpić do Komisji o utrzymanie regulacji ograniczających o kolejne 2 lata. Republika Federalna Niemiec może więc w ciągu maksymalnie 7-letniego okresu przejściowego stosować ograniczenia w zakresie swobodnego przepływu pracowników w stosunku do obywateli polskich. Pomijając kilka wyjątków obywatele polscy mogą podjąć pracę w Niemczech w ramach stosunku pracy tylko za zgodą urzędu pracy. Szczegółowe regulacje odnośnie zatrudnienia znajdują się w rozdziale C w punkcie 2 niniejszego opracowania. 3. Swoboda świadczenia usług Swoboda świadczenia usług przyznaje prawo do wykonywania samodzielnej działalności, nie mającej charakteru ciągłego, w innym państwie członkowskim. Usługi te mogą być wykonywane osobiście lub przez wysyłanie pracowników przez firmę. Swoboda świadczenia usług uzupełnia zatem swobodę zakładania przedsiębiorstw. W stosunku do krajów wschodnioeuropejskich w zakresie swobody świadczenia usług obowiązują pewne ograniczenia. Ograniczenia te odnoszą się przede wszystkim do poszczególnych dziedzin gospodarki oraz do personalnego i merytorycznego zakresu stosowania. Ograniczeniom swobody świadczenia usług podlega w Niemczech budownictwo i usługi pokrewne oraz niektóre rodzaje działalności, jak np. praca dekoratorów wnętrz, sprzątanie i czyszczenie budynków, inwentarza i środków komunikacji. Restrykcja odnosi się wyłącznie do przedsiębiorstw z siedzibą w nowym państwie członkowskim UE, które w ramach wykonywania usług wysyłają swoich pracowników do Niemiec. To ograniczenie nie obejmuje, więc np. polskich usługodawców, którzy przekraczają granicę jako osoby fizyczne, aby usługę wykonywać w Niemczech osobiście. Polscy pracownicy, którzy są delegowani do Niemiec w ramach swobody świadczenia usług na czas określony, nie potrzebują także zezwolenia na pobyt. 4. Swoboda przepływu kapitału Czwartą swobodą ustanowioną przez prawodawstwo UE jest swoboda przepływu kapitału między państwami członkowskimi, a także zakaz ustanawiania nowych ograniczeń w przepływie kapitału (obrocie kapitałowym) z państwami trzecimi. Do pojęcia obrotu kapitałowego zalicza się zarówno rzeczowe dobra gospodarcze (np. obrót nieruchomościami, udziałami w przedsiębiorstwach) jak i kapitał pieniężny (np. papiery wartościowe, kredyty). Zakazane są, zatem wszelkie ograniczenia, które regulują obrót kapitałowy w sposób bezpośredni. Do zakazanych ograniczeń zaliczają się także wszelkie restrykcje dotyczące prawa dewizowego. TWE gwarantuje obok swobody przepływu kapitału także wolny obrót płatniczy oznaczający swobodę dokonywania płatności w obrocie między państwami członkowskimi (dokonywanie płatności za towary i usługi, wypłata i przekazywanie wynagrodzeń). Wolny obrót płatniczy stanowi niezbędne uzupełnienie ruchu towarowego, ruchu osobowego i wykonywania usług. Polacy mogą zatem od maja 2004 r. wykonywać usługi w Niemczech osobiście i samodzielnie, także w sektorach gospodarki które podlegają ograniczeniom np. w sektorze budowlanym. B. Po przystąpieniu do Unii Europejskiej: swobody unijne 13 C . Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii 1. Przepisy dotyczące pobytu, kontrole graniczne Prawo do nieograniczonego wjazdu i pobytu wewnątrz Unii obejmuje wszystkich obywateli UE, zatem także obywateli polskich. W stosunku do pobytu obowiązuje ustawa o powszechnej swobodzie osiedlania się i przemieszczania obywateli UE (Freizügigkeitsgesetz /EU – FreizügG/EU), która weszła w życie 1 stycznia 2005 r. zastępując dotychczasową ustawę dot. zezwolenia na pobyt (Aufenthaltsgesetz/ EWG). W związku z przepisami wiza wjazdowa do RFN nie jest potrzebna. Obywatel Polski winien w trakcie wjazdu na teren RFN legitymować się paszportem lub dowodem osobistym. Polacy nie potrzebują także zezwolenia na pobyt, poświadczenie polskiego obywatelstwa paszportem lub dowodem osobistym jest wystarczające. Natomiast praca w ramach zatrudnienia wymaga nadal zezwolenia (zob. szczegóły w pkt 2). Rozróżnić tu należy ograniczone prawo swobody przepływu pracowników od nieograniczonego prawa do pobytu. Dlatego każdy Polak ma prawo zamieszkać w Niemczech, dopóki posiada wystarczające środki finansowe i ubezpieczenie zdrowotne, aby nie musiał korzystać z systemów socjalnych Republiki Federalnej Niemiec. tożsamości. Kontrola graniczna zostanie utrzymana do czasu, gdy Polska spełni wymagane kryteria, przede wszystkim w zakresie dostępu do systemu informacji Schengen oraz zapewni skuteczną kontrolę zewnętrznych granic Unii. Kontrola celna przewożonych towarów została zniesiona. Towar jest jednak nadal kontrolowany w ramach kontroli wyrywkowych przez policję przygraniczną. Dalsze informacje dotyczące kontroli osób można otrzymać w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Niemiec: Referat BGS II 2 des Bundesministeriums des Inneren, Alt-Moabit 101, 10559 Berlin, tel.: 0049 1888 6810, fax: 0049 1888 682926, e-mail: [email protected]. 14 C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii Należy jednocześnie podkreślić, że dostępność niemieckiego rynku pracy dla obywateli polskich znacznie poprawiła się od momentu przystąpienia Polski do UE. Od 1 maja 2004 r. obywatele polscy mają pierwszeństwo wobec obywateli z krajów trzecich nie będących członkami UE, w uzyskiwaniu pozwoleń na pracę na stanowiskach nie obsadzonych przez obywateli obecnych 15 krajów członkowskich. Informacje dotyczące kontroli celnej można uzyskać w Ministerstwie Finansów: Referat E B 4 des Bundesministeriums für Finanzen, Wilhelmstraße 97, 10117 Berlin, tel.: 0049 1888 6820, fax: 0049 1888 6823260, e-mail: [email protected]. 2. Zatrudnienie w ramach stosunku pracy a) Zasady ogólne Po przystąpieniu Polski do Unii 1 maja 2004 r. przy przekraczaniu granicy polsko-niemieckiej obowiązuje nadal kontrola osób prowadzona przez niemiecką służbę graniczną. W ramach kontroli należy wylegitymować się dowodem ograniczeń obowiązują w dalszym ciągu dotychczasowe narodowe i bilateralne uregulowania dostępu do rynku pracy. Zatrudnianie polskich pracowników na terenie Niemiec wymaga uzyskania przez nich zezwolenia na pracę. Uzyskanie zezwolenia wiąże się z koniecznością udokumentowania kwalifikacji zawodowych. Zezwolenie na podjęcie pracy tak zwane „zezwolenie unijne” może zostać udzielone w oparciu o przepis art. 284 ust. 1 Trzeciej Księgi Kodeksu Socjalnego (Drittes Buch Sozialgesetzbuch/SGB III) tylko na czas określony – jedynie w ściśle określonych przypadkach możliwe jest udzielenie bezterminowego zezwolenia na pracę. Jak już wyżej zostało wspomniane, swoboda przepływu pracowników jest w stosunku do obywateli polskich w znacznym stopniu ograniczona. Do czasu zniesienia tych ° Pozwolenie na podjęcie pracy w Niemczech może być wydane przede wszystkim w wypadku: zamiaru podjęcia zatrudnienia celem kształcenia zawodowego lub dokształcenia lub podjęcia pracy w charakterze opiekunki do dzieci (tzw. „au pair") (§ 2 ustawy o regulacji wyjątkowego udzielania pozwoleń na wykonywanie pracy zarobkowej przez cudzoziemców, ° ° ° ° AnwerberstoppausnahmeverordnungASAV) zatrudniania pracowników oddelegowanych do realizacji umów o dzieło (§ 3 ASAV, por. szczegóły w pkt 2 b) podjęcia pracy na czas określony oraz w charakterze pracownika sezonowego w szczególności w następujących branżach: rolnictwo, ogrodnictwo, sadownictwo, leśnictwo, przetwórstwo owoców i warzyw, przeróbka drewna, gastronomia i hotelarstwo (w tym kempingi) ale z wyłączeniem nocnych klubów i lokali rozrywkowych; obsługa objazdowych imprez widowiskowych (Schaustellergehilfen), jak jarmarki, kiermasze, wesołe miasteczka, festyny strzeleckie, strzelnice objazdowe, gastronomia pod namiotem, loterie i gry fantowe, działalność cyrkowa, inne imprezy okolicznościowe (§ 4 ASAV) zatrudniania specjalistów z wyszczególnionych dziedzin zawodowych (§ 5 ASAV) zatrudniania pracowników w strefach przygranicznych (§ 6 ASAV). Specjalne regulacje dotyczące wymagań w zakresie uzyskania zezwolenia na pracę dotyczą także zatrudnienia dorywczego. Zatrudnienie dorywcze stanowi zatrudnienie w tzw. małym zakresie, które nie ma istotnego wpływu na rynek pracy. Obywatele nowych państw UE mogą w związku z tym wykonywać czynności o charakterze dorywczym bez zezwolenie na pracę w ramach ogólnej swobody przesiedlania się. C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii 15 Ponadto obywatele nowego państwa członkowskiego, którzy w dniu 1 maja 2004 r., zatem do chwili akcesji ich kraju do UE byli już legalnie zatrudnieni w Niemczech i dopuszczeni do rynku pracy przez nieprzerwany okres 12 miesięcy lub dłużej, mają w dalszym ciągu prawo do wykonywania pracy zarobkowej w Niemczech. To samo obowiązuje w stosunku do obywateli, którzy pracowali w Niemczech po przystąpieniu ich kraju do Unii bez przerwy w ciągu 12 miesięcy albo dłużej. b) Zatrudnienie w ramach umowy o dzieło W sektorach, w których Republika Federalna Niemiec w ramach swobody świadczenia usług zastosowała regulacje przejściowe, zatrudnienie pracowników polskich oddelegowanych do Niemiec jest możliwe z reguły tylko na podstawie bilateralnych umów dotyczących realizacji umów o dzieło. Liczbę zawieranych umów o dzieło normują tak zwane kontyngenty. W ramach kontyngentów zagraniczne przedsiębiorstwa mogą wysyłać swój personel na czas ograniczony do Niemiec celem realizacji tych umów. W przypadku Polski taka umowa została podpisana z RFN dnia 31 stycznia 1990 r. i odnosi się ona przede wszystkim do sektora budowlanego, jak również do niektórych zawodów rzemieślniczych (np. instalatorzy, restauratorzy itd.). Umowa dotycząca realizacji umów o dzieło, która została zawarta między Polską 16 C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii i Niemcami ustala, kiedy i na jakich warunkach polskie przedsiębiorstwa mogą oddelegowywać swoich pracowników do Niemiec celem realizacji umów o dzieło. Najistotniejsze warunki, które muszą zostać spełnione, w przypadku oddelegowywania pracowników do RFN to: Podstawą wysyłania pracowników przez polskie przedsiębiorstwa może stanowić wyłącznie umowa o dzieło według rozumienia niemieckiego kodeksu cywilnego (§§ 631 ff. kodeksu cywilnego – Bürgerliches Gesetzbuch/BGB), względnie umowa o dostarczenie dzieła z materiału przyjmującego zamówienie (§ 651 BGB). W ramach umowy o dzieło w sektorze budownictwa zostały wyznaczone limity zatrudnienia, by nie naruszyć interesów pozostałych małych i średnich przedsiębiorstw. Strona niemiecka stosuje kwotowanie w odniesieniu do swoich przedsiębiorstw, polegające na tym, że ilość cudzoziemców zatrudnionych przez daną firmę uzależniona jest od wielkości zatrudnienia w niemieckiej firmie. Ponadto przedsiębiorstwo niemieckie musi należeć do sektora budowlanego. Weryfikacja zleceniodawcy polega na jego przynależności do tzw. dodatkowej kasy zaopatrzenia (Zusatzversorgungskasse – ZVK) sektora budowlanego. Z umowy wynika także, że muszą być bezwzględnie przestrzegane niemieckie ustawy i przepisy prawne. Polscy pracownicy oddelegowani w ramach umowy o dzieło potrzebują jak już zostało wspomniane zezwolenie na pracę (tzw. „zezwolenie unijne”), którego udziela właściwy urząd pracy. Z wnioskiem o wydanie zezwolenia zwraca się polski pracodawca. We właściwym urzędzie pracy można także otrzymać odpowiedni wniosek o udzielenie zezwolenia na wykonywanie pracy zarobkowej w ramach umowy o dzieło. „Zezwolenie unijne” jest udzielane z reguły tylko specjalistom tzn. pracownikom odpowiednio wykwalifikowanym. Osobom niewykwalifikowanym (pomocnikom) zezwolenie na pracę jest udzielane tylko, o ile jest to niezbędne do wykonania dzieła. Zezwolenie na pracę dla pracowników realizujących umowę o dzieło wydawane jest zasadniczo na okres trwania umowy. Prawo do przydziału kontyngentów konkretnym przedsiębiorstwom, które spełniają wymagane prawem warunki, przysługuje polskiemu Ministerstwu Gospodarki w Warszawie (Kontingentvergabestelle). Za sprawdzenie danej umowy o dzieło pod względem formalnym wraz z weryfikacją przedłożonych dokumentów pobierana zostaje opłata (Grundgebühr) w wysokości 200 EUR (Neuvertrag). W przypadku suplementów (Nachtrag) dotyczących zmiany treści umowy np. przedłużenia czasu realizacji umowy, zwiększenia zatrudnienia oraz przeprowadzenia prac gwarancyjnych ta opłata wynosi 100 EUR. Opłaty te pobierane są w momencie złożenia kompletu dokumentów do urzędu pracy. Dodatkowo za każdego pracownika oddelegowanego do realizacji umowy o dzieło jest pobierana tzw. opłata bieżąca (Laufzeitgebühr) w wysokości 75 EUR za każdy rozpoczęty miesiąc pracy. Jest ona wymagana w momencie wydania zezwolenia na pracę. Opłaty muszą być uiszczone na konto właściwego urzędu pracy prowadzone w Niemieckim Banku Narodowym (Deutsche Bundesbank). Dla pracowników oddelegowanych z Polski właściwy jest urząd pracy z siedzibą w Duisburgu. Tam także można uzyskać dalsze informacje dotyczące wymaganych dokumentów: Agentur für Arbeit Duisburg (Bereich Werkvertragsverfahren) Duissernplatz 15, 47051 Duisburg tel.: 0049 203 302 1735 lub 1438 fax: 0049 203 302 1107 3. Warunki podejmowania samodzielnej działalności gospodarczej Przedsiębiorcy polscy mogą w Dolnej Saksonii założyć przedsiębiorstwo, o ile podjęcie planowanej działalności nie podlega w okresie przejściowym wspomnianym w rozdziale B ograniczeniom i spełnia wymogi prawa niemieckiego włącznie z wymogami dotyczącymi niezbędnych kwalifikacji zawodowych. Polacy w Niemczech, zarówno osoby fizyczne jak i prawne, mają jak i wszyscy obywatele Unii wiele możliwości prawnych, aby podjąć w Dolnej Saksonii działalność gospodarczą. Polscy przedsiębiorcy mogą prowadzić swoją działalność w Niemczech za pomocą biura przedstawicielskiego (Repräsentanz). C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii 17 Biuro przedstawicielskie stanowi część firmy macierzystej i musi występować pod firmą (nazwą) zarejestrowaną w nowym kraju członkowskim UE. Biuro przedstawicielskie nie może działać jako samodzielny oddział przedsiębiorstwa, tzn. biuro przedstawicielskie może wykonywać tylko usługi przygotowawcze i pomocnicze. Samodzielny oddział (nazywany również filią) daje zatem większe możliwości niż biuro przedstawicielskie. Założenie filii, przeważnie w formie spółki z o. o., jest godne polecenia przede wszystkim przy planowanej długoterminowej działalności gospodarczej. Samodzielna działalność gospodarcza prowadzona przez zagraniczne przedsiębiorstwo w formie samodzielnego oddziału uważana jest na niemieckim rynku jako bardziej intensywna forma zaangażowania się w działalność gospodarczą, co w realiach rynku niemieckiego może pozwolić na osiągnięcie wyższego poziomu akceptacji nowej firmy. Ponadto prawne władanie oddziałem jest łatwiejsze, niż władanie przedstawicielstwem przedsiębiorstwa. Polacy mogą zakładać w Niemczech wszystkie rodzaje spółek osobowych i kapitałowych. W ramach inwestycji oraz obrotu kapitałowego nie istnieją żadne ograniczenia. Do podjęcia działalności w ramach spółki nie jest wymagane stałe zamieszkanie lub pobyt. Działalność nie może jedynie naruszać przepisów o cudzoziemcach i uregulowań dotyczących działalności gospodarczej cudzoziemców. Formy prawne 18 C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii oraz przepisy z nimi związane zostały szczegółowo opisane w rozdziale D. Obywatel Polski, który ma zamiar podjąć działalność samodzielną w Niemczech, musi jednak, o ile swoboda świadczenia usług i swoboda zakładania przedsiębiorstw nie podlega wspomnianym w rozdziale B ograniczeniom, spełnić ściśle określone wymogi. Polski przedsiębiorca jest zobowiązany, tak jak obywatele Niemiec i inni przedsiębiorcy z Unii, do przestrzegania wszelkich przepisów dotyczących zawodu i prowadzenia działalności gospodarczej obowiązujących w Niemczech. a) Zgłoszenie działalności w urzędzie do spraw gospodarczych Aktywność gospodarcza, podjęta na czas nieokreślony, stanowi działalność gospodarczą. Stała działalność gospodarcza z reguły nie wymaga w Niemczech uzyskania szczególnego zezwolenia. Działalność gospodarczą należy jednak w każdym przypadku zgłosić w lokalnym urzędzie administracyjnym (miasto, gmina). Celem tego zgłoszenia jest poinformowanie właściwych urzędów o rodzaju i rozmiarze działalności gospodarczej, a w razie potrzeby umożliwienie wykonywania nadzoru i kontroli. Zasady zgłoszenia reguluje ustawa o prowadzeniu działalności gospodarczej – Gewerbeordnung (GewO). Podjęcie niektórych działalności podlega nie tylko jej zgłoszeniu, ale także związane jest z uzyskaniem stosownego zezwolenia. b) Zezwolenia i koncesje zawodowe Uznanie kwalifikacji zawodowych jest potrzebne w przypadkach, gdy niemieckie przepisy wymagają do podjęcia i wykonywania pracy w danym zawodzie udokumentowania kwalifikacji zawodowych. Te zawody stanowią tak zwane zawody reglamentowane. Podstawą uznania kwalifikacji zawodowych jest dyrektywa unijna dotycząca uznawania zawodów. Uznanie kwalifikacji następuje na wniosek, który powinien zostać złożony we właściwym urzędzie, najczęściej są to wszelkiego rodzaju izby. Wykonywanie większości zawodów nie jest uwarunkowane posiadaniem odpowiedniego potwierdzenia kwalifikacji. W określonych przypadkach działalność gospodarcza może być wykonywana tylko po uzyskaniu zezwolenia właściwego urzędu administracyjnego. Te przypadki dotyczą przede wszystkim zawodów rzemieślniczych (Handwerk). Zezwolenia do wykonywania zawodu rzemieślniczego udziela właściwa izba rzemieślnicza (adresy izb rzemieślniczych w Dolnej Saksonii znajdują się w rozdz. F). Zezwolenie może uzyskać tylko osoba, która posiada i udokumentuje odpowiednie kwalifikacje. Wykonywanie zawodu rzemieślnika w Republice Federalnej Niemiec regulują przepisy ustawy o rzemiośle (Handwerksordnung-HwO) wyróżniające rzemiosło właściwe wyszczególnione w załączniku „A" do HwO, oraz zawody rzemieślnicze nie wymagające dopuszczenia do wykonywania zawodu rzemieślniczego, a także zawody pokrewne rzemiosłu właściwemu. Wymienione są one w załączniku „B” do HwO. Obie listy „A” i „B” niemieckiej ustawy o rzemiośle są umieszczone w całości w załączniku na końcu tej publikacji. Lista załącznika „A” do HwO zawiera 41 zawody rzemieślnicze. Są to zawody takie jak: murarz, dekarz, malarz, piekarz itd., w których wymagane jest w zasadzie posiadanie tytułu mistrzowskiego. Niemiecka ustawa o rzemiośle zawiera jednakże kilka uregulowań, na podstawie których możliwe jest dopuszczenie do wykonywania rzemiosła właściwego z listy „A” bez tytułu mistrzowskiego w wypadku udokumentowania posiadanych odpowiednich kwalifikacji porównywalnych bądź wyższych niż tytuł mistrzowski. Załącznik „B” do HwO, część pierwsza, obejmuje zawody takie jak: zegarmistrz, złotnik, parkieciarz, krawiec. Natomiast część druga załącznika „B” do HwO zawiera miedzy innymi takie zawody jak: krawiec kostiumów teatralnych, hafciarz, garbarz, kosmetyczka itd. Do prowadzenia działalności rzemieślniczej w przypadku zawodów rzemiosła właściwego niezbędne jest uzyskanie wpisu do rejestru rzemiosła (Handwerksrolle). Rejestr jest prowadzony przez właściwą dla miejsca działalności lub podjęcia działalności izbę rzemieślniczą (Handwerkskammer). Po wpisie do rejestru rzemieślnicy wykonujący właściwy zawód C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii 19 rzemieślniczy określony w załączniku „A” do HwO uzyskują tak zwaną kartę rzemieślniczą (Handwerkskarte). Karta ta zawiera imię i nazwisko oraz adres rzemieślnika, określa siedzibę zakładu oraz charakter działalności. W przypadku zawodów pokrewnych rzemiosłu właściwemu w oparciu o załącznik „B” do HwO dokonywany jest jedynie wpis na listę zakładów rzemieślniczych (Verzeichnis der Betriebe), która także jest prowadzona przez miejscowe izby rzemieślnicze. Wnioski o wpis rzemiosła właściwego wyszczególnionego w załączniku „A” do HwO do rejestru rzemiosła oraz wnioski o wpis na listę zakładów rzemieślniczych nie wymagających dopuszczenia do rzemiosła, a także zawodów pokrewnych wymienionych w załączniku „B” do HwO są dostępne we właściwej izbie rzemieślniczej i tam też są składane. Dopuszczenie rzemieślników z Polski określa dyrektywa Unii Europejskiej 64/427/EWG o uznawaniu kwalifikacji zawodowych w odniesieniu do zawodów rzemieślniczych, która została przełożona na prawodawstwo niemieckie przez rozporządzenie o rzemiośle EU/EWG (EU/EWG-Handwerk-Verordnung). W ramach dopuszczenia do wykonywania zawodu rzemieślników z Polski, wystarczy w niektórych wypadkach przedłożyć tylko potwierdzenie posiadania doświadczenia zawodowego, o ile w Polsce nie są w tym zawodzie wymagane porównywalne kwalifikacje. Polski rzemieślnik, który chce 20 C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii wykonywać zawód właściwy wymieniony w załączeniu „A” do HwO i w tym celu chce rozpocząć działalność samodzielną na terenie Republiki Federalnej, może według rozporządzenia o rzemiośle EU/EWG swoje doświadczenie udowodnić poprzez: ° ° ° ° przez okres nieprzerwanie co najmniej 6 lat prowadzenie własnego zakładu rzemieślniczego lub kierowania zakładem rzemieślniczym na stanowisku kierowniczym w danym rzemiośle lub przez okres co najmniej 3 lat prowadzenie działalności gospodarczej w danym rzemiośle lub zatrudnienia w zakładzie rzemieślniczym na stanowisku kierownika produkcji oraz udokumentowania przynajmniej 3-letniego wykształcenia zawodowego w danym rzemiośle lub przez okres co najmniej 3 lat prowadzenie nieprzerwanej działalności gospodarczej w danym rzemiośle oraz 5 letniego zatrudnienia w danym rzemiośle lub co najmniej 5-letniego nieprzerwanego zatrudnienia w zakładzie rzemieślniczym na stanowisku kierowniczym działu produkcyjnego i odpowiedzialnością przynajmniej za jeden wydział w zakładzie pracy oraz ukończenia przynajmniej 3-letniego wykształcenia zawodowego w danym rzemiośle. W ostatnich trzech przypadkach, jeżeli wnioskodawca posiada wykształcenie trwające krócej niż trzy lata, ale zdobył co najmniej dwuletnie wykształcenie, przesłanki uznane będą za spełnione, jeżeli jego doświadczenie zawodowe jako pracujący na własny rachunek, jako kierownik zakładu lub jako pracownik na kierowniczym stanowisku jest odpowiednio dłuższe – tak, że wyrównuje się różnica w długości okresu wykształcenia. W przypadku fryzjerów musi być spełniona jedna z trzech pierwszych przesłanek, aby kwalifikacje zawodowe zostały uznane za wystarczające do wykonywania zawodu. Kwalifikacje zawodowe winny być udokumentowane przez zaświadczenia o charakterze i długości okresu działalności rzemieślniczej przez właściwy urząd w Polsce, wykształcenie zaś powinno zostać poświadczone przez stosowne świadectwa uznawane za państwowe lub świadectwa instytucji zawodowych. W tym celu przedłożyć należy dokumenty świadczące o posiadanych kwalifikacjach do wykonywania zawodu rzemieślniczego – świadectwa, dyplomy oraz zaświadczenia o praktyce zawodowej. O spełnieniu przesłanek odpowiedniego wykształcenia i doświadczenia zawodowego decyduje od 1 stycznia 2005 r. izba rzemieślnicza. Po uznaniu kwalifikacji na podstawie przedłożonych dokumentów właściwa izba rzemieślnicza wydaje polskiemu rzemieślnikowi zezwolenie dla obywateli UE (Ausnahmebewilligung) na dokonanie wpisu do rejestru rzemiosła (Handwerksrolle). Złożenie wniosku związane jest z wniesieniem opłaty w wysokości 425 EUR w przypadku rzemiosła pełnego (Vollhandwerk), 300 EUR za rzemiosło częściowe (Teilhandwerk). W przypadku wniosku do wykonywania zawodu na na czas określony opłata za rzemiosło pełne jak i za rzemiosło częściowe wynosi 175 EUR. Negatywne rozpatrzenie wniosku zmniejsza koszty o 2/3, wycofanie wniosku o 3/4. Inne rodzaje działalności gospodarczej wymagają udokumentowania tzw. rzetelności (Zuverlässigkeit) osoby ubiegającej się o zezwolenie, bez konieczności udokumentowania doświadczenia zawodowego. Obowiązuje to np. w przypadku pośrednika w obrocie nieruchomościami lub inwestora budowlanego. Inne rodzaje zawodów wymagają natomiast spełnienia dodatkowych wymagań: prowadzenie działalności bankowej oraz ubezpieczeniowej wymaga uzyskania odpowiedniego zezwolenia. Ponadto ubezpieczyciel podlega nadzorowi Federalnego Urzędu Nadzoru Usług Finansowych (Bundesamt für Finanzdienstleistungsaufsicht). Dalsze zezwolenia wzgl. koncesje obowiązują np. w zakresie działalności gastronomicznej, transportowej, spedycyjnej czy też w zakresie przewozu osób. Wolny zawód od typowej działalności gospodarczej odróżnia konieczność posiadania specjalistycznego wykształcenia i kwalifikacji zawodowych potwierdzonych wymaganymi egzaminami np. zawód adwokata, doradcy podatkowego, księgowego, rewidenta (Wirtschaftsprüfer), rzeczoznawcy, lekarza, aptekarza i inne. C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii 21 W rozumieniu prawa podatkowego w wolnym zawodzie mogą pracować także doradcy przedsiębiorstw (bez szczególnego zaświadczenia kwalifikacyjnego). Powyższa klasyfikacja ma szczególne znaczenie, ponieważ przedsiębiorcy prowadzący przemysłową działalność gospodarczą (Gewerbe) podlegają opodatkowaniu miejscowym (lokalnym) podatkiem od prowadzenia działalności gospodarczej, a przedsiębiorcy wykonujący wolne zawody są z niego zwolnieni. Aptekarze prowadzą działalność przemysłową (handlową) w rozumieniu prawa podatkowego. W przypadku wymogu uznawania polskich dokumentów, muszą one być tak jak wcześniej najpierw zalegalizowane w Polsce, nim mogą zostać uznane w Niemczech. Dotychczas nie istnieją żadne przepisy unijne, które by ten sposób uznania upraszczały. c) Obowiązkowe członkostwo w izbach Założenie przedsiębiorstwa w Niemczech wiąże się z pewnymi obowiązkami za strony przedsiębiorcy. Osoby fizyczne i prawne prowadzące działalność gospodarczą są obowiązkowymi członkami izb przemysłowo-handlowych właściwych dla danego regionu (adresy izb przemysłowo-handlowych w Dolnej Saksonii znajdują się w rozdz. F). Wysokość składki zależy od zysku z prowadzonej działalności i od wpisu do rejestru handlowego. Składka roczna spółki z ograniczoną odpowiedzialnością 22 C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii z minimalnym kapitałem zakładowym wynosi obecnie np. w Hanowerze około 140 EUR. Rzemieślnik lub zakład rzemieślniczy jest obowiązkowym członkiem izby rzemieślniczej, która jako stowarzyszenie zawodowe reprezentuje pojedyncze zawody i rzemiosła. Jeżeli zakład rzemieślniczy prowadzi równocześnie działalność rzemieślniczą i np. handlową (przemysłowohandlowa działalność gospodarcza) podlega obowiązkowemu członkostwu zarówno w izbie rzemieślniczej i przemysłowo-handlowej. d) Branżowe spółdzielnie ubezpieczeniowe W Niemczech obowiązują przepisy dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia, których celem jest ochrona pracowników i mienia oraz zapobieganie nieszczęśliwym wypadkom przy pracy. Zależnie od liczby zatrudnionych pracowników i zagrożeń związanych z rodzajem działalności każde przedsiębiorstwo jest zobowiązane do wyznaczenia osoby przeszkolonej w zakresie bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia. Mogą to być lekarze zakładowi, inżynierowie lub inni specjaliści. Przestrzeganie bezpieczeństwa pracy jest nadzorowane przez branżowe spółdzielnie ubezpieczeniowe (www.hvbg.de). Są one instytucjami państwowymi, odpowiedzialnymi zarówno za nadzór nad bezpieczeństwem pracy w zakładach, jak również za wspieranie pracowników, którzy nie mogą (całkowicie lub częściowo) wykonywać zawodu z powodu wypadku przy pracy lub specyficznych chorób zawodowych. Przedsiębiorstwa poprzez uiszczanie składek muszą zapewnić na ten cel niezbędne środki finansowe. e) Kasa chorych, ubezpieczenia Przedsiębiorcy pracujący w Niemczech na własny rachunek z zasady nie są zobowiązywani do ubezpieczenia się w ramach ubezpieczenia zdrowotnego lub społecznego. Jednak zawarcie polisy ubezpieczenia zdrowotnego oraz ubezpieczenia emerytalnego i rentowego jest wskazane. Zaleca się także zawarcie ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej i ubezpieczenia od wypadków. Ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej służy do pokrywania szkód, które zostały wyrządzone osobom trzecim; celem ubezpieczenia od wypadków jest zapewnienie pracownikom dalszego wynagrodzenia w czasie choroby lub czasowej niezdolności do pracy. Poza tymi ubezpieczeniami niezbędne jest także ubezpieczenie od pożaru dla używanych lokali i pomieszczeń (biur, hal produkcyjnych, magazynów itd.). f) Pomieszczenia przedsiębiorstwa W związku z planowaniem działalności gospodarczej w Niemczech, pojawia się pytanie dotyczące pomieszczeń, w których działalność ma być prowadzona. Lokale użytkowe do prowadzenia działalności gospodarczej można wynająć np. za pośrednictwem takich związków jak: Koło Niemieckich Pośredników Nieruchomości (Ring Deutscher Makler, RDM) i Zrzeszenia Niemieckich Pośredników Nieruchomości (Verband Deutscher Makler, VDM). Latem 2004 oba niezależne stowarzyszenia maklerskie połączyły się tworząc Związek Nieruchomości Niemcy (Immobilienverband Deutschland, IVD Bund e.V.). Adresy tych instytucji zawiera załącznik nr 5. Przy sporządzaniu i zawieraniu umowy najmu należy dokładnie zbadać jej treść lub zasięgnąć porady prawnej. Jeżeli w początkowej fazie zakładania firmy przedsiębiorstwo nie chce wynajmować własnych lokali, istnieje możliwość najmu odpowiednich pomieszczeń biurowych w tzw. „Business-Center”. Business-Center dysponują często w pełni urządzonymi biurami w reprezentacyjnych lokalizacjach. Oferują one niezbędną infrastrukturę biurową, obejmującą np. sale konferencyjne wraz z nowoczesnymi urządzeniami biurowymi i telekomunikacyjnymi. Lista z adresami „Business-Center” w Dolnej Saksonii jest dostępna na stronie internetowej Izby Przemysłowo-Handlowej w Hanowerze pod adresem www.hannover.ihk.de. Przedsiębiorca musi oprócz wynajęcia odpowiedniego biura, o ile w początkowej fazie działalności nie korzysta z oferty „Business-Center", zamówić podłączenie do sieci telekomunikacyjnej oraz internetowej. Łącza telefoniczne mogły być C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii 23 dawniej zgłaszane wyłącznie w urzędzie pocztowym (Deutsche Bundespost). Dziś istnieje wiele prywatnych firm telekomunikacyjnych mających w ofercie różne systemy taryfowe. g) Biznesplan Przed założeniem przedsiębiorstwa, przedsiębiorca powinien sporządzić plan finansowo-operacyjny (biznesplan) przedstawiający planowany rozwój gospodarczy przedsiębiorstwa. Biznesplan powinien zawierać opis pomysłu na działalność, rodzaj usług i produktów, rynku, konkurencji, inwestycji i personelu oraz szczególnej kwalifikacji przedsiębiorcy lub założyciela. Biznesplan powinien obejmować także prognozy dotyczące sprzedaży i obrotu, inwestycji i finansowania, planowanego zatrudnienia, rachunku zysków i strat oraz bilansu na pierwsze trzy lata operacyjne. Do prowadzenia działalności gospodarczej w Niemczech niezbędne jest posiadanie konta bankowego w banku zlokalizowanym na terenie Niemiec. Wszelkie informacje dotyczące banków i wybór adresów znajdują się w załączniku nr 4. Wskazane jest jak najwcześniej zasięgnąć informacji odnośnie wymaganych przez banki dokumentów, ponieważ warunki założenia konta różnią się między sobą. Przy sporządzaniu dokumentów firmowych należy przestrzegać przepisów dotyczących danych o firmie: jednoosobowa działalność 24 C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii gospodarcza (kupiec) wymaga podania pełnego imienia i nazwiska lub, jeśli jest zarejestrowana w rejestrze handlowym, także ich zarejestrowanej nazwy oraz numeru wpisu do rejestru. Spółki osobowe muszą podać wspólnika odpowiedzialnego osobiście, spółki kapitałowe pełnomocników zarządzających lub członków zarządu. Podanie wysokości kapitału zakładowego nie jest wymagane. W celu uzyskania szczegółowych informacji wskazane jest zasięgnięcie odpowiedniej porady. Jeżeli nowe przedsiębiorstwo prezentuje się w Internecie w formie własnej strony internetowej, jest zobowiązane podać na niej podstawowe informacje o firmie. Są to z zasady te same informacje, które umieszcza się na papierze firmowym. Dodatkowo podane muszą być między innymi informacje o członkostwie w izbie i ewentualne uregulowania dotyczące wykonywania zawodu. h) Rachunkowość i jawność rachunkowości aa) Zasady prawidłowej księgowości Zgodnie z niemieckim kodeksem handlowym (Handelsgesetzbuch, HGB) przedsiębiorcy, o ile ich działalność gospodarcza ze względu na jej rodzaj i wielkość wymaga organizacji w sposób kupiecki, zobowiązani są do prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z zasadami prawidłowej rachunkowości. Zapisy w księgach powinny być kompletne, poprawne, chronologiczne i uporządkowane. Kompletność księgowości oznacza ujęcie wszystkich operacji finansowych. Księgi i dokumenty księgowe muszą być przechowywane przez dziesięć lat. Na zakończenie roku obrotowego kupcy w rozumieniu kodeksu handlowego, są zobowiązani do sporządzenia sprawozdania rocznego obejmującego bilans oraz rachunek zysków i strat na dzień bilansowy, ewentualnie sprawozdanie z sytuacji przedsiębiorstwa. Księgowość i bilans roczny muszą być sporządzone zgodnie przepisami kodeksu handlowego (HGB) oraz zasadami prawidłowej księgowości (Grundsätze ordnungsgemäßer Buchführung, GoB), które zostały ukształtowane na podstawie orzecznictwa sądowego i praktyki. Niemiecki kodeks handlowy opiera się na zasadzie ostrożności w stosunku do oceny wartości majątku w bilansie; w razie wątpliwości uwzględnia się dlatego najniższą możliwą wartość. Ta zasada jest jedną z najważniejszych różnic w porównaniu z zasadami sporządzania bilansów stosowanymi w innych systemach prawnych, na przykład w systemie US-GAAP (Generally Accepted Accounting Standards), IAS (International Accounting Standards) lub IFRS, które stosują zasadę fair and true view, w wyniku której uzyskuje się raczej wyższą wartość majątku w bilansie. W wyniku kilku dyrektyw UE wymagania dotyczące zasad prawidłowej rachunkowości stosowanych w krajach UE zostały do siebie w dużej mierze zbliżone; wymagania te są uzależnione od formy prawnej (spółki osobowe lub spółki kapitałowe) i od wielkości przedsiębiorstwa. Aktualne różnice w klasyfikacji spółek pod względem wielkości są przedstawione w poniższej tabeli. Przy tym muszą być spełnione przynajmniej dwa z trzech kryteriów (§ 267 Kodeksu handlowego HGB): Małe spółki kapitałowe Obrót w tys. EUR: mniej niż 8030 Bilans w tys. EUR: mniej niż 4015 Liczba pracowników (średnioroczna): > 50 Średnie spółki kapitałowe Obrót w tys. EUR: więcej niż 8030 Bilans w tys. EUR: więcej niż 4015 Liczba pracowników (średnioroczna): 50 do 250 Obrót w tys. EUR: mniej niż 32120 Bilans w tys. EUR: mniej niż 16060 Duże spółki kapitałowe Obrót w tys. EUR: więcej niż 32120 Bilans w tys. EUR: więcej niż 16060 Liczba pracowników (średnioroczna): > 250 Najbardziej zaostrzone wymagania dotyczą dużych spółek kapitałowych. Spółki osobowe, w których żaden z osobiście odpowiedzialnych wspólników nie jest osobą fizyczną (czyli spółki kapitałowe ze spółką kapitałową jako jedynym odpowiedzialnym wspólnikiem w szczególności spółka komandytowa, w której komplementariuszem jest spółka C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii 25 z ograniczoną odpowiedzialnością, GmbH & Co KG), są traktowane pod względem sprawozdawczości finansowej jako spółki kapitałowe. W przypadku, gdy przedsiębiorstwa tworzą koncern, musi być sporządzany bilans koncernu. Poza sporządzeniem bilansu handlowego przedsiębiorstwa muszą z reguły sporządzić także bilans dla celów podatkowych, przy czym pojedyncze pozycje bilansowe powinny być sporządzone w myśl zasad wynikających z przepisów prawa podatkowego, a nie według zasad wymaganych przez prawo handlowe. Dotyczy to na przykład większych możliwości do dokonywania odpisów amortyzacyjnych określonych składników majątkowych, które z punktu widzenia prawa handlowego nie mają znaczenia. Pomimo wzajemnej niezależności obu rodzajów bilansów obowiązuje jednak zasada, że jeden bilans nie może się od drugiego arbitralnie różnić (zasada miarodajności bilansu handlowego dla bilansu podatkowego). Nadrzędne spółki koncernu bilansujące dotychczas zgodnie z kodeksem handlowym mogą od niedawna sporządzać swoje bilanse wg zasady IAS. Zasada IAS ułatwia im możliwość do zaciągnięcia kapitału na rynkach międzynarodowych i nie obciąża podwójną procedurą bilansową. Wymagania w zakresie rewizji gospodarczej są dla spółek kapitałowych i spółek typu „spółka kapitałowa ze spółką kapitałową jako jedynym odpowiedzialnym wspólnikiem” ujednolicone. Bilans roczny średnich i dużych 26 C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii spółek może być sporządzany tylko przez księgowego lub rewidenta. Doradcy podatkowi nie posiadają odpowiedniego uprawnienia do tej czynności. Małe spółki kapitałowe nie podlegają obowiązkowi rewizji. bb) Zasada jawności Spółki kapitałowe są ponadto zobowiązane do publikowania swoich bilansów rocznych. W roku operacyjnym 2000 dotyczyło to po raz pierwszy także spółek osobowych w formie „spółki kapitałowej ze spółką kapitałową jako jedynym odpowiedzialnym wspólnikiem”. Zakres obowiązku ujawniania danych zależy od wielkości przedsiębiorstwa. Małe spółki kapitałowe muszą przedłożyć w sądzie rejestrowym tylko swój bilans, średnie spółki kapitałowe dodatkowo skrócony rachunek zysków i strat oraz sprawozdanie o sytuacji przedsiębiorstwa. Duże spółki kapitałowe muszą dołączyć do rejestru pełne zamknięcie rachunkowe roku łącznie ze sprawozdaniem o sytuacji przedsiębiorstwa i opublikować te dane dodatkowo także w Monitorze Federalnym (Bundesanzeiger). i) Zatrudnianie pracowników aa) Rynek pracy w Dolnej Saksonii W Dolnej Saksonii działają liczne renomowane uniwersytety i wyższe szkoły zawodowe, co w dużym stopniu ułatwia znalezienie pracowników z wykształceniem wyższym. Aby znaleźć odpowiednich pracowników, każdy przedsiębiorca może zwrócić się do państwowego biura pośrednictwa pracy Federalnej Agencji Pracy www.arbeitsagentur.de. Federalna Agencja Pracy (Arbeitsagentur) posiada niemalże w każdym mieście swoje przedstawicielstwa, których zadaniem jest m.in. nieodpłatne kojarzenie pracowników z pracodawcami na regionalnym rynku pracy. Alternatywą jest poszukiwanie pracowników na własny koszt za pomocą ogłoszeń, doradców personalnych bądź pośredników. bb) Umowa o pracę, układy zbiorowe Zatrudnienie pracowników następuje zwykle na podstawie umowy o pracę zawieranej na czas nieokreślony. Dopuszczalne są jednak także umowy o pracę zawierane na czas określony nie dłuższy niż 2 lata. Oprócz tego istnieje także możliwość wypożyczenia personelu z biura pracy czasowej (Zeitarbeitsunternehmen) bez zawierania umów o pracę z „wypożyczonym” pracownikiem. Pracodawca powinien zawierać z pracownikami umowę o pracę w formie pisemnej. Umowa o pracę powinna zawierać wszystkie istotne uzgodnienia: rozpoczęcie stosunku pracy, przewidziany okres pracy, miejsce pracy, zakres obowiązków, wysokość i zestawienie wynagrodzenia, czas pracy i in. W umowie o pracę należy uwzględnić obok uzgodnień stron także przepisy ustawowe dotyczące danego stosunku pracy. Istotne uregulowania dotyczą terminów i obowiązujących warunków wypowiedzenia oraz tworzenia zakładowych reprezentacji pracowników (rady zakładowe). Liczne dalsze przepisy wynikają poza tym z układów zbiorowych, które zostały zawarte między związkami zawodowymi i przedsiębiorstwem (pracodawcami). Układ zbiorowy jest dla pracodawcy wiążący tylko w tym wypadku, gdy pracodawca jest stroną układu zbiorowego, czyli członkiem stowarzyszenia (związku) pracodawców, które zawarło dla swoich członków układ zbiorowy ze związkiem zawodowym. Rząd może jednak ustanowić powszechne obowiązywanie układów zbiorowych zawartych dla poszczególnych branż. W tym wypadku układy zbiorowe obowiązują wszystkie przedsiębiorstwa danej branży bez względu na ich przynależność do związku pracodawców. Rejestr wszystkich powszechnie obowiązujących układów zbiorowych jest prowadzony przy Federalnym Ministerstwie Gospodarki i Pracy (Bundesministerium für Wirtschaft und Arbeit): www.bmwa.bund.de. C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii 27 cc) Podatki i składki na ubezpieczenie społeczne dla pracowników elektroniczną. Mniejsze przedsiębiorstwa zlecają z reguły obliczanie wynagrodzeń doradcom podatkowym. Przy większej liczbie pracowników bardziej opłacalne jest zatrudnianie własnych, odpowiednio wykwalifikowanych specjalistów. Przedsiębiorstwa w Niemczech są zobowiązane do comiesięcznego odprowadzania kwoty podatku dochodowego (Lohnsteuer) od wynagrodzenia swoich pracowników do urzędu skarbowego. To potrącanie podatku od wynagrodzeń u źródła przychodu podatnika (Lohnsteuerabzugsverfahren) jest stosunkowo skomplikowane. Od niedawna dużym ułatwieniem dla przedsiębiorstw jest tzw. elektroniczne zeznanie podatkowe ElStEr (Elektronische Steuererklärung www.elster.de) umożliwiające złożenie zeznania drogą Wynagrodzenie, podatek od wynagrodzenia i składki na ubezpieczenie społeczne. Obliczenie wzorcowe (w EUR) Pracodawca Pracownik -2.000,00 2.000,00 Podatek od wynagrodzenia, klasa podatkowa 3 Podatek od wynagrodzenia Dodatek solidarnościowy Podatek na rzecz kościoła 0,00 0,00 0,00 0,00 -261,41 -14,37 0,00 -261,41 0,00 -14,37 0,00 Podatki ogółem 0,00 -275,78 -275,78 -2.000,00 1.724,22 -145,00 -17,00 -195,00 -65,00 -145,00 -22,00 -195,00 -65,00 Dochód z pracy (wynagrodzenie) brutto Wszyscy pracownicy w Niemczech są objęci systemem ubezpieczeń społecznych. Do tego systemu należą: ustawowe ubezpieczenie rentowe, ubezpieczenie zdrowotne i ubezpieczenie od bezrobocia. Pracodawca i pracownik uiszczają na rzecz każdego z tych ubezpieczeń 50% ustawowej składki. Wysokość składek jest uzależniona od wysokości wynagrodzenia. Suma po potrąceniu podatku Dochód z pracy netto po potrąceniu składek na ubezpieczenie społeczne Wysokość składki od 1.1.2005: Rodzaj składki Ubezpieczenie chorobowe Wysokość składki Wysokość składki ponoszona przez pracownika/pracodawcę 14,50% (przeciętna wysokość składki w kasie chorych AOK) 50% / 50% Ubezpieczenie pielęgnacyjne + dodatek płacony przez osoby bezdzietne Ubezpieczenie emerytalne Ubezpieczenie na wypadek bezrobocia 28 C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii Ubezpieczenie Ubezpieczenie Ubezpieczenie Ubezpieczenie chorobowe pielęgnacyjne emerytalne i rentowe na wypadek bezrobocia Ogółem pracodawca Ogółem pracownik (Ogółem składki na ubezpieczenie społeczne) Obciążenia pracodawcy Wypłata pracownika 1,70% 0,25% 50% / 50% pracownik: 100% 19,50 50% / 50% 6,50% 50% / 50% -290,00 -39,00 -390,00 -130,00 -422,00 -427,00 -849,00 -2.422,00 1.297,22 C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii 29 4. Ograniczony obowiązek podatkowy podatki ogólnie Polski przedsiębiorca w Dolnej Saksonii podlega obowiązkowi podatkowemu w Dolnej Saksonii. Ten obowiązek podatkowy jest jednak ograniczony, jeżeli istnieją równocześnie obowiązki podatkowe podmiotu gospodarczego w Polsce, jako kraju siedziby firmy. Istotne znaczenie mają w tej sytuacji regulacje umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania pomiędzy Polską a Niemcami. Opodatkowanie jest różne w zależności od rodzaju działalności w Niemczech i w Polsce. Celem poniższych ogólnych informacji o najważniejszych rodzajach podatków niemieckich jest ułatwienie ich zrozumienia. Dodatkowe wyjaśnienia dotyczą umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Szczegóły dotyczące opodatkowania różnych form przedsiębiorstw są przedstawione poniżej w rozdziale D. a) Podatki od zysku Obowiązuje ogólna zasada: wszystkie osoby fizyczne, osoby fizyczne w spółkach osobowych płacą podatek dochodowy. Spółki kapitałowe płacą tzw. podatek korporacyjny. Osoby prowadzące przemysłową działalność gospodarczą (Gewerbe) – a więc nie osoby/firmy wykonujące wolne zawody (adwokaci, lekarze, architekci itd.) – płacą ponadto lokalny (gmina) podatek od działalności gospodarczej. 30 C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii ° ° ° ° ° ° ° aa) Podatek dochodowy od osób fizycznych Przykład Podatek dochodowy od osób fizycznych (PDOF) obejmuje dochody spółek osobowych: spółek cywilnych, spółek jawnych i spółek komandytowych. Podatek dochodowy jest podatkiem od zysku. Podatkowi dochodowemu od osób fizycznych podlegają dochody z: działalności zakładu pracy samodzielnej pracy zależnej majątku kapitałowego wynajmu i dzierżawy rolnictwa i leśnictwa inne dochody. dochód roczny < 7644 EUR < 12749 EUR < 52151 > 52151 Dochody z rolnictwa i leśnictwa, zakładu (Gewerbebetrieb) lub pracy samodzielnej określa się jako zysk (Gewinn). Zysk wynika z nadwyżki przychodu z działalności gospodarczej po odliczeniu kosztów (czysty zysk) lub z porównania całości majątku przedsiębiorstwa. Dochody z pozostałych źródeł dochodu wynikają z przychodów, z odliczeniem wszelkich wydatków przeznaczonych na uzyskanie, zabezpieczenie lub utrzymanie przychodu. Stawka podatku dochodowego z zasady równomiernie wzrasta i jest dlatego określana także jako „liniowo-progresywna”. Dochód podatnika opodatkowywany jest w zależności od jego wysokości według 4 stopniowej skali podatkowej. Z powyższej tabeli wynika, że dochód do wysokości kwoty 7 644 EUR rocznie jest zwolniony od podatku dochodowego od osób fizycznych. Ta kwota dotyczy każdego rodzaju dochodu, niezależnie od wysokości przychodu rocznego. Dotyczy to każdej klasy podatkowej. Kwota przekraczająca 52 151 EUR, jest obłożona w każdym przypadku maksymalną stawką podatkową (Spitzensteuersatz) w wysokości 42%. Różne stawki podatkowe w ramach poszczególnych klas są uzależnione od łącznego dochodu rocznego. W Niemczech obowiązuje tzw. zasada dochodu światowego (Welteinkommensprinzip) zgodnie z którym podatnicy podlegający nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu podlegają niemieckiemu opodatkowaniu zarówno odnośnie ich dochodów krajowych jak i zagranicznych. Ta zasada obowiązuje w przypadku dochodu zagranicznego jednak z zastrzeżeniem ewentualnie obowiązujących umów o unikaniu podwójnego opodatkowania (zob. w tym rozdz. pkt 4 c ). Szczególnym rodzajem podatku dochodowego jest podatek od wynagrodzenia, pobierany w przypadku pracy zależnej i uregulowany stawka podatkowa w % dot. tej kwoty dochodu dochód zwolniony od podatku 15 do 23.97 23.98 do 42 42 w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (Einkommensteuergesetz – EStG). bb) Podatek korporacyjny Podatek korporacyjny jest szczególnym rodzajem podatku dochodowego od osób prawnych – dotyczy więc przede wszystkim spółek kapitałowych GmbH (Sp. z o.o.) lub AG (S.A.). Podstawą opodatkowania jest dochód zrealizowany przez przedsiębiorstwo (korporację) w ciągu jednego roku. Obok ustawy o podatku korporacyjnym stosuje się także ustawę o PDOF. W przypadku, gdy spółka kapitałowa wygospodaruje zysk, ten zysk jest podstawą opodatkowania spółki kapitałowej podatkiem korporacyjnym. Jeżeli zrealizowany zysk spółki będzie wypłacany wspólnikom, wspólnicy muszą opodatkować ten zysk jako dochody z udziału w spółce. Jeżeli wspólnik jest spółką kapitałową otrzymane dywidendy są zwolnione od podatku kapitałowego. Zgodnie z tzw. procedurą opodatkowania połowy dochodów (Halbeinkünfteverfahren), który obowiązuje od 2002 r., osoby C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii 31 fizyczne będące udziałowcami muszą opodatkować uzyskane dywidendy tylko w połowie wysokości. Stawka podatku korporacyjnego wynosi 25%. Wypłata zysku podlega z zasady podatkowi od zysku z kapitału w wysokości 25% (podatek u źródła dochodu). cc) Podatek od prowadzenia działalności gospodarczej Osoby prawne, które nie sprawują funkcji kierowniczych w Niemczech oraz nie mają siedziby w RFN, podlegają ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu (patrz w tym rozdz. punkt 4 c). b) Podatki obrotowe aa) Podatek od towarów i usług Wszystkie podmioty prowadzące tzw. przemysłową działalność gospodarczą (Gewerbe), a więc poza przedstawicielami wolnych zawodów (adwokat, lekarz, architekt itp.), są zobowiązane do uiszczania miejscowego podatku od prowadzenia działalności gospodarczej (Gewerbesteuer) niezależnie od formy prawnej przedsiębiorstwa. Podatek jest obliczany wg stawki podatku od działalności gospodarczej (Hebesatz), której wysokość jest różna w zależności od gminy. Stawka podatku wynosi 10% – 20% od zysku, może być jednak odpisana od podatku dochodowego i korporacyjnego jako koszt uzyskania przychodu firmy – efektywne obciążenie zysku tym podatkiem wynosi dlatego ok. 7%. Fiskus niemiecki pobiera podatek od towarów i usług VAT (Umsatzsteuer, USt.) w wysokości obecnie 16% (2005 r.). Wystawiający fakturę wykazuje w fakturze i dolicza do ceny usługi lub towaru kwotę VAT w wysokości 16%. Kwota podatku VAT wykazana w fakturze musi być odprowadzona do urzędu skarbowego, także jeśli klient tej faktury jeszcze nie zapłacił. Przedsiębiorca może odliczyć kwotę podatku VAT, który zapłacił swoim dostawcom. W wyniku tego uprawnienia do odliczenia podatku VAT naliczonego przez dostawców do faktury (Vorsteuerabzugsberechtigung) płatnik podatku VAT płaci 16% VAT od kwoty różnicy pomiędzy dochodami a wydatkami, o ile podlegają one podatkowi VAT. Przykład (uproszczony) bb) Podatek od nabywania nieruchomości 32 wynik roczny podatek od prowadzenia działalności gospodarczej (Gewerbesteuer) (20%) - 200 przychód roczny podatek korporacyjny (25%) dodatek solidarnościowy (1,5%) wynik/zysk po uiszczeniu podatków 800 - 200 - 12 588 C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii c) Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania 1000 Wszelkie dyspozycje dotyczące nieruchomości położonych w Niemczech są obłożone podatkiem w wysokości 3,5% wartości nieruchomości. Obywatele Polscy prowadzący działalność gospodarczą w Dolnej Saksonii nie podlegają równocześnie pełnemu podatkowi polskiemu i niemieckiemu. Ich opodatkowanie jest uzależnione od rodzaju prowadzonej działalności oraz formy prawnej przedsiębiorstwa. Firma założona w Niemczech ma tutaj swoją siedzibę i podlega z reguły podatkom niemieckim. Aby zapobiec sytuacjom „podwójnego opodatkowania” Polska i Niemcy zawarły umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania (UoUPO – Abkommen zur Vermeidung der Doppelbesteuerung/ Doppelbesteuerungsabkommen (DBA)). Aktualna, obowiązująca od 1 stycznia 2005 r. wersja UoUPO pomiędzy Polską a Niemcami podpisana została 19 grudnia 2004 r. Publikacja ustawy w Polsce nastąpiła jednak z niewielkim opóźnieniem w Dzienniku Ustaw 05.12.90 z dn. 20.01.05 r., wskutek czego stawia się pytanie, czy polskie organy podatkowe w okresie przejściowym od 1 stycznia 2005 r. do chwili formalnej publikacji nowej umowy w Polsce będą stosować przepisy starej lub nowej UoUPO. Ustawa o UPO jest z zasady umową międzynarodową pomiędzy dwoma państwami, regulującą zakres stosowania prawa podatkowego odnośnie dochodów uzyskanych na terenie danego państwa. Strony umowy zobowiązują się wzajemnie do wyłączenia dochodów, które w UoUPO są zastrzeżone w całości lub częściowo C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii 33 opodatkowaniu w kraju drugiej strony umowy, od opodatkowania lub do stosowania zniżek. Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania mają np. zapobiec pełnemu opodatkowaniu dochodów obywatela w obu krajach, który mieszka w jednym kraju, a uzyskuje dochody w drugim. UoUPO nie ma jednak zastosowania do wszystkich podatków. Po stronie niemieckiej UoUPO dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych, podatku korporacyjnego i podatku od działalności gospodarczej, a po stronie polskiej PDOF i PDOP. Umowa dotyczy osób/firm mających swoją siedzibę w Niemczech albo w Polsce lub w obu krajach (rezydenci). Osoba/firma jest rezydentem w tym kraju, w którym ma miejsce zamieszkania, stałego pobytu, kierownictwo przedsiębiorstwa lub w którym spełnia podobne warunki. Jeżeli przedsiębiorstwo jest rezydentem w tym rozumieniu zarówno w Polsce jak i w Niemczech, w sytuacji konfliktowej istnieje domniemanie, że jest rezydentem tylko w tym kraju, w którym działa faktyczny zarząd firmy. W przypadku osoby fizycznej decydujące znaczenie ma stałe miejsce zamieszkania, a w razie wątpliwości centrum interesów życiowych. Artykuły 6 do 23 polsko-niemieckiej UoUPO regulują kompetencje podatkowe stron. Polsko-niemiecka UoUPO przewiduje także szereg wyjątkowych rozwiązań w szczególnych przypadkach, które jednak 34 C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii w tym miejscu nie mogą być omówione. Tekst niemieckiej wersji UoUPO znajduje się m.in. na stronie internetowej Federalnego Ministerstwa Finansów www.bundesfinanzministerium.de. Obywatel Polski (rezydent w Polsce), wykonujący pracę zależną w Niemczech lub prowadzący w Niemczech samodzielną działalność gospodarczą może opodatkować swoje dochody w Polsce, jeżeli w roku kalendarzowym przebywał w Niemczech nie dłużej niż 183 dni. Ponadto wynagrodzenie nie może być płacone przez obywateli niemieckich lub przedsiębiorstwa (zakłady) niemieckie. Ten wyjątek od reguły opodatkowania w kraju, w którym jest wykonywana praca/ działalność gospodarcza, nie dotyczy pracowników najemnych. Wynagrodzenie pracowników najemnych podlega opodatkowaniu w kraju, w którym jest wykonywana praca. Dochody obywatela polskiego zrealizowane w Niemczech w wyniku pracy samodzielnej lub z majątku kapitałowego wzgl. dywidendy podlegają zwyczajnemu niemieckiemu opodatkowaniu. Polska zwalnia te dochody od polskiego opodatkowania. Jeżeli obywatel polski uzyskuje dochody także w Polsce, fiskus polski obciąża podatkiem tylko te dochody; taryfa podatkowa (stawka procentowa) jest jednak określana według dochodu z Niemiec i Polski (tzw. zastrzeżenie progresji wg UoUPO). w Niemczech podlegają podatkowi niemieckiemu. Polska obciąża te dochody równocześnie podatkiem polskim, odlicza jednak podatek zapłacony w Niemczech (metoda zaliczenia podatku płaconego w drugim kraju). d) Zgłoszenie w urzędzie skarbowym Jednocześnie z założeniem spółki musi nastąpić także zgłoszenie we właściwym dla miejsca siedziby urzędzie skarbowym. Urząd skarbowy automatycznie nadaje przedsiębiorcom numer podatkowy (Steuernummer). W przypadkach, gdy założenie przedsiębiorstwa wymaga formy notarialnej, jak np. założenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, to notariusz zawiadamia właściwy urząd skarbowy. Po notarialnym sporządzeniu aktu założycielskiego i dalszych dokumentów dotyczących założenia spółki notariusz jest zobowiązywany poinformować właściwy urząd skarbowy o założeniu spółki i przesyłać odpowiednie dokumenty założycielskie. Urząd skarbowy jednocześnie przesyła spółce w celu rejestracji podatkowej kwestionariusz „Założenie spółki kapitałowej” (Gründung einer Kapitalgesellschaft). Ten kwestionariusz musi zostać wypełniony i podpisany przez pełnomocnika zarządzającego spółką z ograniczoną odpowiedzialnością i odesłany do urzędu skarbowego. e) Numer identyfikacji podatkowej dla potrzeb VAT Gdy przedsiębiorstwo planuje działać transgranicznie, musi złożyć dodatkowy wniosek do Federalnego Urzędu ds. Finansów o wydanie numeru identyfikacji podatkowej dla potrzeb VAT (Umsatzsteuer- identifikationsnummer, Umsatz-ID-Nr.). Na wewnętrznych granicach UE zniesiona została celna kontrola graniczna. W ramach stosunków handlowych między przedsiębiorstwami z obszaru UE towary wchodzą na teren innego kraju UE bez obciążania ich podatkiem VAT. Obciążenie podatkiem VAT następuje dopiero w kraju przeznaczenia. Przedsiębiorcy, którzy biorą udział w handlu wewnątrzunijnym, otrzymują więc w celu opodatkowania – poza numerem podatkowym wydanym przez miejscowo właściwy urząd skarbowy – dodatkowo własny numer identyfikacyjny podatku VAT (Umsatz-ID-Nr.). Numer identyfikacyjny VAT jest wydawany wyłącznie przez Federalny Urząd ds. Finansów (Bundesamt für Finanzen). Wniosek o numer należy kierować w formie pisemnej do filii tego urzędu w Saarlouis. Dochody obywatela polskiego z tytułu wykonywania funkcji w radzie nadzorczej C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii 35 D. Formy prawne działalności gospodarczej 1. Formy prawne działalności gospodarczej na terenie Niemiec - zarys ° ° Jednostki niesamodzielne: Biuro reprezentacyjne (Repräsentanz) Oddział niesamodzielny (Zweigniederlassung) a) Uwagi ogólne Przedsiębiorcy zagraniczni mają prawo do prowadzenia stałej działalności gospodarczej na terytorium Niemiec. Katalog form prawnych możliwych do zastosowania sięga od prawnie niesamodzielnego oddziału poprzez samodzielne przedsiębiorstwo-córkę aż do założenia całkiem nowego przedsiębiorstwa. Wybierając formę prawną przyszłej swojej działalności przedsiębiorca zagraniczny powinien wybrać tę formę prawną, która jest właściwa dla jego specyficznej sytuacji gospodarczej. Wybór odpowiedniej formy prawnej działalności uzależniony jest przede wszystkim od kształtu i zakresu planowanej działalności, od oczekiwań rynku i od warunków opodatkowania. b) Formy prawne działalności Działalność gospodarcza może być prowadzona na terenie Niemiec w następujących formach: ° 36 Firmy jednoosobowe: Jednoosobowa firma handlowa (Einzelkaufmännisches Unternehmen, e. Kfm) C. Działalność gospodarcza Polaków w Dolnej Saksonii ° ° ° ° ° ° ° ° ° ° Osobowe spółki handlowe: Spółka cywilna (Gesellschaft bürgerlichen Rechts, GbR) Spółka partnerska (Partnerschaftsgesellschaft) Europejskie zjednoczenie gospodarcze na bazie wspólnych interesów (Europäische Wirtschaftliche Interessenvereinigung, EWIV) Spółka jawna (Offene Handelsgesellschaft, OHG) Spółka komandytowa (Kommanditgesellschaft KG; GmbH & Co KG) Spółka cicha (Stille Gesellschaft) Kapitałowe spółki handlowe: Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Gesellschaft mit beschränkter Haftung, GmbH) Spółka akcyjna (Aktiengesellschaft, AG) Europejska spółka akcyjna (SE) Spółka komandytowo-akcyjna (Kommanditgesellschaft auf Aktien, KGaA) Formy prawne działalności różnią się pod względem samodzielności organizacyjnej. Spółki kapitałowe są osobami prawnymi i mogą jak osoby fizyczne nabywać prawa i zaciągać zobowiązania we własnym imieniu. Spółki osobowe są natomiast tylko częściowo zdolne do nabywania praw we własnym imieniu: mogą one wprawdzie być stroną postępowania sądowego (wnieść pozew i być pozwane); pod względem opodatkowania dochodów są jednak „przejrzyste”; nie spółka, lecz wspólnicy stanowią podmiot opodatkowania. Ze wszystkich możliwych form prawnych największą popularnością cieszy się w Niemczech spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (ok. 850 tys. zarejestrowanych spółek). Forma spółki akcyjnej w Niemczech jest faworyzowana, w odróżnieniu do innych państw europejskich, zwłaszcza przez większe przedsiębiorstwa. Na terenie Niemiec istnieje około 12,5 tys. spółek akcyjnych. W ostatnich latach ich liczba wyraźnie wzrosła przede wszystkim z powodu kilku ustawowych ułatwień. Forma spółki komandytowej, nie cieszy się dużym powodzeniem z powodu niekorzystnej regulacji odpowiedzialności prawnej; z około 100 tys. zarejestrowanych spółek tylko około 25 tys. funkcjonuje w formie spółki komandytowej. Znacznie większą część, bo około 75 tys. stanowią spółki w formie spółki komandytowej, w której spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest komplementariuszem (GmbH & Co. KG). Ta forma prawna pozwala na pośrednie ograniczenie odpowiedzialności poprzez udział spółki kapitałowej jako wspólnika odpowiedzialnego osobiście. 2. Przedstawicielstwo, biuro reprezentacyjne (Repräsentanz) Pierwszym krokiem do własnego przedsiębiorstwa w Niemczech jest często biuro reprezentacyjne (przedstawicielstwo). Oba pojęcia, które są w praktyce stosowane w związku z zakładaniem przedsiębiorstwa, nie wynikają z niemieckiego prawa działalności gospodarczej, ani z prawa handlowego. Przedstawicielstwo jest w rzeczywistości z reguły organizacyjnie niesamodzielną jednostką gospodarczą w kraju docelowym utworzoną przede wszystkim w celu popularyzacji przedsiębiorstwa zagranicznego w kraju docelowym i utrzymywania kontaktów – przedstawicielstwo nie prowadzi jednak samodzielnej działalności gospodarczej. Przede wszystkim nie zawiera samodzielnie kontraktów, lecz je co najwyżej przygotowuje. 3. Oddział/Zakład (Zweigniederlassung) Następnym krokiem do wejścia na rynek niemiecki może być dla przedsiębiorstw zagranicznych założenie oddziału (Zweigniederlassung). Oddział samodzielny jest zakładem fizycznie (przestrzennie) oddzielonym od głównego przedsiębiorstwa za granicą, posiadającym ograniczoną odpowiedzialność. Warunkiem klasyfikacji jako oddziału nie jest jego działalność w pełnym zakresie. Ta (ograniczona) samodzielność oddziału może wyrażać się w istnieniu własnego kierownictwa z prawem do decydowania, wyodrębnionej księgowości i dyspozycji własnymi środkami operacyjnymi. D. Formy prawne działalności gospodarczej 37 Oddział nie jest samodzielną osobą prawną, zagraniczne przedsiębiorstwo macierzyste pozostaje podmiotem wszystkich praw i zobowiązań. Cała organizacja niemieckiego oddziału podlega więc zagranicznemu przedsiębiorstwu macierzystemu i prawu obowiązującemu w danym kraju. Także zagadnienia dotyczące wewnętrznego prawa spółki, na przykład decyzja, czy podjęcie działalności gospodarczej w Niemczech wymaga zmiany statutu przedsiębiorstwa macierzystego, podlegają z reguły prawu kraju, w którym mieści się główna siedziba przedsiębiorstwa. To nie zmienia jednak faktu, że oddział jako taki podlega przepisom prawa niemieckiego. Założenie oddziału następuje przez faktyczne podjęcie działalności gospodarczej. Może to nastąpić przez otwarcie lokalu użytkowego lub także już przez samo otwarcie konta bankowego. Prowadzenie działalności w formie oddziału nie wymaga według niemieckiego prawa minimalnego kapitału. Uwzględnić należy jednak ewentualnie ustawowe wymagania dotyczące minimalnego wyposażenia oddziału kapitałem, które obowiązują w kraju głównej siedziby przedsiębiorstwa. W związku ze swoją samodzielnością organizacyjną oddział działający w Niemczech podlega zgłoszeniu do rejestru handlowego. Wpis do rejestru handlowego ma tylko charakter dokumentujący (deklaratywny). 38 D. Formy prawne działalności gospodarczej Oddział może wnosić pozwy do sądu lub być pozywany, inaczej niż w przypadku przedstawicielstwa, w miejscu wpisania oddziału do rejestru. Niezależnie od tego przedsiębiorstwo musi zgłosić swój oddział także we właściwym urzędzie do spraw gospodarczych (miasto, gmina). Prowadzenie działalności przez cudzoziemca jest możliwe tylko pod warunkiem, że przebywa w kraju lub prowadzone przez niego przedsiębiorstwo nie stanowi oddziału przedsiębiorstwa zagranicznego. 5. Spółka cywilna (Gesellschaft bürgerlichen Rechts, GbR) 4. Jednoosobowa firma handlowa (Einzelkaufmännisches Unternehmen, e.Kfm.) Każda osoba, która osobiście i bezpośrednio wykonuje działalność gospodarczą (kupiecką) w rozumieniu niemieckiego kodeksu handlowego, prowadzi tzw. jednoosobową firmę handlową. Kodeks handlowy używa w tym wypadku pojęcia „transakcji handlowej” („Handelsgeschäft”). Właściciel jednoosobowej firmy handlowej prowadzi działalność osobiście i bezpośrednio. Ponosi również pełną odpowiedzialność za zobowiązania z tej działalności i nie może tej odpowiedzialności całkowicie ograniczyć. Tylko w pojedynczych przypadkach istnieje możliwość ograniczenia odpowiedzialności na podstawie umowy. Właściciel jednoosobowej firmy handlowej nie musi, ale może zarejestrować swoją działalność w rejestrze handlowym. Jeśli właściciel swoją działalność zarejestrował musi wtedy dodać do swojego nazwiska skrót „e. Kfm.” (właściciel jednoosobowej firmy handlowej) lub w przypadku właścicielki „e. Kfr.” albo ogólnie „e. K.”, pozatym może występować także pod inną nazwą (trade name). Spółka cywilna (partnership) – zwana także spółką kodeksu cywilnego (BGB-Gesellschaft) - stanowi w prawie niemieckim podstawową formę spółki osobowej. Ta forma spółki jest uregulowana w kodeksie cywilnym i stanowi związek kilku osób, które zobowiązały się do realizacji wspólnego celu. Pod tym względem spółka cywilna różni się od innych wspólnot, które są wspólnym podmiotem wszelkich praw i zobowiązań, ale nie dążą do wspólnego celu (wspólność majątku spadkowego, wspólnota gruntowa). Na podstawie zmienionego w ostatnim czasie orzecznictwa spółka cywilna posiada zdolność podmiotu prawnego, na przykład może być wpisana do księgi wieczystej jako właściciel i ma prawo wnieść pozew do sądu, jak również być pozywana. Forma spółki cywilnej jest często używana przez przedstawicieli wolnych zawodów, np. przez adwokatów, doradców podatkowych, biegłych rewidentów (często stosuje się w tym przypadku określenie „Sozietät” czyli spółka wolnych zawodów), inżynierów (wspólnota inżynierska) lub lekarzy (wspólny gabinet lekarski, zespół gabinetów). Spółka cywilna jest także faworyzowaną i właściwą formą w zakresie działalności pośredników nieruchomościami (własność, dysponowanie i zarządzanie nieruchomościami), o ile ta działalność nie jest wykonywana w ramach organizacji kupieckiej. Do czasu reformy kodeksu handlowego spółka cywilna była także właściwą formą organizacyjną do prowadzenia mniejszych spółek osobowych w zakresie usług, które nie wymagały organizacji kupieckiej. Forma spółki cywilnej jest ponadto często stosowana i właściwa w przypadku grup wykonawców (na przykład przy większych projektach budowlanych lub w ramach innych wspólnych projektów) oraz konsorcjów (na przykład konsorcjum finansujące). Wspólnicy nie mogą w ramach spółki cywilnej ograniczyć swojej odpowiedzialności tylko i wyłącznie do kapitału spółki; przedsięwzięta w praktyce próba ograniczenia odpowiedzialności spółki cywilnej poprzez prowadzenie działalności pod firmą GbR mbH (spółka cywilna z ograniczoną odpowiedzialnością) nie została uznana przez orzecznictwo. 6. Spółka partnerska (Partnerschaftsgesellschaft) Forma prawna spółki partnerskiej (partnership company) została wprowadzana w 1998 r. i może być stosowana jako forma organizacyjna spółki tylko przez osoby wykonujące wolne zawody (na przykład przez adwokatów). Osoby prowadzące działalność gospodarczą w zakresie przemysłu lub handlu nie mogą tworzyć spółki partnerskiej. Spółka partnerska jest ukształtowana podobnie jak spółka jawna (Offene Handelsgesellschaft, OHG), jednak nie jest spółką handlową. Z tego powodu spółka partnerska nie musi D. Formy prawne działalności gospodarczej 39 być zgłoszona do rejestru handlowego, lecz do szczególnego rejestru partnerskiego (Partnerschaftsregister). Partnerstwo pozwala na ustalenie pewnych ograniczeń w zakresie obowiązującej odpowiedzialności wspólników. Forma prawna spółki partnerskiej nie osiągnęła dotychczas większego znaczenia w praktyce niemieckiego życia gospodarczego. 7. Spółka cicha (Stille Gesellschaft) Spółka cicha (silent partnership) wzgl. udział cichy stanowi spółkę wewnątrz spółki, zawartą tylko pomiędzy stronami, która w stosunkach prawnych wobec osób trzecich w ogóle nie występuje. Wspólnicy spółki cichej posiadają udziały w przedsiębiorstwie właściciela. W przypadku gdy właścicielem jest spółka, na przykład spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka komandytowa, cichy wspólnik prawnie w tej spółce nie uczestniczy. Właściciel może założyć cichą spółkę tylko z jednym wspólnikiem. W razie zamiaru współpracy z większą liczbą wspólników właściciel spółki występującej jawnie musi założyć spółkę cichą z każdym wspólnikiem osobno. Istnieje także możliwość założenia spółki cichej przez wszystkich wspólników, którzy chcą mieć udział cichy - ta spółka cicha jest wtedy wspólnikiem cichym obok właściciela spółki działającej jawnie. 40 D. Formy prawne działalności gospodarczej 8. Spółka jawna (Offene Handelsgesellschaft, OHG) Spółka jawna (partnership) jest podstawową formą handlowej spółki osobowej. Każdy ze wspólników ponosi osobistą odpowiedzialność za zobowiązania spółki do wysokości swojego prywatnego majątku, bez innych ograniczeń i solidarnie z pozostałymi wspólnikami. Spółka jawna jest właściwą formą prawną przede wszystkim dla mniejszych przedsiębiorstw z niższym wkładem kapitałowym, w których wspólnicy świadczą pracę z reguły osobiście. Spółka jawna jako spółka osobowa nie posiada osobowości prawej, przyznaje się jej prawną samodzielność. Spółka jawna ma w ten sposób możliwość prowadzenia przedsiębiorstwa pod własną firmą, nabywania własności lub występowania przed sądem. 9. Spółka komandytowa (Kommanditgesellschaft, KG) Spółka komandytowa (limited partnership) jest szczególną formą spółki jawnej. Istotna różnica polega na tym, że wspólnicy spółki komandytowej dzielą się na dwie grupy. Podczas gdy przynajmniej jeden wspólnik ponosi pełną odpowiedzialność za zobowiązania spółki (komplementariusz), pozostali wspólnicy (komandytariusze) ponoszą odpowiedzialność tylko do wysokości sumy komandytowej zadeklarowanej w umowie i faktycznie wpłaconej. 10. Spółka komandytowa ze spółką z ograniczoną odpowiedzialnością jako komplementariuszem (GmbH & Co. KG) 11. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Gesellschaft mit beschränkter Haftung, GmbH) Spółka GmbH & Co. KG jest szczególnym typem spółki komandytowej, a w związku z tym z zasady spółką osobową. Szczególną cechą tego typu spółki jest osobowość prawna wspólnika odpowiedzialnego osobiście (komplementariusza), który nie jest osobą fizyczną jak w przypadku zwyczajnej spółki komandytowej, lecz spółką z ograniczoną odpowiedzialnością (GmbH / Sp. z o.o.). Ta spółka GmbH jest spółką kapitałową (zob. rozdz. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością), której odpowiedzialność wobec wierzycieli jest ograniczona do wysokości kapitału spółki. W wyniku tej konstrukcji, która przez niemieckie orzecznictwo od dawna uznana jest jako dopuszczalna, odpowiedzialność spółki komandytowej jest ograniczona w ten sam sposób, jak w przypadku spółek kapitałowych. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest mniejszą formą spółek kapitałowych i jest najbardziej popularną formą prawną spółki w Niemczech. Spółka GmbH jest zwyczajowo stosowaną formą spółki dla małych i średnich przedsiębiorstw. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być zawiązana w każdym prawnie dozwolonym celu (cel zarobkowy, użyteczności publicznej lub polityczny). Ponieważ warunkiem tej formy prawnej nie jest prowadzenie kupieckiej działalności gospodarczej (kaufmännisches Gewerbe) może być stosowana także przez rzemieślników lub osoby prowadzące drobną działalność gospodarczą (Kleingewerbe). Spółka GmbH różni się od spółki akcyjnej swoją raczej personalnie ukierunkowaną strukturą. Spółka GmbH nie może wydawać papierów wartościowych, w których są zagwarantowane prawa do udziałów w spółce. Zbywalność jest dodatkowo ograniczona przez surowe wymagania formalne przy przenoszeniu udziałów w spółce. Z drugiej strony spółka GmbH podlega mniejszej ilości formalnych przepisów niż spółka akcyjna. Stosunki prawne spółki GmbH reguluje ustawa o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością (GmbH-Gesetz). Szczególnie stosunki między wspólnikami oraz stosunek wspólników wobec spółki są uregulowane w statucie. Statut spółki musi zawierać obowiązkowe minimalne uregulowania zawarte w ustawie. D. Formy prawne działalności gospodarczej 41 Ponadto statut może obejmować dalsze uzgodnione przepisy. W porównaniu ze spółką akcyjną i prawem spółek z ograniczoną odpowiedzialnością obowiązującym w niektórych innych państwach statut spółki może odbiegać także od reguł ustawowych, o ile przepisy te nie obowiązują bezwzględnie. Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością poświęcony jest cały rozdział E niniejszego opracowania. 12. Spółka akcyjna (Aktiengesellschaft, AG) Forma spółki akcyjnej jest stosowana w Republice Federalnej Niemiec z reguły tylko dla dużych przedsiębiorstw. Spółka akcyjna jest jedyną formą spółki posiadającą bez dalszych przeszkód dostęp do publicznych rynków finansowych, co pociąga za sobą równocześnie obowiązek przestrzegania licznych przepisów kontrolnych mających na celu ochronę akcjonariuszy. Od sierpnia 1994 roku istnieje możliwość założenia tzw. małej spółki akcyjnej, która jest przeznaczona dla ograniczonego kręgu akcjonariuszy i nie podlega z tego powodu aż tak wielu przepisom formalnym jak „duża” spółka akcyjna. 42 D. Formy prawne działalności gospodarczej 13. Europejskie Zjednoczenie Gospodarcze na bazie wspólnych interesów (Europäische Wirtschaftliche Interessenvereinigung, EWIV) Unia Europejska wprowadziła tę formę prawną w roku 1985 rozporządzeniem wiążącym wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej (European Economic Interest Grouping, E.E.I.G); rozporządzenie o EWIV jest w tych krajach częścią ich porządku prawnego, a w stosunku do EWIV z siedzibą w Niemczech stosuje się z zasady prawo dotyczące spółki jawnej. EWIV nie może osiągać zysków; cel przedsiębiorstwa EWIV jest ograniczony do organizacji wspólnych zadań, jak np. wspólnej działalności badawczo-rozwojowej, wspólnego marketingu itd. Członkami EWIV mogą być tylko osoby (firmy) z siedzibą w jednym z państw Unii Europejskiej, nie z krajów trzecich, także nie z Norwegii lub Szwajcarii. Forma prawna EWIV nie osiągnęła do tej pory istotnego znaczenia; w Niemczech zarejestrowanych było w 2005 roku tylko ok. 176 stowarzyszeń EWIV. 14. Societas Europaea (SE) / Europejska Spółka Akcyjna (ESA) W październiku 2004 roku wprowadzono po raz pierwszy jednolitą europejską formę prawną dla spółek kapitałowych w postaci europejskiej spółki akcyjnej. Przedsiębiorstwa mogą ujednolicać w ten sposób swoje struktury poza granice kraju. SE może powstać przez przekształcenie, łączenie lub przez założenie holdingu lub spółki-córki. Założenie SE jest jednak możliwe tylko wtedy, jeżeli spółki założycielskie mają swoje siedziby w różnych państwach członkowskich Unii Europejskiej względnie posiadają spółkę-córkę albo oddział w innym państwie członkowskim UE. Kapitał zakładowy SE jest rozłożony na akcje i musi wynosić przynajmniej 120 000 EUR. Głównym organem SE jest walne zgromadzenie. Ponieważ spółka SE podlega z reguły przepisom prawa państwa członkowskiego, w którym ma swoją siedzibę, kompetencje walnego zgromadzenia zależą od tego właściwego prawa krajowego. Spółka SE musi uregulować w statucie swoją strukturę - możliwe jest stosowanie angielskiego board-system lub systemu dualnego (zarząd / rada nadzorcza). Spółki SE z siedzibą w Niemczech mogą więc wybrać angielski board-system. Spółka odpowiada wobec wierzycieli majątkiem spółki, przy czym każdy akcjonariusz odpowiada aż do wysokości swojego kapitału akcyjnego. 15. Zagraniczne formy prawne Niemieckie prawo spółek, włącznie z prawem handlowym dotyczącym struktur przedsiębiorstwa (np. rachunkowości), jest ukształtowane przez dyrektywy i rozporządzenia unijne, podobne do rozwiązań stosowanych w innych krajach UE. Jednak pomimo prowadzonej harmonizacji prawa w krajach UE w zakresie prawa spółek istnieją nadal liczne różnice w rozwiązaniach i szczególne uregulowania. Niezależnie od tych różnic spółki SE, które zostały założone w innym kraju członkowskim UE zgodnie z przepisami tego kraju, muszą być uznane także w Niemczech. Republika Federalna Niemiec musi więc uznać osobowość prawną innych spółek europejskich także w przypadku, gdy działalność gospodarcza tych spółek jest wykonywana wyłącznie w Niemczech. W wyniku tego brytyjska spółka typu Limited, założona zgodnie z przepisami brytyjskimi, może prowadzić swoją działalność gospodarczą w całości na terenie Niemiec, bez utraty zdolności procesowej oraz prawnej. D. Formy prawne działalności gospodarczej 43 E. Założenie i organizacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – GmbH 1. Warunki powstania spółki Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona przez jedną lub większą liczbę osób. Wspólnikami mogą być zarówno osoby prawne jak i fizyczne. Inaczej niż w regulacjach prawnych innych krajów z pełnego ograniczenia odpowiedzialności korzystają także osoby prawne będące jedynym wspólnikiem GmbH. Niemiecka GmbH może być także zawiązana przez inną jednoosobową GmbH. W przypadku spółki jednoosobowej kapitał zakładowy w wysokości co najmniej 25 000 EUR musi być wniesiony w całości lub zagwarantowany. W spółkach z kilkoma wspólnikami musi być wniesione tylko co najmniej 25% wkładów kapitału zakładowego, ale nie mniej niż 12 500 EUR. Wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością muszą być podani do rejestru handlowego imiennie, jednak inaczej niż w przypadku wspólników spółki osobowej, nie podlegają wpisowi i opublikowaniu w rejestrze. W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością istnieje, tak jak w spółce akcyjnej, możliwość wniesienia wkładów niepieniężnych (aportu), których wartość musi być wykazana w sprawozdaniu o założeniu spółki w oparciu o aporty. 44 2. Warunki odpowiedzialności spółki w organizacji Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością powstaje dopiero w momencie wpisu do rejestru handlowego. W czasie między sporządzeniem umowy spółki w formie aktu notarialnego a wpisem do rejestru handlowego powstaje spółka w organizacji, tzw. spółka założycielska z ograniczoną odpowiedzialnością („spółka wstępna” / Vor-GmbH). W tej fazie przejściowej, która może trwać od sześciu tygodni do trzech miesięcy, spółka ma już prawo rozwijania swojej działalności gospodarczej. Spółka w organizacji podlega co prawda z zasady regułom ustanowionym w statucie spółki i odpowiednio także niektórym przepisom prawa dotyczącym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Ponieważ jednak ta spółka jeszcze nie istnieje, na tym etapie nie działa też ograniczenie odpowiedzialności. Do czasu zarejestrowania spółki, czyli w okresie 6 tygodni do ponad 3 miesięcy, wspólnicy odpowiadają za zobowiązania bez ograniczeń swoim własnym majątkiem. Ze względu na tę lukę w ograniczeniu odpowiedzialności do czasu rejestracji właśnie inwestorzy zagraniczni często decydują się na nabycie spółki już wcześniej założonej. Takie spółki założone „na zapas” (Vorratsgesellschaften) np. przez firmy doradcze są już zarejestrowane w rejestrze handlowym, nie prowadzą jednak żadnej działalności gospodarczej. Inwestorzy mogą objąć udziały E. Założenie i organizacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – GmbH w takiej spółce na podstawie zwyczajnej notarialnej umowy kupna-sprzedaży udziałów. Po zgłoszeniu do rejestru, publikacji oraz po oddaniu wymaganej gwarancji przez nowy zarząd do rejestru handlowego, spółka może podjąć działalność gospodarczą bez ryzyka ponoszenia pełnej osobistej odpowiedzialności. Za nabyciem spółki już istniejącej przemawia ponadto tryb załatwiania formalności. Przy zakładaniu nowej spółki przez przedsiębiorstwo zagraniczne wymagane są przede wszystkim dokumenty potwierdzające jego istnienie oraz dokumenty potwierdzające uprawnienia pełnomocników, co najmniej poświadczony wypis z rejestru handlowego inwestora. Dokumenty muszą być z reguły także zalegalizowane przez niemiecką ambasadę lub konsulat w formie uproszczonej lub posiadać odpowiednie adnotacje o legalizacji. Ponadto te dokumenty muszą być przetłumaczone dla sądów niemieckich na język niemiecki przez tłumacza przysięgłego. Te przygotowania wymagają zwykle od trzech do czterech tygodni czasu na opracowania; do tego dochodzą opłaty i koszty konsultacji klienta z adwokatem. W przypadku przejęcia udziałów spółki już istniejącej (założonej „na zapas”) te formalności nie są wymagane. Niemieckie sądy nie żądają żadnych dalszych informacji dotyczących wspólników spółki, ponieważ spółka istnieje już jako samodzielna osoba prawna. 3. Firma (nazwa spółki) Firma spółki GmbH jest jej nazwą, pod którą spółka występuje w obrocie prawnogospodarczym. Firma może być utworzona z nazwiska właściciela (nazwy podmiotu) lub także odnosić się do produktów lub usług spółki. Dopuszczalne są także firmy całkowicie fantazyjne. Przy wyborze firmy należy jednak wziąć pod uwagę, że firma musi umożliwiać wyraźnie odróżnianie od innych spółek. Problematyczne są dlatego nazwy pospolite lub często występujące nazwiska jak np. „Müller GmbH”; nazwy tego typu muszą być w większości przypadków uzupełnione o dodatek indywidualizujący. Oprócz tego firma musi odróżniać się od innych firm miejscowych. Z tego powodu należy w razie wątpliwości przed podjęciem ostatecznej decyzji o przyszłej firmie zasięgnąć informacji we właściwej izbie przemysłowo-handlowej (IHK, por. rozdz. F), czy wybrana nazwa firmowa jest prawnie dopuszczalna i wystarczająco odróżnia się od innych firm miejscowych. Przy wyborze firmy należy w każdym przypadku dodatkowo sprawdzić, czy firma nie narusza prawa znaków towarowych. Naruszenie prawa znaków towarowych nie jest sprawdzane ani przez sąd podczas zgłoszenia spółki do rejestru handlowego, ani też przez miejscową izbę przemysłowo-handlową. Zaniedbanie kontroli w zakresie prawa znaków towarowych pociąga za sobą w przypadku naruszenia praw ochronnych przysługujących innym podmiotom często znaczne koszty i trudności dla właściciela nowej spółki. Z tego powodu dopuszczalność oznaczenia firmowego powinna być sprawdzona E. Założenie i organizacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – GmbH 45 w Niemieckim Urzędzie Patentów i Znaków Towarowych (Deutsches Patent- und Markenamt) w Monachium (adres w załączniku nr 5). 4. Przedmiot przedsiębiorstwa Przedmiot przedsiębiorstwa określa zakres i rodzaj działalności spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Przedsiębiorca jest zobowiązany do zgłoszenia określonego przedmiotu przedsiębiorstwa do rejestru. Przedmiot przedsiębiorstwa powinien umożliwiać zainteresowanym kręgom gospodarczym rozpoznanie środka ciężkości działalności spółki. Dane dotyczące przedmiotu działalności powinny więc być dla osób trzecich na tyle informacyjne, aby mogły rozpoznać zakres działań firmy przynajmniej w zarysie. Zupełnie ogólne zwroty, nie zawierające wystarczającej informacji, jak np. „transakcje handlowe wszelkiego rodzaju” są dlatego niedopuszczalne. Wystarczające jest jednak np. opisowe określenie „działalność gastronomiczna” lub „handel materiałami biurowymi”. Niektóre rodzaje działalności gospodarczej wymagają w Niemczech zezwolenia lub koncesji. Działalność gospodarcza podlegająca zezwoleniu, może być podejmowana dopiero z chwilą jego wydania. W Niemczech nie mogą być prowadzone bez wymaganego zezwolenia np. lokale gastronomiczne, działalność rzemieślnicza wymaga z reguły uprzedniego wpisu do rejestru rzemieślników (Handwerksrolle), także działalność gospodarcza w zakresie powierniczego 46 wykonawstwa budowlanego i nadzoru budowlanego (Bauträgerschaft, Baubetreuung), która jest klasyfikowana jako rzemiosło, oraz działalność pośrednictwa w obrocie nieruchomościami wymagają uzyskania zezwolenia. W przypadku, gdy przedmiot przedsiębiorstwa wymaga zezwolenia, właściwy rejestr handlowy uzależnia wpis do rejestru od uzyskania wymaganego zezwolenia. b) Udziały w spółce Ogólna liczba udziałów spółki GmbH zależy od liczby wspólników. Rozłożenie udziałów na wartości abstrakcyjne jest praktyce spółek GmbH z ograniczoną odpowiedzialnością obce. Przeniesienie udziałów 5. Wspólnicy i udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością a) Wspólnicy Wspólnikami spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mogą być zarówno osoby fizyczne jak i osoby prawne. Dopuszczalna jest także spółka jednoosobowa (Ein-Personen-Gesellschaft/ Einmanngesellschaft). W tym przypadku muszą być jednak przestrzegane szczególne przepisy dotyczące kapitału (patrz niżej pkt 7). Każdy wspólnik posiada określony udział w spółce, którego wartość musi wynosić co najmniej 100 EUR. Wartość pojedynczych udziałów w spółce może być określona różnie dla każdego wspólnika, musi być jednak podzielna przez pięćdziesiąt. Wysokość pojedynczych udziałów jest wpisana do listy wspólników, złożonej w rejestrze handlowym. E. Założenie i organizacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – GmbH Pojedyncze udziały w spółce mogą być z zasady przenoszone bez ograniczeń. Wspólnicy chcąc zapobiec, aby udziałów nie pozyskał podmiot obcy, mają możliwość wprowadzenia odpowiednich zabezpieczeń w statucie spółki. Przepisy statutu mogą przewidywać, że pozostałym wspólnikom w spółce przysługuje prawo pierwokupu, można także uregulować kwestie związane z dziedziczeniem udziałów. Przeniesienie udziałów następuje na podstawie umowy notarialnej. Statut spółki może przewidywać ograniczenia w tym zakresie, np. uzależnić transakcję od zgody zgromadzenia wspólników. W razie konieczności uzyskania zgody zgromadzenia należy dokładnie ustalić, jakie rodzaje rozporządzeń udziałami są uzależnione od tej zgody. Interesom poszczególnych wspólników często odpowiada możliwość przenoszenia udziałów w kręgu własnej rodziny lub grupy przedsiębiorstwa. W praktyce w statutach uzgadniane są bardzo zróżnicowane i indywidualne ograniczenia. Istnieje możliwość zupełnego uzależnienia rozporządzenia udziałami od zgody innych wspólników lub spółki. Statut może przewidywać obowiązek zaproponowania zbycia udziałów w pierwszej kolejności określonym wspólnikom lub spółce albo regulować prawo pierwokupu lub przewidzieć oba rozwiązania. W określonych przypadkach poczytuje się, że zgoda została udzielona, jeżeli jedno z tych uprawnień nie zostało wykonane. Sprzedaż części udziałów może nastąpić tylko za zgodą spółki na podział udziału. Wycofanie udziałów Umorzenie udziałów (amortyzacja) jest z reguły możliwe, jednak musi być w umowie spółki wyraźnie dopuszczone. Umorzenie udziałów wbrew woli właściciela jest możliwe tylko w wyjątkowym przypadku, uzasadniającym wyłączenie wspólnika ze spółki z ważnych przyczyn. Warunki umorzenia (przepadku) udziałów wbrew woli wspólnika, którego umorzenie dotyczy, muszą być dokładnie uregulowane w statucie spółki, z reguły już przed nabyciem udziału przez tego wspólnika. Wspólnikowi, którego udziały zostały przymusowo umorzone przysługuje rekompensata. Statut spółki może jednak określać, że kwota rekompensaty może być także niższa niż właściwa wartość udziału (czyli proporcjonalna wartość przedsiębiorstwa). E. Założenie i organizacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – GmbH 47 Wartość udziału Godne polecenia jest uregulowanie w statucie warunków dotyczących rekompensaty, które mogą być stosowane także w razie przeniesienia udziałów z powodu obowiązku zaproponowania udziałów pozostałym wspólnikom oraz prawa pierwokupu przenoszonych udziałów przysługującego wspólnikom. kształtowana jest przez bezpośrednie czynności wspólników, statut spółki przewiduje często odpowiednie klauzule dotyczące fachowej współpracy wspólników ze spółką i bieżących czynności wspólników w interesie spółki. Statut powinien zawierać także szczegółowe uregulowania dotyczące zakazu działalności konkurencyjnej. 6. Organizacja wewnętrzna i reprezentacja Dziedziczenie udziałów Statut powinien zawierać także uregulowania dotyczące dziedziczenia udziałów w spółce. Zgodnie z prawem niemieckim nie można z góry wykluczyć wstąpienia spadkobierców spółki na miejsce zmarłego wspólnika, co w niektórych krajach jest możliwe. Spadkobierca wstępuje do spółki z mocy prawa. Jeżeli jest jednak osobą niepożądaną przez pozostałych wspólników, można zobowiązać spadkobiercę do zaproponowania dziedziczonych udziałów pozostałym wspólnikom – co wymaga uprzednich dokładnych uregulowań w statucie. Podobnych regulacji wymagają zagadnienia związane ze zmianą stosunków rodzinnych wspólników, szczególnie na wypadek rozwodu należy np. zapobiec powstaniu zagrożeń dla przedsiębiorstwa wskutek roszczeń wynikających z tytułu prawa rodzinnego. Zakaz konkurencji O ile spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w wysokim stopniu 48 a) Zgromadzenie wspólników Najwyższym organem spółki jest zgromadzenie wspólników, które odpowiada pod względem funkcji walnemu zgromadzeniu spółki akcyjnej, z tą różnicą, że zgromadzenie wspólników spółki GmbH nie podlega tak szczegółowym przepisom formalnym. Uchwały wspólników są podejmowane w zgromadzeniu, przy czym z reguły na każde 50 EUR udziału przypada jeden głos. Każdy wspólnik może być na zgromadzeniu wspólników reprezentowany przez pełnomocnika. b) Reprezentacja Spółka jest reprezentowana przez jednego lub większą liczbę pełnomocników zarządzających (Geschäftsführer), którzy reprezentują spółkę na zewnątrz i prowadzą sprawy spółki. Pełnomocnikami zarządzającymi (zarządem) mogą być tylko osoby fizyczne. Pełnomocnicy zarządzający powinni posiadać pełną zdolność do wykonywania czynności prawnych, nie E. Założenie i organizacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – GmbH mogą być karani za popełnienie czynów karnych związanych z upadłością i nie mogą także podlegać sądowemu lub urzędowemu zakazowi wykonywania zawodu. zarządzający może co prawda ze skutkiem prawnym dla spółki przekraczać zakres swoich uprawnień, w tym wypadku jest jednak odpowiedzialny wobec spółki za szkody. Zakres reprezentacji W mniejszych grupach przedsiębiorstw, w których jedna i ta sama osoba fizyczna realizuje funkcje w kilku spółkach lub we własnym interesie, należy zwrócić uwagę na szczególną regulację prawa niemieckiego w zakresie wykonywania czynności prawnych z samym sobą. Niemiecki kodeks cywilny (Bürgerliches Gesetzbuch, BGB) zabrania dokonywania czynności prawnej z samym sobą, czyli być drugą stroną czynności prawnej, której dokonuje w imieniu mocodawcy (§ 181 BGB). Ten przepis stanowi regułę, która może i powinna być w ten sposób wykluczona, że zgromadzenie wspólników na podstawie wyraźnej uchwały, czy też zapisu w statucie zwolni pełnomocnika zarządzającego z zakazu dokonywania czynności prawnej z samym sobą w powyższym rozumieniu. Narodowość pełnomocników zarządzających jest bez znaczenia. Jeżeli zarząd spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest wieloosobowy, pełnomocnicy zarządzający są upoważnieni z reguły tylko do reprezentacji łącznej. Statut spółki może jednak uprawnić poszczególnych członków zarządu do reprezentacji samodzielnej. Ustawowy wzorzec reprezentacji łącznej może być zmieniony przez przepisy statutu, które mogą regulować reprezentację samodzielną także wobec osób trzecich. Ta poszerzona kompetencja danego pełnomocnika zarządzającego podlega publikacji w rejestrze handlowym. W przeciwieństwie do tego, merytoryczne ograniczenia uprawnień pełnomocników zarządzających wobec osób trzecich z reguły nie mają skutku prawnego, chyba że takie ograniczenia tym osobom były znane. Te ograniczenia nie mogą być opublikowane w rejestrze handlowym. Jednak zaleca się, w stosunku wewnętrznym uregulować kompetencje zarządu w statucie lub w regulaminie zarządu. Zaleta tego rozwiązania polega na tym, że uprawnienia pełnomocników zarządzających i postanowienia dotyczące ich obowiązków i czynności na rzecz spółki mogą być zmieniane jednostronnie przez spółkę, co w przypadku umowy o pracę byłoby niemożliwe. Pełnomocnik Zarząd zagraniczny Pełnomocnikami zarządzającymi spółki GmbH mogą być także cudzoziemcy, którzy nie są obywatelami UE. Niektóre sądy żądają do wpisania cudzoziemców spoza UE jako pełnomocników zarządzających do rejestru przedłożenia odpowiedniej wizy Republiki Federalnej Niemiec, co jednak ze względu E. Założenie i organizacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – GmbH 49 na swobodny przypływ osób nie dotyczy obywateli z krajów UE. W niektórych przypadkach pełnomocnicy zarządzający muszą więc udokumentować swoje prawo wjazdu do Niemiec, by móc wykonywać funkcję w spółce. pomimo że z kupieckiego punktu widzenia do spółki powinien być doprowadzony kapitał własny, wspólnik-pożyczkodawca z reguły nie jest uprzywilejowanym wierzycielem spółki w przypadku jej upadłości. Podobne zasady obowiązują także w przypadku poręczenia wspólnika dla spółki. służyć kontroli i nadzorowi pracy pełnomocników zarządzających lub umożliwić wykorzystanie zewnętrznej wiedzy i kompetencji fachowych. W spółkach rodzinnych w miejscu rady nadzorczej działa często rada doradcza (Beirat). 9. Podatki 7. Kapitał zakładowy 8. Rada nadzorcza i rada doradcza Kapitał zakładowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wynosi co najmniej 25 000 EUR. Dopuszczalne są zarówno wkłady pieniężne jak i niepieniężne (aporty). Wspólnicy muszą wnieść wkłady na pokrycie co najmniej połowy minimalnego kapitału zakładowego. W przypadku spółki jednoosobowej minimalny kapitał zakładowy musi być wpłacony w całości. W przypadku, gdy wspólnicy zamiast wkładu pieniężnego wnoszą aport, wartość wkładu niepieniężnego jest sprawdzana przez rejestr handlowy bardzo dokładnie pod względem podanej wartości. Przed zakończeniem badania wartości aportu spółka nie może być wpisana do rejestru handlowego, co może prowadzić do znacznych opóźnień i istotnie powiększyć ryzyko odnośnie odpowiedzialności spółki w organizacji. Niemieckie prawo spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, które jest jednym z najstarszych na świecie porządków prawnych w tym zakresie, cechuje się szeregiem szczególnych uregulowań. Należą do nich np. przepisy dotyczące utrzymania kapitału zakładowego, a szczególnie pożyczek zastępujących kapitał i podobnych sytuacji. Jeżeli w przypadku trudności finansowych spółki wspólnik udzielił spółce pożyczki, 50 Inaczej niż w przypadku spółki akcyjnej rada nadzorcza nie jest w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością bezwzględnie wymaganym organem, jednak może być ustalona dobrowolnie w statucie spółki (fakultatywna rada nadzorcza). Ze względu na przepisy ustawy o udziale pracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwem (Mitbestimmungsgesetz), spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zatrudniająca ponad 500 pracowników musi obowiązkowo powołać radę nadzorczą (obowiązkowa rada nadzorcza) i do jednej trzeciej rady powołać przedstawicieli pracowników (ustawa o udziale jednej trzeciej pracowników w zarządzaniu – Drittelbeteiligungsgesetz). W przedsiębiorstwach zatrudniających ponad 2 tys. pracowników połowa rady nadzorczej musi składać się z przedstawicieli pracowników (parytetowa rada nadzorcza). W przypadku równej liczby głosów przewodniczącemu rady nadzorczej przysługuje głos podwójny. Prawa i obowiązki rady nadzorczej spółki GmbH wynikają w dużej mierze z przepisów ustawy o spółkach akcyjnych. Utworzenie fakultatywnej rady nadzorczej jest wskazane w większości przypadków tylko w większych spółkach. Rada nadzorcza może E. Założenie i organizacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – GmbH Spółki kapitałowe podlegają obowiązkowi podatkowemu już w chwili zawarcia notarialnego aktu założycielskiego, a nie dopiero z uzyskaniem zdolności do wykonywania czynności prawnych przez wpis do rejestru handlowego. Nieograniczony obowiązek podatkowy rozciąga się na wszelkie dochody krajowe i zagraniczne, o ile poszczególne dochody nie podlegają odmiennym uregulowaniom, na przykład według umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania i przepisów innych międzypaństwowych porozumień. Dochód spółki GmbH jako spółki kapitałowej podlega podatkowi dochodowemu od osób prawnych (podatkowi korporacyjnemu – Körperschaftssteuer) w wysokości obecnie 25% i podatkowi od prowadzenia działalności gospodarczej (Gewerbesteuer) w wysokości przeciętnie od 10% do 20% – niezależnie od tego, czy zysk został zatrzymany, czy wypłacony wspólnikom. Spółka jest ponadto podatnikiem tzw. dodatku solidarnościowego w wysokości 5,5% od kwoty ustalonego podatku korporacyjnego. Opodatkowanie zysków wypłacanych wspólnikom zależy od tego, czy wspólnicy są podatnikami podatku korporacyjnego czy dochodowego. W przypadku opodatkowania podatkiem korporacyjnym, gdy wspólnicy są spółkami kapitałowymi, zyski są opodatkowywane ryczałtowo w wysokości 5%. Jeżeli wspólnicy są osobami fizycznymi lub spółkami osobowymi, które podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wtedy połowa wypłaconego zysku podlega opodatkowywaniu aktualną osobistą stawką podatkową. W przypadku wypłacenia zysków spółka wypłacająca zatrzymuje podatek od zysku z kapitału w wysokości 20%. Płatnikami tego podatku są wspólnicy. Podatek od zysku z kapitału jest zaliczany na podatek dochodowy wspólników lub ich podatek korporacyjny, niezależnie od tego, w jakim zakresie i według jakiej stawki podatkowej zyski podlegały opodatkowaniu po stronie wspólników. Gdy zyski spółki wypłacane są wspólnikom z siedzibą za granicą, wtedy podlegają opodatkowaniu podatkiem od zysku z kapitału jako podatkowi zebranemu u źródła dochodu w Niemczech. W przeciwnym wypadku są one opodatkowywane w kraju wspólnika. Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, które Niemcy zawarły z wieloma krajami, określają limity potrącenia podatku u źródła dochodu (z reguły 10 – 15%). Podatek u źródła dochodu, który jest pobierany przez fiskusa niemieckiego, na wniosek podlega zwrotowi. W przypadku udziału zagranicznej spółki kapitałowej w niemieckiej spółce kapitałowej w wysokości 10 – 25% (Schachtelbeteiligung) obowiązują szczególne E. Założenie i organizacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – GmbH 51 regulacje (obniżenie stawki podatku od zysku z kapitału do wysokości 5 – 10%, przywilej podatkowy „Schachtelprivileg”). W wyniku tego przywileju podatkowego podatek od zysku z kapitału w UE nie jest potrącany. 10. Wskazówki dotyczące trybu tworzenia spółki a) Zgromadzenie założycielskie Utworzenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga zwołania tzw. zgromadzenia założycielskiego przez przyszłych wspólników spółki. Zebranie założycielskie musi być poświadczone notarialnie. Powinno ono zawierać co najmniej następujące punkty: wspólnicy uchwalają przyszłą nazwę (firmę) spółki, wysokość kapitału zakładowego i miejsce siedziby. Oprócz tego należy powołać pełnomocników zarządzających i uregulować zakres ich pełnomocnictwa. Jednocześnie wspólnicy zawierają umowę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (statut spółki). b) Umowa spółki (statut spółki) Treść umowy spółki musi spełniać określone minimalne wymagania. Są to przepisy dotyczące firmy i siedziby spółki, określające przedmiot działalności, czas trwania spółki, wysokość kapitału zakładowego oraz liczbę pełnomocników zarządzających. Statut powinien zawierać uregulowania dotyczące zgromadzeń wspólników 52 i większości głosów wymaganych do podjęcia określonych uchwał. Protokół zgromadzenia założycielskiego oraz statut należy sporządzić w formie aktu notarialnego i przedłożyć we właściwym rejestrze handlowym do wpisu. c) Powołanie zarządu Zgromadzenie założycielskie powołuje przyszły zarząd. Wymagania dotyczące cudzoziemców jako pełnomocników zarządzających zostały przedstawione w niniejszym rozdziale w pkt 6. d) Otwarcie konta i wpłata kapitału zakładowego Po sporządzeniu aktu notarialnego ze zgromadzenia założycielskiego pełnomocnik zarządzający spółki w organizacji zakłada konto bankowe dla spółki w banku na terenie Niemiec (adresy banków w Dolnej Saksonii znajdują się w załączniku nr 4). Do założenia konta niezbędne jest przedstawienie w banku notarialnie potwierdzonych dokumentów założycielskich. Po założeniu konta wspólnicy są zobowiązani wpłacić na nie swoje wkłady na pokrycie kapitału zakładowego. W czasie zgłoszenia spółki do rejestru handlowego wspólnicy muszą wpłacić na każdy wkład w kapitale zakładowym przynajmniej 1/4 jego wartości. W sumie musi być wniesiona przynajmniej połowa minimalnego kapitału E. Założenie i organizacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – GmbH zakładowego, czyli przynajmniej 12 500 EUR. W przypadku jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością kapitał zakładowy musi zostać wniesiony w całości. handlowego musi być sporządzone w formie aktu notarialnego i oddane do rejestru. f) Wpis do rejestru handlowego e) Zgłoszenie do rejestru handlowego Po wpłaceniu wymaganego kapitału zakładowego zarząd jest zobowiązany do zgłoszenia spółki do rejestru handlowego. Treścią zgłoszenia jest założenie spółki i powołanie pełnomocnika zarządzającego oraz określenie jego umocowania. Pełnomocnik zarządzający musi równocześnie złożyć notarialnie poświadczony wzór podpisu i zapewnić przed notariuszem, że nie był karany za popełnienie czynów karnych związanych z upadłością, ani nie podlega sądowemu lub urzędowemu zakazowi wykonywania zawodu. Pełnomocnik zarządzający musi ponadto zapewnić, że na każdy wkład kapitału zakładowego została wpłacona kwota w wysokości co najmniej 1/4, a wpłacony kapitał jest równy co najmniej kwocie 12 500 EUR. Zarząd musi także zapewnić, że wpłacony kapitał znajduje się ostatecznie w jego wolnym rozporządzaniu i majątek spółki nie jest jeszcze obciążony zobowiązaniami. Pełnomocnik zarządzający musi sporządzić listę wspólników i przedłożyć ją do rejestru handlowego przy założeniu spółki i przy każdej zmianie wspólników. Wykonane przez pełnomocnika zarządzającego zgłoszenie do rejestru Oddział rejestru handlowego właściwego sądu rejonowego wpisuje nowo założoną spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością do rejestru, jeżeli spełnia wymagania prawa. Przedmiotem wpisu jest firma, siedziba, przedmiot działalności oraz wysokość kapitału zakładowego określonego w statucie. Wpisywane są również imiona i nazwiska pełnomocników zarządzających oraz zakres ich umocowania. Inaczej niż w przypadku spółki osobowej wspólnicy nie są wpisywani do rejestru. Między zgłoszeniem do rejestru handlowego a faktycznym wpisem może minąć od sześciu tygodni aż do trzech miesięcy. g) Odpowiedzialność w stadium tworzenia spółki Forma prawna spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest wybierana przede wszystkim w celu uniknięcia nieograniczonej odpowiedzialności osobistej. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością posiada w obrocie prawno-gospodarczym osobowość prawną. Obiektem odpowiedzialności jest dlatego z reguły tylko majątek spółki. Ograniczenie odpowiedzialności do majątku spółki powstaje dopiero w chwili zarejestrowania spółki. Za zobowiązania spółki powstałe przed rejestracją są odpowiedzialni wspólnicy osobiście i bez E. Założenie i organizacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – GmbH 53 ograniczeń. Ta odpowiedzialność trwa także po zarejestrowaniu spółki, ponieważ wspólnicy są odpowiedzialni za nienaruszony majątek spółki w chwili rejestracji. W celu uniknięcia tej odpowiedzialności wspólnicy-założyciele powinni podjąć istotną działalność gospodarczą dopiero z dniem zarejestrowania spółki lub przejąć już istniejącą spółkę, która została utworzona w tym celu „na zapas”. Wspólnicy ponoszą w tym czasie do dnia rejestracji pełną odpowiedzialność osobistą. W celu uniknięcia tego wysokiego ryzyka, jeżeli wskazane jest szybkie podjęcie działalności, wspólnicy powinni rozważyć możliwość przejęcia już istniejącej spółki. W tym wypadku czas do rozpoczęcia pełnej działalności gospodarczej z ograniczoną odpowiedzialnością może być skrócony do kilku dni lub nawet kilku godzin. h) Spółki „na zapas” (Vorratsgesellschaften) i) Bilans otwarcia Spółki „na zapas” są spółkami utworzonymi już wcześniej np. przez firmy doradcze. Spółki „na zapas" do chwili przejęcia przez właściwego wspólnika wzgl. wspólników nie podejmują żadnych czynności. Nabycie spółki „na zapas” jest uzasadnione szczególnie w przypadku przedsiębiorstw zagranicznych, którzy pragną podjąć działalność w bardzo krótkim czasie. Procedura założenia spółki GmbH jest dla przedsiębiorstw zagranicznych często długotrwała i żmudna. Wszystkie dokumenty muszą być przetłumaczone na język niemiecki przez tłumacza przysięgłego, także wszelkie negocjacje muszą być prowadzone z pomocą tłumacza. Nabycie już istniejącej spółki umożliwia uniknięcie tych nakładów i szybsze podjęcie działalności. Przejęcie spółki utworzonej „na zapas" jest dla przyszłych wspólników, którzy chcą w krótkim czasie podjąć działalność, bardzo korzystne. Okres czasu między uchwałą o założeniu spółki (sporządzeniem statutu) a dniem rejestracji jest trudny do przewidzenia. Ta procedura trwa w praktyce niemieckiej od kilku tygodni do (w najgorszym przypadku) kilku miesięcy. 54 Pełnomocnik zarządzający musi po założeniu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością sporządzić bilans otwarcia. Jego treść zależy od tego, czy kapitał zakładowy został już całkowicie wpłacony. Wzór bilansu otwarcia na przykładzie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z ustawowym kapitałem zakładowym w wysokości 25 000 EUR zawiera załącznik nr 10. Bilans otwarcia musi być podpisany przez pełnomocnika zarządzającego i przedłożony w urzędzie skarbowym. j) Koszty utworzenia spółki Koszty związane ze sporządzeniem aktu notarialnego i opłaty za wpis do rejestru handlowego wynoszą w przypadku założenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z minimalnym kapitałem zakładowym w wysokości 25 000 EUR około 600 EUR. Do tego dochodzą koszty opublikowania wpisu w wysokości około 350 EUR. E. Założenie i organizacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – GmbH F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu Dolna Saksonia jest drugim co do wielkości krajem związkowym Republiki Federalnej Niemiec zajmującym obszar 50 tys. km2. Położenie geograficzne Dolnej Saksonii sprawia, że ten region Niemiec jest bardzo atrakcyjny pod względem komunikacyjnym. Hanower jest ważnym międzynarodowym węzłem kolejowym i posiada międzynarodowy port lotniczy utrzymujący połączenia z całą Europą. Region przecinają szlaki komunikacyjne łączące Północ z Południem oraz Wschód z Zachodem Niemiec i Europy. W Dolnej Saksonii znajduje się ponadto 15 portów morskich oraz sieć dróg żeglugi śródlądowej. Dolna Saksonia jest nowoczesnym regionem o silnej gospodarce, w którym swe siedziby lokują firmy o międzynarodowej renomie. W Wolfsburgu mieści się fabryka Volkswagena, która wyprodukowała dotychczas ponad 50 milionów samochodów, w tym niezwykle popularnego „Garbusa”. Branża samochodowa rozwija się niezwykle dynamicznie, pracuje w niej 29% zatrudnionych. W Osnabrück produkowane są kabriolety firmy Karmann GmbH, w Salzgitter mieści się fabryka autobusów firmy MAN. W regionie działają również licznie firmy obsługujące przemysł samochodowy, m.in. Varta - producent akumulatorów, Conti - producent ogumienia, Blaupunkt produkujący radia samochodowe i wiele innych. Przemysł regionu nie jest jednak zdominowany wyłącznie przez przemysł samochodowy. Jedno z największych europejskich przedsiębiorstw turystycznych TUI ma swoją siedzibę w Hanowerze. Bank NORD/LB publikuje każdego roku aktualną listę stu największych przedsiębiorstw Dolnej Saksonii zawierającą omówienie głównych trendów gospodarczych (zob. załącznik 6). Oprócz największych światowych koncernów w Dolnej Saksonii prowadzi działalność ponad 4 tys. małych i średnich przedsiębiorstw, które są podstawą zrównoważonego rozwoju gospodarczego i odnoszą sukcesy na miarę Niemiec i Europy. Aż trzy dolnosaksońskie firmy otrzymały w ostatnich latach nagrodę dla najbardziej innowacyjnego przedsiębiorstwa niemieckiego. Dwukrotnie otrzymała ją firma Sennheiser Electronic GmbH z siedzibą w Wedemark produkująca systemy akustyczne. Nagrody te świadczą o atrakcyjności Dolnej Saksonii jako miejsca lokalizacji inwestycji ze względu na doskonałe położenie komunikacyjne, wysokie kwalifikacje pracowników oraz przyjazny klimat inwestycyjny stwarzany przez urzędy i instytucje tego kraju związkowego. Równie stabilną dziedziną gospodarki jak przemysł samochodowy jest rolnictwo, które daje zatrudnienie ponad 100 tys. osób. Łącznie 2/3 powierzchni Dolnej Saksonii wykorzystywane jest rolniczo, dużą rolę odgrywają przy tym uprawy ekologiczne. Dolna Saksonia jednak już od dawna nie jest kojarzona wyłącznie z rolnictwem. Hanower jest miejscem jednych z największych na świecie imprez targowych. Na targach przemysłowych Hannover Messe prezentowane są nowe technologie i innowacje, a targi CeBIT są największym światowym forum technologii F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu 55 informatycznych i telekomunikacyjnych. Ważnym wydarzeniem będącym impulsem dla rozwoju całego regionu była również światowa wystawa EXPO, która miała miejsce w 2000 roku w Hanowerze. Dolna Saksonia efektywnie wykorzystuje swe atuty oferując podmiotom gospodarczym szeroką gamę usług oraz programów wspomagających przedsiębiorczość. W tym rozdziale przedstawione zostaną pokrótce możliwości otwierające się dla przedsiębiorców zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą w Dolnej Saksonii. Wiele przydatnych informacji dotyczących gospodarki, administracji oraz społeczeństwa Dolnej Saksonii można znaleźć na stronach internetowych tego kraju związkowego pod adresem: www.niedersachsen.de. Strona internetowa banku NORD/LB (Norddeutsche Landesbank) www.standortatlas.de przedstawia Dolną Saksonię pod kątem możliwości inwestycyjnych oraz warunków rozpoczęcia i prowadzenia działalności gospodarczej. 1. Rząd, ministerstwa i urzędy a) Rząd Dolnej Saksonii Rząd kraju związkowego Dolnej Saksonii (Landesregierung) sprawuje władzę wykonawczą w ramach wytyczonych przez Rząd Federalny RFN oraz prawo Unii Europejskiej. Rząd kraju związkowego kształtuje politykę Republiki Federalnej Niemiec w ramach federacji poprzez Radę Związkową (Bundesrat), złożoną z przedstawicieli niemieckich krajów 56 F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu związkowych. Dolna Saksonia dysponuje w Bundesracie sześcioma głosami. Premier rządu krajowego (Ministerpräsident) określa kierunki polityki kraju związkowego oraz reprezentuje Dolną Saksonię w kontaktach zagranicznych. Jest on powoływany przez parlament krajowy (Landtag) w tajnym głosowaniu. Premier mianuje członków rządu, którzy są następnie zatwierdzani przez Landtag. Obecnie funkcję Premiera Dolnej Saksonii sprawuje Christian Wulff, kierujący gabinetem złożonym z dziewięciu ministrów. ° ° Kancelaria Premiera Dolnej Saksonii (Niedersächsische Staatskanzlei) wspiera premiera w wykonywaniu obowiązków. Jest odpowiedzialna za przepływ informacji między premierem a ministrami, koordynuje najważniejsze działania rządu i poszczególnych ministrów. Jest odpowiedzialna za utrzymywanie kontaktów z innymi krajami związkowymi, koordynuje politykę zagraniczną landu, prace przedstawicieli Dolnej Saksonii w Bundesracie oraz reprezentuje interesy Dolnej Saksonii w Unii Europejskiej. Ponadto zajmuje się polityką informacyjną rządu. c) Ministerstwa Zapleczem działań Rządu Dolnej Saksonii jest dziewięć ministerstw. Poniżej zamieszczone zostały adresy wszystkich z nich. W kolejnym punkcie omówione zostanie Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Transportu Dolnej Saksonii, które zajmuje się polityką gospodarczą i jest właściwym adresem dla inwestorów i przedsiębiorców zamierzających rozpocząć działalność w tym rejonie Niemiec. Europejskie Centrum Informacyjne Rząd Kraju Związkowego Dolnej Saksonii Niedersächsische Landesregierung Planckstraße 2, 30169 Hannover tel.: 0049 511 1200 fax: 0049 511 1206830 www.niedersachsen.de b) Kancelaria Premiera Dolnej Saksonii Kancelaria Premiera Dolnej Saksonii Niedersächsische Staatskanzlei Planckstraße 2, 30169 Hannover tel.: 0049 5111200 fax: 0049 511 1206830 e-mail: [email protected], www.stk.niedersachsen.de ° ° ° ° ° Kancelarii Premiera Dolnej Saksonii podlega Europejskie Centrum Informacyjne tego landu (Europäisches Informations-Zentrum Niedersachsen), które utworzono na podstawie porozumienia pomiędzy Dolną Saksonią a Komisją Europejską. Zostało ono uznane za Info Point Europe – oficjalny punkt informacyjny Unii Europejskiej. EIZ prowadzi politykę informacyjną na temat Unii Europejskiej, a do jego głównych zadań należy: katalogowanie i archiwizacja dokumentów wydanych przez UE wydawanie publikacji dotyczących UE współpraca z Komisją Europejską w ramach kampanii informacyjnych UE przeprowadzanie dyskusji, seminariów oraz konferencji na tematy europejskie Europejskie Centrum Informacyjne Dolnej Saksonii Europäisches Informations-Zentrum Niedersachsen (EIZ) Aegidientorplatz 4, 30159 Hannover tel.: 0049 511 1208888 fax: 0049 511 1208889 e-mail: [email protected], www.eiz-niedersachsen.de ° Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Sportu Dolnej Saksonii Niedersächsisches Ministerium für Inneres und Sport Lavesallee 6, 30169 Hannover tel.: 0049 511 1200 fax: 0049 511 1206550 www.mi.niedersachsen.de ° Ministerstwo Finansów Dolnej Saksonii Niedersächsisches Finanzministerium Schiffgraben 10, 30159 Hannover tel.: 0049 511 1200 fax: 0049 511 1208068 www.mf.niedersachsen.de ° Ministerstwo ds. Socjalnych, Kobiet, Rodziny i Zdrowia Dolnej Saksonii Niedersächsisches Ministerium für Soziales, Frauen, Familie und Gesundheit Heinrich-W.-Kopf-Platz 2, 30159 Hannover tel.: 0049 511 1200 fax: 0049 511 1204298 www.ms.niedersachsen.de F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu 57 ° Ministerstwo Oświaty Dolnej Saksonii Niedersächsisches Kultusministerium Schiffgraben 12, 30159 Hannover tel.: 0049 511 1200 fax: 0049 511 1207450 www.mk.niedersachsen.de ° Ministerstwo Nauki i Kultury Dolnej Saksonii Niedersächsisches Ministerium für Wissenschaft und Kultur Leibnizufer 9, 30169 Hannover tel.: 0049 511 1200 fax: 0049 511 1202801 www.mwk.niedersachsen.de ° ° ° 58 ° d) Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Transportu Głównym zadaniem ministerstwa jest kształtowanie optymalnych warunków działalności przedsiębiorstw w Dolnej Saksonii poprzez tworzenie odpowiedniego klimatu inwestycyjnego, wspieranie przedsiębiorczości, firm rozpoczynających działalność gospodarczą oraz dbanie o konkurencyjność gospodarki kraju związkowego w Europie i na świecie. Ministerstwo ds. Terenów Wiejskich, Żywności, Rolnictwa i Ochrony Konsumentów Dolnej Saksonii Niedersächsisches Ministerium für den ländlichen Raum, Ernährung, Landwirtschaft und Verbraucherschutz Calenberger Straße 2, 30169 Hannover tel.: 0049 511 1200 fax: 0049 511 1202385 www.ml.niedersachsen.de Ministerstwo Sprawiedliwości Dolnej Saksonii Niedersächsisches Justizministerium Am Waterlooplatz 1, 30169 Hannover tel.: 0049 511 1200 fax: 0049 511 1205170 www.mj.niedersachsen.de Ministerstwo Środowiska Dolnej Saksonii Niedersächsisches Umweltministerium Archivstraße 2, 30169 Hannover tel.: 0049 511 1200 fax: 0049 511 1203699 www.mu1.niedersachsen.de F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu przedsiębiorców największe znaczenie ma działalność Departamentu 1, zajmującego się polityką gospodarczą oraz inicjującego programy wspierające przedsiębiorczość na rynku Dolnej Saksonii. Poniżej omówiona została działalność tego departamentu oraz jego referatów. Więcej informacji o pozostałych trzech departamentach znajduje się na stronie internetowej ministerstwa www.mw.niedersachsen.de. Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Transportu Dolnej Saksonii Niedersächsisches Ministerium für Wirtschaft, Arbeit und Verkehr Am Friedrichswall 1, 30159 Hannover tel.: 0049 511 1200 fax: 0049 511 1205772 www.mw.niedersachsen.de Struktura ministerstwa ° ° ° ° Ministerstwo organizacyjnie podzielone jest na departamenty składające się z poszczególnych referatów: Departament 1: Polityka Gospodarcza i Rynku Pracy (Wirtschafts- und Arbeitsmarktpolitik) Departament 2: Przedsiębiorczość Średniej Wielkości Przedsiębiorstw (Mittelstand) Departament 3: Przemysł (Industrie) Departament 4: Transport (Verkehr) Ministerstwu podlega także Urząd Budowy Dróg, Urząd Geologii, Górnictwa, Miar i Wag oraz Zarząd Portów i Żeglugi. Dla Więcej informacji o aktualnie przeprowadzanych projektach znajduje się na stronach internetowych: www.projekt-region-braunschweig.de oraz www.suederelbe.info ° Referat zajmuje się opracowywaniem konkretnych planów działania sprawdzających się w polityce gospodarczej w Dolnej Saksonii, jak również analizą rynku pracy, opracowuje prognozy oraz tworzy odpowiednie instrumenty ingerencji na tym rynku. Departament 1: Polityka Gospodarcza i Polityka Rynku Pracy (Abteilung 1: Wirtschafts- und Arbeitsmarktpolitik) ° Referat 10: Planowanie Strategiczne, Rozwój Regionalny (Strategische Ressortplanung, Regionale Wachstumskonzepte) Projekty dotyczące pobudzania wzrostu gospodarczego mają na celu poprawienie konkurencyjności gospodarek poszczególnych regionów Dolnej Saksonii poprzez przemyślane i dobrze zlokalizowane inwestycje. Inicjatywy projektów pochodzą zazwyczaj z danego regionu, w którym podmioty gospodarki, zarządzania, polityki i nauki ściśle ze sobą współpracują. Projekty te mają na celu: – osiągnięcie wzrostu gospodarczego w danym regionie – atrakcyjne kształtowanie przestrzeni gospodarczej i życiowej w regionie – tworzenie nowych miejsc pracy i utrzymanie już istniejących Referat 11: Polityka Gospodarcza i Polityka Rynku Pracy (Wirtschafts- und Arbeitsmarktpolitik) ° Referat 12: Prawo Pracy i Układów Zbiorowych (Arbeits- und Tarifsrecht) Przepisy prawa pracy są przedmiotem ustaw federalnych opracowywanych przez Bundestag oraz prawo UE. Referat nadzoruje wcielanie tych przepisów w życie, starając się jednocześnie o odbiurokratyzowanie procedur, tak aby obowiązujące przepisy były łatwiejsze w zastosowaniu na ryku pracy. Ministerstwo Gospodarki dąży do wyeliminowania pracy nielegalnej („na czarno”) i kontroluje wywiązywanie się z układów zbiorowych. F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu 59 ° Referat 13: Wspieranie Zatrudnienia, Finansowanie Przedsiębiorstw oraz Osób Rozpoczynających Działalność Gospodarczą (Arbeitsförderung, Unternehmensfinanzierung, Existenzgründungen) ° Ministerstwo oferuje osobom bezrobotnym programy mające na celu umożliwienie ponownego podjęcia pracy. Koncentruje ono swoje wysiłki przede wszystkim na zwalczaniu bezrobocia wśród młodzieży stosując dopłaty do wynagrodzenia, tworzeniu miejsc pracy dla absolwentów, wspierając powstawanie nowych miejsc pracy w tzw. firmach JugendPlus. Ministerstwo wychodząc naprzeciw firmom, które mają problemy ze zgromadzeniem koniecznego kapitału, udziela gwarancji i poręczeń przy niskooprocentowanych kredytach inwestycyjnych dla małych i średnich przedsiębiorstw. Jednym z najważniejszych zadań ministerstwa jest również wspieranie osób rozpoczynających działalność gospodarczą, gdyż dzięki temu powstają nowe miejsca pracy. W tym celu stworzony został program obejmujący usługi doradcze, kredytowe oraz poręczanie pożyczek. Instytucją koordynującą wszystkie te instrumenty jest Dolnosaksoński Bank Inwestycyjny NBank, którego działalność została przedstawiona w punkcie 2. 60 F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu Referat 14: Europejska Polityka Gospodarcza, Polityka Rynku Pracy, Doskonalenie Zawodowe (Europäische Wirtschafts- und Arbeitsmarktpolitik, Berufliche Qualifizierung) Referat zajmuje się koordynacją programów i inicjatyw wspólnotowych UE w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFFR) oraz Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). EFFR wspiera inwestycje tworzące nowe miejsca pracy, inwestycje w infrastrukturę przekładające się na wzrost gospodarczy oraz rozwój potencjału regionów. EFS uzupełnia działania krajów członkowskich w zakresie rozwoju rynku pracy i zasobów ludzkich. Wspierane są inicjatywy integrujące rynek pracy i zmniejszające bezrobocie. Środki z tego funduszu wykorzystywane są w ramach programów: Cel 2, Cel 3, Inicjatywa Wspólnotowa Equal. ° Referat 15: Ograniczanie Biurokracji (Bürokratieabbau) Ponieważ biurokratyczne procedury i związane z nimi koszty prowadzenia działalności są ogromnym obciążeniem dla małych i średnich firm, jednym z głównych celów rządu Dolnej Saksonii jest uproszczenie postępowań. Referat 15 zajmuje się koordynacją i ewaluacją programów dążących do tego celu. ° Referat 16: Polityka Zagraniczna, Unia Europejska, Marketing (Außenwirtschaft, EU-Angelegenheiten, Marketing) Ten referat zajmuje się m.in. polityką zagraniczną, w tym także pomocą dla przedsiębiorstw działających na rynkach zagranicznych. To wsparcie obejmuje: – dofinansowywanie uczestnictwa firm w zagranicznych targach i wystawach – doradztwo w zakresie rynków zagranicznych – organizowanie misji gospodarczych – szkolenie kadry menedżerskiej – wsparcie przedsiębiorstw zagranicą w ramach istniejących przedstawicielstw Dolnej Saksonii w Polsce (zob. pkt 12) i w Rosji Misje gospodarcze Dolnosaksońskie misje gospodarcze prowadzone przez Ministra Gospodarki lub Premiera Dolnej Saksonii są dla małych i średnich przedsiębiorstw okazją do zawierania kontaktów gospodarczych i gromadzenia informacji o sytuacji gospodarczej odwiedzanego kraju. Dla firm biorących udział w misjach gospodarczych organizowane są giełdy kooperacyjne oraz zwiedzanie przedsiębiorstw zagranicznych. Informacje o planowanych misjach gospodarczych znaleźć można na portalu internetowym www.n-export.de, za pośrednictwem którego można zgłosić także chęć udziału firmy w danej misji. Portal www.n-export.de Informacje o możliwościach wsparcia działań na zagranicznych rynkach małych i średnich przedsiębiorstw zamieszczone są na portalu internetowym Ministerstwa Gospodarki www.n-export.de. N-export jest częścią ogólnoniemieckiego portalu gospodarczego iXPOS. Z tą ofertą Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Transportu Dolnej Saksonii zwraca się do przedsiębiorstw, inwestorów i obywateli. Pod powyższym adresem internetowym znaleźć można aktualne informacje o programach wspierających zagraniczną działalność firm z Dolnej Saksonii, ich udział w międzynarodowych targach oraz informacje dotyczące handlu zagranicznego. Na stronie znajdują się również informacje o wszystkich publicznych instytucjach, zajmujących się w Dolnej Saksonii wspieraniem współpracy z zagranicą. e) Urzędy Rząd Dolnej Saksonii uruchomił portal internetowy www.service.niedersachsen.de, gdzie można uzyskać dane teleadresowe, ofertę programów przeprowadzanych przez rząd Dolnej Saksonii, Niemcy i Unię Europejską oraz formularze urzędowe w wersji elektronicznej. F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu 61 Inspekcja Przemysłowa Dolnej Saksonii (Niedersächsische Gewerbeaufsichtsverwaltung) ° Dolnosaksońska Inspekcja Przemysłowa zajmuje się zagadnieniami ochrony środowiska, bezpieczeństwa pracy i ochrony konsumentów. Państwowe Urzędy Inspekcji Przemysłowej przeprowadzają kontrole w zakładach pracy w zakresie warunków pracy i przestrzegania zasad ochrony środowiska oraz zajmują się ochroną praw pracowniczych. ° ° ° 62 Państwowa Inspekcja Przemysłowa w Brunszwiku Staatliches Gewerbeaufsichtsamt Braunschweig Petzvalstraße 18, 38104 Braunschweig tel.: 0049 531 370060 fax: 0049 531 3700680 e-mail: [email protected] miasta: Braunschweig, Salzgitter, Wolfsburg powiaty: Goslar, Wolfenbüttel, Helmstedt, Gifhorn, Peine Państwowa Inspekcja Przemysłowa w Getyndze Staatliches Gewerbeaufsichtsamt Göttingen Alva-Myrdal-Weg 1, 37085 Göttingen tel.: 0049 551 507001 fax: 0049 551 5070250 e-mail: [email protected] powiaty: Göttingen, Northeim, Osterode F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu Państwowa Inspekcja Przemysłowa w Hanowerze Staatliches Gewerbeaufsichtsamt Hannover Urząd ds. Bezpieczeństwa Pracy i Ochrony Środowiska (Behörde für Arbeits- und Umweltschutz) Am Listholze 74, 30177 Hannover tel.: 0049 511 90960 fax: 0049 511 9096199 e-mail: [email protected] region Hanower oraz powiaty: Diepholz, Nienburg Państwowa Inspekcja Przemysłowa w Lüneburgu Staatliches Gewerbeaufsichtsamt Lüneburg Adolph-Kolping-Straße, 14, 21337 Lüneburg tel.: 0049 4131 8545299 fax: 0049 4131 8545200 e-mail: [email protected], www.gewerbeaufsichtsamt-lueneburg.de powiaty: Harburg, Lüchow-Dannenberg, Lüneburg, Uelzen ° Państwowa Inspekcja Przemysłowa w Oldenburgu Staatliches Gewerbeaufsichtsamt Oldenburg Rosenstraße 13 b, 26122 Oldenburg tel.: 0049 441 92220 fax: 0049 441 9222152 e-mail: [email protected] ° Państwowa Inspekcja Przemysłowa w Emden Staatliches Gewerbeaufsichtsamt Emden Brückstraße 38, 26725 Emden tel.: 0049 4921 92170 fax: 0049 4921 921758 e-mail: [email protected] ° Państwowa Inspekcja Przemysłowa w Cuxhaven Staatliches Gewerbeaufsichtsamt Cuxhaven Elfenweg 15, 27474 Cuxhaven tel.: 0049 4721 506200 fax: 0049 4721 506260 e-mail: [email protected] ° Państwowa Inspekcja Przemysłowa w Celle Staatliches Gewerbeaufsichtsamt Celle Im Werder 9, 29221 Celle tel.: 0049 5141 7550 fax: 0049 5141 75588 e-mail: [email protected] ° Urząd Ochrony Konsumentów i Bezpieczeństwa Żywności Dolnej Saksonii Niedersächsisches Landesamt für Verbraucherschutz und Lebensmittelsicherheit Birkenweg 1, 26127 Oldenburg tel.: 0049 441 570260 fax: 0049 441 57026179 e-mail: [email protected] www.laves.niedersachsen.de 2. Finansowanie i wspieranie działalności gospodarczej i inwestycji w Dolnej Saksonii a) Instytucje wspierające – NBank ° ° Państwowa Inspekcja Przemysłowa w Hildesheim Staatliches Gewerbeaufsichtsamt Hildesheim Hindenburgplatz 20, 31134 Hildesheim tel.: 0049 5121 16000 fax: 0049 5121 160010 e-mail: [email protected] Państwowa Inspekcja Przemysłowa w Osnabrück Staatliches Gewerbeaufsichtsamt Osnabrück Johann-Domann-Str. 2, 49080 Osnabrück tel.: 0049 541 503500 fax: 0049 541 503501 e-mail: [email protected] Bankiem wspierającym w Dolnej Saksonii jest NBank (Investitions- und Förderbank Niedersachsen GmbH). Do zadań banku należy uaktywnianie środków finansowych udostępnionych przez fiskusa przede wszystkim na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw w Dolnej Saksonii. Kraj związkowy Dolna Saksonia posiada 50% udziałów w kapitale zakładowym spółki. Ponadto NBank został utworzony w celu finansowania inwestycji na terenie Dolnej Saksonii. Ważnym elementem jego działalności jest wspieranie dolnosaksońskich przedsiębiorstw na rynkach zagranicznych. NBank rozpoczął swoją działalność 1 stycznia 2004 r. Główna siedziba banku mieści się w Hanowerze, oddziały regionalne znajdują się w Brunszwiku (Braunschweig), Lüneburgu i Oldenburgu. Podstawą efektywności działań NBanku jest jego ścisła współpraca z izbami rzemieślniczymi, przemysłowo-handlowymi, związkami branżowymi oraz komunalnymi instytucjami kredytowymi. F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu 63 NBank gromadzi i udostępnia informacje oraz oferuje usługi doradcze w zakresie programów pomocowych i możliwości wspierania przedsiębiorstw przez gminy, kraj związkowy, Republikę Federalną Niemiec oraz Unię Europejską. NBank pomaga również w dostosowaniu odpowiednich programów pomocowych do profilu działalności firmy oraz w łączeniu różnych możliwości dofinansowania. Oferuje usługi doradcze w zakresie marketingu i kontrolingu dla osób zakładających własne firmy. Prowadzi projekty szkoleniowe wspierające doskonalenie zawodowe. Oferuje takie programy jak Kredyt w Dolnej Saksonii, Program Wspierający Innowacyjność, Rozwój Turystyki, Gospodarka i Środowisko Naturalne, Targi w Niemczech i Targi Zagraniczne, Doradztwo Marketingowe dla Firm Rzemieślniczych, Doradztwo dla Osób Rozpoczynających Działalność Gospodarczą. ° 64 Investitions- und Förderbank Niedersachsen GmbH - NBank Beratungscenter Hannover Günther-Wagner-Allee 12 – 14 30177 Hannover tel.: 0049 511 30031 333 fax: 0049 511 30031 11333 e-mail: [email protected], www.nbank.de F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu Program doradczy: Handel Zagraniczny (Beratung Außenwirtschaft) aa) Programy i inicjatywy pomocowe Firmy, które wkraczają na rynki międzynarodowe, są zainteresowane przede wszystkim programami pomocowymi, które nie wymagają wielu formalności i jednocześnie dają szanse zwiększenia wymiany handlowej z zagranicą. Programy oferowane przez Dolną Saksonię są przedstawione poniżej. Często kierowane są one do małych i średnich firm, które od 1 stycznia 2005 zdefiniowane są zgodnie z dyrektywą Komisji Europejskiej (2003/361/ EWG z dnia 6.05.2003) jako przedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 250 osób, z rocznym obrotem nie wyższym niż 50 milionów EUR lub z sumą bilansową nie przekraczającą 43 milionów EUR. Ponadto 25% kapitału lub akcji dających prawo głosu w małej lub średniej firmie nie może należeć do przedsiębiorstwa, które nie spełnia powyższych kryteriów. Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie internetowej: http://europa.eu.int/comm/enterprise/enter prise_policy/sme_definition/index_de.htm Oprócz wspierania przedsiębiorstw środkami finansowymi Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Transportu Dolnej Saksonii organizuje wraz z dolnosaksońskimi izbami przemysłowo-handlowymi oraz innymi instytucjami giełdy kooperacyjne, misje zagraniczne, konferencje branżowe oraz wiele innych imprez gospodarczych zarówno w kraju jak i zagranicą. Takie inicjatywy i spotkania są nieocenionym źródłem informacji dla firm rozpoczynających działalność na rynkach zagranicznych. Program ma na celu ułatwienie dostępu do informacji poprzez usługi doradcze dla małych i średnich przedsiębiorstw w celu zwiększenia ich konkurencyjności. W roku 2004 w tym programie uczestniczyły 54 firmy z Dolnej Saksonii. Kwota dofinansowania dla jednej firmy wynosiła przeciętnie 4 tys. EUR. ° ° ° ° ° ° ° Do czego przysługuje dofinansowanie? Firmy mogą otrzymać dofinansowanie do kosztów doradztwa dotyczącego rozpoczęcia lub rozszerzenia działalności gospodarczej poza granice Niemiec, m.in. w zakresie: oceny możliwości zbytu i kosztów działalności na rynkach zagranicznych zorganizowania działalności gospodarczej w innym kraju budowy sieci dystrybucyjnej zawierania umów finansowania inwestycji procedur celnych i podatkowych inwestycji zagranicznych, kwestii licencji i kooperacji z firmami zagranicznymi Kto może otrzymać dofinansowanie? Program obejmuje przedstawicieli wolnych zawodów oraz małe i średnie przedsiębiorstwa mające swoją siedzibę lub zakład w Dolnej Saksonii. Dofinansowanie jest bezzwrotne i naliczane za dni obejmujące doradztwo (8 godzin). Przy mniej niż 8 godzinach dofinansowanie przyznawane jest proporcjonalnie do czasu trwania usługi. Dofinansowanie usług doradczych (łącznie z kosztami podróży i innymi poniesionymi wydatkami) przyznawane jest w wymiarze maksymalnie 10 dni w wysokości do 50% kosztów doradztwa, jednak nie więcej niż 400 EUR dziennie. W uzasadnionych przypadkach dofinansowanie może zostać przyznane na kolejne 5 dni, od 11 do 15 dnia wynosi ono 25% kwoty, maksymalnie 200 EUR dziennie. Gdzie można złożyć wniosek? Program jest prowadzony przez NBank (zob. pkt 2), w którego siedzibie lub na stronach internetowych (www.nbank.de, e-mail: [email protected]) można uzyskać niezbędne informacje oraz formularze. Program doradczy: Wspólne Przedstawicielstwo Zagraniczne (Beratungsprogramm Firmenpoolbeteiligungen) Do czego przysługuje dofinansowanie? W ramach uzupełnienia pierwszego programu, dofinansowanie otrzymać można również na pokrycie kosztów wspólnego przedstawicielstwa przedsiębiorstw zagranicą. Firmy pokrywają częściowo koszty utrzymania biura zagranicznego prowadzonego przez dany kraj związkowy lub jedną z niemieckich izb przemysłowo-handlowych. Biuro to jest wówczas przedstawicielstwem tych firm w danym kraju i wspiera ich działalność gospodarczą na danym rynku. Kto może otrzymać dofinansowanie? Program obejmuje przedstawicieli wolnych zawodów oraz małe i średnie F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu 65 przedsiębiorstwa mające swoją siedzibę lub zakład w Dolnej Saksonii, działające w sektorach: przemysł, rzemiosło, handel, usługi. Dofinansowanie obejmuje maksymalnie 50% kosztów ponoszonych przez firmę korzystającą ze wspólnego przedstawicielstwa w kraju nie należącym do Unii Europejskiej, maksymalnie 7 700 EUR rocznie. Kwota ta przekazywana jest bezpośrednio firmie biorącej udział w programie. Gdzie można złożyć wniosek? Program jest prowadzony przez NBank (zob. pkt 2). Niezbędne informacje oraz formularze we wszystkich placówkach banku lub na stronach internetowych (www.nbank.de, e-mail: [email protected]). Program: Udział w Imprezach Wystawienniczych poza Terytorium RFN (Messeprogramm – Ausland) Programu ma na celu ułatwienie prezentacji małych i średnich przedsiębiorstw na targach, wystawach i innych imprezach wystawienniczych. Do czego przysługuje dofinansowanie? Dofinansowanie można otrzymać na pokrycie kosztów firmowego lub wspólnego stoiska na targach, wystawach i podobnych imprezach zagranicą. Firma wystawiająca się na własnym stoisku może otrzymać dofinansowanie do kosztów organizacji stoiska (takich jak czynsz, budowa, wyposażenie, obsługa stoiska, koszty transportowe). Dofinansowanie nie 66 F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu obejmuje kosztów podróży, noclegów i wyżywienia pracowników firmy przebywających na targach. Firmy wystawiające się na wspólnym stoisku oprócz dofinansowania wyżej wymienionych wydatków, mogą otrzymać dofinansowanie kosztów podróży oraz pozostałych wydatków organizatora wspólnego stoiska. Kto może otrzymać dofinansowanie? Program obejmuje przedstawicieli wolnych zawodów oraz małe i średnie przedsiębiorstwa mające swoją siedzibę lub zakład w Dolnej Saksonii, działające w sektorach: przemysł, rzemiosło, handel, usługi. Dofinansowanie jest bezzwrotne i wynosi do 50% kosztów osobnego stoiska firmowego, maksymalnie 3 000 EUR na europejskich i 6 000 EUR na pozaeuropejskich targach. W przypadku wspólnego stoiska firmy mogą otrzymać zwrot 80% wydatków, maksymalnie do wysokości 6 000 EUR na europejskich i 9 000 EUR na pozaeuropejskich targach. Wystawca może otrzymać dofinansowanie raz w roku, najwyżej trzykrotnie w ramach udziału w tych samych targach. Gdzie można złożyć wniosek? Program jest prowadzony przez NBank (zob. pkt 2). Niezbędne informacje oraz formularze można uzyskać we wszystkich placówkach banku lub na stronach internetowych (www.nbank.de, e-mail: [email protected]). bb) Osoby rozpoczynające działalność gospodarczą (Existenzgründer) Osoby rozpoczynające działalność gospodarczą znajdą w Dolnej Saksonii wiele programów wspierających przedsiębiorstwa w początkowej fazie ich istnienia oraz różnorodną ofertę usług doradczych. Programy są współorganizowane lub wspierane przez instytucje omawiane w tym rozdziale. Kraj związkowy oraz państwo pokrywają częściowo koszty usług doradczych, a banki przyznają korzystnie opodatkowane kredyty. NBank wraz z izbami rzemieślniczymi, handlowoprzemysłowymi (zob. pkt 4) oraz z Bankiem Odbudowy (Kreditanstalt für Wiederaufbau) wprowadził w największych miastach w Dolnej Saksonii nowy projekt w zakresie usług doradczych. W trakcie nieodpłatnych spotkań osoby rozpoczynające działalność gospodarczą oraz przedsiębiorcy są informowani o możliwościach wykorzystania środków pomocy publicznej. spółkę udziałową dla średniej przedsiębiorczości Mittelständische Beteiligungsgesellschaft Niedersachsen, która wnosi wkład majątkowy do przedsiębiorstw średniej wielkości oraz do małych firm działających w zakresie nowych technologii. ° bb) Bank Powierniczy – NBB (Niedersächsische Bürgschaftsbank) Dolnosaksoński Bank Powierniczy NBB Niedersächsische Bürgschaftsbank jest instytucją wspierającą średnie przedsiębiorstwa w Dolnej Saksonii poprzez zapewnienie potrzebnego kapitału zakładowego lub inwestycyjnego. Więcej informacji o działalności NBB dostępnych jest na stronie internetowej banku. Więcej informacji na ten temat uzyskać można na stronie internetowej NBanku www.nbank.de/foerderung/beratung_37.p hp oraz na stronie www.existenzgruender.de. ° b) Inne instytucje wspierające i banki aa) Spółka udziałowa – MB GmbH (Mittelständische Beteiligungsgesellschaft Niedersachsen) Mittelständische Beteiligungsgesellschaft Niedersachsen MB GmbH Schiffgraben 33, 30175 Hannover tel.: 0049 511 337 05 0 fax: 0049 511 337 05 55 e-mail: [email protected], www.nbb-hannover.de/mbg/vorstellung.htm Niedersächsische Bürgschaftsbank Niedersachsen Schiffgraben 33, 30175 Hannover tel.: 0049 511 337 05 0 fax: 0049 511 337 05 55 e-mail: [email protected], www.nbb-hannover.de/nbb/vorstellung.htm Do instytucji wspierających przedsiębiorstwa w Dolnej Saksonii zaliczyć należy również F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu 67 cc) NORD/LB NORD/LB jest jednym z największych banków w Niemczech. Jest to bank krajowy Dolnej Saksonii, Saksonii-Anhalt i MeklemburgiiPomorza Przedniego. NORD/LB wspiera te kraje związkowe w finansowaniu inwestycji komunalnych. NORD/LB koncentruje swoją działalność w północnych regionach Niemiec oraz Europie Północnej i ŚrodkowoWschodniej. NORD/LB Bank Polska rozpoczął działalność wiosną 2002 roku. Jest częścią silnej międzynarodowej grupy bankowej Norddeutsche Landesbank Girozentrale, realizujacej strategię budowy wiodącej pozycji na rynkach krajów basenu Morza Bałtyckiego. Od stycznia 2006 bank NORD/LB Bank Polska w wyniku przedsięwzięcia joint venture pomiędzy NORD/LB Norddeutsche Landesbank Girozentrale oraz największym bankiem norweskim DnB NOR działa w ramach nowej grupy bankowej pod nazwą DnB NORD. ° ° 68 NORD/LB Norddeutsche Landesbank Girozentrale Friedrichswall 10, 30159 Hannover tel.: 0049 511 361-0 fax: 0049 0511 361-2502 e-mail: [email protected], www.nordlb.de NORD/LB Bank Polska ul. Kruczkowskiego 8, 00-380 Warszawa tel.: 0048 22 525 07 00 fax: 0048 22 525 07 10 e-mail: [email protected], www.nordlb.pl F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu 3. Agencja Promocji Inwestycji Dolnej Saksonii (Investment Promotion Agency Niedersachsen, IPA) 4. Izby przemysłowo-handlowe oraz izby rzemieślnicze Agencja Promocji Inwestycji Dolnej Saksonii (IPA) jest instytucją wspierającą nowo powstałe przedsiębiorstwa w Dolnej Saksonii. Agencja działa na zlecenie Ministerstwa Gospodarki Dolnej Saksonii we współpracy z poszczególnymi gminami i miastami, regionalnymi instytucjami wspierania gospodarki oraz NBankiem. IPA wspiera firmy na każdym etapie ich istnienia wykonując swoje usługi nieodpłatnie. ° ° ° Agencja Promocji Inwestycji poprzez swe działania: dostarcza informacji rynkowych o Dolnej Saksonii (segmenty rynku, branże, lokalizacje) oferuje kompleksowe usługi doradcze w zakresie: strategii wejścia na rynek, poszukiwania najdogodniejszej lokalizacji, finansowania inwestycji, nawiązywania kontaktów oraz poszukiwania partnerów handlowych udziela pomocy przy zakładaniu firmy przez indywidualne doradztwo w wyborze lokalizacji,koordynację procedur uzyskiwania pozwoleń, pomoc w zatrudnianiu pracowników oraz w razie potrzeby udziela wsparcia także po założeniu firmy. ° ° ° ° ° ° ° Agencja Promocji Inwestycji Dolnej Saksonii Investment Promotion Agency Niedersachsen Schiffgraben 30, 30175 Hannover tel.: 0049 511 34 34 66 fax: 0049 511 36 15 909 e-mail: [email protected], www.ipa-niedersachsen.de Ważne miejsce w kwestiach doradztwa, wspierania gospodarki, przedsiębiorstw i osób zakładających firmy w Dolnej Saksonii zajmują izby przemysłowo-handlowe (IHK) oraz izby rzemieślnicze (HWK). Członkostwo w izbach przemysłowo-handlowych oraz izbach rzemieślniczych danego regionu jest dla wszystkich firm obowiązkowe. Izby są wspólną organizacją przedsiębiorstw wchodzących w ich skład, na rzecz których izby świadczą rozmaite usługi. Działalność izb obejmuje: lobbing gospodarczy i kształtowanie opinii na szczeblu samorządów terytorialnych, landów, Republiki Federalnej oraz Unii Europejskiej dążenie do wprowadzenia jasnych, obowiązujących wszystkie podmioty zasad rynkowych wspieranie produktów i usług najlepszej jakości udzielanie informacji o kształceniu zawodowym i szkoleniach, badaniach naukowych i innowacjach technologicznych, handlu, usługach i przetargach publicznych świadczenie usług z zakresu logistyki, prawa, podatków, zakładania firmy i handlu elektronicznego udzielanie informacji o handlu zagranicznym i pomoc w nawiązywaniu zagranicznych kontaktów a) Izby przemysłowo-handlowe (Industrie- und Handelskammern, IHK) Pod egidą Niemieckiego Zrzeszenia Izb Przemysłowo Handlowych (Deutscher Industrie- und Handelskammertag – DIHK) stale poszerzana jest sieć izb zarówno w Niemczech jak i zagranicą, a standard świadczonych usług jest systematycznie podnoszony. DIHK obejmuje w Niemczech sieć 81 izb. ° Niemieckie Zrzeszenie Izb PrzemysłowoHandlowych z siedzibą w Berlinie Deutscher Industrie- und Handelskammertag Berlin (DIHK) Breite Straße 29, 10178 Berlin tel.: 0049 30 203080 fax: 0049 3020308 1000 e-mail: [email protected], www.dihk.de We współpracy z DIHK izby przemysłowohandlowe organizują tzw. giełdę technologii. Izby pośredniczą nieodpłatnie w przekazywaniu ofert dotyczących nowych technologii, a giełda technologii obejmuje również usługi doradcze oraz organizowanie konferencji branżowych poświęconych transferowi technologii. Więcej informacji na ten temat znajduje się na stronie internetowej www.technologieboerse.ihk.de. Jedną z najbardziej prężnie działających izb bilateralnych jest Polsko-Niemiecka Izba Przemysłowo-Handlowa w Warszawie, zrzeszająca około 900 firm z obu krajów. Izba aktywnie działa na rzecz zrzeszonych F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu 69 firm oraz wspiera stosunki gospodarcze pomiędzy Polską a Niemcami. ° Polsko-Niemiecka Izba PrzemysłowoHandlowa Deutsch-Polnische Industrie- und Handelskammer ul. Miodowa 14, 00-246 Warszawa tel.: 0048 22 5310500 fax: 0048 22 5310600 e-mail: [email protected], www.ihk.pl Na terenie Dolnej Saksonii działa 7 izb przemysłowo-handlowych oraz ich liczne przedstawicielstwa. Izby przemysłowohandlowe nieomal codziennie organizują lub współorganizują szkolenia i konferencje na różne tematy, jak np. kursy dla młodych przedsiębiorców w zakresie podstawowych procedur prawnych, podatkowych oraz organizacji przedsiębiorstwa. ° ° 70 ° ° ° Izba Przemysłowo-Handlowa w Brunszwiku Industrie- und Handelskammer Braunschweig Brabandtstraße 1, 38100 Braunschweig tel.: 0049 531 47150 fax: 0049 531 4715299 e-mail: [email protected], www.braunschweig.ihk.de Izba Przemysłowo-Handlowa w Hanowerze / Hildesheim Industrie- und Handelskammer Hannover / Hildesheim Schiffgraben 49, 30175 Hannover tel.: 0049 511 31070 fax: 0049 511 3107333 e-mail: [email protected], www.hannover.ihk.de F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu ° Izba Przemysłowo-Handlowa w Lüneburgu / Wolfsburgu Industrie- und Handelskammer Lüneburg / Wolfsburg Am Sande 1, 21335 Lüneburg tel.: 0049 4131 742424 fax: 0049 4131 742180 e-mail: [email protected], www.ihk24-lueneburg.de Izba Przemysłowo-Handlowa w Oldenburgu Oldenburgische Industrie- und Handelskammer Moslestraße 6, 26122 Oldenburg tel.: 0049 441 22200 fax: 0049 441 2220111 e-mail: [email protected], www.ihk-oldenburg.de Izba Przemysłowo-Handlowa w Osnabrück / Emsland Industrie- und Handelskammer Osnabrück-Emsland Neuer Graben 38, 49074 Osnabrück tel.: 0049 541 3530 fax: 0049 541 353122 e-mail: [email protected], www.osnabrueck.ihk24.de Izba Przemysłowo-Handlowa we Fryzji Wschodniej i Papenburgu Industrie- und Handelskammer für Ostfriesland und Papenburg Ringstraße 4, 26721 Emden tel.: 0049 49 2189010 e-mail: [email protected], www.ihk-emden.de ° Izba Przemysłowo-Handlowa w Stade dla Regionu Łaby-Wezery Industrie- und Handelskammer Stade für den Elbe-Weser-Raum Am Schäferstieg 2, 21680 Stade tel.: 0049 4141 5240 fax: 0049 4141 524111 e-mail: [email protected], www.stade.ihk24.de ° Izba Rzemieślnicza w Brunszwiku Handwerkskammer Braunschweig Burgplatz 2+2a, 38100 Braunschweig tel.: 0049 531 12010 fax: 0049 531 1201333 e-mail: [email protected], www.hwk-bs.de ° Izba Rzemieślnicza w Hanowerze Handwerkskammer Hannover Berliner Allee 17, 30175 Hannover tel.: 0049 511 348590 fax: 0049 511 3485932 e-mail: [email protected], www.hwk-hannover.de ° Izba Rzemieślnicza Hildesheim-Południowa Dolna Saksonia Handwerkskammer Hildesheim-Südniedersachsen Braunschweiger Str. 53, 31134 Hildesheim tel.: 0049 5121 1620 fax: 0049 5121 33836 e-mail: [email protected], www.hwk-hildesheim.de ° Izba Rzemieślnicza Lüneburg-Stade Handwerkskammer Lüneburg-Stade Friedenstraße 6, 21335 Lüneburg tel.: 0049 4131 7120 fax: 0049 4131 44724 e-mail: [email protected], www.hwk-lueneburg-stade.de ° Izba Rzemieślnicza w Oldenburgu Handwerkskammer Oldenburg Theaterwall 32, 26122 Oldenburg tel.: 0049 441 2320 fax: 0049 441 232218 e-mail: [email protected], www.hwk-oldenburg.de b) Izby rzemieślnicze (Handwerkskammern) Oprócz zarządzania i reprezentowania interesów swoich członków izby rzemieślnicze oferują szeroką gamę usług przede wszystkim najmniejszym firmom. Firmy członkowskie mogą skorzystać z usług doradczych dotyczących m.in. zagadnień prawnych lub ochrony środowiska. Izby są również kompetentnym partnerem do rozmów w sprawie rozpoczęcia i prowadzenia działalności gospodarczej. Interesy izb rzemieślniczych w Dolnej Saksonii reprezentuje na poziomie federalnym i europejskim Centralne Zrzeszenie Niemieckiego Rzemiosła z siedzibą w Berlinie. ° Cenralne Zrzeszenie Niemieckiego Rzemiosła Zentralverband des Deutschen Handwerks Haus des Deutschen Handwerks Mohrenstraße 20/21, 10117 Berlin tel.: 0049 30 206190 e-mail: [email protected], www.zdh.de F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu 71 ° Izba Rzemieślnicza Osnabrück-Emsland Handwerkskammer Osnabrück-Emsland Bramscher Str. 134-136, 49088 Osnabrück tel.: 0049 541 69290 fax: 0049 541 6929290 e-mail: [email protected], www.hwk-os-el.de ° ° ° ° Izba Rzemieślnicza we Wschodniej Fryzji Handwerkskammer für Ostfriesland Straße des Handwerks 2, 26603 Aurich tel.: 0049 4941 17970 fax: 0049 4941 179740 e-mail: [email protected], www.hwk-aurich.de c) Agencja ds. Europy Wschodniej Osteuropa-Agentur przy Zrzeszeniu Izb Rzemieślniczych Dolnej Saksonii (VHN) ° ° 72 W maju 2002 roku przy Zrzeszeniu Izb Rzemieślniczych Dolnej Saksonii utworzona została Agencja ds. Europy Wschodniej, której zadaniem jest udzielanie pomocy przedsiębiorstwom oraz pozyskiwanie informacji, organizacji, zarządzania i finansowania. Do głównych zadań Agencji ds. Europy Wschodniej należy m.in.: kontakty z Izbami Rzemieślniczymi Dolnej Saksonii usługi informacyjne i doradcze w zakresie współpracy międzynarodowej oraz nawiązywanie kontaktów z potencjalnymi partnerami kooperacyjnymi F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu ° organizowanie konsultacji, misji gospodarczych, giełd współpracy oraz udziału w targach dla firm niemieckich organizowanie podróży przedsiębiorców z Dolnej Saksonii do Polski oraz z Polski do Dolnej Saksonii wspieranie przedsiębiorstw w rozwijaniu międzynarodowej współpracy gospodarczej i w nawiązywaniu kontaktów handlowych Zrzeszenie Izb Rzemieślniczych Dolnej Saksonii / Agencja ds. Europy Wschodniej Vereinigung der Handwerkskammern Niedersachsen / Osteuropa-Agentur Ferdinandstraße 3, 30175 Hannover kontakt: Aneta Holtmann tel.: 0049 511 3808719 fax: 0049 511 3808721 e-mail: [email protected], www.handwerk-vhn.de 5. Związki i zrzeszenia branżowe (Vereinigungen und Branchenverbände) Małe i średnie przedsiębiorstwa danej branży mają możliwość zrzeszania się. Związki branżowe wspierają swoje firmy członkowskie oraz reprezentują ich interesy na poziomie samorządów terytorialnych i krajów związkowych. Adresy związków i zrzeszeń branżowych firm dolnosaksońskich znajdują się w załączniku 2. 6. Centra technologiczne (Technologiezentren) Usługi dla przedsiębiorców oferują w Dolnej Saksonii również centra technologiczne. Ich zadaniem jest wspomaganie nowych przedsiębiorstw działających w zakresie inowacyjnych technologii. Oferta centrów technologicznych obejmuje pomoc praktyczną, np. wynajem pomieszczeń biurowych i produkcyjnych, sekretariatu czy sal konferencyjnych. W trakcie pierwszych lat istnienia nowej firmy na rynku centra technologiczne świadczą usługi w zakresie profesjonalnego doradztwa. Adresy centrów technologicznych w Dolnej Saksonii znajdują się w załączniku 3. 7. Centra informacyjne (Informationszentren) a) Centrum Transferu Nowych Technologii (IRC - Innovation Relay Centre) Centrum Transferu Nowych Technologii Dolnej Saksonii/Saksonii-Anhalt wspiera przedsiębiorstwa oraz instytucje badawcze w zakresie transferu technologii i wiedzy w Europie. Centrum należy do sieci 250 organizacji partnerskich założonej w 1995 roku przez Komisję Europejską. W Dolnej Saksonii/Saksonii-Anhalt koordynacją Centrum zajmuje się NBank, Uniwersytet w Hanowerze oraz tti instytucja wspierająca innowacyjność i transfer technologii w Magdeburgu. Centrum oferuje swoje usługi małym i średnim przedsiębiorstwom, które chcą wykorzystać innowacyjne produkty lub usługi w rozwoju własnej firmy. IRC pomaga również instytucjom badawczym i firmom w poszukiwaniu zastosowań dla wyników badań oraz innowacyjnych produktów i usług. ° ° ° ° ° Centrum Transferu Nowych Technologii zajmuje się ponadto: kojarzeniem firm na terenie Europy doradztwem w zakresie finansowania i realizacji projektów innowacyjnych doradztwem w zakresie prawa patentowego audytem technologicznym Centrum Transferu Nowych Technologii IRC Niedersachsen/Sachsen-Anhalt Günther-Wagner-Allee 12 – 14 30177 Hannover tel.: 0049 511 30031362 fax: 0049 511 3003111362 kontakt: Thomas Brinks e-mail: [email protected], www.irc-innsa.de b) Europejskie Info-Centrum w Hanowerze (EIC - Euro Info Centre Hannover) Europejskie Info-Centrum (EIC) z siedzibą w Hanowerze jest oficjalnym ośrodkiem doradczym Komisji Europejskiej w Dolnej Saksonii i częścią europejskiej sieci 340 centrów EIC. Jego celem jest wspieranie przedsiębiorstw z Dolnej Saksonii w celu podniesienia ich konkurencyjności i rozwoju nowych technologii w małych i średnich F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu 73 ° ° ° ° przedsiębiorstwach Unii Europejskiej. EIC dostarcza wszechstronnych informacji o Unii Europejskiej szczególnie w zakresie środków pomocowych, wspólnej waluty i wspólnego rynku. Większość tych informacji można uzyskać bezpłatnie. z tego regionu. Celem stowarzyszenia jest działanie na rzecz prężnego rozwoju gospodarki w regionie Hanoweru oraz tworzenie jej pozytywnego wizerunku na zewnątrz, jak również inicjowanie współpracy między firmami. Centrum Euro Info oferuje usługi w zakresie: informacji i doradztwa o programach pomocowych, przetargach publicznych, dyrektywach i rozporządzeniach Unii Europejskiej poszukiwania partnerów kooperacyjnych i kontaktów handlowych w Europie planowania, wspierania i koordynowania projektów oraz ich finansowania i składania wniosków w ramach programów pomocowych organizowania imprez na temat aktualnych zagadnień (wspieranie badań naukowych, rozszerzenie Unii Europejskiej, społeczeństwo informacyjne) Region Hannover powołany w 2001 r. na mocy ustawy kraju związkowego jest jednostką polityczną i administracyjną regionu obejmującą poza Hanowerem, stolicą kraju związkowego, 20 otaczających go miast i gmin. ° ° ° Europejskie Info-Centrum Euro Info Centre Hannover Günther-Wagner-Allee 12–14 30177 Hannover tel.: 0049 511 30031374 fax: 0049 511 3003111374 e-mail: [email protected], www.eic-hannover.de c) Stowarzyszenie gospodarcze Pro Hannover Region oraz Europaregion Hannover Stowarzyszenie gospodarcze Pro Hannover Region skupia ponad 300 firm i instytucji 74 F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu ° ° W regionie gospodarczym Hanower kooperacja między stowarzyszeniem gospodarczym Pro Hannover Region a wydziałem ds. Unii Europejskiej Regionu Hanower oferuje polskim interesentom: pośrednictwo kontaktów z instytucjami publicznymi wraz z informacjami na temat lokalizacji, warunków osiedlenia i możliwości wsparcia finansowego bezpośrednie kontakty z firmami regionu ze wszystkich branż współpracę w sieci kooperacyjnej tzw. networking w celu rozwoju kontaktów między firmami oraz firmami a klientami Pro Hannover Region Haus der Wirtschaftsförderung, Prinzenstraße 12, 30159 Hannover kontakt: Karl-Wilhelm Veigt tel.: 0049 511 61623379 fax: 0049 511 61623381 e-mail: [email protected], www.p-h-r.de ° Europaregion Hannover Hildesheimer Straße 20, 30159 Hannover kontakt: Petra Schulze-Ganseforth tel.: 0049 511 61623215 fax: 0049 511 61623458 e-mail: [email protected] www.europaregion-hannover.de, www.region-hannover.de 8. Kształcenie i doskonalenie zawodowe kadr kierowniczych a) Międzynarodowe Doskonalenie i Rozwój Zawodowy (InWEnt) (Internationale Weiterbildung und Weiterentwicklung) InWEnt jest organizacją użyteczności publicznej, która zajmuje się rozwojem zawodowym, edukacją i dialogiem na poziomie międzynarodowym. Programy InWEnt są skierowane do fachowców oraz kadry kierowniczej z dziedziny gospodarki, polityki i administracji na całym świecie. d) Komunalny System Informacyjny dot. Lokalizacji Przedsiębiorstw w Dolnej Saksonii (Kommunales Standort-InformationsSystem Niedersachsen (KomSIS) KomSIS jest wspólną inicjatywą gospodarczą 400 powiatów i miast na prawach powiatów. Jest systemem informacyjnym dla przedsiębiorstw poszukujących dogodnej lokalizacji dla działalności produkcyjnej lub usługowej w miastach i gminach Dolnej Saksonii. Zainteresowane firmy mogą uzyskać bezpłatne informacje o istniejących lokalizacjach oraz mają możliwość prowadzenia bezpośrednich negocjacji z partnerami handlowymi. Poprzez uzyskiwanie szybkich i aktualnych danych system stanowi przydatne narzędzie dla inwestorów dolnosaksońskich i zagranicznych. Dalsze Informacje znajdują się pod adresem: www.komsis.de, e-mail: [email protected]. ° ° ° ° ° ° Współpraca InWEnt z partnerami w Europie Środkowo-Wschodniej obejmuje następujące dziedziny: integrację ze strukturami Unii Europejskiej zagadnienia administracji publicznej i doradztwa politycznego wzrostu kompetencji kadry kierowniczej w gospodarce rynkowej zarządzanie gospodarką oraz finanse publiczne restrukturyzację przedsiębiorstw ochronę środowiska i rozwój regionalny We współpracy z Region Hannover oraz z dolnosaksońskimi izbami przemysłowo-handlowymi InWEnt stworzył program współpracy z Polską ”Job-fit for Europe”. Dla dolnosaksońskich przedsiębiorstw program ten stwarza szanse wejścia na polski rynek. Oferuje możliwość podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracowników w firmach współpracujących F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu 75 ° ° ° ° z polskimi partnerami. Program składa się z następujących etapów: zdobywanie kompetencji w zakresie handlu zagranicznego (doradcy Izby Przemysłowo-Handlowej w Hanowerze przeprowadzają szkolenia w zakresie handlu zagranicznego, zawierania umów w Polsce, międzynarodowego prawa handlowego oraz procedur dostaw i sprzedaży ze szczególnym uwzględnieniem uwarunkowań rynku polskiego) zdobywanie kompetencji językowych (kursy języka polskiego oraz business-english) zdobywanie kompetencji międzykulturowej (pracownicy zdobywają wiedzę o kulturze biznesowej i stylu życia w Polsce) praktyki zagranicą (podczas dwutygodniowych praktyk w Polsce uczestnicy programu nawiązują kontakty z polskimi firmami oraz wykorzystują zdobytą wiedzę w praktyce) b) Niemiecka Akademia Zarządzania w Dolnej Saksonii (Deutsche Management Akademie Niedersachsen) Niemiecka Akademia Zarządzania (DMAN) jest instytucją użyteczności publicznej z siedzibą w Celle zajmującą się szkoleniem kadry kierowniczej. Oferta Akademii skierowana jest do menedżerów oraz przyszłej kadry kierowniczej z firm z Europy Środkowo-Wschodniej oraz ze Wspólnoty Niepodległych Państw. W trakcie fachowych szkoleń menedżerskich w Celle przekazywana jest praktyczna wiedza i umiejętności. DMAN oferuje swoje programy w ścisłej współpracy z firmami z Dolnej Saksonii, które wspierają pracę Akademii poprzez organizowanie praktyk zawodowych, użyczanie trenerów i nawiązywanie kontaktów z przedsiębiorstwami w Europie Środkowo- Wschodniej i państwach WNP. Akademia przyczynia się swoją działalnością do rozwoju gospodarek krajowych partnerów handlowych Niemiec oraz pomaga w nawiązywaniu kontaktów gospodarczych pomiędzy firmami z Dolnej Saksonii a partnerami zagranicznymi. DMAN ma swoje przedstawicielstwo także w Moskwie, przy której zlokalizowane jest jednocześnie Przedstawicielstwo Dolnej Saksonii w Federacji Rosyjskiej. Uczestnictwo w programie finansowane jest ze środków kraju związkowego Dolnej Saksonii oraz z Europejskiego Funduszu Społecznego EFS. ° 76 Międzynarodowe Kształcenie i Rozwój Zawodowy Internationale Weiterbildung und Entwicklung gGmbH (InWEnt ) Theaterstrasse 16, 30159 Hannover tel.: 0049 511 3048015 fax: 0049 511 3048099 kontakt: Martina Graupner-Kreutzman e-mail: [email protected], www.inwent.org F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu ° Niemiecka Akademia Zarządzania w Dolnej Saksonii Deutsche Management Akademie Niedersachsen GmbH Schloß, Schloßplatz 1, 29221 Celle tel.: 0049 5141 9730 fax: 0049 5141 973200 e-mail: [email protected], www.dman.de 9. Targi We wszystkich imprezach organizowanych przez Deutsche Messe AG uczestniczy co roku ponad 23 tys. wystawców i 1,7 mln zwiedzających. Z Polski w targach w Hanowerze bierze co roku udział ok. 80 firm i przyjeżdża 5 tys. zwiedzających. Deutsche Messe AG organizuje imprezy targowe zarówno w Hanowerze jak i na wybranych rynkach międzynarodowych od ponad 15 lat stale rozszerzając swoją ofertę. W ostatnich latach znacznie zaktywizowane zostały działania zagranicą, a szczególnie w Australii, Chinach, Turcji i USA. a) Messe AG Deutsche Messe AG realizuje obroty roczne w wysokości ok. 250 milionów EUR, zatrudnia ok. 700 pracowników i utrzymuje przedstawicielstwa w 60 krajach świata. Tym samym zajmuje czołową pozycję w światowym rankingu organizatorów targów międzynarodowych. Pierwsze targi w Hanowerze (Hannover Messe) odbyły się w 1947 roku. Dzisiaj są one potęgą światową. Sama powierzchnia terenu targowego obejmuje 1 mln m2 .W okresie ostatnich dziesięciu lat poniesiono nakłady inwestycyjne w wysokości 818 mln EUR, które pozwoliły na budowę nowych lub zmodernizowanie istniejących hal wystawowych, udoskonalenia infrastruktury, wybudowania wielokondygnacyjnych garaży parkingowych. Pięć z dziesięciu największych imprez targowych na świecie odbywa się właśnie w Hanowerze, a wśród nich tak znane jak CeBIT (Światowe Targi Technologii Informatycznych, Telekomunikacji, Oprogramowania oraz Usług), HANNOVER MESSE (Międzynarodowe Targi Technologii, Innowacji i Automatyki w Przemyśle) czy EMO (Światowe Targi Obróbki Metali). Co dwa lata mają miejsce IAA – Światowe Targi Pojazdów Użytkowych oraz LIGNA – Światowe Targi Maszyn i Wyposażenia dla Przemysłu Drzewnego i Gospodarki Leśnej. ° Przedstawicielstwo w Dolnej Saksonii c/o ICS-International Consulting Services Geibelstraße 107, 30173 Hannover kontakt: Georg Sewig tel.: 0049 511 56379950 lub 0049 171 7886969 fax: 0049 511 56379960 e-mail: [email protected], www.messe.de b) Przedstawicielstwo Deutsche Messe AG w Polsce Przedstawiciel w Polsce oferuje wystawcom nastepujące usługi: doradztwo przy wyborze imprezy targowej, pomoc w organizacji wystąpienia na targach, informacje o programach promocyjnych, doradztwo przy wyborze firmy budującej stoiska, biura podróży, spedytora oraz zwiedzającym informacje o programie danych targów, informacje o ofertach wyjazdowych, informacje o Hanowerze, przedsprzedaż biletów wstępu na targi. F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu 77 ° Deutsche Messe AG, Hannover Przedstawiciel w Polsce kontakt: Ewa Samkowska ul. Kochanowskiego 27/2, 01-864 Warszawa tel.: 0048 22 6397253 lub 0048 22 8667512 fax: 0048 22 8667514 e-mail: [email protected], www.hf-poland.com ° ° 10. Polskojęzyczni doradcy podatkowi i radcy prawni w Dolnej Saksonii Dipl.-Kfm. Peter Garbe Doradca podatkowy Großer Hillen 26, 30559 Hannover, tel.: 0049 511 56359090 fax: 0049 511 56359099 e-mail: [email protected], www.g-m-steuerberater.de Armin Arand Doradca podatkowy Im Born 1, 30455 Hannover tel.: 0049 511 484325 fax: 0049 511 484921 e-mail: [email protected] ° Kornelia Winnicka Adwokat Kancelaria Herfurth & Partner Luisenstraße 5, 30159 Hannover tel.: 0049 511 3075625 fax: 0049 511 3075610 e-mail: [email protected], www.herfurth.de ° Jarosław Grycz Adwokat i tłumacz przysięgły języka polskiego Röselerstraße 3, 30159 Hannover tel.: 0049 511 98420680 fax: 0049 511 98420681 ° Lutz Rieckenberg Adwokat Goseriede 5, 30159 Hannover tel.: 0049 511 13934 fax: 0049 511 18012 ° Adele Maria Passon Adwokat Kancelaria Dr. Lüders Zum Blauen See 5, 31275 Lehrte tel.: 0049 5132 82680 fax: 0049 5132 826897 ° Anetka Banasiak Adwokat Gudestraße 18 – 20, 29525 Uelzen tel.: 0049 581 2102 fax: 0049 581 76138 ° Thomas Kuczynski Adwokat Schleinitzstaße 14, 38106 Braunschweig tel.: 0049 531 23429151 fax: 0049 531 23429155 11. Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej Najbliższą polską placówką dyplomatyczną Polski jest Konsulat Rzeczpospolitej Polskiej z siedzibą w Hamburgu. Ambasada Rzeczypospolitej Polski znajduje się w Berlinie. ° Konsulat Generalny Rzeczpospolitej Polski Generalkonsulat der Republik Polen Gründgensstraße 20, 22309 Hamburg tel.: 0049 40 611870 fax.: 0049 40 6325030 godziny przyjęć: poniedziałek, wtorek, piątek 9.00-13.00, 14.00-18.00 ° Ambasada Rzeczpospolitej Polski w Berlinie Botschaft der Republik Polen Richard-Strauss-Straße 11, 14193 Berlin tel.: 0049 30 223130 fax: 0049 30 22313212 e-mail: [email protected], www.botschaft-polen.de a) Doradcy podatkowi (wybór) ° ° Dipl.-Kfm. Klaus-Günther Goldberg Doradca podatkowy i biegły rewident Marktstraße 45, 30159 Hannover tel.: 0049 511 368650 ° Kancelaria Podatkowa Schulz-Pruss Dipl.-Ök. Wendelin Schulz-Pruss Doradca podatkowy Prinz-Albrecht-Ring 10, 30657 Hannover tel.: 0049 511 90880800 fax: 0049 511 90880808 e-mail: [email protected], www.schulz-pruss.de ° 78 Harald Semmler Doradca podatkowy i biegły księgowy Schiffgraben 27, 30159 Hannover tel.: 0049 511 4860143 www.patscheke-steuerkanzlei.de F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu Volker Maischak Doradca podatkowy Oldenburger Allee 39, 30659 Hannover tel.: 0049 511 515080 fax: 0049 511 5150851 e-mail: [email protected] b) Prawnicy (wybór) ° Thomas Gabriel Adwokat i tłumacz przysięgły języka polskiego Kancelaria Herfurth & Partner Luisenstraße 5, 30159 Hannover tel.: 0049 511 307560 fax: 0049 511 3075610 www.herfurth.de F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu 79 12. Przedstawicielstwo Dolnej Saksonii w Polsce ° ° ° ° ° ° Przedstawicielstwo Dolnej Saksonii w Polsce zostało utworzone w grudniu 2002 r. w Warszawie. Gospodarczy charakter działalności Przedstawicielstwa determinuje jego umocowanie po stronie niemieckiej w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Transportu Dolnej Saksonii. Zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Przedstawicielstwo systematycznie realizuje dolnosaksońską strategię w zakresie współpracy z Polską. Misją Przedstawicielstwa jest intensyfikacja współpracy gospodarczej pomiędzy Polską a Dolną Saksonią, w tym w szczególności: pomoc w nawiązywaniu kontaktów handlowych udzielanie informacji rynkowych doradztwo inwestycyjne wspieranie przedsiębiorstw w ich działalności na polskim i dolnosaksońskim rynku poszukiwanie rozwiązań bieżących problemów we wzajemnym obrocie gospodarczym promocja wiedzy na temat obu krajów Przedstawicielstwo tworzy platformę do wymiany handlowej w ramach giełd kooperacyjnych, rozmów branżowych, udziału w targach, które służą dalszemu systematycznemu pogłębianiu stosunków gospodarczych. Od czasu swojego powstania Przedstawicielstwo było co roku współorganizatorem stoisk zbiorowych na Międzynarodowych Targach Ekologicznych Poleko w Poznaniu, na których każdorazowo prezentowało się dwanaście dolnosaksońskich 80 przedsiębiorstw. Organizowało liczne misje gospodarcze przedsiębiorców z Dolnej Saksonii w ramach polskich imprez wystawienniczych takich jak Polagra Food, Budma, Dni z Doradztwem Rolniczym oraz misje polskich firm na dolnosaksońskie imprezy targowe jak Targi Hanowerskie. Przedstawicielstwo jest współorganizatorem wielu tematycznych seminariów oraz inicjatorem spotkań kooperacyjnych w branży spożywczej, budowlanej i ochrony środowiska. Towarzyszy ono oficjalnym delegacjom rządowym i parlamentarnym oraz działa na rzecz pogłębiania współpracy Dolnej Saksonii z regionami partnerskimi, jakimi są Dolny Śląsk oraz Wielkopolska. Więcej informacji o działalności Przedstawicielstwa Dolnej Saksonii w Polsce można znaleźć na stronie internetowej pod adresem: www.niedersachsen.pl www.dolna-saksonia.pl F. Dolna Saksonia – instytucje otoczenia biznesu Przedstawicielstwo Dolnej Saksonii ułatwia przedsiębiorcom zainteresowanym rozpoczęciem działalności w Niemczech nawiązanie kontaktów biznesowych z instytucjami i firmami z Dolnej Saksonii. Zał. 1 | Wykaz używanych skrótów i pojęć Kategoria skrót niemiecki polski Gerichte AG Amtsgericht Sąd Rejonowy (Grodzki) sądy LG Landgericht Sąd Krajowy (Sąd Okręgowy) OLG Oberlandesgericht Wyższy Sąd Krajowy (Wyższy Sąd BGH Bundesgerichtshof Trybunał Federalny KG Kammergericht Berlin Wyższy Sąd Krajowy właściwy BVerfG Bundesverfassungsgericht Federalny Trybunał Konstytucyjny BVerwG Bundesverwaltungsgericht Federalny Sąd Administracyjny BAG Bundesarbeitsgericht Federalny Sąd Pracy BSG Bundessozialgericht Federalny Sąd do Spraw Socjalnych BFH Bundesfinanzhof Federalny Trybunał Finansowy BPatG Bundespatentgericht Federalny Sąd Patentowy EuGH Europäischer Gerichtshof Trybunał Europejski OVG Oberverwaltungsgericht Wyższy Sąd Administracyjny VG Verwaltungsgericht Sąd Administracyjny LAG Landesarbeitsgericht Krajowy Sąd Pracy HR Handelsregister sądowy rejestr handlowy Behörden FA Finanzamt urząd finansowy (urząd skarbowy) urzędy OFD Oberfinanzdirektion wyższa dyrekcja finansowa (urząd Bez Reg Bezirksregierung ( in Nds. abgeschafft) Min Ministerium (für …) BA Bundesagentur für Arbeit (ehem. Arbeitsamt) Federalny Urząd Pracy BAFin Bundesaufsichtamt für Finanzdienste BfF Bundesamt für Finanzen Federalny Urząd Finansowy DPMA Deutsches Patent- und Markenamt Niemiecki Urząd Patentów Okręgowy) dla Berlina średniego szczebla) administracja rejonowa (w Dolnej Saksonii zniesiona) ° Przedstawicielstwo Dolnej Saksonii w Polsce Nordic Park kontakt: Patrycja Kosta ul. Kruczkowskiego 8, 00-380 Warszawa tel.: 0048 22 3538666 fax: 0048 22 3538669 e-mail: [email protected] www.niedersachsen.pl www.dolna-saksonia.pl Ministerstwo ( d/s...) Federalny Urząd d/s Nadzoru Finansowo-Usługowego i Znaków Towarowych Zał. 1 | Wykaz używanych skrótów i pojęć 81 Kategoria skrót niemiecki polski Verbände IHK Industrie- und Handelskammer izba przemysłowo-handlowa związki DIHK Deutscher Industrie und Handelskammertag Federalne Zrzeszenie Niemieckich Kategoria skrót niemiecki polski UStIDNr Umsatzsteueridentifikationsnummer numer identyfikacyjny podatku obrotowego Gewerbesteuer Izb Przemysłowo-Handlowych podatek od prowadzenia AHK Außenhandelskammer izba handlu zagranicznego HWK Handwerkskammer izba rzemieślnicza Finanzverwaltung administracja finansowa BDI Bundesverband der Deutschen Industrie Związek Przemysłu Niemieckiego Steuern (allgemein) podatki (ogólnie) BDA Bundesverband der Arbeitgeber Federalny Związek Pracodawców Steuererklärung kwestionariusz prawnopodatkowy Ver.di Gewerkschaft Dienstleistungen związki zawodowe w sektorze Steuervorteil korzyść podatkowa usług Steuervergünstigung ulga podatkowa ASU Verband selbständiger Unternehmer Zrzeszenie Przedsiębiorców BJU Verband Junger Unternehmer Zrzeszenie Młodych działalności gospodarczej Diverses EU Europäische Union Unia Europejska różne EUR Euro / Währung Euro / waluta IPR Internationales Privatrecht (Deutschland) międzynarodowe prawo prywatne Przedsiębiorców (Niemcy) AktG AktG Aktiengesetz BGB Bürgerliches Gesetzbuch kodeks cywilny Finanzen Rechnung rachunek EGBGB Einführungsgesetz zum BGB ustawa wprowadzająca do finanse Mahnung upomnienie Gesetze ustawy ustawa o obrocie papierami wartościowymi kodeksu cywilnego GmbHG GmbH-Gesetz odpowiedzialnością Bank Bank bank HGB Handelsgesetzbuch kodeks handlowy bank Bankkonto konto bankowe ProdHaftG Produkthaftungsgesetz ustawa o odpowiedzialności Überweisung przelew cywilnej za szkody powstałe w Lastschrift obciążenie konta związku z wadliwością produktu Abbuchungserlaubnis zezwolenie na obciążenie konta ustawa o spółkach z ograniczoną UWG Gesetz gegen den Unlauteren Wettbewerb ustawa o nieuczciwej konkurencji electronic cash elektroniczny obrót płatniczy StGB Strafgesetzbuch kodeks karny Bankguthaben pieniądze posiadane na koncie ZPO Zivilprozessordnung kodeks postępowania cywilnego w banku Kredit kredyt Darlehn pożyczka Steuern MwSt Mehrwertsteuer podatek od wartości dodanej (VAT) Tilgung spłata podatki USt Umsatzsteuer podatek obrotowy Zinsen odsetki KSt Körperschaftsteuer podatek od osób prawnych Zinssatz stopa procentowa EKSt Einkommensteuer podatek dochodowy Kreditsicherheit zabezpieczenie kredytu LohnSt Lohnsteuer podatek od wynagrodzenia Valuta dewizy, waluta obca GrdErwSt Grunderwerbsteuer podatek od nabycia nieruchomości Bankgebühren opłaty bankowe KiSt Kirchensteuer podatek na rzecz kościoła Saldo saldo Soli Solidaritätszuschlag (Zur EinkommenSt) dodatek solidarnościowy p.a. jährlich (per annum) (do podatku dochodowego) 82 Zał. 1 | Wykaz używanych skrótów i pojęć rocznie Zał. 1 | Wykaz używanych skrótów i pojęć 83 Kategoria skrót Rechnungswesen niemiecki polski Jahresabschluss sprawozdanie roczne Kategoria rachunkowość skrót niemiecki polski Wirtschaftsgüter dobra gospodarcze bewegliche Wirtschaftsgüter G&V dobra gospodarcze ruchome Gewinn- und Verlust-Rechnung rachunek zysków i strat unbewegliche Wirtschaftsgüter dobra gospodarcze nieruchome Bilanz bilans immaterielle Wirtschaftsgüter dobra gospodarcze niematerialne Lagebericht sprawozdanie o sytuacji przedsiębiorstwa Aufstellung (Jahresabschluss) zastawienie (roczne zestawienie Immobilien Eintragung rejestracja, wpis poniesionych nakładów nieruchomości Erbbaurecht dziedziczne prawo zabudowy i uzyskanych dochodów) Grundbuch księga wieczysta Geschäftsjahr rok operacyjny Grundstück nieruchomość gruntowa Inventur inwentaryzacja Grundschuld dług gruntowy (obciążający Erlöse dochód Umsatz, Umsatzerlöse obrót, utarg z obrotu Hypothek hipoteka Aufwendungen, Kosten wydatki, koszty Miete najem, czynsz Konto, buchhalterisch konto, w pojęciu księgowości Beurkundung, notariell poświadczenie (notarialne) Betriebsergebnis wynik ekonomiczny zakładu Pacht dzierżawa Betriebskosten koszty produkcyjne Eigentumsübertragung przeniesienie własności Außerordentliche Aufwendungen wydatki nadzwyczajne Eigentumnsumschreibung przepisanie własności Außerordentliche Erlöse dochody nadzwyczajne Verkauf sprzedaż Ergebnis wynik Versteigerung licytacja, przetarg Ergebnis vor Steuern, Betriebsergebnis wynik przed podatkiem, wynik Vormerkung zastrzeżenie ekonomiczny zakładu Auflassungsvormerkung zastrzeżenie o zgodzie na przejście nieruchomość, zbliżony do długu 84 hipotecznego) Forderung wierzytelność Gesamtvermögen całość majątku Zwangsversteigerung licytacja przymusowa Gewinn zysk Baugenehmigung zezwolenie na budowę Wohnungseigentum mieszkanie własnościowe Bebauungsplan plan zabudowy prawa własności na nieruchomości Inventar inwentarz Jahresüberschuss nadwyżka roczna Kassenbestand stan kasy Rechnungsabgrenzung rozliczenie dochodów i kosztów Personal Abmahnung upomnienie (międzyokresowe) kadry Arbeitgeber pracodawca Umlaufvermögen majątek obrotowy Arbeitgeberverband związek pracodawców Buchwert wartość księgowa Arbeitnehmer pracownik, pracobiorca Verkehrswert wartość obiegowa Arbeiter robotnik, pracownik Verlust strata Angestellter urzędnik, pracownik umysłowy Vorräte zapasy Arbeitslosenversicherung ubezpieczenie na wypadek bezrobocia Warenbestand towary na stanie, zapas towarów Arbeitsplatz stanowisko pracy, miejsce pracy Abschreibung odpis amortyzacyjny Arbeitsrecht prawo pracy Aufstellung zestawienie Arbeitsvertrag umowa o pracę Arbeitsverhältnis stosunek pracy Arbeitszeit czas pracy Zał. 1 | Wykaz używanych skrótów i pojęć Zał. 1 | Wykaz używanych skrótów i pojęć 85 Kategoria skrót niemiecki polski Kategoria skrót niemiecki polski Beschäftigung zatrudnienie Wettbewerb Marketing marketing Betriebsrat rada zakładowa konkurencja Werbung reklama Betriebsverfassung ustrój przedsiębiorstwa irreführende Werbung reklama wprowadzająca w błąd Gewerkschaft związki zawodowe unlauterer Wettbewerb nieuczciwa konkurencja Kündigung wypowiedzenie vergleichende Werbung reklama porównawcza ordentliche Kündigung wypowiedzenie zwykłe außerordentliche Kündigung wypowiedzenie natychmiastowe Unternehmen Kapitalgesellschaft spółka kapitałowa z ważnego powodu przedsiębiorstwo Personengesellschaft spółka osobowa OHG Offene Handelsgesellschaft spółka jawna KG Kommanditgesellschaft Spółka komandytowa e.K. eingetragener Kaufmann / Kauffrau kupiec/kupcowa na mocy wpisu e.Kfr. eingetragene Kauffrau e.Kfm. eingetragener Kaufmann społeczne (ustawowe) e.G. Genossenschaft spółdzielnia Streik strajk e.V. Verein stowarzyszenie Tarifvertrag układ taryfowy Konzern koncern Vergütung wynagrodzenie Tochtergesellschaft córka-spółka Niederlassung oddział, filia Vertretungsbüro przedstawicielstwo, Kündigungsschutz ochrona przed wypowiedzeniem Lohn zapłata, wynagrodzenie Lohnfortzahlung dalsza wypłata wynagrodzenia w razie choroby Nebenbeschäftigung zajęcie uboczne Personalrat rada przedstawicieli pracowników do rejestru handlowego kupcowa na mocy wpisu do służby publicznej Provision prowizja Sozialversicherung obowiązkowe ubezpieczenie Geistiges Eigentum Marke znak towarowy, znak handlowy własność intelektualna Eingetragene Marke znak towarowy na mocy wpisu rejestru handlowego kupiec na mocy wpisu do rejestru handlowego biuro reprezentacyjne Stiftung fundacja do rejestru Gebrauchsmuster Aktiengesellschaft spółka akcyjna albo przedmiotów użytkowych Grundkapital kapitał zakładowy polegający na zmianie ich wyglądu Aktie akcja lub zastosowania) Aktionär akcjonariusz wzór zdobniczy (wzór o charakterze Vorstand zarząd estetycznym) Aufsichtsrat rada nadzorcza Patent patent Hauptversammlung zgromadzenie walne Urheberrecht prawo autorskie Geistige und gewerbliche Schutzrechte umysłowe i przemysłowe prawa Gesellschaft mit beschränkter Haftung spółka z ograniczoną Geschmacksmuster wzór użytkowy (dotyczy narzędzi AG GmbH ochronne Lizenz 86 Zał. 1 | Wykaz używanych skrótów i pojęć licencja, koncesja odpowiedzialnością Stammkapital kapitał zakładowy Geschäftsanteil udział w przedsiębiorstwie Gesellschafter wspólnik Beirat rada, organ doradczy/doradca Gesellschafterversammlung zgromadzenie wspólników Geschäftsführer przedstawiciel i zarządzający Zał. 1 | Wykaz używanych skrótów i pojęć 87 Kategoria 88 skrót niemiecki polski Vertretungsbefugnis Einzelvertretungsmacht Kategoria skrót niemiecki polski uprawnienie do reprezentowania Verkäufer sprzedający przedstawicielstwo pojedyncze Vermieter wynajmujący Gesamtvertretungsmacht przedstawicielstwo łączne Verpflichtung zobowiązanie, obowiązek Selbstkontrahierungsverbot zakaz dokonywania czynności Vertrag umowa prawnej z samym sobą jako Vertragsabschluss zawarcie umowy przedstawicielem innej osoby Vertretung przedstawicielstwo, zastępstwo Vorbehalt zastrzeżenie Unternehmensgegenstand przedmiot przedsiębiorstwa Wert wartość, cena Firma firma Widerruf odwołanie Beschluss (förmlich) postanowienie (formalnie) Zahlung zapłata Bestellung (eines Organs) ustanowienie (organu) Zustimmung zezwolenie, aprobata, zgoda Entscheidung decyzja Weisung wskazówka, polecenie Vertrieb Alleinvertriebsrecht wyłączne prawo dystrybucji zbyt/sprzedaż Ausgleichsanspruch roszczenie przedstawiciela agenta Vertrag Auftraggeber zleceniodawca umowa Abtretung cesja Ausführung wykonanie Export eksport Bedingung warunek Exporteur eksporter Beendigung ukończenie, zakończenie Franchising franchising Durchführung przeprowadzenie Handelsvertreter przedstawiciel handlowy Erwerb nabycie Import import Fälligkeit, fällig wymagalność, wymagalny Importeur importer Gewährleistung gwarancja, rękojmia Kommissionär komisjoner Garantie gwarancja, poręczenie Provision prowizja Bürgschaft poręczenie Selbständige Tätigkeit działalność na własny rachunek, Käufer kupujący, nabywca Kaufpreis cena kupna Versandhandel handel wysyłkowy Kündigung wypowiedzenie, wymówienie Vertragshändler autoryzowany dealer Kündigungsfrist termin wypowiedzenia Vertriebsgebiet terytorium dystrybucji Laufzeit termin, okres ważności Mangel wada Minderung zmniejszenie, obniżenie Mieter najemca Nutzung użytkowanie Preis cena Rechtsmittel środek prawny Rücktritt odstąpienie Schadensersatz odszkodowanie Überweisung przelew Verbraucher konsument Verbraucherschutz ochrona konsumenta Zał. 1 | Wykaz używanych skrótów i pojęć handlowego o wyrównanie (po rozwiązaniu umowy) działalność samodzielna Zał. 1 | Wykaz używanych skrótów i pojęć 89 Zał. 2 | Związki i zrzeszenia branżowe w Dolnej Saksonii Związek Gospodarczy Przemysłu Wydobywczego Ropy Naftowej i Gazu (WEG) Wirtschaftsverband Erdöl- und Erdgasgewinnung e.V. - WEG Brühlstraße 9, 30169 Hannover PRZEMYSŁ Związek Przedsiębiorstw Przemysłu Budowlanego Dolnej Saksonii tel.: 0049 511 12172 0, fax: 0049 511 12172 10 Verband Baugewerblicher Unternehmer Niedersachsen e.V. e-mail: [email protected], internet: www.erdoel-erdgas.de Baumschulenallee 12, 30625 Hannover tel.: 0049 511 957 570, fax: 0049 511 9575740 Związek Przemysłu Spożywczego Dolnej Saksonii/Bremy/Saksonii-Anhalt e-mail: [email protected], internet: www.bvn.de Verband der Ernährungswirtschaft Niedersachsen/Bremen/Sachsen-Anhalt Lortzingstraße 1, 30177 Hannover Związek Przemysłu Budowlanego Dolna Saksonia-Brema tel.: 0049 511 626294 6, fax: 0049 511 626294 70 Bauindustrieverband Niedersachsen-Bremen e.V. e-mail: [email protected], internet: www.vdew-online.de Eichstraße 19, 30161 Hannover tel.: 0049 511 348 3414, fax: 0049 511 348 3411 Niemiecki Związek Przemysłu Odlewniczego, Sekcja Północ oraz Dolna Saksonia e-mail: [email protected], internet: www.bauindustrie-nord.de Deutscher Gießereiverband Landesverband Nord + Niedersachsen Sohnstraße 70, 40237 Düsseldorf Związek Przemysłu Budowlanego Dolnej Saksonii tel.: 0049 211 6871 277, fax: 0049 211 6871 264 Baugewerbe-Verband Niedersachsen e-mail: [email protected], internet: www.dgv.de Baumschulenallee 12, 30 625 Hannover tel.: 0049 511 957 57 0, fax:0049 511 957 57 40 Związek Przemysłowy Technologii Budowy Domu i Usług Komunalnych e-mail: [email protected], internet: www.bvn.de Dolnej Saksonii i Bremy Industrieverband Haus- und Versorgungstechnik Niedersachsen und Bremen e.V. Związek Przemysłu Betonowego i Prefabrykatów, Sekcja Północ Raiffeisenstraße 18, 30938 Großburgwedel Verband Beton- und Fertigteilindustrie Nord e.V. tel.: 0049 5139 8975 0, fax: 0049 5139 8975 40 Raiffeisenstraße 8, 30938 Burgwedel e-mail: [email protected] tel.: 0049 5139 9994 30, fax: 0049 5139 9994 50 e-mail: [email protected], internet: www.betonverbaende-nord.de Związek Przemysłu Przetwórstwa Drewna i Tworzyw Sztucznych Dolnej Saksonii i Bremy 90 Związek Pracodawców Przemysłu Chemicznego Dolnej Saksonii Landesverband Niedersachsen und Bremen der holz- und kunststoff- Arbeitgeberverband der Chemischen Industrie Niedersachsen e.V. verarbeitenden Industrie e.V. Güntherstraße 1, 30519 Hannover Bahnhofstraße 14, 26122 Oldenburg tel.: 0049 511 984900, fax: 0049 511 833574 tel.: 0049 441 21027 0, fax: 0049 441 21027 98 e-mail: [email protected], internet: www.acin.de e-mail: [email protected], internet: www.hknb.de Związek Przemysłu Chemicznego, Sekcja Północ Ogólnoniemiecki Związek Przemysłu Wapienno-Piaskowego, Sekcja Północ Verband der Chemischen Industrie e.V., Landesverband Nord Bundesverband Kalksandsteinindustrie Nord e.V. Güntherstraße 1, 30519 Hannover Postfach 21 01 60, 30401 Hannover tel.: 0049 511 984900, fax: 0049 511 833574 tel.: 0049 511 27954 0, fax: 0049 511 27954 54 e-mail: [email protected], internet: www.acin.de e-mail: [email protected], internet: www.kalksandstein.de Związek Druk i Media Dolnej Saksonii Związek Pracodawców Niemieckiego Przemysłu Kauczukowego (ADK) Verband Druck und Medien Niedersachsen e.V. Arbeitgeberverband der Deutschen Kautschukindustrie (ADK) e.V. Bödekerstraße 10, 30161 Hannover Schiffgraben 36, 30175 Hannover tel.: 0049 511 33806 0, fax: 0049 511 33806 20 tel.: 0049 511 8505 0, fax: 0049 511 8505 201 e-mail: [email protected], internet: www.vdmn.de e-mail: [email protected], internet: www.adk-verband.de Zał. 2 | Związki i zrzeszenia branżowe w Dolnej Saksonii Zał. 2 | Związki i zrzeszenia branżowe w Dolnej Saksonii 91 Związek Doradców Podatkowych z Dolnej Saksonii/Saksonii-Anhalt Związek Gospodarczy Przemysłu Materiałów Budowlanych Północ-Zachód Steuerberaterverband Niedersachsen/Sachsen-Anhalt Wirtschaftsverband der Baustoffindustrie Nord-West e.V. Zeppelinstraße 8, 30175 Hannover Eiffestraße 462, 20537 Hamburg tel.: 0049 511 30762 0, fax: 0049 511 30762 12 tel.: 0049 40 251729 0, fax: 0049 40 251729 20 e-mail: [email protected], internet: www.steuerberater-verband.de e-mail: [email protected], internet: www.verbaende-nord.de Związek Niemieckiego Przemysłu Budowy Maszyn i Urządzeń (VDMA), Sekcja Północ Związek Północno-Zachodniego Niemieckiego Przemysłu Tekstylnego i Odzieżowego, Verband Deutscher Maschinen- und Anlagenbau e.V. (VDMA), Landesgruppe Nord Oddział w Hanowerze Sportallee 79, 22335 Hamburg Verband der Nord-Westdeutschen Textil- und Bekleidungsindustrie e.V. tel.: 0049 40 507207 0, fax: 0049 40 507 207 55 Landesgeschäftsstelle Hannover e-mail: [email protected], internet: www.vdma.org Rumannstraße 10, 30161 Hannover tel.: 0049 511 33605 39, fax: 0049 511 33605 40 Związek Przemysłu Metalowego Dolnej Saksonii e-mail: [email protected], internet: www.textil-nord-west.de Verband der Metallindustriellen Niedersachsens e.V. Schiffgraben 36, 30175 Hannover Niemieckie Zrzeszenie Przemysłu Torfowego i Humusu tel.: 0049 511 8505 0, fax: 0049 511 8505 201 przy Zrzeszeniu Przedsiębiorstw Ogrodniczych e-mail: [email protected], internet: www.vmn.de Bundesvereinigung Torf- und Humuswirtschaft in der Industrievereinigung Gartenbedarf e.V. Hannoversche Straße 16, 30974 Wennigsen Związek Metalowy Północ-Zachód tel.: 0049 5109 5612 52, fax: 0049 5109 5612 55 Nord-West-Metall e-mail: [email protected], internet: www.ivg.org Virchowstraße 21, 26382 Wilhelmshaven tel.: 0049 4421 13939-10, fax: 0049 4421 13939-19 Niemiecki Związek Przemysłu Torfowego i Humusu e-mail: [email protected], internet: www.nwm-whv.de Bundesverband Torf- und Humuswirtschaft e.V. Kirchwender Straße 17, 30175 Hannover Związek Gospodarczy Przemysłu Materiałów Budowlanych-Naturstein tel.: 0049 511 85 38 36 , fax: 0049 2102 94 08 51 (Dolna Saksonia, Brema, Hamburg, Szlezwik-Holsztyn, Nadrenia-Westfalia) e-mail: [email protected], internet: www.ivg.org Wirtschaftsverband Baustoffe-Naturstein e.V. (Niedersachsen, Bremen, Hamburg, Schleswig-Holstein, Nordrhein-Westfalen) Annastraße 67 – 71, 50968 Köln Związek Pracodawców Przemysłu Cementowego i Materiałów Budowlanych Arbeitgeberverband Zement und Baustoffe e.V. tel.: 0049 221 937710 0, fax: 0049 221 937710 10 Wilhelmstraße 98, 59269 Beckum e-mail: [email protected], internet: www.wbn.naturstein-netz.de tel.: 0049 2521 9335 0, fax: 0049 2521 9335 20 e-mail: [email protected], internet: www.agvzem.de Związek Fabryk Papieru w Niemczech Północnych Verband Norddeutscher Papierfabriken e.V. Bödekerstraße 18, 30161 Hannover Branżowy Związek Przemysłu Ceglanego, Sekcja Północ Fachverband Ziegelindustrie Nord e.V. tel.: 0049 511 348266 3, fax: 0049 511 348266 50 Bahnhofsplatz 2a, 26122 Oldenburg e-mail: [email protected], internet: www.vnp-online.de tel.: 0049 441 21026 0, fax: 0049 441 21026 20 e-mail: [email protected], internet: www.ziegel-industrie.de Związek Przemysłu Przetwórstwa Papieru, Tektury i Tworzyw Sztucznych 92 w Niemczech Północnych (VPK Nord) Branżowy Związek Przemysłu Ceglanego, Sekcja Północny-Zachód Verband Papier, Pappe und Kunststoff verarbeitende Industrie Norddeutschlands e.V. Fachverband Ziegelindustrie Nordwest e.V. Schiffgraben 36, 30175 Hannover Am Zehnthof 197-203, 45307 Essen tel.: 0049 511 8505 0, fax: 0049 511 8505 201 tel.: 0049 201 59213-06, fax: 0049 201 59213-59 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected], internet: www.ziegel-zentrum.de Zał. 2 | Związki i zrzeszenia branżowe w Dolnej Saksonii Zał. 2 | Związki i zrzeszenia branżowe w Dolnej Saksonii 93 Związek Pracodawców Zakładów Cukrowniczych z Niemiec Północnych Cech Rzemiosł Budowlanych z Dolnej Saksonii Arbeitgeberverband der Zuckerfabriken Norddeutschlands e.V. Baugewerbe-Verband Niedersachsen Schiffgraben 36, 30175 Hannover Baumschulenallee 12, 30625 Hannover tel.: 0049 511 8505 0, fax: 0049 511 8505 201 tel.: 0049 511 9 57 57 0, fax: 0049 511 9 57 57 40 e-mail [email protected] e-mail: [email protected], internet: www.bvn.de Związek Przedsiębiorców Dolnej Saksonii (UVN) Cech Rusznikarzy z Dolnej Saksonii Unternehmerverbände Niedersachsen e.V. (UVN) Büchsenmacher-Innung für das Land Niedersachsen Schiffgraben 36, 30175 Hannover Bismarckstraße 7, 31061 Alfeld tel.: 0049 511 8505 243, fax: 0049 511 8505 268 tel.: 0049 5181 14 77, fax: 0049 5181 57 93 e-mail: [email protected], internet: www.uvn-online.de e-mail: [email protected], internet: www.handwerk-alfeld.de Zrzeszenie Przemysłu Budowlanego (AGI) Cech Rzemiosła Techniki Biurowej z Dolnej Saksonii Arbeitsgemeinschaft Industriebau e.V. (AGI) Landesinnungsverband Bürotechnik Niedersachsen Schiffgraben 37, 30175 Hannover Berliner Allee 17, 30175 Hannover tel.: 0049 511 99 10 340, fax: 0049 511 99 10 342 tel.: 0049 511 34 41 41, fax: 0049 511 34 41 59 e-mail:[email protected] e-mail: [email protected] Zrzeszenie Samodzielnych Przedsiębiorców z Dolnej Saksonii (ASU) Cech Rzemiosł Krawiectwa Damskiego Dolnej Saksonii ASU Arbeitsgemeinschaft Selbstständiger Unternehmer e.V. Landesbereich Niedersachsen Landesverband des Niedersächsischen Damenschneiderhandwerks e.V. Luisenstraße 5, 30159 Hannover Beckstraße 21, 49809 Lingen tel.: 0049 511 307 56 70, fax: 0049 511 307 56 71 tel.: 0049 591 9 73 02-0, fax: 0049 591 9 73 02-88 e-mail: [email protected], internet: www.asu.de e-mail: [email protected], internet: www.lingener-handwerk.de Cech Rzemiosła Techniki Elektronicznej i Informatycznej z Dolnej Saksonii/Bremy RZEMIOSŁO Związek Firm Rzemieślniczych z Dolnej Saksonii Unternehmensverbände Handwerk Niedersachsen e.V. Landesinnungsverband für Elektro- und Informationstechnik Niedersachsen/Bremen Ikarusallee 14, 30179 Hannover Herschelstraße 28, 30159 Hannover tel.: 0049 511 67 66 96 0, fax: 0049 511 67 66 96 15 tel.: 0049 511 17628, fax: 0049 511 18334 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected], internet: www.handwerk-uhn.de internet: www.eh-niedersachsen-bremen.de Cech Rzemiosła Optyków z Dolnej Saksonii i Bremy Cech Rzemiosł Mechaniki i Blacharstwa Pojazdowego Dolnej Saksonii-Bremy Landesinnungsverband des Augenoptikerhandwerks Niedersachsen und Bremen Landesinnungsverband des Fahrzeug- und Karosseriebau-Handwerks Theaterstraße 8, 30159 Hannover Niedersachsen-Bremen tel.: 0049 511 3 07 96 0, fax: 0049 511 3 07 96 15 Walderseestraße 47, 30177 Hannover e-mail: [email protected], internet: www.brille-nord.de tel.: 0049 511 9 09 85 0, fax: 0049 511 9 09 85 85 e-mail: [email protected], internet: www.zkf.de Cech Rzemiosła Piekarzy z Dolnej Saksonii/Bremy Bäckerinnungs-Verband Niedersachsen/Bremen Herschelstraße 28, 30159 Hannover Cech Rzeźników z Hanoweru Freie Fleischer-Innung Hannover tel.: 0049 511 12 60 76 50, fax: 0049 511 12 60 76 59 Seligmannallee 3, 30173 Hannover e-mail: [email protected], internet: www.biv-baecker.de tel.: 0049 511 81 29 86, fax: 0049 511 28 21 43 e-mail: [email protected], internet: www.fleischerhandwerk.de/fnb 94 Zał. 2 | Związki i zrzeszenia branżowe w Dolnej Saksonii Zał. 2 | Związki i zrzeszenia branżowe w Dolnej Saksonii 95 Cech Rzemiosła Fryzjerów z Dolnej Saksonii Cech Cukierników z Dolnej Saksonii Landesinnungsverband des niedersächsischen Friseurhandwerks Landesinnungsverband der Konditoren Niedersachsen Ricklinger Stadtweg 92, 30459 Hannover Uetzer Weg 19, 29339 Wathlingen tel.: 0049 511 42 72 31, fax: 0049 511 42 25 73 tel.: 0049 5144 970368, fax: 0049 5144 92390 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] Cech Rzemiosł Firm Sprzątających Bremy i Północno-Zachodniej Dolnej Saksonii Cech Rzemiosł Mechaników Maszyn Rolniczych z Dolnej Saksonii Landesinnung Bremen und Nord-West-Niedersachsen des Gebäudereiniger-Handwerks Landesinnungsverband Niedersachsen des Landmaschinenmechaniker-Handwerks Ansgaritorstraße 24, 28195 Bremen Walderseestraße 47, 30177 Hannover tel.: 0049 421 3 05 00 34, fax: 0049 421 30 27 62 tel.: 0049 511 69 36 3, fax: 0049 511 69 79 33 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] internet: www.gebaeudereiniger-innung-hb-nds.de Związek Malarzy z Dolnej Saksonii Cech Rzemiosł Firm Sprzątających i Porządkowych Dolnej Saksonii Landesinnungsverband Niedersachsen des Gebäudereiniger-Handwerks Malerverband Niedersachsen Sodenstraße 2, 30161 Hannover Berliner Allee 46, 30175 Hannover tel.: 0049 511 34 91 92 0, fax: 0049 511 3 88 32 43 tel.: 0049 511 32 42 52, fax: 0049 511 3 63 25 45 e-mail: [email protected], internet: www.malerverband-nds.de e-mail: [email protected], internet: www.gebaeudereiniger-nds.de Związek Branży Metalowej Dolnej Saksonii/Bremy Cech Rzemiosł Szklarzy Dolnej Saksonii Landesinnungsverband des Niedersächsischen Glaserhandwerks Landesverband Metall Niedersachsen/Bremen Walderseestraße 47, 30177 Hannover Spielhagenstraße 12, 30173 Hannover, tel.: 0094 51 /9 09 85 0, fax: 0049 511 9 09 85 85 tel.: 0049 511 85 87 46, fax: 0049 511 85 34 21 e-mail: [email protected], internet: www.lvm.metallhandwerk.de e-mail: [email protected], internet: www.glaser-niedersachsen.de Cech Rzemiosł Modelarstwa z Dolnej Saksonii Cech Rzemiosł Złotników i Jubilerów z Dolnej Saksonii Landesinnungsverband der Goldschmiede, Silberschmiede und Juweliere Niedersachsen Modellbauer-Innung Niedersachsen Berliner Allee 17, 30175 Hannover Am Schölerberg 9, 49082 Osnabrück tel.: 0049 511 34 41 41, fax: 0049 511 34 41 59 tel.: 0049 541 96 11 00, fax: 0049 541 6 48 28 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] internet: www.kreishandwerkerschaft-os.de Związek Młynarzy z Północno-Zachodnich Niemiec Nordwestdeutscher Müllerbund Cech Rzemieślników Producentów Urządzeń Chłodniczych Dolnej Saksonii/Saksonii-Anhalt Beueler Bahnhofsplatz 18, 53225 Bonn Kälteanlagenbauer-Innung Niedersachsen/Sachsen-Anhalt tel.: 0049 228 9 76 10 15, fax: 0049 228 9 76 10 99 Berliner Allee 17, 30175 Hannover e-mail: [email protected], www.muehlen.org tel.: 0049 511 34 41 41, fax: 0049 511 34 41 59 e-mail: [email protected] Cech Rzemiosła Dekoratorów Wnętrz i Tapicerów Landesinnungsverband Niedersachsen für das Raumausstatter- Cech Rzemiosł Branży Motoryzacyjnej z Dolnej Saksonii Landesinnungsverband Niedersachsen des Kraftfahrzeughandwerks und Sattler-Handwerk Herschelstraße 28, 30159 Hannover Vinnhorster Weg 51, 30419 Hannover tel.: 0049 511 1 76 28, fax: 0049 511 1 83 34 tel.: 0049 511 2 78 96 0, fax: 0049 511 2 78 96 20 e-mail: [email protected], internet: www.zvr.de e-mail: [email protected], internet: www.kfz-nds.de 96 Zał. 2 | Związki i zrzeszenia branżowe w Dolnej Saksonii Zał. 2 | Związki i zrzeszenia branżowe w Dolnej Saksonii 97 Branżowy Związek Technik Instalacji Sanitarnych, Grzewczych, Klimatyzacyjnych Cech Techników Dentystycznych z Dolnej Saksonii i Hydraulicznych Dolnej Saksonii Niedersächsische Zahntechniker-Innung Fachverband Sanitär-, Heizungs-, Klima- und Klempnertechnik Niedersachsen Bernstraße 10, 30175 Hannover Birkenstraße 28, 30880 Laatzen tel.: 0049 511 3 48 19 37, fax: 0049 511 33 21 29 tel.: 0049 511 8 79 73 0, fax: 0049 511 8 79 73 90 e-mail: [email protected], internet: www.nzi.de e-mail: [email protected], internet: www.fvshk-nds.de Zrzeszenie Powiatowych Cechów Rzemieślniczych z Dolnej Saksonii Cech Rzemiosł Kominiarzy z Dolnej Saksonii Arbeitsgemeinschaft Niedersächsischer Kreishandwerkerschaften Landesinnungsverband für das Schornsteinfegerhandwerk Niedersachsen Kieler Straße 74, 26382 Wilhelmshaven Konrad-Adenauer-Straße 7, 30853 Langenhagen tel.: 0049 44 21 2 13 47, fax: 0049 44 21 99 21 65 tel.: 0049 511 7 70 36 0 lub 7 70 36 0, fax: 0049 511 7 70 36 99 e-mail: [email protected], internet: www.niedersachsen-handwerk.de e-mail: [email protected], internet: www.schornsteinfeger.de Związek Właścicielek Firm Rzemieślniczych z Dolnej Saksonii Cech Rzemiosł Szewców z Dolnej Saksonii i Bremy Landesverband der Unternehmerfrauen im Handwerk Niedersachsen Landesinnungsverband des Schuhmacherhandwerks Niedersachsen und Bremen Sahrener Weg 54, 27777 Ganderkesee Nenndorfer Straße 50, 30952 Ronnenberg tel.: 0049 42 21 4 23 27, fax: 0049 42 21 4 03 8 tel.: 0049 511 2 62 12 35, fax: 0049 511 2 62 12 35 e-mail: H. [email protected] Cech Firm Czyszczenia Chemicznego Textilreiniger-Innung Hannover OGRODNICTWO, Zrzeszenie Pracodawców Sektora Rolniczego i Leśniczego z Dolnej Saksonii Berliner Allee 17, 30175 Hannover ROLNICTWO tel.: 0049 511 34 41 41, fax: 0049 511 34 41 59 i LEŚNICTWO e-mail: [email protected] Land- und forstwirtschaftliche Arbeitgebervereinigung Niedersachsen e.V. Warmbüchenstraße 3, 30159 Hannover tel.: 0049 511 325063, fax: 0049 511 324627 e-mail: [email protected] / [email protected] Branżowy Związek Techniki Zegarmistrzowskiej i Ozdobnej z Dolnej Saksonii Fachverband für Uhren, Schmuck und Zeitmeßtechnik Niedersachsen Związek Ogrodnictwa Dolnej Saksonii Häuserstraße 6, 37154 Northeim Landesverband Gartenbau Niedersachsen e.V. tel.: 0049 55 51 16 58, fax: 0049 55 51 6 56 69 Johannssenstraße 10, 30159 Hannover e-mail: [email protected], internet: www.uhr-macher.de tel.: 0049 511 363929, fax: 0049 511 328847 e-mail: [email protected], internet: www.lv-gartenbau-nds.de Cech Rzemiosł Wulkanizacyjnych z Dolnej Saksonii Innung des Vulkaniseur-Handwerks Niedersachsen Związek Ogrodnictwa Niemiec Północno-Zachodnich (NGV) Berliner Allee 17, 30175 Hannover Nordwestdeutscher Gartenbauverband (NGV) e.V. tel.: 0049 51134 41 41, fax: 0049 511 34 41 59 Paul-Feller-Straße 25, 28199 Bremen e-mail: [email protected] tel.: 0049 421 536410, fax: 0049 421 552182 e-mail: [email protected], internet: www.gartenbauverbaende.g-net.de/ngv/ Związek Rzemiosł Stolarzy z Dolnej Saksonii/Bremy Verband des Tischlerhandwerks Niedersachsen/Bremen Walderseestraße 7, 30163 Hannover . Związek Ogrodnictwa, Rolnictwa i Budowy Boisk Sportowych Dolnej Saksonii-Bremy Verband Garten- Landschafts- und Sportplatzbau Niedersachen-Bremen e.V. tel.: 0049 511 62 70 75 0, fax: 0049 511 62 70 75 13 Paul-Feller-Straße 25, 28199 Bremen e-mail: [email protected], internet: www.vdt-nord.de tel.: 0049 421 530735, fax: 0049 421 530854 e-mail: [email protected], internet: www.galabau-nordwest.de 98 Zał. 2 | Związki i zrzeszenia branżowe w Dolnej Saksonii Zał. 2 | Związki i zrzeszenia branżowe w Dolnej Saksonii 99 HANDEL Związek Przedsiębiorców Handlu Detalicznego z Dolnej Saksonii Unternehmerverband Einzelhandel Niedersachsen e.V. Związek Spółdzielczości Niemiec Północnych Genossenschaftsverband Norddeutschland e.V. Hinüberstraße 16, 30175 Hannover Hannoversche Straße 149, 30627 Hannover tel.: 0049 511 33708 26, fax: 0049 511 33708 31 tel.: 0049 511 9574 0, fax: 0049 511 9574 348 e-mail: [email protected], internet: www.einzelhandel-niedersachsen.de e-mail: [email protected], internet: www.geno-verband.de Północnoniemiecki Związek Spółdzielczego Handlu Hurtowego i Zagranicznego Związek Gospodarczy Pośrednictwa Handlowego i Dystrybucji Dolnej Saksonii/Bremy (CDH) Landesverband Norddeutschland des genossenschaftlichen Groß- und Außenhandels e.V. Wirtschaftsverband für Handelsvermittlung und Vertrieb Niedersachsen/Bremen CDH e.V. New-York-Ring 6, 22297 Hamburg Hinüberstraße 4 A, 30175 Hannover tel.: 0049 40 6377 2393, fax: 0049 40 6377 2263 tel.: 0049 511 342611, fax: 0049 511 332554 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected], internet: www.niedersachsen-bremen.cdh.de Związek Małych i Średnich Przedsiębiorstw w Handlu Detalicznym Dolnej Saksonii Dolnosaksoński Związek Hoteli i Restauracji (DEHOGA), Oddział Dolna Saksonia Landesverband der Mittel- und Großbetriebe des Einzelhandels im Land Niedersachsen e.V. Niedersächsischer Hotel- und Gaststättenverband DEHOGA e.V. Landesverband Niedersachsen e.V. Hinüberstraße 16, 30175 Hannover Yorckstraße 3, 30161 Hannover tel.: 0049 511 3361176 0, fax: 0049 511 3361176-6 tel.: 0049 511 33706 0, fax: 0049 511 33706 29 e-mail: [email protected] e-mail: [email protected], internet: www.dehoga-info.de Związek Handlu Hurtowego, Zagranicznego i Usług z Dolnej Saksonii Niemiecki Związek Branży Motoryzacyjnej Verband für Groß-, Außenhandel und Dienstleistungen Niedersachsen e.V. Cechów Rzemiosła Techników Pojazdowych z Dolnej Saksonii Berliner Allee 7, 30175 Hannover Deutsches Kraftfahrzeuggewerbe tel.: 0049 511 270717 0, fax: 0049 511 270717 17 Landesinnungsverband Niedersachsen des Kfz-Techniker-Handwerks e-mail: [email protected], internet: www.gvn-nds.de Ehlbeek 15, 30938 Großburgwedel tel.: 0049 51 39 95 78 0, fax: 0049 51 39 95 78 20 e-mail: [email protected], www.kfz-nds.de POZOSTAŁE Oświatowy Ośrodek Użyteczności Publicznej Gospodarki Dolnej Saksonii DZIAŁY Bildungswerk der Niedersächsischen Wirtschaft gemeinnützige GmbH GOSPODARKI Höfestraße 19, 30163 Hannover Związek Rzemiosła Branży Motoryzacyjnej Dolnej Saksonii-Bremy Landesverband des Kraftfahrzeuggewerbes Niedersachsen-Bremen e.V. tel.: 0049 511 96167 0, fax: 0049 511 96167 70 Vinnhorster Weg 51, 30 419 Hannover e-mail: [email protected], internet: www.bnw.de tel.: 0049 511 278 96 0 e-mail: [email protected] Związek Browarnictwa Dolnej Saksonii/Saksonii-Anhalt Brauereiverband von Niedersachsen/Sachsen-Anhalt e.V. Kapstadtring 10, 22297 Hamburg Związek Firm Chemicznego Czyszczeczenia Tekstyliów Landesverband Textilreinigung Niedersachsen-Bremen e.V. tel.: 0049 511 363 28 00 lub 0049 40 54 72690, fax: 0049 40 54 05800 Rumannstraße 10, 30161 Hannover e-mail: [email protected] tel.: 0049 511 33605-39, fax: 0049 511 33605-40 e-mail: [email protected], internet: www.textil-nord-west.de Branżowy Związek Niemieckich Florystów, Oddział Dolna Saksonia Fachverband Deutscher Floristen Landesverband Niedersachsen e.V. Sextrostraße 2, 30169 Hannover Związek Przedsiębiorstw Zajmujących się Recyklingiem i Utylizacją Śmieci w Dolnej Saksonii Verband der Recycling- und Entsorgungsunternehmen in Niedersachsen e.V. tel.: 0049511 801512, fax: 0049 511 887915 Eichstraße 19, 30161 Hannover e-mail: [email protected], internet: www.FDF-Niedersachsen.de tel.: 0049 511 348 3411, fax: 0049 511 348 3414 e-mail: [email protected] 100 Zał. 2 | Związki i zrzeszenia branżowe w Dolnej Saksonii Zał. 2 | Związki i zrzeszenia branżowe w Dolnej Saksonii 101 Związek Dolnosaksońskich Instytucji Kredytowych Związek Niemieckich Inżynierów - Oddział Hanower Gesamtverband Niedersächsischer Kreditinstitute e.V. Verein Deutscher Ingenieure - Hannoverscher Bezirksverein Aegidientorplatz 1, 30 159 Hannover Am TÜV 1, 30519 Hannover tel.: 0049 511 34 44 32 tel.: 0049 511 98621 20, fax: 0049 511 986 21 21 e-mail: [email protected], internet: www.vdi.de Związek Niemieckich Laboratoriów Badawczych Verband Deutscher Untersuchungslaboratorien e.V. (VDU) Centralny Związek Przemysłu Elektrotechnicznego i Elektronicznego Schiffgraben 36, 30175 Hannover Oddział Dolna Saksonia i Brema (ZVEI) tel.: 0049 511 8505 347, fax: 0049 511 8505 348 Zentralverband Elektrotechnik und Elektronikindustrie e.V. e-mail: [email protected], internet: www.vdu-online.de Landesstelle Niedersachsen und Bremen (ZVEI) Schiffgraben 36, 30175 Hannover Związek Północnych i Zachodnioniemieckich Wydawnictw Prasowych tel.: 0049 511 8505 254, fax: 0049 511 8505 345 Verband Nordwestdeutscher Zeitungsverlage e.V. e-mail: [email protected], internet: www.zvei.org Schiffgraben 17, 30159 Hannover tel.: 0049 511 3060 70, fax: 0049 511 3060 72 e-mail: [email protected], internet: www.vnzv.de Związek Przedsiębiorstw Świadczących Usługi Przewozowe i Spedycyjne (GVN) Gesamtverband Verkehrsgewerbe Niedersachsen e.V. (GVN) Lister Kirchweg 5, 30177 Hannover OKRĘGOWE Zwiazek Pracodawców Regionu Brunszwik ZRZESZENIA Arbeitgeberverband Region Braunschweig e.V. PRACODAWCÓW Wilhelmitorwall 32, 38118 Braunschweig tel.: 0049 531 24210 0, fax: 0049 531 24210 99 e-mail: [email protected], internet: www.agv-bs.de tel.: 0049 511 9626 200, fax: 0049 511 9626 209 e-mail: [email protected], internet: www.gvn.de Zrzeszenie Gospodarcze Hrabstwa Bentheim Wirtschaftsvereinigung der Grafschaft Bentheim e.V. Instytut Gospodarczy Dolnej Saksonii Josef-von-Eichendorff-Straße 10, 48527 Nordhorn Institut der Niedersächsischen Wirtschaft e.V. tel.: 0049 5921 7801 0, fax: 0049 5921 7801 30 Schiffgraben 36, 30175 Hannover e-mail: [email protected], internet: www.wirtschaft-grafschaft.de tel.: 0049 511 8505 252 lub 241, fax: 0049 511 8505 345 e-mail: [email protected], internet: www.inw-online.de Związek Przedsiębiorstw Trójkąta Łaby-Wezery w Cuxhaven Unternehmensverband Cuxhaven Elbe-Weser-Dreieck e.V. Niemiecki Związek Agentów Ubezpieczeniowych Hamburg-Amerika-Straße 5, 27472 Cuxhaven Bundesverband Deutscher Versicherungskaufleute tel.: 0049 4721 38054, fax: 0049 4721 52629 Sedanstraße 61, 30161 Hannover e-mail: [email protected], internet: www.uvc-online.de tel.: 0049 511 33 61 79 0 e-mail: [email protected], internet: www.bvk-hannover.de Związek Pracodawców z Wschodniej Fryzji i Papenburga Arbeitgeberverband für Ostfriesland und Papenburg e.V. Stowarzyszenie Inżynierów Zajmujących Się Infrastrukturą Drogową z Dolnej Saksonii Große Straße 8-12, 26721 Emden Vereinigung der Straßenbau- und Verkehrsingenieure in Niedersachsen e.V. tel.: 0049 4921 3971 0, fax: 0049 4921 24509 Windmühlenstraße 3, 30159 Hannover e-mail: [email protected], internet: www.agv-ostfriesland.de tel.: 0049 511 32 53 60, fax: 0049 511 32 56 53 e-mail: [email protected] Związek Pracodawców z Regionu Harz internet: www.vsvi-niedersachsen.privat.t-online.de Allgemeiner Arbeitgeberverband Harz e.V. Grauhöfer Straße 26, 38640 Goslar tel.: 0049 5321 3826 0, fax: 0049 5321 3826 26 e-mail: [email protected], internet: www.agv-harz.de 102 Zał. 2 | Związki i zrzeszenia branżowe w Dolnej Saksonii Zał. 2 | Związki i zrzeszenia branżowe w Dolnej Saksonii 103 Związek Pracodawców Środkowych Niemiec Związek Pracodawców Trójkąta Łaba-Wezera w Stade Arbeitgeberverband Mitte e.V. Arbeitgeberverband Stade Elbe-Weser-Dreieck e.V. Hildebrandstraße 10, 37081 Göttingen Poststraße 1, 21682 Stade tel.: 0049 551 50379 0, fax: 0049 551 50379 20 tel.: 0049 4141 4101 0, fax: 0049 4141 4101 20 e-mail: [email protected], internet: www.agv-mitte.de e-mail: [email protected], internet: www.agv-stade.de Związek Pracodawców Przedsiębiorstw w Regionie Środkowej Wezery (AdU) Związek Przedsiębiorstw z Rotenburga-Verden Arbeitgeberverband der Unternehmen im mittleren Wesergebiet (AdU) e.V. Unternehmensverband Rotenburg-Verden e.V. Erichstraße 4, 31785 Hameln Max-Planck-Straße 36 - 46, 27283 Verden tel.: 0049 5151 21088 89, fax: 0049 5151 958266 tel.: 0049 4231 678-132, fax: 0049 4231 678-235 e-mail: [email protected], internet: www.adu.de e-mail: [email protected] Zrzeszenie Pracodawców z Okręgu Hanower Ogólny Związek Gospodarczy Przemysłu, Rzemiosła i Handlu w Wilhelmshaven-Fryzji Allgemeine Arbeitgebervereinigung Hannover und Umgebung e.V. Allgemeiner Wirtschaftsverband für Industrie, Handwerk, Handel und Gewerbe Schiffgraben 36, 30175 Hannover Wilhelmshaven-Friesland e.V. tel.: 0049 511 8505 0, fax: 0049 511 8505 201 Virchowstraße 21, 26382 Wilhelmshaven e-mail: [email protected], internet: www.niedersachsenmetall.de tel.: 0049 4421 13939 10, fax: 0049 4421 13939 19 e-mail: [email protected], internet: www.awv-whv.de Związek Pracodawców z Okręgu Hildesheim Arbeitgeberverband im Bezirk Hildesheim e.V. Lavesstraße 12, 31137 Hildesheim Związek Pracodawców Komunalnych z Dolnej Saksonii Kommunaler Arbeitgeberverband Niedersachsen e.V. tel.: 0049 5121 7632 0, fax: 0049 5121 7632 18 Ernst-August-Platz 10, 30159 Hannover e-mail: [email protected], internet: www.agvhildesheim.de tel.: 0049 511 358 19 0, fax: 0049 511 3581921 e-mail: [email protected], internet: www.kav-nds.de Związek Pracodawców z Lüneburga i Północno-Wschodniej Dolnej Saksonii Arbeitgeberverband Lüneburg-Nordostniedersachsen e.V. Stadtkoppel 12, 21337 Lüneburg tel.: 0049 4131 87212 0, fax: 0049 4131 43910 e-mail: [email protected], internet: www.av-lueneburg.de Związek Pracodawców z Oldenburga Arbeitgeberverband Oldenburg e.V. Bahnhofstraße 14, 26122 Oldenburg tel.: 0049 441 21027 0, fax: 0049 441 21027 99 e-mail: [email protected], internet: www.agv-oldenburg.de Przemysłowy Związek Pracodawców Regionu Osnabrück-Emsland Industrieller Arbeitgeberverband Osnabrück-Emsland e.V. Bohmter Straße 11, 49074 Osnabrück tel.: 0049 541 77068 0, fax: 0049 541 77068 27 e-mail: [email protected] 104 Zał. 2 | Związki i zrzeszenia branżowe w Dolnej Saksonii Zał. 2 | Związki i zrzeszenia branżowe w Dolnej Saksonii 105 Zał. 3 | Centra Technologiczne w Dolnej Saksonii Centrum Kompetencji w Rzemiośle Fürstenbau Handwerks Competence Center Fürstenau Centrum przeznaczone dla firm usługowych w rzemiośle wspierające gospodarkę w regionie. Park Technologiczny w Brunszwiku Osnabrück-Emsland. Technologiepark Braunschweig Große Straße 27, 49484 Fürstenau Rebenring 33, D-38106 Braunschweig tel.: 0049 5901 96 10 0, fax: 0049 5901 96 10 10 tel.: 0049 531 3804 3841, fax: 0049 531 3804 3941 kontakt: Werner Berning kontakt: Florence Hahn e-mail: [email protected], internet: www.hccf.de e-mail: [email protected], internet: www.technopark-bs.de Centrum Innowacji Georgsmarienhütte Centrum Technologiczne Buxtehude GmbH Innovation-Center-Georgsmarienhütte Technologie-Zentrum Buxtehude GmbH Centrum wspiera miejscowych przedsiębiorców. Alter Postweg 41, 21614 Buxtehude Oeseder Straße 85 , 49124 Georgsmarienhütte tel.: 0049 41 61 745 100, fax: 0049 41 61 745 111 tel.: 0049 5401 850 109, fax: 0049 5401 850 443 kontakt: Karl-Hermann Gerloff, Christel Hoppe kontakt: Elisabeth Kröger e-mail: [email protected], internet: www.tzb-buxtehude.de e-mail [email protected], internet: www.georgsmarienhuette.de Centrum Technologii Clausthal Centrum Technologii i Osób Zakładających Firmy Technologiezentrum Clausthal GmbH Göttinger Technologie- und Gründerzentrum Centrum wspiera osoby zakładające przedsiębiorstwa, głównie w kluczowych dziedzinach Centrum wspiera młode przedsiębiorstwa z branży nowych technologii. takich jak energetyka i ochrona środowiska. Hannah-Vogt-Straße 1, 37 085 Göttingen Burgstätter Straße 6, 38678 Clausthal-Zellerfeld tel.: 0049 551 77782, fax: 0049 551 7706054 tel.: 0049 5323 9376 0, fax: 0049 5323 9376 15 kontakt: Kristin Lorenz kontakt: Manfred Göring e-mail: [email protected], internet: www.goetec.de e-mail: [email protected], internet: www.stadtwerke.clausthal.harz.de/tecla/ Centrum Technologii i Osób Zakładających Własne Firmy Hameln-Pyrmont Centrum Technologii Delmenhorst Technologie- und Gründerzentrum Hameln-Pyrmont Technologiezentrum Delmenhorst Centrum wspiera przedsiębiorców zorientowanych na technologie z branży przemysłowej, Centrum wspiera osoby zakładające własne firmy w dziedzinie technicznej innowacyjności. usług i rzemiosła. Am Wollelager 8, 27749 Delmenhorst Hefehof 21, 31785 Hameln tel.: 0049 4221 916785, fax: 0049 4221 121981 tel.: 0049 5151 80 92 99, fax: 0049 5151 80 92 66 kontakt: Martin Assmann e-mail: [email protected], internet: www.hameln.de/wirtschaft/tgz/ e-mail [email protected], internet: www.tz-delmenhorst.de Centrum Technologii Hanower 106 Centrum Kobiet Zakładających Własne Firmy w Emden Technologie Centrum Hannover GmbH Emder Gründerinnen Zentrum Centrum doradcze dla małych i średnich przedsiębiorstw, które chcą wprowadzić Centrum wspiera młodych przedsiębiorców oferujących innowacyjne usługi. innowacyjne zmiany w swoich firmach. Zum Nordkai 16, 26725 Emden Vahrenwalder Straße 7, 30165 Hannover tel.: 0049 4921 87370 tel.: 0049 511 93 57 0, fax: 0049 511 93 57 100 kontakt: Bettina Parré kontakt: Gerhard P. Bruhn e-mail: [email protected], internet: www.egz.emden.de e-mail: [email protected], internet: www.tch.de Zał. 3 | Centra Technologiczne w Dolnej Saksonii Zał. 3 | Centra Technologiczne w Dolnej Saksonii 107 Centrum dla Osób Zakładających Własne Firmy w Hanowerze Centrum Technologii Nordwest ExistenzGründungsZentrum Hannover GmbH Technologie Centrum Nordwest Centrum zajmuje się stworzeniem korzystnych warunków dla Centrum skupia firmy różnych branży. przedsiębiorców zakładających własne firmy. Olympiastraße 1, 26 419 Schortens Davenstedter Straße 60, 30453 Hannover tel.: 0049 44 21 97 84 0, fax: 0049 44 21 97 84 31 tel.: 0049 511 214 299 60, fax: 0049 511 214 299 70 kontakt: Holger Ansmann, Jutta Stohwasser kontakt: Bettina Mennecke, Claudia Küppers e-mail: [email protected], internet: www.tcn-nordwest.de e-mail: [email protected], internet: www.egz-hannover.de Centrum Technologii i Osób Zakładających Własne Firmy Oldenburg Centrum Technologii Helmstedt Technologie- und Gründerzentrum Oldenburg Technologiezentrum Helmstedt Centrum wspiera zakładanie i prowadzenie działalności gospodarczej. Juliusplatz 1, 38350 Helmstedt Marie-Curie-Straße 1, 26129 Oldenburg tel.: 0049 5351 17169, fax: 0049 5351 17168 tel.: 0049 441 36116 0, fax: 0049 441 36116 109 kontakt: Rainer Metschke osoby do kontaktu: pani Veacock, pani Torkzahdeh e-mail: [email protected], internet: www.deutsche-technische-akademie.de e-mail: [email protected], internet: www.tgo-online.de internet: www.stadt-helmstedt.de/Wirtschaft/Tech_Zentrum/technologiezentrum.htm Centrum Ochrony Środowiska i Technologii Osnabrück Centrum Technologii Hildesheim Centrum für Umwelt und Technologie Osnabrück Technologiezentrum Hildesheim GmbH Centrum wspiera osoby zakładające własne firmy oraz młodych przedsiębiorców. Centrum zajmuje się doradztwem gospodarczym dla osób zakładających własne firmy. Westerbreite 7, 49084 Osnabrück Richthofenstr. 29, 31137 Hildesheim tel.: 0049 541 9778 0, fax: 0049 541 9778 106 tel.: 0049 5121 708 0, fax: 0049 5121 708 244 kontakt: Fridhelm Gronek, Silke Forthmann, kontakt: Dirk Descher e-mail: [email protected], internet: www.cut-os.de e-mail: [email protected], internet: www.tz-hildesheim.de NETZ - Centrum Innowacyjnych Technologii Osterholz Park Technologiczny Meppen NETZ - Zentrum für innovative Technologie Osterholz GmbH Technologiepark Meppen GmbH Centrum wspomaga młodych i innowacyjnych przedsiębiorców. Park wspiera innowacyjność i rozwój, głównie w technologiach informatycznych. Gewerbe Park A27 Am Lohberg 10, 49716 Meppen Sachsenring 11, 27711 Osterholz-Scharmbeck tel.: 0049 5931 15 32 26, fax: 0049 5931 44 32 1 tel.: 0049 4795 957 0, fax: 0049 4795 957 4444 kontakt: Bernhard Ostermann kontakt: Jörg Lennardt e-mail: [email protected], internet: www.meppen.de e-mail: [email protected], internet: www.netz-ohz.de internet: www.vtn.de/deutsch/centren/meppen.htm Centrum Technologii i Zakładających Własne Firmy Salzgitter Centrum Technologii Hrabstwa Nordhorn Technologie- und Gründerzentrum Salzgitter Grafschafter TechnologieZentrum, Nordhorn Centrum dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą TGZ Salzgitter-Bad. Centrum wspomaga rozwój i transfer technologii. Windmühlenbergstr. 20, 38259 Salzgitter Enschedestraße 14, 48529 Nordhorn tel.: 0049 53 41 900 99 0, fax: 0049 53 41 900 99 11 tel.: 0049 59 21 87 90, fax: 0049 59 21 87 91 50 e-mail: [email protected], internet: www.tgz-salzgitter.de kontakt: Heike Dorenz e-mail: [email protected], internet: www.technologie.grafschaft.de 108 Z a ł . 3 | C e n t r a Te c h n o l o g i c z n e w D o l n e j S a k s o n i i Zał. 3 | Centra Technologiczne w Dolnej Saksonii 109 Centrum Rzemiosła Wilhelmshaven Zał. 4 | Banki komercyjne w Dolnej Saksonii (Hanower) Gewerbezentrum Wilhelmshaven Centrum wspiera nowo powstałe przedsiębiorstwa. Virchowstraße 21, 26382 Wilhelmshaven Commerzbank SEB Bank tel.: 049 44 21 91 06 23, fax: 0049 44 21 91 06 27 Theaterstaße. 11/12, 30159 Hannover Rathenaustraße 3, 30159 Hannover kontakt: Gernot Beutner tel.: 0049 511 30370, fax: 0049 511 3037246 tel.: 0049 511 36630, fax: 0049 511 3663143 e-mail [email protected] www.commerzbank.de www.seb.de internet: www.wilhelmshaven.de/wirtschaft/ Deutsche Bank Sparda-Bank Kampus Innowacyjności Wolfsburg Georgsplatz 20, 30159 Hannover Ernst-August-Platz 8, 30159 Hannover Innovationscampus der Wolfsburg AG tel.: 0049 511 3650, fax: 0049 511 3652385 tel.: 0049 511 30180, fax: 0049 511 3018100 Centrum jest punktem informacyjnym dla przedsiębiorców zakładających www.deutsche-bank.de www.sparda-bank.de www.sparda.de i prowadzących działalność gospodarczą. Major-Hirst-Straße 11, 38442 Wolfsburg Deutsche Hypo Bank AG Sparkasse Hannover tel.: 0049 5361.897 1200, fax: 0049 5361.897 1060 Georgsplatz 8, 30159 Hannover e-mail: [email protected] tel.: 0049 511 30450, fax: 0049 511 3045459 Aegidientorplatz 1, 30159 Hannover internet: www.wolfsburg-ag.com/02_innovationscampus/ www.deutschehypo.de, tel.: 0049 511 30000, fax: 0049 511 30009000 www.sparkasse-hannover.de Park Przemysłowy Walsrode Industriepark Walsrode Dresdner Bank Rathenaustraße 4, 30159 Hannover Postfach 1515, 29665 Walsrode tel.: 0049 511 36620, fax: 0049 511 36622633 tel.: 0049 51 61 44 26 53, fax: 0049 51 61 44 14 34 60 www.dresdnerbank.de kontakt: Alf Wilkens e-mail: [email protected], internet: www.industriepark-walsrode.de GE Money Bank Vahrenwalder Straße 315A, 30179 Hannover tel.: 0049 511 64650, fax: 0049 511 6465233 www.ge-moneybank.de Hannoversche Volksbank Kurt Schumacher Straße 19, 30159 Hannover tel.: 0049 511 12210, fax: 0049 511 1221446 www.hannoversche-volksbank.de www.hanvb.de HVB Hypo Vereinsbank Rathenaustraße 5-6, 30159 Hannover tel.: 0049 511 3664 www.hypovereinsbank.de www.hvb.de NORD/LB Norddeutsche Landesbank Girozentrale Friedrichswall 10, 30159 Hannover tel.: 0049 511 3610, fax: 0049 511 3612502 www.nordlb.de 110 Zał. 3 | Centra Technologiczne w Dolnej Saksonii Zał. 4 | Banki komercyjne w Dolnej Saksonii (Hanower) 111 Zał. 5 | Przydatne adresy Zał. 6 | 100 największych przedsiębiorstw w Dolnej Saksonii (wg przychodu) 1. Urzędy federalne 2. Zrzeszenia pośredników nieruchomości Bundesamt für Finanzen Immobilienverband Deutschland IVD Bund e.V. Pozycja Firma Siedziba Przychód Zatrudnienie Branża 2003 (mln EUR) 1 87.153,0 334.873 Przemysł samochodowy Außenstelle Saarlouis, Dachverband Volkswagen AG Wolfsburg 45.425,0 107.195 Przemysł samochodowy Ahornweg 1-3, 66740 Saarlouis Littenstraße 10, 10179 Berlin VW Nutzfahrzeuge Hanower 4.683,8 20.559 Przemysł samochodowy tel.: 0049 6831 4560, fax: 0049 6831 456120 tel.: 0049 30 2757260, fax: 0049 30 27572649 VW Leasing GmbH Brunszwik 4.266,9 32 Usługi finansowe e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] VW Transport GmbH & Co. OHG Wolfsburg 1.659,4 1.616 Przemysł samochodowy TUI AG Hanower 19.215,4 64.257 Turystyka Hapag-Lloyd Flug-GmbH Hanower 1.160,4 2.461 Branża lotnicza 1-2-FLY GmbH Hanower 441,3 182 Turystyka Continental AG Hanower 11.534,4 67.600 Poddostawca przemysłu samochodowego Continental AG Hanower 2.035,6 7.800 Poddostawca przemysłu samochodowego ContiTech Holding GmbH Hanower 1.812,0 15.392 Poddostawca przemysłu samochodowego Benecke-Kaliko AG Hanower 276,4 1.522 Przemysł chemiczny Salzgitter AG Salzgitter 4.841,6 18.154 Produkcja żelaza i stali Salzgitter Flachstahl GmbH Salzgitter 1.519,0 4.786 Produkcja stali Peiner Träger GmbH Peine 407,5 1.306 Przemysł metalowy DEUMU Deutsche Erzund Metall-Union GmbH Peine 353,5 256 Recycling metali 2 Deutsches Patent- und Markenamt RDM Hauptsitz München Littenstraße 10, 10179 Berlin Zweibrückenstraße 12, 80331 München tel.: 0049 30 2757260, fax: 0049 30 27572649 tel.: 0049 89 21950, fax: 0049 89 21952221 e-mail: [email protected] 3 e-mail: [email protected] VDM Volkswagen AG Wolfsburg Riedemannweg 57, 13627 Berlin tel.: 0049 30 38302528 , fax: 0049 30 38302529 e-mail: [email protected] 4 5 MDL METRO DistributionsLogistik GmbH & Co KG Sarstedt 3.938,5 3.441 Hurtownie i logistyka C+C Schaper GmbH Hanower 632,0 1.614 Hurtownie (artykuły spożywcze) EWE AG Oldenburg 3.101,2 3.488 Przemysł energetyczny EWE AG Oldenburg 2.886,8 2.246 Przemysł energetyczny & Co. KG Soltau 2.717,9 291 (artykuły budowlane) Avacon AG Helmstedt 2.670,5 3.341 Przemysł energetyczny Avacon AG Helmstedt 2.513,2 2.663 Przemysł energetyczny 9 NORDMILCH eG Zeven 2.225,5 4.211 Przemysł spożywczy 10 Wilhelm Karmann GmbH Osnabrück 2.192,7 6.737 6 7 hagebau Handelsgesellschaft für Baustoffe mbH 8 Handel detaliczny i hurtowy Poddostawca przemysłu samochodowego 112 Zał. 5 | Przydatne adresy 11 E.ON Kraftwerke GmbH Hanower 2.064,0 5.408 Wytwarzanie energii 12 KM Europa Metal AG Osnabrück 1.941,1 7.525 Przemysł metali nieżelaznych KM Europa Metal AG Osnabrück 814,9 3.568 Przemysł metali nieżelaznych Zał. 6 | 100 największych przedsiębiorstw w Dolnej Saksonii 113 Pozycja Firma Siedziba Przychód Zatrudnienie Branża 2003 Pozycja Firma Siedziba (mln EUR) 13 (mln EUR) ZF Lemförder Fahrwerk- Poddostawca przemysłu technik GmbH & Co. KG Lemförde 14 1. 926,4 Przychód Zatrudnienie Branża 2003 9.615 36 samochodowego Dow Deutschland GmbH Toto-Lotto Niedersachsen GmbH Hanower 946,7 203 Organizator gier liczbowych 37 NEOMAN Bus GmbH Salzgitter 887,5 1. 963 Przemysł samochodowy Dörpen/Ems 870,5 1.842 & Co. OHG Stade 1.887,0 2.650 Przemysł chemiczny 38 Nordland Papier GmbH 15 DAUN & Cie. AG Rastede 1.786,0 22.359 Poddostawca przemysłu 39 WABCO Gruppe 16 Solvay Deutschland Hanower 1.664,3 5.127 17 Unternehmensgruppe samochodowego i tekstylnego Przemysł chemiczny Hannover Hanower 784,7 2.713 40 Ihr Platz-Gruppe Osnabrück 750,4 3.749 samochodowego Handel detaliczny 41 CARGILL GmbH Salzgitter-Beddingen 721,8 304 Przemysł spożywczy Osnabrück 701,7 2.471 Przemysł papierniczy Hellmann Osnabrück 1.645,0 4.778 Transport 42 Felix Schoeller Holding 18 RHG Nord AG Hanower 1.608,3 2.520 Handel artykułami spożywczymi 43 Nexans Deutschland 19 Alcan Deutschland GmbH Getynga 1.575,9 2.565 Przemysł metali nieżelaznych Industries GmbH & Co. KG Hanower 696,1 2.992 Produkcja kabli 20 E.ON Kernkraft GmbH Hanower 1.420,6 2.491 Przemysł energetyczny 44 FinanzIT GmbH 693,6 2.441 Branża informatyczna 21 Elastogran Gruppe Lemförde 1.362,4 1.784 Przemysł chemiczny 45 Robert Bosch 22 Stadtwerke Hannover AG Hanower 1.310,5 2.981 23 Konica Minolta Business Solutions Europe GmbH Langenhagen 1.256,1 4.918 Konica Minolta Business Solutions Europe GmbH Przemysł energetyczny Elektronik GmbH Salzgitter 657,8 1. 866 Elektrotechnika Produkcja i dystrybucja 46 AWD Holding AG Hanower 562,7 1.593 Usługi finansowe urządzeń dla branży 47 riha - Gruppe Rinteln 551,6 1.861 fotograficznej i filmowej 48 Laurens Spethmann Produkcja i dystrybucja Langenhagen 794,8 234 Hanower urządzeń dla branży 49 24 Nordzucker AG 25 Faurecia Autositze GmbH & Co. KG Stadthagen 26 Enercon GmbH 27 Georgsmarienhütte Holding Gruppe Brunszwik Aurich 1.254,0 3.758 Przemysł spożywczy 1.225,9 4.906 Poddostawca przemysłu samochodowego 1.219,6 423 Elektrownie wiatrowe Georgsmarienhütte 1.179,1 Georgsmarienhütte GmbH Georgsmarienhütte 304,3 Holding AG Seevetal 550,0 1.600 Krone Gruppe Spelle 541,0 1.500 50 51 Bahlsen Gruppe Hanower 534,2 3.730 Bahlsen GmbH & Co. KG Hanower 381,5 2.552 EDEKA Handelsgesell. Wiefelstede 481,3 528 (artykuły spożywcze) Visselhövede 467,6 450 Handel hurtowy (oleje mineralne) Hanower 451,0 2.666 Handel detaliczny Alfeld (Leine) 445,0 1.595 Przemysł papierniczy 53 Karstadt Warenhaus AG 54 Sappi Deutschland Holzminden 1.155,0 5.542 Artykuły perfumeryjne Visbek/Rechterfeld 1.140,0 3.860 Przemysł spożywczy Lohmann & Co. AG Visbek/Rechterfeld 626,4 1.722 Przemysł spożywczy 30 J. Bünting Beteiligungs AG Leer 1.100,0 6.100 Handel detaliczny i hurtowy 31 Dirk Rossmann GmbH 1.082,2 8.128 Holding GmbH 55 Verlagsgesellschaft Madsack GmbH & Co. KG Hanower 443,5 3.024 Branża wydawnicza 56 Sartorius AG Getynga 442,3 3.714 Dostawcy branży Handel detaliczny i hurtowy 57 NT plus AG Osnabrück 438,5 332 (artykuły drogeryjne) 58 Otto Bock Firmengruppe Duderstadt 436,6 3.840 (artykuły spożywcze) Burgwedel Goslar 1.044,9 32 Trinks GmbH 33 Blaupunkt GmbH Hildesheim 1.023,1 2.650 Elektrotechnika 34 Siemens AG Laatzen 954,1 1.887 Elektrotechnika 35 expert AG Langenhagen 953,4 402 Handel detaliczny i hurtowy Zał. 6 | 100 największych przedsiębiorstw w Dolnej Saksonii 1.650 Przemysł spożywczy Handel hurtowy Wilhelm Hoyer Gruppe Produkcja żelaza i stali PHW Gruppe Przemysł spożywczy Nordwest mbH Produkcja żelaza i stali Symrise Gruppe Produkcja maszyn rolniczych 52 7.777 29 (artykuły spożywcze) i pojazdów użytkowych 1.033 28 Przemysł spożywczy Handel hurtowy fotograficznej i filmowej 114 Przemysł papierniczy Poddostawca przemysłu biotechnologicznej Handel hurtowy (napoje) Handel hurtowy Przemysł ortopedyczny i tworzyw sztucznych 59 MTU Maintenance Hannover GmbH Langenhagen 434,6 1.328 60 Lenze Gruppe Aerzen 432,1 2.933 Silniki samolotowe Technologie napędu (urządzenie elektryczne 61 KWS Saat AG Einbeck 424,3 2.336 Nasiona, biochemia i elektroniczne) 62 Berentzen Gruppe AG Haselünne 423,7 768 Przemysł spożywczy Zał. 6 | 100 największych przedsiębiorstw w Dolnej Saksonii 115 Pozycja Firma Siedziba Przychód Zatrudnienie Branża 2003 Pozycja Firma Siedziba 87 Osnabrück (mln EUR) (mln EUR) 63 CEWE Color Holding AG Oldenburg 416,2 3.906 Laboratoria fotograficzne 64 ALSTO M LHB GmbH 412,0 2.448 Przemysł pojazdów szynowych 65 European Vinyls Corporation GmbH 66 Salzgitter 410,9 444 Przemysł chemiczny Wernsing 89 Unternehmensgruppe Addrup-Essen 410,0 2.000 Przemysł spożywczy 67 Gausepohl Fleisch GmbH Dissen a.T.W 402,0 814 Przemysł spożywczy 68 CBR Holding Celle 401,0 700 Handel detaliczny i hurtowy 69 Piepenbrock 90 91 92 Unternehmensgruppe Osnabrück 390,9 21.563 Usługi, technologie pakowania Wessels +Müller Gruppe Osnabrück 369,2 1. 964 Handel hurtowy 71 Crown Verpackungen (części samochodowe) 93 1.749 Obróbka metali 357,1 1.910 Przemysł chemiczno- 73 Wolff Walsrode AG Walsrode 352,4 1.661 Przemysł chemiczny 97 74 D & S Fleisch GmbH Essen/Oldenburg 347,7 698 Przemysł spożywczy 98 75 esco Gruppe Hanower 334,9 1.366 Produkcja i dystrybucja 78 332,7 1.483 Osterode am Harz 329,8 798 Kamax Gruppe Osterode am Harz 314,6 2.415 Holzminden 314,4 2.002 Elektrotechnika Osnabrück 310,0 1.000 Przemysł budowlany 81 is:energy Information Hanower 305,9 1.670 Usługi dla przemysłu Wildeshausen 300,0 1.450 Services für die Energiewirtschaft GmbH 116 Hanower 283,3 623 Maszyny budowlane Komatsu Deutschland Gebr. Stolle GmbH & Co. KG Visbek 280,1 496 Przemysł spożywczy HOMANN Feinkost Dissen a. T.W 279,2 1.349 Przemysł spożywczy Osnabrück 278,0 119 (oleje mineralne) 275,0 500 Przemysł spożywczy 272,2 1.197 Unternehmensgruppe Handel hurtowy Nortrup DEVIL Computer Przemysł spożywczy Dystrybucja produktów Vertriebs GmbH Brunszwik 266,1 157 branży informatycznej Premium Fleisch AG Zeven-Aspe 264,2 330 Przemysł spożywczy Lüneburg 260,9 761 Przemysł spożywczy DE-VAU-GE Paracelsus-KlinikenDeutschland GmbH Osnabrück 260,2 4.878 Służba zdrowia (kliniki) Deutsche Messe AG Hanower 253,9 814 Targi i wystawy Źródło: „100 największych przedsiębiorstw w Dolnej Saksonii”, NORD/LB, luty 2005 Stiebel Eltron Köster AG 82 Firmengruppe R. Stöver 83 Braunschweiger 86 Przemysł spożywczy Poddostawca przemysłu GmbH & Co. KG 85 335 Druk offsetowy 80 84 99 Wyroby z drewna samochodowego 79 284,1 Gesundkostwerk GmbH 100 Graphics GmbH Uelzen GmbH & Co. KG 96 metalurigczny Meppen samochodowego Uelzena eG H. Kemper 364,9 Kodak Polychrome 1.927 Frischli Milchwerke GmbH Rehburg-Loccum Goslar GLUNZ AG Poddostawcy przemysłu 285,2 95 H. C. Starck GmbH 77 Przemysł artykułów Einbeck 94 Deutschland Holding GmbH Seesen 76 1.430 GmbH & Co. KG Beckmann 72 wyrobów z soli 288,6 Dura Automotive Holding GmbH (tekstylia) 70 Sievert AG & Co. KG budowlanych 88 Wilhelmshaven Przychód Zatrudnienie Branża 2003 energetycznego Przemysł spożywczy Versorgungs AG Brunszwik 297,6 577 Przemysł energetyczny Emsland Starke Emlichheim 295,4 792 Przemysł spożywczy Germany GmbH Peine 291,9 321 elektronicznych (rozrywkowych) Sprehe Gruppe CappeIn 290,9 1.272 Przemysł spożywczy Panasonic AVC Networks Producent artykułów Zał. 6 | 100 największych przedsiębiorstw w Dolnej Saksonii Zał. 6 | 100 największych przedsiębiorstw w Dolnej Saksonii 117 Zał. 7 | Załącznik A niemieckiej ustawy o rzemiośle (HwO) Rzemiosło właściwe: wykaz zawodów, dla wykonywania których niezbędne jest posiadanie świadectwa mistrzowskiego: 1. Murarz i betoniarz Maurer und Betonbauer 31. Cukiernik Konditoren 2. Zdun i monter powietrznej instalacji grzewczej Ofen- und Luftheizungsbauer 32. Rzeźnik Fleischer 3. Cieśla Zimmerer 33. Optyk okularowy Augenoptiker 4. Dekarz Dachdecker 34. Akustyk aparatów słuchowych Hörgeräteakustiker 5. Wykonawca dróg Straßenbauer 35. Technik ortopeda Orthopädietechniker 6. 118 Monter izolacji budowlanej (cieplnej, 36. Obuwnik ortopedyczny Orthopädieschuhmacher chłodniczej, dźwiękoszczelnej) Wärme-, Kälte- und Schallschutzisolierer 37. Technik dentystyczny Zahntechniker 7. Studniarz Brunnenbauer 38. Fryzjer Friseure 8. Kamieniarz i rzeźbiarz, prace w kamieniu Steinmetze und Steinbildhauer 39. Szklarz Glaser 9. Wykonawca sztukaterii Stuckateure 40. Hutnik szkła i wykonawca aparatury ze szkła Glasbläser und Glassapparatebauer 10. Malarz i lakiernik Maler und Lackierer 41. Wulkanizator i mechanik opon Vulkaniseure und Reifenmechaniker 11. Wykonawca rusztowań Gerüstbauer 12. Kominiarz Schornsteinfeger 13. Wykonawca części/konstrukcji z metalu Metallbauer 14. Mechanik chirurgiczny Chirurgiemechaniker 15. Blacharz samochodowy i monter karoserii Karosserie- und Fahrzeugbauer 16. Mechanik precyzyjny Feinwerkmechaniker 17. Mechanik rowerowy Zweiradmechaniker 18. Elektrotechnik urządzeń chłodniczych Kälteanlagebauer 19. Technik łączności Informationstechniker 20. Mechanik samochodowy Kraftfahrzeutechniker 21. Mechanik maszyn rolniczych Landmaschinenmechaniker 22. Rusznikarz Büchsenmacher 23. Blacharz Klempner 24. Elektromonter instalacji oraz urządzeń grzewczych Installateure und Heizungsbauer 25. Elektromechanik Elektrotechniker 26. Elektromonter maszyn i urządzeń Elektromaschinenbauer 27. Stolarz Tischler 28. Wykonawca łodzi i statków Boots- und Schiffbauer 29. Powroźnik Seiler 30. Piekarz Bäcker Zał. 7 | Załącznik A niemieckiej ustawy o rzemiośle Zał. 7 | Załącznik A niemieckiej ustawy o rzemiośle 119 Zał. 8 | Załącznik B niemieckiej ustawy o rzemiośle (HwO) Zawody uznane za rzemieślniczo-podobne, a więc wykonywane bez świadectwa mistrzowskiego: Część pierwsza zawiera następujące zawody: 120 1. Kafelkarz, glazurnik Fliesen-, Platten- und Mosaikleger 31. Technolog czyszczenia tekstyliów 2. Brukarz i kamieniarz Betonstein- und Terrazohersteller 32. Wykonawca przedmiotów użytkowych 3. Posadzkarz Estrichleger 4. Wykonawca pojemników i aparatów Behälter- und Apparatebauer 5. Zegarmistrz Uhrmacher i otoczenia budynków Gebäudereiniger 6. Grawer Graveure 34. Witrażownik Glasveredler 7. Kowalstwo artystyczne Metallbildner 35. Optyk precyzyjny Feinoptiker 8. Galwanizer Galvaniseure 36. Zdobnik szkła i porcelany Glas- und Porzellanmaler 9. Modelarz odlewniczy i ludwisarz Metall- und Glockengießer 37. Szlifierz i grawer kamieni szlachetnych Edelsteinschleifer und -graveure 10. Ślusarz Schneidwerkzeugmechaniker 38. Fotograf Fotografen 11. Złotnik, jubiler Gold- und Silberschmiede 39. Introligator Buchbinder 12. Parkieciarz Parkettleger 40. Drukarz książek: zecer i drukarz Buchdrucker: Schriftsetzer; Drucker 13. Monter rolet i żaluzji Rolladen- und Jalousiebauer 41. Drukarz druku sitowego Siebdrucker 14. Modelarz Modelbauer 42. Fleksograf Flexografen 15. Tokarz i stolarz (w tym zabawki z drewna), Drechsler, Elfenbeinschnitzer 43. Ceramik Keramiker i ozdobnych z wosku 33. Textilreiniger Wachszieher Sprzątacz, także czyszczenie budynków rzeźbiarz (w tym z kości słoniowej) und Holzspielzeugmacher 44. Organomistrz Orgel- und Harmoniumbauer 16. Rzeźbiarz (w drewnie) Holzbildhauer 45. Monter fortepianów i klawesynów Klavier- und Cembalobauer 17. Bednarz Böttcher 46. 18. Koszykarz – plecionkarz Korbmacher 19. Krawiec damski i męski Damen- und Herrenschneider harmonijka ustna Handzugintrumentenbauer 20. Hafciarka Sticker 47. Wykonawca skrzypiec Geigenbauer 21. Modystka Modisten 48. Wykonawca smyczków do skrzypiec Bogenbauer 22. Tkacz Weber 49. Wykonawca metalowych instrumentów dętych Metallblasinstrumentenmacher 23. Wykonawca żagli Segelmacher 50. Wykonawca drewnianych instrumentów dętych Holzblasinstrumentenbauer 24. Kuśnierz Kürschner 51. Wykonawca instrumentów szarpanych Zupfinstrumentenbauer 25. Obuwnik Schuhmacher 52. Złotnik Vergolder 26. Rymarz Sattler und Feintäschner 53. Wykonawca szyldów i reklam świetlnych Schilder- und Lichtreklamehersteller 27. Dekorator wnętrz Raumausstatter 28. Młynarz Müller 29. Piwowar Brauer und Mälzer 30. Kiper Weinküfer Zał. 8 | Załącznik B niemieckiej ustawy o rzemiośle Wykonawca, także naprawianie, instrumentów muzycznych z posuwem ręcznym, jak akordeon, Zał. 8 | Załącznik B niemieckiej ustawy o rzemiośle 121 Zał. 9 | zakładanie spółki w Niemczech 3. Siedziba spółki (informacje zawarte w tym załączniku nie zastępują profesjonalnego doradztwa prawnego) Gdzie będzie mieściła się siedziba spółki? 1. Forma prawna Adres Jaką jest przewidywana forma prawna dla spółki? a) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. z o.o. (niem. GmbH) b) Inne: 4. Firma (nazwa) spółki a) Jaka brzmi firma (nazwa) spółki? 2. Formalności związane z założeniem spółki W jaki sposób zawiązać spółkę? b) Czy firma (nazwa) zakładanej spółki została sprawdzona w odpowiedniej bazie danych pod względem uprawnienia do jej nadania? a) Bezpośrednie zawiązanie spółki tak Wspólnicy oraz członkowie zarządu spotykają się na zgromadzeniu założycielskim u notariusza. Jeśli jednym ze wspólników jest spółka, wymagane są w tym przypadku dodatkowe dokumenty, wyciągi z rejestru i pełnomocnictwa. Firma zakładana jest w imieniu wspólników oraz ustalany jest jej statut. Wpis do rejestru trwa od 3 tygodni do 3 miesięcy. nie 5. Przedmiot działalności spółki Jaki jest przedmiot działalności spółki? b) Zawiązanie spółki przez pełnomocnika Procedura jest identyczna jak w przypadku bezpośredniego zawiązania spółki, z tym wyjątkiem, że wspólnicy nie muszą osobiście uczestniczyć w zgromadzeniu założycielskim. Wpis do rejestru trwa od 3 tygodni do 3 miesięcy. c) (Za przedmiot działalności spółki uznaje się zakres oraz rodzaj jej działalności. Należy wziąć pod uwagę, że w Niemczech zazwyczaj nie są potrzebne zezwolenia na prowadzenie spółki. Zezwolenia takie wymagane są w takich dziedzinach jak bankowość, ubezpieczenia, rzemiosło, doradztwo prawne, medycyna itp.) Zawiązanie spółki przez powiernika Powiernik zakłada spółkę we własnym imieniu oraz, jeśli jest to możliwe, ustala jej statut. Zaświadczenia ani pełnomocnictwa nie są wymagane. Po wpisaniu spółki do rejestru handlowego przenosi on udziały na nowego wspólnika. Zmieniona zostaje osoba zarządzająca spółką. Wpis do rejestru trwa od 3 tygodni do 3 miesięcy. d) Przejęcie istniejącej spółki Wspólnicy przejmują udziały już istniejącej spółki, zmieniają jej statut oraz ustanawiają nową osobę zarządzającą. Zaświadczenia, pełnomocnictwa oraz obecność wspólników nie są wymagane do przejęcia spółki. Wpis do rejestru trwa od 3 tygodni do 3 miesięcy. 122 Zał. 9 | zakładanie spółki w Niemczech Zał. 9 | zakładanie spółki w Niemczech 123 7. Kapitał spółki (Kapitał zakładowy przy zakładaniu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinien wynosić minimum 25 000 EUR, a przy spółce akcyjnej co najmniej 50 000 EUR. Kapitał zakładowy wpłacany jest przed wpisem do rejestru handlowego. Jeśli status spółki nie reguluje inaczej tej kwestii, wspólnicy otrzymują prawo głosu w zależności od ilości udziałów.) 6. Wspólnicy % Kapitał spółki ogółem 100,0 EUR a) Kto będzie wspólnikiem w zakładanej spółce? b) a) Nazwisko/firma c) Adres Wspólnicy d) e) b) Nazwisko/firma Adres 8. Zarząd spółki c) Nazwisko/firma Kto wejdzie w skład zarządu spółki? Adres Może to być jedna lub więcej osób fizycznych. d) Nazwisko/firma Adres e) Nazwisko/firma Adres 124 Zał. 9 | zakładanie spółki w Niemczech Uprawnienie samodzielnego reprezentowania spółki: Ustawa przewiduje łączne reprezentowanie spółki, statut może jednak ustanowić samodzielne reprezentowanie spółki przez osobę zarządzającą. Wspólnicy mogą uprawnić jedną z osób zarządzających do samodzielnego reprezentowania spółki. Zakaz występowania jako druga strona czynności prawnej: Ustawa przewiduje, że osoba zarządzająca spółką nie może występować w czynnościach prawnych jako druga strona umowy lub przedstawiciel drugiej strony umowy. Statut może jednakże dopuścić wobec osoby zarządzającej taką możliwość. Wspólnicy mogą wtedy uprawnić jedną z osób zarządzających do występowania jako druga strona czynności prawnej. Zał. 9 | zakładanie spółki w Niemczech 125 a) Nazwisko, imię b) Czy pracownicy spółki będą zatrudniani na podstawie umowy o pracę? Adres tak Data urodzenia dzień / miesiąc / rok: nie 10. Biuro spółki Miejsce urodzenia Czy w początkowej fazie istnienia spółki adresem spółki / biurem będzie adres w centrum biznesowym /kancelarii prawnej? Narodowość tak nie Numer paszportu Przy organizowaniu biura należy zwrócić uwagę na następujące punkty: Samodzielne reprezentowanie spółki tak nie Występowanie jako druga strona czynności prawnych tak nie a) Wybór zgodnej z przedmiotem działalności spółki lokalizacji b) Telefon, faks, adres mailowy b) Nazwisko, imię c) Profesjonalna obsługa biura (sekretariat) Adres 11. Domena internetowa Data urodzenia dzień / miesiąc / rok: Czy przewidziane jest wykupienie odpowiedniej domeny internetowej? Miejsce urodzenia de Narodowość eu com biz org info net inne: Numer paszportu 12. Usługi doradcze Samodzielne reprezentowanie spółki tak nie Występowanie jako druga strona czynności prawnych tak nie Czy przyszła spółka będzie potrzebowała usług w zakresie: a) Doradztwa prawnego b) Księgowości i rachunkowości 9. Stosunek pracy a) Czy osoby zarządzające spółką będą zatrudnione na podstawie umowy o pracę? tak 126 c) Doradztwa podatkowego nie Zał. 9 | zakładanie spółki w Niemczech Zał. 9 | zakładanie spółki w Niemczech 127 Zał. 10 | Bilans otwarcia pl Przykład wzór XYZ GmbH XYZ GmbH (Adres) (Adres) Bilans otwarcia na dzień (data) Bilans otwarcia na dzień Wzór przy wniesionych wpłatach na kapitał podstawowy Aktywa Środki pieniężne w banku Aktywa ogółem EUR 25.000,00 25.000,00 Pasywa Kapitał podstawowy Pasywa ogółem (data) Wzór przy nie wniesionych wpłatach na kapitał podstawowy EUR 25.000,00 25.000,00 Aktywa EUR Należne wpłaty na kapitał podstawowy 12.000,00 Środki pieniężne w banku 13.000,00 Aktywa ogółem 25.000,00 Pasywa EUR Kapitał podstawowy 25.000,00 Pasywa ogółem 25.000,00 Zarząd Zarząd 128 Zał. 10 | Bilans otwarcia pl Zał. 10 | Bilans otwarcia pl 129 Zał. 11 | Bilans otwarcia de Muster Anhang XYZ GmbH XYZ GmbH (Ort, Straße) (Ort, Straße) Eröffnungsbilanz zum (Datum) Eröffnungsbilanz zum Muster bei voll geleisteten Einlagen Aktiva Bankguthaben Summe Aktiva Muster bei noch nicht voll geleisteten Einlagen EUR 25.000,00 25.000,00 Passiv Stammkapital Summe Passiva Geschäftsführer 130 Zał. 11 | Bilans otwarcia de (Datum) EUR 25.000,00 25.000,00 Aktiva EUR Ausstehende Einlagen 12.000,00 Bankguthaben 13.000,00 Summe Aktiva 25.000,00 Passiv EUR Stammkapital 25.000,00 Summe Passiva 25.000,00 Geschäftsführer Zał. 11 | Bilans otwarcia de 131 Zał. 12 | P l a n z y s k ó w i s t r a t Zał. 13 | Informacje dodatkowe (Planowana efektywność (w tys. EUR)) Wynagrodzenie, podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie społeczne – Przykład – (w EUR) Pozycja Przychody ze sprzedaży produktów, rok 01 rok 02 rok 03 rok 04 rok 05 Wynagrodzenie brutto Pracodawca Pracownik -2.000,00 2.000,00 0,00 -261,41 Ogółem towarów i materiałów ./. Wartość produktów, towarów i materiałów Podatki Podatek dochodowy od osób fizycznych, Zysk na sprzedaży (III klasa podatkowa) Podatek dochodowy ./. Koszty działalności operacyjnej: Koszty personalne Koszty wynajmu powierzchni 0,00 -261,41 0,00 Składka na rzecz nowych krajów związkowych 0,00 -14,37 Podatek kościelny 0,00 0,00 0,00 0,00 -275,78 -275,78 -2.000,00 1.724,22 -145,00 -145,00 -17,00 -22,00 -39,00 -195,00 -195,00 -390,00 -65,00 -65,00 -130,00 Podatki ogółem -14,37 Koszty komunikacji Koszty reklamy Wynagrodzenie netto Koszty środków transportu Koszty podróży Składki na ubezpieczenie społeczne Koszty organizacyjne Ubezpieczenie chorobowe Usługi obce Ubezpieczenie pielęgnacyjne Ubezpieczenie emerytalne Wyniki na działalności gospodarczej Wyniki na działalności operacyjnej I Ubezpieczenie na wypadek bezrobocia Ogółem pracodawca -422,00 Ogółem pracownik ./. Straty nadzwyczajne / Koszty finansowe: 427,00 (Ogółem składki na ubezpieczenie społeczne) Odsetki Obciążenia pracodawcy Dyskonto Obciążenia pracownika -290,00 -849,00 -2.422,00 1.297,22 Wyniki finansowe brutto Wyniki na działalności operacyjnej II Wysokość składek od 1 stycznia 2005 roku: Rodzaj składki Wysokość składki ./. Podatek dochodowy Koszty ponoszone przez pracownika/pracodawcę Ubezpieczenie chorobowe Wynik finansowy netto 14,50% 50% / 50% (przeciętna wysokość składki w kasie chorych AOK) ./. Amortyzacja planowa Ubezpieczenie pielęgnacyjne 1,70% 50% / 50% + składka płacona przez osoby bezdzietne 0,25% pracownik: 100% 19,50% 50% / 50% 6,50% 50% / 50% Nadpłynność finansowa / brak płynności finansowej Ubezpieczenie emerytalne Ubezpieczenie na wypadek bezrobocia 132 Zał. 12 | Plan zysków i strat Zał. 13 | Informacje dodatkowe 133 Notatki
