jak postępować z dzieckiem nadpobudliwym

Poradnik dla rodziców
CHARAKTERYSTYKA OKRESU PRZEDSZKOLNEGO I JEGO SPECYFIKI.
Okres przedszkolny określany bywa niekiedy mianem wieku zabaw, ponieważ właśnie zabawy są
dominującą formą aktywności dziecka w wieku 3 – 7 lat. W zabawach ruchowych, konstrukcyjnych,
konstrukcyjnych przede wszystkim tematycznych dziecko zdobywa różne informacje i umiejętności, doskonali
wszystkie procesy psychiczne, a także uczy się dowolnie sterować własnym zachowaniem.
W wieku przedszkolnym można wyróżnić kolejne występujące po sobie fazy:
- fazę wczesną 3 – 4 lata
- fazę średnią 4 – 5,5 roku
- fazę późną 5.5 – 7 lat.
Dziecko 3 – 4 letnie cechuje duża chwiejność emocjonalna, skłonność do przechodzenia z jednego nastroju
w drugi, łatwość nużenia się fizycznego jak i psychicznego. Niektóre dzieci nie potrafią sprostać wymaganiom
nowego środowiska. Przyczynia się do tego mała zaradność i brak samodzielności. W tej fazie rozwoju dziecko
nie potrafi dłużej skupić się, jego uwaga ulega rozproszeniu. Rzadko kiedy dziecko rezygnuje z własnych planów i
celów. Okres ten uznawany jest za okres własnego „ ja”. Dziecko 3 letnie jest egocentryczne. Świat postrzega
jedynie z punktu widzenia jedynie własnych dążeń.
Faza średnia – „wiek pytań” ( 4 – 5,5). Dziecko zadręcza otoczenie nie kończącymi się pytaniami. Świadczy
to o coraz lepszym rozwoju myślenia i odbierania wrażeń z otoczenia. Coraz częściej występuje chęć
przypodobania się rówieśnikom jak i osobom dorosłym. Niekiedy dochodzi do konfliktów z rówieśnikami,
wynikających z niezrównoważeni emocjonalnego i impulsywności dziecka w tym wieku. Charakterystyczne w tym
okresie są zabawy: tematyczne, ruchowe oraz takie, w których uzyskać mogą, pożądane przez siebie rezultaty
np. zabawy konstrukcyjne.
Faza późna cechuje się u dziecka świadomym uczeniem się, dążeniem do zdobycia określonej wiedzy,
skupienia uwagi, koncentrowania się na bodźcach wywołujących zainteresowanie. Możliwie łatwo
podporządkowują się nakazom, zakazom dorosłych. Dziecko zdolne jest do wykonywania prostych zadań.
Większe znaczenie w tym okresie nabierają gry i zabawy dydaktyczne. Kontakty z innymi dziećmi stają się
częstsze, dzieci dzielą się w nich pełnieniem różnych ról i funkcji, stają się mniej konfliktowe oraz liczą się z
racjami innych.
W okresie 5 – 6 roku życia szybko rozwija się układ mięśniowy. Podobnie kościec dziecka szybko
dojrzewa, co wyraża się występowaniem wielu punktów kostnienia w tkance chrzęstnej oraz pojawieniem się pod
koniec tego okresu zębów stałych.
SPECYFIKA MOWY DZIECIĘCEJ.
Mowa w okresie przedszkolnym doskonali się pod względem treściowym, jak i formalnym. W
początkowym okresie dominuje mowa sytuacyjna jednak przechodzi ona z czasem w formę mowy, która jest
zrozumiała, niezależnie od takiej czy innej sytuacji. Duże znaczenie ma wpływ środowiska w kształtowaniu mowy.
Dlatego między dziećmi mogą występować znaczne różnice. Rzadkie kontakty werbalne rodziców z maluchem są
przyczyną opóźnień w rozwoju mowy. Dziecko ma ubogie słownictwo, trudność łączenia słów w coraz dłuższe
zdania o coraz bardziej poprawnej strukturze gramatycznej, z których nie wynikają żadne treści logiczne. J
odwrotnie.
We wczesnym okresie przedszkolnym trudność sprawia dziecku nieregularna odmiana rzeczowników,
czasowników i liczebników. Dlatego często w wypowiedziach można usłyszeć np.: Oni ją
Te dwa dziewczynki
Dam mojemu bratowi.
Pojawiają się bardzo często neologizmy typu : ( mądralek, mądrujka, mądralina ) obok poprawnego słowa (
mądra).
Jm starsze dziecko tym mowa staje się zrozumiała, potrafi za pomocą niej przekazywać precyzyjnie
swoje wrażenia i przeżycia. „Starszak’ posługuje się mową jedynie w fazie planowania czynności. U niego mowa
przekształca się w czynność wewnętrzną – myślenie. Dzięki niej dziecko zmysłowo poznaje świat, spostrzeganie
przedmiotu określonego słowem nabiera charakteru uogólnionego, gdyż słowo zawiera najistotniejsze cechy
przedmiotów i zjawisk.
Przyjrzyjmy się typowym błędom wymowy charakterystycznym dla dzieci w poszczególnych latach wieku
przedszkolnego jakie wyodrębnia H. Mystkowska.
U dzieci 3 – letnich:

Występuje seplenienie lub szeplenienie czyli źle wymawiana głoska s lub sz. Także głoski k, g, r
wymawiane są nieprawidłowo, np.: tawa – zamiast kawa, dęś – zamiast gęś, tląbka – zamiast trąbka.
Ponadto zdarza się w tym wieku nierytmiczny oddech podczas wypowiedzi, upraszczanie całych
wyrazów, wymawianie spółgłosek dźwięcznych jako bezdźwięczne.
U dzieci 4 – letnich:

Również występuje zjawisko seplenienia i szeplenienia oraz teranie (wadliwa wymowa r). uproszczeniu
podlegają grupy spółgłoskowe, dziecko może zmieniać brzmienie całego wyrazu np.: radro – zamiast
radio.
U dzieci 5 – letnich

Może występować jeszcze seplenienie, czasem wadliwa wymowa r. uproszczeniu podlegają jedynie
trudniejsze wyrazy, np.: pcoła – zamiast pszczoła.
U dzieci 6 – letnich

Może zdarzyć się upraszczanie trudnych grup spółgłoskowych. Zakłada się, że do wieku szkolnego
nieprawidłowa wymowa powinna ustąpić, jest to wymowa o charakterze przemijającym. Niestety coraz
więcej dzieci wykazuje tę odmienność jeszcze w szkole.
Dlatego tak ważne są często prowadzone ćwiczenia artykulacyjne, ćw. narządów mowy, ćw. oddechowe. O
wadzie wymowy można mówić dopiero u dziecka około 6 -7 r. ż.
Dużą rolę w rozwoju prawidłowej wymowy dziecka odgrywają rodzice, którzy poprawnie i wyraźnie mówią do
swoich maluchów. Niekiedy dzieje się zgoła inaczej, dorośli przyczyniają się do utrwalania wadliwej, dziecinnej
wymowy. Ma to miejsce w sytuacji, gdy rozczulają się i wzruszają błędami popełnianymi przez swoją pociechę i,
co gorsza sami w rozmowach z dzieckiem powtarzają je. Towarzyszące takiemu zachowaniu przeświadczenie, że
taka wymowa łatwiej „przemawia” do dziecka, jest z gruntu fałszywa. Nieprawidłowym postępowaniem jest także
karanie lub wyśmiewanie za popełnione błędy, bowiem może to jedynie wywołać dodatkowe zaburzenia tj:
jąkanie.
Rodzice powinni uczestniczyć w procesie korekcji wad wymowy, przeprowadzanym przez logopedę. Muszą
bowiem uczulić się na różnicę brzmienia wadliwej prawidłowej wymowy głosek i jednocześnie mieć orientację,
czego należy od dziecka oczekiwać, a czego jeszcze nie.
Nie korygowane wady wymowy dają bardzo przykre następstwa w postaci trudności w nauce czytania i
pisania oraz przysparzają dziecku wiele przykrych przeżyć w kontaktach społecznych, gdyż staje się ono
przedmiotem drwin i żartów kolegów szkolnych, a czasem także osób dorosłych.
PROPOZYCJE ĆWICZEŃ KORYGUJĄCYCH WADY WYMOWY.
Ćwiczenia usprawniające narządy odpowiedzialne za wymowę dziecka należy prowadzić przez kilka minut
z dzieckiem każdego dnia przed lustrem lub w chwilach spaceru, powrotu z przedszkola do domu. Należy u
dziecka rozbudzić chęć do wykonywania tych nietrudnych, nietrudnych jakże pożytecznych ćwiczeń.
Zanim jednak przejdziemy do ćwiczeń : artykulacyjnych, oddechowych i ortofonicznych należy przeprowadzić tzw.
kontrolę stanu wymowy dziecka.
U dzieci 3 – 4 letnich przeprowadzamy kontrolę podczas zabaw. Próby przeprowadzamy na wyrazach, w
których sprawdzana przez nas spółgłoska jest w nagłosie, wygłosie i śródgłosie.
Oto przykładowy zestaw wyrazów dla 3 – 4 latków.














W – ołówek, warkocz, wózek
D - widelec, pomidor, duży
B – bąk, ryba, żaba
K – kot lub koń, okulary,ptak
G – guzik, ogórek (w wygłosie g, ż, z brzmią jak k, sz, s)
S – suknia, osa, wąs lub nos
C – cukierek, widelec, klocek
Sz – szafa, kosz lub nóż ( wym. „nusz”), maszyna
Cz – czapka, klucze, warkocz
R – ryba, pomidor, worek
Ż – żaba, orzech
Z – zegarek, wozek
Ę – gęś ( samogłoski nosowe ę, ą wymawiamy tylko przed spółgłoskami szczelinowymi lub w wygłosie)
Ą – wąs
Zestaw kontrolnych wyrazów dla 5 – 6 latków:









Sz – szafa, jeż (wym. „jesz”), krzesło, pszczoła
S – stół, lis, fasola, wiosła
Ż – żuk, żelazko, grzyby, nożyczki
Z – zegarek, koza, gwiazda
Cz – czapka, kaczka, warkocze
C – cebula, zając, ręce
Dż – dżdżownica
Dz – dzbanek, dzwonek, pędzel ( czyt. „pendzel”)
P - rower, ogórek, truskawka.
Oto propozycje ćwiczeń usprawniających narządy mowy:
1.














Oblizywać wargi podczas coraz szerszego ich otwierania.
Przesuwać wysunięty język wokół szeroko otwartych ust, tzn. oblizywać dolna i górną wargę.
Wysunięty język przesuwać poziomo z jednej strony w drugą.
Wysuwać język w linii prostej jak najdalej na zewnątrz, utrzymując go w płaszczyźnie poziomej i chować
go jak najgłębiej do jamy ustnej.
Liczymy zęby (przesuwać język po zewnętrznych powierzchniach górnych i dolnych zębów).
Opuścić dolną szczękę i położyć swobodnie bezwładny język na dolnej wardze, ale spłaszczony i
rozszerzony tak, aby boki jego dotykały kącików warg.
Wysuwać język „szeroki” w kierunku brody i unosić go w kierunku nosa przy opuszczonej dolnej
szczęce.
Wysuwać język mimo zbliżonych szczęk; język siłą przeciska się miedzy nimi, górne siekacze skrobia
grzbiet języka.
Przesuwać grzbiet języka tak, aby ocierał się o górne zęby, podczas gdy czubek języka przyciśnięty jest
do wewnętrznej strony dolnych siekaczy.
Przesuwać czubek języka po podniebieniu od zębów jak najdalej głąb jamy ustnej.
Wykonać kilkakrotnie mlaskanie środkiem języka.
Przycisnąć cały grzbiet języka do dziąseł podniebienia i starać się utrzymać go w tej pozycji w czasie
opuszczania i podnoszenia dolnej szczęki.
Zrobić „rurkę” z wysuniętego języka, można pomóc sobie palcami.
Zrobić z języka „łopatę”(szeroki i płaski) wyciągając go do przodu i szybko zwężając go tworząc długi i
cienki.
2.













Ćwiczenia warg:
Cofnąć kąciki ust a następnie otwierać i zamykać usta.
Wciągać powietrze ustami ściągniętymi.
Cmokać, zagwizdać parę razy.
Zamknięte usta przesuwać w jedną a potem w drugą stronę.
Parskanie ustami.
Ssać górną a potem dolną wargę.
Nabrać powietrze pod dolną a potem pod górną wargę.
Wymawiać bezgłośnie głoski a, u.
Przytrzymać wargami kartkę papieru, którą druga osoba chce wyciągnąć.
Zamykać zęby i rozciągać wargi, aby zęby były widoczne.
Zamknąć zęby i cofać mocno na zmianę prawy i lewy kącik warg.
Zamknąć usta, ściągnąć je i przesuwać ściągnięte w lewą i prawą stronę.
Cofnąć kąciki warg, a następnie opuszczać i unosić dolną szczękę.
3.




Ćwiczenia języka:
Ćwiczenia ruchów dolnej szczęki.
Opuszczanie i unoszenie dolnej szczęki.
Przesuwanie dolnej szczęki w jedną stronę, a następnie w drugą.
Wysuwanie dolnej szczęki do przodu i cofanie – wargi pozostają rozchylone.
Żucie gumy (wizualizacja).
 Chwytanie dolnymi zębami górnej wargi.
 Podsuwanie dolnej wargi pod górne zęby.
4. Ćwiczenia podniebienia miękkiego.
 Wciągnąć policzki do wewnątrz jamy ustnej, a następnie rozluźnić je.
 Wypowiadać sylaby apa z długim zwarciem warg w czasie artykulacji p.
 Gwizdanie. Początkowo z zatkanym nosem, później bez zaciskania nosa.
 Wymawianie krótko samogłoski przy szeroko otwartych ustach.
 Wykonać głęboki wdech przez nos i wydech przez otwarte szeroko usta: przy wydechu zaciska się nos.
 Zatrzymywanie powietrza w jamie ustnej. Nadąć policzki i utrzymać je w tej pozycji, potem przenosić powietrze
z jednego policzka do drugiego.
 Wciągnąć policzki do wewnątrz jamy ustnej, a następnie rozluźnić je.
 Wypowiadać sylaby ze spółgłoską p na początku: pa, po, pu, pe, py.
5.Ćwiczenia oddechowe połączone z wytwarzaniem dźwięku.
 Dmuchanie w gwizdek.
 Gwizdanie na brzegu buteleczki po perfumach ( wcześniej umytej.)
 Gra na grzebieniu.
 Granie na fujarkach, piszczałkach, glinianych ptaszkach itp. przyniesionych przez dzieci z domu (każde dziecko
ma swoją zabawkę).
6.Ćwiczenia oddechowe bez dodatkowego dźwięku.
 Dmuchanie na kolorowy wiatraczek.
 Gra w piłeczkę pingpongową (stół jest boiskiem dwoje dzieci jest przeciwną drużyną ich zadaniem jest
dmuchnąć tak w piłeczkę, żeby spadła po stronie przeciwnika.)
 Nadmuchiwanie balonów.
 Dmuchanie na pasek kolorowej bibuły przyczepiony do dolnej wargi.
 Dmuchanie przez słomkę na kawałki bibuły rozsypane na stoliku.
 Układanie z kolorowego papieru obrazków za pomocą słomki, bez użycia rąk.
 Robienie baniek mydlanych.(tylko w pracy indywidualnej)
 Dmuchanie na płomień świecy (tylko w pracy indywidualnej).
 Dmuchanie na przedmioty utrzymujące się na wodzie – żagielki (styropian, gąbka, papier, korek itp.)
 Dmuchanie na piórko, listek, chusteczkę higieniczną trzymaną w ręku.
 Dmuchanie na paski papiery przyczepione na różnej wysokości do listewki lub patyczka.
 Ćwiczenia oddechu (przeponowo – brzusznego) w czasie słuchania muzyki relaksacyjnej w pozycji leżącej,
siedzącej i stojącej.
Proponowane zestawy ćwiczeń opracowałam na bazie literatury, którą polecam każdemu rodzicowi do
indywidualnego studiowania.
1.
2.
3.
.
B. Jugowar „ Psychologia rozwojowa dla rodziców – wiek przedszkolny.”
H. Mystkowa „Kształcenie wymowy dzieci w przedszkolu – ćw. Ortofoniczne.”
M. Dmochowska „ Zanim dziecko zacznie pisać.”
DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA
Niekiedy wśród dorosłych panuje przekonanie o dominującej roli procesów
intelektualnych, w prawidłowym przystosowaniu się dziecka do wymagań szkoły. Właśnie to
wg nich ma świadczyć o osiągnięciu przez dziecko pewnego etapu określanego mianem
,,dojrzałości szkolnej”. Nie ma nic tak mylnego jak właśnie owo przekonanie.
Otóż na osiągnięcie ,,dojrzałości szkolnej” ma rozwój dziecka od 3-go do 7-go roku życia
polegający na progresywnych zmianach w obrębie różnych funkcji, tak fizycznych jak i
psychicznych. W zakres ,,dojrzałości szkolnej” bowiem wchodzi także odpowiedni poziom
rozwoju emocjonalnego oraz społecznego i dopiero wszystkie te elementy mogą
współdecydować o sukcesie dziecka w szkole. Należy tu wspomnieć o tym, że dojrzałość
szkolna jest wypadkową czynników wyznaczających rozwój, a szczególna rola przypada tu
doświadczeniom dziecka w sferze motorycznej, umysłowej, emocjonalnej i społecznej.
Dziecko zdobywa nowe doświadczenia poprzez uczenie się mowy dorosłych, czy zadawanie
nieskończonej ilości pytań. Często zdarza się tak, że pewne strefy najbliższego rozwoju w
dziecku dopiero się rozwijają. Ujawniają się one wtedy, gdy dziecko naprowadzone i
ukierunkowane, np. pytaniami czy demonstrowaniem prawidłowego rozwiązania radzi sobie z
zadaniem. I chociaż rezultat osiąga ono niesamodzielnie, poprzez naśladownictwo można
oczekiwać, że w pewnych okolicznościach, zdolność do prawidłowego wykonania czynności
pozwoli na wykonanie działań podobnych. To, co dziecko robi wleje danym momencie przy
pomocy dorosłych, będzie potrafiło już wkrótce wykonać samodzielnie i ze zrozumieniem.
Najbliższe otoczenie przez swe oddziaływanie powinno stymulować rozwój dziecka i
umożliwić mu osiągnięcie dojrzałości szkolnej w wieku 6-7 lat. Podobne wysiłki
wychowawcze przedszkola powinny także zmierzać do tego celu. Muszą wpływać na
kształtowanie się adekwatnego obrazu świata u dziecka poprzez ćwiczenia jego
spostrzegawczości i umiejętności dokonywania syntezy i analizy sensorycznej. Jest to
konieczne do opanowania czynności czytania i pisania, podczas których dokonuje się
różnicowanie i rozpoznawanie kształtów i dźwięków oraz ich odtwarzanie w formie
dźwiękowej lub graficznej. Procesy takie jak: uwaga, pamięć, wyobraźnia pod koniec wieku
przedszkolnego winny stać się funkcjami w poważnym stopniu dowolnymi, a więc
podlegającymi świadomej kontroli dziecka, dzięki czemu może ono skoncentrować się na
zapamiętywaniu treści podawanych przez nauczyciela. Kolejną istotną sprawą jest
prawidłowa orientacja przestrzenna dziecka, umożliwiająca odtwarzanie wymiarów i
położenia liter podczas pisania. Prawidłowo przebiegający rozwój umysłowy dziecka
prowadzi do odpowiedniego poziomu myślenia i mowy, wyrażających się w zdolności do
dokonywania analizy i syntezy myślowej, konstruowaniu własnych wniosków i ocen, a także
w wypowiadaniu treści myśli w coraz bogatszych i poprawniej zbudowanych zdaniach.
Przede wszystkim dojrzałość umysłowa dziecka przejawia się w zainteresowaniu
czynnościami: czytania, liczenia i pisania oraz w chęci pójścia do szkoły.
Kolejnym krokiem do dojrzałości szkolnej jest dojrzałość społeczno-emocjonalna,
przejawiająca się w czasie nawiązywania kontaktów z rówieśnikami i współdziałanie z nimi,
co wyznaczone jest rezygnacją z własnych pragnień a uwzględnianiem potrzeb innych osób.
Dziecko powinno umieć podporządkować się poleceniom nauczyciela i wymogom dyscypliny
szkolnej, jego powinna cechować: samodzielność, zaradność i zdolność doprowadzania do
końca podjętych zadań. Istotny czynnik stanowi wrażliwość na opinię grupy i nauczyciela,
dzięki czemu kształtują się cechy charakteru, jak karność, obowiązkowość i systematyczność
w pracy. Przejawem dojrzałości emocjonalnej dziecka jest umiejętność opanowania
gwałtownych reakcji oraz zdolność do samokontroli emocjonalnej. Zarówno dojrzałość
umysłowa, jak i społeczno-emocjonalna zależą od dojrzałości fizycznej. Nauka w szkole
wymaga bowiem zasobu sił, odporności na zmęczenie oraz ogólnej sprawności fizycznej.
Sprawą bardzo ważną jest prawidłowe funkcjonowanie takich zmysłów jak wzrok i
słuch, sprawność rąk oraz koordynacja wzrokowo-ruchowa, potrzebna zwłaszcza przy
pisaniu i rysowaniu.
NADPOBUDLIWOŚĆ PSYCHORUCHOWA (ADHD)
Zespół nadpobudliwości psychoruchowych z deficytem uwagi i nadruchlwością
(ADHD – Attention Deficyt Hyper – activity Disorder) jest zaburzeniem występującym
u dzieci na całym świecie. Jego częstość wśród dzieci w młodszym wieku szkolnym
jest oceniana na 3- 10%, nieraz podawane są wyższe wartości 10 – 15%. Znacznie
częściej dotyczy chłopców niż dziewczynek. Przyczyny ADHD nie są do końca
znane. Wiadomo, że jest to zaburzenie przekazywane z pokolenia na pokolenie, czyli
uwarunkowanym genetycznie. Różne jest nasilenie objawów w zależności od
sytuacji. Są one nasilone podczas wysiłku umysłowego lub konieczności zachowania
ciągłej uwagi. Objawy mogą być natomiast niewielkie lub zupełnie nieobecne w
nowej interesującej sytuacji.
O nadpobudliwości możemy mówić gdy:


Dziecko ma objawy stałe lub niemal stałe (choć o różnym nasileniu), a zatem i
w przedszkolu, i w domu , i na podwórku.
Objawy te wystąpiły przed 7 r. ż i utrzymują się przynajmniej przez 6 miesięcy.
Objawy ADHD:
Najczęściej występującymi objawami nadpobudliwości u dzieci w wieku
przedszkolnym to:
1. nadruchliwość,
2. impulsywność,
3. problemy z koncentracją uwagi
Ad. 1) – ciągle jest w ruchu „żywe srebro”
- jest głośne
- ma trudności ze spokojnym bawieniem się lub odpoczynkiem
- wykazuje niepokój wokół siebie: niespokojnie porusza rękami, nogami,
wierci się na krześle
Ad. 2) – nie umie czekać na swoją kolej
- nie umie odroczyć reakcji „musi być już”
- odpowiada zanim dokładnie usłyszy pytanie
- wyraża swoje emocje negatywne i pozytywne szybciej i z większą
intensywnością niż jest to aprobowane w jego wieku
- reakcje dziecka nie są adekwatne do bodźców
- często przerywa lub przeszkadza innym
- nie potrafi przestrzegać reguł
- nie umie pogodzić się z porażką (nawet drobne niepowodzenia
wywołują złość)
- gadatliwe
ważne! Jedną z najtrudniejszych spraw w kontaktach z dzieckiem nadpobudliwym
jest umiejętność odróżnienia tego, kiedy dziecko zachowuje się w taki sposób, że
rzeczywiście robi nam na złość, a kiedy bardzo się stara, tylko zupełnie mu nie
wychodzi.
Ad. 3) – wydaje się nie słuchać tego co się do niego mówi
- łatwo rozprasza się pod wpływem bodźców zewnętrznych
- szybko się nudzi
- nie potrafi sobie zaplanować ani zorganizować zabawy
- ma problemy ze zrozumieniem i wykonaniem polecenia
- unika zadań wymagających wysiłku umysłowego
- nie kończy czynności, które zaczyna
ważne! Mogą skupić się na dłuższy czas na interesującej ich czynności (oglądanie
telewizji, gra na komputerze, klocki Lego) nie umieją jednak ukierunkować uwagi,
czyli skoncentrowania się siłą woli na czymś mniej interesującym.
Natura dziecka nadpobudliwego:






musi sprawdzać granice - zawsze wie kto pozwoli mu np.: zejść z dywanu i
tego o to spyta
jest dobrym obserwatorem
wymaga usystematyzowanego świata. Nie potrafi selekcjonować bodźców
napływających z otoczenia (żyje w chaosie)
potrzebuje wielokrotnego powtarzania tych samych zasad, zwłaszcza gdy ma
je zastosować
nie do końca rozumie konsekwencje własnych działań
nie potrafi poczekać na nagrodę. Wymaga by jego praca została oceniona
natychmiast.
Nie można powstrzymać nadmiernej ruchliwości i impulsywności dziecka,
ale można je opanować tak, aby jemu nie przeszkadzały.
JAK POSTĘPOWAĆ Z DZIECKIEM NADPOBUDLIWYM
ADHD – to zespół objawów, z których czasem się wyrasta, ale które są i nie
można ich zmienić. Można natomiast modyfikować otoczenie, stwarzając dziecku
korzystniejsze warunki zdobywania wiedzy i przebywania w grupie.
W pracy z dzieckiem nadpobudliwym ważne jest stosowanie jednakowych zasad
postępowania przez wszystkie osoby pracujące z dzieckiem:
1) bezwzględne akceptowanie dziecka, co zapewnia mu nie tylko dobre
samopoczucie, ale wywołuje również pozytywne reakcje grupy
2) bardzo konsekwentne postępowanie. Dziecko takie reaguje na kilka rodzajów
konsekwencji:
 odesłanie w miejsce odludne
 pozbawienie przyjemności nagrody
 brak uwagi dorosłych
ważne! Uwaga dorosłego jest dla dziecka najważniejszą nagrodą. Pozbawienie
dziecka uwagi dorosłego jest dotkliwą konsekwencją
3) polecenia krótkie na miarę aktualnych możliwości dziecka, spokojne ale
zawsze egzekwowalne
4) wydawanie poleceń obojętnych emocjonalnie, np. „kapcie”, a nie „ znowu nie
założyłeś kapci” – to jest polecenie oceniające
5) dbałość o nawiązanie kontaktu wzrokowego – rozmowa z dzieckiem zawsze
na jego poziomie wzrokowym
Uwaga! Z doświadczeń specjalistów w zakresie ADHD wynika, że dziecko
nadpobudliwe nie słyszy około 50% tego, co się do niego mówi, i zapamiętuje
około 50% tego co usłyszało!
6) manifestowanie radości z sukcesów dziecka i zachęcanie go do dalszej pracy
7) ćwiczenia koncentracji uwagi wzrokowej i słuchowej
8) niezastąpiony jest humor. Wiele dziwacznych sytuacji i zachowań można
rozładować śmiechem i żartem ( nie wyśmiewaniem!!)
ZASADY POSTĘPOWANIA Z DZIECKIEM
NADPOBUDLIWYM
uporządkowane środowisko zewnętrzne – dziecko takie żyje w ciągłym
chaosie, wymaga więc przyjaznego, uporządkowanego i stałego
otoczenia
2. zrozumienie, tolerancja i cierpliwość ze strony dorosłych – męczące dla
otoczenia zachowania dziecka nadpobudliwego jemu samemu sprawiają
problemy: trudniej mu znaleźć przyjaciół, odnieść sukces itp.
3. porządek i rutyna – stały rytm dnia: pora wstawania, posiłków,
obowiązków i kładzenia się spać (daje to poczucie bezpieczeństwa i
stałości)
4. ograniczona ilość bodźców – z dochodzących bodźców dziecko nie potrafi
wybrać najważniejszych, łatwo się rozprasza (np. kiedy ogląda bajkę
niech nie je)
5. jasne i wyraźne polecenia – jak najbardziej konkretne i bez wielu
możliwości wyboru
6. plan dnia – każdy dzień powinien być zaplanowany
7. przewidywanie wydarzeń przez dziecko – należy rozkładać jego przyszłe
zadania na prostsze i natychmiast nagradzać
8. miejsce pracy dziecka – wygodne i ciche z małą liczbą przedmiotów
dookoła (kolory jasne pastelowe)
9. kąpiel – to nie tylko zabieg higieniczny, ale też doskonały moment do
relaksu i wyciszenia
10. interwencje w sytuacjach konfliktowych – regulacja jego zachowania,
nauka innego sposobu wyrażania negatywnych uczuć
11. dostrzegane sukcesy a nie porażki. Dziecko musi mieć świadomość, że
jego trud nie idzie na marne.
1.
ważne! Rodzice dziecka z zespolem ADHD nie są winni wynikających z
nadpobudliwości zachowań swoich dzieci. Nikt nie zawinił. Po prostu tak jest.
Literatura: T. Wdończyk, A. Kołakowski,M. Skotnicka – „Nadpobudliwość
psychoruchowa u dzieci” Lublin, BiFolium, 1999
Przygotowała wg własnego pomysłu: Ewa Bochniak