Ekonomia kosztów transakcji Ronalda Cose`a
advertisement
Ekonomia kosztów transakcji Ronalda Coase’a Instytucje gospodarki rynkowej Blok 5 Ekonomia neoklasyczna w konfrontacji z ekonomicznymi problemami współczesności Konsument nie jest istotą ludzką, lecz logicznym układem preferencji. Przedsiębiorstwo jest definiowane jako krzywa kosztów i krzywa popytu, a jego teoria jest po prostu logiką optymalnej wyceny i łączenia nakładów. Wymiana jest realizowana bez określenia jej instytucjonalnych uwarunkowań Mamy konsumentów bez ludzi, firmy bez organizacji, a nawet wymianę bez rynków (Coase, 1990) Analiza neoklasyczna ... Skupienie uwagi na kosztach przetwarzania zasobów w produkt finalny… … założenie implicite, że sama wymiana rynkowa, jako sposób koordynacji, nic nie kosztuje. Czy funkcjonowanie rynku jest darmowe? … nie, ponieważ istnieją koszty związane z wykorzystaniem mechanizmu rynkowego (cenowego), które muszą być poniesione, aby „ceny zostały odkryte”, tzw. koszty transakcyjne: - koszty zbierania informacji, - koszty negocjacji, - koszty zawierania kontraktów, - koszty obsługi kontraktów. Dlaczego istnieją przedsiębiorstwa? MECHANIZM OPTYMALIZACJI KOSZTÓW PRODUKCJI RYNKI (KOSZTY TRANSAKCJI) ? PRZEDSIĘBIORSTWA (KOSZTY KOORDYNACJI) MECHANIZM OPTYMALIZACJI LUDZKICH DZIAŁAŃ Dlaczego istnieją przedsiębiorstwa? PORÓWNANIE Koszt. transakcyjnych Kosztów koordynacji Warunkiem powstania (istnienia) przedsiębiorstwa („małego planowanego społeczeństwa”) jest pełnienie funkcji koordynacyjnej po niższym koszcie, niż koszty transakcyjne niezbędne do otrzymania danych dóbr poprzez rynek. „Przedsiębiorstwo jest narzędziem zmniejszania kosztów funkcjonowania rynku. Powstaje tam, gdzie wew. sys. koordynacji jest mniej kosztowny, niż odwołanie się do mechanizmu rynkowego”. (Coase, 1990) Dlaczego istnieją przedsiębiorstwa? • Dlaczego firma nie rozrasta się do pełnego monopolu? … Czyli dlaczego gospodarka narodowa nie może stać się jednym przedsiębiorstwem? • Koszty zarządzania hierarchicznego. • Przedsiębiorstwo internalizuje transakcje do momentu gdy: Wew. krańcowy koszt zarządzania = KTR (Insourcing =/= outsourcing ) Rodzaje kosztów transakcji (1) TYP KOSZTÓW TRANSAKCJI RODZAJE KOSZTÓW Zdobywanie informacji Koszty transakcji Negocjacje rynkowych umów Związane z realizacją umów PRZYKŁADY Czas i środki na zb. info., Marketing Koszty obsługi prawnej Straty, koszty monitorowania Rodzaje kosztów transakcji (2) TYP KOSZTÓW TRANSAKCJI Koszty zarządzania w przedsiębiorstwie (koszty organizacji hierarchicznej) RODZAJE KOSZTÓW Koszty stałe – utrzymanie struktury przed. PRZYKŁADY Płace kierownictwa, sys. informacyjne Koszty zmienne – Koszty nadzoru, są funkcją liczby koszty proc. transakcji / logistycznych decyzji Rodzaje kosztów transakcji (3) TYP KOSZTÓW TRANSAKCJI RODZAJE KOSZTÓW Koszty tworzenia, utrzymania i zmian formalnych Polityczne koszty i nieformalnych transakcji reguł systemu politycznego i ekonomicznego PRZYKŁADY Wydatki związane z: tworzeniem konstytucji, wyborami, funkcjonowaniem partii polit., administracją, sądownictwem, obr. narodową Negatywne efekty zewnętrzne • Zakwestionowanie sedna „Ekonomii dobrobytu” Arthura Pigou (Prawa do interwencji państwa w przypadku wystąpienia negatywnych efektów zewnętrznych). • Rozszerzone pojęcie czynnika produkcji o „prawo do robienia czegoś” Negatywne efekty zewnętrzne i znaczenie prawa Jednostronny Sprawca Poszkodowany działanie strata (koszt) Płaci odszkodowanie Otrzymuje odszkod. (ponosi koszt) Czy jest to rozwiązanie optymalne? Uwzględnienie dwustronnego charakteru przyczyn negatywnych efektów zewnętrznych Prawo a koszty transakcji Realny świat, to świat dodatnich kosztów transakcyjnych Wysokość tych kosztów w dużej mierze zależy od prawa Regulacje prawne mogą ułatwić lub utrudnić proces zawierania umów i przenoszenia praw własności Teoremat R. Coase’a „ZEROWE KOSZTY TRANSAKCJI” • „(…) w warunkach doskonałej konkurencji prywatne i społeczne koszty będą równe, a struktura produkcji nie będzie zależała od tego, w jaki sposób prawo określa odpowiedzialność za szkody” (Stigler 1966) • „(…) w świecie zerowych kosztów transakcji, niezależnie od początkowego rozdziału praw własności, zasoby będą wykorzystywane efektywnie”. (Hsiung, 1999) • „(…) jeśli nie ma kosztów transakcji, optymalny rezultat ekonomiczny pojawi się niezależnie kto dysponuje prawami własności (Schlafly, 2007) Zależność „świata zerowych kosztów transakcji od doskonałości informacji i podziału pracy (J. Godłów-Legiędź, 2010) DOSKONAŁA INFORMACJA + + PODZIAŁ PRACY _ Zerowe koszty transakcji Dodatnie koszty transakcji Idealny system centralnego planowania Gospodarka rynkowa i realny socjalizm Zerowe koszty transakcji Zerowe koszty transakcji Idealna „Wyspa Robinsona” „Wyspa Robinsona” Zależność kosztów transformacji i transakcji od podziału pracy i jakości instytucji (J. Godłów-Legiędź, 2010) Zależność kosztów transformacji i transakcji od podziału pracy i jakości instytucji Globalny produkt społ. = Koszty transformacji + Koszty transakcji Udział kosztów transakcji rośnie w globalnym produkcie, ponieważ rośnie stopień podziału pracy, a zatem i koszty koordynacji. Koszty transakcji uzależnione są również od jakości instytucji w danej gospodarce
