pobierz pdf - Wyższa Szkoła Technik Komputerowych i
advertisement
Wyższa Szkoła Technik Komputerowych i Telekomunikacji w Kielcach 2011 r. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Przedmiot ekonomii. Elementy rozwoju myśli ekonomicznej. Metody analizy ekonomicznej. Wybory ekonomiczne. Rynek , popyt i podaż. Pojęcie rynku. Prawo popytu rynkowego. Prawo podaży rynkowej. Cena równowagi rynkowej i model pajęczyny. Elastyczność cenowa popytu. Elastyczność dochodowa popytu. Elastyczność cenowa podaży. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 2 Ekonomia to nauka, która odpowiada na pytanie w jaki sposób społeczeństwa mogą wykorzystać: - potencjał produkcyjny, - wartość pieniądza i - jak dużo mogą konsumować za wkład własny, czyli własną, ciężką, codzienną pracę. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 3 1. 2. 3. 4. Początek – 1776 „Bogactwo narodów ”Adama Smith`a – ojca i twórcy współczesnej ekonomii. Nazwa ekonomia pochodzi od ARYSTOTELESA. Starożytność i średniowiecze – rozwój gospodarki naturalnej. Fenicjanie wynaleźli pieniądze – przestał istnieć problem wdzięczności. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 4 5.Rozwój gospodarki towarowej – powstają banki ( Wenecja – „banco” tzn.nawa). 6. Św. Tomasz z Akwinu- postawił pytanie : Dlaczego własność prywatna jest lepsza od własności komunalnej? Problem ceny sprawiedliwej i problem własności. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 5 1. 2. 3. 4. 5. MERKANTYLIZM. FIZJOKRATYZM. SOCJALIZM UTOPIJNY. SZKOŁA KLASYCZNA. WSPÓŁCZEŚNIE - MONETARYZM FRIEDMAN MILTON (szkoła monetarna) KEYNES J.(Keynsizm) Teoria dobrobytu Teoria niedoskonałej konkurencji (teoria Samuelsona) Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 6 Merkantyliści zadali pytanie: Co jest źródłem bogactwa narodu? Odpowiedź: Handel i wymiana międzynarodowa Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 7 Co jest źródłem bogactwa narodów? Odpowiedź: Ziemia!!! Według fizjokratów – klasą produkcyjną są rolnicy, a pozostałe klasy społeczne są pasożytnicze. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 8 Adam Smith postawił takie samo pytanie: Co jest bogactwem narodu? Odpowiedź Smitha: P R A C A L U D Z K A! (2 tezy wcześniejsze Smith odrzucił). Według Smitha warunkiem dobrego funkcjonowania państwa jest swoboda wyboru ludzi i musi być zachowane prawo własności. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 9 Teoria Samuelsona dotyczy wszystkich sytuacji, w których pojedyńcze przedsiębiorstwa są przekonane, że mają do czynienia z malejącymi krzywymi popytu. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 10 Najważniejsze fazy konkurencji niedoskonałej: 1. 2. 3. Konkurencja monopolistyczna. Oligopol. Czysty monopol. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 11 Jako pierwszy ekonomista odrzuca tzw.”paradygmat Say`a” – „w gospodarce każda podaż stwarza sobie popyt”. Wnioski Keynesa: 1. Jeżeli tak jest w rzeczywistości, w gospodarce nie może być zakłóceń. 2. Jeżeli paradygmat Saya jest prawdziwy, to bezsensowne jest zajmowanie się popytem globalnym Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 12 W polityce gospodarczej istnieje wybór między stopą inflacji i stopą bezrobocia. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 13 Gospodarka europejska narażona jest na występowanie zjawisk inflacji i bezrobocia – niejako ze swej natury. Remedium na inflację wg Miltona Friedmana? Sterujcie podażą pieniądza! Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 14 1. 2. 3. Metoda wyboru konsumpcji. Metoda maksymalizacji zysku. Metoda modelowa – w rzeczywistości ekonomicznej wybiera się jeden element, który chcemy zbadać (abstrahujemy od innych elementów). Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 15 1. 2. 3. Werbalne (opisowe). Matematyczne. Graficzne. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 16 EKONOMIA POZYTYWNA NORMATYWNA Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 17 Bada zależność pomiędzy danymi kategoriami ekonomicznymi, bada stany, wielkości (bez wartościowania). Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 18 Ekonomia normatywna zakłada, że na badanie zależności ekonomicznych nachodzą wartości etyczne i moralne. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 19 EKONOMIA Mikroekonomia Makroekonomia Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 20 Bada poszczególne podmioty gospodarujące np.: Analiza funkcjonowania danego przedsiębiorstwa. Analiza poszczególnych części gospodarki. 1. 2. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 21 Analizuje funkcjonowanie gospodarki jako całości. Bada wpływ inflacji, stopy bezrobocia, wahań kursów walutowych na „ bogactwo narodów” Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 22 1. 2. Ludzie i ich nieograniczone potrzeby. Dobra ograniczone. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 23 1. 2. Wyborów ekonomicznych dokonują np. gospodarstwa domowe (wybór – konsumpcja bieżąca i przyszła). Wybór polityki gospodarczej – wybór rządu danego państwa. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 24 1. 2. 3. 4. Kapitał. Ziemia. Zasoby pracy. Innowacyjność - przedsiębiorczość Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 25 1. 2. Ilu ludzi jest zdolnych do pracy? Jak wykształceni są ludzie w wieku produkcyjnym? Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 26 Pewna suma wartości przynoszących zysk – np. pieniądze. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 27 Kapitał produkcyjny kapitał towarowy Kapitał płynny (pieniądze) Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 28 W gospodarce jest pewna ilość ludzi. Przykład: produkcja- łowienie ryb i zrywanie orzechów. Ryby Krzywa możliwości produkcyjnych 12 B. A. 4 10 Orzechy Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 29 Punkt A – czynnik niewykorzystany Punkt B – czynnik niemożliwy do osiągnięcia, chyba że zmienimy technologię wytwarzania, koszty produkcji (przy zachowaniu tych samych zasobów). Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 30 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Pojęcie rynku. Prawo popytu rynkowego. Prawo podaży rynkowej. Cena równowagi rynkowej i model pajęczyny . Elastyczność cenowa popytu. Elastyczność dochodowa popytu. Elastyczność mieszana( krzyżowa) popytu. Elastyczność cenowa podaży. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 31 1. Definicja rynku – miejsce , gdzie odbywają się akty kupna i sprzedaży. 2.Definicja rynku- ogół stosunków towarowo – pieniężnych. 3.Definicja rynku – system, który pozwala uzgodnić interesy kupujących i sprzedających. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 32 Proces ustalania ceny transakcyjnej – ekwiwalent (pieniężny) za nabycie praw własności. Rynek biały – rynek transparentny, wymiana towarowa zgodnie z prawem. Rynek czarny – operacje niezgodne z prawem (handel narkotykami). Rynek szary – obrót towarami formalnie zakazany ale możliwy przy „cichej” aprobacie władz (obrót dewizami w PRL) Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 33 1. 2. 3. Rynek dóbr i usług Rynek kapitałowo – pieniężny (papiery wartościowe – akcje, obligacje, pieniądz NBP) Rynek pracy Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 34 1. 2. 3. Ludzie chcący cos kupić – generujący popyt Ludzie oferujący dobra – generują podaż Ekwiwalent pieniężny - cena Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 35 ilość dobra i usług, które chcą nabyć uczestnicy rynku po określonej cenie Definicja popytu- Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 36 Definicja podaży – oferta rynkowa =ilość dobra i usług, którą na rynku oferują producenci po określonej cenie. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 37 Prawo popytu (ceteris paribus = przy innych – jeśli cena rośnie, popyt na dane dobro maleje i odwrotnie. P-price = cena D-demand = popyt D = f(P) popyt –funkcja ceny P niezmienionych warunkach ) D Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 38 Poziom dochodów konsumenta 2. Przewidywane ceny relatywne (porównywanie do ceny innych dóbr). 3. Występowanie dóbr komplementarnych (uzupełniających się) i substytucyjnych (zastępczych). + Gusta i preferencje konsumenta 1. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 39 1. 2. 3. 4. Efekt Efekt Efekt Efekt prestiżu naśladownictwa snobizmu demonstracji Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 40 Ceny na chleb rosły i popyt rósł (wbrew prawu popytu) Dobro Giffena zawsze jest dobrem niższego rzędu, czyli takim, na które wraz ze wzrostem dochodów spada popyt. Jednakże dobro niższego rzędu niekoniecznie musi być dobrem Giffena. To ostatnie wymaga wystąpienia bardzo silnego efektu dochodowego. Efekt dochodowy musi bowiem przewyższać efekt substytucyjny, który z definicji musi być ujemny. Załóżmy, że podwyżka ceny przesuwa linię budżetową AF do położenia AF’. Na skutek działania efektu substytucyjnego popyt na dobro spada – na wykresie jest to przejście z punku C do punktu D. Jednakże w wyniku przeciwstawnego efektu dochodowego zapotrzebowanie na dobro rośnie, czego graficznym odzwierciedleniem jest przejście z punktu C do punktu E. Punkt E leży na prawo od punktu C. W związku z powyższym efekt netto jest dodatni. Wzrost ceny danego dobra powoduje zwiększenie popytu na to dobro. W świetle ustaleń empirycznych przyjmuje się obecnie, że dla dóbr niższego rzędu efekt substytucyjny przeważa nad efektem dochodowym, co w rezultacie skutkuje tym, że krzywa popytu ma normalny kształt, czyli opada wraz ze wzrostem ceny. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 41 Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 42 W miarę wzrostu dochodów rodziny, proporcja dochodu wydatkowanego na żywność maleje. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 43 Krzywa Engla wyraża zależność wydatków od poziomu dochodów konsumenta. Za pomocą krzywych analizuje się w ekonomii zachowania i wybory konsumentów. Omawiana krzywa to wykres popytu na jedno dobro jako funkcji dochodu, przy założeniu stałości wszystkich cen i innych zmiennych. Nazwa krzywej pochodzi od niemieckiego statystyka i ekonomisty Ernesta Engla, który badając budżety rodzin sformułował prawo odnośnie elastyczności dochodowej popytu danych dóbr i popytu ogółem. Za pomocą krzywych Engla można wyróżnić dobra podrzędne, podstawowe i luksusowe. Elastyczność dochodową popytu liczy się wzorem: Edi= procentowa zmiana popytu / procentowa zmiana dochodu Zależność między zmianami dochodu w relacji do zmiany popytu na różne grupy dóbr i usług przedstawia w sposób syntetyczna następująca krzywa Engla: Stefan Marciniak(red.), Makro i mikro ekonomia. Podstawowe problemy, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2003, s. 188-189. Witold Lejman, Stanisław Mikosik, Jerzy Szpakowski, Ekonomia. Przewodnik dla studiujących, Res Polonia, Łódź 1993, s. 101-103. Hal R. Varian, Mikroekonomia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1997, s. 128-129. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 44 Dobra podstawowe - Wraz ze wzrostem dochodu wzrastają wydatki na dobra podstawowe, ale po przekroczeniu pewnej ilości tych dochodów przyrosty dochodów nie przekładają się w tym samym tempie na wzrost konsumpcji. Wydatki na dobra podstawowe (np. żywność) rosną w tempie wolniejszym od przyrostu dochodu. Współczynnik dochodowej elastyczności popytu przyjmuje wartość: 0 < Edi < 1. Dobra luksusowe - Wydatki na te dobra wzrastają w tempie szybszym od tempa wzrostu dochodu, co oznacza, że współczynnik dochodowej elastyczności popytu ma wartość: Edi > 1. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 45 Dla: Edi = 0 (popyt sztywny) Edi > 1 (popyt elastyczny) Edi < 1 (popyt mało elastyczny) Edi = 0 (popyt sztywny) Edi < 0 Analiza krzywej pozwala stwierdzić, że popyt jest bardzo elastyczny dla małych dochodów. Wraz ze wzrostem dochodu następuje stopniowe nasycenie zapotrzebowania na poszczególne dobra i spadek ich spożycia. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 46 Dobra, na które popyt wzrasta, gdy dochód maleje. Popyt Dochód Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 47 Popyt maleje, gdy dochód rośnie Popyt Dochód Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 48 Jeżeli cena dobra rośnie , podaż rośnie i odwrotnie (ceteris paribus) P – price –cena S –supply – podaż P S Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 49 1. 2. 3. 4. Ceny surowców materialnych Dotacje i podatki Zmiany technologiczne i IT Struktura rynkowa w jakiej działa przedsiębiorstwo Podatki podnoszą podaż (cenę dobra)! Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 50 Rynek wolnokonkurencyjny – to otwarta dla wszystkich, zatomizowana i wolna od ograniczeń struktura, zespalająca wszystkich dobrowolnie sprzedających i kupujących, którzy przez powtarzające się regularnie transakcje kupna i sprzedaży dóbr ekonomicznych kształtują popyt i podaż. Cechy rynku wolnokonkurencyjnego to: wolność, atomizm, otwartość. Modelem takiego rynku są bazary Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 51 Cena równowagi rynkowej – równoważy wielkość popytu i podaży na rynku Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 52 1. 2. Może przez pewien okres czasu utrzymywać się na rynku. Zmiana ceny równowagi rynkowej może nastąpić poprzez zmianę po stronie popytu i podaży. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 53 P nadwyżka S Pe Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 54 Pn Pe Pnd N S ------------------------------D Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 55 Do 1989 roku w Polsce występował permanentny niedobór – ceny znajdowały się poniżej ceny równowagi rynkowej. Po 1989 roku nastąpiło uwolnienie cen – polityka tzw. terapii szokowej spowodowała ustalenie cen rynkowych. Stąd w początkowej fazie – wzrost inflacji do 600% , 1000 % itd. Gospodarka została oczyszczona z niedoboru, rynek obecnie jest zrównoważony. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 56 Rynek rolny w Unii Europejskiej. Prowadzona jest określona polityka cenowa. Ceny na artykuły rolne są wysokie – popyt ograniczony, ceny wysokie zachęcają do produkcji. Mechanizm zmniejszania nadwyżki – limity produkcyjne! Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 57 Elastyczność cenowa popytu (Ec) – reakcja popytu na zmianę cen. Czy można zmierzyć siłę reakcji popytu na zmianę cen? Tak, za pomocą współczynnika cenowego popytu. Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 58 Ec = ∆D/D%:∆P/P% = Ec = 0 ---popyt nieelastyczny (np.na sól) Ec= <0,1> ---popyt mało elastyczny (towary pierwszej potrzeby) Ec= 1 ----popyt jednostkowy Ec>1 -----popyt elastyczny (dobra luksusowe) Ec= ∞ -----popyt rośnie, cena nie zmienia się Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 59 Relacja zmiany popytu (D) do zmiany dochodu ludności (DP) EDP=∆D/D% : ∆ DP/DP% EDP = + --------- dobra pierwszej klasy EDP = - ---------- dobra podrzędne Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 60 Reakcja zmiany ceny jednego dobra (x)na zmianę popytu drugiego dobra(y) Em = ∆ Dx/Dx% : ∆Py/Py% Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 61 Reakcja podaży na zmianę ceny Ec = ∆S/S% : ∆P/P% = + Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 62 Dziękuję za uwagę. Wojciech Bugajski E-mail: [email protected] Wprowadzenie do ekonomii mgr Wojciech Bugajski 63
