Rozszczep wargi i podniebienia

Etiologia wybranych grup rozszczepów
szczęki, objawy i sposoby
ich zespołowego leczenia.
Natalia Zając
Promotor: dr n. med., prof. Vaclav Bednar
Wstęp
Wśród wad rozwojowych występujących
u noworodków w obrębie twarzy i jamy ustnej,
najczęściej występują rozszczepy wargi górnej,
wyrostka zębodołowego i podniebienia.
Rozszczep wargi i podniebienia są to wady
rozwojowe powstające we wczesnym okresie
embriogenezy związane z nieprawidłowym
rozwojem twarzoczaszki. Mogą współistnieć
lub występować niezaleŜnie. Polegają na braku
ciągłości anatomicznej i niedorozwoju tkanek.
W Polsce 22-3 na 1000 noworodków rodzi się
z rozszczepem wargi, rozszczepem podniebienia
lub rozszczepem wargi i podniebienia.
Wada ta ma róŜne postacie, począwszy
od jednostronnego częściowego rozszczepu samej
wargi górnej do obustronnego całkowitego
rozszczepu wargi, wyrostka zębodołowego
i podniebienia.
Rozszczep jest przykrą, bo widoczną dla otoczenia wadą
dziecka, która jednak nie zaburza jego ogólnego rozwoju.
Dzieci z rozszczepem wargi i podniebienia odpowiednio
pielęgnowane i karmione, będące pod stałą opieką
lekarską rozwijają się w sposób prawidłowy.
Najczęściej występującymi zaburzeniami w zgryzie
u osób z rozszczepami jest : przodozgryz, tyłozgryz
rzekomy, zgryz krzyŜowy oraz zgryz otwarty.
Cel pracy
Celem pracy jest przedstawienie najczęściej
stosowanych metod leczenia ortodontycznego
u osób z rozszczepem wargi, wyrostka
zębodołowego i podniebienia,
w fazie zgryzu mieszanego i wczesnego stałego.
Badania
Aby przeprowadzić powyŜsze badanie, dokonano
przeglądu piśmiennictwa i oparto się głównie
na badaniach przeprowadzonych przez Janinę
Szeląg i Jadwigę Penkalę w Samodzielnej
Pracowni Wad Rozwojowych Twarzy AM
we Wrocławiu.
Autorki artykułu pt. „ Orthodontic Treatment
of Primary and Secondary Cleft Palate in Mixed
and Early Permanent Dentition”
(Leczenie ortodontyczne rozszczepów podniebienia
pierwotnego i wtórnego w uzę
uzębieniu mieszanym
i wczesnym stał
stałym) zamieszczonego w czasopiśmie
medycznym „ Dental Forum” przeprowadziły
badania na grupie pacjentów z rozszczepami
wargi, wyrostka zębodołowego i podniebienia
dokumentując metody leczenia ortodontycznego.
Do anomalii związanych z kształtem
i liczebnością zębów w rozszczepach naleŜą:
• braki zawiązków, szczególnie bocznych zębów
siecznych górnych,
• zęby nadliczbowe lub zniekształcone zęby sieczne,
• hipodoncja (brak zawiązków zębów siecznych
bocznych),
• brak zębów przedtrzonowych drugich (czego
następstwem jest skrócenie i zwęŜenie szczęki górnej,
a dalej przodozgryz i zgryz krzyŜowy).
W fazie zgryzu
mieszanego, najczęściej
stosowanym aparatem
u pacjentów
z rozszczepami, była
podstawowa płytka
podniebienna wg
Schwarza,
wykonywana
indywidualnie
dla kaŜdego
z pacjentów oraz
jej modyfikacje .
Ryc. 1. Płytka Schwarza ze śrubą Fischera
na szczękę i dolny łuk zębowy z łukiem
wargowy, śrubą połoŜoną centralnie
i klamrami grotowymi.
Płytka Schwarza naleŜy do aparatów czynnych
zdejmowanych.
Za pomocą płytki podniebiennej moŜna
prawidłowo ustawić siekacze oraz wyleczyć
zgryz krzyŜowy i przodozgryz.
Modyfikacje płytki Schwarza stosowane
w leczeniu rozszczepów.
W celu leczenia
jednostronnego zgryzu
krzyŜowego
w rozszczepie
całkowitym
jednostronnym, płytkę
wycina się
asymetrycznie zgodnie
z topografią szczeliny
rozszczepu.
Ryc. 2. Górna płytka Schwarza
do leczenia zgryzu krzyŜowego
jednostronnego w całkowitym rozszczepie
jednostronnym ze śrubą rozszerzającą
umieszczoną asymetrycznie.
W zaburzeniach zgryzu klasy III, przy jednostronnym
lub obustronnym zgryzie krzyŜowym tylnym,
moŜna uŜyć aktywnej płytki podniebiennej przeciętej
w kształcie litery Y ze śrubą trzykierunkową
Bertoniego.
• Płytka, moŜe takŜe
zawierać dolny lub
górny łuk wargowy,
aby zatrzymać wzrost
Ŝuchwy oraz
w przypadku zaburzeń
czynności języka łuk
językowy.
Ryc. 3. Górna płytka Schwarza ze śrubą
trzykierunkową Bertoniego.
Rozszczepy obustronne
z wysunięciem
i wydłuŜeniem kości
przysiecznej, leczy
się za pomocą
zmodyfikowanej płytki
Schwarza ze specjalną
pelotą na kość
przysieczną.
Tak zmodyfikowana
płytka umoŜliwia
przemieszczenie kości
przysiecznej
w wielu kierunkach.
Ryc. 4. Górna płytka Schwarza z pelotą
na kość przysieczną, zalecana w rozszczepach
obustronnych z wysunięciem i wydłuŜeniem
kości przysiecznej oraz zwęŜeniem górnego
łuku zębowego.
Zastosowanie aktywnych płytek podniebiennych
w leczeniu ortodontycznym pozwala na efektywne
leczenie pacjentów z rozszczepem podniebienia.
We wczesnej fazie
zgryzu mieszanego
wykorzystuje się róŜne
formy aparatów
stałych, w celu
poprzecznej rozbudowy
szczęki. Jednym
z takich aparatów
jest QuadQuad-helix.
Ryc.5. QuadQuad-helix
Quad-helix słuŜy głównie do poszerzania łuku
Quadzębowego górnego. W uzębieniu mlecznym
i wczesnym mieszanym wywiera on efekt
ortopedyczny i ortodontyczny (poszerzenie
podstawy kostnej i łuku zębowego).
W uzębieniu późnym mieszanym i stałym
obserwuje się tylko efekt ortodontyczny.
Kolejną metodą leczenia ortodontycznego
stosowaną u dzieci z rozszczepami,
jest maska twarzowa tzw. maska Delaire’a.
Jest to rodzaj wyciągu zewnątrzustnego,
który słuŜy do wysuwania szczęki.
Mechanizm działania
maski Delaire’a polega
na skierowaniu siły
zewnątrzustnej
na szczękę
i stymulację jej wzrostu
w kierunku doprzednim
i pionowym.
Ryc. 6. Maska twarzowa zastosowana
u pacjenta z całkowitym rozszczepem
jednostronnym i nasilonym doprzednim
wzrostem szczęki.
Wnioski
• Z przeprowadzonych badań wynika,
Ŝe najczęściej stosowanym aparatem
w fazie zgryzu mieszanego jest modyfikowana aktywna
płytka podniebienna wg Schwarza.
• Do poszerzania szczęki stosowano głównie aparaty
grubołukowe takie jak QuadQuad-helix.
• Maskę twarzową zastosowano w grupie osób
ze znacznym niedoborem doprzedniego wzrostu szczęki.
• Na zakończenie leczenia w fazie zgryzu stałego,
zastosowano aparaty stałe cienkołukowe, jako kończące
aktywne leczenie.
• Ortodonta prowadzący leczenie pacjentów
z rozszczepami wargi, wyrostka zębodołowego i
podniebienia w fazie zgryzu mieszanego i wczesnego
stałego dysponuje szeroką gamą aparatów
ortodontycznych.
DZIĘKUJĘ PAŃSTWU ZA UWAGĘ.
NATALIA ZAJĄC