PLAN wynikowy NAUCZANIA GEOGRAFII – w klasie I gimnazjum
advertisement
PLAN wynikowy NAUCZANIA GEOGRAFII – w klasie I gimnazjum Przewidywane osiągnięcia ucznia: podstawowe, ponadpodstawowe* Hasło programowe Numer i temat lekcji 1 2 3 I. Geografia – nauka o powłoce ziemskiej oraz związkach zachodzących między jej elementami a działalnością społeczeństw. Źródła wiedzy geograficznej. II. Ziemia jako część wszechświata: ZIEMIA JAKO CZĘŚĆ WSZECHŚWIATA Hasło w Podstawie programowej 1. Miejsce Ziemi we wszechświecie i Układzie Słonecznym. 2.Kształt i wymiary Ziemi. Proponowany materiał nauczania Ścieżka edukacyjna uczeń pamięta (zna, wie) uczeń rozumie uczeń potrafi treści ze ścieżek 4 5 6 7 8 1. Geografia jako nauka. Różne źródła wiedzy geograficznej. Geografia jako nauka o powłoce ziemskiej. Dyscypliny naukowe geografii. Konwencjonalne źródła wiedzy geograficznej oraz dostępne poprzez elektroniczne i informatyczne systemy przekazu: informatyczne bazy danych, internet, materiały wideo i inne. – co jest przedmiotem badań geografii, – podział geografii*, – różne źródła wiedzy geograficznej, – pojęcia: geografia. – znaleźć wiadomości na zadany temat, korzystając ze źródeł informacji dostępnych w bibliotece szkolnej, – ocenić dostęp do informacji i szybkość ich uzyskania z różnych źródeł. Edukacja czytelnicza i medialna – zdobywanie przez uczniów informacji z różnych źródeł wiedzy. 2. Ziemia jako część wszechświata. Kształt i wymiary Ziemi. Układ Słoneczny – planety i inne ciała niebieskie. Dowody na kulistość Ziemi. Rola sztucznych satelitów Ziemi w badaniu wszechświata. – heliocentryczną – znaczenie lotów – uzasadnić znaczenie miejsca Ziemi teorię Kopernika, kosmicznych w poznawaniu w Układzie Słonecznym, – planety Układu Słowszechświata, warunkujące życie biologiczne, necznego, – pojęcia: sfera niebieska, oś – porównać wielkość Ziemi z – że bryła ziemska ma świata, zenit, oś ziemska. wielkością innych planet na kształt geoidy, podstawie długości promieni*. – wymiary Ziemi: średni promień ziemski, obwód Ziemi wzdłuż równika, – pojęcia: ciało niebieskie, gwiazda, planeta, satelita, meteoryty, kometa, orbita, wszechświat, kula ziemska, geoida. 1 – konieczność korzystania z różnych źródeł informacji, – różnicę między zdobywaniem wiedzy ze źródeł tradycyjnych i nowoczesnych, – pojęcia: powłoka ziemska. 1 2 ZIEMIA JAKO CZĘŚĆ WSZECHŚWIATA 3. Ruchy Ziemi. 1 3 3. Globus. Współrzędne geograficzne. 4 Współrzędne geograficzne: długość i szerokość geograficzna. 5 – cechy siatki geograficznej i jej elementów. 6 7 – że globus jest modelem – określić współrzędne Ziemi, geograficzne wskazanych – pojęcia: długość i szerokość punktów na globusie, geograficzna. – wskazać na globusie półkule północną i południową oraz wschodnią i zachodnią, – wskazać na globusie elementy siatki geograficznej 4. Ruch obrotowy Ziemi. Cechy i skutki ruchu obrotowego Ziemi. – posługując się globusem zademonstrować ruch obrotowy Ziemi, – na podstawie własnych spostrzeżeń podać przykłady konsekwencji ruchu obrotowego Ziemi dla codziennego życia i gospodarki człowieka. 5. Czas słoneczny miejscowy.1 Czas słoneczny miejscowy. Różnica czasów miejscowych na Ziemi. – cechy ruchu obrotowego – fakt, że spłaszczenie Ziemi Ziemi, przy biegunach jest – że rachuba czasu zarówno dowodem, jak i wynika z ruchu skutkiem ruchu obrotowego Ziemi, obrotowego Ziemi*, – że skutkiem ruchu – działanie siły Coriolisa, obrotowego Ziemi jest która jest dowodem widomy ruch sfery istnienia ruchu niebieskiej z E na W obrotowego, (następstwo dnia i – związek ruchu obrotowego nocy). ze zmianą wysokości Słońca w rytmie dobowym, – pojęcia: południk miejscowy, górowanie Słońca. – że czas jednego obrotu – związek momentu Ziemi wokół własnej górowania Słońca z osi jest podstawą długością geograficzną rachuby czasu, i ruchem obrotowym – zasady obliczania czasu Ziemi. słonecznego miejscowego, – pojęcia: czas słoneczny miejscowy. 6. Czas strefowy i urzędowy. Czas strefowy i urzędowy. – podział Ziemi na strefy czasowe, – odczytać czas strefowy na mapie stref czasu, Ćwiczenia w obliczaniu czasu miejscowego przeprowadzić w miarę potrzeb i możliwości czasowych 2 – konieczność posługiwania się czasem urzędowym, – obliczyć różnice czasu słonecznego miejscowego dla wybranych punktów kuli ziemskiej na podstawie długości geograficznej, – ustalić długość geograficzną punktów na podstawie różnicy czasów miejscowych. 8 ZIEMIA JAKO CZĘŚĆ WSZECHŚWIATA 1 2 3 7. Ruch obiegowy Ziemi i jego następstwa. 4 5 – konsekwencje dla rachuby czasu, wynikające z przekroczenia linii zmiany daty, – zasady obliczania czasu strefowego, – pojęcia: czas strefowy, urzędowy. Cechy i skutki – czas jednego obiegu ruchu obiegowego. Ziemi wokół Słońca, – przyczynę widomej rocznej wędrówki Słońca na tle pasa zodiakalnego, – stałe nachylenie Ziemi do płaszczyzny jej orbity, – skutki ruchu obiegowego Ziemi, – pojęcia: orbita, ekliptyka*. 8. Astronomiczne pory Astronomiczne – daty równonocy roku. pory roku wiosennej i jesiennej, następstwem ruchu przesilenia letniego obiegowego Ziemi i zimowego, wokół Słońca. – oświetlenie Ziemi Oświetlenie Ziemi w pierwszych dniach w różnych porach astronomicznych pór roku. roku, – zmiany długości dnia i nocy w różnych porach roku, – pojęcia: równonoc, przesilenie letnie i zimowe. 3 6 – konieczność i zasadę wprowadzania czasu letniego i zimowego, – pojęcia: strefy czasu. 7 – wskazać na mapie przebieg linii zmiany daty, – określić datę przy przekraczaniu linii zmiany daty, – wskazać na mapie państwa, na terytorium których przebiega kilka stref czasowych. – fakt, że oba ruchy Ziemi odbywają się równocześnie, – zasady ustalania roku przestępnego, – związek długości trwania zwykłego roku kalendarzowego i roku przestępnego z ruchem obiegowym Ziemi, – związek wprowadzania czasu letniego i zimowego z długością trwania dnia i nocy. – związek między długością dnia i nocy a zmianą miejsca wschodu i zachodu Słońca na widnokręgu, – występowanie dni i nocy polarnych. – wyjaśnić zmianę ilości dni w lutym w roku przestępnym, – obliczyć, w których latach w najbliższym dwudziestoleciu luty będzie miał 29 dni. – przedstawić na rysunku oświetlenie Ziemi w pierwszych dniach astronomicznych pór roku, – obliczyć wysokość Słońca nad widnokręgiem w momencie górowania, w podanym miejscu w dniach rozpoczęcia astronomicznych pór roku*. 8 ZIEMIA JAKO ŚRODOWISKO ŻYCIA, JEJ HISTORIA I OBRAZ WSPÓŁCZESNY ZIEMIA JAKO CZĘŚĆ WSZECHŚWIATA 1 2 3 9. Strefy oświetlenia Ziemi. III. Mapa jednym 10. Mapa jednym ze ze sposobów źródeł informacji przedstawiania geograficznych. zjawisk występujących na Ziemi. 11. Określanie położenia geograficznego obiektów na podstawie mapy – lekcja ćwiczeniowa. 4 Strefy oświetlenia Ziemi i ich charakterystyka. 5 – nazwy stref oświetlenia Ziemi i ich położenie, – cechy strefy: długość trwania dni i nocy, zmiana kąta wysokości Słońca nad widnokręgiem w momencie górowania, strona widnokręgu, po której góruje Słońce, – zwrotniki i koła podbiegunowe, – pojęcia: strefa międzyzwrotnikowa, strefa umiarkowanych szerokości geograficznych, strefa okołobiegunowa. 6 7 – związek między strefą – określić na podstawie mapy oświetlenia Ziemi a strefę oświetlenia Ziemi, w szerokością geograficzną – której leży wskazany obiekt zmiana wysokości Słońca geograficzny. nad widnokręgiem w momencie górowania, – związek między położeniem Słońca na sferze niebieskiej a współrzędnymi geograficznymi punktu na Ziemi, – konsekwencje dla życia i działalności człowieka wynikające ze zmiany ilości energii słonecznej docierającej do powierzchni Ziemi. Rodzaje map i przykłady ich zastosowania. – elementy mapy, podział map: mapy ogólnogeograficzne (topograficzne i przeglądowe), tematyczne (przyrodniczo-geograficzne, społeczno-ekonomiczne). – znaczenie mapy jako źródła – korzystać ze skali, legendy i informacji, siatki kartograficznej mapy – przydatność mapy przy dla gromadzenia potrzebnych rozwiązywaniu różnych informacji, zadań praktycznych, – dobrać odpowiednią mapę – konieczność używania map tematyczną do omawianego w procesie uczenia się, zagadnienia, – treść definicji mapy. – wyszukać potrzebne informacje z określonego rodzaju mapy. Siatka kartograficzna. Określanie współrzędnych geograficznych punktów. – elementy siatki kartograficznej, – pojęcia: siatka kartograficzna. – związek między siatką geograficzną a kartograficzną. 4 – na podstawie mapy określić długość i szerokość geograficzną obiektów z podaną dokładnością, – odszukać na mapie obiekty na podstawie podanych współrzędnych geograficznych. 8 Edukacja regionalna – dziedzictwo kulturowe w regionie – wykorzystanie mapy turystycznej. ZIEMIA JAKO ŚRODOWISKO ŻYCIA, JEJ HISTORIA I OBRAZ WSPÓŁCZESNY 1 2 3 12. Obecny obraz powierzchni Ziemi. Lądy i oceany. IV. Ziemia jako 13. Krążenie środowisko powietrza na Ziemi życia, jej historia – wiatry. geologiczna i obraz współczesny. 1. Klimat. 4 Obecne rozmieszczenie lądów i oceanów. Umowne granice kontynentów i oceanów. 5 6 – nazwy kontynentów i oceanów, – umowny podział wszechoceanu, – wybrane półwyspy, wyspy i archipelagi, – nazwy wybranych: mórz przybrzeżnych, mórz śródziemnych, cieśnin i zatok, – nazwy największych łańcuchów górskich na poszczególnych kontynentach. Budowa atmosfery – kierunki krążenia – troposfera. powietrza w strefie Znaczenie międzyzwrotnikowej – atmosfery dla pasaty, życia na Ziemi i – monsunowe krążenie działalności powietrza, człowieka. – obszary występowania Pasaty i monsuny pasatów i monsunów, – pojęcia: troposfera, wyż i niż baryczny, izobara, pasat, monsun, bryza. 5 – pojęcia: linia brzegowa, rozwinięcie linii brzegowej.* 7 – wskazać na mapie wybrane półwyspy, wyspy i archipelagi wysp, – wskazać na mapie: oceany, wybrane morza przybrzeżne, zatoki, cieśniny oraz morza śródziemne Europy, – na podstawie map hipsometrycznych zlokalizować wielkie formy powierzchni Ziemi, wskazać na mapie wielkie formy dna oceanicznego (rowy i grzbiety oceaniczne). – zależność ruchów – na podstawie schematów powietrza od różnic wyjaśnić powstawanie pasatów ciśnienia atmosferycznego i monsunów, wynikającego z różnic – wskazać na mapie obszary temperatury powietrza, występowania pasatów i – działanie siły Coriolisa na monsunów. kierunek wiatrów, – rolę warstwy ozonowej dla życia na Ziemi, – konieczność ochrony atmosfery. 8 własnego regionu (posługiwanie się mapą w terenie; opracowanie trasy wycieczki). ZIEMIA JAKO ŚRODOWISKO ŻYCIA, JEJ HISTORIA I OBRAZ WSPÓŁCZESNY 1 2 2. Charakterystyka hydrologiczna. 3 14. Klimat i jego składniki. 4 Składniki klimatu. Rozkład temperatur powietrza i opadów na Ziemi. 5 – składniki klimatu, – rozkład temperatury powietrza i opadów na Ziemi, – pojęcia: izoterma, izohieta, amplituda temperatury powietrza. 6 – różnicę miedzy pogodą a klimatem, – krążenie wody w przyrodzie i zjawiska z tym związane, – pojęcia: klimat. 7 – czytać mapy klimatyczne, – na podstawie podanych wartości obliczyć amplitudę temperatury powietrza i średnią temperaturę powietrza. 15. Czynniki kształtujące klimat. Charakterystyka – najważniejsze czynniki czynników klimatotwórcze, klimatotwórczych i – przykłady wpływu przykłady ich czynników klimatowpływu na składniki twórczych na klimat klimatu. wybranych obszarów lądowych na Ziemi, – pojęcia: czynnik klimatotwórczy. – rolę człowieka w zmianie klimatu, – rolę rosy i mgły dla życia biologicznego w wybranych rejonach Ziemi. – na podstawie map klimatycznych i wykresów omówić wpływ czynników klimatotwórczych na poszczególne składniki klimatu w różnych rejonach Ziemi, – obliczyć spadek temperatury powietrza wraz ze wzrostem wysokości. 16. Strefy klimatyczne na Ziemi. Główne typy klimatu. Charakterystyka stref klimatycznych Ziemi. – kryteria wydzielenia stref klimatycznych i typów klimatu, – strefy klimatyczne i typy klimatu na Ziemi, – przykłady klimatu astrefowego – klimat górski. – zależność między strefami – porównać wybrane typy klimatu klimatycznymi a strefami na podstawie: średnich oświetlenia Ziemi, temperatur powietrza w – związek między warunkami miesiącu najcieplejszym i klimatycznymi a życiem i najzimniejszym, rocznej działalnością człowieka. amplitudy temperatury powietrza, rocznej sumy opadów i ich rozkładu w ciągu roku. – średnie zasolenie wody morskiej, – ruchy wody morskiej: falowanie, pływy,* prądy morskie, – znaczenie przyrodnicze wszechoceanu, – przyczyny i skutki zanieczyszczeń wód mórz i oceanów, – związek zmiany zasolenia – wskazać na mapie przykłady oraz temperatury wody mórz o najwyższej i najniższej morskiej z szerokością temperaturze wody i geograficzną, najwyższym i najniższym – związek zasolenia wody zasoleniu. morskiej z jej temperaturą, – przyczyny ruchów wody morskiej: falowania, pływów, prądów morskich, 17. Charakterystyka Zasolenie i wybranych cech wód temperatura wód wszechoceanu. wszechoceanu. Ruchy wody morskiej. 6 8 Edukacja ekologiczna – wpływ człowieka na atmosferę; skutki degradacji atmosfery dla życia biologicznego na Ziemi. Edukacja ekologiczna – przyczyny i skutki zanieczyszczenia atmosfery. ZIEMIA JAKO ŚRODOWISKO ŻYCIA, JEJ HISTORIA I OBRAZ WSPÓŁCZESNY 1 2 3 4 5 – pojęcia: tsunami, prądy powierzchniowe. 18. Lądowe wody powierzchniowe – rzeki i jeziora. Wybrane rzeki świata – ich charakterystyka. Rozmieszczenie jezior na świecie. – duże rzeki główne świata i ich systemy, – zasilanie rzek w różnych typach klimatu, – nazwy i rozmieszczenie wybranych jezior świata, – pojęcia: dorzecze, dział wodny, zlewisko. 19. Wody podziemne. Charakterystyka wód artezyjskich, krasowych i gejzerów. – rodzaje wód podziemnych: wody artezyjskie, krasowe, gejzery, – pojęcia: warstwa wodonośna. 7 6 – wpływ kształtu wybrzeży i siły Coriolisa na kierunek prądów morskich,* – fakt, że woda morska w obrębie prądów powierzchniowych krąży w zamkniętym obiegu, – konieczność ochrony wód wszechoceanu, – pojęcia: izohalina.* – zależność między siecią rzeczną a klimatem, – rolę i znaczenie wody w środowisku przyrodniczym i działalności człowieka, – konieczność ochrony rzek i jezior przed zanieczyszczeniami, – wpływ warunków przyrodniczych i działalności człowieka na zanikanie jezior, – pojęcia: rzeka epizodyczna, rzeka okresowa, obszar bezodpływowy. – związek wód krasowych i artezyjskich z budową geologiczną, – związek występowania gejzerów z wulkanizmem, – rolę wód mineralnych i termalnych w życiu człowieka, – znaczenie wód artezyjskich dla człowieka na niektórych obszarach Afryki i Australii. 7 8 – na podstawie mapy wskazać obszary bezodpływowe, – na podstawie mapy określić do jakich zlewisk należą wskazane rzeki, – wskazać na mapie największe jeziora na poszczególnych kontynentach, – na mapie konturowej wyznaczyć dział wodny pomiędzy wskazanymi zlewiskami lub dorzeczami. Edukacja ekologiczna – degradacja środowiska (morza i oceany) i jej związek z formami działalności ludzi. – określić kryterium wyróżniania wód mineralnych i cieplic, – wskazać przykładowe miejsca na świecie występowania gejzerów i omówić ich rolę w życiu i działalności człowieka, – wykazać związek między działalnością człowieka a zanieczyszczaniem wód podziemnych, – wykorzystanie wód podziemnych we własnym regionie. Edukacja ekologiczna – konieczność ochrony przez wszystkich ludzi wód powierzchniowych. Edukacja ekologiczna i regionalna – działania we własnym ZIEMIA JAKO ŚRODOWISKO ŻYCIA, JEJ HISTORIA I OBRAZ WSPÓŁCZESNY 1 2 3 20. Lodowce kuli ziemskiej. 4 Charakterystyka lodowców oraz ich występowanie na Ziemi. 5 – warunki powstawania – – 3. Charakterysty- 21. Wewnętrzne Budowa wnętrza ka geologiczna. procesy geologiczne. Ziemi. Budowa Ziemi. Charakterystyka wewnętrznych procesów geologicznych. 22. Minerały i skały skorupy ziemskiej. Charakterystyka wybranych minerałów i skał skorupy ziemskiej. Podział skał ze względu na genezę. 6 – – – lodowców, obszary występowania lodowców górskich i lądolodów, pojęcia: granica wiecznego śniegu, jęzor lodowcowy, pole firnowe, góra lodowa, retencja wody. kolejne sfery Ziemi, ruchy skorupy ziemskiej: trzęsienia ziemi, wulkanizm, ruchy górotwórcze, pojęcia: sejsmograf. – nazwy podstawowych skał, – genetyczny podział skał, – ułożenie skał, 8 – różnicę pomiędzy lodowcem górskim a lądolodem, – zależność położenia granicy wiecznego śniegu od strefy klimatycznej, – zagrożenia wynikające z możliwości stopnienia części lodowców na skutek działalności człowieka. – fakt, iż budowa wnętrza Ziemi opisywana jest hipotetycznie, – związek między energią wewnętrzną Ziemi a wewnętrznymi procesami geologicznymi zachodzącymi w litosferze, – wpływ wewnętrznych procesów geologicznych na powstawanie skał magmowych i przeobrażonych,* – pojęcia: proces geologiczny, ruchy górotwórcze. – że warunki geologiczne mają wpływ na tworzenie się skał i ich ułożenie. 7 8 regionie zmierzające do poprawy stanu wód powierzchniowych. – na podstawie różnych źródeł – informacji geograficznych wyjaśnić dlaczego w Tatrach nie występują lodowce, wskazać na mapach obszary występowania największych lądolodów oraz góry, w których występują lodowce. – na podstawie schematu opisać wybuch wulkanu, – na podstawie mapy wskazać na świecie obszary częstych trzęsień ziemi i wybuchów wulkanów. – określić cechy skał na – – Edukacja regionalna – podstawie ich wyglądu, rozpoznać okazy podstawowych dziedzictwo kulturowe w skał, regionie odczytać profil geologiczny, 1 2 3 4 5 6 ZIEMIA JAKO ŚRODOWISKO ŻYCIA, JEJ HISTORIA I OBRAZ WSPÓŁCZESNY – genezę węgla – 23. Skamieniałości dokumentami dziejów Ziemi. Ery i okresy geologiczne. Względny i bezwzględny wiek skał. Najważniejsze wydarzenia geologiczne w dziejach Ziemi. – – 24. Zewnętrzne procesy geologiczne: wietrzenie i procesy stokowe. Charakterystyka zewnętrznych procesów geologicznych. Formy terenu powstałe w wyniku działania zewnętrznych procesów geologicznych. – – – – – – – rozpoznać i nazwać skały kamiennego, wapieni i soli kamiennej, granitu, bazaltu, piaskowca gliny zwałowej, gnejsu, marmuru, pojęcia: minerał skałotwórczy, skała, magma, lawa. nazwy er, główne wydarzenia w dziejach Ziemi, pojęcia: era, skamieniałość przewodnia. rodzaje wietrzenia, że kras jest rodzajem wietrzenia, formy krasowe, ruchy masowe, pojęcia: wietrzenie, zwietrzelina, kras, ruchy masowe. występujące w najbliższej okolicy szkoły. – zasadę określania wieku – – Erozja rzeczna, transport i akumulacja. Rzeźbotwórcza działalność morza. – – rodzaje rzeźbotwórczej – – – działalności rzeki: erozja, transport, akumulacja, przykłady form terenu powstałych w wyniku rzeźbotwórczej działalności rzek i mórz, modelowanie wybrzeża przez fale morskie, 9 – – procesem przygotowującym działanie innych zewnętrznych procesów geologicznych, zależność przebiegu wietrzenia od rodzaju skał i warunków klimatycznych, rolę grawitacji w ruchach masowych, pojęcia: grawitacja. związek erozji wgłębnej z podstawą erozyjną*, zależność skutków modelowania powierzchni Ziemi przez rzeki od ilości spływającej wody i jej prędkości oraz odporności skał, różnicę działalności morza na wybrzeżu płaskim i stromym, 8 – elementy środowiska przyrodniczego własnego regionu. – na podstawie profilu skał, rolę skamieniałości przewodnich w odtwarzaniu dziejów Ziemi. – że wietrzenie jest – 25. Rzeźbotwórcza działalność rzek oraz mórz w strefie brzegowej. 7 geologicznego odtworzyć kolejność wydarzeń geologicznych. – na podstawie obrazów rozpoznać formy krasowe. – opisać działalność rzeki w – – różnych odcinkach jej biegu, na podstawie różnych źródeł informacji geograficznych omówić rolę wód powodziowych w życiu człowieka, omówić genezę wybrzeża mierzejowo-zalewowego*. Edukacja czytelnicza i medialna – zdobywanie przez uczniów informacji z różnych źródeł wiedzy. 1 2 3 4 5 6 ZIEMIA JAKO ŚRODOWISKO ŻYCIA, JEJ HISTORIA I OBRAZ WSPÓŁCZESNY – pojęcia: erozja rzecz- 7 – fakt, że rzeźbotwórcza działalność rzek i fal morskich może być zarówno budująca, jak i niszcząca, – pojęcia: podstawa erozyjna*. – rodzaje rzeźbotwórczej – fakt, że działalność działalności lodowców: lodowców może być żłobienie, zarówno niszcząca jak i transportowanie, akubudująca. mulacja, – formy terenu powstałe w wyniku rzeźbotwórczej działalności lodowców i wód wypływających spod lodowców, – pojęcia: morena, cyrk lodowcowy, wrota lodowcowe. – formy terenu powstałe – fakt, iż rzeźbotwórcza działalność wiatru w wyniku działalności najmocniej uwidacznia się wiatru (wydma, grzyb na obszarach, gdzie luźny skalny). materiał skalny nie jest osłonięty roślinnością, – fakt, że zewnętrzne procesy geologiczne prowadzą do wyrównywania powierzchni Ziemi, a procesy wewnętrzne są przeciwstawne do tej działalności. na, meander, nurt rzeczny, terasa, abrazja, klif. 26. Rzeźbotwórcza Charakterystyka działalność lodow- morfologicznej ców. działalności lodowców. 27. Rola wiatru w modelowaniu powierzchni Ziemi. Charakterystyka morfologicznej działalności wiatru. 10 – na podstawie zdjęć rozpoznać przykładowe formy terenu powstałe w wyniku działalności lodowców. – na podstawie rysunku omówić – formy terenu powstałe w wyniku działalności wiatru, na podstawie zdjęć omówić rolę wiatru w modelowaniu przedstawionej formy terenu. 8 PRZYKŁADY OCHRONY KRAJOBRAZU NA ŚWIECIE ZIEMIA JAKO ŚRODOWISKO ŻYCIA, JEJ HISTORIA I OBRAZ WSPÓŁCZESNY 1 2 3 4 28. Zróżnicowanie Strefowość świata roślinnego i klimatyczna i roślinna zwierzęcego na na Ziemi. lądach. 5 – – 5. Pokrywa glebowa. 29. Występowanie różnych typów gleb na Ziemi. Charakterystyka gleb strefowych i astrefowych. – – – 6. Ochrona krajobrazu na świecie. 30. Sfery powłoki ziemskiej i ich współzależności. Ochrona krajobrazów na świecie. Ogólna charakterystyka sfer powłoki ziemskiej. 6 – rozmieszczenie – – – – – – związek strefowości i formacji roślinnych na świecie, wybrane gatunki zwierząt, charakterystyczne dla danych obszarów Ziemi, pojęcia: formacja roślinna. nazwy podstawowych typów genetycznych gleb, rozmieszczenie gleb na świecie, zmiany pokrywy glebowej wywołane przyczynami przyrodniczymi i działalnością człowieka, pojęcia: erozja gleb. przykłady wzajemnego oddziaływania sfer powłoki ziemskiej, przykłady zmian w powłokach Ziemi wywołanych działalnością człowieka, formy ochrony krajobrazu: pomniki przyrody, rezerwaty, parki narodowe, pojęcia: krajobraz antropogeniczny. 11 – piętrowości roślin z warunkami klimatycznymi, zagrożenia dla lasów, wynikające z rabunkowej gospodarki człowieka. – zależność rodzaju gleb od – – – rodzaju skał, warunków klimatycznych i roślinności, różnicę między glebami strefowymi i astrefowymi, konieczność ochrony gleby, pojęcia: degradacja gleby. – związki i zależności – – 7 – wykazać współzależności między sferami powłoki ziemskiej, konieczność ochrony każdej ze sfer, bowiem naruszenie równowagi jednej z nich powoduje ujemne skutki w pozostałych, potrzebę działań międzynarodowych na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego. między roślinnością a klimatem wybranej strefy klimatyczno-roślinnej. – wskazać na podstawie mapy – występowanie gleb strefowych, na podstawie własnych spostrzeżeń podać przykłady działalności człowieka wpływającej na degradację gleb. – na podstawie źródeł informacji – – geograficznych wskazać przykłady skutków ingerencji człowieka w poszczególne sfery powłoki ziemskiej, na podstawie źródeł informacji geograficznych scharakteryzować wybrane obszary chronione na Ziemi, wskazać współzależności sfer powłoki ziemskiej w najbliższej okolicy szkoły lub swojego miejsca zamieszkania. 8 Edukacja ekologiczna – degradacja i konieczność ochrony gleb. Edukacja ekologiczna – zagrożenia dla środowiska przyrodniczego (głównie lasów) wynikające z form działalności człowieka. Edukacja ekologiczna – ocena skutków przemian w środowisku przyrodniczym na Ziemi wywołanych działalnością człowieka; ochrona krajobrazu na świecie.
