wysiłek fizyczny i stres środowiskowy

WYSIŁEK FIZYCZNY I STRES ŚRODOWISKOWY
USM WF II rok/ s2, rok akademicki 2014/2015
TEMATYKA WYKŁADÓW:
1.
Definicja: homeostazy, stres. Aklimacja, aklimatyzacja do warunków otoczenia. Warunki naturalne, zmienione,
ekstremalne. Czynniki egzo i endogenne, kształtujące zdolności adaptacyjne organizmu. Adaptacja fizjologiczna i jej
cechy.
2.
Zespół oddziaływania bodźców fizycznych na organizm: Bodźce radiacyjne: promieniowanie słoneczne
(promieniowanie nadfioletowe, widzialne i podczerwone) i ich fizyczna charakterystyka. Przenikalność promieni
radiacyjnych i ich wpływ na organizm człowieka.
3.
Wpływ widzialnej części promieniowania elektromagnetycznego na organizm człowieka. Zegar biologiczny,
Melatonina, synchronizacja a desynchronizacja zegara biologicznego. Zespół długu czasowego (Jet Lag) a zdolność do
wykonywania wysiłku fizycznego w warunkach długu czasowego.
4.
Promieniowanie podczerwone. Charakterystyka oddziaływania promieniowania podczerwonego na warunki
otoczenia. Komfort termiczny. Międzynarodowe standardy obciążeń termicznych środowiska i wskazania do
wykonywania aktywności fizycznej, wskaźniki stosowane do oceny obciążeń termicznych środowiska (index WBGT).
5.
Homeostaza termiczna: zakres wartości temperatur wewnętrznych organizmu, naturalne wahania temperatury
wewnętrznej ciała. Reakcje fizjologiczne i biochemiczne na wysiłkowy stres cieplny.
6.
Hipertermia i jej wpływ na zdolność organizmu do wykonywania wysiłku fizycznego. Temperatura letalna.
Mechanizm śmierci termicznej.
7.
Środowisko o niskiej temperaturze. Charakterystyczne cechy fizyczne środowiska lądowego, o niskiej
temperaturze; Stres zimna. Wysiłek fizyczny w niskiej temperaturze otoczenia. Odczucie temperatury (indeks
wychładzania Wind chill index ‘w’). Mechanizmy determinujące utrzymanie prawidłowej temperatury ciała i
prawidłowych funkcji organizmu w środowisku lądowym o niskiej temperaturze.
8.
Anapireksja, regulowana hipotermia, występowanie, adaptacja, mechanizm i mediatory uczestniczące w tym procesie.
Mechanizmy determinujące utrzymanie prawidłowej temperatury ciała i prawidłowych funkcji organizmu w
środowisku wodnymi o niskiej temperaturze, Charakterystyczne cech odpowiedzi organizmu na wysiłek fizyczny
wykonywany w środowisku wodnymi o niskiej temperaturze.
9.
Oddziaływanie bodźców mechanicznych (ruch: powietrza i jego wpływ na organizm człowieka. Wpływ
przyspieszeń (i przeciążeń) na organizm. Tolerancja fizjologiczna przyspieszeń. Granica biologiczna przyspieszeń.
Adaptacja do życia w warunkach zmiany siły ciążenia.
10. Ciśnienie atmosferyczne. Charakterystyka zmian ciśnienia atmosferycznego ze wzrostem n.p.m.
Charakterystyka reakcji organizmu na zmiany ciśnienia atmosferycznego (układ oddechowy, krążenia). Adaptacja
i dezaklimatyzacja wysokościowa.
11. Reakcje organizmu na działanie wysokiego ciśnienia Czynniki obciążenia fizjologicznego organizmu człowieka
pod wodą. Wysiłek fizyczny w warunkach działania wysokiego ciśnienia i niskiej temperatury wody.
12. Zespół bodźców biologicznych: aeroplankton, bakterie, wirusy, grzyby, zarodniki, części roślin, pyłki kwiatowe a
obciążenie układu immunologicznego. Typowe reakcje swoiste i nieswoiste układu immunologicznego. Odporność
organizmu. Wysiłek fizyczny w warunkach obciążenia układu immunologicznego.
13. Endogenne uwarunkowania aktywności fizycznej w zmienionych warunkach otoczenia. Bilans energetyczny
organizmu. Żywienie i zapotrzebowanie na składniki pokarmowe i wodę-zależne od warunków otoczenia i poziomu
aktywności fizycznej.
TEMATYKA SEMINARYJNA:
1. Komfort termiczny. Międzynarodowe standardy obciążeń termicznych środowiska i wskazania do wykonywania
aktywności fizycznej, wskaźniki stosowane do oceny obciążeń termicznych środowiska gorącego (index WBGT).
2.
Homeostaza termiczna Hipertermia i jej wpływ na zdolność organizmu do wykonywania wysiłku fizycznego.
3.
Środowisko o niskiej temperaturze. Wysiłek fizyczny w niskiej temperaturze otoczenia. Odczucie temperatury (indeks
wychładzania Wind chill index).
4. Mechanizmy determinujące utrzymanie prawidłowej temperatury ciała i prawidłowych funkcji organizmu w
środowisku wodnymi o niskiej temperaturze.
5. . Wpływ przyspieszeń (i przeciążeń) na organizm.
6. Charakterystyka reakcji organizmu na zmiany ciśnienia atmosferycznego a zdolnośc do wykonywania wysiłku
fizyczego.
7. Czynniki obciążenia fizjologicznego organizmu człowieka pod wodą. Reakcje organizmu na działanie wysokiego
ciśnienia. Wysiłek fizyczny w warunkach działania wysokiego ciśnienia i niskiej temperatury wody.
8. Bodźce elektryczne-jonizacja powietrza. Zespół bodźców chemicznych: tlen, ozon, azot, dwutlenek węgla,
zanieczyszczenia powietrza i ich wpływ na organizm człowieka i zdolność wysiłkową.
9. Zespół bodźców biologicznych: aeroplankton, bakterie, wirusy, grzyby, zarodniki, części roślin, pyłki kwiatowe a
obciążenie układu immunologicznego.
10. . Wysiłek fizyczny w warunkach obciążenia układu immunologicznego.
11. Endogenne uwarunkowania adaptacji fizjologicznej do zmienionych warunkach otoczenia.
12. Zaliczenie seminarium
Literatura podstawowa:
1. Traczyk W. Diagnostyka czynnościowa człowieka. Fizjologia stosowana PZWL Warszawa 1999
2. Antosiewicz Z., Gwóżdz B., Skalski J. Hipotermia i hipertermia w zastosowaniu klinicznym Śląsk, Wydawnictwo Naukowe,
Katowice 2000
3. Kozłowski S. Granice przystosowania PZWL Warszawa 1986
4. Ganong W. (tłum J.Lewin-Kowalik) Fizjologia PZWL Warszawa 2007
5. Gwóżdź B. Skutki przegrzania organizmu ludzkiego. Ergonomia 1997,20
6. Górski J. Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego PZWL. Warszawa 2001
7. Gwóżdź B., Gabryś J. Sposoby ochrony pracującego człowieka przed przegrzaniem ogólnym i miejscowym. Ergonomia,
1997, 20
8. Caputa M. Mechanizm i znaczenie biologiczne gorączki. Post. Hig. Med.Dośw. 1997, 31
9. Kozłowski, Nazar „Wprowadzenie do fizjologii klinicznej” PZWL Warszawa 1995
10.Trzebski, Traczyk W.: Podstawy fizjologii człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej. PZWL Warszawa
1989, 2004.
11.Kuński H. Trening zdrowotny osób dorosłych. Medsportpress, Warszawa, 2002.
12. Birch K., Mac Laren D., George K. “Fizjologia sportu” Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2009.
Literatura uzupełniająca:
1. W. Kozak Goraczka jako proces homeostatyczny towarzyszacy infekcji. Postepy Hig Med Dosw 1992; 46(1):67-91;
2.
2. D. Soszyński Stresowy wzrost temperatury ciała--hipertermia czy goraczka. Postepy Hig Med Dosw 1999; 53(6):855-870.;
3.
3. K. Błażejczyk Bioklimatyczne uwarunkowania rekreacji i turystyki w Polsce. Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 192, 2004,
4.
4. Guyton A. & Hall J. Textbook of medical physiology. A Harcourt Health Sciences Company USA.2001.;
5.
5. Noakes T. Lore of running .Human Kinetics 2003.;
6.
6. Wilmore J., Costill D. Physiology of sport and exercise. Human Kinetics 1994.;
7.
7. Blatteis C. Physiology and pathophysiology of temperature regulation World Sciencitific, 1997,
www.imgw.pl/wl/internet/zz/klimat/0701_bodzce.html