Leczenie dzieci zakażonych HIV. Rekomendacje PTN AIDS. Magdalena Marczyńska Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego AM w Warszawie Oddział XI SPZOZ Wojewódzkiego Szpitala Zakaźnego w Warszawie W Polsce leczonych jest 109 dzieci, 66 (60,5%) w Klinice Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego AM w Warszawie. Od 1987 r. w Klinice leczono 80 dzieci. Leki dostępne dla dzieci NRTI: Retrovir (ZDV), 3TC (lamivudyna), Videx (DDI), Zerit (D4T), Ziagen (ABC), Emtriva (FTC) - dostępne w formie roztworu, zawiesiny dla dzieci Hivid (DDC) tabletki, tylko > 13 r. ż. NtRTI : Viread (TDF) >2 r.ż., tabletki można kruszyć. NNRTI : Viramune (NVP) – zawiesina, tabletki, Stocrin (EFV) > 3 r.ż. Leki dostępne dla dzieci PI : Viracept (NFV) – zawiesina, tabletki (wyższe dawki niż dla młodzieży i dorosłych!); Kaletra (LPV/r) – syrop i kapsułki, tabletki nie podzielne. Norvir (RTV) tylko do wzmacniania ; Crixivan (IDV) > 2 r.ż., dla dzieci, które mogą łykać kapsułki, Aptivus (TPV)- dla dzieci z wielolekową opornością; Agenerase (APV)/Lexiva (f-APV) i Reyataz (ATV) > 4 r.ż., Invirase/Fortovase (SQV) >16 r.ż. Inhibitory Fuzji : Fuzeon (T-20)- od 6 r.ż. 1x /dobę mogą być stosowane : VidexEC , 3TC, Ziagen, Emtriva, Viread, Stocrin (na noc), Reyataz Kaletra (?) Nie należy stosować łącznie ZDV+ D4T (antagonizm), D4T + DDI (toksyczność), 3TC+FTC (~te same leki), EFV+NVP, ATV+IDV –(hyperbilirubinemia), APV lub f-APV + LPV/r (poziomy obu leków), APV + f-APV (~te same leki). Uwaga na łączne stosowanie TDF+DDIEC (poziom DDI) EFV + IDV (poziom IDV) EFV+LPV/r (poziom LPV) EFV+RTV (poziom obu leków) EFV+ APV (poziom APV) EFV+ ATV (poziom ATV) EFV + SQV (poziom SQV) NVP + LPV/r (poziom LPV) NVP + IDV (poziomIDV) NVP+SQV (poziom SQV) NFV + SQV (poziom NFV) Wskazania do rozpoczynania leczenia antyretrowirusowego u dzieci zakażonych HIV oparte są o klasyfikacje CDC i WHO dla regionu Europy. Klasyfikacja kliniczna zaawansowania zakażenia HIV u dzieci – wg WHO dla rejonu Europy 1. Stopień zaawansowania klinicznego • • Bez objawów Powiększenie węzłów chłonnych 2. Stopień zaawansowania klinicznego • • • • • • • • powiększenie wątroby i śledziony nawracające owrzodzenia jamy ustnej powiększenie ślinianek grzybica paznokci brzeżny rumień dziąseł grudkowa wysypka ze świądem półpasiec nawracające/przewlekłe infekcje górnych dróg oddechowych • LIP bez hipoksji • małopłytkowość (<50 tys./mm3) trwająca > miesiąc 3. Stopień zaawansowania klinicznego • średniego stopnia niedożywienie nie odpowiadające na standardową terapię • przewlekła biegunka (14 dni) • przewlekła gorączka (przerywana lub stała, przez 1 miesiąc) • gruźlica płuc • kandydoza jamy ustnej (w wieku > 30 dni) • leukoplakia włochata j.ustnej • ostre martwicze, wrzodziejące zapalenie j.ustnej /periodontitis • 2 w ciągu 2 lat ciężkie bakteryjne zap.płuc (> 6 m.ż.) • rozsiany mięczak zakaźny • rozsiane zakażenie HPV 3. stopień zaawansowania klinicznego cd. (rozpoznania wymagające potwierdzenia testami diagnostycznymi) • LIP + hipoksja • przewlekłe zmiany w płucach związane z HIV (w tym rozstrzenie oskrzeli) • niedokrwistość (Hb <8g/dL) i/lub neutropenia (<1000/mm3) trwająca>1 mies. 4. stopień zaawansowania klinicznego (rozpoznania na podst. obj. klinicznych lub prostych badań) • Zespół wyniszczenia • Pneumocystozowe zapalenie płuc • Nawracające ciężkie zakażenia bakteryjne (z wyjątkiem zapalenia płuc) • • • • • • Przewlekła opryszczka (trwająca>1 mies.) Gruźlica pozapłucna Mięsak Kaposiego Kandydoza przełyku Toksoplazmoza OUN HIV encephalopatia 4. stopień zaawansowania klinicznego (rozpoznania wymagające testów potwierdzenia) • CMV retinitis lub narządów wewn. poza : wątrobą, śledzioną, węzłami chł. (>1 m.ż) • Kryptokokoza pozapłucna • Kandydoza tchawicy, oskrzeli lub płuc • Uogólniona grzybica • Kryptosporidioza 4. stopień zaawansowania klinicznego (rozpoznania wymagające testów potwierdzenia) • • • • Uogólnione niegruźlicze mykobakteriozy HSV zmiany narządowe Chłoniak pierwotny OUN lub B-komórkowy NHL Postępująca wieloogniskowa leukoencephalopatia (PML) • HIV kardiomiopatia • HIV nefropatia Klasyfikacja immunologiczna (WHO) Stan immunologiczny Do 12 mies. CD4 [%] 1. Bez niedoboru >35% odporności 2. Umiarkowany 25 – 34% niedobór 3.Zaawansowany 20 – 24% niedobór 4. Ciężka <20% immunosupresja Wiek 13-59 mies. 5 lat CD4 [%] CD4 [kom/mm3] >25% > 500 20 – 24% 350- 499 15 – 19% 200– 349 <15% < 200 Klasyfikacja immunologiczna CDC Klasyfikacja 1:Brak wyraźnej supresji 2:Umiarkowa na supresja 3: Ciężka supresja Wartość CD4 (w grupach wiekowych) < 12 m. ż. µl (%) >1500 (>25) 1 - 5 lat µl (%) >1000 (>25) 6 r.ż. - 12 lat µl (%) >500 (>25) 750-1499 (15-24) 500-999 (15-24) 200-499 (15-24) <750 (<15) <500 (<15) <200 (<15) Kryteria rozpoczynania leczenia antytretrowirusowego u dzieci w 1 r. ż. Zaawansowanie kliniczne: A, B, C (CDC) 2, 3, 4 (WHO) lub odsetek limfocytów CD4 < 30 – 35%. Do 6 mies. życia zawsze leczyć! Kryteria rozpoczynania leczenia antytretrowirusowego dzieci >12 24 m.ż. Zaawansowanie kliniczne: B ,C (CDC) 3, 4 (WHO) lub odsetek limfocytów CD4 <25% Kryteria rozpoczynania leczenia antytretrowirusowego dzieci w wieku >2 lata • Zaawansowanie kliniczne: B (2 objawy), C (CDC) 3 , 4 (WHO) lub • wartość limfocytów CD4 u dziecka w wieku 25 –59 mies.<20% albo <500 od 6 r. ż. (>60 mies.) CD4 <350 kom/mL lub • VL HIV>100 000 c/mL Decyzja o odroczeniu leczenia = konieczność badań kontrolnych z oceną CD4 co 6 - 8 tygodni i VL nie rzadziej niż co 12 tyg. Zalecany pierwszy schemat terapii u dzieci W 1. schemacie terapii nie należy stosować D4T. w 1 r.ż. (4 leki !): • 3 NRTI + NNRTI ZDV+ABC+3TC+NVP - 2 x dziennie gdy w 2 r.ż. VL-HIV<50 c/mL przez 6 miesięcy, tj. ok. 18 –24 m. ż. uprościć schemat ABC+3TC +NVP - 1 x dziennie Zalecany pierwszy schemat terapii u dziecka w 1 r.ż. (4 leki !) • 2 NRTI + PI/r : ZDV+ 3TC + LPV/r alternatywne leki w I schemacie : NRTI : DDI, FTC PI: NFV (Wysokie dawki!) Zalecany pierwszy schemat terapii 1. ż. do ukończenia 3 lat • 2 NRTI + NNRTI : ABC + 3TC + NVP ZDV DDI •2NRTI+ PI lub PI/r ZDV + 3TC+ LPV/r ABC DDI NFV (wysoka dawka NFV) Zalecany pierwszy schemat terapii u dziecka>3 lat • 2 NRTI + NNRTI : ZDV+ 3TC + EFV ABC DDI • 2NRTI+ PI lub PI/r ZDV+ 3TC + LPV/r ABC DDI NFV (wysoka dawka) Alternatywne leki w schemacie I rzutu u dziecka>3 lat PI: IDV/r, SQV/r; NNRTI: NVP Zalecany pierwszy schemat terapii u młodzieży TDF+ 3TC+EFV - terapia 1x /dobę (PENTA); zalecenia jak dla dorosłych (USA) Schemat badań w czasie leczenia antyretrowirusowego dzieci • morfologia krwi z rozmazem, biochemia, bad.og.moczu: 0, 4, 8, 12, 18, 24, 30, 36, 42, 47, 52 tyg. i dalej co 6 tyg.; • CD4, CD8, VL HIV: 0, 4, 12 i co 12 tygodni; • oporność „0” i w razie potrzeby • badanie ekg, usg jamy brzusznej „0” i raz/rok • rtg kl.piersiowej „0” i w razie potrzeby • badanie neurologiczne „0” i raz/rok, w 1.r.ż. co 12 tyg. • badanie psychologa „0” i raz/rok Skuteczność terapii • Poprawa kliniczna (do N,A), zahamowanie progresji • Poprawa immunologiczna • Zahamowanie replikacji HIV VL-HIV o 1,0 log w ciągu 12 tyg. VL<50 c/mL w ciągu 6 mies.od rozpoczęcia terapii U dzieci, których wiremia przed leczeniem była wysoka czas do spadku <50c/mL może wynosić>6 mies. o ile w kolejnych badaniach stwierdza się stałe obniżanie replikacji. Wskazania do zmiany terapii: • • • • nietolerancja, działania uboczne leków, nieskuteczność, konieczność uproszczenia schematu w celu poprawy realizacji zaleceń lekarskich. Nieskuteczność terapii •progresja kliniczna, •immunologiczna (u dziecka z głębokim niedoborem odporności spadek CD4 o 5%) – wyniki co najmniej 2 badań; • brak odpowiedzi wirusologicznej Brak odpowiedzi wirusologicznej: • VL-HIV o <1,0 log w ciągu 12 tyg. •Pojawienie się wiremii,gdy w poprzednim badaniu VL<50 c/mL- uwaga na „blip” np. po infekcji, szczepieniu, wynik dwukrotny. • VL ale utrzymywanie się replikacji na niskim poziomie, • VL o 0,7 log u dziecka do 24 m. ż. lub o 0,5 log u dziecka w wieku 2 lata. Nieskuteczność terapii jest wskazaniem do oznaczenia oporności przed zmianą schematu. U dziecka z wielolekową opornością zmiana powinna być dokonana wyłącznie po konsultacji.