Strategie autoprezentacji
advertisement
Psychologia społeczna (semestr drugi) dr Jerzy Rosiński Instytut Ekonomii i Zarządzania UJ Spostrzeganie społeczne W jaki sposób dochodzimy do rozumienia innych osób i jak interpretacja otoczenia społecznego wpływa na nasze działania. Aronson E. i in. Psychologia społeczna - serce i umysł. Rozdział: 5 Spostrzeganie społeczne KOMUNIKACJA NIEWERBALNA Z komunikatów niewerbalnych uzyskujemy najwięcej informacji o innych osobach, gdy spotykamy je po raz pierwszy. Spostrzeganie społeczne KOMUNIKACJA NIEWERBALNA Jakie elementy składają się na komunikację niewerbalną? Spostrzeganie społeczne KOMUNIKACJA NIEWERBALNA Do czego potrzebujemy komunikacji niewerbalnej? (M. Argyle) wyrażanie emocji (np. złość, radość) przenoszenie postawy (np. „Lubię Cię…”, „Nie lubię Cię…” informowanie o cechach osobowości (np. „Jestem osób nieśmiałą”, „Jestem osób towarzyską”) ułatwianie komunikacji werbalnej (np. sygnały zakończenia wypowiedzi: obniżenie głosu + spoglądanie na rozmówcę) Spostrzeganie społeczne KOMUNIKACJA NIEWERBALNA Czy mimiczne wyrazy emocji są uniwersalne? (P. Ekman i W. Friesen) TAK dla sześciu głównych emocji: gniew, szczęście, zaskoczenie, strach, niesmak, smutek Badania Ekmana i Friesena na Nowej Gwinei (s. 175) Spostrzeganie społeczne KOMUNIKACJA NIEWERBALNA Czy mimiczne wyrazy emocji są uniwersalne? (P. Ekman i W. Friesen) Natomiast kulturowo określone są reguły ujawniania emocji. W kulturze amerykańskiej mężczyźni nie powinni ujawniać smutku i płakać, kobiecie wolno ujawniać tego rodzaju emocje. W Japonii kobieta nie powinna otwarcie uśmiechać się okazując radość, w kulturze europejskiej nie ma takiej reguły. Spostrzeganie społeczne KOMUNIKACJA NIEWERBALNA O ile mimiczne wyrazy emocji są uniwersalne, to gesty (tzw. emblematy) są niezwykle silnie związane z kulturą społeczności, w której są używane. Emblematy – gesty, które w danej kulturze posiadają swoje bezpośrednie słowne odpowiedniki i są dobrze zdefiniowane. Spostrzeganie społeczne KOMUNIKACJA NIEWERBALNA Zdolność rozumienia przekazu niewerbalnego. (Hall; Rosenthal, DePaulo) Różnice osobowościowe Ekstrawertycy lepiej rozumieją przekaz niewerbalny niż introwertycy. Różnice związane z płcią Kobiety lepiej rozumieją przekaz niewerbalny. Kobiety gorzej identyfikują komunikaty niewerbalne gdy nadawca kłamie. Różnice związane z płcią Kobiety lepiej rozumieją przekaz niewerbalny. Kobiety gorzej identyfikują komunikaty niewerbalne gdy nadawca kłamie. Teoria ról społecznych Różnice płciowe pojawiające się w zachowaniu społ., wynikają z przyjętego podziału pracy pomiędzy płciami. Podział ten powoduje, że od kobiet i mężczyzn oczekuje się odmiennych umiejętności związanych z „pełnieniem roli” mężczyzny / kobiety w społeczeństwie. Różnice związane z płcią Kobiety lepiej rozumieją przekaz niewerbalny. Kobiety gorzej identyfikują komunikaty niewerbalne gdy nadawca kłamie. Teoria ról społecznych Od kobiet oczekuje się: większej opiekuńczości, przyjacielskości, wrażliwości i ekspresyjności. U kobiet kształtuje się umiejętności w zakresie: komunikatywności i uprzejmości (przystosowanie się do sytuacji i bycia życzliwą). Spostrzeganie społeczne UKRYTE TEORIE OSOBOWOŚCI Ukryte teorie osobowości to: Schematy poznawcze, które ludzie stosują, aby pogrupować różne rodzaje cech osobowości. Np. uważamy, że osoba: uprzejma jest także popularna precyzyjna pomocna hojna szczęśliwa wytrwała szczera Spostrzeganie społeczne UKRYTE TEORIE OSOBOWOŚCI Ukryte teorie osobowości zmieniają się zależnie od kultury i są określone prostym, uzgodnionym terminem kulturowym. Np. w kulturach Zachodu typ artystyczny (bohema) osoba żyjąca intensywnie, o dużym temperamencie, niekonwencjonalna, twórcza w kulturze Chin nie ma schematu „typu artystycznego” występuje natomiast schemat shi gu nieistniejący w krajach Europy Spostrzeganie społeczne UKRYTE TEORIE OSOBOWOŚCI Ukryte teorie osobowości zmieniają się zależnie od kultury i są określone prostym, uzgodnionym terminem kulturowym. Np. w kulturach Zachodu typ artystyczny (bohema) osoba żyjąca intensywnie, o dużym temperamencie, niekonwencjonalna, twórcza w kulturze Chin shi gu osoba światowa, poświęcająca się rodzinie, potrafiąca znaleźć się w towarzystwie, zachowuje pewną powściągliwość Spostrzeganie społeczne Atrybucja przyczyn zachowania Teoria atrybucji zajmuje się określaniem sposobu, w jaki ludzie wyjaśniają przyczyny swojego zachowania i zachowania innych ludzi. Spostrzeganie społeczne Atrybucja przyczyn zachowania Atrybucje wewnętrzne sposoby wyjaśniania zachowania odwołujące się do dyspozycji osoby (charakter, osobowość, postawy) Atrybucje zewnętrzne sposoby wyjaśniania zachowania odwołujące się do właściwości sytuacji, w której się znalazła osoba (założenie: większość ludzi w tej sytuacji zachowałoby się tak samo). Spostrzeganie społeczne Atrybucja przyczyn zachowania Atrybucje w służbie ego. Sukces - atrybucje wewnętrzne Porażka - atrybucje zewnętrzne Spostrzeganie społeczne Atrybucja przyczyn zachowania Atrybucje w służbie ego. Przyczyny: - dysonans poznawczy (wsparcie samooceny) - informacje dostępne osobie wnioskującej Spostrzeganie społeczne Atrybucja przyczyn zachowania Podstawowy błąd atrybucji. Tendencja do przeceniania roli czynników wewnętrznych i niedoceniania czynników sytuacyjnych przy tłumaczeniu zachowania innych osób i swojego. Spostrzeganie społeczne Atrybucja przyczyn zachowania Skąd bierze się podstawowy błąd atrybucji? 1. Wyrazistość spostrzeżeniowa 2. Rola kultury Spostrzeganie społeczne Atrybucja przyczyn zachowania Atrybucje w służbie ego. Atrybucje obronne - nierealistyczny optymizm przeświadczenie, że dobre rzeczy przydarzają się mnie, a złe innym (rabunek, rozbój, gwałt) - wiara w sprawiedliwy świat „bo to zła kobieta była” ;) założenie, że dobre rzeczy spotykają dobrych ludzi, a zło dotyka złych ludzi Spostrzeganie społeczne Atrybucja przyczyn zachowania Atrybucje w służbie ego. Atrybucje obronne - nierealistyczny optymizm - wiara w sprawiedliwy świat Gdy „złe rzeczy” spotykają ludzi podobnych do nas, to tłumaczymy ten fakt czynnikom losowym (to nie ofiara była odpowiedzialna). Spostrzeganie społeczne Atrybucja przyczyn zachowania Na ile trafne są nasze sposoby interpretacji świata? Pierwsze wrażenie i wnioski na podstawie krótkiego przebywania z osobami wcześniej nieznajomymi są zaskakująco nietrafne. Spostrzeganie społeczne Atrybucja przyczyn zachowania Na ile trafne są nasze sposoby interpretacji świata? Pierwsze wrażenie (Funder i Colvin 1988) Osoby badane oglądały 5 – minutowe filmy przedstawiające wypowiedzi innych osób. Potem opisywały ich cechy osobowości. Opisy słabo korespondowały z wyobrażeniami „aktorów” na swój temat. Krótkie przebywanie (De Paulo i in. 1987) Osoby badane przebywały nieco więcej czasu z trzema osobami z grupy przy okazji realizacji zadań. Potem określały, w jakim stopniu lubią każdą z 3 osób i w jakim stopniu są lubiane przez nich. Wyobrażenia nt tego, kto spośród 3 osób lubi ich najbardziej / najmniej były podobne jak przy losowaniu monetą. Spostrzeganie społeczne Atrybucja przyczyn zachowania Skąd niska skuteczność? 1. Podstawowy błąd atrybucji. Czy osoba, która na imprezie jest ożywiona i rozmawia z wieloma osobami jest ekstrawertykiem? 2. Ukryte teorie osobowości Eksperyment Davida Rosenhana Spostrzeganie społeczne Atrybucja przyczyn zachowania Jednak uważamy, że nasze wyobrażenia są trafne. 1. Podstawowy błąd atrybucji. Widzimy zwykle osoby w powtarzających się sytuacjach społecznych. Przyczyny zachowania umiejscawiamy w cechach osobowości a nie we wpływie sytuacyjnym. Czy wykładowca jest zawsze osób stabilną emocjonalnie i zdystansowaną? 2. Samospełniająca się przepowiednia Uważamy, że nowo poznana osoba jest serdeczna (np. na bazie ukrytej teorii osobowości) i zachowujemy się wobec niej tak jak wobec osoby serdecznej. Spostrzeganie społeczne Atrybucja przyczyn zachowania Różnica między aktorem a obserwatorem Jesteśmy skłonni tłumaczyć zachowanie swoje i innych czynnikami wewn., jednak przy tłumaczeniu powodów swoich zachowań w większym stopniu odwołujemy się do stałych dyspozycji. Spostrzeganie społeczne Jak poznajemy samych siebie? Spostrzeganie społeczne Jak poznajemy samych siebie Czy samoświadomość jest dobrym źródłem informacji? Intorspekcja proces, w którym człowiek przygląda się swojej psychice (swojemu „ja”), bada swoje myśli uczucia i motywy postępowania Spostrzeganie społeczne Jak poznajemy samych siebie Czy samoświadomość jest dobrym źródłem informacji? 1. Teorie przyczynowości związane z kulturą w której się wychowaliśmy. Np. Schemat: rozstanie sprzyja uczuciu; poniedziałek nie jest dobrym dniem Nisbett & Wilson (1977) Badania dot. oceny filmu w sytuacji hałasu przeszkadzającego w odbiorze. Grupa której przeszkadzano i nie- oceniały film podobnie. Grupa, która oceniała przy obecności hałasu, twierdziła, ze spowodowało to niższa ocena filmu. 2. Nie jesteśmy świadomi czynnikowa, które na nas wpływają, jesteśmy świadomi tylko rezultatowi Nisbett & Wilson (1977) Badania dot. oceny atrakcyjności towaru eksponowanego w witrynie sklepowej. Cztery identyczne produkty (rajstopy) wyeksponowane na wystawie, osoby badane uważały zawsze, ze najbardziej atrakcyjny jest 1. towar z prawej. Spostrzeganie społeczne Jak poznajemy samych siebie Czy samoświadomość jest dobrym źródłem informacji? 3. Wyszukiwanie przyczyn powoduje zmianie postawy Np. Nie jesteśmy świadomi przyczyn odczuwania sympatii wobec danej osoby, gdy mamy spisach te przyczyny nasze pozytywne odczucia mogą ulec zmianie Wilson & Kraft (1993) Zakładamy zgodność naszych postaw z przyczynami, które wydaja się nam wiarygodne dla otoczenia społecznego i łatwe do zwerbalizowania (dostępne) Gdy łatwo dostępne uzasadnienia różnią się od przyjmowanej postawy, jesteśmy skłonni modyfikować Postawce w kierunku zgodnym z uzasadnieniami. 4. Tłumione treści maja tendencje do ustawicznego /obsesyjnego ;)/ nawracania do naszego pola świadomości Np. „Nie myśl o trudach kolejnej sesji egzaminacyjnej” „Nie mysio o kangurze” Spostrzeganie społeczne Jak poznajemy samych siebie Uzasadnienie zewn. / wewn. raz jeszcze, albo.... Czy nagrody powodują lepsze wykonanie zadania? Efekt nadmiernego uzasadnienia spostrzeganie swojego działania jako wywołanego przekonującymi czynnikami zewnętrznymi i niedocenianie czynnikowa wewnętrznych. Jeśli początkowo istnieje motywacje wewnętrzna (np. Robię to bo lubię), nagrody zewnętrzne zaburzają motywacje wewnętrzna (zmiana na „robie to dla pieniędzy”). Jednak nagrody zewn. są dobrym sposobem zmiany zachowania, gdy motywacja wewn. nie jest początkowo duża. Spostrzeganie społeczne Jak poznajemy samych siebie Skąd wiemy jakie emocje odczuwamy? Dwuczynnikowa teoria emocji doznanie emocji jest rezultatem dwufazowego procesu spostrzegania siebie Najpierw doświadczamy pobudzenia fizjologicznego, a następnie poszukujemy dla niego odpowiedniego wystąpienia. Jeśli przypiszemy przyczynę powstawania emocji obiektowi o charakterze emocjonalnym, będziemy przeżywać odpowiednią emocję. Schachter & Singer – badania z epinefryną Spostrzeganie społeczne Jak poznajemy samych siebie Skąd wiemy jakie emocje odczuwamy? Błędne określanie przyczyn pobudzenia dokonywanie nietrafnego wnioskowania o przyczynach swoich odczuć Błąd wnioskowania występuje szczególnie często, gdy pobudzenie może mieć kilka źródeł. np. wypicie 2 napojów energetyzujących + widok hostessy ;) Dutton & Aron (1974) – ankieterka w parku narodowym (na moście / w miejscu odpoczynku) Spostrzeganie społeczne Jak poznajemy samych siebie Poznanie siebie poprzez schematy „Ja” Schematy Ja oparte na doświadczeniach z przeszłości struktury wiedzy o nas samych Poglądy na swój temat organizujemy w spójne schematy, które wpływają na sposób wyjaśniania naszych obecnych zachowań oraz służą przewidywaniu naszego zachowania w przyszłości. Spostrzeganie społeczne Jak poznajemy samych siebie Poznanie siebie poprzez schematy „Ja” Schematy Ja powstają w wyniku społecznego uczenia się (interakcji społ.) Jednym z mechanizmów tworzenia schematów Ja jest budowanie schematów w oparciu o cechy, które naszym zdaniem odróżniają nas od innych osób. Spostrzeganie społeczne Jak poznajemy samych siebie Poznanie siebie poprzez schematy „Ja” Pamięć autobiograficzna treści pamięciowe dotyczące naszych myśli, uczuć i zachowań z przeszłości Lepiej zapamiętujemy i łatwiej odtwarzamy treści pamięci autobiograficznej zgodne z dotychczasowymi schematami Ja (np. 1. jestem osób otyłą, jestem osób atrakcyjną, 2. jestem przeciwko karze śmierci – od zawsze jestem przeciwko…) Trafność naszego poznania społ. zależy w dużym stopniu od trafności naszych schematów Ja i przekonań jak się zmieniamy. Spostrzeganie społeczne Jak poznajemy samych siebie Poznanie siebie poprzez interakcję społeczną Ja odzwierciedlone (G.H. Mead) włączanie opinii innych osób do swojego pojęcia Ja (wykorzystywanie informacji zwrotnych) Teoria porównań społecznych (L. Festinger) do wiedzy na swój temat dochodzimy porównując się z innymi - kiedy – gdy nie jesteśmy pewni wartości swojego działania - z kim – najczęściej z osobami podobnymi pod względem porównywanej cechy (to porównanie jest najbardziej użytaczne społęcznie) choć zdarza się także obronne porównania społeczne w dół oraz społeczne porównanie w górę aby określić poziom doskonałości w danej dziedzinie Spostrzeganie społeczne AUTOPREZENTACJA Spostrzeganie społeczne AUTOPREZENTACJA (manipulowanie wrażeniem wywieranym na innych) proces, w którym staramy się sterować odbiorem naszego wizerunku przez innych jest zjawiskiem powszechnym w życiu społecznym (wiąże się m.in. z doborem stroju, wyborem samochodu, decyzją jaki sport będziemy uprawiali) Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Dlaczego ludzie dokonują autoprezentacji: - aby uzyskać od innych pożądane przez nas zasoby - aby zbudować i utrzymać pożądany obraz Ja - aby poinformować innych, w jaki sposób chcemy być traktowani Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Dlaczego ludzie dokonują autoprezentacji: - aby uzyskać od innych pożądane przez nas zasoby np. zdobycie pracy, zwiększenie sympatii osoby atrakcyjnej dla nas Ta funkcja autoprezentacji pozwala sprawować kontrolę nad swoim życiem oraz zwiększać osobiste zyski. - aby zbudować i utrzymać pożądany obraz Ja - aby poinformować innych, w jaki sposób chcemy być traktowani Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Dlaczego ludzie dokonują autoprezentacji: - aby uzyskać od innych pożądane przez nas zasoby - aby zbudować i utrzymać pożądany obraz Ja (obraz Ja zależy także od tego, jak /naszym zdaniem/ postrzegają nas inne osoby) Zatem kontrolując wrażenie wywierane na innych, kontrolujemy nasz obraz siebie. Autoprezentując się gramy dla innych i dla samych siebie. (np. chcemy wydać się osób dowcipną, opowiadamy kawały – z każdym wypowiedziany kawałem wydajemy się także sami sobie b. dowcipni) Chętniej przebywamy z ludźmi, którzy potwierdzają nasz obraz Ja. - aby poinformować innych, w jaki sposób chcemy być traktowani Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Dlaczego ludzie dokonują autoprezentacji: - aby uzyskać od innych pożądane przez nas zasoby - aby zbudować i utrzymać pożądany obraz Ja - aby poinformować innych, w jaki sposób chcemy być traktowani Umożliwia to bezkonfliktowy przebieg interakcji społecznych. Jeśli chcemy aby traktowano nas jak ważną osobistość, powinniśmy zachowywać się (odgrywać rolę) w taki sposób, aby inni zostali poinformowani, iż należy się z nami kontaktować, jak z ważną osobistością. Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Kiedy dokonujemy autoprezentacji: - gdy wydaje się nam, że jesteśmy inni zwracają na nas uwagę - obserwatorzy mają wpływ na to, czy osiągniemy swoje cele - owe cele są dla nas ważne - sądzimy, że obserwatorzy oceniają nas inaczej, niż chcielibyśmy być spostrzegani Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Kiedy dokonujemy autoprezentacji: - gdy wydaje się nam, że jesteśmy inni zwracają na nas uwagę Samoświadomość publiczna stopień, w jakim naszym zdaniem inni zwracają na nas uwagę Osoby o wysokim nasileniu tej cechy - w dużym stopniu koncentrują się na własnej reputacji i tworzonych pozorach, - są szczególnie wyczulone na to, jak reagują na nie inni, - bardzo źle znoszą odrzucenie społeczne. Nie będziemy jednak dokonywać autoprezentacji, gdy jesteśmy w centrum uwagi i jednocześnie nie zależy nam na opinii obserwatorów. Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Kiedy dokonujemy autoprezentacji: Szczególnie wysokie prawdopodobieństwo autoprezentacji, gdy: - obserwatorzy mają wpływ na to, czy osiągniemy swoje cele - owe cele są dla nas ważne - sądzimy, że obserwatorzy oceniają nas inaczej, niż chcielibyśmy być spostrzegani Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Kiedy dokonujemy autoprezentacji: Szczególnie wysokie prawdopodobieństwo autoprezentacji, gdy: - obserwatorzy mają wpływ na to, czy osiągniemy swoje cele np. autoprezentacja wobec szefa i wobec osoby nieznajomej - owe cele są dla nas ważne np. mamy przeświadczenie, że konkurujemy z małą / dużą liczbą kandydatów - sądzimy, że obserwatorzy oceniają nas inaczej, niż chcielibyśmy być spostrzegani np. gdy wydaje nam się, że potencjalny pracodawca nisko ocenia nasze kompetencje, będziemy autoprezentowali się silniej Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Ryzyka związane z autoprezentacją: - lęk społeczny lęk doświadczany wskutek wątpliwości, czy uda nam się wywrzeć na innych pożądane wrażenie 30 – 40% osób nieśmiałych doświadcza lęku społecznego 2% populacji doznanie lękowe jest na tyle silne, że mówimy o fobii społecznej - wrażenia wtórne Niezamierzone wrażenia stanowiące efekt autoprezentacji. np. otoczenie uznaje, że dana osoba gra i nie jest sobą – grupa wyciąga wniosek, iż osoba ta jest człowiekiem nieszczery, nieuczciwym i niegodnym zaufania Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Strategie autoprezentacji Autoprezentacja – zabiegi mające na celu przekonanie innych o swojej wysokiej pozycji społecznej (statusie) i władzy Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Strategie autoprezentacji - Demonstrowanie znak statusu i władzy - Ostentacyjna konsumpcja - Przebywanie wśród ludzi o wysokim statusie i władzy - Niewerbalna demonstracja dominacji Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Strategie autoprezentacji -Demonstrowanie znak statusu i władzy - otoczenie osobiste (umeblowanie, umiejscowienie, wielkość gabinetu, dyplomy) - symbole statusu (przedmioty używane na co dzień) - Ostentacyjna konsumpcja - Przebywanie wśród ludzi o wysokim statusie i władzy - Niewerbalna demonstracja dominacji Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Strategie autoprezentacji -Demonstrowanie znak statusu i władzy - Ostentacyjna konsumpcja - ilość pieniędzy, jaką jesteśmy w stanie wydać; ilość zasobów, jakie jesteśmy w stanie zużyć (dom / samochód; ceremonie; markowe ubrania, produkty codziennego użytku o uznanych markach) - marnotrawienie lub niszczenie dóbr (a ochrona środowiska) - Przebywanie wśród ludzi o wysokim statusie i władzy - Niewerbalna demonstracja dominacji Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Strategie autoprezentacji - Demonstrowanie znak statusu i władzy - Ostentacyjna konsumpcja - Przebywanie wśród ludzi o wysokim statusie i władzy - noszenie oznak przynależności do zwycięskiej grupy (koszulki) - język: lśnienie blaskiem odbitym „Wygraliśmy”; odcinanie się od porażki „Przegrali” - listy polecające - Niewerbalna demonstracja dominacji Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Strategie autoprezentacji - Demonstrowanie znak statusu i władzy - Ostentacyjna konsumpcja - Przebywanie wśród ludzi o wysokim statusie i władzy - Niewerbalna demonstracja dominacji - odprężenie + wrażenie sprawowania kontroli nad sytuacją - dominacja wizualna: patrzymy na rozmówcę częściej gdy mówimy do niego - „otwarte” pozycje ciała i zajmowanie większego terytorium - zawłaszczenie uprzywilejowanego miejsca - naruszanie przestrzeni osobistej rozmówcy (dotykanie) - w sytuacji zagrożenia pokaz dominacji (prężenie się, wyraz gniewu, stawanie twarzą w twarz, marszczenie brwi + wysunięcie podbródka + pochylenie ku przeciwnikowi) Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Strategie autoprezentacji (ingracjacji) Ingracjacja – zabiegi mające na celu pozyskanie sympatii innych osób Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Strategie autoprezentacji (ingracjacji) - wyrażanie sympatii wobec innych komplement usłyszany od osoby trzeciej (on powiedział o tobie, że....) proszenie o radę (uznanie wiedzy i mądrości) - tworzenie podobieństwa - zwiększanie własnej atrakcyjności fizycznej - udawanie skromności Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Strategie autoprezentacji (ingracjacji) - wyrażanie sympatii wobec innych - tworzenie podobieństwa dostosowujemy nasze opinie do poglądów osób, któryhch sympatię chcemy zdobyć bad. Zanna& Pack (1975) s. 196 atrakcyjny / nieatrakcyjny student wyznający tradycyjne poglądy na temat kobiet studentki wypełniały arkusze opisujące ich poglądy nt ról związanych z płcią gdy partner był atrakcyjny – studentki modyfikowały swoją opinię na podobną do poglądów potencjalnego partnera Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Strategie autoprezentacji (ingracjacji) - wyrażanie sympatii wobec innych - tworzenie podobieństwa - zwiększanie własnej atrakcyjności fizycznej osoby atrakcyjne fizycznie cieszą się większą sympatią są oceniane pozytywnie (aureola) zajmują częściej stanowiska kierownicze (pracodawcy zaprzeczają) otrzymują niższe grzywny / kaucje / wyroki zarabiają więcej (7% przeciętni; 12% „brzydcy”) - udawanie skromności Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Strategie autoprezentacji (ingracjacji) - wyrażanie sympatii wobec innych - tworzenie podobieństwa - zwiększanie własnej atrakcyjności fizycznej - udawanie skromności Ludzie umniejszający swoje osiągnięcia cieszą się wiekszą sympatią niż ci, którzy się nimi chlubią. (Nie chwal się, że miała(e)ś max. punktów na egzaminie) Opłaca się, aby zyskać sympatię innych: - dziękować innym za wkład w nasze sukcesy - wspominać o swoich słabościach w innych, mniej istotnych dziedzinach Ryzyko: - uznanie za osób o niskiej samoocenie - uznanie za zarozumiałego aroganta („Ta nagroda to nic wielkiego”) Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Strategie autoprezentacji (autopromocji) Autopromocja – zabiegi mające na celu przekonanie innych o swojej kompetencji Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Strategie autoprezentacji (autopromocja) - Inscenizacja pokazów kompetencji - Deklaracje kompetencji - Rekwizyty kompetencji - Szukanie wymówek i podkreślanie przeszkód Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Strategie autoprezentacji (autopromocja) - Inscenizacja pokazów kompetencji - zorganizować sytuację społęczną tak by sukces został zauważony „Tato popatrz…”, impreza by wykazać się umiejętnościami tanecznymi - wykazywać się wobec osób o małych kompetencjach - unikać pokazów wobec profesjonalistów - Deklaracje kompetencji - Rekwizyty kompetencji - Szukanie wymówek i podkreślanie przeszkód Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Strategie autoprezentacji (autopromocja) - Inscenizacja pokazów kompetencji - Deklaracje kompetencji - opowiedzieć innym o swoich talentach (np. wspomnieć „mimochodem” nowo poznanej dziewczynie, że świetnie tańczymy) - Ryzyko: sympatią cieszą się skromni, a nie ci, którzy się przechwalają ten kto się przechwala może być uznany za niewiarygodnego - Rekwizyty kompetencji - Szukanie wymówek i podkreślanie przeszkód Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Strategie autoprezentacji (autopromocja) - Inscenizacja pokazów kompetencji - Deklaracje kompetencji - Rekwizyty kompetencji - udawanie osoby bardzo zajętej (liczne notatki w kalendarzu, nierozstawanie się z terminarzem / palmtopem) („ludzie sukcesu nie mają wiele wolnego czasu”)) - strój, artykuły piśmiennicze, gadżety elektroniczne („za lekarza uznajemy tego, kto wygląda jak lekarz”) - Szukanie wymówek i podkreślanie przeszkód Spostrzeganie społeczne Autoprezentacja Strategie autoprezentacji (autopromocja) - Inscenizacja pokazów kompetencji - Deklaracje kompetencji - Rekwizyty kompetencji - Szukanie wymówek i podkreślanie przeszkód - podkreślanie przeszkód zewnętrznych przed wykonaniem zadania (sukces – silna atrybucja wewn., porażka – b. prawdopodobna zewn.) - samoutrudnianie - zachowanie polegające na zaprzestaniu wysiłku lub tworzeniu przeszkód na drodze do sukcesu (częsta strategia, gdy osoba nie przypisuje sukcesu swojemu sprawstwu) Stosunki społeczne ATRAKCYJNOŚĆ INTERPERSONALNA – MIŁOŚĆ I ZWIĄZKI UCZUCIOWE Stosunki społeczne Miłość i związki uczuciowe Definicyjne cechy miłości (Trójczynnikowa teoria R. Sternberga) Stosunki społeczne Miłość i związki uczuciowe Definicyjne cechy miłości (Trójczynnikowa teoria R. Sternberga) -Namiętność - pobudzenie fizjologiczne i pragnienie zjednoczenia z partnerem (pożądanie seksualne + romantyczne przyciąganie) - Intymność - uczucie bliskiego przywiązania do danej osoby, obejmujące pragnienie zapewnienia ukochanej osobie dobrostanu, radość ze wspólnego przebywania, dzielenie się wszystkim - Decyzja / zaangażowanie - elementy związane z decyzją iż kocha się partnera (krótkoterminowo) i jest się zaangażowanym w związek z nim / utrzymanie miłości (długoterminowo) Stosunki społeczne Miłość i związki uczuciowe Odmiany miłości (badania B. Fehr i J. Rusell’a /1991/) miłość namiętna romantyczna „szczenięca” miłość rodzicielska miłość namiętna stan intensywnego pragnienia, by się zjednoczyć się z daną osób miłość przyjacielska macierzyńska rodzinna braterska sympatia i czułość, w stosunku do osób, z którymi związane jest nasze życie Stosunki społeczne Miłość i związki uczuciowe Odmiany miłości (badania B. Fehr i J. Rusell’a /1991/) namiętność miłość namiętna (intymność) (ew. decyzja) intymność zaangażowanie stan intensywnego pragnienia, by się zjednoczyć się z daną osób miłość przyjacielska sympatia i czułość, w stosunku do osób, z którymi związane jest nasze życie Stosunki społeczne Miłość i związki uczuciowe Odmiany miłości (badania B. Fehr i J. Rusell’a /1991/) namiętność (intymność) miłość namiętna miłość przyjacielska zróżnicowanie ze względu na cel związku (ew. decyzja) intymność zaangażowanie mechanizmy podobne jak w lubieniu i sympatii Stosunki społeczne Miłość i związki uczuciowe Cele związków romantycznych: Uzyskanie satysfakcji seksualnej. Stworzenie więzów rodzinnych. Zdobycie zasobów materialnych i pozycji społęcznej. Zachowanie w odniesieniu do każdego z celów modyfikowane jest przez: cechy osoby, sytuacji interakcji Cel: Uzyskanie satysfakcji seksualnej. Czynniki związane z osób: -poziom hormonów poziom testosteronu (niezależnie od płci – androgeny mają w składzie testosteron) wpływa na poziom pożądania - postawy społeczno - seksualne czy erotyka kojarzy nam się dobrze / źle, skłonność do przeżywania poczucia winy i lęku zróżnicowane podejście co do sposobu w jaki odczucia seksualne powinny być wyrażane w związkach: orientacja społeczno – seksualna (osoby o nieograniczonej orientacji kierują się przy wyborze partnera atrakcyjnością, osoby o ograniczonej orientacji poszukują partnerów wykazujących cechy związane z dobrym rodzicielstwem: odpowiedzialnych, czułych, stałych, wiernych) - atrakcyjność społeczna osoby sprawniejsze społecznie (obserwacyjna samokontrola zachowania) lepiej dostosowują się do aktualnej sytuacji społ., lepiej spełniają oczekiwania innych i mają więcej partnerów Cel: Uzyskanie satysfakcji seksualnej. Czynniki związane z osób: - atrakcyjność fizyczna kobiety: kanony urody zmieniają się, uniwersalnym wskaźnikiem pozostaje proporcja talia / biodra (wąska talia, szerokie biodra) – im proporcja wyrażona mniejszym ułamkiem, tym lepiej inne wskaźniki: przeciętna waga, duże oczy, mały nos mężczyźni: podobny obwód talii i bioder, średniej wielkości nos, wydatna szczęka symetria ciała (u kobiet ten czynnik nie wpływa na atrakcyjność) - płeć seksualne zachowanie kobiet i mężczyzn służą różnym celom różne są postawy wobec przelotnego seksu Cel: Uzyskanie satysfakcji seksualnej. Czynniki związane z osób: - płeć seksualne zachowanie kobiet i mężczyzn służą różnym celom różne są postawy wobec przelotnego seksu Cel: Uzyskanie satysfakcji seksualnej. Czynniki związane z osób: - płeć seksualne zachowanie kobiet i mężczyzn służą różnym celom różne są postawy wobec przelotnego seksu Kobiety podkreślały znaczenie miłości i intymności dla satysfakcjonującego seksu. U mężczyzn taki związek nie występował Cel: Uzyskanie satysfakcji seksualnej. Czynniki związane z sytuacją: - pobudzające otoczenie - dwuczynnikowa teoria miłości - teoria pobudzenia – facylitacji /pobudzenie pochodzi z innego źródła/ stąd zaproszenie na spacer / tańce ;))) /pobudzenie wzmaga istniejące już procesy poznawcze/ stąd pójście na kawę ;))) - sygnały niewerbalne poprawianie fryzury / „powłóczyste” spojrzenie + uśmiech / wpatrywanie się obustronne - normy kulturowe normy kulturowe dotyczące seksualności (także wzorzec lansowany przez media) Cel: Uzyskanie satysfakcji seksualnej. Czynniki związane z interakcją: - różne sposoby spostrzegania tej samej sytuacji zachowania interpretowane przez kobiety jako przyjacielskie, mężczyźni mogą odbierać jako seksualne - przedmiotowa samoświadomość osoby z poczuciem winy (na tle seksualnym) negatywnie odpowiadają na bodźce erotyczne, w sytuacji, gdy są świadome obserwacji ich zachowania przez innych - interakcja kultury i ewolucji dzieci z różnych rodzin, wychowywane pod tym samym dachem szukają partnerów poza grupą, w której się wychowywały (mechanizm biologiczny) Stosunki społeczne Miłość i związki uczuciowe Cele związków romantycznych: Uzyskanie satysfakcji seksualnej. Stworzenie więzów rodzinnych. Zdobycie zasobów materialnych i pozycji społęcznej. Zachowanie w odniesieniu do każdego z celów modyfikowane jest przez: cechy osoby, sytuacji interakcji Cel: Stworzenie więzi rodzinnych. Czynniki związane z osób: - styl przywiązania - temperament - orientacja na wymianę a orientacja wspólnotowa Cel: Stworzenie więzi rodzinnych. Czynniki związane z osób: - styl przywiązania bezpieczny / lękowo – ambiwalentny / unikający - temperament na problemy z utrzymaniem więzi mogą wpływać genetycznie uwarunkowane różnice temperamentalne negatywnie korelują: ekstrawersja, niekonwencjonalność, zmienność emocjonalna pozytywnie koreluje: wysoka samoocena /osoby o niskiej samoocenie częściej przeżywają gwałtowną miłość romantyczną lecz ich związki są mniej trwałe – gwałtowne spadki emocjonalne + styl ambiwalentno – lękowy i w konsekwencji nadmierne żądanie uwagi ze strony partnera/ - orientacja na wymianę a orientacja wspólnotowa osoby o orientacji na wymianę sa niezadowolone, gdy uważają, że ich partner czerpie więcej ze związku Cel: Stworzenie więzów rodzinnych. Czynniki związane z sytuacją: - zagrożenie sytuacja zagrożenia zwiększa potrzebę bycia blisko głównych obiektów przywiązania najsilniej w związku pobudza ta potrzebę możliwość rozdzielenia z partnerem dysfunkcje: miłość obsesyjna (erotomania) zaburzenie polegające na niezachwianym przekonaniu, że jest się przez kogoś kochanym, mimo jednoznacznych dowodów świadczących o tym, że jest przeciwnie - dzieci partnerzy mają mniej czasu na przyjemne spędzanie czasu i mogą nawet mniej się lubić, jednak znacznie (ponad 2x) spada prawdopodobieństwo rozwodu - rywalizacja w obrębie tej samej płci bardziej boli zdrada / stworzenie głębokiego uczuciowego związku (swoboda vs szacunek dla więzi) nadwyżka kobiet / mężczyzn w wieku zdolnym do małżeństwa Cel: Stworzenie więzów rodzinnych. Czynniki związane z interakcją: - sposób komunikowania się komunikacja wprost i mówienie od siebie / docenianie / okazywanie czułości / nie interpretowanie zachowań - wybieramy sytuacje, które lubimy wybór partnera o określonych cechach osobowości wiąże się z wyborem sytuacji życiowych, jakie ta osoba tworzy (np. osoby konwencjonalne dłużej zachowują tę samą pracę) - zmiana stylu funkcjonowania społ. związek trwający kilka lat może zmienić wzorzec przywiązania - zaangażowanie zmienia postrzeganie innych możliwych związków osoby nieczułe na inne alternatywy są bardziej zadowolone z tego, co mają (bad. atrakcyjności reklam w pismach typu life style) Stosunki społeczne Miłość i związki uczuciowe Cele związków romantycznych: Uzyskanie satysfakcji seksualnej. Stworzenie więzów rodzinnych. Zdobycie zasobów materialnych i pozycji społęcznej. Zachowanie w odniesieniu do każdego z celów modyfikowane jest przez: cechy osoby, sytuacji interakcji Cel: Zdobycie statusu. Czynniki związane z osób: - płeć kobiety: mniej atrakcyjny fiz. i w garniturze obok samochodu za 100 tys. vs atrakcyjny fiz. i ubrany w strój roboczy mężczyźni : mniej atrakcyjna fiz. kobieta w kostiumie biznesowym vs atrakcyjna sprzedawczyni w barze Cel: Zdobycie statusu. Czynniki związane z osób: - płeć kobiety: w porównaniu z mężczyznami wyższa motywacja do poszukiwania partnera o wysokiej / dominującej pozycji społecznej lub prezentującego niewerbalne oznaki pewności siebie i siły (wybierają przeciętnej urody mężczyznę, ale o wyższym statusie) ta tendencja występuje także u kobiet o wysokim statusie mężczyźni: zwracają mniejszą uwagę na pozycję społ. kobiety wyrażaną przez jej ubiór (wybierają ładniejsze kobiety niezależnie od ich domniemanego statusu) Cel: Zdobycie statusu. Czynniki związane z sytuacją: - przewidywana długość związku kobiety poszukują innych cech u partnera dna krótkotrwały / długotrwały związek u mężczyzn ta zależność nie występuje - zaangażowanie w związek gdy jesteśmy szczęśliwie (z wzajemnością) zakochani kwestie ekonomiczne schodzą na plan dalszy Cel: Zdobycie statusu. Czynniki związane z interakcją: - męska dominacja jest początkowo atrakcyjna lecz może szkodzić długotrwałym związkom - dominacja jest atrakcyjna gdy łączy się z ugodowością Stosunki społeczne Miłość i związki uczuciowe Cele związków romantycznych: Uzyskanie satysfakcji seksualnej. Stworzenie więzów rodzinnych. Zdobycie zasobów materialnych i pozycji społęcznej. Zachowanie w odniesieniu do każdego z celów modyfikowane jest przez: cechy osoby, sytuacji interakcji Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Zachowania prospołeczne Działania podejmowane dla dobra 2. człowieka (nawet jeśli pomagający odnosi z tego tytułu korzyści) Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Dlaczego pomagamy: - dla własnego dobra (korzyści materialne i genetyczne) - by podwyższać swoja pozycje społeczną i zdobyć aprobatę - by zarządzać wizerunkiem własnej osoby (poprawiać go lub potwierdzać) - by radzić sobie z własnymi nastrojami i emocjami Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Pomaganie dla własnego dobra (korzyści materialne i genetyczne) - dostosowanie łączne (staramy się przetrwać i zapewnić przetrwanie swoim genom) z punktu widzenia ewolucyjnego pomaganie ma zapewnić jednostce przetrwanie nie tyle osoby co jej genów (czyli najbardziej opłaca się pomagać krewnym stad podczas tornado 2/3 ratowników nie podjęło akcji zanim nie pomogło swoim rodzinom) - pomoc odwzajemniona (pomaganie osobom niespokrewnionym odbywa się często na zasadach wzajemności) czyli zyskujemy dostęp do nagród i korzyści niedostępnych bez wymiany przysług Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Pomaganie dla własnego dobra (cechy osoby) - przekonania wpojone (w procesie edukacji wyuczamy się, ze zachowanie prospołeczne jest użyteczne z osobistego punktu widzenia) studenci ekonomii częściej wykorzystują partnerów w grze tendencja ta rośnie wraz z długością studiowania - rozszerzone pojecie My (wczesna obecność innych w naszym otoczeniu) dzieci, których rodzice przyjmowali w domu wiele osób sa bardziej skłonne do pomagania Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Pomaganie dla własnego dobra (cechy sytuacji) - podobieństwo (chętniej pomagamy osobom podobnym do nas fizycznie być może ma tu znaczenie motyw zachowania genów) „Jesteśmy Azjatami, tak jak wy” wyjątek: pomoc osobie tej samej rasy vs opinia rasisty - „swojscy” (familiar) osoby z którymi blisko mieszkamy i utrzymujemy kontakty towarzyskie Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Dlaczego pomagamy: - dla własnego dobra (korzyści materialne i genetyczne) - by podwyższać swoja pozycje społeczną i zdobyć aprobatę - by zarządzać wizerunkiem własnej osoby (poprawiać go lub potwierdzać) - by radzić sobie z własnymi nastrojami i emocjami Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Aprobata i pozycja społeczna Społeczna norma pomagania - Inni jako źródło potencjalnej pomocy - norma odpowiedzialności społecznej (pomagamy tym, którzy potrzebują naszej pomocy lub są od niej zależni) - rozproszenie odpowiedzialności (skłonność każdego członka grupy do zmniejszania własnej odpowiedzialności za działanie poprzez przerzucanie odpowiedzialności na pozostałych członków grupy) ofiara staje się mniej zależna wyłącznie / właśnie od nas Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Aprobata i pozycja społeczna - przechodnie jako źródło informacji (w sytuacji krytycznej obserwatorzy tej sytuacji starają się sprawdzić, jak zachowują się inni; robią to szybko, dyskretnie i obojętnym wzrokiem, aby sprawiać wrażenie, że nie ulega się panice) jeśli nikt nie reaguje jest to informacją, że nic złego się nie dzieje Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Aprobata i pozycja społeczna ….jeśli nikt nie reaguje jest to informacją, że nic złego się nie dzieje bad. Latane i Darley 3 osoby wypełniają kwestionariusz 2 z nich to pomocnicy eksperymentatora gdy pomocnicy zachowyją się spokojnie, to 3. osoba także wypełnia dalej kwestionariusz po eksperymencie mówi, że pojawiający się dym, to była mgła, para z klimatyzacji lub „gaz prawdy” Zatem najbardziej niebezpieczni są liczni i bierni świadkowie – ich zachowanie stanowi sygnał żeby ograniczyć działania ratunkowe. Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Aprobata i pozycja społeczna - przechodnie jako źródło aprobaty / dezaprobaty dla pomagania (w sytuacji krytycznej obserwatorzy mogą zakładać, że ich interwencja byłaby niepożądana lub kłopotliwa dla wszystkich) Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne bad. Scotland i Straw zaaranżowana bójka pomiędzy kobieta a mężczyzną gdy brak wskazówek co do charakteru ich związku, to 70% badanych zakłada, że są parą tylko 4% zakłada, że to osoby całkowicie sobie obce Gdy pojawiają się sygnały co do charakteru związku: „…dlaczego za ciebie wyszłam” vs „Nie znam cię” obserwatorzy mniej chętnie pomagają „zamężnej” kobiecie Obserwatorzy najczęściej wnioskowali, że parę łączy związek formalny / romantyczna relacja i nie należy w tej sytuacji interweniować. Wniosek: powiedz głośno, że potrzebujesz pomocy, przypisz odpowiedzialność jednej osobie, opisz, jakie działania sa niezbędne Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Aprobata i pozycja społeczna zmienne związane z cechami jednostki - potrzeba aprobaty społecznej (osoby o podwyższonej potrzebie chętniej pomagają innym gdy s obserwowane w sytuacji pomagania na osobności nie są bardziej szczodrzy) - świadomość normy pomagania (dzieci w wieku 7 – 11 uświadamiają sobie, że dorośli pochwalają zachowania prospołeczne i wykazują tendencję do takich zachowań, aby zasłużyć na nagrodę) Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Aprobata i pozycja społeczna zmienne związane z cechami sytuacji - modele pomagania (im więcej obserwujemy wzorców zachowań prospołecznych w swoim otoczeniu /także w mediach/ tym bardziej jesteśmy skłonni pomagać) bad. Bryana i Test – pomoc kierowcy samochodu dla niepełnosprawnych - gęstość zaludnienia (mieszkańcy wielkich miast znacznie mniej skłonni do pomagania jednym ze sposobów wytłumaczenia może być strategia radzenia sobie z nadmiarem bodźców) Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Aprobata i pozycja społeczna płeć a rodzaj pomocy Stereotypowo uważamy, że kobiety są bardziej skłonne do pomocy, z drugiej strony medale za odwagę (cywilną) częściej otrzymują mężczyźni kobiety mężczyźni starają się pomagać w sposób społecznie aprobowany – przypisany do roli kobiecej / męskiej interwencja pośrednia interwencja bezpośrednia wezwanie pomocy osobiście działania ratownicze wsparcie emocjonalne, nieformalne doradztwo zdecydowane, bezpośrednie działanie osoba bliska (przyjaciel) osoby obce Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Dlaczego pomagamy: - dla własnego dobra (korzyści materialne i genetyczne) - by podwyższać swoja pozycje społeczną i zdobyć aprobatę - by zarządzać wizerunkiem własnej osoby (poprawiać go lub potwierdzać) - by radzić sobie z własnymi nastrojami i emocjami Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Zarządzanie wizerunkiem własnej osoby zmienne związane z cechami jednostki - normy osobiste zinternalizowane przekonania i wartości, tworzące wewnętrzne standardy jednostki dotyczące postępowania - normy religijne osoby deklarujące silne przekonania religijne pomagają 2 razy częściej są bardziej hojne Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Zarządzanie wizerunkiem własnej osoby zmienne związane z cechami sytuacji - etykietkowanie „ja odzwierciedlone” dzieci, które otrzymały informację, że są dobre i pomocne mieszkańcy New Haven (Connecticut) - autokoncentracja chęć pomocy w zależności od oceny poziomu swoich problemów osobistych (s. 464) Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Zarządzanie wizerunkiem własnej osoby zmienne związane z cechami interakcji - przyjaciele – kiedy nie pomagamy im i nie prosimy o pomoc gdy sprawa dotyczy zadań ważnych dla naszej samooceny odmawiamy pomocy pomagamy naszym przyjaciołom tak długo, jak ich sytuacja nie niszczy naszego wyobrażenia na nasz temat bad. Tesser i Smith gra vs zadane mierzące inteligencję Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Dlaczego pomagamy: - dla własnego dobra (korzyści materialne i genetyczne) - by podwyższać swoja pozycje społeczną i zdobyć aprobatę - by zarządzać wizerunkiem własnej osoby (poprawiać go lub potwierdzać) - by radzić sobie z własnymi nastrojami i emocjami Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Radzenie sobie z nastrojami i emocjami zmienne związane z cechami jednostki - smutek osoby reagujące smutkiem na czyjeś trudne położenie pomagają częściej - wiek im osoba starsza tym bardziej chętna do pomagania (dłuższa socjalizacja) badania dzieci 6-8; 10-12; 15-18 Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Radzenie sobie z nastrojami i emocjami zmienne związane z cechami sytuacji - koszty i zyski wynikające z pomagania - możliwość zmiany nastroju poprzez pomaganie Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Radzenie sobie z nastrojami i emocjami zmienne związane z cechami interakcji - „smakosze i osoby o zdrowym apetycie” Stosunki społeczne Zachowania prospołeczne Dlaczego pomagamy: - dla własnego dobra (korzyści materialne i genetyczne) - by podwyższać swoja pozycje społeczną i zdobyć aprobatę - by zarządzać wizerunkiem własnej osoby (poprawiać go lub potwierdzać) - by radzić sobie z własnymi nastrojami i emocjami
