Zwyrodnienie wielotorbielowate nerek. Guzy nerki

Zwyrodnienie wielotorbielowate nerek
Guzy nerki
Do potrzeb seminarium - nefrologia IV rok.
Sławomir Zmonarski, dr n. med., nefrolog,
Katedra Nefrologii i Med. Transplantacyjnej,
Uniwersytet Medyczny Wrocław.
Zwyrodnienie wielotorbielowate nerek
Zwyrodnienie wielotorbielowate nerek
(polycystic kidney disease, PKD) jest najczęstszą
chorobą dziedziczną
• dziedziczenie w sposób autosomalny dominujący;
• związana z uszkodzeniem pojedynczego genu –
obecność wielu mutacji lub wariantów genowych w 1
locus;
•częstość występowania 1:500 – 1:1000 urodzeń.
Zwyrodnienie wielotorbielowate nerek
• Objawy pojawiają się ok. 30- 40 r. ż.
• - usg: obecność torbieli i powiększenie nerek; wzrost liczby torbieli
z czasem;
• - wczesnym objawem jest nadciśnienie
• - współistnienie torbieli w wątrobie lub anomalii
pozanerkowych:
torbiele wątroby (40- 50%; u 80% w 60 r.ż.),
wady zastawkowe serca (wypadanie płatka zastawki
mitralnej 20- 25%),
przepukliny (20%),
torbiele trzustki (9%),
tętniaki tętnic mózgowych (8%),
uchyłkowatość jelit
Zwyrodnienie wielotorbielowate nerek
• najczęstsza przyczyna przewlekłej niewydolności
nerek 50% chorych w wieku 60 lat wymaga leczenia
nerkozastępczego,
• do 70 r.ż. 77% chorych rozpocznie dializoterapię lub
umrze (powikłani sercowo-naczyniowe).
Zwyrodnienie wielotorbielowate nerek - mutacje
• W genie PKD-1 (16 p13,3)
•
który koduje policystynę1 (PC-1)- receptor błonowy
rzęsek nabłonka nerkowego cewek
- 85% przypadków choroby
- większość mutacji PKD-1 to mutacje utraty funkcji
• w genie PKD-2 (4 q 13-23)
•
kodującym policystynę 2 (PC-2), białko należące do
napięciozależnego kanału wapniowego, jest
homologiem strukturalnym policystyny 1
- 15% przypadków
Zwyrodnienie wielotorbielowate nerek –
nieprawidłowe białka
• policystyny – rodzina białek o szczególnej roli fizjologicznej:
przekazywanie sygnałów ze środowiska
zewnątrzkomórkowego, indukcja kaskady przewodnictwa
wewnątrzkomórkowego poprzez kanały jonowe (jony Ca) i
aktywację białek (kinaza C), β-kateiny, białka G; związane są
z rzęską (cilia) komórek cewek zlokalizowaną laminarnie.
Kompleksy białek - rodzaj mechanosensora.- odpowiadają
przy ruchu rzęski (przepływ płynu w świetle cewki) za
gwałtowne zwiększenie stężenia wewnątrzkomórkowego Ca,
który jest inhibitorem cyklazy adenylowej → zmniejszenie
stężenia cAMP
Schemat budowy rzęski komórek nabłonkowych nerki
(NDT, 2003)
Zwyrodnienie wielotorbielowate nerek –
nieprawidłowe policystyny
• zmutowane PC zmieniają
fenotyp komórek (pod
wpływem czynnika wzrostu
naskórka EGF i cAMP
dochodzi do zwiększonej
proliferacji komórek , wzrostu
torbieli i progresji choroby) –
badania chorych z ADPKD
wykazały zmienioną
odpowiedź komórek
rzęskowych na cAMP (wzrost
poziomu cAMP - stymulacja
sekrecji płynu komórkach i
proliferacja torbieli komórek
nabłonkowych u ludzi z PKD).
Zwyrodnienie wielotorbielowate nerek
– próby leczenia:
1. Zapobieganie występowaniu mutacji genów kodujących policystyny
– eksperymentalna terapia genowa + antyoksydanty.
2. obniżenie wewnątrzkomórkowego stężenia cAMP (głównie leczenie
eksperymentalne):
antagoniści receptora wazopresyny: waptany –niepeptydowy
antagonista receptora V2 wazopresyny w komórkach cewki zbiorczej,
który w mechanizmie zmniejszenia aktywności cyklazy adenylowej
prowadzi do obniżenia poziomu cAMP → zmniejszenie objętości
torbieli, masy nerek i ich włóknienia;
pioglitazon (tiazolidinedion)– wpływ na zmienione szlaki
metaboliczne powstałe z powodu utraty funkcji policystyny-1: badania
ciężarnych myszy wykazały redukcję defektów kardiologicznych i
zmniejszenie stopnia nerkowej cystogenezy (Muto,2002)
inne: katecholaminy, leki β-adrenergiczne, adenozyna, sekretyna, VIP,
PGE1 i PGE2, testosteron, inhibitory fosfodiesterazy (kofeina, teofilina).
Zwyrodnienie wielotorbielowate nerek
– próby leczenia
3. hamowanie aktywności kinazy tyrozynowej: efektywna blokada
receptora dla EGF od strony światła (mocz) , bez wpływu na receptory
w in. komórkach ciała (onkologia: taksol, kolchicyna, winblastyna)
4. hamowanie aktywności białka mTOR: badania u myszy i szczurów z
PKD wykazały spowolnienie, a nie zahamowanie wzrostu torbieli, ale u
pacjentów z ADPKD po przeszczepie nerki leczonych sirolimusem →
zahamowanie wzrostu torbieli natywnych nerek.
Choroby nowotworowe układu moczowego
5000
4000
3000
2000
1000
0
NERKA
PECHERZ
STERCZ
JADRO
ZACHOROWANIA
ZGONY
Choroby nowotworowe układu moczowego
• Podstawowy objaw: KRWIOMOCZ
• OBOWOWIĄZKOWA DIAGNOSTYKA KAŻDEGO
KRWIOMOCZU
• USG, TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA, CYSTOSKOPIA,
UROGRAFIA
• małe guzy 3 - 4 cm nie wywołują dolegliwości
Choroby nowotworowe nerek
–
–
–
–
–
–
KRWIOMOCZ - 60%
BÓL - 45%
GUZ - 35%
gorączka - 10%
utrata masy ciała - 25%
zespoły paranowotworowe - gorączka, osłabienie,
nadciśnienie, neuropatia, nadkrwistość
– bezobjawowe zdiagnozowane w usg
Nowotwory złośliwe nerki
Nowotwory złośliwe nerki
Nowotwory złośliwe nerki
Choroby nowotworowe nerek
5-letnie przeżycia:
• T1-T2
95 % - 88 %
(1999)
WYLECZENIE = CHIRURGIA
– nefrektomia radykalna
– leczenie oszczędzające miąższ nerki
– nefrektomia laparoskopowa
– Ważne: szybka diagnostyka krwiomoczu + USG jamy brzusznej
u chorych bezobjawowych