Parzydełkowce - budowa i czynności życiowe
advertisement
Parzydełkowce - budowa i czynności życiowe - Biologia.net.pl Podkrólestwo: Tkankowce Jamochłony Parzydełkowce i żebropławy są zaliczane do jamochłonów. Jamochłony to grupa organizmów o podobnej budowie. Będą one omówione na przykładzie parzydełkowców. Typ: Parzydełkowce: • Dwuwarstwowe zwierzęta wodne wykazujące symetrię promienistą, • Wnętrze ciała wypełnia jama gastralna (inaczej chłonąco-trawiąca), • Prowadzi do niej otwór gębowy otoczony ramionami, • Ściana ciała jest zbudowana z dwóch warstw komórek nabłonkowych: zewnętrzna (ektoderma), wewnętrzna (endoderma), a między nimi znajduje się galaretowata, bezpostaciowa substancja – mezoglea • Parzydełkowce występują w dwóch postaciach: polip i meduza • Polip – forma osiadła, wydłużony kształt, mała ilość mezoglei, otwór gębowy położony odgórnie, a wokół niego znajduje się wieniec czułków, które aktywnie uczestniczą w pobieraniu pokarmu • Meduza – forma wolnożyjąca, spłaszczony kształt, duża ilość mezoglei, otwór gębowy położony oddolnie, a wokół niego znajdują się ramiona okołogębowe, uczestniczące w zdobywaniu pokarmu, czułki umieszczone są na obrzeżach • U parzydełkowców wśród ektodermy i endodermy wyróżnia się różnego rodzaju komórki: 1. komórki nabłonkowo-mięśniowe – występują w obu warstwach ciała, umożliwiają wykonywanie ruchów ramion i czułków 2. komórki nabłonkowo-nerwowe – przede wszystkim w ektodermie, odpowiedzialne za koordynację czynności życiowych organizmu, są rozproszone w mezoglei i tworzą tzw. siateczkowy układ nerwowy 3. komórki zmysłowe – obficie w ektodermie, odpowiedzialne za odbiór wrażeń zmysłowych 4. komórki gruczołowe – w endodermie, syntezują enzymy trawienne do jamy chłonąco-trawiącej, tym samym wspomagając trawienie wewnątrzkomórkowe 5. komórki parzydełkowe – w ektodermie, odpowiedzialne za mechanizmy obronne, obezwładnianie ofiary, posiadają parzydełka – struktury zawierające substancje parzące 6. komórki interstycjalne – są to komórki o charakterze totipotencjalnych, a więc niewyspecjalizowane w pełnieniu określonej funkcji, ale wykazujące zdolność przekształcania się w określony typ komórek, zapewniając tym zwierzętom znaczne zdolności regeneracyjne. Czynności życiowe: • są one drapieżnikami, żywią się skorupiakami i małymi rybami, • pierwszy etap trawienia pokarmu to trawienie zewnątrzkomórkowe przy udziale enzymów wydzielanych przez komórki endodermy, • drugi etap to trawienie wewnątrzkomórkowe i wchłanianie strawionych związków 1/3 Parzydełkowce - budowa i czynności życiowe - Biologia.net.pl odżywczych do wodniczek pokarmowych, • pobieranie pokarmu i usuwanie niestrawionych resztek jest możliwe dzięki krążeniu w jamie gastralnej, • wymiana gazowa i wydalanie azotowych zbędnych produktów przemiany materii odbywa się całą powierzchnią ciała, • parzydełkowce są rozdzielnopłciowe, zapłodnienie odbywa się w wodzie, jest to zapłodnienie zewnętrzne, a rozwój jest złożony (obecne jest stadium larwy), • mogą także rozmnażać się bezpłciowo (pączkowanie i strobilizacja polipów), • występuje u nich przemiana pokoleń ( następujące po sobie pokolenia rozmnażające się płciowo i bezpłciowo) • pokolenie płciowe to meduza, a bezpłciowe – polip, • oba te pokolenia są diploidalne, a haplofaza jest reprezentowana jedynie przez gamety, które powstają w wyniku mejozy w gonadach tych zwierząt. Gromada: Stułbioplawy • Należą do nich gatunki kolonijne. Złożone są z dużej ilości gatunków polipów, które pełnią określone funkcje. Takie zróżnicowanie funkcji w obrębie kolonii nosi nazwę polimorfizmu (przedstawiciele: obelia, żeglarz portugalski) • W wodach słodkich pospolicie występuje stułbia płowa (Hydra). Jest obojnakiem, nie wytwarza kolonii, a występuje w postaci polipa. Nie wykazuje rozwoju złożonego (nie ma larwy), rozmnaża się płciowo i bezpłciowo przez pączkowanie. Prowadzi osiadły tryb życia. Przytwierdza się do podłoża za pomocą podeszwy, produkującej specjalną maź. Otwór gębowy jest otoczony wieńcem czułków. Ryc. Budowa polipa Gromada: Krążkopławy • Należą do nich jedynie gatunki morskie, w Bałtyku przedstawicielem tej gromady jest chełbia modra ( Aurelia aurita). • Meduzy są duże, natomiast forma polipu niewielka. Posiadają mocne i silnie rozgałęzione kanały jamy gastralnej, które wspomagają krążenie i transport substancji odżywczych • Meduzy na obrzeżach posiadają czułki i ciałka brzeżne (tzw. ropalia) o funkcji zmysłowej, a w części środkowej mają cztery płaty gębowe (ramiona), cztery gonady kształtu półksiężycowatego w jamie gastralnej • U krążkopławów występuje przemiana pokoleń i nosi nazwę metageneza. Cykl życiowy chełbi modrej: 1. Samice i samce meduzy rozmnażają się za pomocą gamet. 2. W wyniku zapłodnienia powstaje zygota, a z niej rozwija się wolno żyjąca larwa planula, która po jakimś czasie osiada na dnie i przechodzi w postać polipa 3. Polip zwiększa rozmiary, rośnie i rozmnaża się bezpłciowo poprzez strobilizację, a więc odcinanie płaskich krążków, które przekształcają się w kolejną postać – efyrę 2/3 Parzydełkowce - budowa i czynności życiowe - Biologia.net.pl 4. Efyry przekształcają się w młode meduzy, które rozmnażają się płciowo Gromada: Koralowce Ryc. Budowa koralowca • Należą do nich jedynie gatunki morskie, a ich jedyną formą życiową są polipy • Jama gastralna jest podzielona przegrodami (septami), co zwiększa ich powierzchnię trawienną (może być 8 lub 10 przegród) • Prowadzą kolonijny tryb życia • Kolonie są wzmacniane szkieletem wapiennym • Do przedstawicieli należą: korale madreporowe (tworzą rafy koralowe w gorących morzach), koral szlachetny (gatunek Morza Śródziemnego o specyficznej czerwonej barwie), ukwiały (nie tworzą szkieletu wewnętrznego) 3/3
