Cukrzyca Część objawów jest wspólna dla cukrzycy typu 1oraz
advertisement
Cukrzyca • • Część objawów jest wspólna dla cukrzycy typu 1oraz cukrzycy typu 2, z reguły jednak przebieg i tempo narastania jest inny dla typu 1 i 2. Każdego, kto nie jest przekonany, czy wie, czym różnią się oba typy, zachęcam do przeczytania poniższych informacji: Objawy wspólne dla obu typów Poliuria, polidypsja Bardzo często występuje u cukrzyków oddawanie większej ilości moczu (poliuria), co w konsekwencji daje wzmożone pragnienie(polidypsja) i picie większej ilości płynów. Często owe symptomy zostają przeoczone, ponieważ łatwo je sobie wytłumaczyć, np. wysoką temperaturą, przeżywanym stresem, czy piciem kawy, a u dzieci aktywnością fizyczną. Pamiętajmy, że dzienne zapotrzebowanie na wodę dla człowieka niepracującego fizycznie to ok. 1,5l. Chorzy na cukrzycę nierzadko wypijają 3, czy nawet 5l dziennie. Oczywiście nie mam tu na myśli samej wody, a wszystkie wypijane płyny: soki, herbatę czy zupę Spadek masy ciała Gwałtowne chudnięcie w początkowym okresie choroby jest bardziej charakterystyczne dla cukrzycy typu 1, ale może dotyczyć też typu 2. Spowodowane jest głównie postępującym odwodnieniem, które nie jest wyrównane nawet wzmożonym piciem. Ten objaw również jest przeoczany, albo brany za coś pozytywnego (przez kogoś, kto chce schudnąć), kiedy nagle, np. w przeciągu tygodnia, straci się 2-3kg. Każdy niezamierzony ubytek wagi, tj. niezwiązany ze spożyciem mniejszej ilości jedzenia, powinien być dla nas sygnałem ostrzegawczym. Może on świadczyć nie tylko o cukrzycy, ale i o innej, groźnej chorobie rozwijającej się w naszym organizmie. Przyjęło się uważać, że niepokojący powinien być ubytek 5% masy ciała w przeciągu pół roku. Cukrzyca typu 1 Zwykle dotyczy ona dzieci i ludzi młodych. Do lekarza zgłaszają się przede wszystkim zaniepokojeni rodzice z dziećmi. Objawy przebiegają zazwyczaj burzliwie i zanim choroba zostanie rozpoznana, kończą się najgroźniejszym powikłaniem, czyli śpiączką ketonową. Zupełny brak insuliny, jaki występuje w typie 1, powoduje, że mimo bardzo wysokiego stężenia cukru we krwi, nie może być on wykorzystany przez komórki organizmu. W efekcie wykorzystywany jest materiał zapasowy, czyli tłuszcze oraz białka, które zamieniane są w tzw. „ciała ketonowe”. Część z nich jest usuwana z organizmu przez płuca, co jest przyczyną charakterystycznego zapachu acetonu (obecny też np. w zmywaczu do paznokci) wydzielającego się z wydychanym powietrzem. Nadmiar ciał ketonowych we krwi zakwasza ją i może to być stanem bezpośredniego zagrożenia życia. Najpierw jednak występują zaburzenia świadomości, zawroty głowy, możliwe są nawet wymioty i biegunka, a w końcu następuje utrata świadomości. Na tym etapie chory z reguły albo już jest, albo trafia do szpitala i prawie na pewno ma już zdiagnozowaną cukrzycę, ponieważ pomiar cukru we krwi jest mierzony w takich przypadkach rutynowo. Podstawowym ratunkiem jest podanie insuliny, ale leczenie w szpitalu jest niezbędne. Cukrzyca typu 1 jest chorobą często jest rozpoznawaną na etapie ciężkich powikłań, jakie powoduje hipoglikemia czy śpiączka ketonowa. Świadomość choroby oraz znajomość jej objawów pozwoli chorym lub ich rodzicom uniknąć groźnych dla życia powikłań. Cukrzyca typu 2 jest najczęściej spotykaną postacią cukrzycy, a mimo to zazwyczaj rozpoznawana jest rzadko, najczęściej przypadkowo. Jak to w życiu bywa – z reguły za późno, kiedy nie da się już nic zrobić. Świadomość objawów i odpowiednia profilaktyka może w porę skierować nas i naszych bliskich do lekarza. Objawy ogólne Objawy ogólne szczegółowo zostały opisane w artykule „Czy moje dziecko ma cukrzycę: objawy, które powinny nas zaniepokoić w cukrzycy typu I”. W skrócie obejmują: gwałtowny i niezamierzony spadek wagi (np. 3 kg w ciągu tygodnia), zwiększone pragnienie, nieuzasadnione wypijanie większej ilości płynów (norma to 1,5 l dziennie) oraz wydalanie większej ilości moczu. Objawy specyficzne Zacznijmy od tego, że w większości przypadków u chorych nie występują specyficzne objawy choroby. U reszty narastają one z reguły znacznie dłużej i nie są tak niepokojące jak w cukrzycy typu I. Najczęściej cukrzyca typu II jest rozpoznawana przypadkowo przy okazji rutynowego badania poziomu cukru we krwi. Dlatego niezmierne ważne jest regularne wykonywanie badań: u osób po 45 roku życia co 3 lata, a u osób obciążonych ryzykiem co rok. Kto należy do tej grupy? Po pierwsze, osoby, których rodzice lub rodzeństwo są chorzy. Po drugie, kobiety, u których stwierdzono cukrzycę ciężarnych lub urodziły o czasie dziecko o wadze ponad 4kg. Ostatnią grupę stanowią pacjenci, którzy mieli wykonywane badania krwi lub tzw. próbę obciążenia glukozą i stwierdzono u nich nieprawidłową glikemię na czczo lub nieprawidłową glikemię po posiłku. Ponieważ przebieg cukrzycy typu 2 jest stopniowy, chorzy z reguły bagatelizują objawy i zgłaszają się dopiero, gdy rozwiną się powikłania. • • • • • Do najczęstszych problemów osób chorych na cukrzycę należą: retinopatia, czyli uszkodzenie oka (konkretnie siatkówki) – postępujące pogorszenie wzroku, a zwłaszcza ubytki w polu widzenia oraz różne „męty” („farfocle”) przed oczami powinny nas skłonić do wizyty u okulisty w celu zbadania dna oka. nefropatia, czyli uszkodzenie nerek - na początku można je wykryć tylko badaniem krwi i/lub moczu, odczuwalne objawy zaczynają się, gdy uszkodzenie nerek jest już znaczne i, niestety, nieodwracalne. Przejawia się obrzękami („puchnięciem”, z początku głównie kostek) ciała, oraz nadciśnieniem tętniczym niereagującym na leczenie (oczywiście jest wiele innych przyczyn nadciśnienia). nawracające zakażenia dróg moczowych („zapalenie pęcherza”) oraz u kobiet powtarzająca się drożdżyca pochwy (rodzaj infekcji) objawiająca się świądem oraz upławami o zapachu zepsutej ryby. czyraki, czyli tworzące się w wyniku infekcji bakteryjnej ropnie na skórze – jeżeli mają tendencję do nawracania, lub pojawiania się po kilka na raz, jest to wskazaniem do zmierzenia ilości cukru we krwi. neuropatia, czyli uszkodzenie nerwów, daje szereg objawów: zaburzenia czucia lub mrowienie. Czasami przebiega w postaci nagłego, ostrego i zlokalizowanego bólu. Może powodować bolesne kurcze mięśni i ich osłabienie. U prawie połowy mężczyzn rozwinięta cukrzyca powoduje zaburzenia wzwodu a u kobiet może powodować osłabienie popędu i suchość pochwy. • Jeżeli cokolwiek, co dzieje się z Twoim organizmem, zaniepokoiło Cię – zgłoś się do lekarza. Oznaczenie stężenia glukozy we krwi jest badaniem tanim i praktycznie bezbolesnym. Jego wynik, w przypadku rozpoznania cukrzycy i szybkiego podjęcia leczenia, może uchronić przed poważnymi konsekwencjami i dłużej zachować w zdrowiu i dobrej formie. • Otyłość odgrywa największą rolę w powstawaniu cukrzycy typu 2. Jest najistotniejszym środowiskowym, czyli nabytym czynnikiem ryzyka wystąpienia tej choroby. Otyłość odgrywa największą rolę w powstawaniu cukrzycy typu 2. Jest najistotniejszym środowiskowym, czyli nabytym czynnikiem ryzyka wystąpienia tej choroby. Udowodniono, że największy wpływ Ma otyłość brzuszna, nazywana inaczej „otyłością centralną”, „otyłością typu jabłko”, „otyłością trzewną”, „otyłością typu męskiego (androidalną)”. Otyłość tego typu rozpoznaje się, gdy obwód brzucha u mężczyzny przekracza 102 cm, a u kobiety 88 cm. Do rozmieszczenia tkanki tłuszczowej stosuje się również wskaźnik talia-biodra (WHR), określający stosunek obwodu talii i bioder. Gdy wynosi on powyżej 0,9 u mężczyzn i 0.8 u kobiet, również rozpoznaje się otyłość brzuszną. Jest to choroba społeczeństw rozwiniętych, świata zachodniego. Jej powstawanie związane jest ze złym stylem życia, złym odżywianiem, brakiem odpowiedniej aktywności fizycznej. Związek otyłości z powstawaniem cukrzycy typu 2 polega na występowaniu znacznej insulinooporności, głównie komórek tłuszczowych występujących w nadmiarze. Zwiększenie produkcji insuliny przez trzustkę koreluje negatywnie ze zwiększoną produkcją tzw. wolnych kwasów tłuszczowych przez trzewną tkankę tłuszczową, co łącznie powoduje zmniejszenie metabolizmu glukozy w innych tkankach tj. mięśnie i wątroba. Insulinooporność, będąca stanem przedcukrzycowym i bezpośrednio do niej prowadząca, dotyczy więc całego organizmu. Wśród czynników środowiskowych, czyli nabytych, najistotniejszą rolę odgrywa otyłość, zwłaszcza brzuszna (trzewna, androidalna, ”typu jabłka”). Obwód pasa powyżej 102 cm u mężczyzn i 88 u kobiet pozwala rozpoznać ten stan. Komórki tłuszczowe trzewne poprzez wpływ na metabolizm glukozy, powodują zwiększoną oporność tkanek na insulinę z wszystkimi dalszymi konsekwencjami tzn. cukrzycą typu 2 włącznie. Czynnikiem, który zarówno bezpośrednio jak i pośrednio (poprzez wywoływanie otyłości) zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 jest mała aktywność fizyczna. Regularny wysiłek fizyczny naturalnie obniża poziom glukozy we krwi i zmniejsza insulinooporność tkanek obwodowych.
