Metadane scenariusza

1.
2.
3.
4. „Dobre miejsce do umierania” – walka Czeczenów
o niezależność w XIX wieku
a.
b. 1. Cele lekcji
i. a) Wiadomości
Po przeprowadzonej lekcji uczeń:

zna historię wojen górali kaukaskich z Rosją toczonych w połowie XIX wieku,

zna sylwetkę Szamali,

zna historię przyłączenia Kaukazu do Rosji,

zna dzieje deportacji Czeczenów do Kazachstanu podczas II wojny światowej,

zna wojny czeczeńsko-rosyjskie prowadzone po rozpadzie Związku Radzieckiego,

wie o zamachach terrorystycznych przeprowadzanych przez separatystów
czeczeńskich.
ii. b) Umiejętności
Uczeń:

odnajduje na mapie świata Kaukaz, wskazuje na mapie trzy państwa Zakaukaskie,
nazywa najwyższy szczyt Kaukazu,

ocenia z punktu widzenia skuteczności i etyki metody walki stosowane przez obydwie
strony konfliktu czeczeńskiego,

szuka sposobu rozwiązania konfliktu czeczeńskiego, przedstawia i uzasadnia własne
opinie na ten temat.
c. 2. Metoda i forma pracy
Referat: informacje dotyczące narodu czeczeńskiego i konfliktów rosyjsko-czeczeńskich w wieku XIX i XX.
Wykład: przedstawienie walk czeczeńsko-rosyjskich po rozpadzie ZSRR.
Dyskusja: szukanie metod rozwiązania konfliktu czeczeńskiego.
d. 3. Środki dydaktyczne
1. Mapa Kaukazu.
2. Zdjęcia ruin Groznego.
3. Skopiowany fragment Jeńca Kaukazu Aleksandra Puszkina.
e. 4. Przebieg lekcji
i. a) Faza przygotowawcza
Głośna lektura fragmentu Jeńca Kaukazu Puszkina mówiącego o ludach zamieszkujących
góry pomiędzy Morzem Czarnym i Kaspijskim.
Jeden z uczniów przedstawia informacje dotyczące narodu czeczeńskiego (m.in. jakie ziemie
zamieszkują, jakiego są wyznania) oraz historię konfliktów rosyjsko-czeczeńskich do
momentu rozpadu ZSRR.
ii. b) Faza realizacyjna
1. Nauczyciel omawia przyczyny, przebieg i rezultaty dwóch wojen czeczeńskich, które
wybuchły w latach 90. minionego wieku. Wymienia najważniejsze nazwiska
czeczeńskich przywódców (m.in. Dudajewa i Maschadowa). Mówi o sposobach
prowadzenia działań wojennych przez partyzantów czeczeńskich i wojsko rosyjskie.
2. Przedstawienie najważniejszych i najtragiczniejszych w skutkach zamachów
terrorystycznych przeprowadzonych przez Czeczenów na terytorium Federacji
Rosyjskiej (szpital w Budionowsku, teatr na Dubrowce, szkoła w Biesłanie).
Nauczyciel przedstawia bilans ofiar i mówi o politycznych konsekwencjach
zamachów.
3. Zarysowanie obecnej sytuacji panującej w Czeczenii. Zobrazowanie skali zniszczeń
(oglądanie zdjęć pogrążonego w ruinach Groznego). Przedstawienie statystyk
wymieniających liczby mieszkańców Czeczenii z początku lat 90. i dzisiaj.
Przytoczenie oficjalnych danych dotyczących ofiar konfliktu w poszczególnych latach
jego trwania.
iii. c) Faza podsumowująca
Nauczyciel zadaje pytanie: czy Rosja powinna przystać na żądania separatystów czeczeńskich
i wyrazić zgodę na niepodległość Czeczenii? Uczniowie przedstawiają i uzasadniają swoje
opinie. Nauczyciel przypomina o dwóch zasadach prawa międzynarodowego: prawie
narodów do samostanowienia oraz prawie państwa do obrony integralności terytorialnej.
Pytanie do uczniów: która z tych norm w danym przypadku wydaje się mieć większe
znaczenie?
f. 5. Bibliografia
1. Cichocki J., Konflikt rosyjsko-czeczeński. Dzieje konfliktu, wojna rosyjsko-czeczeńska
1994-1996 i obecna sytuacja w Republice Czeczeńskiej-Iczkerii, OSW,
Warszawa 1997.
2. Ciesielski S., Rosja-Czeczenia. Dwa stulecia konfliktu, Wydawnictwo Uniwersytetu
Wrocławskiego, Wrocław 2003.
3. Jagielski W., Wieże z kamienia, W.A.B., Warszawa 2004.
4. Politowska A., Druga wojna czeczeńska, przekł. i oprac. I. Lewandowska, Znak,
Kraków 2006.
g. 6. Załączniki
i. a) Zadanie domowe
Lektura Wieży z kamienia Wojciecha Jagielskiego.
h. 7. Czas trwania lekcji
45 minut
i. 8. Uwagi do scenariusza
Wojna Czeczenów o niepodległość warta jest omówienia z kilku względów. Z jednej strony
jest to istotny element historii i współczesności naszego wschodniego sąsiada. Z drugiej
strony z konfliktem czeczeńsko-rosyjskim wiąże się szereg pytań o charakterze etycznym,
światopoglądowym i politycznym, o których zawsze warto dyskutować i poszukiwać na nie
odpowiedzi.